Önsöz. De erli Meslektafllar m z,

Transkript

1 Önsöz De erli Meslektafllar m z, Pediatrik hepatoloji, geçti imiz son üç dekatta dünya çap nda, büyük geliflmelere sahne olmufltur. Bu süreç içerisinde teknolojik ve moleküler tan yöntemlerindeki geliflmeler, farkl tedavilerin yan s ra belirli konularda özelleflmeleri ve çeflitli çal flma gruplar n n oluflmas n sa lam flt r. Ülkemiz çocuk hepatoloji disiplini ise 1970'lerde karaci er biyopsisi, kar n ponksiyonu gibi tan ya yönelik giriflimler ve medikal tedavi uygulamalar ile bafllam flt r. O y llarda akut veya kronik karaci er yetmezli i olan çocuklar radikal tedavi flans ndan yoksundu. Kronik hepatit B'li hastalar tan konulup evlerine gönderilirken, fulminan hepatitli çocuklar kendi kaderlerinde izleniyordu. lerleyen y llarda endoskopik giriflimlerin artmas ve kazan lan deneyimlere paralel olarak özofagus varis tedavileri gündeme geldi. Böylece kanamas olan çocuklar m z daha etkin tedavi olanaklar na kavufltu. Son 20 y lda karaci er yetmezli inin tek radikal çözümü olan karaci er naklinin yan s ra, son 5 y lda modern portal hipertansiyon cerrahi teknikleri de ülkemiz çocuklar na uygulanabilir hale gelmifltir. Karaci er nakil uygulamas her geçen y l artarak yayg nlaflm fl ve günümüzde 13 ayr merkezde çocuk karaci er nakil programlar oluflturulmufltur. Kadavra nakillerine canl vericili ve split nakiller gibi genifl cerrahi ekipleri gerektiren programlar da eklenmifltir. Bu süreçte teknolojik ilerlemeler ve laboratuvar yöntemlerindeki geliflmeler yeni hastal klar n da tan nmas na olanak sa lam flt r. Çocuk Gastroenterolojisinin 1990 y l nda yan dal olarak kabul edilmesinden bu yana, ülkemizde çocuk hepatoloji disiplini giderek yayg nlaflarak, ciddi bilgi ve deneyim birikimi oluflmufltur. Bu birikimin ülkemiz pediatrik hepatoloji prati ine fl k tutmas amac yla 1. Çocuk Hepatoloji Güz Okulu düzenlenmifltir. Bu kitab n yaz l metinleri, uzun süredir kendi dilimizde gereksinim duyulan yaz l bir kayna a dönüfltürülmüfltür. 1. Çocuk Hepatoloji Güz Okulu Kurs Kitab nda yazar olarak görev alan tüm akademisyen arkadafllar m za ve uzmanlar m za, çocuk hepatolojisine böyle bir yaz l kayna n kazand r lmas ndaki katk lar için en içten duygular m zla teflekkür ederiz. Kitab n elden geldi ince az hatal ve düzgün olmas için ola anüstü çaba harcayan Ali Raif laç Sanayii A.fi. yetkililerine ve kitab n bas lmas nda maddi ve manevi sa lad klar her türlü destek için Ali Raif laç Sanayii A.fi. ne teflekkür ederiz. Doç. Dr. Çi dem Ar kan Prof. Dr. Sema Aydo du -1-

2

3 Türkiye'de çocuk gastroenteroloji, hepatoloji ve beslenme disiplininin dünü bugünü Dr. Raflit Vural Ya c Y l Çocuk sa l ve hastal klar uzmanl k e itimini Ankara Üniversitesi T p Fakültesi nde yaparken, klini imize yeni yatm fl bir hastan n benzer görüntülerini Nelson'da gördü ümü hat rlad m. Vakit kaybetmeden akflam evde Nelson'u kar flt rd m ve arad m o resmi buldum. Resmin alt nda tipik Çölyak hastal görüntüsü oldu u yaz yordu. Ertesi gün vizitte hastay servis sorumlum olan Prof. Dr. Binnaz Ege'ye olas Çölyak hastas diye sundum. Hakl olabilece imi belirterek, beni hasta ile birlikte o zamanlar yeni doçent olmufl Prof. Dr. Özden Uzunalimo lu'na gönderdi. Tan s Çölyak hastal olarak kesinleflen bu hasta, bana ö rencilik hayat mda çok severek gitti im Gastroenteroloji stajlar n hat rlatt. O dönemde yan dallar yeni idi ve Çocuk Gastroenteroloji henüz yoktu. Hepatosplenomegalili tüm olgulara "Onkoloji Anabilim Dal " ile "Hematoloji Bilim Dal ", ikterli olanlara ise "Enfeksiyon Bilim Dal " bakard. Y l Birkaç ay sonra uzmanl k s nav na girece im. Ayn klinikte rahmetli hocam z ve klinik baflkan m z Prof. Dr. Bahtiyar Demira ' n yazmakta oldu u "Çocuk Sa l ve Hastal klar " kitab n n "Sosyal Pediatri" bölümünün yaz lmas nda kendisine yard mc oluyorum. Bir seferinde uzman olunca ne yapaca m sordu. Elbette ki o dönemler henüz asistan olan ben için oldukça zor bir soruydu. Bahtiyar Hoca'm s k nt m anlay nca hangi yan dal ile ilgilenmek istedi imi ve gönlümden geçen bölümün ne oldu unu sordu. Neonatoloji dedim hemen. Bana o bölümde birçok ö retim üyesinin oldu unu, kitap yazarken "Çocuk Gastroenteroloji" diye yeni bir yandal oldu unu, bunu iyi düflünmem gerekti ini söyledi. Y l Ayn klinikte 14 ay baflasistan olarak çal flt ktan sonra yafl s n r nedeni ile askerlik görevime bafll yorum. O s ralarda hasta olan baflkan m z Prof. Dr. Bahtiyar Demira ' askerli imin henüz bafl nda kaybettik. 13 ay zmir'de kalaca m zmir askeri hastanesine atan yorum. Niyetim görevim bitince geri dönmek. Hocam n Gastroenteroloji fikrini unutmufl de ilim. Ancak üniversiteler flimdi oldu u gibi kar fl k. YÖK kurulmufl mecburi hizmetler ve rotasyonlar ç km fl. Askerli in sonuna do ru Ankara'dan baflasistan ihtiyac oldu u söylenerek ancak kadro garantisi verilmeden geri gelmem söyleniyor. Yine o günlerde benim gibi ayn s k nt y yaflayan Ege Üniversitesi T p Fakültesinden hocam Prof. Dr. Sabiha Özgür'den baflasistan olarak geri dönme teklifi al yorum. Ancak içimde müthifl bir Gastroenteroloji yan dal heyecan var. Önerimi açt mda kabul etmiyor. Prof. Dr. Baha Taneli Hoca'mla görüflüp eriflkin Gastroenteroloji Baflkan Prof. Dr. Nam k Kemal Mentefl Hoca'ya gidiyorum. ste ime çok seviniyor. Ama sorun flu; Türkiye'de henüz böyle bir yandal yok, e itimi kim verecek? Nas l olacak? Önce 2 y l asistan gibi eriflkin Gastroenterolojide çal fl p daha sonra çocuk klini ine geçmem, bu dönem içerisinde çocuk olgular nda konsültasyonunu üstlenmem konusunda karar veriliyor. 26 ay asistan olarak çal flt ktan sonra tüm endoskopileri ve biyopsileri de ö renmifl olarak çocuk klini ine geri dönüyorum. Ama içim rahat de il çünkü çocukta neonatal kolestazlar, malabsorbsiyonlar gibi -3-

4 çok daha farkl ve zengin konular var. Çareyi yurt d fl na gitmekte buluyorum. Hocam Prof. Dr. Baha Taneli'nin onay ile yaz flt m ABD Tulane Üniversitesinden 2 y ll k burs alarak, y llar n "Çocuk ve Eriflkin Gastroenteroloji"de geçiriyorum. O dönem Tulane Üniversitesinde eriflkin Gastroenterolojinin Baflkan Prof. Dr. Atila Ertan Hoca'n n da destekleri ile laboratuvar baz nda araflt rma ile de ilgilenip, 4-5 çal flmay ayn anda yürütmenin ve bunlar n yay na haz rlanmas n n keyfini yafl yorum. Haz rlad m yandal tezi sonras 1989'da s nava girerek ülkemizin ilk "Çocuk Gastroenteroloji Uzman " oluyorum. ABD'de 1 y l daha çal fl p geri geldi imde son 5 y l n dolu dolu Gastroenteroloji ile geçirmifl bir uzman olarak Ege de kald m z yerden yola koyuluyorum. 1991'de yard mc doçentli e atan yorum. Baha Hoca'm n baflkanl nda Bilim dal m z kuruyoruz. Çocuk Gastroenteroloji sinin ülkemizdeki geliflimini düflünüyorum. Prof. Dr. Ender Pehlivano lu arkadafl m z Çocuk Sa l ve Hastal klar uzmanl k e itiminin bir k sm n ABD'de çal flarak geçirdikten sonra Ege Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk klini ine geri dönmüfltü sonunda Çocuk Sa l ve Hastal klar uzmanl k s nav na girdikten k sa bir süre sonra 1988 bafl nda Marmara Üniversitesi T p Fakültesine geçerek çal flmalar n orada devam etme karar alm flt. Ayn dönemlerde stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Çocuk Klini i nden Prof. Dr. Güngör Tümay baflkanl nda kurulan Çocuk Gastroenterolojisi bilim dal, çocuk uzmanl k e itimini tamamlam fl olan Pof. Dr. Fügen Çullu Çoku rafl Fransa'ya, Alagille'nin çal flt hastaneye gönderilmiflti. Dönüflte stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi ekibine kat larak 1991 y l nda ülkemizin ikinci Çocuk Gastroenterolo u olarak yandal s nav ile belgesini ald. Daha sonra stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi grubundan Prof. Dr. Tufan Kutlu ve Prof. Dr. Tülay Erkan Fransa'daki e itimleri sonras gruba kat lan di er arkadafllar m z oldu. Ayn dönemlerde Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi'nde bulunan Hematoloji ve Hepatoloji ünitesi, 1994'de Prof. Dr. Nurten Koçak baflkanl nda Gastroenteroloji ünitesi olarak hizmete bafllad. Bu bilim dal n n ilk Çocuk Gastroenteroloji uzmanlar 1994'te Prof. Dr. Hasan Özen ve Prof. Dr. Figen Gürakar, 1995'te Prof. Dr. Aysel Yüce oldu l y llar n ilk yar s nda Prof. Dr. Semra Sökücü Hoca'm z o zamanki ad ile Çapa T p Fakültesi nde, Prof. Dr. Nurten Girgin Hoca'm z ise Ankara Üniversitesi T p Fakültesi'nde, Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dallar n kurdular. stanbul Üniversitesi Çapa T p Fakültesi nden Dr. Berna Elkabes ve ard ndan Prof. Dr. Özlem Durmaz, Ankara Üniversitesi T p Fakültesi'nden Pof. Dr. Aydan Kansu ve Prof. Dr. Buket Dalg ç arkadafllar m z 1995 y l nda e itimlerini tamamlay p Çocuk Gastroenteroloji ailesine kat ld lar y l nda Uluda Üniversitesi T p Fakültesi'nde Prof. Dr. Turgut Özeke Hocam z taraf ndan kurulan bilim dal m z n ilk uzman 1996 y l nda Prof. Dr. Tanju Özkan oldu. Ayn y llarda Ege Üniversitesi T p Fakültesi'nden önce Prof. Dr. Sema Aydo du (1995) ve sonra s ras yla Prof. Dr. Erhun Kas rga (1996 ) ve Prof. Dr. Ayfle Selimo lu (1998) aileye kat ld lar. Y l Yaklafl k 20 y l n ard ndan Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme ailemiz 6's emekli olan üzere toplam 42 ö retim üyesine sahip. E itimdeki arkadafllar m z ile hemen hemen 90 kifliye ulaflm fl durumday z. Ailede çekirde i oluflturan T p fakülteleri d fl nda bugün eski ve yeni pek çok fakültemizde ve SSYB e itim hastanelerinin ço unda sembolik bile olsa Çocuk Gastroenteroloji uzman bulunmaktad r. Çocuk hastanelerine veya ilgili hekimlere baflvuran çocuklar n yak nmalar aç s ndan her zaman ilk 3'te yer alan Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dal ülkemizde nerededir ve nereye gitmektedir? Bu sorunun cevab bu ortamda zor olmasa gerek. Gerek tan ve gerekse de giriflimsel tedavide önemli bir yeri olan endoskopi laboratuvarlar n n ve di er alt yap lar n tam olarak oluflturmadan çal fl lan merkezlerin oldu u bir gerçek. -4-

5 Derne imizin bu konuda yeni yetiflen arkadafllar m za destek olmak amac ile oluflturdu u teorik kurs ve e itim toplant lar seviyenin eflitlenmesi konusunda k smen yarar sa lamaktad r. Ancak hastay yaflayarak, tüm giriflimleri yerinde görerek ve pratik ederek yetiflmenin yeri farkl d r. Bu nedenle bu merkezlerde çal flan arkadafllar n gözlemci olarak zaman zaman geliflmifl merkezlere rotasyon fleklinde yönlendirilmelerinde büyük yarar vard r. Ço u konuda oldu u gibi bilimde de çok seslilik her zaman daha iyidir. Bunu hiçbir zaman unutmayal m. Hastaya yaklafl m, anamnez ve hastan n tan ya ve tedaviye yönelik yönetiminin bilimsel oldu u kadar pratik yönleri de vard r. Bunlar n ezbere de il yaflayarak gerçeklefltirilmesi önemlidir. Bu da iflin sanatsal yönüdür. Özellikle genç arkadafllar n bunu görebilmelerini dilerim. 1. Çocuk Hepatoloji Güz Okulu'na gelen siz genç arkadafllar ma hofl geldiniz diyor ve alaca n z e itimin yararl olmas n diliyorum. Sizleri ev sahibi olarak sevgi ve sayg ile kucakl yorum. -5-