ORTAK ANLAYlŞ VE DOĞRU İLETİŞİM İÇİN KAVRAMSAL NETLİK

Transkript

1 ORTAK ANLAYlŞ VE DOĞRU İLETİŞİM İÇİN KAVRAMSAL NETLİK Kavramlar dış dünyadak olgu, olay, nesne, f k r g b gerçekl kler n z h ndek soyut tasarımlarıdır. Kavramlar sayes nden gerçekl kler açıklanab l r, anlaşılab l r, sınıflanab l r, genelleneb l r, l şk lend r leb l r ve soyutlanab l r. Dolayısıyla b r şey n kavramı o şey n b lg s demekt r. Dış gerçekl kler değ şt kçe k değ ş m doğanın özünde olan b r şeyd r, o gerçekl kle lg l kavramlar da kend s n a t olduğu gerçekl ğe uyumlaştırmak ç n değ ş r, gel ş r. Dolayısıyla kavramlar da d nam k ve yaşayan varlıklardır. Kavramlar k ş n n en temel ht yaçlarından b r s olan b lme ve anlama ht yacını g dermes nde yol göster c d r. Dolayısıyla b reysel varoluş açısından b r güven kaynağı ve dayanak noktasıdır. B reyden toplum ölçeğ ne çıkıldıkça kavramlar, ortak anlayış ve doğru let ş m n altyapısı şlev görür. Bu anlamda paylaşılmaya başlanan, ortak olarak kabul ed len kavramsal b lg ler, let ş m n, şb rl ğ n n, b rl kte yaşamanın ve toplumsal barışın altyapısı n tel ğ nded r. Öğrenme ve gel ş m kavramları üzer nde durmak, onları b r kez daha tekrar etmek, üzer nde durup düşünmek tam da bu ht yaçtan dolayı öneml d r. Öğrenme ve gel ş m alanındak tüm paydaşların kavramsal düzeyde b rb r n doğru anlaması, öğrenme let ş m, öğrenme başarısı, öğrenme emekler ve yatırımları açısından son derece öneml d r. Ortak anlayış yoksa sektörde ortak b r şb rl ğ gel şt rmek de kolay olmayacaktır. Kuruluş amaçlarından b r s öğrenme ve gel ş m sektörünü gel şt rmek olan TEGEP, kavramsal netl ğe bu nedenden dolayı büyük önem vermekted r. Bunun ç n alanla lg l kavramların açıklamalarını çeren ter mler sözlüğü çalışması başlatılmıştır. TEGEP, kavramların doğası gereğ bu çalışmayı h ç b tmeyen b r çalışma olarak görmekted r. Yen çıkan teknoloj lere, uygulanmaya başlanan yöntemlere, yen anlayış ya da kuramlara, güncel araştırma bulgularına göre ter mler gözden geç r lecek ve de yen ler eklenecekt r. Bu rehberde genel ter mler ç nden seç len bazı ter mlere yer ver lm şt r. Bundan sonrak süreçte tüm ter mler TEGEP n web sayfasında yer alacaktır. Ortak b r anlayış oluşturmaya katkı sağlaması d leğ yle TEGEP Eğ t m ve Gel ş m Platformu Derneğ 2015 TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 1

2 GENEL BAKlŞ: ÖĞRETİM, YETİŞTİRME, EĞİTİM, GELİŞTİRME, ÖĞRENME lnstructlon, TRAlNlNG, EDUCATlON, DEVELOPMENT, LEARNlNG Öğret m, yet şt rme, eğ t m, gel şt rme ve öğrenme kavramları zaman zaman b rb r n n yer ne kullanılmaktadır. Bu kavramlar genel konumlama açısından kısaca şu şek lde tanımlanab l r. Öğret m bell konuların yapılandırılmış b r şek lde ve çeş tl kanallardan aktarılması sürec d r. Yet şt rme daha kısa vadel, amaçlı, bell b lg ve becer ler hızla kazandırmayı hedefleyen b r eğ t m türüdür. Eğ t m se tüm bunları kapsayan b r kavramdır. Öğret m ve yet şt rme yoluyla ed n len b lg ler, b rey n farklı kanallardan elde ett ğ kazanımlar ve etk leş mde bulunduğu çevrelerden gelen kalıcı zler de eğ t m şems yes altındadır. Gel ş m eğ t mle gel nen ya da gel neb lecek sev yelere şaret eden kavramdır. Öğrenme se yet şt rme, eğ t m, öğret m, gel şt rme süreçler n n b rey üzer nde bıraktığı kalıcı etk olarak tanımlanab l r. Öğret m lnstruct on Öğret m, bel rl hedefler gözet lerek hazırlanan ve b r d z öğrenme deney m yaşatmayı hedefleyen faal yetler n uygun şek lde tasarlanması ve uygulanması sürec d r. İş ortamında çalışanların yetk nl kler n artırmak ç n yet şt rme programlarının hazırlanması ve uygulanması b r öğret m sürec d r. Çalışanların b reysel olarak öğreneb lecekler kılavuzlar, ş yardımcıları ya e-öğrenme programları hazırlamak ve çalışanların bu kaynaklardan faydalanması b r öğret md r. B r yönet c n n ya da deney ml b r çalışanın başka b r çalışana b r ş n nasıl yapılacağını göstermes, onu zlemes ve düzelt c ger b ld r mler vermes de b r öğret md r. Yet şt rme Tra n ng Yet şt rme, b r k ş ye ya da gruba, bell b r alanda, bel rlenm ş b r ht yacı (boşluk) kapatmaya yönel k b lg ve becer kazandırma sürec d r. Hedefler net b r şek lde bel rl, kısa vadel, yoğunlaştırılmış ve daha çok performans odaklıdır. İş ortamında b r çalışanın standartlara uygun olarak çalışab lmes, ş n gerekt rd ğ b lg ve becer ler kazanması ve başarılı b r performans göstereb lmes ç n düzenlenen eğ tsel etk nl kler daha çok yet şt rme n tel kl eğ t mlerd r. Yet şt rme eğ t mler bazen çok sınırlı hedefler geçekleşt rmek ç n m kro düzeyde bazen de b rçok alanda gel ş m sağlamayı hedefleyen program b ç m nde tasarlanab l r. Bunlar ç n kurumlarda yet şt rme/eğ t m/ gel şt rme programları fadeler sıklıkla kullanılmaktadır. Yet şt rme eğ t m ve programlarında sürec n başarısı, yet şt rme konusuna göre değ şmekle b rl kte, kısa sürede ölçüleb l r ve lerleme gözlemleneb l r TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

3 Eğ t m Educat on Eğ t m daha uzun vadel davranış değ ş m yaratmayı amaçlayan b r süreçt r. Bu değ ş m sürec ç nde b rçok yet şt rme programını, çeş tl formal ve nformal öğrenme etk nl ğ n ve yaşantısal öğrenme deney mler n çereb l r. Dolayısıyla eğ t m daha kapsayıcı ve sonuçları daha orta ve uzun vadede görünür olan b r süreçt r. Okul eğ t m nde yönlend r c olan daha çok toplumsal hedeflerd r; ancak kurumsal düzeyde ve ş eğ t mler nde eğ t mler n yönü kurumun ve ş b r mler n n hedefler doğrultusunda bel rlen r. İş ortamında, örneğ n b r satış çalışanının mükemmel satış yapab lecek sev yeye gelene kadark katıldığı yet şt rme programları ve kılavuzlanmış tüm öğrenme deney mler n n tamamına satış eğ t m sürec den leb l r. Eğ t m tekn k konuları çermekle b rl kte kurumsal kültürün, değerler n, kuralların ve ş yapış tarzlarının da aktırıldığı b r süreçt r. Gel ş m Development Gel ş m kavramı b r süreçten z yade gel nen yetk nl k sev yes le lg l b r kavramdır. B reyler n potans yel n açığa çıkarma ve kend ler n gerçekleşt rme yolculuğuna vurgu yapmaktadır. B r k ş n n ş ortamında katıldığı tüm yet şt rme programları, ç nde yer aldığı eğ t m süreçler ve tüm yaşantıları onun gel ş m ne katkı sağlamaktadır. Gel ş m yen bakış açıları, yen ş yapış şek ller, daha başarılı performans, daha çok katma değer g b anlamları ç nde barındırmaktadır. Örneğ n b r kurumun l derl k kab l yet o kurumun uzun vadel başarısı ç n çok öneml d r. Bu nedenle l der gel şt rme süreçler l der eğ t m kavramı ndan daha çok l der ya da l derl k gel şt rme şekl nde fade ed lmekted r. Kısa vadel yet şt rme programları ve eğ t m süreçler n değerlend rmek daha kolayken gel ş m sürec n değerlend rmek daha bütünsel ve çok boyutlu bakmayı gerekt r r. Öğrenme Learn ng Öğrenme, eğ t m, öğret m, yet şt rme ve gel şt rme süreçler n n öğrenen tarafında yarattığı ya da yaratması beklenen kalıcı etk d r. Yen b lg, becer ve tutumlarının kazanılması süred r. Bu sadece dışarıdan tet klenen b r süreç değ l, b rey n her an deney mled ğ yaşantıların kalıcı zler bırakmasıdır. İş ortamında da b r çalışanın yaşadığı her türlü deney m b r öğrenme kaynağıdır. Bu yapılandırılmış b r yet şt rme programı olab leceğ g b nformal olarak da gerçekleşen b r etk leş m de olab l r. Öğrenme n yetl b r eylem sonucunda oluşab leceğ g b önceden düşünülmeyen b r konuda ya da beklenmed k b r anda da gerçekleşeb l r. Başarılar, başarısızlıklar, b rl kte çalışılan k ş ler, onların deney mler ve yetk nl kler, karşılaşılan ş durumları, alışılmışın dışında let ş m ortamları g b deney mler n heps farklı n tel kte ve n cel kte kalıcı zler bırakab l r. Öğretme Teach ng Öğretme, en kısa tanımıyla öğrenen(ler) n öğrenmes ne yardımcı olma sürec d r. B r öğreten n bel rl stratej ve yöntemlerle öğrenenlerde sten len yönde b r değ ş m meydana get rme çabasıdır. Burada öğreten gerçek b r k ş olab leceğ g b sanal b r k ş, b r b lg sayar ya da yapılandırılmış b r materyal de olab l r. İş ortamında b r çalışanın şe g rmes yle beraber düşünüş, davranış ve ş yapış şek ller le lg l öğrenme sürec de başlar. Bu süreçte ç ve dış eğ tmenler n, İK/eğ t m sorumlularının, yönet c ler n, mentorların, ustaların, deney ml çalışanların öğreten rolüne bürünerek gerçekleşt rd kler eylem de öğretme eylem d r TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 3

4 B lg Knowledge B lg kavramının tanımını yaparken özell kle b l ş m b l mler alanında sıklıkla kullanılan ver, enformasyon ve b lg (data, nformat on, knowledge) sev yeler n vurgulamakta yarar vardır. Z ra bunların heps zaman zaman b lg olarak kullanılmaktadır. Ver tek başına çok anlamlı olmayan, şaretler, semboller, kayıtlar g b en küçük b lg parçacıklarını adlandırmak ç n kullanılmaktadır. Bu ver lerden hareketle b r l şk ye, çıkarıma, sonuca, gerçeğe.. ulaşıldığında enformasyon ortaya çıkar. Dolayısıyla enformasyon ver ler n anlam kazanmış hal d r. B lg se enformasyonun k ş dek (ya da kurumdak ) karşılığıdır. K ş n n tüm geçm ş b lg ler, referans çerçeves, algılama kab l yet g b süzgeçlerden geçerek anlam bulan enformasyon b lg y dönüşür. Bazı kaynaklarda b lg den b r sonrak basamak olarak b lgel kten de bahsed lmekted r. B lgel k se oluşan b lg ye neden ve n ç n g b ek sorular sorarak daha doğru ve daha erdeml b lg örüntüler kurma çabasıdır. Bu l şk sel modele göre kurumlardak eğ tsel süreçler açısından şu saptamayı yapmak mümkündür. Tüm eğ tsel etk nl klerde çalışanlara b r takım şeyler öğretmek ya da onlar ç n öğrenme deney mler tasarlamak ç n b r araya get rd ğ m z, şled ğ m z, yapılandırdığımız ve let ş m sürec nde let olarak kodladığımız b lg ler ağırlıklı olarak enformasyon n tel ğ nded r. Öğret m n amacı da bu enformasyonun kalıcı ve anlamlı b lg lere dönüşmes n sağlamaktır. Öğret m sürec ve öğrenme deney mler ne kadar y tasarlanırsa enformasyonun b lg ye kalıcı b r şek lde dönüşmes de o kadar kolay olur. Becer Sk ll Becer, eğ t m, yet şt rme ve benzer öğrenme deney mler le elde ed len b lg ler n bel rl kalıplar ç nde gözlemleneb l r davranışlar olarak serg lenmes d r. Tanımdan da anlaşılacağı g b, hem z h nsel hem de bedensel becer ler n kazanılması sürec nde lg l b lg ler n ed n lmes ön koşuldur. Kurumlarda düzenlenen yet şt rme ve eğ t m programlarının b rçoğu becer gel şt rmeye odaklı programlardır. Öğret m çabalarının başarıya ulaşmasında gel şt r lecek olan becer ler n tüm boyutlarıyla anal z ed lmes, doğru b r şek lde bel rlenmes ve bu becer lere uygun öğret m stratej ler n n gel şt r lmes son derece öneml d r. Tutum Att tude Tutum, b r b rey n herhang b r k ş ye, nesneye, duruma ya da kavrama karşı yaklaşımını şek llend ren b l şsel ve duygusal d nam kt r. Tutumların temel nde b lg bulunmaktadır. Söz konusu nesne, kavram ya da duruma l şk n elde ed len b lg lerle temel düşünce ve nançlar oluşur. Bu düşünce ve nançlara duygular da eklen nce tutumlar oluşur. Bu tutumların olumlu, tarafsız ya da olumsuz olması, lg l nesnelere karşı benzer davranışların ortaya çıkmasına neden olacaktır. Tutumlar dünyayı anlamlandırmada bel rley c d r, ödül kazanma ya da cezadan kaçınma davranışlarını yönet r, k ş n n değer n fade etmes ne ve benl ğ n korumasına yardımcı olur. Tutumlar b r k ş n n davranışlarını bel rlemede bu kadar öneml se tutumların şek llend ğ eğ t m süreçler de son derece öneml d r. Kurumlardak eğ t m etk nl kler n n çoğu tutumların en temel b leşen olan b lg aktarımı üzer ne odaklanmaktadır. K ş ler bu b lg lerle lg l duygusal bağ oluşturduğu ölçüde öğren lenler n kalıcılığı ve davranışa dönüşmes kolaylaşır. Bu nedenle tutum gel şt rmek ç n eğ t m süreçler anlamlı, ht yaca ve k ş ye uygun, değer yaratan, uygulanab l r, uygulandığında kazanımları bell olan vs. b lg ve becer ler çerecek şek lde tasarlanmalıdır. Yetk nl k Competency Yetk nl k, davranışlar düzey nde b r olgunluk ve mükemmell k sev yes ne şaret eden ve kurumlarda genell kle performansla l şk lend r len b r kavramdır. Buna göre en mükemmel performans sev yes ne ulaşab lmek ç n çalışanların serg lemes gereken gözlemleneb l r davranışlar yetk nl k olarak TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

5 adlandırılmaktadır. Yetk nl kler tanımlanırken söz konusu mükemmel performans ç n gerekl b lg, becer ve tutum fadeler genell kle b rl kte yer alır. Bunlar yetk nl kler n b leşenler d r. Yetk nl kler, yönet c l k ya da l derl k davranışları, b reysel ya da başkalarına karşı davranışlar veya şe özel tekn k davranışlar olarak tanımlanab l r. Mükemmel performansın anahtarı olarak fade ed len yetk nl kler bu performansı gel şt rmey amaçlayan eğ t m deney mler n n tasarımı ç n de doğal olarak yol göster c n tel kted r. Performans Performance En genel tanımı le performans, herhang b r konuda başarılı b r sonuç elde etmek ç n, önceden tanımlanmış eylemler n en y şek lde yer ne get r lmes d r. Kavrama bu açıdan bakıldığında, kurumlar, s stemler, süreçler, araçlar g b pek çok şey n performansından ayrı ayrı bahsed leb l r. Çalışanlar açısından performans, bel rlenm ş hedef ve standartlar çerçeves nde elde ed len başarım ve üret len değer n b r ölçüsü olarak tanımlanab l r. Öğrenme ve performans ç çe geçm ş k kavramdır. Performans gereks n mler öğrenme çabalarının yönü ve çer ğ n bel rlemes açısından son derece öneml d r. Kurumlarda gerçekleşt r len ht yaç anal z süreçler n n temel n oluşturur. Öğrenme ve gel ş m de performans kab l yet n n artırılması açısından en öneml mümkün kılıcıdır. B l şsel Öğrenme Alanı Cogn t ve Doma n B l şsel öğrenme alanı, Benjam n Bloom önderl ğ ndek kom te tarafından gel şt r len taksonom ye göre 3 öğrenme alanından b r s d r (d ğerler dev nsel ve duyuşsal alan). B l şsel, öğrenmen n çsel süreçler ne vurgu yapan, d kkat, bellek, d l kullanma ve anlama, öğrenme, muhakeme, problem çözme ve karar verme g b b r grup z h nsel süreç ç n kullanılan b l msel ter md r. Özell kle kavramların ve prosedürel b lg ler n öğren lmes b l şsel yolla gerçekleş r. B l şsel alanda hazırlanacak b r öğret m ç n hatırlama, anlama, uygulama, çözümleme, değerlend rme ve yaratma g b farklı sev yelerde hedef ver leb l r. Dev nsel Öğrenme Alanı Psychomotor Doma n Dev nsel öğrenme alanı, Benjam n Bloom önderl ğ ndek kom te tarafından gel şt r len taksonom ye göre 3 öğrenme alanından b r s d r (d ğerler b l şsel ve duyuşsal alan). Dev nsel nce ve kaba kas şlev ve eylemler ne dayalı becer ler n genel fades d r. Dev nsel (ps komotor) becer ler n kazanılması sürec yaparak öğren len b r süreçt r. Dev nsel alanda hazırlanacak b r öğret m ç n takl t, yönlend rme, kesk nl k, uyum ve doğallaştırma aşamalarında hedef ver leb l r. Duyuşsal Öğrenme Alanı Affect ve Doma n Duyuşsal öğrenme alanı, Benjam n Bloom önderl ğ ndek kom te tarafından gel şt r len taksonom ye göre 3 öğrenme alanından b r s d r (d ğerler b l şsel ve dev nsel alan). Duyuşsal genel olarak duygu, tutum ve değerlerle lg l b r faded r. Bu alanda hazırlanan öğret mler genel olarak duyarlılık gel şt rmek, bel rl b r b l nç yaratmak, nsanların seç mler n, olaylara bakış açılarını şek llend rmek amacıyla tasarlanır. Pedagoj Pedagogy Pedagoj, kısaca eğ t m ve öğret m b l m olarak tanımlanab l r. Öğrenme, öğrenme süreçler, öğrenme sorunları, eğ t mde doğru stratej ler n uygulanması, sorunlu ya da engell k ş ler n eğ t m, kültürel etkenler n öğrenen üzer ndek etk ler, öğrenme ve gel ş m rehberl ğ, okulların tasarımı ve programlanması g b alanlar pedagoj b l m altında değerlend r l r. Pedagoj özell kle nsanların yet şk nl k evres ne kadar olan döneme odaklanır. Yet şk nl kle b rl kte andragoj varsayımları pedagoj varsayımlarının yer n almaya başlamaktadır TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 5

6 Andragoj Andragogy Andragoj, özell kle yet şk nler ç n eğ t m ve öğret m b l m olarak tanımlanab l r. Androgoj b l m n n şek llenmes nde Malcolm Knowles ın öneml katkıları bulunmaktadır. Knowles a göre yet şk nler çocuklardan daha farklı özell klere sah pt r. Her şeyden önce öğrenme konusunda b r öğretene ya da okula olan bağımlılıkları düşüktür, kend kend ler ne ya da çok çeş tl kaynaklardan öğreneb l rler. Öğrenmede ney n öneml ya da öncel kl olduğuna kend ler karar vermek sterler. Gerçek yaşamdak ht yaçlar öğrenme konusunda en öneml tet kley c d r. Dolayısıyla ağırlıklı olarak öğretmen merkezl, d dakt k ve K12 süreçler ne odaklanan pedagoj k yaklaşım yet şk nler n bu özell kler ne tam olarak h tap etmemekted r. Bu nedenden dolayı andragoj k yaklaşım, öğrenme deney mler n n yet şk nler n öğrenme d nam kler ne göre tasarlanmasına odaklanmaktadır. Hetagoj Heutagogy Hetagoj, andragoj k varsayımlara benzer g b gözüken ama çocuk ya da yet şk n ayrımı yapmadan öğrenmen n öğretmen merkezl değ l öğrenen merkezl olmasını savunan yaklaşımdır. Öz bel rlemel Öğrenme (self-determ ned learn ng) olarak da geçen bu yaklaşıma göre öğrenme zamanı geld ğ nde ve k ş buna ht yaç duyduğunda gerçekleş r. Öğretmen bu ht yacı g dermede asıl kaynak olmaktan z yade yönlend r c ya da destekley c b r şlev üstleneb l r. Gel şen b lg let ş m teknoloj ler, nternet ve sosyal medya yoluyla ulaşılan b lg ve nsan kaynakları, ht yaç duyulduğu an gerekl b lg ye ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Bu gel şmeler okul, öğretmen ve öğrenme süreçler n kaçınılmaz olarak etk lemekte ve dönüştürmekted r. Hetagoj bu dönüşüm sürec ne vurgu yapan ve yen dünyada yen b r öğrenme yaklaşımının gerekl l ğ n savunan b r yaklaşımdır. Öğret m Tasarımı lnstruct onal Des gn Öğret m tasarımı, bel rl öğrenme gereks n mler ne bağlı olarak, en uygun öğrenme deney mler n yaşatacak s stem, süreç ve kaynakların gel şt r lmes sürec d r. Başarılı b r öğret m tasarımı sürec n n temel nde, öğrenen gereks n mler n tam olarak ortaya koymak ve bu yönde performansa dayalı öğret m hedefler bel rleyeb lmek yatmaktadır. Söz konusu hedefler doğrultusunda yer nde stratej, çer k, yöntem, ortam, materyal vs. gel şt r lmes ve bunların doğrulanması, devam eden aşamalardır. Benzer şek lde öğrenmen n gerçekleş p gerçekleşmed ğ n bel rleyecek ölçme araçları da bu hedefler d kkate alınarak süreç ç nde tasarlanır. Tanımı bu şek lde koyduğumuzda, sürec zaman zaman yapıldığı g b eğ t m tasarımı olarak adlandırmak tam olarak doğru değ ld r. Tasarımcının, öğret m sürec ndek tüm değ şkenler kontrol edeb l rken, öğrenen n b rçok kaynaktan etk leneb leceğ daha genel b r olgunluk durumu olan eğ t m deney mler n bütünüyle kontrol ed p tasarımlaması mümkün değ ld r. Bu kullanımın en olası neden ülkem zde yet şt rme (tra n ng) ç n de eğ t m kavramının kullanılıyor olmasıdır. Dolayısıyla özell kle ş dünyasında yet şt rme programlarının tasarımı ç n doğal olarak eğ t m tasarımı fades kullanılmaktadır. Çek rdek Öğret m Tasarımı Model -ADDİE Gener c ld Model - ADDlE Öğret m, yaşamın doğal b r sürec olarak hep var olmasına rağmen öğret m tasarımı alanı k nc dünya savaşı sonrasında s stemat k olarak bel rg nleşmeye başlamıştır. Eğ t m, let ş m, ps koloj ve mühend sl k g b b rçok b l m dalının da katkısıyla şek llenen alan, teknoloj k gel şmelere bağlı olarak kend n sürekl olarak yen lem şt r. Bu tasarım yaklaşımı, farklı alanlarda uygulamaya başlanmış ve elde ed len deney mlerden hareketle zaman ç nde b rçok farklı model ortaya çıkmıştır. Modeller farklılıklar çermes ne rağmen temel nde çek rdek b r desen n varlığı göze çarpmaktadır. Buna göre tasarım sürec nde b rb r n besleyen 5 temel süreç adımı vardır: (1) Çözümleme (2) Tasarımlama (3) Gel şt rme (4) Uygulama (5) Değerlend rme. Bu çek rdek model, kavramların İng l zce baş TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

7 harfler n n b rleş m nden oluşan (Analys s, Des gn, Development, İmplementat ton, Evaluat on) ADDİE kel mes le de fade ed lmekted r. Genel olarak bakıldığında, çözümleme aşamasında hedef öğrenen k tles ve onların öğrenme gereks n mler ne odaklanılır. Tasarımlama aşaması hedefler n bel rlend ğ ve bu doğrultuda çer ğ n, stratej ler n, ölçme araçlarının gel şt r ld ğ aşamadır. Gel şt rme eğ t mde kullanılacak tüm malzemeler gel şt r l r ve öğret m programı şek llen r. Uygulama aşaması neredeyse hazır olan programın test ed lmes ve nce ayarların yapıldığı aşamadır. Bu aşamada uzman görüşler alınır, küçük gruplar ve gerçek hedef k tle üzer nde deneme uygulamaları yapılır. Değerlend rme aşaması tasarımın son aşamasıdır. Burada tasarım sürec ve süreç sonunda ortaya çıkan program her yönüyle değerlend r l r ve gerekl düzeltmeler yapılır. Bu aşamadan t baren program uygulanmaya hazırdır. Gerçek uygulama deney m nden gelen ger b ld r mlerle gerekl y leşt rmeler sürekl olarak yapılır. Öğret m Amaçları lnstruct onal Object ves Öğret m amacı, herhang b r öğrenme deney m sonunda öğrenen(ler) n kazanacağı b lg, becer, tutum ya da yetk nl kler n fades d r. B r başka fadeyle tasarımlanmış b r öğret m sürec n n somut çıktısıdır. Öğret m amaçları gözlemleneb l r ve ölçüleb l r performans fadeler şekl nde yazılır; gözlemlenemeyen, çsel öğrenme f ller kullanılmaz. Öğret m amaçları öğret m tasarımı sürec n n kalb nde yer alır. Öğrenme stratej ler, çer kler, araç ve yöntemler ve ölçme materyaller bu amaçlar üzer ne nşa ed l r. B lg Yönet m lnformat on Management B r kurumdak entelektüel sermayen n açık ve s stemat k b r şek lde yönet lmes olarak tanımlanab lecek b lg yönet m ; b lg n n yaratılması, toplanması, organ ze ed lmes, raporlanması, let ş m g b faal yetler n yürütülmes d r. Temel amaç b lg den en yüksek düzeyde değer sağlayab lmekt r. B lg yönet m araçları, b reysel b lg ve deney m n kurumsal b lg ve deney me; b reysel zekânın kurumsal zekâya dönüştürülmes n mümkün kılan araçlardır. Eğ t m Teknoloj s Educat onal Technology Eğ t m teknoloj s, nsan öğrenmes n n tüm boyutlarını göz önünde bulundurarak; öğrenme gereks n mler n n bel rlenmes, buna uygun öğrenme çözümler n n gel şt r lmes ve değerlend rmeler n yapılmasını destekleyen s stemler n, tekn kler n ve araçların bütünüdür. Performans Destek S stemler Performance Support Systems Performans Destek S stemler, b r k ş n n öğrenmek ya da aklında tutmak zorunda olmadığı ama ht yaç duyduğu an kolaylıkla ulaşab leceğ b lg ler sunan b lg s stemler d r. Akış d yagramları, göster mler, benzeş mler, puçları, yardım s h rbazları, şablonlar söz konusu destek araçlarına örnek olarak ver leb l r. Özell kle elektron k performans destek s stemler, sayısal ortamların sağladığı üstünlüklerle, ht yaç duyulan b lg n n araştırılması, bulunması ve saklanması konusunda büyük kolaylıklar sağlamaktadır. B lg ler n sıklıkla değ şt ğ alanlarda uzun döneml ve mal yetl eğ t mler n yer ne performans destek s stemler daha etk l olarak kullanılab l r. Günümüzde g y leb l r b lg sayarlar, artırılmış ve sanal gerçekl k teknoloj ler performans destek s stemler n yen b r boyuta taşımaktadır TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 7

8 Kaynak Tabanlı Öğrenme Resource Based Learn ng Kaynak tabanlı öğrenme, başarılı b r öğrenmen n gerçekleşmes ç n basılı, elektron k ve nsan kaynağının etk n b r şek lde kullanılmasını merkeze alan yaklaşımdır. Buna göre öğrenmen n merkez nde öğrenc ler vardır ve asıl olan öğrenc lere kend ht yaçları doğrultusunda en uygun kaynaklara ulaşma becer s kazandırmaktır. Z ra öğrenme yaşam boyu devam eden b r süreçt r ve öğrenenler n kaynakları etk n b r şek lde kullanab lmes bu açıdan son derece öneml d r. B lg sayar Destekl Öğret m Computer Ass sted lnstruct on Öğrenen le etk leş mde b lg sayarın temel unsur olarak kullanıldığı öğret m süreçler n n genel fades d r. B lg sayar destekl öğret m sürec nde, b r konu le lg l b lg ler aktarılab l r, b r b lg ya da becer le lg l alıştırma yapılab l r, bazı olay ya da durumların benzeş m (s mulasyon) yoluyla deney mlenmes sağlanab l r, eğ t c oyunlar oynanab l r, b lg sayar yoluyla farklı k ş lerle uzaktan b lg paylaşımları yapılab l r. Uzaktan eğ t m ya da elektron k eğ t mler büyük oranda b lg sayar destekl eğ t mlerd r. Elektron k Öğrenme (E-öğrenme) Electron c Learn ng (E-learn ng) E-öğrenme, b lg sayarla b rl kte tablet, akıllı telefon ya da gözlük g b taşınab l r c hazlar üzer nde gerçekleşen her türlü öğrenme deney m ç n kullanılan genel b r kavramdır. B lg sayar destekl öğrenme, çevr m ç öğrenme, mob l öğrenme g b yöntemler de aynı zamanda e-öğrenme formatındadır. Çevr m ç Öğrenme Onl ne Learn ng Elektron k öğrenme, e-öğrenme ya da uzaktan öğrenme genell kle çevr m ç öğrenme yer ne kullanılan fadelerd r. K ş n n b r ağ üzer nden er şeb ld ğ öğrenme kaynakları ve programlar üzer nden kend kend ne yürüttüğü öğrenme deney m d r. Bu deney m eş-zamanlı(senkron) ya da eş-zamansız(asenkron) olab l r. D ğer öğrenenler ve öğretenler le y ne çevr m ç olarak let ş m kurulab l r. Zaman ve mekân sınırlılıklarını en aza nd rd ğ ç n son derece etk l ve ver ml öğrenme olanakları sunan b r yöntemd r. Ayrıca b lg sayar ortamında üret leb len uygulama, alıştırma, deneme, etk leş m, oyunlaştırma, değerlend rme olanakları le çevr m ç öğrenme deney m son derece zeng n hale geleb l r. MOOC MOOC (Mass ve Open Onl ne Courses) MOOC un Türkçe açılımı K tlesel ya da büyük m ktarda Açık Çevr m ç Kurslar olarak düşünüleb l r. İç nde b rçok çevr m ç eğ t m n yer aldığı, herkese açık ve genell kle ücrets z olan, dersler n yanı sıra etk leş m ya da b lg paylaşım olanaklarının da sağlandığı uzaktan eğ t m portallarıdır. MOOC lar b r okul değ ld r ancak genell kle katılım ya da kursun tak p ed lmes öneml d r. Önceden planlanmış eş zamanlı dersler de olab l r. Tartışma odalarında ve kurs bloglarında herkes görüşler n fade edeb l r. Bel rlenen hedefler tamamlayanlara sert f ka ver leb l r. Bazı MOOC larda katılım ya da sert f kasyon ücretl d r. B r konu ya da kurs ç n sanal olarak b r araya gelm ş k ş ler öğrenme toplulukları oluşturup etk leş mler n daha sonra da devam ett reb l r. Bu açıdan bakıldığında MOOC lar yaşam boyu öğrenme süreçler açısından öneml b r kaynaktır TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

9 Uzaktan Öğrenme D stance Learn ng Uzaktan öğrenme, farklı mekânlarda bulunan öğrenen(ler) le eğ tmen(ler) n b lg let ş m, b lg sayar ve ağ teknoloj ler yardımıyla sanal b r ortamda b r araya gelmes le gerçekleşt r len öğrenme model d r. Öğrenme deney m canlı, eş zamanlı (senkron), sesl, görüntülü ve etk leş ml olab l r. Her zaman canlı olması da gerekmez. Öğrenenler n önceden kayded len eğ t mlere ulaşması yoluyla da uzaktan öğrenme gerçekleşeb l r. Ya da her zaman canlı b r eğ tmen olması da gerekmez. Öğrenenler n uzak b lg kaynaklarına ya da farklı mecralardan gelen eğ t m yayınlarına er şmes ve bu kaynaklardan öğrenmes de uzaktan öğrenme kapsamına g rmekted r. Bu açıdan bakıldığında çevr m ç öğrenme, elektron k öğrenme g b yaygın olarak kullanılan öğrenme modeller de büyük oranda uzaktan öğrenme n tel ğ taşımaktadır. Mob l Öğrenme Mob le Learn ng Mob l öğrenme, uzaktan ya da çevr m ç öğrenme faal yetler n n taşınab l r c haz ve teknoloj ler üzer nden gerçekleşt ğ öğrenme deney m ne ver len s md r. Mob l c hazların gen ş ekranlı b lg sayarlara göre daha küçük b r öğrenme alanı sunuyor olması b r zorluk g b gözükse de, k ş ler n mob l c hazlarını sürekl olarak yanlarında taşımaları bu kanalı eşs z b r öğrenme ve etk leş m fırsatı hal ne get rmekted r. B lg sayar Yönet ml Öğret m Computer Managed lnstruct on B lg sayar yönet ml öğret m, b lg sayarların ve yazılımların öğret m sürec n yönetmek üzere kullanıldığı süreçler fade eden b r kavramdır. Öğrenme ht yaçlarının anal z ed lmes, programların oluşturulması, öğrenenler n performanslarının zlenmes, öğrenenler n b reysel ht yaçlarına göre yönlend r lmes ve tüm sürec n raporlanması b lg sayar yönet ml öğrenme kapsamında değerlend r lmekted r. Günümüzde LMS adıyla b l nen öğrenme yönet m s stemler de bu başlık altında değerlend r leb lecek s stemlerd r. Öğrenme Yönet m S stem (ÖYS) Learn ng Management System (LMS) Bel rl standartlara göre hazırlanmış öğrenme program ve çer kler n n öğrenenlere sunulmasını ve tüm öğrenme sürec n n yönet lmes n sağlayan altyapı s stemlerd r. Genell kle çevr m ç programların yönet m nde kullanılan s stemler sınıf eğ t m g b gerçek ortamlarda gerçekleşen öğrenme faal yetler ç n de planlama aracı olarak kullanılab lmekted r. Öğrenme programları bel rl b r müfredat doğrultusunda s stem yönet c ler ya da öğretmen/am r g b yönlend r c k ş ler tarafından atanab leceğ g b öğrenenler kend sted kler programlara kayıt da yaptırab l rler. Öğrenme sırasında ya da sonrasında alıştırma, ödev çalışması, değerlend rme, sınav g b destekley c etk nl kler y ne öğrenme yönet m s stemler üzer nden yapılab l r. Bu s stemlerde öğrenenler öğretmenler le ya da d ğer öğrenenlerle etk leş me g reb l r ve paylaşımlarda bulunab l rler. Bu s stemler n d ğer öneml b r özell ğ de kullanıcıların öğrenme hareket ve süreçler n yakından tak p edeb lmes ve bunların raporlanab lmes d r. Öğrenme yönet m s stemler çok eğ t m yapan ya da kullanıcı sayısı çok fazla olan kurum ya da okullarda sürec n yönet m açısından kr t k derecede öneml d r. Artırılmış Gerçekl k Augmented Real ty Artırılmış gerçekl k, gen şlet lm ş ya da zeng nleşt r lm ş gerçekl k olarak da fade ed lmekted r. Gerçek dünyadak çevren n ve ç ndek ler n sanal olarak modellenmes ve bu yolla oluşturulan sanal obje ya da çer ğ n gerçek dünyaya görüntü şleme tekn kler le aktarılması ve entegrasyonudur. Özell kle 2015 TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 9

10 mob l teknoloj ler n gel şmes, artırılmış gerçekl k uygulamalarına vme kazandırmıştır. Bu temelde gel şt r len uygulamalara mob l c hazlar ya da özel gözlüklerle ulaşılmasıyla, örneğ n durağan objeler n canlanması, 2 boyutlu nesneler n 3 boyuta geçmes, b r konu hakkında ek b lg ler n alınab lmes g b mkânlar ortaya çıkmıştır. Sanal gerçekl kle b rl kte artırılmış gerçekl k uygulamaları özell kle öğrenme alanında son derece heyecan ver c fırsatların ortaya çıkacağı yen b r dönem başlatmıştır. Sanal Gerçekl k V rtual Real ty B lg sayar teknoloj ler le gerçek b r ortam ya da durumu sayısal b r dünya ç nde canlandırarak sanal b r kopyası ya da benzer n oluşturmaktadır. Artırılmış gerçekl kte gerçek nesneler üzer ne sayısal ortam (medya) gömülürken, sanal gerçekl kte kullanıcı ya da öğrenen n deney m gerçek b r nesneden z yade b zzat yaratılmış olan sanal ortam ç nded r. En yaygın sanal gerçekl k uygulaması, özel olarak tasarlanmış s mulasyon ortamına özel gözlük ya da başlıklarla g rmek şekl nded r. Gözlüklere ek olarak, kameralar, hareket algılayıcılar ya da g y leb l r sensörlerle sanal gerçekl k deney m daha zeng n hale gelmekted r. Belleten Tutor al Belleten (tutor al), kısaca özel öğretmen olarak tanımlanab l r. B lg sayar destekl belleten programları b r öğretmen n sınıf ç nde üstlend ğ tüm görevler n sayısal ortama aktarılması le oluşturulur. Yer ne göre s stem üzer nden ön test yapılab l r. Bu test sonuçlarına göre öğrenen n bazı konuları atlaması sağlanab l r. Konuların anlatımından sonra o ün ten n amacına ulaşıp ulaşmadığını ölçmek amacıyla sorular sorulur ve bazı araştırmalar yapılır. Bu alıştırmalar sonucunda öğrenc ye ger b ld r m ver l r. Programın sonunda b r son test yapılıp tüm belleten n amacına ulaşıp ulaşmadığı test ed l r. Günümüzde öğrenme yönet m s stemler üzer nden sunulan b rçok e-eğ t m belleten formatında hazırlanmaktadır. Benzeş m S mulat on Benzeş m ya da s mulasyon, gerçek ortam ve şartların sanal olarak tekrar yaratılmasıdır. Bazı öğrenme deney mler çok zaman alab l r; çok pahalı, çok zor ya da çok tehl kel olab l r. İşte bu g b durumlarda benzeş mler etk l olarak kullanılır. Örneğ n yangın söndürme tatb katı yapmak, küçük b r şletmey yönetmek, b r uçağı uçurmak, şeh r planı yapmak, nükleer operasyon gerçekleşt rmek g b konuların öğret lmes nde en etk l yöntem benzeş mlerd r. Aynı zamanda benzeş mler öğrenenler başka b r şek lde deney mleme mkânı bulamayacakları soyut konularda uygulama yapmalarına mkân tanır. B lg sayar destekl 2 ya da 3 boyutlu benzeş mler gerçek ortamdan çok kopmadan yaşanan deney mlerd r. Bunun yanı sıra yanı sıra sanal gerçekl k ya da özel benzeş m c hazları ç nde yaşanan deney mler tamamen sanal ortam ç nde gerçekleşeb l r. Takımla Öğrenme Team Learn ng Grupla Öğrenme ya da Küçük Grupla Öğrenme olarak da geçen bu yöntem, b r grup öğrenen n b r araya gelerek deney mled ğ b r öğrenme sürec d r. Grupları oluşturan k ş ler n benzer öğrenme ht yacı ç nde olması öneml d r. Her b r seansta b r durum ya da genell kle b r problem ele alınır. Süreç genell kle yönlend r c b r k ş n n (fas l tator) rehberl ğ nde lerler. Rehber sorduğu sorular ve yaptığı yönlend rmeler le ele alınan durum ya da sorunun net olarak tanımlanmasını, çözüm yollarının bel rlenmes n sağlar. Son olarak gerçekleşt r len ne öğrend k seansı le, öğrenme ve problem çözme sürec n n gruba ne öğrett ğ üzer nde tartışılır. Bell b r duruma odaklandığı ve lg l k ş ler n b r araya geld ğ b r yöntem olduğu ç n özell kle kurumlarda son derece etk l ve eyleme dönük b r öğrenme yöntem d r TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

11 Tersyüz Öğrenme Fl pped Learn ng Tersyüz öğrenme, özell kle örgün eğ t m kurumlarında gerçekleşen eğ t mler n ver ml l ğ n artırmak amacıyla, öğrenenler n sınıfa gelmeden önce, öğretmen tarafından hazırlanan öğrenme materyaller üzer nden b r ön öğrenme deney m yaşamasını ve sınıfa bu deney mle gelmes n amaçlayan öğrenme sürec ne ver len s md r. B lg aktarımı eğ tmen tarafından hazırlanan v deolar, yazılı, görsel kaynaklar, ses dosyaları vb. g b materyaller üzer nden gerçekleşeceğ ç n sınıf ç nde uygulama, pek şt rme, alıştırma, tartışma g b etk nl klere daha çok zaman ayrılab lmekted r. Dolayısıyla zamana yayılan ve sınıf ç etk nl klerle der nleşen b r öğrenme deney m d r. Süreçte öğretmen n lg l materyal, zamanında ve kal tel b r şek lde hazırlaması ve öğrenenler n bunları ders önces mutlaka zlemes, model n başarısı açısından kr t k faktörlerd r. Oyunlaştırma Gam f cat on Oyunlaştırma, b r alanda lg y, mot vasyonu, bağlılığı, katılımı artırmak ya da b r tutum gel şt rmek veya b r davranış değ ş kl ğ yaratmak amacıyla oyun mekan kler n n ve oyunsal düşünme anlayışının oyun dışındak alanlarda kullanılmasıdır. Oyunlaştırma sürec nde (1) değerl görülen davranışlar ve (2) bu davranışların göster lmes durumunda ver lecek karşılık, ödül puan vs. bel rlen r. Bel rlenen ödüller ne kadar lg çek c ya da anlamlı se katılımcıların söz konusu değerl davranışları gösterme eğ l mler de o oranda yüksekt r. Bu sayede gel nen sev ye, kazanılan l yakat ya da rozetler, rekabettek sıra, toplanan puan g b mekan kler çalışmaya başlar ve bunun sonucu oluşan duygu durumu (başarı, kend n gerçekleşt rme vb.) oyunlaştırmanın hedef ne ulaşmasına yardımcı olur. Oyunlaştırma öğrenme ver ml l ğ n n artırılmasında, öğrenme alışkanlıklarının kazanılmasında ve öğrenme yönet m s stemler n n çalışmasında öneml katkılar sağlayab lecek b r unsurdur. Her alanda kullanılab l r n tel kte olmasına rağmen çevr m ç uygulamalarda yaygın şek lde kullanılmaya başlanmıştır. Oyun tabanlı öğrenme le karıştırılmaması gerek r. Oyun Tabanlı Öğrenme Game Based Learn ng Oyun tabanlı öğrenme, önceden bel rlenm ş b lg, becer ya da tutumları kazandırmak ç n tasarlanmış oyunların öğrenenler tarafından oynanırken arka planda hedeflenen öğrenmen n gerçekleşmes d r. Eğ tsel b r oyun gel şt rme sürec nde, kurallar, hedefler, zorluk, yarışma, rekabet, meydan okuma, etk leş m, h kâye ve sunum g b unsurların tasarımı öğret m amaçları d kkate alınarak yapılır. Kr t k yerlere b lg lend rme ve ger b ld r m mekan kler yerleşt r l r. Fazla d dakt k hale get rmeden ve eğlence unsurlarını kaybetmeden yapılacak dengel b r tasarım le ortaya çıkacak eğlence ve memnun yet duygusu öğrenmen n kalıcılığını artıracaktır. Oyunların öğrenen merkezl tasarlanması, öğrenen n sürece akt f katılımı ve oyun ç ndek etk leş mler de oyun tabanlı öğrenmeler n başarısını artıran unsurlardır. M kro Öğrenme M cro Learn ng M kro öğrenme, b r alanda ht yaç duyulan öğrenme gereks n m n n olab lecek en küçük ve anlamlı öğrenme nesneler ya da çer kler üzer nden karşılandığı öğrenme şekl d r. Her b r öğret m amacı ç n b r modül tasarlanması en yaygın uygulamadır. Bu sayede tasarımcıların zaten tasarlanmış küçük modüller farklı programlarda yen den kullanması ve öğrenenlere özelleşt r lm ş öğrenme har taları sunab lmes daha kolay hale gelmekted r. Öğrenme sürec nde ver ml odaklanma süres çok fazla değ ld r. İşte m kro öğrenmen n hedef, odaklanma süres n n dışına çıkmadan kalıcı öğrenmen n gerçekleşmes d r. Çevr m ç ve özell kle mob l öğrenmen n yaygınlaşması m kro öğrenme taleb n artıran b r unsurdur. Yen nes l öğrenenler de hızlı ve küçük parçalar hal nde öğrenmeye daha yatkın gözükmekted r TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 11

12 Sosyal Öğrenme Soc al Learn ng Sosyal öğrenme, k ş ler n başkaları le etk leş me g rd kler ortamlardak b lg paylaşımı, tartışma, rehberl k, gözlem ve model alma g b süreçler sonrasında b l nçl ya da kend l ğ nden gerçekleşen öğrenmed r. Gel şen sosyal medya araçları sosyal öğrenmey yen b r boyuta taşımıştır. Elektron k ağlar ve her geçen gün gen şleyen sosyal mecralar daha çok nsanın b rb r n tanımasına ve etk leş mde bulunmasına neden olmaktadır. Paylaşım s teler, forumlar, bloglar, v deo portalları, yorum alanları ve oyunlar öğretmeye ve öğrenmeye stekl k ş ler sürekl olarak buluşturmaktadır. Bu sayede herkes b r konuda b r başkasına b r şey öğreteb l r hale gelm şt r. Kurumlar sosyal öğrenmen n gücünden faydalanmak ç n kend çler nde sosyal öğrenme portalları kurmaya başlamışlardır. Bu portallarda yapılan paylaşımlar ve oluşturulan öğrenme grupları zaman ve mesafelerden bağımsız olarak sürekl b r öğrenme fırsatı yaratmaktadır. İnformal Öğrenme lnformal Learn ng İnformal öğrenme, önceden yapılandırılmamış, ş yaparken ya da başkaları le etk leş m ç ndeyken anlık olarak gerçekleşen öğrenme şekl n fade eder. İş başında gerçekleşen plansız b lg lenmeler, koçluk ve mentorluk faal yetler, her türlü b lg paylaşımları, ş yapılırken er ş len performans destek çer kler, ş yardımcısı ya da referans dokümanları, öğrenenler n b reysel olarak araştırma yapması, lg l ya da meslek w k, blog, tartışma forumları g b b lg kaynaklarının tak p ed lmes yoluyla gerçekleşen öğrenmeler nformal öğrenme olarak kabul ed leb l r. Yapılan çeş tl araştırmalara göre ş ortamlarında gerçekleşen öğrenme %70-80 mertebes nde nformal olarak gerçekleşmekted r. Örgün (Formal) Öğrenme Formal Learn ng Örgün (Formal) Öğrenme, kend l ğ nden gerçekleşen öğrenme olmayıp ayrıca planlanan, bağımsız b r faal yet olarak gerçekleşen öğrenme şekl n fade etmekted r. Gerçek ya da sanal sınıf eğ t mler, k ş ler n kend kend ne aldığı dersler, çevr m ç ve çevr mdışı öğrenme programları, bel rl b r amaca dönük olarak hazırlanmış k tapçıklar, v deo, ses, met n çer kler g b öğrenme faal yetler örgün (formal) öğrenme olarak kabul ed leb l r. Öğrenmey örgün hale get ren bel rl b r kurum ya da k ş tarafından bel rl amaçlar ç n hazırlanması ve önceden yapılandırılmış olmasıdır. Öğrenme kend l ğ nden ve anlık olarak gerçekleşmeye başladıkça nformal alana doğru kaymaktadır. B reysel Öğrenme lnd v dual Learn ng B reysel öğrenme, öğrenen n kend kend ne b lg, becer ve tutumlarını gel şt rme çabasıdır. Öğrenen söz konusu alanları gel şt rmek ç n; lg l k tap ya da benzer yazılı dokümanları okuyab l r, önceden hazırlanmış ve b reysel öğrenme ç n uygun yapılandırılmış öğret m materyaller üzer nden g deb l r. Y ne aynı amaçlarla hazırlanmış ve nternet/ ntranet ortamında sunulan elektron k öğrenme programlarını tak p edeb l r. Hatta gerçek k ş lerden öğrenme desteğ de alab l r. B reysel öğrenme tek başına b r öğrenme sürec olab leceğ g b harmanlanmış (karma) b r öğrenme sürec n n b r parçası da olab l r. Kend nden Yönel ml Öğrenme Self-D rected Learn ng Kend nden yönel ml öğrenme, özünde b reysel b r öğrenme sürec d r. Ancak burada k ş n n öğrenme g r ş m n kend s n n başlatması ve kend öğrenmes konusunda tam sorumluluk üstlenmes söz konusudur. B rey kend öğrenme ht yaçlarını kend s bel rleyeb l r, bunun ç n en uygun öğrenme çözümler ne, çer kler ne, kaynaklarına ulaşab l r, öğrenme başarısını kend s değerlend reb l r TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

13 Kend nden yönel ml öğrenme hem okul hem de ş hayatı ç nde, tüm yaşlarda uygulanab l r ve öğrenmede tüm kanallar kullanılab l r. Dolayısıyla kend nden yönel ml öğrenme herkes n gel şt rmes gereken b r yaşam boyu öğrenme ve gel ş m yaklaşımıdır. B reyselleşt r lm ş Öğrenme lnd v dual zed Learn ng B reyselleşt r lm ş öğrenme, çer ğ n, öğrenme teknoloj ler n n ve öğrenme hızının her b r öğrenen n kapas tes ve hızına göre özelleşt r ld ğ öğrenme yöntem d r. Bu yöntemde genel amaçlar ya da müfredat çok değ şmemekle b rl kte, bu müfredatın aktarılması konusunda b reysel öğrenme planı yapılab l r. Buna göre b r konuyu zaten b len öğrenen o kısmı atlayab l r, daha eks k olduğu alanlarda daha uzun süre durab l r. Harmanlanmış (Karma) Öğrenme Blended Learn ng Harmanlanmış öğrenme, yüz yüze ya da sınıf eğ t m faal yetler le çevr m ç ya da teknoloj destekl öğrenme yöntemler n n b r arada kullanıldığı öğrenme sürec ne ver len s md r. Harmanlamada temel lke şudur: Öğret m amaçları doğrultusunda, uygun olab lecek tüm çer k ve uygulamalar çevr m ç olarak tasarlanır. Yüz yüze ya da sınıf bölümler nde se çevr m ç ne çok uygun olmayan konuların aktarımı le tartışma, pek şt rme, der nleşt rme, yaratıcı grup çalışmaları g b yüksek değerl öğrenme faal yetler ne yer ver l r. Sınıf önces tanıtım, hazırlık, ısındırma, ön b lg ler n aktarımı, alıştırma, ön testler n çözümü, okuma, vaka ncelemeler vb. çevr m ç yapılab l r. Sonrasında b r araya gel p yüz yüze faal yetler gerçekleşt r l r. Daha sonra değerlend rme, pek şt rme, hatırlatma, ek okuma ve eğ t m g b tamamlayıcı uygulamalar da y ne çevr m ç yapılab l r. Ancak bunun b r sırası ve kuralı yoktur. En uygun dağılımı yapacak olan tasarımcılardır. Aralarda eşzamanlı çevr m ç seanslar yapılab l r. Ya da sınıf ortamındayken b le b lg sayar ya da mob l c hazlardan çevr m ç kaynaklara er ş leb l r. S mülasyon, yarışma ve oyun benzer uygulamalar hem uzaktan hem de yüz yüze ken yapılab l r. Dolayısıyla harmanlanmış öğrenme yüz yüze ya da teknoloj tabanlı tüm yöntemler n güçlü yönler n kullanarak daha esnek ve zeng n b r öğrenme deney m yaratmayı hedeflemekted r. H kâyeleşt rme Storytell ng H kâyeleşt rme, bel rl b r amaç ç n, b r durumu, b r olayı, ya da b r b lg y h kâye kalıpları ç nde, gerek rse ses ve görüntülerle de zeng nleşt rerek kurgulamaktır. H kâyeleşt rme le ham b lg ler ya da sıradan olaylar b r bağlam yaratılarak eğlencel ve lg nç hale get r leb l r. İlg nç karakterler, engeller, zorluklar, ger l m öğeler, m zah dokunuşlar, dönüm noktaları, sürpr z sonlar vb. h kâye unsurları arasına serp şt r lm ş b lg ler n kalıcılığı düz anlatımdan çok daha fazla olab l r. Yaşanmış olaylar, başarısızlıklar, başarılar, sık karşılaşılan durumlar, duyarlılık gel şt rme alanları, kr t k konular, stratej k öncel kler, hayat konular vb. heps b r h kâye formatında aktarılab l r. H kâyeler sınıf ortamında eğ tmen tarafından t yatrovar b r tarzda sunulab l r, b r v deo ya da ses kaydından zleneb l r. Yer ne göre doğaçlama yöntem le h kâye gen şlet leb l r. Katılımcılar da h kâyen n b r parçası olab l r. D ğer taraftan çevr m ç eğ t mlerde ve benzer b lg portallarında gerçek k ş ler n oynadığı v deolar, canlandırmalar (an masyon), graf k ya da nfograf kler, sesl görüntülü anlatımlar sayısal h kâyeleşt rme olarak c dd oranda kullanılmaya başlanmıştır. İşb rl kç Öğrenme Cooperat ve Learn ng İşb rl kç (kubaşık) öğrenme, b r öğrenme ortamında, öğrenenler n karşılıklı olumlu bağımlılık temel nde kurulmuş takımlar hal nde sürece dah l olduğu öğrenme şekl d r. Buna göre, her b r öğrenen n b reysel olarak göstermes gereken temel b r öğrenme çabası vardır. Ek olarak öğrenme takımı ç n ortak öğrenme ve başarı hedefler bel rlen r. İşb rl kç değerlend rme ve ödüllend rme 2015 TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 13

14 kurgusu ç nde, takımı başarılı olmadan k ş n n tek başına başarılı olması çok mümkün değ ld r. Bu sebepten dolayı herkes takımındak d ğer arkadaşlarının kend öğrenme hedefler n gerçekleşt rmes ç n yardımcı olmak sorundadır. Aynı zamanda sınıfın da ortak öğrenme ve başarı hedefler olab l r. Dolayısıyla takımlar da b rb rler ne yardımcı olur ve ortaya çıkan toplam başarıdan herkes daha yüksek oranda pay alır. İşb rl kç öğrenme özünde sosyal b r öğrenme sürec d r. Sürec n ve takım d nam kler n n doğası gereğ, l derl k, karar verme, let ş m, anlaşmazlık g derme, güven nşa etme g b yetk nl kler n en çok gel şt r leb leceğ öğrenme yöntemler nden b r s d r. Etk n (Akt f) Öğrenme Act ve Learn ng Etk n öğrenme, başarılı b r öğrenme sürec ç n öğrenenler n sorumluluklarına odaklanan ve onların akt f olarak sürece dah l olması gerekt ğ n ler süren öğrenme yaklaşımıdır. Buna göre öğrenenler pas f olarak d nlemen n ötes ne geçmel, okumalı, yazmalı, tartışmalı ve konuyla lg l problem çözme ya da proje üretme etk nl kler n n ç ne g rmel d r. Akt f öğrenme yaklaşımında öğrenc ler n sorumluluk alma ve l derl k yönü güçlend r l r, şb rl ğ ve b lg paylaşımı ç n uygun b r öğrenme ortamı yaratılır, akt f katılımı destekleyecek sınıf ç n etk nl kler tasarlanır ve gerçek hayattan uygulamalar yaptırılır. Akt f öğrenme, uygulamalar yapılırken aynı zamanda bunların neden yapıldığını, öğrenmeye katkısını ve arkasında yatan mantığı da sorgulamayı gerekt ren b r yapıdadır. Bu yapı, anal z, sentez, sorgulama g b yüksek derece öğrenme ve düşünce becer ler n n gel ş m ne de katkı sağlamaktadır. Ed lgen (Pas f) Öğrenme Pass ve Learn ng Ed lgen öğrenme, öğrenenler n öğretmen ya da benzer kaynaklarca let len b lg ler olduğu g b, h ç b r katkıda bulunmadan almasının beklend ğ öğrenme yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda öğrenenler sürece etk n olarak dah l olmadıkları ç n, b l şsel düzeyde anlam nşa etmeler ve yen b lg ler öncek öğren lenlerle b rleşt r lmes zorlaşır. Aynı zamanda sorgulama, anal z, sentez g b ler düzey düşünme süreçler de daha az tet klen r. Dolayısıyla ed lgen b r süreçte b lg ler n kalıcı olarak öğren lmes d ğer süreçlere göre daha zordur. Ne yazık k okullarda hatta bell yet şk n eğ t m kurumlarında öğrenenler öğrenme sürec ne akt f olarak katılmamakta ve harcanan öğrenme emek ve yatırımları tam olarak karşılığını bulmamaktadır. Uyarlanab l r Öğrenme Adapt ve Learn ng Uyarlanab l r öğrenme, b lg sayar ve etk leş ml öğrenme teknoloj ler sayes nde b reylere göre özelleşt r lm ş b r öğrenme deney m yaşatmayı hedefleyen yaklaşımdır. Bunun ç n s stem öğrenen süreç boyunca yakından zler. Çevr m ç sınav ya da anket sonuçları, ver len görevlerdek başarı oranı ya da lerleme b lg ler, s stem n öğrenen yönlend rmes açısından öneml d r. Bu b lg lerden hareketle s stem, önceden yapılmış program ve algor tmalar uyarınca öğret m uyarlar ve k ş ye göre özelleşt r r. Özelleşt rme mevcut b r konuya yen den yönlend rme, bell konuları atlatma, yen çer kler gösterme, çer kler n zorluk ya da detay düzeyler n değ şt rme vb. şek llerde olab l r. Algor tmalar ve uyarlanmış çer kler ne kadar gel ş rse s stem n her b r b rey yakalama şansı da o oranda artar. Akıllı belletenler (tutor al), eğ tsel n tel ktek uzman s stemler, yapay zekâ uygulamaları, zorluk sev yes n ayarlayab len test s stemler uyarlanab l r mantıkla çalışmaktadır. Eylem Odaklı Öğrenme Act on Learn ng Eylem odaklı öğrenme, gerçek hayat sorunları ya da durumlarından yola çıkarak b z d z çözüm eylem n n hayata geç r ld ğ ve bu eylemler n sonuçları üzer ne der nlemes ne düşünülen b r sorun çözme ve öğrenme yaklaşımıdır. Sorunun tar f ed lmes le başlayan süreç konuyla lg l b r grup nsanın çözüm eylemler n bel rlemes le devam eder. Süreç, her aşamasında merak, sorgulama, TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

15 tartışma, soru sorma, d nleme, ortak akıl üretme ve en n hayet nde öğrenme üzer nde lerler. Öğren lenler çözüm eylemler ç n yol göster r; eylemler n sonuçları yen öğrenme fırsatları üret r. Genell kle karmaşık sorunlar ele alınır ve öğrenme sürec uzun olab l r. Zaman zaman b r koç ya da kolaylaştırıcı (fas l tatör) de sürec n yönet m ne destek vereb l r. Gerçek durumlardan yola çıkan b r yöntem olduğu ç n özell kle ş dünyasında profesyonel gel ş m, meslek gel ş m ve l der gel şt rme alanında yaygın olarak kullanılab lecek b r yöntemd r. Sah c Öğrenme Authent c Learn ng Sah c öğrenme, öğrenme ht yacının kaynağına ve bağlamına en uygun öğrenme sürec n fade eden b r kavramdır. Okulda öğrenc ler n öğrend kler b lg ve becer ler n gerçek hayatta ne kadar karşılığı varsa, ya da öğrenc ler bu b lg ler gerçekte ne oranda kullanab l yorsa o öğrenme o oranda sah c öğrenmed r. Aynı şek lde öğrenc ler okul dışındak deney mler n de okula taşıyab lmel d r. Yet şk n eğ t m nde ya da ş dünyası eğ t mler nde de sah c l k öneml b r kr terd r. Eğ t mler ht yacının kaynağı olan ş durumları ya da gerçek hayat sorunları üzer nden ver lm yorsa, çalışanların deney mler n öğrenme ortamına get rmes ve öğrend kler n ş ortamında kullanması zorlaşır. Bu anlamda eğ t mler n yatırım get r s n n yüksek olmasının lk koşulu sah c olmasıdır. Sah c olmayan eğ t mler veren kurumlar gerçek yaşamdan soyutlanmış kurumlardır. Ezbere Dayalı Öğrenme Rote Learn ng Ezbere dayalı öğrenme, söz konu b lg ler mekan k b r şek lde tekrar ederek hafızaya alma yoluyla gerçekleşen öğrenmed r. Temel amaç öğren lenler n ht yaç duyulduğunda hatırlanab lmes d r. Hafızalanmaya çalışılan b r b lg ne kadar tekrar ed l rse hatırlaması o kadar kolay olur. Ezberleme özell kle temel b lg ler n öğren lmes nde öneml d r. Ancak ler düzeyde anal z, ya da der n kavrayış gereken b lg ler n ezberleme yoluyla öğren lmes gerçek ve der nlemes ne öğrenme açısından çok uygun değ ld r. B r b lg n n hatırlanıyor olması k ş n n o b lg y tam olarak anladığı anlamına gelmez. Ezbere dayalı öğrenmen n en yaygın olduğu alan örgün öğret m kurumlarıdır. Aşırı Öğrenme Overlearn ng Aşırı öğrenme, b r konuda hedeflenen öğrenme düzey ne ulaşılmış olmasına rağmen alıştırma ve tekrarı devam ett rmekt r. Aşırı öğrenmen n gerekçes şudur. B r öğrenen b r konuyu yeter nce öğrend ğ n düşünüp çalışmayı bıraktığında, aradan bel rl b r süre geçt ğ nde bazı şeyler hatırlamakta zorlanab l r. Ancak öğren lm ş olsa b le b lg ler n y ne de tekrar ed lmes, kalıcılık ve kolay hatırlama açısından öneml d r. Genell kle kr t k konular ç n, sınavlara hazırlanmada, ya da bell dev nsel (ps komotor) becer lerde mükemmelleşme ç n aşırı öğrenme yöntem ne sıklıkla başvurulmaktadır. Aşırı öğrenme gerçekten daha y öğrenmeye ve k ş n n daha güvende h ssetmes ne yardımcı olab l r, ancak gereks z zaman ve enerj kaybına yol açma r sk n de d kkate almak gerek r. Tam Öğrenme Mastery Learn ng Tam öğrenme, farklı öğrenenler n olduğu b r öğrenme ortamında, tüm öğrenenler n bel rl b r yetk nl ğe ve öğrenme sev yes ne ulaştırmayı hedefleyen öğrenme yaklaşımıdır. Buna göre öğret m, küçük modüllerden oluşan b r süreç şekl nde tasarlanır. Her modülden önce ve sonra yapılan ölçümlerle öğrenenler n lerleme durumları tak p ed l r. Eğer o modülde başarılı olamayan b r öğrenc varsa o modülü tekrar etmes ve gerekl yetk nl ğe ulaştığında b r sonrak modüle geçmes sağlanır. Bu sayede hızlı öğrenenler ve görecel yavaş öğrenenler n olduğu b r sınıfta anlamlı b r sev ye ve hız tutturmaya çalışan öğretmenler n ş kolaylaşır. Zaman baskısının olduğu ya da yeter nce kaynağın bulunmadığı öğret m ortamlarında uygulaması kolay değ ld r. Tam öğrenme, 2015 TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 15

16 özünde b reyselleşt r lm ş b r öğrenme sürec olduğu ç n elektron k eğ t m uygulamalarında da etk l b r yaklaşımdır. Elektron k çer kler sunan yönet m s stemler, kullanıcılar modüller tam anlamıyla tamamladıkça d ğer modüllere yönlend rme yapab l r. Bu sayede her öğrenen kend öğrenme kapas tes nde ve hızında lerleyeb l r. Durumlu Öğrenme S tuated Learn ng Durumlu öğrenme, öğrenmen n b r durum le bağlantılı olduğunda yan mümkün olduğu kadar kend bağlamı ve kültürü ç nde gerçekleşt ğ nde ver ml olacağını savunan öğrenme yaklaşımıdır. Durumlu öğrenmede öğrenenler akt ft r ve öğrenme sürec başkaları le şb rl ğ ç nde olması gereken sosyal b r süreçt r. Öğreten n rolü başlangıçta gerçek durumlar üzer nden etk n öğrenme uygulamaları hazırlamak ve öğrenenler n b rb rler le çalışmasını sağlamaktadır. Öğrenme lerled ğ nde öğretmen daha çok rehbere ya da mentora dönüşür ve öğrenen n keş f sürec nde onu destekler. Değerlend rmeler geleneksel sınavların aks ne sonuca göre değ l sürece göre yapılır. Yan öğrenme sürec ç ndek tüm çabalar ve gel ş m gösteren çalışmalar değerlend rme sürec ne dâh l ed l r. Öğret mde h kâyeleşt rme çok öneml d r. H kâyeler b lg ler ç n b r durum ya da bağlam yaratması bakımından öğrenmey kolaylaştırır. Teknoloj tabanlı öğrenme uygulamaları le b rl kte durumlu öğrenme yen b r boyuta taşınmıştır. V deo, oyun, benzeş m (s mulasyon), canlandırma (an masyon), sanal ve artırılmış gerçekl k uygulamaları durumsal bağlam yaratmak anlamında yepyen fırsatlar sağlamaktadır. Ayrıca sosyal medya araçları le öğrenmen n sosyal boyutu yen ve gen şlet lm ş b r mecrada devam etmekted r. Dönüştürücü Öğrenme Transformat ve Learn ng Dönüştürücü öğrenme, başkaları tarafından aktarılan ya da toplumsal, kültürel ve kurumsal olarak kabul görmüş b lg ler n sorgulamadan kabul ed lmes yer ne onların eleşt rel b r süzgeçten geç r l p mevcut b lg, değer ve nançlarla b rl kte yen den yorumlanmasını öneren öğrenme yaklaşımıdır. Daha çok yet şk nler ç n geçerl d r ancak eleşt rel düşünce alışkanlığının küçük yaşlarda kazanılması öneml olduğu ç n temel eğ t mden t baren desteklenmes gerek r. Bu açıdan öğretmenler n öğrenc ler sorgulama ve eleşt rel düşünce konusunda cesaretlend rmes öneml d r. Her gelen yen b lg b r öz değerlend rme ve sorgulama sürec başlatır. Özell kle mevcut b lg lerle çel şen yen b lg lerle karşılaşıldığında sorgulama daha ş ddetl ve der n olur. Bu süreç sonrasında mevcut anlam çerçeves nde ve düşünce yapısından değ ş kl kler olab l r. Bu değ ş kl kler yen eylem ve davranış şek ller n beraber nde get r r. Bu öğrenme ve deney mleme sürec olgunluğa kavuştuğunda h ssed len güven ve yeterl l k duygusuyla b rl kte k ş n n hayatında yen b r perspekt f oluşur. Bu süreç k ş n n akt f olarak kend nşa ett ğ b r süreç olduğu ç n kend ne güvenen ve daha özgür b reyler n yet şmes ne öneml katkıda bulunur. Yaşam Boyu Öğrenme L felong Learn ng Yaşam boyu öğrenme, b r k ş n n k ş sel ya da profesyonel ht yaçlarından yola çıkarak gönüllü b r şek lde ve sürekl olarak öğrenme deney mler ç nde bulunmasını anlatan b r kavramdır. Yaşam boyu öğrenme doğumla b rl kte başlar, okul önces dönemde, örgün, yüksek ve yaygın eğ t m kurumlarında ve öğrenme fırsatı olan her yerde devam eder. Herkes yaşam boyu öğreneb l r, yaş, c ns yet, sosyo-ekonom k statü, eğ t m sev yes bakımından h ç b r sınırlama söz konusu değ ld r. B reyler, a leler, ş dünyası, s v l toplum kuruluşları, kamu kurumları ve medya yaşam boyu eğ t m desteklemel ve sürekl öğrenme ht yaçlarına karşılık vereb lecek öğrenme ve gel ş m mkânları sağlanab lmel d r. Teknoloj yaşam boyu öğrenme açısından öneml fırsatlar sunmaktadır. Uzaktan ve çevr m ç öğrenme kaynakları sayes nde k ş ler b rçok öğrenme ht yacını h ç k mseye bağımlı olmaksızın g dereb lmekted r. Ayrıca sosyal medya olanakları da her b r b rey başkaları ç n b r öğrenme kaynağına dönüştürdüğü ç n yaşam boyu öğrenme ç n tükenmez b r kaynak n tel ğ nded r TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

17 Yaşam boyu öğrenmen n ver ml ve sürekl olab lmes nde b reysel öğrenme ve gel ş m b l nc n n ve metab l şsel (öğrenmey öğrenme) becer ler n n gel şmes öneml d r. Okul önces a le eğ t m ve lköğret m dönem bu b l nc n oluşmasında son derece kr t kt r. Yansıtıcı Öğrenme Reflect ve Learn ng Yansıtıcı öğrenme b l nçl ya da b l nçs z olarak b r şek lde yaptığımız b r düşünme ve öğrenme şekl d r. Öğrenme ortamlarında ya da herhang b r yerde yaşanan b r deney mden sonra o deney m hakkında düşünmek ve bu deney mden çıkarımlarda bulunmak yansıtıcı öğrenmed r. Öğrenen, b r öğrenme deney m sonunda ne öğrend m?, ne kadar öğrend m?, nasıl öğrend m?, ne kadar kalıcı oldu?, daha y öğrenmek ç n ne yapmalıyım? g b sorular sormaya başladığı an yansıtıcı öğrenme aşamasına geçm ş olur. Yansıtıcı öğrenme, öğrenen n öz farkındalığını artıran, metab l şsel becer ler n gel şt ren ve öğrenme ver ml l ğ ne katkı sağlayan b r düşünme sürec d r. Öğrenme günlükler tutmak, öğrend kler n kavramsal har talara dökmek, yaşanan deney mlerle lg l ses ya da v deo kaydı yapmak, başkalarından ger b ld r m almak ve ortak öğrenme deney mler n katılımcılarla b rl kte değerlend rmek yansıtıcı öğrenmeye yardımcı olacak faal yetlerd r. Görsel Öğrenme V sual Learn ng Görsel öğrenme, kavramların, düşünceler n, prosedürler n, ver ler n ve d ğer b lg ler n graf k düzenley c ler üzer nden fade ed lmes yoluyla gerçekleşen öğrenmed r. Görselleşt rmede yazılar görsel b r unsur olarak y ne kullanılab l r. Ancak şek ller, res mler, tasv rler ve tüm bunlar arasındak l şk ler gösteren gruplama, l şk ve yön bel rleme şek ller konunun algılanmasını, anlaşılmasını ve hatırlanmasını kolaylaştırır. Öğrenme sürec ç nde yer alan b r prosedür, akış, b leşen, süreç, kategor, h yerarş, l şk, eğ l m, dağılım, değ ş m, yayılım g b çer kler görselleşt r ld ğ nde çok daha kolay anlaşılab l r hale gel r. Akıl ya da kavram har taları olarak b l nen görsel yöntem, b r d z l şk l b lg n n toplu b r şek lde düzenlenmes nde son derece etk l d r. B r konuyu, sürec ya da araştırma sonucunu nfograf k olarak fade ed len formatta sunmak uzun uzun anlatmaktan çok daha lg çek c ve akılda kalıcı olab l r. Görsel düzenley c lerle b rl kte yazılı, ş tsel ve hareketsel unsurların b r arada kullanılmasının öğrenme ver ml l ğ n daha da artıracağı unutulmamalıdır. Arz Tabanlı Öğrenme Supply Based Learn ng Arz tabanlı öğrenme, lg l kurum tarafından önceden hazırlanmış b r d z öğrenme kaynağı, ders ya da kurs ç nden seç m yapılarak gerçekleşen öğrenme sürec d r. Önceden bel rlenm ş zorunlu ya da seçmel dersler vardır. Seçme özgürlüğü olsa dah seç mler bu çerçeven n dışına çıkamaz. Örgün ve akadem k eğ t m kurumlarındak öğrenme model bu şek lded r. İş dünyasındak tekn k ya da meslek eğ t mler de genell kle bu model üzer nden ver l r. B r poz syona hazırlanmak ya da b r mesleğ başarılı şek lde yapab lmek ç n alınması gereken eğ t mler genell kle bell d r. Ayrıca kurumlar kend ş yapış şek ller n ya da kültürler n üyeler ne aktarmak ç n arz tabanlı öğrenme yöntem n terc h etmekted r. Talep tabanlı öğrenmen n ters d r. B r kurumda arz ve talep tabanlı öğrenme aynı anda farklı amaçlarla kullanılab l r. Talep Tabanlı Öğrenme Demand Based Learn ng Talep tabanlı öğrenme, öğrenme çözümler n daha gel şt rmeden önce ht yaçları bel rlemek ve buna uygun olarak eğ t m ve gel ş m programları hazırlamak yoluyla gerçekleşen öğrenmed r. B reysel ve özel öğrenmeler, bazı k ş sel gel ş m programları, ürün ve h zmet eğ t mler, müşter ler n ya da çalışanların talep ett kler d ğer eğ t mler talep tabanlı olarak hazırlanab l r ya da tedar k ed leb l r. Arz tabanlı öğrenmen n ters d r. B r kurumda arz ve talep tabanlı öğrenme aynı anda farklı amaçlarla kullanılab l r TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 17

18 Sorgulama Tabanlı Öğrenme lnqu ry Based Learn ng Sorgulama tabanlı öğrenme, b lg ler n hemen aktarılması yer ne gerçek durumlar ya da sorunlar üzer nden sorgulamalarla öğrenenler n konunun özünü keşfetmes ne olanak tanıyan öğrenme yaklaşımıdır. Bu açıdan problem ve proje tabanlı öğrenme yaklaşıma benzerl k göster r. Süreçte öğretmen ele alınan konuyla lg l olarak sorgulama alanları bel rler. Öğrenenler de bu sorgulamaları yaparak b r takım sonuçlara ulaşırlar. Bu sorgulama sürec daha sözel b r süreç olab leceğ g b laboratuvar ortamında veya b r ş yer nde deneysel b r süreç de olab l r. Sorgulamalar yapıldıktan ve b r takım bulgular elde ed ld kten sonra bunları anlamak, gerekçelend rmek ya da l şk lend rmek ç n daha der nlemes ne sorgulamalar yapılır. Öğretmen arada yönlend r c ve tamamlayıcı b lg ler ver p hedeflenen öğrenmen n gerçekleşmes ne yardımcı olur. Süreçte yansıtıcı (reflect ve) düşünme de kr t k önemded r. Öğrenenler, öğrenme bulguları ve deney mler üzer ne düşünür, bunları yazar ve d ğer öğrenc ler n de er şeb ld ğ sosyal b r ortamda paylaşır. Bu paylaşımlar üzer nden ger b ld r mler ver l r ya da tartışmalar yapılır. Bu da öğrenme ve düşünme becer ler konusundak farkındalığın gel şt r lmes açısından öneml d r. Sorgulama tabanlı öğrenme, bas t b r öğrenme yöntem nden z yade, öğretmen n ve öğrenc ler n hep b rl kte keş f yolculuğuna çıkmasıdır. Sonuçlar öğretmen açısından b le şaşırtıcı olab l r. Bu yaklaşım b l msel ve anal t k düşünme becer ler n de gel şt ren b r öğrenme parad gmasıdır. Problem Tabanlı Öğrenme Problem Based Learn ng Problem tabanlı öğrenme, odağında b r problem olan, bu problem n tanımlanması ve çözümüne odaklanan, gerçek ve kalıcı öğrenmen n böyle b r süreçte olacağını savunan öğrenme yaklaşımıdır. Bu açıdan eylem tabanlı öğrenme, etk n öğrenme, durumlu öğrenme ve sorgulayıcı öğrenme yaklaşımları le benzerl k göster r. Öğrenme 6-10 k ş l k küçük gruplar hal nde gerçekleş r. Öğretmen n şlev öğretmekten z yade rehberl k yapmaktır. Ele alınan problem b l şsel mekan zmaları harekete geç ren b r araçtır. K ş ler n kend kend ler ne ve takımla b rl kte yaptıkları öğrenmeler öneml d r ve kend ler bu yönde cesaretlend r l r. Öğrenen merkezl b r eğ t m pol t kası ben msemek steyen kurumlar ç n uygun b r yaklaşımdır. Burada kazanılan öğrenme becer ler yaşam boyu öğrenmey destekleyecek n tel kted r. K ş ler arası ve takım becer ler n n gel şmes ne katkı sağlar. Proje Tabanlı Öğrenme Project Based Learn ng Proje tabanlı öğrenme, odağında hedefler olan b r projen n olduğu, öğrenenler n bu projey gerçekleşt r rken gösterd kler çabalardan elde ett kler deney m ve öğrenmey ön plana çıkaran öğrenme yaklaşımıdır. Bu açıdan sorgulama tabanlı, problem tabanlı ve eylem odaklı öğrenme yaklaşımları le büyük oranda benzerl k göstermekted r. B lmek ve yapmak denges n n y b r şek lde kurulab leceğ b r yöntemd r. Temel b lg ler öğret l r. Öğrenc ler bu b lg ler gerçek hayatta karşılığı olan b r proje üzer nde uygularlar. Bu sayede öğren lenler çok daha kalıcı hale gel r; aynı zamanda yaşanılan proje deney m nde yepyen b lg ler öğren leb l r. Soru sorma, sorgulama, araştırma yapma, ver toplama, bunları anal z etme, deney yapma, ger b ld r m alma, sonuçları raporlama, sunum yapma g b b r d z etk nl k öğrenenler n let ş m, şb rl ğ, takım çalışması, yaratıcılık, l derl k g b becer ler n n gel ş m ne katkı sağlar. Aynı zamanda proje sonrası ortaya çıkacak olan somut ürünler de öğrenenler n kend ler ne güvenler n n artmasına ve belk de b r soruna çözüm bulmalarına yardımcı olacak potans yelded r. Eşzamanlı (Senkron) Öğrenme Synchronous Learn ng Eş zamanlı öğrenme, b r grup öğrenen n kend aralarında ve öğreten, rehber, uzman ya da kolaylaştırıcı le b rl kte aynı zamanda etk leş me g reb ld ğ öğrenme türüdür. Sınıf ortamında yüz yüze gerçekleşen öğrenmeler doğal olarak eş zamanlıdır. Ancak eş zamanlı öğrenme kavramı, TEGEP Her Hakkı Saklıdır.

19 uzaktan ve aynı anda öğrenmeye olanak tanıyan sanal sınıf g b teknoloj ler n ortaya çıkmasıyla yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Buna göre öğrenc ler ve varsa öğretenler farklı yerlerden sanal sınıfa gel p gerçek sınıf ortamındak ne benzer b r deney m sanal ortamda da yaşayab l rler. B rb rler n n ses n duyab l r, hatta görüntüler n göreb l rler. Aynı şek lde eğ tmen de yazı tahtası, doküman, sunum g b paylaşımlarda bulunab l r. Bazı sanal laboratuvar uygulamaları, yarışma ve oyunlar da eşzamanlı yapıdadır. Sanal Sınıf V rtual Classroom Sanal sınıf, gerçek b r sınıf ortamındak tüm unsurları sanal b r platform üzer nde sağlayan ve bu sayede çok farklı lokasyondan nsanın sınıftak deney me benzer b r öğrenme deney m yaşamasına olanak tanıyan yazılımlardır. Bel rl b r zamanda öğretmen ya da öğrenme sürec ne l derl k yapan k ş le öğrenenler b lg sayarları aracılığıyla sanal sınıfa gel r. Öğretmen ve katılımcılar k mler n sınıfta olduğunu göreb l r, herkes b rb r le etk leş mde bulunab l r. Öğretmen ders n anlatır; bu esnada varsa sunumunu ve ek dokümanlarını göstereb l r. Yazı tahtasına benzer b r araçla yazı yazab l r. Katılımcılar soru sorab l r. Özetle, sınıf ortamındak ne benzer b r ortam sanal olarak yaratılab l r. Bu araçlar ayrıca b r öğretmen ya da yönet c olmaksızın öğrenme, problem çözme, b lg paylaşımı ya da bey n fırtınası amacıyla da kullanılab l r. Eşzamanlı Olmayan (Asenkron) Öğrenme Asynchronous learn ng Eş zamanlı olmayan öğrenme, zaman ve mekân sınırlarını ortadan kaldıran ve öğrenenler n kend sted ğ zamanda ulaşab leceğ, kend öğrenme terc h ve hızına göre tamamlayab leceğ çevr m ç öğrenme kaynakları üzer nden gerçekleşen öğrenmed r. Genelde b reysel olarak gerçekleşen b r öğrenme sürec d r. MOOC benzer yapılarda yer alan kurslar, açık öğrenme kaynakları, w k ve blog benzer alanlardak b lg ve öğrenme materyaller, öğrenme yönet m s stem üzer nden sunulan e-eğ t mler, benzeş m ve laboratuvar uygulamaları, daha önce gerçekleşen b r etk nl ğ n kayded lm ş v deoları eş zamanlı olmayan öğrenmede genell kle kullanılan kaynaklardır. Eş zamanlı olmayan öğrenme kaynakları, gerçek ya da sanal, eşzamanlı eğ t mler desteklemek amacıyla da kullanılab l r. Harmanlanmış (karma) öğrenme olarak adlandırılan bu yöntemde eş zamanlı ve eş zamansız öğrenme deney mler n n güçlü yanları b r araya kullanma fırsatı bulunmaktadır. Sınıf Eğ t m Classroom Tra n ng Sınıf eğ t mler, canlı b r öğreten n, b r grup öğrenen n ve b r öğrenme ortamının olduğu öğrenme b rl ktel ğ d r. Sınıf eğ t m kavramı genell kle ş dünyasında kullanılan b r kavramdır. Öğrenme ortamının genelde ş ortamı dışında eğ t m amaçlı kullanılan b r sınıf ya da oda olmasından dolayı bu şek lde fade ed lmekted r. Aynı anda b rçok k ş n n öğrenme çabasında bulunab lmes ve öğrenenler n b lg ve deney mler n sınıf ortamında d ğer öğrenenlerle paylaşab lmes açısından öneml b r yöntemd r. Eğ tsel Ergonom Educat onal Ergonom cs Ergonom, nsanın ps koloj k ve f z ksel özell kler n nceleyerek nsanın mak ne ve çevre le uyumunu en y sev yeye çıkarmaya çalışan tekn k ve çabaların tümüdür. İşletmeler açısından bakıldığında, b r çalışanın en üst düzeyde performans göstereb lmes ve görevler n ver ml b r şek lde yapab lmes ç n, çalışma ortamının rahat ve güvenl b r şek lde düzenlenmes b l m d r. Eğ tsel ergonom kavramı se merkez ne öğrenenler alan ve en ver ml öğrenmen n gerçekleşmes ç n gerekl tüm çevresel, f z ksel, teknoloj k faktörler n düzenlenmes n hedefleyen d s pl nd r TEGEP Her Hakkı Saklıdır. 19

20 Koçluk Coach ng Koçluk, b r k ş n n, takımın, s stem n ya da kurumun gel ş m ç n ver len destek h zmet n n genel adıdır. Koç bu desteğ vermek üzere gerekl donanıma ve araçlara sah p olan yetk n k ş d r. En yaygın olarak yapılan koçluk b reysel koçluktur. Bu b rey çalışan, yönet c, öğrenc ya da herhang b r s olab l r. Bu süreçte koçun tüm çabası, b rey n kend n tanımasına, potans yel n keşfetmes ne, güçlü ve gel ş m alanlarını bel rlemes ne, gel ş m öncel kler n netleşt rmes ne ve bu öncel kler doğrultusunda gel ş m n gerçekleşmes ne yardımcı olmak şekl nded r. Bu açıdan koçluk, k ş n n potans yel ne ulaşmasını destek olan dönüştürücü b r süreçt r. Özyönet m, d nleme, anal t k düşünme, soru sorma ve ger b ld r m verme koçluk sürec n n başarısı açısından özell kle öneml becer lerd r. Mentorluk Mentor ng Mentorluk, b r konuda deney ml b r k ş n n, görecel olarak daha deney ms z b r k ş yle kurduğu öğrenme ve gel ş m l şk s d r. Buradak l şk n n kapsamı usta-çırak l şk s nde olduğu g b b r mesleğ n öğret lmes olab leceğ g b daha küçük ölçekte b r becer n n kazandırılması olab l r. B r kuruma, ortama ya da şe uyum sürec nde de mentorluk en etk l yöntemlerden b r s d r. Süreçte mentorun temel sorumluğu gerekl b lg ler aktarmak, süreç ya da prosedürler açıklamak, kr t k hareket ya da şlemler göstermek, yararlı b lg ya da kaynaklara yönlend rmek, çırağının öğrend kler n uygulamasını desteklemek, ona düzelt c ve gel şt r c ger b ld r m vermek, onu steklend rmek ve cesaretlend rmekted r. Her şeyden öneml s mentor söz konusu ş ya da becer de model olan k ş d r. Büyük Ver B g Data Büyük ver, özell kle bulut b l ş m teknoloj ler n n yaygınlaşmasıyla b rl kte sürekl olarak üret len devasa ölçektek ver hareket ve b r k m ne ver len genel b r s md r. Büyük ver n n 3 temel b leşen bulunmaktadır. (1) M ktar: Ne kadar ver üret l yor (2) Çeş tl l k: hang formatlarda ver üret l yor (3) Hız: Ver ler hang sıklıkta üret l yor. Büyük ver, aynı zamanda yen ve daha akıllı ver saklama, düzenleme ve anal z yöntemler n de kaçınılmaz olarak beraber nde get rmekted r. Yen dünyada, ver evren katlanarak büyümeye devam ederken bu evren ç ndek kök nedenler, l şk ler, g zl desenler, eğ l mler, projeks yonları araştıran büyük ver madenc l ğ araçları da aynı doğrultuda gel şmekted r. Büyük ver, öğrenme anal t ğ n de der nden değ şt recek potans yel barındırmaktadır. Öğrenme dışında üret len ver ler ve bu ver lerden çıkarılacak anlamlı desenler mevcutta ya da gelecektek öğrenme ht yaçlarının bel rlenmes nde bel rley c olacaktır. Benzer şek lde öğrenmen n k ş, s stem, kurum ya da yatırımlar üzer ndek etk ler de farklı ver hareketler ç nde gözlemleneb l r dalgalanmalar yaratacaktır. Küçük Ver Small Data Küçük ver b r nsanın algılayab leceğ, anlayab leceğ ve yöneteb leceğ, günlük ya da ş hayatında kullanab leceğ m ktarda ver y fade eden b r kavramdır. Devasa ölçektek büyük ver n n nsanlar tarafından algılanab lmes ç n onun anlamlı b lg ler hal nde küçültülmes ve özell kle görselleşt r lmes gerekmekted r. Büyük ver den damıtılan özet ve görsel b lg ler ve nsanların kend hayatlarındak d ğer kaynaklardan gelen b lg ler küçük ver y oluşturur. Bu açıdan bakıldığında büyük ver mak neler n, küçük ver de nsanların yöneteb leceğ ver d r TEGEP Her Hakkı Saklıdır.