Eyüp te Medfun fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi ve O lu Mehmed Emin Efendi

Transkript

1 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Eyüp te Medfun fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi ve O lu Mehmed Emin Efendi Z Ali Nihat KUNDAK tarihinde Kütahya da do du. Özel stek Belde Lisesi ni 1997 y l nda bitirdi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü nde sanat tarihi lisans e itim-ö retim program n 2001 y l nda tamamlad. Lisans e itimi s ras nda, y llar nda Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi nin Ö retmenlik Formasyonu na, y llar içindeki dört kaz döneminde de Edirne Yeni Saray Kaz s na kat ld. Aral k 2002 tarihinden itibaren, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü Türk slâm Anabilim Dal kadrosunda araflt rma görevlisi olarak çal flmaktad r y l nda bafllad Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dal, Türk slâm Sanatlar Program yüksek lisans ö renimini Topkap Saray Müzesi Kütüphanesindeki H Numaral Murakka adl teziyle 2004 y l nda tamamlad. Ayn y l yine Türk slâm Sanatlar Program nda doktora ö renimine bafllad. 338

2 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Eyüp te Niflanca Semti nde bulunan fieyh Murad-i Buharî Dergâh ndan iki ayr görüntü fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi 18. yüzy lda yaflam fl ünlü bir tâ lîk yaz ustas olan 1 fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi ( ) ile ilgili bilgi veren birincil kaynaklar; Ahmed Vâs f n Mehâsinü l-âsâr ve hakî iku l-ahbâr (Tarih-i Vâs f), Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn in Tuhfe-i Hattâtin ile Devhatü l-meflâyih zeyli, fiem dani-zâde F nd kl l Süleyman Efendi nin Tarihi Mür i t-tevarih adl eserleridir Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, Tuhfe-i Hattâtin. stanbul, 1928, s

3 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Üstte iki ayr aç dan fieyh Murad-i Buharî Dergâh Haziresi nde bulunan fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi ve O lu Mehmed Emin Efendi nin Kabri Ortada solda fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi nin Kabri Sa da Mehmed Emin Efendi nin Kabri Altta solda Veliyyüd-dîn Efendi nin mezar flahidesinin kitâbesi flöyledir: Huve l-bâkî Sâniyen mesned ârây- sadr- fetvâ iken Vedâ- âlem-i fâni eden fieyhulislâm Merhum ve ma fur Veliyüddin Efendi Ruhiçun el-fatiha Sene 1182 Altta sa da Veliyyüd-dîn Efendi nin hatt ile ta lîk k t a M. N. Haskan dan 340

4 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Veliyyüd-dîn Efendi nin hatt ile ta lîk karalamas M. N. Haskan dan Altta fiehzadebafl nda Nevflehirli Damat brahim Pafla Külliyesi, Ahmet Munip, Ya l boya, 73 x 100 cm., stanbul Resim ve Heykel Müzesi Vas f, Veliyyüd-dîn Efendi nin Silivrikap Yaylak semtinde oturan Solakbafl Hac Mustafa A a n n o lu oldu unu kaydeder. 2 Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn ise babas n n Yeniçeri Oca n n 64. bölü ü mensubu oldu unu belirtir. 3 Onun II. Bayezid Külliyesi içerisinde kurdu u Vak f Kütüphanesi nde 4 bulunan el yazmas eserlere bas lm fl olan vak f mühründen de dedesinin Hüseyin A a oldu u anlafl l r. 5 Babas n n yapt rm fl oldu u medresede müderris olarak çal flan 6 Veliyyüd Ahmed Vâs f, Mehâsinü l-âsâr ve haka iku l-ahbâr. C.1, stanbul, 1219, s Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, a.g.e., s Müjgan Cunbur, fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi Vak flar ve Kütüphanesi, Necati Lugal Arma an. Ankara, 1968, s Mühür için bkz. G. Kut - N. Bayraktar, Yazma Eserlerde Vak f Mühürleri. Ankara, 1984, s Ahmed Vâs f, a.g.e., s. 320

5 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Nevflehirli Damat brahim Pafla Camii, Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Nevflehirli Damat brahim Pafla Sebili (1719) dîn Efendi bir süre Nevflehirli Damat brahim Pafla taraf ndan atand Evkaf- Harameyn (Mekke ve Medine Vak flar ) müfettiflli i görevinde bulunmufltur aras nda Halep Kad l yapm fl, 1730 da bu görevinden al narak Galata Kad l na atanm flt r. zleyen y llarda Kahire ve Medine kad l görevlerine getirilmifl, 1756 da Anadolu Kazaskeri, 1758 de de Rumeli Kazaskeri olmufltur. 7 Ancak alt ay sonra hakk ndaki rüflvet iddialar sebebiyle azledilerek Manisa ya sürülmüfltür y l nda stanbul a dönen Veliyyüd-dîn Efendi, 16 fiubat 1760 tarihinde vefat eden Çelebizâde nin yerine Sultan III. Mustafa (hük ) taraf ndan fleyhülislâml a atanm flt r. 9 Bu göreve tayin edildi i s rada hastal ndan ötürü, o 7 fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, Tarihi Mür i t-tevarih II. A. stanbul, 1978, s fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, a.g.e., s fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, a.g.e., s

6 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Üstte Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Nevflehirli Damat brahim Pafla Sebili (1719) Altta Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Nevflehirli Damat brahim Pafla Çeflmesi (1719) zamana kadar süregelen bir âdet bozulmufl, fleyhülislâmlar n padiflah huzurunda giymeleri gereken ve Ferve-i beyzâ ad yla an lan fleyhülislâml k libas (kaftan ), Veliyyüd-dîn Efendi nin evine gönderilmifltir. 10 Böylesine bir flerefle fleyhülislâm yap lmas na karfl n Devhatü l-meflâyih zeyli nde de bahsedilen hiddet-i meflrebleri yani sinirli mizac sebebiyle bu görevini sadece bir y l alt ay on sekiz gün kadar sürdürebildi i anlafl lmaktad r. 11 Sultan III. Mustafa taraf ndan 5 Eylül 1761 de azledilen Veliyyüd-dîn Efendi Bursa ya sürgün edilmiflse de 12 bir süre sonra affedilerek stanbul a geri dönmüfl ve 27 Kas m 1766 da ikinci kez fieyhülislâm olmufltur Ekim 1768 de seksen yedi yafl nda vefat eden 14 Veliyyüd-dîn Efendi, Koca Mustafa Pafla Camî nde cenaze namaz k l nd ktan sonra devletin ileri gelenleri Ahmed Vâs f, a.g.e., s Cunbur, a.g.m., s fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, a.g.e., s fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, a.g.e., s fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, a.g.e., s. 113.

7 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Hekimo lu Ali Pafla Sebili (1733) 344

8 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Üstte Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Hekimo lu Ali Pafla Külliyesi nin Girifl Kap s (1734) Altta Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Hekimo lu Ali Pafla Çeflmesi (1733) nin de kat ld bir törenle Eyüp te Niflanca semtindeki fieyh Murad-i Buharî Dergâh Haziresi ne defnedilmifltir. 15 Din adam vasf n n yan s ra ta lîk yaz - da da döneminin en meflhur hattatlar ndan olan Veliyyüd-dîn Efendi, hatt Durmuflzâde Ahmed Efendi den ö renmifltir. 16 mâd- Rûm ünvanl Veliyyüd-dîn Efendi, Sultan III. Mustafa ile Sultan III. Ahmed e yaz hocal yapm flt r. 17 Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, Tuhfe-i Hattâtin adl eserinde, Bilhassa kam fl kalem ta bir olunan celî hatda yegâne-i bi-behâne idi. diye Veliyyüd-dîn Efendi den bahsederek onun Orta Camî yak nlar nda, Damat brahim Pafla n n yapt rd çeflmelerin, Nûh Efendi-zâde Sadr- a zâm Alî Pafla n n camisinin sebilinin, çeflmesinin ve avlusunun Cunbur, a.g.m., s Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, a.g.e., s Ali Alparslan, Osmanl larda Hat Sanat n n Geliflmesi ve Bunun Nedenleri, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s ; Muhittin Serin, Osmanl Hat Sanat, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s ; U ur Derman, Osmanl Türklerinde Hat Sanat, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s

9 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Üsküdar, Ayazma Camî (1760) 18 Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, a.g.e., s U ur Derman, Türk Hat Sanat n n fiâheserleri, stanbul, 1982, s.15; fievket Rado, Türk Hattatlar, stanbul, 1984, s Cunbur, a.g.m., s Cunbur, a.g.m., s Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, a.g.e., s iki kap s nda bulunan kitâbelerin hattat oldu unu belirtmifltir. 18 Nevflehirli Damat brahim Pafla Sebili (1719), Hekimo lu Ali Pafla sebili (1733), çeflmesi ve camînin avlu kap lar ndaki hatlar n yan s ra fiehzâdebafl Dâru lhadis Çeflmesi, Üsküdar, Ayazma Camî (1760) kitâbeleri ile Bâyezid Camî ndeki kütüphanede tafla mahkûk yaz da ona aittir. 19 Cunbur, Süleymaniye Kütüphanesindeki Süheyl Ünver Arflivinde bulunan Veliyyüd-dîn Efendi dosyas na dayanarak, Veliyyüd-dîn Efendi nin lâle yetifltiricili ine olan merak ndan bahseder. 20 Ayr ca 18. yüzy l ortalar nda padiflah ve sadrazamlar taraf ndan stanbul un selâtin camilerinin kütüphanesi bulunmayanlar na, kütüphanelerin kazand r ld na de inen Cunbur, yüzy l n son yar s nda iki kez fleyhülislâm ve II. Bayezid in vakfiyesine koydu u koflul gere ince Bayezid Medresesi ne müderris olan Veliyyüd-dîn Efendi nin kendinden önceki ak ma uyarak kütüphanesi bulunmayan Bayezid Külliyesi ne bir kütüphane kazand rd n da belirtir. 21

10 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Üstte Veliyyüd-dîn Efendi nin celî ta lîk hatlar n n bulundu u Üsküdar, Ayazma Camî (1760) Ortada solda Veliyyüd-dîn Efendi nin hayratlar aras nda Silivri Kap d fl nda bir mesire yeri ve Çeflme de bulunmaktad r. Bugünkü Zeytinburnu Veliefendi Hipodromu civar ndaki Çeflmenin harap durumu. M. N. Haskan dan Altta sa da Birinci evrede Veliyyüd-dîn Efendi ye ait vak f kitaplar, Ât f Efendi Kütüphanesi ne ba fllanm flt r. Altta Sultan I. Mahmud un defterdarlar ndan divân sahibi flair Ât f Mustafa Efendi taraf ndan 1741 de kurulan Ât f Efendi Kütüphanesi (1741) Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, a.g.e., s Cunbur, a.g.m., s Mehmet Süreyya, Sicilli Osmani. C.4, stanbul, 1996, s Koleksiyonun gelifltirilmesi ile ilgili olarak bkz. Ahmed Vâs f, a.g.e., s

11 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A 26 Bkz. Cunbur, a.g.m., s , dipnot Süreyya, a.g.e., s fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi nin o lu Mehmed Emin Efendi nin kitap hamili ine ilk kez Serpil Ba c iflaret etmifltir. Bu konuda 1999 da Hollanda n n Utrecht kentinde düzenlenen XI. Uluslararas Türk Sanatlar Kongresi nde An Eighteenth-Century Patron & The Reuse and Transformation of Older Images bafll kl bir bildiri sunan Ba c, Topkap Saray Müzesi Koleksiyonudaki Türkçe yaz lm fl H.405 no. lu Acaibü l Mahlukat nüshas ile H.1115 no. lu Hamse-i Nizamî nüshas d fl nda stanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan T.6092 no. lu Silsilenâme ile Türkçe yaz lm fl T.6131, T.6132, T.6133 numaral üç ciltlik fiahnâme nüshas - n n da Mehmed Emin Efendi nin kütüphanesinden geldi ini belirtmifltir. Ayr ca Mehmed Emin Efendi nin metrukat ndan gelen Topkap Saray Müzesi koleksiyonundaki H.2155 no. lu murakkay inceleyen Zeynep Çelik Atbafl da onun kitap severli ine de inerek saray koleksiyonunda H.2162 ve H.2168 numaral murakkalarda da Mehmed Emin Efendi nin metrukat na ait olduklar n bildiren kay tlar n yer ald n zikretmifltir. Bkz. Zeynep Çelik Atbafl, Topkap Saray Müzesi Kütüphanesindeki H.2155 Numaral Murakka. MSGSÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yay mlanmam fl Yüksek Lisans Tezi, stanbul, 2003.s. 15, 16, dipnot Süreyya, a.g.e., C.2, s Süreyya, a.g.e., C.4, s fieriye Sicili, stanbul, Defter No.5/765, y.1b. 348 Tuhfe-i Hattâtin de Veliyyüd-dîn Efendi nin hayrat yla ilgili Hayrât ndan Haremeyn-i muhteremeyne eyledi i hidemât-i seneviyyeden gayri Sultân Bâyezid Câmi i nde bir kütüb-hâne ve Silivri Kapusu hâricinde bir mesire yeri ve çeflme, Mustafa Pafla hankâh nda bir mahfel-i kebîr ve sâir âsâr vard r. fleklinde bilgi verilmektedir. 22 Cunbur, Veliyyüd-dîn Efendi Kütüphanesi nin oluflumunu iki evreye ay rarak tan tm flt r. Birinci evrede ona ait vak f kitaplar, Sultan I. Mahmud un defterdarlar ndan divân sahibi flair Ât f Mustafa Efendi taraf ndan 1741 de kurulan Ât f Efendi Kütüphanesi ne ba fllanarak, bu kütüphane çal flanlar na günlük yevmiye verilmifltir. kinci evrede de Bayezid Camî yan na Veliyyüd-dîn Efendi nin ad n tafl yan bir kütüphane yap s yapt r larak Ât f Efendi Kütüphanesi ne ba fllanan kitaplar buraya ald r lm flt r. 23 Veliyyüd-dîn Efendi nin ölümünden sonra bu kütüphanenin vakf - na onun küçük o lu Kazasker Mehmed Emin Efendi, mütevelli olarak atanm flt r. 24 Cunbur, Hammer Tarihi ile Flügel in haz rlad Viyana Saray Kitapl el yazmalar katalo unda verilen bilgileri de nakleder. Hammer Tarihi nde, Vas f Tarihi nde de zikredilen 25 Veliyyüd-dîn Efendi nin o lu Mehmed Emin Efendi nin yüksek

12 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Karfl sayfada: üç ayr aç dan Ât f Efendi Kütüphanesi Karfl sayfada altta: kinci evrede ise Bayezid Camî yan na Veliyyüd-dîn Efendi nin hayrat olarak ad n tafl yan bir kütüphane yap s yapt r lm fl ve Ât f Efendi Kütüphanesi ne ba fllanan kitaplar buraya ald r lm flt r. M. N. Haskan dan mebla lar ödeyerek bu kütüphaneye nadir eserler kazand rd ve baz eserlerin kopya nüshalar n haz rlatt rd kaydedilmifltir. Flügel de söz konusu kütüphanenin zenginli ine de inmifl ve bu kütüphanede bulunan kitaplar n fleyhülislâm n o lu taraf ndan ço alt ld n belirtmifltir. 26 Veliyyüd-dîn Efendi nin müderris olan büyük o lu Reflid Mustafa Efendi ise babas ile ayn tarihlerde de ölmüfltür. 27 Bu durum Mehmed Emin Efendi nin, babas - n n kurdu u vak f kütüphanesinin mütevellisi olmas na yol açm fl olmal d r. Mehmed Emin Efendi Mehmed Emin Efendi nin 28 do um tarihine kaynaklarda rastlan lamam flt r. Ancak onun Deli Efendi diye ünlü, zevki sefaya düflkün, servet sahibi, yönetime sad k ve flakac bir mizaca sahip oldu una iliflkin Bu sayfada üstte: Veliyyüd-dîn zâde Emin Efendi nin metrukat na ait murakka cildinin 18. yüzy l kumafllar yla kapl ön yüzü ve ön iç yüzü, TSMK, H.2155 Z. Çelik Atbafl dan Altta TSMK, H.2155 Numaral Murakkan n 1a yapra na Veliyyüd-dîn zâde Emin Efendi nin metrukat ndan oldu unu gösteren Ez metrûkat- Veliyüd-dîn Efendi zâde flerhi düflülmüfltür. Z. Çelik Atbafl dan Ba c, a.g.b. 33 Ba c, a.g.b., Çelik Atbafl, a.g.t., s Bkz. Çelik Atbafl, a.g.t., s. 16.

13 T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Üstte Veliyyüd-dîn zâde Emin Efendi nin metrukat na ait murakka cildinin 18. yüzy l kumafllar yla kapl ön ve arka iç yüzü, TSMK, H.2135 Altta TSMK, H.2135 Numaral Murakkan n 1a yapra na Veliyyüd-dîn zâde Emin Efendi nin metrukat ndan oldu unu gösteren Ez metrûkat- Veliyüd-dîn Efendi zâde flerhi düflülmüfltür. bilgiler mevcuttur. Önce müderrislik yapt, daha sonra de Edirne pâyesiyle Üsküdar, Haziran 1774 de fiam mollas olup Mekke, Haziran 1786 da stanbul kad l ve fiubat-mart 1787 de Anadolu pâyeli i görevlerinde bulundu u, ard ndan fiubat 1789 da Anadolu ve , ve tarihlerinde Rumeli kazaskeri olarak görevlendirildi i kaydedilir. Mehmet Süreyya, onun 15 Kas m 1805 tarihinde Reisü l-ulemâ iken vefat etti ini ve babas n n yan na gömüldü ünü de bildirir. 29 Mehmed Emin Efendi çocuksuz vefat etmifltir. 30 stanbul Üniversitesi Kütüphanesindeki T.6092 no.lu Silsilenâme de Veliyyüd-dîn Efendizâde nin son metrukat 1217 (M ) fleklinde düflülmüfl bir not ile fieriye Sicillerinde 1802 Eylül ünde Rumeli Kazaskeri oldu una iliflkin bir belge 31 onun yaflam n n son y llar na ait kay tlard r. Serpil Ba c, Vak flar Genel Müdürlü ü Arflivinde bulunan bir vakfiyeye (no.745, 350

14 E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X s.107 v.d.) dayanarak Mehmed Emin Efendi nin Medine deki Mahmudiye Medresesi ne kitaplar ba fllad n belirlemifltir. 32 Daha geç bir dönemde söz konusu kitaplar n Topkap Saray na getirilerek, Yeni Kütüphanenin Medine Kitapl bölümüne kaydedildi i anlafl lm flt r. Medine Kitapl, yüzy llar ile 18. yüzy l Osmanl dönemine ait eserleri içermektedir ve bunlar n bir bölümünde Medine Mahmudiye Medresesi ne ba fllanm fl olduklar na dair kay tlar yer almaktad r. Ayr ca baz lar nda Mehmed Emin Efendi bin fieyhülislâm Veliyyüddin Efendi bin el-hac Mustafa A a bin el-hac Hüseyin A a 1207 (M ) fleklinde notlar n bulundu una da de inilmifltir. Medine Kitapl ndaki erken tarihli el yazmalar n n 18. yüzy la ait kitaplarla ayn tarzda ciltlenmifl oldu u tespit edilmifl, bunlar n bu dönemde yeniden elden geçirildi i ve hepsinin ayn atölyede ciltlenmifl olabilece i düflünülmüfltür. 33 Bunun d fl nda Mehmed Emin Efendi nin metrukat ndan gelen murakkalar n da 18. yüzy l kumafllar yla kapl ciltlere sahip oluflu, bu yüzy lda kurulan kütüphanelerde kitaplar n bak m için görevlendirilmifl mücellidlerin varl - na dayan larak, Veliyyüd-dîn Efendi Kütüphanesinin de mücellidi olan kütüphanelerden biri olabilece i belirtilmifltir. 34 Sonuç olarak, fieyhülislâm Veliyyüddîn Efendi ve o lu Mehmed Emin Efendi, 18. yüzy l boyunca stanbul un kültür ortam na kazand rd klar kütüphane ve kütüphanelere ba fllad klar eserlerle Türk Kültür Tarihi nde sayg ve hürmetle an lmaya devam edeceklerdir. Kaynaklar Ahmed Vâs f, Mehâsinü l-âsâr ve haka iku l-ahbâr. C.1, stanbul, Alparslan, Ali, Osmanl larda Hat Sanat n n Geliflmesi ve Bunun Nedenleri, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s Ba c, Serpil, An Eighteenth-Century Patron & The Reuse and Transformation of Older Images, XI. Uluslararas Türk Sanatlar Kongresi. Hollanda-Utrecht, (Bas lmam fl Bildiri) Cunbur, Müjgan, fieyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi Vak flar ve Kütüphanesi, Necati Lugal Arma an. Türk Tarih Kurumu Bas mevi, Ankara 1968, s Çelik Atbafl, Zeynep, Topkap Saray Müzesi Kütüphanesindeki H.2155 Numaral Murakka. MSGSÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul, (Yay mlanmam fl Yüksek Lisans Tezi) Derman, U ur, Türk Hat Sanat n n fiâheserleri. stanbul, U ur Derman, Osmanl Türklerinde Hat Sanat, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s Habib, Hatt ve Hattâtân. stanbul, 1312/1894. Haskan, Mehmet Nermi, Eyüpsultan Tarihi. Eyüp Belediyesi, stanbul, Haskan, Mehmet Nermi, Eyüplü Hattatlar. Eyüp Belediyesi, stanbul, Kut G. - Bayraktar N., Yazma Eserlerde Vak f Mühürleri. Ankara, 1984 Müstakim-zâde Süleymân Sa deddîn, Tuhfe-i Hattâtin. stanbul, Rado, fievket, Türk Hattatlar. stanbul, Say o ullar, Recep Sadri, Türk Ta lik Yaz Ekolünün Do uflunda fieyhülislâm Veliyüddin Efendi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatlar Bölümü, stanbul, (Yay mlanmam fl Yüksek Lisans Tezi) Serin, Muhittin, Osmanl Hat Sanat, Osmanl : Kültür ve Sanat, C.11, Ankara, 1999, s Suyolcuzâde Mehmed Necîb, Devhatü l-küttâb. (1171/1757), stanbul, Süreyya, Mehmet, Sicilli Osmani. C.2, 4, stanbul, fiem dani-zade F nd kl l Süleyman Efendi, Tarihi Mür i t-tevarih II. A. stanbul,