ÖĞRENME ALANI: KONUŞMA KAZANIM: Konuşmaya Hazırlık Yapma

Transkript

1 KAZANIM: Konuşmaya Hazırlık Yapma 1. Bir konuşma yapmak için aşağıdaki hazırlıklardan hangisine gerek yoktur? A) Konu seçilir ve sınırlanır. B) Konuyla ilgili bilgi toplanır. C) Konuşmanın amacı belirlenir. D) Konuşma süresi kısıtlanmaz. Konuşmadan önce şu hazırlıklar yapılmalıdır: Üzerinde konuşulacak konu seçilir. Konunun hangi açılardan inceleneceği belirlenir, konu sınırlanır. Konuyla ilgili araştırma yapılır. Konuyu ele alış amacı belirlenir. Konuşma süresi belirlenir. Konuşma sırasında kullanılacak araçlar belirlenir ve hazırlanır. Tüm bunlara baktığımızda sorumuzdaki şıklardan D seçeneğinin bu hazırlıklara uymadığını görüyoruz. Bu nedenle yanıt D dir. 2. Kitap okumanın faydaları konulu bir konuşma hazırlarken aşağıdakilerden hangisine yer veremeyiz? A) Kitap okumanın dili düzgün kullanmaya katkılarına B) Kitap okumanın yeni kelimeler öğrenmemize sağlamasına C) Kitap okumanın hayal gücümüze katkısına D) Kitap okumanın çok zaman alabileceğine Hakkında konuşacağımız konuyu belirlerken, o konuyla ilgili maddeler belirlemeliyiz. Belirlediğimiz maddeler, konuyla ilgili olmalıdır. Bu nedenle Kitap okumanın faydaları üzerine konuşacağımız zaman, D şıkkında yer alan kitap okumak çok zaman alır seçeneği konumuza ters düşer. Doğru cevap D dir. 110

2 KAZANIM: Sesini ve Beden Dilini Etkili Kullanma Konuşma yaparken sesimizi ve beden dilimizi etkin biçimde kullanmamız, konuşmamızın daha etkili olmasını sağlar. Bunun için şu kurallara uymalıyız: Konuşurken nefes ayarlanmalıdır. İşitebilir bir sesle konuşulmalıdır. Kelimeler doğru telaffuz edilmelidir. Konuşurken gereksiz sesler çıkarılmamalıdır. Uygun yerlerde vurgu,tonlama ve duraklama yapılmalıdır. Yapmacıktan,taklik ve özentiden uzak bir sesle konuşulmalıdır. Sözlerle jest ve mimiklerin uyumuna dikkat edilir. Dinleyiciyle göz teması kurulur. 1. Aşağıdakilerden hangisi konuşurken bize yardımcı olabilecek fiziksel hareketlerdir? A) Vurgu B) Tonlama C) Jest ve mimikler D) Duraklama Vurgu: Konuşma ya da okuma sırasında bir hecenin veya kelimenin diğerlerinden daha baskılı söylenmesidir. Tonlama: Konuşma sırasında sesin, iletilecek duyguya göre alçalması ya da yükselmesidir. Jest: Konuşma sırasında, konuşmayı desteklemek amacıyla yapılan el, kol hareketleridir. Mimik: Konuşma sırasında, konuşmayı desteklemek amacıyla yapılan yüz hareketleridir. Duraklama: Konuşma sırasında, noktalama işaretlerini de dikkate alarak, nefes almak için yapılan kısa beklemedir. Tüm bu açıklamalardan görüyoruz ki vurgu, tonlama ve duraklama sesle ilgili kavramlardır. C deki jest ve mimik seçeneği fizikseldir. Bu nedenle doğru şık C dir. 2. İyi bir konuşmada aşağıdaki özelliklerden hangisinin bulunması gerekli değildir? A) Akıcılık B) Araştırma sonuçları C) Türkçe kurallara uygunluk D) Güzellik Güzellik kavramı görecelidir. Bu nedenle tam olarak ne alanda güzellik anlatıldığı bilinmediğinden bulunması gerekli değildir. 111

3 KAZANIM: Çok Yönlü İletişim Araçlarından ve Çeşitli Materyallerden Yararlanma Konuşmamızın daha etkili olması için görsel bazı unsurlardan faydalanabiliriz. Bunlar, konuşmamızı destekler biçimde olmalıdır. Örnek verecek olursak: Gazete ve dergilerde yer alan bazı fotoğraflar Karikatürler Resimler Konuyla ilgili kendi çektiğimiz fotoğraflar Tüm bunları kullanarak konuşmamızı daha dikkat çekici hâle getirebiliriz. 1. Deprem konulu bir konuşma yapacağınız zaman hangi görsel unsurlardan faydalanamazsınız? A) Türkiye deki fay hatlarını gösteren bir harita B) Gerçekleşen depremlerle ilgili yapılmış araştırma sonuçları C) Deprem anında uyulması gereken kurallarla ilgili fotoğraflar D) Manzara resmi Daha önce de belirttiğimiz gibi, konuşmamızda faydalandığımız tüm unsurların konumuzu geliştirecek özellikte olması gereklidir. Sorumuzda verilen deprem konusuyla ilgili A, B ve C seçeneklerindeki tüm unsurları kullanabiliriz; fakat manzara resmi konumuzdan uzaklaşmamıza neden olur. Bu nedenle D şıkkı sorumuzun doğru yanıtıdır. 112

4 KAZANIM: Konuşma Kurallarını Uygulama Herhangi bir konuşma yaparken şu kuralları mutlaka uygulamalıyız: İletişime selamlaşmayla başlanır. Hitap ifadeleri kullanılır. Türkçe kurallarına uyulur. Yabancı sözcüklerin kullanılmasından kaçınılır. Konuşma öncesinde konuyla ilgili açıklama yapılır. Dinleyicilerin dikkatini dağıtmayacak biçimde hızlı ve akıcı konuşulur. Konuyla ilgili bilgi veya olaylar sırayla anlatılır. Anlatılanlarda bütünlük ve anlam birliği olmalıdır. Bulunulan ortama göre resmi ya da samimi bir tutum sergilenir. Yerine göre öğüt verici ve ikna edici bir tutum sergilenir. 1. Aşağıdakilerden hangisi konuşurken uyulması gereken kurallardan biri değildir? A) Sayın konuklar, değerli dinleyiciler gibi hitap sözleri kullanılır. B) Anlatılan olaylar bir sıraya göre verilir. C) Arada bir konu dışına çıkarak fıkra anlatılır. D) Öğüt verici bir tarzda konuşulur. Konuşma kurallarını daha önce belirtmiştik. Buna göre C şıkkında yer alan konu dışında fıkra anlatımı konuşmamızın akıcılığını bozar ve dinleyicinin dikkatinin dağılmasına neden olur. Bu nedenle sorumuzun doğru seçeneği C dir. 2. I. Teşekkür ederim II. Merhaba III. Nasılsın? IV. Ben de iyiyim, sağol. V. İyiyim, sen nasılsın? Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden bir selamlaşma diyalogu oluşturulmak istense, aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğru olur? A) II III I V IV B) I II III V IV C) III II V IV I D) II I III IV V Bir diyalogda öncelikle selamlaşma olmalıdır. Ardından kısa sorular ve cevapları gelir. Nezaket kuralları gereği, size nasıl olduğunuzu soran kişiye önce teşekkür etmelisiniz. Doğru sıralama şu şekilde olmalıdır: Merhaba Nasılsın? Teşekkür ederim. İyiyim, sen nasılsın? Ben de iyiyim, sağol. Buna göre sorumuzun doğru yanıtı A dır. 113

5 KAZANIM: Kendini Sözlü Olarak İfade Etme Sözlü ifade, gerek kendimizle gerekse seçtiğimiz bir konuyla ilgili kişisel görüş ve düşüncelerimizi karşımızdakine sözlü olarak anlatmaktır. Bunu yaparken şunlara dikkat etmeliyiz: Yeni öğrenilen kelime, kavram, atasözü ve deyimler kullanılabilir. Duygu, düşünce, hayâl, izlenim ve deneyimler konuşarak ifade edilir. Konuyla ilgili sorular sorulabilir. Sorunlara konuşarak çözüm aranır. Beğeni veya tepki sözlü olarak, düzgünce, abartıya kaçmadan ifade edilir. 1. Kendini tanıtan bir kişinin aşağıdakilerden hangisine değinmesi gerekli değildir? A) Kaç yaşında olduğu B) Ailesi hakkında bilgi C) Hangi okula gittiği D) Son okuduğu kitap Bir kişi kendini tanıtırken, hangi yılda doğduğunu, nerede yaşadığını, ailesinin kaç kişi olduğunu, isterse anne ve babasının ne işle uğraştıklarını, sevdiği ve sevmediği şeyleri, hangi okulda okuduğunu, ilerde neler yapmak istediğini anlatabilir. Tüm bunlar, konuşan kişiyi tanımamıza yardımcı olacak unsurlardır. Gereksiz ayrıntılara girmemiz, konuşmamızın sıkıcı olmasına neden olur. D şıkkında yer alan son okuduğu kitap seçeneği gerekli olmayan bir detaydır. Bu nedenle, buna değinmek gereksizdir. Yanıt D dir. 2. Aşağıdaki deyimlerden hangisi anlam özelliği bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Çok hata yapıyor, bindiği dalı kesiyor. B) Bu adamın yeri yurdu belirsizdir. C) Arkadaşımın da özrü kabahatinden büyüktür. D) Bu işler para ile değil sıra ile Deyimlerde değişik anlam özellikleri vardır. Deyimler: a. Mecaz anlamlı, b. Gerçek anlamlı olmak üzere ikiye ayrılır. Etekleri zil çalmak, İncir çekirdeğini doldurmamak deyimleri mecaz anlamlıdır. Alan razı satan razı, Hem suçlu hem güçlü deyimleri gerçek anlamlıdır. A daki deyim mecaz anlamlıdır. Burada anlatılmak istenen kişinin kendisine faydası olan bir durumu kendi kendine sonlandırması anlamı verilmek istenmiştir. B de yeri yurdu belirsiz, C de özrü kabahatinden büyük, D de para ile değil sıra ile gerçek anlamdır. 114

6 KAZANIM: Kendi Konuşmasını Değerlendirme Bir konuşmayı değerlendirirken şu noktalara dikkat etmeliyiz: Konuşmaya nasıl hazırlanmış olduğu değerlendirilir. Konuşma, ses ve beden dilinin kullanımı açısından değerlendirilir. Konuşma sırasında uygun görsel ve işitsel materyallerin kullanıp kullanılmadığı değerlendirilir. Konuşma sırasında dil yanlışı yapılıp yapılmadığı belirlenir. ÖRNEK UYGULAMA 1. Aşağıdaki yargılardan doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y sembolü koyunuz. Konuşmacının davranışları yapmacık olmamalı. Konuşmacının ana dilini ustaca kullanması çok da önemli değilidir. Konuşma sırasında konuşmacı ses tonunu, mimik ve jestlerini başarıyla kullanabilmelidir. Konuşma metni dinleyicileri sıkmayacak nitelikte olmalıdır. Konuşma metninde komik unsurların bulunması şarttır. Dinleyiciler konuşma sırasında sohbet edebilmeli; ıslık, alkış gibi beğenilerini gösteren tepkilerini belli edebilmelidir. 115

7 KAZANIM: Konuşma Becerisini Geliştirme Konuşma becerimizi geliştirirsek şu yetenekleri kazanmış oluruz: Sınıf içi ve sınıf dışı, bize fayda sağlayacak etkinliklere katılırız. Güzel ve etkili konuşmaları örnek alırız. Sınıf ve grup içinde yapılan tartışma etkinliklerine katılırız. Bilgi birikimimizi arkadaşlarımızla paylaşırız. 116