D N KÜLTÜRÜ VE AHLAK B LG S

Transkript

1 L K Ö R E T M D N KÜLTÜRÜ VE AHLAK B LG S DERS K TABI Millî E itim Bakanl Talim ve Terbiye Kurulunun tarih ve 93 say l karar ile ö retim y l ndan bafllayarak 5 (befl) y l süreyle ders kitab olarak kabul edilmifltir. ISBN Mustafa ÜNAL lhan KOÇ YAYINCILIK T CARET ANON M fi RKET 1

2 Her hakk sakl d r ve Doku Yay nc l k San. ve Tic. Afi ne aittir. Kitab n içindeki flekil, yaz, resim ve grafikler yay nevinin izni olmadan al namaz, ço alt lamaz ve bas lamaz. Editör Taha Fethullah ÜNAL Dil Uzman Münevver O AN Görsel Tasar m Aynur Z LKAYA Program Gelifltirme Uzman Göksan BAY S Ölçme ve De erlendirme Uzman Banu KOÇ Rehberlik Uzman Zuel OKUMUfi Ankara, 2012 Bask, Cilt: Özgün Matbaac l k San. ve Tic. Afi Ankara-Polatl Devlet Karayolu 52. km. Özgün Grup Sitesi, Temelli Beldesi / Polatl - ANKARA tel.: (PBX) belgeç:

3 ST KLÂL MARfiI Korkma, sönmez bu flafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y ld z d r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olay m, çehreni ey nazl hilâl! Kahraman rk ma bir gül! Ne bu fliddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar m z sonra helâl... Hakk d r, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Ben ezelden beridir hür yaflad m, hür yaflar m. Hangi ç lg n bana zincir vuracakm fl? fiaflar m! Kükremifl sel gibiyim, bendimi çi ner, aflar m. Y rtar m da lar, enginlere s mam, taflar m. Garb n âfâk n sarm flsa çelik z rhl duvar, Benim iman dolu gö süm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas l böyle bir iman bo ar, Medeniyet! dedi in tek difli kalm fl canavar? Arkadafl! Yurduma alçaklar u ratma, sak n. Siper et gövdeni, dursun bu hayâs zca ak n. Do acakt r sana va detti i günler Hakk n... Kim bilir, belki yar n, belki yar ndan da yak n. Bast n yerleri toprak! diyerek geçme, tan : Düflün alt ndaki binlerce kefensiz yatan. Sen flehit o lusun, incitme, yaz kt r, atan : Verme, dünyalar alsan da, bu cennet vatan. Kim bu cennet vatan n u runa olmaz ki fedâ? fiühedâ f flk racak topra s ksan, flühedâ! Cân, cânân, bütün var m als n da Huda, Etmesin tek vatan mdan beni dünyada cüdâ. Ruhumun senden, lâhi, fludur ancak emeli: De mesin mabedimin gö süne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki flahadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- tafl m, Her cerîhamdan, lâhi, boflan p kanl yafl m, F flk r r ruh mücerred gibi yerden na fl m; O zaman yükselerek arfla de er belki bafl m. Dalgalan sen de flafaklar gibi ey flanl hilâl! Olsun art k dökülen kanlar m n hepsi helâl. Ebediyen sana yok, rk ma yok izmihlâl: Hakk d r, hür yaflam fl, bayra m n hürriyet; Hakk d r, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Mehmet Âkif ERSOY 3

4 ATATÜRK ÜN GENÇL E H TABES Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en k ymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahlar n olacakt r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye at lmak için, içinde bulunacağ n vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan n, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün ordular dağ t lm ş ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ h yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâd! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt r! Muhtaç olduğun kudret, damarlar ndaki asîl kanda, mevcuttur! 4

5 MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 5

6 Ç N D E K L E R ORGAN ZASYON fiemasi K TABIMIZDA YER ALAN SEMBOLLER VE ANLAMLARI ÖĞRENME ALANI : İNANÇ 1. ÜN TE: ALLAH NANCI nsan Ak ll ve nanan Bir Varl kt r Evrende Bir Düzen Vard r OKUMA METN : B L R M S N M N ÇOCUK? Allah Vard r ve Birdir OKUMA METN : ALLAH SEVG S Çal fl r m, Allah' n Yard m na Güvenirim ve Baflar r m OKUMA METN : BAfiARININ YOLU hlâs Suresi ve Anlam DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI ÖĞRENME ALANI : İBADET 2. ÜN TE: BADET KONUSUNDA B LG LENEL M badet Nedir ve Niçin Yap l r? badetlerle lgili Kavramlar: Farz, Vacip, Sünnet Bafll ca badetler OKUMA METN : ALLAH'A KARfiI GÖREV M Z Camiyi Tan yal m

7 Ç N D E K L E R 5. Dua Dua badetin Özüdür Niçin ve Nas l Dua Edilir? OKUMA METN : BÖYLE OL, BÖYLE SÖYLE! Kur'an'dan ve Hz. Peygamberden Dua Örnekleri Kültürümüzden Dua Örnekleri Güzel fl ve Güzel Davran fl: Salih Amel badetler Davran fllar m z Güzellefltirir Rabbenâ Dualar ve Anlam DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI ÖĞRENME ALANI : HZ. MUHAMMED 3. ÜN TE: HZ. MUHAMMED VE A LE HAYATI Hz. Muhammed'in Evlili i ve Çocuklar Hz. Muhammed'in Ailesi çindeki Örnek Davran fllar Hz. Muhammed'in Ailesinin Örnek Davran fllar Hz. Muhammed'in Ailesinde Sevinçler ve S k nt lar Paylafl l rd Hz. Muhammed'in Ailesinde Misafire Cömert Davran l rd Hz. Muhammed'in Ailesinde sraftan Kaç n l rd Hz. Muhammed'in Ailesinde Akrabal k ve Komfluluk liflkilerine Önem Verilirdi Hz. Muhammed'in Ailesinde Öksüzler ve Yoksullar Gözetilirdi OKUMA METN : HZ. PEYGAMBER N HZ. HASAN VE HZ. HÜSEY N SEVG S Salavat Dualar ve Anlam DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI

8 Ç N D E K L E R ÖĞRENME ALANI : KUR'AN VE YORUMU 4. ÜN TE: KUR AN-I KER M N TEMEL E T C N TEL KLER slam Dininin Temel Kayna : Kur an Kur'an yiye ve Güzele Yönlendirir, Kötülüklerden Sak nd r r Kur'an' n Aç klay c l ve Yol Göstericili i Allah' Arayan nsan: Hz. brahim OKUMA METN : PEYGAMBER M Z N KUR AN HAKKINDA AÇIKLAMALARI Fil Suresi ve Anlam DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI ÖĞRENME ALANI : AHLAK 5. ÜN TE: SEV NÇ VE ÜZÜNTÜLER M Z PAYLAfiALIM Paylaflmak Niçin Önemlidir? Sevinçlerimizi Paylaflal m Dinî Bayramlar m z OKUMA METN : BAYRAM VE ÇOCUK Millî Bayramlar m z Cuma Günü ve Ramazan Ay Kandil Geceleri Nevruz ve H d rellez Üzüntülerimizi Paylaflal m Hastalar Ziyaret Ederiz Geçmifllerimizi Anar z Zor Durumda Olanlara Yard m Ederiz Engellilere Sevgi ile Bakar, S k nt lar n Paylafl r z

9 Ç N D E K L E R 4. Tahiyyat Duas ve Anlam DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI ÖĞRENME ALANI : DİN VE KÜLTÜR 6. ÜN TE: VATANIMIZI VE M LLET M Z SEV YORUZ Vatan ve Millet Kavramlar n Ö reniyoruz OKUMA METN : DUR YOLCU! Biz Vatan m z ve Milletimizi Çok Severiz Bu Vatanda Hepimiz Bir Milletiz Manevi De erlerimizi Koruyup Sayg Gösteririz Bayra m za ve stiklâl Marfl 'm za Sayg Duyar z Gazilerimize Sayg Gösterir, fiehitlerimizi Rahmetle Anar z OKUMA METN : BU VATAN K M N? Askerlik Yapmak Vatan Borcumuzdur "Yurtta Bar fl, Dünyada Bar fl" Temel lkemizdir DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI ÇALIfiMA KÂ ITLARI SÖZLÜK KAYNAKÇA

10 ORGAN ZASYON fiemasi Ünitenin ö renme alan 4. Ü N T E : K U R A N - I K E R M N T E M E L E T C N T E L K L E R 5. Ü N T E : S E V N Ç V E Ü Z Ü N T Ü L E R M Z P A Y L A fi A L I M Ünitenin numaras ve ad ÖĞRENME ALANI: KUR AN VE YORUMU 4. ÜN TE : KUR AN-I KER M N TEMEL E T C N TEL KLER DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI A. Afla daki sorular cevapland r n z. 1. Paylaflmak niçin bir erdemdir? Aç klay n z. 2. Dinî ve millî bayramlar m z n sevinçlerimizi paylaflmada önemi nedir? Anlat n z. 3. Cuma günü Müslümanlar için neden önemlidir? Anlat n z. 4. H d rellez günü niçin bayram olarak kutlanmaktad r? Aç klay n z. 5. Tahiyyat duas ndaki "Selamlar n, dualar n, güzel davran fllar n hepsi Allah içindir." cümlesinden ne anl yorsunuz? Aç klay n z. Konuyla ilgili görsel B. Afla daki sorular n do ru seçeneklerini belirleyiniz. 1. Ey iman edenler!... Size verdi imiz r z ktan hay r yolunda harcay n..." (29) ayetinin emretti i davran fl ne olabilir? A) htiyac m z olan fleyler için harcama yapmak B) Yoksullara maddi yard mda bulunmak C) Yak nlar m z n sevinçlerini paylaflmak D) Geçmifllerimizi hay rla anmak 2. Afla da, ramazan ay ndaki etkinliklerden baz lar verilmifltir. Toplumda maddî yard mlaflma sa layan etkinlik, bunlardan hangisidir? A) Oruç tutmak için sahura kalk lmas B) Geceleri camilerin fl kland r lmas C) Zekâtlar n genellikle bu ayda verilmesi D) Ay sonunda bayram yap lmas HAZIRLIK ÇALIfiMALARI 1. Kur an- Kerim in, slam dininin temel kayna olmas yönünden önemini araflt r n z. 2. Kur an- Kerim mealinden namaz ve oruçla ilgili birer ayet meali bularak defterinize yaz n z. 3. Kur an- Kerim mealinden güzel ahlakla ilgili bir ayet meali bularak defterinize yaz n z. 4. En âm suresinin ayetlerinin anlam n Kur an mealinden okuyunuz. C. Afla da yay ayraç içinde verilen kavramlardan her birini, uygun olan cümlelerin sonuna yaz n z. (Mevlit Kandili, Kadir Gecesi, K z lay, 30 A ustos Zafer Bayram, Kurtulufl Savafl, Berat Kandili) do al afetlerden zarar görenlere ve muhtaçlara destek olan kurumumuzdur milletimizin dayan flmas ile kazan lm fl ba ms zl k savafl - m zd r Peygamberimizin do um gecesidir Kur'an n indirilmeye baflland gecedir Baflkumandanl k Meydan Savafl 'n kazanmam z n an s na kutlad m z bayramd r. (29) Bakara suresi, 254. ayet Ünitenin bafllang ç sayfas Ünite sonlar nda verilen de erlendirme çal flmalar 4. Ü N T E : K U R A N - I K E R M N T E M E L E T C N T E L K L E R OKUMA METN 4. Ü N T E : K U R A N - I K E R M N T E M E L E T C N T E L K L E R Kur an- Kerim de insanlar n bar fl, huzur, kardefllik, yard mlaflma ve dayan flma içinde yaflamalar ; bar fl ve huzuru bozacak kusur araflt rma, dedikodu yapma gibi davran fllardan uzak durmalar istenmektedir. nsanlara iftira etmek, h rs zl k yapmak, cana k ymak, ölçü ve PEYGAMBER M Z N KUR AN LA LG L AÇIKLAMALARI Kur an, Allah n kitab d r ki onda sizden önceki kimi milletlerin yaflad klar olaylarla sizden sonra k yamete kadar gerçekleflecek baz olaylar anlat lmaktad r. K - yamette nelerin olaca bildirilmektedir. Ayr ca sizin aran zda meydana gelecek sorunlar çözüme kavuflturacak hükümler yer almaktad r. Kur an, do ru ile yanl fl, gerçek ile gerçek d fl olan birbirinden ay ran kesin bir ölçüdür. Onda aç klanan her konunun, belirtilen her hükmün bir amac ve yarar vard r. Kim ona inanmaz, onun hükümlerine uymazsa do ru yolu bulamaz. O Kur an, Allah n hikmet dolu sözü ve do ru yoludur. Ona uyan gönüller sap tmaz, onunla konuflan diller flafl rmaz, âlimler ona doymaz. Onun çokça tekrar edilmesi usanç vermez, tad n eksiltmez... Kur an a uyan kimse, sevap kazan r. Kur an la hüküm veren kimse, adaletli davran r... Muhammed bni sa Tirmizî tart y tam yapmamak, yarg lamada adaleti gözetmemek, tan kl kta yalan söylemek, yap lan anlaflmalara uymamak da kaç n lmas istenen davran fllardand r. slam dininin temel kayna Kur an d r ve Yüce Allah Kur an- Kerim de... Kur an en do ru yola iletir... (4) buyurmaktad r. Müslüman n slam diniyle ilgili do ru bilgi edinebilmesi için Kur an ö renmesi gerekir. Müslüman olan kimsenin Kur an n aç klad emir ve ö ütlere uymas da zorunludur. Çünkü Allah, Do rusu Kur an, sana ve kavmine bir ö üttür. leride ondan sorumlu tutulacaks n z. (5) buyurmaktad r. Kur an da anlat lan inanç esaslar n kabul etmek, emir ve ö ütleri yerine getirip yasaklardan kaç nmak her Müslüman n görevidir. Çünkü Yüce Allah, Kur an, insanlar n okuyup anlamalar ve ö üt almalar için göndermifltir. Rabb imiz bu konuda flöyle buyurmaktad r: flte bu (Kur an), kendisiyle uyar ls nlar, Allah n ancak bir tek tanr oldu unu bilsinler ve ak l sahipleri iyice düflünüp ö üt als nlar diye insanlara (gönderilmifl) bir bildiridir. (6) Etkinlik KONUfiALIM, DE ERLEND REL M Yüce Allah Kur an- Kerim de Güzel davran fllar için bir hidayet rehberi ve rahmet olmak üzere (indirilmifltir.) (7) buyurmaktad r. Bu ayette Kur an n hangi özelliklerinden söz edildi ini de erlendiriniz. Etkinlik Sünen, C 8, s Tan kl k ederim ki Allah tan baflka tap lacak yoktur. O tektir, orta yoktur. Sözlerin en güzeli Allah n kitab d r. Allah, kimin kalbini Kur an la süsler ve o kifli de Kur an insanlar n sözlerine tercih ederse iflte o kimse kurtulufla ermifltir... slam dininin ana kayna olan Kur an, Peygamberimize ilk gönderilmeye baflland ndan günümüze kadar asl n korumufltur. Kur an, bundan sonra da asl n koruyacakt r. Yüce Allah bu konuda, Kur an kesinlikle biz indirdik; elbette onu yine biz koruyaca z. (8) buyurmaktad r. 2. Kur an yiye ve Güzele Yönlendirir, Kötülüklerden Sak nd r r Allah bütün kalbinizle seviniz! Allah n kitab n okumaktan ve Allah anmaktan usanmay n z... Allah, kitab nda davran fllar n güzelini, ifllerin hay rl s n,... sözlerin iyisini ve insanlar için helal, haram ne varsa hepsini aç klar... bni Hiflam Abdülmelik Siretün Nebeviyye, C 2, s Kur an n iyiye ve güzele yönlendiren ö ütlerinden hangilerini biliyorsunuz? slam dininin amac, insan güzel ahlaka yönlendirerek onu insan kâmil (olgun insan) hâline getirmektir. Peygamberimiz bu konuda, Ben, güzel ahlak tamamlamak için gönde- (4) srâ suresi, 9. ayet. (5) Zuhruf suresi, 44. ayet. (6) brahim suresi, 52. ayet. (7) Lokman suresi, 3. ayet. (8) Hicr suresi, 9. ayet. Güdüleme çal flmas Dipnotlar 10

11 K TABIMIZDA YER ALAN SEMBOLLER VE ANLAMLARI Güdüleme logosu (sembolü) Etkinlik KONUfiALIM, DE ERLEND REL M Konuyla ilgili görüfllerin aç klan p de erlendirildi ini gösteren sembol Etkinlik PAYLAfiALIM Bilgi ve düflüncelerin paylafl lmas n n istendi ini gösteren sembol Etkinlik DÜfiÜNEL M, DE ERLEND REL M Konuyla ilgili düflünceleri de erlendirme sembolü Etkinlik TARTIfiALIM Konuyla ilgili yap lacak tart flmay belirten sembol Etkinlik S Z OLSAYDINIZ NE YAPARDINIZ? Olay hakk ndaki düflüncelerin belirtilmesini gösteren sembol Etkinlik PROJE HAZIRLAYALIM Konuyla ilgili haz rlanacak projeyle ilgili sembol Slogan Etkinlik SLOGAN BULALIM Konuya uygun slogan bulunmas yla ilgili sembol Etkinlik Okuma metni sembolü OKUYALIM, DE ERLEND REL M Etkinlik fiema HAZIRLAYALIM Konuyla ilgili flema haz rlanaca n belirten sembol 11

12 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I ÖĞRENME ALANI: İNANÇ 1. ÜN TE : ALLAH NANCI HAZIRLIK ÇALIfiMALARI 1. Evren kelimesinin anlam n sözlükten bularak ö reniniz. 2. Gök cisimlerinin kendi yörüngelerindeki düzenli hareketleri konusunda ansiklopedilerden bilgi edininiz. 3. Yüce Allah n görme, iflitme ve yaratma s fatlar yla ilgili araflt rma yaparak bilgi edininiz. 4. Çal flmakla baflar aras ndaki iliflkiyi düflününüz ve düflüncelerinizi arkadafllar n zla paylafl n z. 12

13 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I 1. nsan Ak ll ve nanan Bir Varl kt r Akl n, insan n davran fllar na etkisi neler olabilir? Çevremizde pek çok canl görürüz. Bu canl lar n kendine özgü özellikleri, davran fllar dikkatimizi çeker. Örne in, ar k rlarda uçarak çiçeklere konar, onlardan ald besinleri sindirip bizler için bal üretir. Kufl, uzak yerlerden a z na al p getirdi i yiyece i yuvas ndaki yavrular na verir. Örümcek, kendisi için a örer. Hayvanlar n bu davran fllar n bilinçli olarak de il, içgüdüleriyle gerçeklefltirdiklerini biliyoruz. Resim 1: Yavrular na yiyecek veren kufl Resim 2: Satranç oynayan çocuklar nsan nas l davran r, onu düflünelim: Biz, içgüdüyle de il, düflünerek ve bilinçli olarak davran yoruz. yiyi kötüden, do ruyu yanl fltan ay rabiliyoruz. Davran fllar m z kontrol edebiliyoruz. Bir ifl yapaca m z, bir davran flta bulunaca m z zaman, bizim için yararl m yoksa zararl m olur, diye düflünüyoruz. Yararl olaca na karar verirsek yap yoruz. Örne in, ö retmenimiz bizden bir konuyu araflt rmam z istedi inde bunun yararl olaca n düflünüyor ve araflt rma yap yoruz. Yolda yürürken karfl ya geçmek istedi imizde hemen geçmiyoruz. Trafik fl klar varsa önce onlara bak yoruz. Yayalar için k rm z fl k yan yorsa karfl ya geçmiyoruz. Neden? Çünkü o s rada yol, yayalara kapal, tafl tlara aç k oluyor. Kazadan korunmak için yayalara yeflil fl n yanmas n bekliyoruz yani akl m zla hareket ediyoruz. Çünkü Yüce Allah bize ak l vermifltir. Bizi di er canl lardan ay ran en önemli özelli imiz ak ll, düflünebilen ve bilinçli davranan bir varl k olmam zd r. Akl m z kullanarak baflka yararlar da sa l yoruz. Kitap okuyarak bilgimizi art r yor, ö rendiklerimizi yorumlayarak sonuçlar elde edebiliyoruz. Bilgilerimizi de erlendirip yorumlayarak ve gözlemledi imiz baz olaylar düflünerek Allah n varl n da kavr yoruz. Nitekim kutsal kitab m z Kur an- Kerim de flöyle buyrulmaktad r: O, geceyi, gündüzü, Günefl i ve Ay sizin hizmetinize verdi. Y ld zlar da Allah n emri ile hareket ederler. fiüphesiz ki bunlarda, akl n kullananlar için pek çok deliller vard r. Yeryüzünde sizin için rengârenk yarat- 13

14 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I t klar nda da ö üt alan bir toplum için gerçek bir ibret vard r. çinden taze et (bal k) yemeniz ve takaca n z bir süs eflyas ç karman z için denizi emrinize veren odur. Gemilerin denizde (sular ) yara yara gittiklerini görürsün... (1) Bu ayet, akl n kullanan ve anlat lan olaylar düflünen insan n, Allah n varl na evrende pek çok kan t bulabilece ini belirtiyor. Demek ki biz de düflündü ümüz zaman çevremizde Yüce Allah n varl na kan tlar bulabiliyoruz. Etkinlik KONUfiALIM, DE ERLEND REL M Yukar daki ayetlerde insan n dikkatinin hangi olaylara çekildi ini belirleyiniz. Bu olaylar n, Allah n varl ile iliflkisini birlikte de erlendiriniz. Resim 3: Gök cisimleri Resim 4: Yolcu tafl yan bir vapur Allah, akl m z ve düflünme yetene imizi kullanmam z istemektedir. Kur an- Kerim deki... Do rusu ancak ak l sahipleri... hakk yla düflünür. (2) ayeti, akl m z kullanarak düflünmemiz gerekti ini belirtmektedir. Evrenin uçsuz bucaks z genifllikte oldu unu, gökyüzünde gezegenlerin ve milyarlarca y ld z n bulundu unu ö renmifltik. Yeryüzünde de say s z varl n yaflad n biliyoruz. Okudu umuz kitaplardan, yapt m z araflt rmalardan da evrende gerçekleflen olaylar n oluflumu ve insana etkileri konusunda bilgiler ediniyoruz. Ö rendiklerimiz, bizi flu sorular n cevaplar n bulmaya yönlendiriyor: Evren nas l olufltu? Varl klar kim yaratt? Olaylar gerçeklefltiren, evrendeki düzeni sa layan, gök cisimlerini düzenli olarak hareket ettiren kimdir? (1) Nahl suresi, 12, 13, 14. ayetler. (2) Zümer suresi, 9. ayet. 14

15 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Sorular cevaplayabilmek için okumal, araflt rmal ve büyüklerimize sormal y z. Hiçbir varl n kendili inden oluflmad n biliyoruz. Öyleyse flu uçsuz bucaks z gökyüzündeki cisimler, yeryüzündeki bu varl klar da kendili inden oluflmam flt r. Bunlar yaratan bir yarat c vard r. Bu yarat c n n Yüce Allah oldu unu biliyor ve onun varl n kabul ediyoruz. Çünkü akl - m z, bizi Yüce Allah a inanmaya yönlendiriyor. Dinimiz de ak ll olan her insan, Allah a inanmakla yükümlü kabul ediyor. Bunun bilincinde olarak Yüce Allah n varl na, birli ine, her fleyi onun yaratt na gönülden inan yoruz. Resim 5: Do adan bir görünüm 2. Evrende Bir Düzen Vard r Çevrenizde gözlemledi iniz olaylardan hangilerini evrendeki düzene örnek gösterebilirsiniz? Evren çok büyüktür. Gökyüzünde çok say da gezegen ve milyarlarca y ld z vard r. Bu cisimler, yörüngelerinden ç kmadan ve birbirine çarpmadan hareket ederler. Cisimler yörüngelerinden ç ksayd evrenin düzeni bozulur ve hayat olmazd. Dünya m z n çevresini atmosfer tabakas sarm flt r. Bu tabaka daha ince olsayd atmosferde parçalanan gök tafllar Dünya m - za düflerek yeryüzündeki her fleyi y k p yok edebilirdi. Ancak böyle olumsuzluklar yaflanmad na göre demek ki atmosfer tabakas en uygun flekilde yarat lm flt r. Dünya, kendi etraf nda yirmi dört saatte döner. Bunun sonucunda gündüz ve gece meydana gelir. Dünya, Günefl in çevresindeki dönüflünü ise bir y lda tamamlar. Dünya n n Günefl etraf nda dönmesinden mevsimler oluflur. Bu olaylar, evrende kurulu bir düzenin bulundu unu gösteren örnektir. 15

16 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Ya murun ve kar n ya mas gibi olaylar da belli bir düzen içerisinde olmaktad r. Gökyüzüne yükselen buhar, so uk bir tabakada yo unlaflarak ya mura dönüflür. Ya mur, yeryüzüne damla damla ya arak canl lar n su ihtiyac n giderir. Kar tanecikleri de birbirine de meden ve yap flmadan yeryüzüne düfler. Anl yoruz ki evrende kusursuz bir düzen vard r. Bu düzen, kendili inden gerçekleflmifl de ildir. Evrendeki düzeni kuran Allah t r. Yüce Allah, her fleyi ölçülü ve düzenli olarak yaratm flt r. Bu konu, kutsal kitab m zdaki baz ayetlerde de aç klanmaktad r. Örne in, gökyüzündeki varl klarda bir düzen oldu u, Kur an- Kerim deki... Gökyüzünü... Allah bina etti, onu yükseltip düzene koydu. (3) ayetinde belirtilmektedir. Yüce Allah, gezegenlerin her biri için de yörüngeler belirlemifltir. Kur an- Kerim de bu konuda,... Her biri bir yörüngede yüzmektedirler. (4) buyrulmaktad r. Rabb imiz, yeryüzünü de insanlar n ve di er canl lar n yaflayabilecekleri flekilde düzenlemifltir. Da lar, denizleri; hava, su gibi varl klar yaratm flt r. Yüce Allah bu konuda flöyle buyurmaktad r: Ondan sonra da yerküreyi döfledi. Kendiniz ve hayvanlar n z için bir faydalanma olmak üzere yerden suyunu ve otla n ç kard ve da lar sa lam bir flekilde yerlefltirdi. (5) Rabb imiz, konuyla ilgili baflka bir ayette Allah, yeri canl lar için yaratm flt r. Orada meyveler ve... hofl kokulu bitkiler vard r. (6) buyurmaktad r. Resim 6, 7: Yeryüzünde çeflit çeflit sebze ve meyve yetiflmektedir. (3) Nâzi ât suresi, 27, 28. ayet. (4) Enbiyâ suresi, 33. ayet. (5) Nâzi ât suresi, 30, 31, 32, 33. ayetler. (6) Rahmân suresi, 10, 11, 12. ayetler. 16

17 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Yukar daki örneklere dikkat etti imizde her fleyin ölçülü yarat ld n ve evrende bir düzen bulundu unu anlar z. Kur an- Kerim deki Biz, her fleyi bir ölçüye göre yaratt k. (7) ve... Her fleyi yarat p ona bir nizam veren... Allah, yüceler yücesidir. (8) ayetleri de bu konuyu aç klamaktad r. Etkinlik DÜfiÜNEL M, DE ERLEND REL M Nasreddin Hoca bostan tarlas na gitmifl. Kavunlar, karpuzlar, kabaklar inceledikten sonra dinlenmek için ceviz a ac n n gölgesinde yere uzanm fl. A açtaki cevizleri görmüfl. Hoca, önce yerdeki kaba a, sonra da a açtaki cevizlere bak p flöyle demifl: Hey güzel Allah m! Bu koca koca kabaklar flu bitkinin incecik dal nda, bu küçük cevizleri de koskoca a açta yetifltiriyorsun. Kabak a açta, ceviz de bu ince dalda yetiflse daha uygun olmaz m yd? Hoca tam gözlerini kapat p uyuyaca s rada, a açtan kopan bir ceviz, Hoca n n bafl na düflmüfl. Bunun üzerine Hoca, hemen do rulup flöyle demifl: Hey güzel Allah m! Sen, neyi, nas l yaparsan güzel yapars n. Ya flimdi a açtan bafl ma düflen ceviz de il de kabak olsayd hâlim ne olurdu? Nasreddin Hoca bu sözüyle neyi anlatmak istemifltir? De erlendiriniz. Yüce Allah n zati ve subuti olarak s n fland r lan s fatlar vard r. Zati s fatlar baflka varl klarda bulunmayan, yaln z Allah a özgü s fatlard r. Örne in, her varl k ölümlüdür. Allah ise ölümlü de ildir. Yüce Allah n bu özelli i beka s fat yla ifade edilir. Subuti s fatlar ise baflka varl klarda da bulunabilmektedir. Ancak Allah n bu s fatlar di- er varl klardaki s fatlardan farkl d r. Örne in, Yüce Allah n görme s fat, insan n da görme duyusu vard r. Ancak insan her fleyi göremez. Allah ise her fleyi, her zaman görür. Onun görmesi de basar s fat yla ifade edilir. Allah n subuti s fatlar ndan biri de tekvin dir. Tekvin, Allah n yaratma s fat d r. Yaratmak, bir varl yoktan meydana getirmek, yok olan var etmektir. Yoktan var ederek yaratmak sadece Allah a özgüdür. Kur an- Kerim deki Bilesiniz ki yaratmak... ona mahsustur (9) ve flte Rabb iniz Allah odur. Ondan baflka tanr yoktur. O, her fleyin yarat c s - d r... (10) ayetleri bunu ifade etmektedir. (7) Kamer suresi, 49. ayet. (8) Furkân suresi, 2. ayet. (9) A râf suresi, 54. ayet. (10) En âm suresi, 102. ayet. 17

18 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Yüce Allah, her varl farkl flekilde yaratm flt r. nsan n vücut yap s bitkiden, bitkinin özellikleri topraktan, topra n özelli i de sudan farkl d r. Kur an daki Çardakl ve çardaks z (üzüm) bahçeleri, ürünleri, çeflit çeflit hurmalar, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde zeytin ve narlar yaratan odur... (11) ayeti bitkilerin yarat l fl na dikkat çekmektedir. Allah, her canl y... yaratt. flte bunlardan kimi karn üstünde sürünür, kimi iki aya üstünde yürür, kimi dört aya üstünde yürür... (12) ayeti de hayvanlar n yarat l fl na iflaret etmektedir. Resim 8, 9: Allah n yaratt bitki ve hayvanlardan örnekler Yüce Allah n yarat c l belli bir zaman için olmay p her an devam eder. Kur an- Kerim deki O, her an yaratma hâlindedir. (13) ayeti, Allah n yaratmas n n sürekli oldu unu belirtir. Örne in, yeryüzünde her gün yüzlerce canl do ar. Topra a düflen bir meyve çekirde- i, uygun flartlarda, belli bir süre sonra filizlenip büyür ve meyve verir. Dünya döner, mevsimler oluflur, gece ve gündüz birbirini izler. Rüzgâr eser, ya mur ya ar. Bu olaylar gerçeklefltiren Allah t r. Etkinlik TARTIfiALIM Yüce Allah her an yarat c d r. ifadesinden anlad klar n z tart fl n z. Rabb imiz, istedi i bir varl yoktan yaratabilir. Örne in, Allah evreni yoktan yaratm flt r. Yüce Allah, bir varl baflka bir varl ktan da yaratabilir. Yumurtadan civcivi, tohumdan ekini, çekirdekten fidan, fidandan a ac, çiçekten meyveyi yaratan Allah t r. (11) En âm suresi, 141. ayet. (12) Nûr suresi, 45. ayet. (13) Rahmân suresi, 29. ayet. 18

19 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Yüce Allah n s fatlar ndan biri hayat t r. Hayat, Allah n daima canl ve var olmas n ifade eder. nsanlara, hayvanlara, bitkilere can vererek onlar yaflatan da Allah t r. Yüce Allah, yeryüzünü canl lar n yaflayabilecekleri biçimde düzenlemifl ve onlar n yaflamak için ihtiyaç duyduklar her fleyi var etmifltir. Bu konuda Kur an da flöyle buyrulmaktad r: (O, öyle lütufkâr) Allah t r ki... gökten suyu indirip onunla r z k olarak size türlü meyveler ç kard. zni ile denizde yüzüp gitmeleri için gemileri emrinize verdi; nehirleri de sizin (yararlanman z) için ak tt. (14) Toprakta bitkilerin, a açlarda farkl vitaminler içeren çok çeflitli meyvelerin yarat lmas insanlar n ve hayvanlar n beslenmesine katk sa lamaktad r. Ar, toplad çiçek özleriyle hem beslenmekte hem de bu özlerden insanlar için bal üretmektedir. Bitkiler, yaflamalar için gerekli olan suyu ve madensel tuzlar topraktan alabilmektedir. Yeflil yaprakl bitkiler, ortamdan ald klar karbondioksidi kullanarak ve organik besinleri günefl fl yard m yla sentezleyerek beslenebilmektedir. Kurba a hem karada hem denizde yaflayabilecek özelli e sahiptir. Bu varl klara, hayatlar n devam ettirmelerini sa layan özellikleri veren de Allah t r. Anl yoruz ki her fley Allah n yaratmas yla var oldu u gibi canl lar da Allah n yaflatmas yla yaflayabilmektedir. Resim 10, 11: U ur böce i ve kaplumba a (14) brahim suresi, 32. ayet. 19

20 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I OKUMA METN B L R M S N M N ÇOCUK? Kim verdi gülen gözleri, Bilir misin mini çocuk? O tatl dil, o sözleri, Bilir misin mini çocuk? K p r k p r dudaklar, Çiçek çiçek yanaklar ; Kim yürütür ayaklar, Bilir misin mini çocuk? K v r k v r o saçlar, Pamuk pamuk avuçlar ; Kim süslüyor a açlar, Bilir misin mini çocuk? Anne, baba, bac, kardefl; Is tan, fl tan günefl, Bu nas l tükenmez atefl, Bilir misin mini çocuk? Aç kollar n sevgiye, Cennet verilsin hediye. Geldik dünyaya ne diye, Bilir misin mini çocuk? Nuri KAHRAMAN Ümit Çiçekleri, s. 15. Etkinlik OKUYALIM, DE ERLEND REL M fiiiri okuyunuz. Her k tadaki sorular, kendinizi çocu un yerine koyarak cevaplay n z. 20

21 3. Allah Vard r ve Birdir 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Yüce Allah n varl n nas l kavrayabiliriz? Bu konuda neler söyleyebilirsiniz? Varl klar n nas l olufltu unu hiç düflündünüz mü? Okudu umuz kitaplar insanlar yazd ve matbaada bast lar. Defterimizdeki resimleri bizler yapt k. Oturdu umuz ev, kulland m z araçlar, ö renim gördü ümüz okul insanlar taraf ndan yap lm flt r. Demek ki var olan hiçbir fley kendili inden oluflmamaktad r. Öyleyse say s z varl kla dolu uçsuz bucaks z evrenin de kendi kendine var olamayaca gayet aç kt r. Bu durumda evrenin, her fleye gücü yeten yüce bir varl k taraf ndan yarat ld anlafl lmaktad r. flte o varl k Allah t r. Kur an- Kerim de gökyüzünün, yeryüzünün, insan n ve di er varl klar n yarat l fllar ndan, biçim ve hareketlerinden söz edilmektedir. Örne in, Kur an da ( nsanlar) devenin nas l yarat ld na, gö ün nas l yükseltildi ine, da lar n nas l dikildi ine, yeryüzünün nas l yay l p düzlendi ine bakmazlar m? (15) buyrulmaktad r. nsan neden yarat ld na bir baks n. (16) ayetinde insan n yarat l fl na dikkat çekilmektedir. Böylece insan n, bir yarat c n n var oldu unu kavramas istenmektedir. Hareketin ve de iflimin olmad bir hayat mümkün görülemez. Kalbimizin ya da sindirim sistemimizin çal flmad n, soluk al p vermedi imizi varsayal m. Böyle bir durumda canl - l m z koruyabilmemiz mümkün de ildir. Resim 12, 13: K fl ve ilkbahar mevsiminde do adan görünüm Evrendeki her fleyin bir de iflim ve hareket hâlinde oldu u gerçektir. Geceden sonra gündüz, k fltan sonra bahar gelmektedir. A açlar k fl n yapraklar n dökmekte, baharda yapraklan p çiçek açmakta, yaz mevsiminde meyve vermektedir. Do an bir canl, gün geçtikçe (15) Gâfliye suresi, 17, 18, 19, 20. ayetler. (16) Târ k suresi, 5. ayet. 21

22 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I büyüyüp geliflmektedir. Demek ki bu evrende sürekli bir de iflim ve hareket vard r. Bu de iflim ve hareketi gerçeklefltiren bir varl n olmas gerekir. flte, evrendeki hareketleri, de iflimleri, oluflumlar gerçeklefltiren bu varl k Yüce Allah t r. Allah vard r. Yüce Allah n var olmas, onun vücut s fat yla ifade edilir. Allah birdir, ondan baflka yarat c ve ilah yoktur. E er Allah tan baflka ilahlar olsayd, evrende böyle mükemmel bir nizam, ola anüstü bir sistem bulunmazd. Çünkü her ilah, kendi iradesine göre hareket etmeyi, varl klar kendi iste ine göre yaratmay dilerdi. E er yerde ve gökte Allah tan baflka tanr lar bulunsayd yer ve gök, (bunlar n nizam ) kesinlikle bozulup gitmiflti... (17) ayetinde dikkat çekildi i gibi evrende kar fl kl k ve düzensizlik olurdu. Oysa evrende hiçbir fleyde düzensizlik yoktur. Bu da Yüce Allah n bir oldu unu, eflinin ve benzerinin bulunmad n ortaya koymaktad r. Bu konuda Kur an da De ki: O Allah birdir. (18) ve... Ondan baflka tanr yoktur (19) buyrulmaktad r. Biz de Yüce Allah n varl na inand m z gibi birli ine de inanmaktay z. Allah n birli ini de vahdaniyet s fat ile ifade etmekteyiz. Etkinlik DÜfiÜNEL M, DE ERLEND REL M Okulunuzda, uygulamalar birbirinden farkl iki müdür oldu unu düflününüz. Okulun düzeni bozulur muydu? Evrende de birden fazla tanr olsayd ne gibi sonuçlar ortaya ç kard? Düflününüz ve arkadafllar n zla konuflarak bir de erlendirme yap n z. Evrende sayamayaca m z kadar çok varl k bulunmaktad r. Yarat lm fl olan bu varl klar aras nda benzerlikler ve ortak birtak m yönler bulunmaktad r. Hayvanat bahçesine gideniniz olmufltur. Orada arslanlar, kaplanlar, filler, ay lar, zebralar, tavflanlar, kartallar, atmacalar yaflar. Bir de muhabbet kufllar var ki çok sevimliler. Bütün hayvanlar, kendi türlerindeki hayvanlara benzer. Örne in, kufllar n hepsi kanatl d r ve bunlardan bir k sm uçabilir. Bal klar solungaç solunumu yapt klar için suyun içinde yaflarlar. Meyve a açlar n düflünelim. A açlar toprakta biter, yetiflir. Hepsinin kökü, gövdesi, dal vard r. Bahar geldi inde çiçek açar, sonbaharda yapraklar n dökerler. Demek ki varl klar n birbirine benzer özellikleri bulunmaktad r. Benzeri bulunmayan tek bir varl k vard r: O varl k, her fleyi yaratan ama kendisi yarat lmam fl olan Yüce Allah t r. Allah n efli, dengi, benzeri yoktur. Çünkü o tektir ve yaratt varl klar n hiçbirine benzemez. Allah n muhalefetün lilhavadis s fat, onun hiçbir varl a benzemedi ini ifade etmekte- (17) Enbiyâ suresi, 22. ayet. (18) hlâs suresi, 1. ayet. (19) Fât r suresi, 3. ayet. 22

23 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I dir. Kur an da da Onun benzeri hiçbir fley yoktur (20) buyrulmaktad r. Konuyla ilgili baflka bir ayette ise Onun hiçbir dengi yoktur. (21) denilmektedir. Allah tan baflka her varl k sonradan yarat lm flt r. Ancak Allah n varl n n bafllang c yoktur. Allah n k dem s fat onun varl n n ezelî yani öncesiz oldu unu ifade etmektedir. Yarat lm fl olan her varl k sonludur. nsanlar ölür, bitkiler kurur. Fakat Yüce Allah hiçbir zaman yok olmaz. O daima canl ve hayattad r. fiöyle bir düflünelim: lk insan olan Hz. Âdem i Allah yaratt. Hz. Âdem den y llar sonra Peygamberimiz Hz. Muhammed do du. Onu yaratan da Allah t r. Yeni do an çocuk, topraktaki bitki de Allah n yaratt varl kt r. Demek ki Rabb imiz evreni yaratand r, ölümsüzdür. Allah n beka s fat da onun ölümsüz oldu unu ifade etmektedir. Her varl k, Allah n yaratmas yla meydana gelmifltir. Allah ise yarat lmam flt r, onun varl kendindendir. Bu konuda Kur an- Kerim de flöyle buyrulmaktad r:... O (Allah), hayydir (diridir), kayyûmdur (varl kendindendir)... (22) Yüce Allah n k yam binefsihi s fat da onun varl n n kendinden oldu unu ifade etmektedir. Canl lar hayatlar n sürdürebilmek için hava, su, besin gibi maddelere ihtiyaç duyarlar. Fakat Allah n hiçbir fleye ihtiyac yoktur. Yüce Allah n vahdaniyet s fat da onun tek ve eflsiz oldu unu, denginin, benzerinin bulunmad n ifade etmektedir. Biz de Allah n varl na, birli ine, onun efli ve benzerinin olmad na gönülden inan r z. Bu inanc m z da Lâ ilâhe illallâh. yani Allah tan baflka tanr yoktur. diyerek ifade ederiz. Yüce Allah ise her sesi iflitir. O, kar ncan n ayak sesini bile duyar. Bu konuda Kur an- Kerim de... fiüphesiz Allah (her fleyi) iflitir... (23) buyrulmaktad r. Allah n semi s fat da onun her fleyi iflitti ini ifade etmektedir. Yüce Allah n iflitmesine hiçbir fley engel olamaz. Biz buna inand m z için konuflmalar m za dikkat ederiz. Kötü sözler söylemekten kaç n r z. Allah a, ancak kendimizin duyabilece i flekilde dua eder, dileklerimizi iletiriz. Resim 14: Dua eden bir çocuk (20) fiûrâ suresi, 11. ayet. (21) hlâs suresi, 4. ayet. (22) Bakara suresi, 255. ayet. (23) Bakara suresi, 181. ayet. 23

24 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Allah n ilim s fat vard r. lim, Allah n her fleyi bildi ini ve onun bilgisinin sonsuz oldu- unu ifade etmektedir. Rabb imiz, geçmifli ve gelece i, görünen ve görünmeyen her fleyi bilir. Kutsal kitab m zda bu konuda O öyle Allah t r ki... görülmeyeni ve görüleni bilendir... (24) buyrulmaktad r. Allah n bilmedi i hiçbir fley yoktur. Yüce Allah, davran fllar m z bildi i gibi niyet ve düflüncelerimizi de bilir. Kur an- Kerim deki... Gizlediklerinizi ve aç a vurduklar n z da bilir... (25) ayeti bunu ifade etmektedir. Etkinlik KONUfiALIM, DE ERLEND REL M Yüce Allah n her fleyi gördü ünü bilmeniz davran fllar n z nas l etkiler? Bu konudaki düflüncelerinizi aç klay n z. Yüce Allah bütün varl klar, olaylar görür.... fiüphesiz Allah, her fleyi iflitici, her fleyi görücüdür. (26) ayeti bunu aç klamaktad r. Allah n basar s fat da onun her fleyi gördü ünü ifade etmektedir. Rabb imiz insanlar, hayvanlar, gök cisimlerini, yap lan iyi ve kötü davran fllar görür. Biz de Allah n her fleyi gördü üne, iflitti ine, bildi ine inan r z. Nerede olursak olal m söz ve davran fllar m za dikkat ederiz. Bizi çok seven Rabb imizin hofllanmayaca davran fllardan kaç n r z. Yalan söylemeyiz, insanlara hakaret etmeyiz. Büyüklerimize sayg - l, küçüklerimize flefkatli davran r, arkadafllar m zla dostça geçiniriz. (24) Haflr suresi, 22. ayet. (25) Te âbün suresi, 4. ayet. (26) Nisâ suresi, 58. ayet. Resim 15: Birlikte çal flan bir arkadafl grubu 24

25 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Yüce Allah n s fatlar ndan biri de kudrettir. Kudret, Allah n her fleye gücünün yetti ini ifade eder. Düflünelim: Uzayda say lamayacak kadar çok y ld z vard r. Sadece Günefl in ve gezegenlerin de yer ald Samanyolu galaksisinde milyarlarca y ld z bulunmaktad r. Bunlardan baz lar Günefl ten daha büyüktür. Gezegenler aras nda milyonlarca kilometrelik uzakl k vard r. Evrendeki bütün gezegenler birbirine çarpmadan düzenli bir flekilde hareket etmektedir. Örne in, Dünya kendi etraf nda ve Günefl in çevresinde dönmektedir. Sen da lar görürsün de onlar yerinde durur san rs n. Oysa onlar, bulutlar n yürümesi gibi yürümektedirler... (27) ayeti de Dünya n n hareket etti ine iflaret etmektedir. Bu varl klar yaratan, hareket ettiren, evrendeki düzeni kuran ve koruyan Allah t r. Bütün bunlar bize, Yüce Allah n ne kadar güçlü bir varl k oldu unu göstermektedir. flçilerin el birli iyle çal flarak bir bina yapmalar aylarca sürer. Güzel bir resim yapmam z ise saatlerimizi al r. Fakat Yüce Allah bir anda binlerce varl yaratabilir. Bunu da kolayl kla yapar. Rabb imiz dilerse baflka bir evren daha yaratabilir. Nitekim Kur an- Kerim de Gökleri ve yeri yaratan, onlar n benzerini yaratmaya kadir de il midir? Evet! Elbette kadirdir... (28) buyrulmaktad r. Bir varl yaratmak ve bize güç gelen olaylar gerçeklefltirmek Allah a göre çok kolayd r. Çünkü Allah, sonsuz bir güce sahiptir ve onun gücü her fleye yeter. Nitekim bu konuda Kur an- Kerim de Allah diledi ini yarat r, flüphesiz Allah her fleye kadirdir. (29) buyrulmaktad r. (27) Neml suresi, 88. ayet. (28) Yâsîn suresi, 81. ayet. (29) Nûr suresi, 45. ayet. Resim 16: Gökyüzünde bir y ld z kümesi 25

26 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I Karfl laflt m z baz olaylar, bizde endifle uyand r r. Örne in, hasta olsak iyileflemeyece iz duygusuna kap labiliriz. Kendi gücümüzle üstesinden gelemeyece imiz güçlüklerle karfl laflabiliriz. Böyle zamanlarda, yard m isteyebilece imiz yüce bir varl a s nma ihtiyac duyar z. Bu yüce varl n da hepimizi yaratan ve yaflatan Rabb imiz oldu unu biliriz. Allah n, hâlimizi, yaflad m z güçlükleri görüp bildi ine inan r z. Yüce Allah n bizi yaln z b rakmad n, bizimle oldu unu, onun gücünün her fleye yetti ini ve ona s n rsak bize yard mc olaca n düflünürüz. Bu inanç ve düflünce ile moral bulur ve zorluklara karfl koyabilme gücünü kazan r z. Karamsarl ktan ve endiflelerimizden de kurtuluruz. OKUMA METN ALLAH SEVG S Kim ç kar r sabahleyin erkenden K fl n kuru sand m z fidana Dünyam za fl k veren günefli? Baharda kim yeflillikler giydirir? Gece vakti denizlere serpilen Bülbül öter, yuva yapm fl ormana Ay do uyor; kim yap yor bu ifli? Bu seday (*) ona acep kim verir? Annemize, bizi sevmek hissini Onun, ruha flifa veren sesini; Kalbimize do ru olmak dersini Kim veriyor bu fleylerin hepsini? Vatan, millet ne demektir, bilmeden O sevgiyi kalbimize kim verdi? Babam zdan güzel bir fley isterken Gönlümüze kim veriyor ümidi? Akflamüstü karanl klar içinden Milyonlarca y ld z kim parlat r? flte bütün bu fleyleri düflünen Yapan, eden, yaratan hep Allah t r. Hak (**) sevgisi tafl mal vicdanlar, Böylelikle mutlu olur insanlar. brahim Alâeddin GÖVSA Gül Bahçesi (Derleyen: M. Aflk n Göknar), s. 21. Etkinlik OKUYALIM, DE ERLEND REL M fiiirde dikkat çekilen varl klar n ve olaylar n, Yüce Allah n s fatlar ile iliflkisini belirleyiniz. (*) seda: Ses. (**) Hak: Allah. 26

27 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I 4. Çal fl r m, Allah n Yard m na Güvenirim ve Baflar r m Çal flmakla baflarmak aras nda sizce nas l bir iliflki vard r? Yüce Allah insana ak l, düflünme yetene i ve güç vermifltir. nsan kendisine inan p ibadet etmekle sorumlu tutmufltur. Ayr ca insana çal flmak, bilgi edinmek gibi görevler de yüklemifltir. Rabb imiz, bu görevlerin yan nda, insana seçme özgürlü ü de tan m flt r. E er insan, görev ve sorumluluklar n yerine getirmeyi tercih eder ve bunun için çal fl rsa Allah da ona yard m eder. Nitekim Peygamberimiz Sana faydal olan fleye karfl (onu elde etmek için) gayret göster, Allah tan da yard m dile, âcizlik gösterme. (30) diye ö ütte bulunmufltur. Peygamberimizin bu ö üdünü önemsemeliyiz. Gücümüzün yetece i her iflin üstesinden gelece- imize inanmal y z. Bu inançla çal flmal, baflar l olabilmek için de Allah tan yard m dilemeliyiz. Böyle davran rsak pek çok iflte baflar l olabiliriz. Çal flmak, insan baflar ya ulaflt r r. Kar ncay bilirsiniz; b k p usanmadan çal fl r, kendisinden daha a r taneleri yuvas na tafl r. Böylece k fl boyu beslenmesine yetecek kadar yiyece i biriktirmeyi baflar r. flçiler, günlerce y lmadan çal fl p tu la üstüne tu la koyarak yüksek binalar yaparlar. Bir ö renci, uzun y llar ö renim görür, kitaplar okur, araflt rmalar yapar, sonunda ö renimini baflar yla tamamlar. Ö retmen, doktor, mühendis, yarg ç veya subay olup amac na ulafl r. Edindi i bilgi, görgü ve deneyimle ülkesi ve milleti için yararl çal flmalar yapar. Çal flan insanlar, geçimlerini rahatça sa layabilirler. Baflkalar na muhtaç olmadan yaflayabilirler. Yeme, içme, giyinme ve bar nma gibi ihtiyaçlar n karfl layabilirler. Ayr ca çal fl p elde ettikleri kazançla muhtaçlara yard m ederek onlar n maddî destek sa layabilirler. Topluma yararl olabilirler. Etkinlik DÜfiÜNEL M, DE ERLEND REL M Yaz n bafl piflenin, k fl n afl pifler., Yaz n gölge hofl, k fl n çuval bofl. atasözleriyle anlat lmak istenilenlerin neler oldu unu söyleyiniz. Yüce Allah, Bilsin ki insan için kendi çal flmas ndan baflka bir fley yoktur. (31) buyurmaktad r. Bu ayet, insan n ancak eme inin karfl l n görece ini, çal flmayan n bir sonuç (30) Müslim bni Haccac, Muhtasar Sahîhi Müslim, s (31) Necm suresi, 39. ayet. 27

28 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I elde edemeyece ini aç klamaktad r. nsan emek harcar, ümitsizli e düflmez ve kararl olursa zorluklar yenebilir, pek çok ifli baflarabilir. Yüce Allah a karfl görevlerini yerine getirebilir. Varl klar üzerinde düflünür, onlar hakk nda bilgi edinir. Araflt rmalar ve incelemelerde bulunur. Varl klardan nas l yararlanabilece ini ö renir. fllerinde kullanabilece i çeflitli araçlar yapar. Nitekim bilgisayar, telefon, otomobil gibi araçlar çal flmaya, araflt rmaya, incelemeye önem veren insanlar taraf ndan yap lm flt r. Demek ki Allah, çal flan insan baflar ya ulaflt rmakta ve onun eme ini karfl l ks z b rakmamaktad r. Çal flana hak etti ini vermektedir. Rabb imiz bu konuda flöyle buyurmaktad r: Erkek veya kad n, mümin olarak kim iyi amel ifllerse onu mutlaka güzel bir hayat ile yaflat r z. Ve mükâfatlar n elbette yapmakta olduklar n n en güzeli ile veririz. (32) Resim 17: Deney yapan çocuklar nsan, Yüce Allah n çal flan ve emek harcayan kiflilere de yard m edece ine inanmal - d r. Baflar l olmak için planl ve çok çal flmal d r. Kendisi, ailesi, ülkesi ve milleti için yararl ifller yapmal d r. Bunun yan s ra Allah a güvenmeli, kendisini baflar ya ulaflt rmas için ona dua etmelidir. Baflar l olmak için derslerime düzenli olarak çal fl r m. Ödevlerimi zaman nda ve tam yapar m. Ö retmenlerimi iyi dinlerim. Ayr ca Allah a dua eder, ondan yard m dilerim. (32) Nahl suresi, 97. ayet. 28

29 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I OKUMA METN BAfiARININ YOLU Vaktiyle bir çocuk varm fl. Okulda ö renim görmekteymifl. Ö renimini baflar yla tamamlamak istiyormufl. Ancak zaman zaman zorluklarla karfl lafl yor ve ümitsizli e kap l - yormufl. Çocuk, bir bayram tatilinde köyüne gitmeye karar vermifl. Hava çok s cakm fl. Yolda epey yürüdükten sonra dinlenmek için bir ma araya girmifl ve bir köfleye oturmufl. Dinlenirken gözü ma aran n tavan ndan yere damlayan suya tak lm fl. Damlac k yukar da birikiyor sonra yerdeki tafl n üstüne düflüyormufl. Çocuk tafla dikkat edince damlan n düfltü ü yerin oyuldu unu fark etmifl. Yumuflac k su damlas nas l oluyor da sert tafl delebiliyor? diye düflünmüfl. Sonra da ö renim görürken çekti i s k nt lar hat rlam fl: Bu suyun damlaya damlaya tafl oydu u gibi ben de y lmadan çal fl rsam zorluklar yener ve baflar l olurum. Ümitli ve kararl olmal y m, demifl. Çocuk, o günden sonra derslerine daha bir istek ve gayretle çal flm fl. Allah'a da dua ederek ondan yard m dilemifl. Sonuçta zorluklar yenerek ö renimini iyi dereceyle tamamlam fl. Zaman içerisinde kendisini öyle yetifltirmifl ki herkesçe tan nan ünlü bir bilgin olmufl. Biz de ö renimimizde, ifllerimizde çeflitli zorluklarla karfl laflabiliriz. Böyle durumlarda hemen ümitsizli e kap lmamal y z. Gücümüzün yetece i her iflin üstesinden gelebilece imize inanmal ve Allah'a güvenmeliyiz. (Bu kitap için yaz lm flt r.) Etkinlik OKUYALIM, DE ERLEND REL M Okuma metninde anlat lan olay, çal flmak ile baflarmak aras ndaki iliflkiyi dikkate alarak de erlendiriniz. 29

30 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I 5. hlâs Suresi ve Anlam hlas, ihlasl omak ifadelerinin anlam üzerinde s n f n zda arkadafllar n zla konuflunuz. hlâs suresini okumufluzdur. Bu sureyi daha önceden ezberleyip ö renmifl olanlar m z da vard r. Çünkü hlâs suresi hem k sa hem de ö renilmesi kolay bir suredir. fiimdi, isterseniz bu sureyi ve anlam n birlikte okuyal m: Bismillâhirrahmânirrahîm Kul hüvallâhü ehad. Allâhüssamed. Lem yelid ve lem yûled. Ve lem yekün lehû küfüven ehad. Anlam : Esirgeyen ve ba fllayan Allah n ad yla De ki: O Allah birdir. Allah sameddir. O, do urmam fl ve do mam flt r. Onun hiçbir dengi yoktur. hlâs suresinde üzerinde durulan hususlar flunlard r: Allah birdir. Ondan baflka tanr yoktur. Allah sameddir. Yani Yüce Allah hiçbir fleye muhtaç de ildir. Buna karfl l k her fley Allah a muhtaçt r. Örne in, bir insan ancak Allah n yaratmas sayesinde hayat n sürdürebilir. Yüce Allah do mam fl ve do urmam flt r. Çünkü o, yarat lm fllar gibi de ildir. Allah n efli, benzeri, dengi, orta da yoktur. Etkinlik KONUfiALIM, DE ERLEND REL M hlâs suresinin anlam üzerinde konuflup bir de erlendirme yap n z. DE ERLEND RME ÇALIfiMALARI A. Afla daki sorular cevapland r n z. 1. nsan di er canl lardan ay ran belirgin özellikler nelerdir? 2. Evrende düzenin varl na hangi olaylar örnek gösterebiliriz? Belirtiniz. 3. Yüce Allah' n varl na ve birli ine niçin inan r z? Anlat n z. 4. Allah' n her fleyi görüp bildi ine inanmam z, davran fllar m z nas l etkiler? Aç klay n z. 5. Allah'a güvenerek çal flman n insan için yararlar nelerdir? Örnekler vererek anlat n z. 30

31 1. Ü N T E : A L L A H N A N C I B. Afla daki sorular n do ru seçeneklerini belirleyiniz. 1. Yüce Allah' n ölümsüzlü ünü ifade eden s fat hangisidir? A) Hayat B) Beka C) Kudret D) K dem 2. Afla daki s fatlardan hangisi Yüce Allah' n birli ini ifade etmektedir? A) Vücut B) lim C) Basar D) Vahdaniyet 3. Yüce Allah n yaratma s fat n ifade eden kavram afla dakilerden hangisidir? A) Tekvin B) Kudret C) Semi D) Vahdaniyet 4. Atalar m z, Çekersen deveyi, güdersen koyunu, bir gün bey olursun. Çekmezsen deveyi, gütmezsen koyunu, bey iken çoban olursun. demifllerdir. Afla daki cümlelerden hangisi bu atasözünün anlam n en do ru aç klar? A) Çal flan insan kazan r, zengin olur; çal flmayan insan ise sahip oldu u varl yitirebilir. B) Çal flan insan, elde edece i kazançla zengin olup daha iyi bir konuma gelebilir. Zengin kimse çal flmazsa gün gelir, yoksul duruma düfler. C) Koyun güden kimse, çoban da olsa bey gibi yaflar. Çal flmayan insan, bey de olsa çoban gibi yaflar. D) nsan n iyi bir hayat yaflamas ve amac na ulaflmas çal flmakla mümkün olur. 5. Sana faydal olan fleye karfl (onu elde etmek için) gayret göster, Allah tan da yard m dile, âcizlik gösterme. (33) hadisinde ifade edilmek istenen nedir? A) nsan, gelir elde etmek için çal flmal d r. B) Çal flmak insan için yararl d r. C) nsan, kendisine yarar sa layacak bir ifl için çal fl rsa baflar l olaca na inanmal, ümitsizli e düflüp çal flmay b rakmamal, Allah tan da yard m dilemelidir. D) Çal flan insan güçlü olur. C. Muhalefetün lilhavadis, kudret, semi, irade kavramlar ndan uygun olanlar afla - daki boflluklara yaz n z , Yüce Allah n her sesi iflitti ini ifade eder Allah n yarat lm fl olan varl klara benzemedi ini ifade eden s fat d r s fat, Yüce Allah n gücünün her fleye yetti ini ifade eder. (33) Müslim bni Haccac, Muhtasar Sahîhi Müslim, s