Hamdi Suat Aknar ın selamı var...

Transkript

1 Hamdi Suat Aknar ın selamı var...

2 Türkiye de modern anlamda patolojiyi kuran Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar ın anısına kısa bir sunum Bir mesleği seven onun tarihiyle de ilgilenmelidir. Prof. Dr. Süheyl Ünver (Cerrahpaşa nın efsanevi tıp tarihi hocası )

3 Hazırlayan: Prof. Dr. Nadir Paksoy Kocaeli Üniversitesi, İzmit / Kocaeli

4 Medrese den ilk Tıbbiye ye geçiş: 14 Mart 1827 İstanbul Şehzadebaşı Tulumbacıbaşı Konağında ilk tıbbiye. (Bugünkü İ.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi arkası / Şehzadebaşı Camii çevresi)

5 Kurucusu: Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi. Resmi adı: Tıphane ve Cerrahhane-i Amire (Osmanlı Devleti/Amir Tıp ve Cerrahi Okulu). Amaç: Orduya modern hekim yetiştirmek. 4 yıllık bu okulda patoloji yoktu. İngiliz işgalini protesto için tıbbiyeliler 14 Mart 1919 da gösteri yapar. İngilizlere Bugün 14 Mart, Tıbbiye nin kuruluşu. Bunu kutlamak için toplandık derler. 14 Mart Tıp Bayramı böyle başlar!

6 Tıbbiyeyi Batılaştırma çabası 14 Mayıs 1839 Sultan II. Mahmud Viyana dan Dr Bernard ı getirerek yeni bir tıbbiyeye öncülük eder (Dekan). Hekimbaşı (başhekim): Abdülhak Molla (Ünlü şair Abdülhak Hamid in dedesi; ilk tıbbiyenin hekimbaşısı M:Behçet Efendi nin kardeşi)

7 Bugünkü Galatasaray Lisesi nin olduğu alandaki Enderhun Mektebi, tıbbiyeye verilir. Adı: Mektebi Tıbbiyeyi Adliyeyi Şahane. (Adliye: Sultan Mahmut un adil mahlası. Şahane: İmparatorluk/ Emperyal). Kadavra, Hıristiyan ölülere otopsi başlar Patoloji dersleri hastalıkların tanıtımı biçiminde anlatılır. Emrazı dahiliye/emrazı hariciye şeklinde (Emraz: Araz/ Hastalık) Bernard ın mezarı İstiklal Cad. Santa Maria Kilisesi nde (Rus Konsolosluğu sırasında)

8 Galatasaray sonrası tıbbiye 1849 Galatasaray Tıbbiyesi yandı. Hasköy/Haliç teki Humbaracı Kışlası na (Topçu) ve sonra İstanbul da olan büyük kolera salgını nedeniyle Haliç te ki bir konağa taşındı : Sirkeci Garı arkasında Demirkapı Kışlasında Tıbbiyeyi Şahane Dönemi /Askeri Tıp Fakültesi başlar te Haydarpaşa ya taşınır. Mülki (Sivil) Tıbbiye Kadırga da Menemenci Konağı nda açılır. ( ) Bu dönemde patoloji derslerini verenler: Ahmet Hilmi Paşa, Ohannes Tabibyan Bey, Ahmet Ferit Bey, Rıfat Hüsamettin Paşa. Bu kişilerin hiç biri dönemine uygun batılı patoloji eğitimi almamıştı.

9 Galatasaray sonrası Tıbbiye 1 Tıbbiye, Galatasaray yanınca Haliç Halıcıoğlu Humbarhane ye (Topçu Kışlası) taşınır. Bina bugün FSM köprüsü ayağı altındadır.

10 Kadırga daki Mülki (Sivil) Tıbbiye: Menemenci Konağı ( ) Galatasaray sonrası Tıbbiye 2 Bugün yerinde Kadırga Meydanı nda Atatürk İlkokulu var. Sirkeci Demirkapı Kışlası Askeri Tıp Fakültesi ( )

11 Ve Hamdi Suat Dönemi başlıyor Hamdi Suat 1899 da Demirkapı daki Askeri Tıbbiyeyi Şahane den «tabip yüzbaşı rütbesiyle» mezun olur. Bu okul bugün yerinde duruyor. Askeri Lojistik Merkezi. Harem den Sirkeci ye arabalı vapur ile geçerken Sirkeci Gar ının arkasındaki cami ve kışlaya bakın ve Hamdi Suat ı hatırlayın!

12 Gülhane Askeri Tıbbiye Tatbikat Hastanesi 1898 de, Hamdi Suat ın mezuniyetinden 1 yıl önce İstanbul Sarayburnu nda Ahırkapı Feneri ile Cankurtaran arasından dış surların içinde Gülhane Askeri Seririyat (Tatbikat) Hastanesi açılır. Dönemin askeri yakınlığı nedeniyle Alman Ordu Hekimleri kurar: Prof Rieder, Georg Deycke (Deyke) ve Wieting Paşalar. Rieder ve özellikle Deycke patoloji derslerini de verir.

13 Gülhane nin 1990 larda askeriye tahliye etmeden önceki son hali.

14 Gülhane yi kuran Alman Askeri Hekimler Rieder Paşa Deycke Paşa Wieting Paşa

15 Hamdi Suat ın Patoloji yolculuğu Hamdi Suat Gülhane stajını Deycke nin yanında patoloji (teşrihi marazi) laboratuvarında yapar ( ) Çalışkanlığı ve ilgisiyle Deycke nin dikkatini çeker. Çalışkan Gülhane hekimleri değişik dallarda batılı uzmanlık eğitimi için Almanya ya yollanır. Hamdi Suat patoloji ihtisası için Almanya ya gönderilir. Hamdi Suat ın patoloji yolculuğu böyle başlar

16 Almanya da eğitim Hamdi Suat Almanya da arasında Kiel, Wurzburg, Hamburg, Leipzig de patoloji eğitimi alır. Leipzig te Prof. Marchand ın yanında Vebada insandaki histolojik değişikler adlı tezi ile Türkiye nin batı müfredatı ile Patoloji ihtisas eğitimi alan ilk hekimi olur. Uzmanlık tezi Alman tıp dergisinde yayınlanır. (Die histologischen veraenderungen bei der pest des menschen. Zschr.F. Hyg.U.Infektkrankh ) Suat ın tezinde tarif ettiği fagositik hücreleri 1914 te Aschoff, RE hücreleri olarak kendi adını vererek tanımlar. -Patolojide ilk tarif eden değil, ilk yayınlayan kazanır- (NP)

17 Prof Marchand Hamdi Suat ın Patoloji tez hocası Felix Jacob Marchand ( ) Leipzig Üniversitesinde saygın patoloji profesörüdür. «Ateroskleroz» tanımını ilk yapan ve isimlendiren kişidir. Athero: Grekçe, Bulamaç.

18 Hamdi Suat ın Tezinin Başlığı Başlığ

19 Hamdi Suat ın Tanımladığı Fagositik RE Hücrelerin Resmi (Tezinden alınmıştır) Not: Tezinin Almanca kopyası NP de vardır.

20 ALMANYA SONRASI HAMDİ SUAT IN SERÜVENİ 1904 yurda dönüşte Hamdi Suat Demirkapı da Tıbbiyeyi Şahane de patoloji derslerini verir Gülhane de patoloji laboratuvarını kurar ( Gülhane 2. Dünya Savaşı Öncesi İstanbul dan Ankara ya taşınır ) Gülhane nin o dönemdeki komutanı Alman Wieting Paşa ile anlaşamaz. Yemen e pratisyen hekim olarak atanır ( ). İstanbul a Kadırga Sivil Tıbbiye patoloji hocalığına atanır (1906). Gülhane yi kuran Rieder Paşa nın çabalarıyla modern askeri tıbbiye amaçlı yaptırılan Haydarpaşa daki görkemli tıp fakültesi, sivil/asker birlikte Osmanlı Darülfünun Tıp Fakültesi olarak 1909 da açıldı. Hamdi Suat Patoloji Kürsüsünün (Teşrihi Marazi) başına getirildi. I. D. Savaşı, Doğu Cephesi görevi. Tifüs aşısı üzerine çalışır.

21 1900 ler Haydarpaşa Tıbbiyesi Yapılırken Haydarpaşa Tıbbiyesi (Mektebi Tıbbiyeyi Şahane)

22 HAYDARPAŞA DÖNEMİ Hamdi Suat ın Patoloji de en verimli dönemi Haydarpaşa Osmanlı Tıp Fakültesi nde geçer ( ). Asistanları, Kamile Şevki ( ), Ankara Ünv. Histoloji ye geçer. Atatürk ün Etnografya dan Anıtkabir e nakli öncesi tahnit yenilemesini yapar. Perihan Çambel ( ). Schwartz ın yanında tamamlar. Vakıf Guraba Patoloji de çalışır. ABD ne gider (Kız kardeşi Ünlü arkeolog Halet Çambel. HÇ in kocası mimar Nail Çakırhan ) Lütfü Aksu, Atatürk ün vefatında ilk tahniti yapar. Tıbbiye ilk kadın mezunu Semiramis Rıfat Tezel (bitirmede Şişli Etfal pediatri ye geçer).

23 Hamdi Suat ın kadın asistanları Prof. Dr. Perihan Çambel ( ) Prof. Dr. Kamile Şevki Mutlu ( )

24 Hamdi Suat ın Patolojiye Katkıları: Batılı eğitim alan ilk patoloji uzmanı Patolojiyi kabul ettirme, sevdirme arzusu Patoloji müzesi (Hamdi solüsyonu) Patoloji kitapları yazması (eski yazı ve Latin Alfabesi) Deneysel kanser çalışmalarına ilgi Yurt dışı kongrelerde davetli konuşmacı Coğrafi Patoloji Derneği ni kurması Kanserle Mücadele Derneği ni Kurması Türkçe, Almanca ve Fransızca dış yayınlar Döneminin Avrupa patolojisinde saygın yeri.

25 Kitapları; 1. Teşrih-İ Marazi-İ Umumi (Genel Patoloji). İstanbul, Fethi Meyit Ve Tıbbı Adlide Ehemmiyeti (Otopsi ve Adli Tıpta Önemi). İstanbul, ve1930 yıllarındaki kitapların 4. baskısını Latin harfler ile bastırdı. Fethi Meyt: Otopsi Teşrihi Marazi: Patoloji H. Suat ın Latin alfabesiyle yazdığı otopsi/ patoloji kitabının kapağı; 1930.

26 Hamdi Suat Dönemi Haydarpaşa Patoloji Mikroskopi çalışma salonu Hamdi Suat ın Patoloji müzesi

27 Mikroskopik çalışma Haydarpaşa da otopsi

28 Hamdi Suat Eşi ile Dönemin ünlü kanser dergisinin editörler listesinde H. Suat ın adı

29 1933 Üniversite Reformu ve sonrası Atatürk ün talimatıyla Darülfünun yerine İstanbul Üniversitesi Kurulur Teknik mimarları ME Bakanı Reşit Galip (Andımızın yazarı). İsviçreli Prof. Malche (Türkiye de modern üniversite konusundaki raporları) Almanya dan II. Dünya Savaş ı öncesi ayrılmak isteyen Yahudi/Nazi karşıtı Alman bilimciler

30

31

32 Darülfunun un tasfiyesi, üniversitenin Beyazıt a taşınması (I Dünya Savaşı Genel Kurmay Binası, Enver Paşa nın makamı) Hamdi Suat ın ihracı yerine Schwartz ve Oberdorfer in gelişi İstanbul Üniversitesi nde yeni bir patoloji oluşumu

33 Abdülhamid/Mütareke dönemi muhaliflerin hapsedildiği meşhur «Bekirağa Bölüğü» binası Patolojiye verilir.

34 Obendorfer ( ) Schwartz ( )

35 Hamdi Suat, yeni üniversiteye alınmaz! 1933 Üniversite yıllığından Yanlışlık anlaşılınca, M. Kemal Atatürk, üniversiteye dönmesi için Hamdi Suat Aknar'a haber gönderdi. Çok kırılmıştı, bunu kabul etmedi. Sağlık Bakanı Prof. Dr. İ. Refik Saydam arkadaşıydı, Vakıf Gureba Hastanesi ne patolog olarak atadı. Yazılı gerekçe: Batılı eğitimden uzak oluşu? Gerçek: Belge yok Muhtemel neden : Schwartz in tek adam olma isteği. Birlikte geldiği Oberdorfer için bile ayrı Deneysel Patoloji Bölümü kurulur

36 Hamdi Suat, Vakıf Guraba Kadın Asistanları Kamile Şevki ve Perihan Çambel Hoca nın gönderilmesine kırılır. Schwartz la çalışmak istemez, ayrılırlar. Burada 3 yıl çalışır 1936 da vefat eder (tbc/diabet). Cenazesine katılım büyük olur.

37 Hamdi Suat ın el yazısıyla bir otopsi raporu Harf tamircisi patolog Mehmet Uhri ye teşekkürler (NP)

38 O dönemden bir patoloji raporu Teşhis: Habis tümör belki bir bronşial bir kanserin metastazı Patolog: Schwartz Çeviri: Besim Turhan

39 Hamdi Suat ı anma faaliyetleri 1954 ten beri her yıl Kanserle Savaş Kurumu Derneği tarafından düzenlenen Hamdi Suat konferansları (Kanser haftası 1-7 Nisan, Dernek sitesinde 2010 sonrası konferans bilgisi yok) TÜBİTAK Bilim Hizmet Ödülü nün Hamdi Suat a verilmesi 2006 da Ekopatoloji Derneği (Bşk Prof Şerafettin Canda) Elazığ toplantısı Hamdi Suat ın 70. vefat yıldönümünde anılması ve Poster ödülü te Türk Patoloji Dernekleri Federasyonu, H. Suat Bilimsel Araştırma Destek Ödülü

40 Hamdi Suat ın nasihatı Perihan Çambel, vefatından önce Hamdi Suat a sorar: -Schwartz a kırgın mısınız? -Hoca şu cevabı verir: Bu şahıs değil, memleket davasıdır. şahsiyatla uğraşılmazsa patoloji gelişir, büyük ve iyi ekipmanlı enstitüler, laboratuvarlar kurulur.

41 Hamdi Suat, imzasıyla hepinizi tekrar selamlıyor, nasihatını hatırlatıyor