6.2. Beklenen Etkiler, Etkilenebilirlik ve Uyum Tedbirleri Doğal Afetler

Transkript

1 6.2. Beklenen Etkiler, Etkilenebilirlik ve Uyum Tedbirleri Doğal Afetler Prof.Dr. Mikdat Kadıoğlu 29 Haziran 2011 Ambassadore Hotel, ANKARA İklim Değişikliğinin Etkileri, Etkilenebilirlik ve Uyum Çalıştayları

2 Kapsam Genel Bilgiler Ülkemizde etki ve etkilenebilirlik konusunda yapılan calışmalar Ülkemizde uyum konusunda yapılan calışmalar Sonuçlar

3 1. Genel Bilgi: İklim değişikliğinin afetler üzerine etkileri konusunda genel bilgiler Bu konuda ülkemizi de iceren IPCC ve EEA raporlara atıflar vb.

4

5 IPCC Değerlendirmesi Daha çok Sıcak günler 90-99% Daha az soğuk günler IPCC (2001a, 2001b)

6 IPCC Değerlendirmesi Seller, heyelanlar, çamur akıntıları, etkiler- insan, mal, para, içme suyu, tarımsal üretim, hidro elektrik, orman yangınları Şiddetli Yağmur 90-99% Kuraklık Tropikal Siklonlar etkiler- insan, mal, para ve ekolojik 66-90%

7 2007, IPCC Fourth Assessment Report

8

9

10 yılları arasında Dünya da görülen büyük afetlerin türleri ve sayısı. Kırmızı renk deprem ve volkan patlaması gibi jeofiziksel olayları; yeşil renk tropikal fırtına, kış fırtınaları, şiddetli hava, dolu, hortum ve yerel fırtınaları, mavi renk ani sel, nehir selleri, fırtına kabarması ve heyelanları; kavuniçi renk sıcak hava dalgası, don, orman yangını ve kuraklığı temsil etmektedir (MunichRe, 2011).

11 Guha-Sapir D, Vos F, Below R, with Ponserre S. Annual Disaster Statistical Review 2010: The Numbers and Trends. Brussels: CRED; 2011.

12 Climate Risk Lives Health Pensions and Welfare Property Environment Heritage Business Services Development Climate Change; Drought Heat Waves Thunderstorms Lightning Sea Level Rise Storms Floods Fire Health Crime Population growth and urbanization Technology Land use practices Environment degradation Water use trends Government policies Environmental awareness + -

13 Guha-Sapir D, Vos F, Below R, with Ponserre S. Annual Disaster Statistical Review 2010: The Numbers and Trends. Brussels: CRED; 2011.

14 Raporda olan/olmayan afetler 1. Çığ 2. Dolu 3. Don 4. Fırtınalar 5. Heyelan 6. Hortum 7. Kaya Düşmesi 8. Kuraklık 9. Orman Yangını 10.Seller 11.Sıcak Hava Dalgası 12.Yıldırım 1. Çölleşme 2. Erozyon 3. Deniz Su Seviyesi Yükselmesi 4. Kar Fırtınaları 5. Soğuk Hava Dalgaları 6. Damdan Düşmeler

15 2. Ülkemizde etki ve etkilenebilirlik konusunda yapılan çalışmalar: Raporda yer verilen calışmaların sunulması Calışmalar teker teker anlatıldıktan sonra bir slight ile genel bir yorum (şu kadar calışma vardır ama nation wide değildir, vb. şu alanlarda ilave çalışmalara ihtiyaç vardır, vb. gibi)

16 Veri Tabanlarına Göre Etki Analizi 1. DMİ Fevk Rasatları 2. AİGM Afet Bilgi Envanteri 3. EM-DAT 4. AFAD Türkiye Ulusal Afet Arşivi (TUAA) 5. Diğerleri

17 1. DMİ Fevk Rasatları DMİ fevk gözlemlerine göre yılları arasında Türkiye de oluşan meteorolojik afetlerin sayılarına ait yüzdeler.

18 DMİ fevk gözlemlerine göre yılları arasında Türkiye de oluşan meteorolojik afetlerin 10 yıllık sayıları. DOLU FIRT/K.RZG SEL/ġ.YĞġ/ TġK K.KAR DON/KRĞ. YLD/ġMġ HEYELAN SĠS HORTUM

19 ZAMANSAL DAĞILIM Zamansal dağılımda afet sayılarında bir artış gözleniyor olmasının çok farklı nedenleri vardır. Bunlar; hızlı nüfus artışı, insanoğlunun her geçen gün daha fazla değer üretiyor olması, gelişmeyle birlikte, ne yazık ki, doğanın tahribatının da hızlanması ve afetlere karşı dayanıksız yapılaşmanın sürmesidir.

20 ALANSAL DAĞILIM Ülkemizin coğrafi konumu, demografik ve iklimsel yapısına bağlı olarak farklı bölgelerde belirli afetler daha yaygın gözlenmektedir.

21 SEL AFETİ ALANSAL DAĞILIMI Ülkemizde her yıl ortalama 200 civarında sel-taşkın felaketi yaşanmakta ve bu felaketler sonucu yılda ortalama 100 milyon dolar maddi kayıp meydana gelmektedir.

22 FIRTINA ve KUVVETLİ RÜZGAR Fırtına ve Kuvvetli rüzgarlara bağlı olarak yılda ortalama 35 afet yaşanmakta olup, özellikle kuzey Ege bölgesi ile batı ve orta Akdeniz de gözlenmektedir. Bu dağılımda cephe sistemlerinin etkisi önemli rol oynamaktadır.

23 DON AFETİ DAĞILIMI Özellikle tarımsal faaliyetler açısından İlkbahar geç donları ve sonbahar erken donları ülkemizde ekonomik yönden önemli zararlara yol açmaktadır. Karasal iç bölgelerimiz ve seracılığın yaygın olduğu Akdeniz bölgesi risk alanları arasındadır.

24 KUVVETLİ KAR AFETİ DAĞILIMI Ülkemizde, özellikle, İç Anadolu bölgesi ve Doğu Anadolu nun yüksek kesimlerinde gözlenen kuvvetli kar afetleri gerek ulaşımdaki olumsuz etkileri ve gerekse yol açtığı çığ olayları açısından önemli can ve mal kayıplarına neden olmaktadır.

25 DOLU AFETİ DAĞILIMI KIRKLARELİ SİNOP 40 EDİRNE BARTIN ZONGULDAK KASTAMONU TEKİRDAĞ KARABÜK SAMSUN İSTANBUL MARMARA DENİZİ ADAPAZARI DÜZCE İZMİT BOLU YALOVA ÇANKIRI ÇORUM AMASYA BURSA ÇANAKKALE BİLECİK TOKAT BALIKESİR ESKİŞEHİR ANKARA KIRIKKALE YOZGAT SİVAS ORDU GİRESUN ARTVİNARDAHAN TRABZON RİZE KARS GÜMÜŞHANE BAYBURT ERZURUM AĞRI ERZİNCAN IĞDIR 40 MANİSA İZMİR KÜTAHYA UŞAK AFYON KIRŞEHİR KAYSERİ NEVŞEHİR AKSARAY MALATYA TUNCELİ ELAZIĞ BİNGÖL MUŞ BİTLİS VAN AYDIN MUĞLA DENİZLİ BURDUR ISPARTA ANTALYA KONYA KARAMAN NİĞDE ADIYAMAN KAHRAMANMARAŞ OSMANİYE GAZİANTEP ŞANLIURFA MERSİN ADANA KİLİS SİİRT DİYARBAKIRBATMAN ŞIRNAK MARDİN HAKKARİ 36 ANTAKYA YILLIK ORTALAMA DOLU AFETİ HARITASI 28 km Dolu hadisesine bağlı afetlerin bölgesel dağılımlarında İç Anadolu Bölgesi ( %26 ) ve Doğu Anadolu Bölgesi ( %17 ), başta gelmektedir. Ülkemizde meydana gelen dolu afetlerinin ekonomik değeri 8 milyon dolar civarındadır. Ancak, sigorta kapsamı dışındaki kayıplar göz önüne alındığında bu rakamlar çok daha fazladır.

26

27 aylık 81 ile ait kurak dönelerin sayısı Ceylan, Abdullah., Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Zamansal ve Bölgesel Dağılımı, III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, Mart, s: , İstanbul. Ceylan,A., Kömüşçü, A.Ü., 2007, Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Uzun Yıllar ve Mevsimsel Dağılımları, I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi-TİKDEK 2007, Nisan 2007, İ.T.Ü., İstanbul. Ceylan A, Alan,İ., Uğurlu, A., 2007, Causes and Effects of Flood Hazards in Turkey, International Congress on River Basin Management, , Antalya. Ceylan,A., Türkiye de Dolu Yağışları ve Zararları, A.Ü.D.T.C.F, Doktora Tezi, Ankara, 2007.

28 2. AİGM Afet Bilgi Envanteri

29 Türkiye Deprem Yangın Su baskını Yer kayması Kaya düşmesi Çığ ve benzeri afetler... (1959, 7269/1) Dünyadaki doğal afetler ve önem sıraları... (Bryant, 1993)

30 Türkiye de son 65 yılda görülen Doğal Afetler! Avalanche and other disasters %1 14% 5% 4% 1% Earthquake %61 Fire %4 15% 61% Rock Fall %5 Flood %14 Landslide %15 3

31

32

33 % , , ,52 8,69 7,38 5 1,71 3,07 0 Deprem Heyelan Kaya Düşmesi Su Baskını Çığ Diğer afetler Çoklu afetler yılları arasında Türkiye de kullanılmaz hale gelmiş ya da gelmesi muhtemel hanelerin nakiline neden olan afetlerin yüzdesi (Özden, vd., 2008).

34

35 Türkiye Deprem Yangın Su baskını Yer kayması Kaya düşmesi Çığ ve benzeri afetler... (1959, 7269/1)

36

37

38 Çığ afeti ile ilgili arası istatistiki bilgiler (AFET-ÇAGEM, 2008) Ö.M.YAVAŞ, ÇIĞ AFETİ ZARARLARINI AZALTMA ÇALIŞMALARI, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, Mart, 2008 Erzurum.

39 3. EM-DAT ( ) , Rapor edilen doğal afetler "EM-DAT: 2011."

40 "EM-DAT: The OFDA/CRED International Disaster Database, - Université catholique de Louvain - Brussels Belgium, 2011."

41 4. Türkiye Ulusal Afet Arşivi (TUAA YILLARI ARASINDA TUAA DAKİ TOPLAM AFET VERİSİ :5748 Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığınca yürütülen Türkiye Ulusal Afet Arşivi (TUAA) Verilerinden hazırlanmıştır.

42 Şekil 5. AFAD verilerine göre yıllık toplam dolu yağışlı gün sayılarının değişimi.

43 % % 4. Diğerleri 100 Sel-su baskını cumulative % Heyelan Cumulative 2006 % arasında Türk Kızılay ı tarafından yapılan yardımlar.

44

45 TEAŞ verilerine göre Antalya ilinin 2010 yılı mevsimsel elektrik tüketimi yüzdeleri. TEİAŞ verilerine göre bazı illerin 2010 yılı mevsimsel elektrik tüketim miktarları.

46

47 Tablo 3. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ndan yapılan afet yardımlarının (Mayıs ayına kadarki) miktarları, (SYDGM, 2011).

48 Ödenen Hasarların Hasar Nedeni (Bitkisel Üretim Bazında). TARSİM tarafından yapılan sel sigortaları ödemeleri.

49 ?

50 Türkiye de doğal afetler nedeniyle her yıl: ortalama: 950 can kaybı olmakta 1.8 milyar TL ekonomik kayıp olmakta?

51 Tehlike Analizi-1 Sıvılaşma Tehlikesi Heyelan Tehlikesi Sel Tehlikesi Doğal Tehlikelere Bağlı Riskli Alanlar 51

52 Tehlike Analizi-2 Yüksek Gerilim Hatları Düzensiz GeliĢme Patlayıcı Maddeler BütünleĢik Tehllike Haritası 52

53 BütünleĢik Tehllike Haritası

54 Rsik Analizi-1 Nufüs Yoğunluğu Kamu Binaları Eğitim ve Kültür Tesisleri 54

55 Risk Analizi-2 Rekrasyon Alanları Sağlık Tesisleri Ambülans Noktaları 55

56 3. Ulkemizde uyum konusunda yapılan çalışmalar Raporda yer verilen çalışmalar in sunulmasi Calismalar teker teker anlatildiktan sonra bir slight ile genel bir yorum (su kadar calisma vardir ama nation wide degildir vb. su alanlarda ilave calismalara ihtiyac vardir, gibi)

57 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı nın 2010 Yılı Taşkın Koruma Seferberliği kapsamında DMİ nin küresel iklim değişikliğ içalışmaları: Otomatik Meteoroloji Gözlem Sistemleri alımı, WMO RTC Ulusal-Uluslararası Meteorolojik Eğitim ve Etkinlikleri, Meteorolojik Gözlem Sis. Modernizasyonu ve Erken Uyarı Sistemleri (METSİS), Meteorolojik Radar Ağının Kurulması (6+1 adet radar alımı), Deniz Meteoroloji Sistemlerinin Kurulması, Havaalanları için AWOS alımları, Meteorolojik ve Hidrolojik Karekterli Afet Uyarı Sisteminin Geliştirilmesi,

58 Alan (Ha) 250 İnşa edilen Taşkından Korunma Tesisi sayıları Taşkından korunan alan 5. Dünya Su Forumu, Mart İstanbul Uluslararası Su Forumu, 3-5 Mayıs

59 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar: Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi Hava Kirliliğinin Etkilerinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Uluslararası İşbirliği Programı Orman Ekosistemlerinin izlenmesi Projesi Orman Yangın Yönetim Sistemi YARDOP MENA Bölgesinde Ormancılık Politikalarının İklim Değişikliğine Adaptasyonu Projesi

60 Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (TSRŞB) Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Mart 2010

61 BM Ortak Programı - MDG-F 1680 Türkiye'nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi, Haziran 2008 Haziran 2011.

62

63

64

65

66 4. Sonuçlar: Sonuç olarak iklim değişikliğinin ülkemizde afetler konusuna beklenen etkileri Alınan uyum tedbirleri

67 İklim ile ilişkili Ekstremlerin Sosyo-Ekonomik Etkileri Hızla Artıyor! Afetler biçok sektörü etkiler! Enerji Su Kaynakları Ulaşım Şiddet Kuvvetli Rüzgar Toplum Tarım Kentler IPCC 4AR Şiddetli Yağış/Sel Kuraklık Sıcak Hava Dalgası Sıklık Tehlike, savunmazsızlık, maruziyet ve risk artıyor Çok-sektörlü risk yönetimine ihtiyaç var Maryam Golnaraghi, Ph.D. Chief of Disaster Risk Reduction Programme, WMO Istanbul, October 2010

68 Alınan Önemli Uyum Önlemleri 2007 yılından bu yana etki, etkilenebilirlik ve uyum konusunda gerçekleştirilen en önemli ilerlemelerden bazıları aşağıdaki gibidir: 1.T.C. Çevre ve Orman Bakanlığının 2010 Yılı Taşkın Koruma Seferberliği" kapsamında, DMİ ve DSİ Genel Müdürlüğü'nce gözlem ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü ile OGM tarafından yapılan ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları. 2.TARSİM ve T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının tarımsal kuraklığın etkilerini azaltmak ve önlemleri belirlemek için başlattığı Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı, Türkiye nin iklim değişikliğine adaptasyonu ve afetlerle mücadele kapasitesini geliştirmek için BM Ortak Programı - MDG-F 1680 Türkiye'nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi, Haziran 2008 Haziran Türkiye de hidro-meteorolojik afet zararlarını azaltmak ve bölgesel işbirliğini geliştirmek için WMO ve UNDP tarafından yürütülen Güneydoğu Avrupa Afet Risk Azaltımı Bölgesel İşbirliği Projesi,

69 Kaynaklar AÇA, Avrupa nın değişen ikliminin etkileri: Gösterge temelli bir değerlendirme, Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Dairesi, Kopenhag, Rapor No 2/2004. BMMYK, Sanayileşmiş Ülkelerdeki İltica Başvurusu Düzeyi ve Eğilimler, 24 Mart 2008, Strasbourg, 1 Ekim 2009 CommDH(2009)31. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri. Rapor Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg in 28 Haziran-3 Temmuz 2009 tarihleri arasında Türkiye yi ziyaretini müteakiben hazırladığı İncelenen konu: Siyasi sığınmacıların ve mültecilerin insan hakları Kadıoğlu, M, and A. Durmayaz, Impact of climate change on the residential heating energy requirement and fuel consumption in Istanbul, ECOS 1 First International Conference on Applied Thermodynamics, Istanbul, July 4-6, Durmayaz, A. and Kadıoğlu, M., Assessment of the impact of global warming on the residential cooling energy requirement in Adana. ITEC th International Thermal Energy Congress, İzmir-Turkey, July 8-12, 2001, pp Munich Re, Topics Geo natural catastrophes 2010: Analyses, assessments, positions. Munich Reinsurance Company Rep., p. 58, Germany. DMİ, Faaliyet Raporu TC Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. GHF, Human Impact Report: Climate Change - The Anatomy of a Silent Crisis. Global Humanitarian Forum, Geneva. Erkan, E. A., Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Türkiye de Yaşanan Sorunlar. DPT- Uzmanlık Tezleri, Yayın No: 2812, Ankara. MR, Millî Reasürans Faaliyet Raporu 2010, İstanbul. Özden, Ş., O. Gökçe, A. Demi, R, A. Çiftçi, Afet Bilgi Envanter Projesi. T.C Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü DSİ VIII. Bölge Müdürlüğü 5. Dünya Su Forumu Bölgesel Hazırlık Süreci DSİ Yurtiçi Bölgesel Su Toplantıları Kar Hidrolojisi Konferansı Bildiri Kitabı Mart 2008, Erzurum, s Afet ve Aicl Durum Yönetimi Başkanlığı. Türkiye Ulusal Afet Arşivi-TUAA. EM-DAT, The OFDA/CRED International Disaster database- Univeriste Catholique de Louvain-Brussels- Belgium. SYDGM, T.C Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü 2010 Yili Faaliyet Raporu. Strateji Geliştirme Müdürlüğü Nisan 2011, Ankara.

70 Teşekkürler!