Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan İlköğretim Öğrencilerinin Sosyometrik Statülerini Yordayan Değişkenler

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan İlköğretim Öğrencilerinin Sosyometrik Statülerini Yordayan Değişkenler"

Transkript

1 DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan İlköğretim Öğrencilerinin Sosyometrik Statülerini Yordayan Değişkenler Berrin BAYDIK*, Hatice BAKKALOĞLU** Öz Bu araştırmanın amacı, alt sosyoekonomik düzeydeki özel gereksinimli olan ve olmayan ilköğretim öğrencilerinin sosyometrik statülerini karşılaştırmak ve farklı değişkenlerin (cinsiyet, yaş, fiziksel görünüm, sosyal beceriler, davranış problemleri ve akademik yeterlilik) öğrencilerin sosyometrik statülerine etkilerini incelemektir. Bu araştırmaya ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıflardan 96 özel gereksinimli ve 1090 özel gereksinimli olmayan ilköğretim öğrencisi katılmıştır. Sosyometrik statülerini belirlemek için öğrencilere Akran Tercihi ve Akran Derecelendirme Ölçeği sosyometrik ölçümleri uygulanmıştır. Öğrencilerin sosyometrik statülerini etkileyen değişkenlere ilişkin veriler Öğrenci Bilgi Formu, Fiziksel Görünüm Derecelendirme Formu ve Sosyal Beceriler Derecelendirme Sistemi-Öğretmen Formu kullanılarak öğretmenlerden toplanmıştır. Araştırma bulguları özel gereksinimli öğrencilerin özel gereksinimli olmayan akranlarına göre daha az sıklıkla kabul edildiklerini ve daha fazla reddedildiklerini göstermiştir. Özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabullerini akademik yeterlilik, fiziksel görünüm ve problem davranışlar yordarken, sosyal retlerini problem davranışlar yordamıştır. Özel gereksinimli olmayan öğrencilerin ise sosyal kabullerini akademik yeterlilik, sosyal beceriler, problem davranışlar, fiziksel görünüm ve cinsiyet yordarken, sosyal retlerini problem davranışlar, akademik yeterlilik ve fiziksel görünüm yordamıştır. Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyal statülerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesinin, özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabullerini artırmayı amaçlayan eğitim/müdahale programlarının hazırlanmasına ve uygulanmasına yardımcı olabileceği beklenmektedir. Anahtar Kelimeler Kaynaştırma, Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan Öğrenciler, Sosyal Kabul, Sosyal Ret. * Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Zihin Engelliler Öğretmenliği Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. ** Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Zihin Engelliler Öğretmenliği Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 9 (2) Bahar / Spring Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.

2 402 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Yrd. Doç. Dr. Berrin Baydık Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Cebeci Kampüsü, Ankara/Türkiye Elektronik Posta: Yayın ve Diğer Çalışmalarından Seçmeler Kepenekçi, Y. ve Baydık, B.(2009). Özel eğitim öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), Bakkaloğlu, H., & Baydık, B. (2008, June). Variables predicting the sociometric status of elementary students with and without special needs. Presentation at The 2 nd International Conference on Special Education (ICOSE), Marmaris-Turkey. Bakkaloğlu, H. ve Baydık, B. (2008). Alt sosyoekonomik düzeydeki özel gereksinimli olan ve olmayan ilköğretim öğrencilerinin sosyometrik statülerini yordayan değişkenler. Yayımlanmamış araştırma raporu, TÜBİTAK. Baydık, B. (2006). Okuma güçlüğü olan çocukların sözcük okuma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(1), Kargın, T., Baydık, B., & Akçamete, G. (2004). A study on needs of parents with children with hearing impairment in transition to kindergarten in Turkey. International Journal of Special Education, 19(2), Baydık, B. (2003). Filizlenen okuryazarlık ve desteklenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(2), Kargın, T. ve Baydık, B. (2002). Kaynaştırma ortamındaki işiten öğrencilerin işitme engelli akranlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(2), Kargın, T., Akçamete, G. ve Baydık, B. (2001). Okulöncesi yaşta işitme engelli çocuğu bulunan ailelerin anasınıfına geçiş sürecindeki gereksinimlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), Baydık, B. ve Akçamete, G. (1999) Yaş grubundaki kekeme olan ve olmayan bireylerin sözel iletişim tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), Baydık, B. (1997). Özel eğitimde kaynaştırma ve okul öncesi kurumların kaynaştırmadaki önemi. Millî Eğitim, 136, Öğr. Gör. Dr. Hatice Bakkaloğlu Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü Cebeci Kampusu Ankara/Türkiye Elektronik-posta: hbceber@yahoo.com Yayın ve Diğer Çalışmalarından Seçmeler Bakkaoğlu, H. (2009). Geçiş. B. Sucuoğlu (Eds.), Zihin engelliler ve eğitimleri içinde (s ). Ankara: Kök Yayıncılık. Bakkaloğlu, H. (2008). Etkinliğe dayalı müdahale programının 3-6 yaş gelişimsel geriliği olan çocukların geçiş becerilerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), Bakkaloğlu, H. (2008). Okul Öncesi Geçiş Becerilerini Değerlendirme Ölçeği nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), Bakkaloğlu, H., & Baydık, B. (2008, June). Variables predicting the sociometric status of elementary students with and without special needs. Presentation at The 2 nd International Conference on Special Education (ICOSE), Marmaris-Turkey. Bakkaloğlu, H. ve Baydık, B. (2008). Alt sosyoekonomik düzeydeki özel gereksinimli olan ve olmayan ilköğretim öğrencilerinin sosyometrik statülerini yordayan değişkenler. Yayımlanmamış araştırma raporu, TÜBİTAK. Akkök, F., Aydın, A., Bakkaloğlu, H., Özeke, E., Sucuoğlu, B., & Yalçın, B. (2003, April). The psychometric characteristics of the Turkish Form of the BOEHM Test. International perspectives on school-wide approaches for meeting students, special educational needs. Presentation at the Council of Exceptional Children, Annual Convention, Seattle, WA, U.S.A. Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., Özenmiş, P. ve Kaygusuz, Y. (2001). Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı nın gelişim geriliği olan çocukların gelişimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. B. Sucuoğlu, S. Küçüker, G. Kobal, P. Özenmiş, Y. Kaygusuz, H. Bakkaloğlu (Eds.) Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı içinde (s ). İstanbul: Zihinsel Engellilere Destek Derneği Yayınları. Küçüker, S., Bakkaloğlu, H. ve Sucuoğlu, B. (2001). Erken eğitim programına katılan gelişimsel geriliği olan çocuklar ve anne-babalarının etkileşim davranışlarındaki değişimin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), Bakkaloğlu (Ceber), H. ve Sucuoğlu, B. (2000). Normal ve zihinsel engelli bebeklerde anne-bebek etkileşiminin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(4), Akçamete, G., & Ceber, H. (1999). Kaynaştırılmış sınıflardaki işitme engelli ve işiten öğrencilerin sosyomerik statülerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(3),

3 DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan İlköğretim Öğrencilerinin Sosyometrik Statülerini Yordayan Değişkenler * Berrin BAYDIK, Hatice BAKKALOĞLU Türkiye de kaynaştırma ortamlarında eğitim alan öğrencilerin oranı her geçen gün artmaktadır. Millî Eğitim Bakanlığının (MEB, 2008) öğretim yılına ilişkin istatistik verilerine göre, okul çağındaki özel gereksinimli öğrencilerin yaklaşık i kaynaştırma ortamlarında eğitim almaktadır. Günümüzde kaynaştırma ortamı özel gereksinimli öğrencilerin performanslarını geliştirebilecekleri en az kısıtlayıcı ortam olarak kabul edilmektedir (Mastropieri ve Scruggs, 2000; McCoy, 1995). Özel gereksinimli öğrencilere ve öğretmenlerine gerekli destek sağlanması koşuluyla kaynaştırma uygulamalarının, öğrencilerin akademik başarılarını artırdığı (Freeman, 2000) ve onlara akranları ile etkileşim fırsatı sağlayarak sosyal gelişimlerini desteklediği (Freeman, 2000; Lewis ve Doorlag, 1999) belirtilmektedir. Akranlarıyla birlikte eğitim alan özel gereksinimli öğrencilerin, diğer bireylerle daha fazla iletişime girdikleri, daha fazla sosyal destek aldıkları ve daha uzun süreli arkadaşlıklar kurdukları ifade edilmektedir (Salend, 1998). Kaynaştırma ortamları özel gereksinimli öğrencilere akranlarıyla etkileşim kurma fırsatı sağlamasına karşın, bu ortamlardaki özel gereksinimli öğrenciler akranlarıyla sosyal etkileşim kurmada güçlükler yaşamaktadır. Kaynaştırma ortamında eğitim alan özel gereksinimli öğrencilerin akranlarına göre daha az sıklıkla kabul edildikleri ve daha fazla reddedildikleri (Larrivee ve Horne, 1991; Roberts ve Zubrick, 1992; Sater ve French, 1989; Smoot, 2004; Stone ve La Greca, 1990; Şahbaz, 2004; Taylor, Asher ve Williams, 1987; Vuran, 2005), kabul düzeyleri akranlarından * Bu araştırma Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 107K348 numaralı proje olarak desteklenmiş ve Haziran 2008 de 2. Uluslararası Özel Eğitim Kongresi nde (2 nd International Conference on Special Education - ICOSE, Marmaris-Turkey) sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

4 404 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ farklılaşmasa bile akranları kadar sık arkadaşlıklar kuramadıkları (Kemp ve Carter, 2002) ya da izole edilen grup içinde yer aldıkları (Prillaman, 1981) belirlenmiştir. Öğrencilerin sosyal kabul ve reddine ilişkin veriler, sosyometrik statülerinin değerlendirilmesiyle toplanmaktadır. Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statüleri çeşitli yöntemler kullanılarak değerlendirilmektedir. Bu konuda öğrencinin kendisinin sosyal kabulü hakkında ne hissettiğini görmek için benlik algısı ölçümleri kullanılabileceği gibi, görüşme ya da derecelendirme yoluyla anne-babaların/öğretmenlerin görüşleri de alınabilmektedir. Gözlem teknikleri ile de öğrencilerin öğretmen ya da akranlarıyla etkileşimleri ve sosyal davranışları değerlendirilebilmektedir. Ancak sosyometrik statüyü, yani sosyal kabul ve reddi belirleme konusunda en popüler olan ve en fazla kullanılan veri toplama yöntemi, sosyometrik ölçümlerdir (Lewis ve Doorlag, 1999). Sosyometrik ölçümlerin birçok türü bulunmaktadır. Bunlardan en sık kullanılanları akran tercihi ve akran derecelendirme yöntemleridir. Akran tercihi yönteminde öğrencilerden belli bir gruptan (örneğin, sınıfından) belli sayıda akranını belli bir ölçüte göre olumlu ya da olumsuz şekilde tercih etmesi istenmektedir. Sosyal kabul ve reddin ayrı psikolojik yapılar olduğu ve biri artarken diğerinin azalmayabileceği belirtilmekte ve sosyal statünün tam resmini görmek için olumlu ve olumsuz tercihlerin birlikte kullanılması önerilmektedir (Frederickson ve Furnham, 1998). Akran derecelendirme yönteminde ise öğrenciye hedef grubun tümünün listesi (örneğin, tüm sınıfın listesi) verilmekte, listenin kullanımı açıklanmakta ve verilen ölçüte göre listedeki her çocuğun derecelendirilmesi istenmektedir. Alanyazında özel gereksinimli olan (öğrenme yetersizliği, konuşma-dil bozukluğu, davranış bozukluğu, işitme engeli ve akademik başarısızlığı olanlar) ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini belirlemek için sosyometrik ölçümlerden akran tercihi ve/veya akran derecelendirme yöntemlerini kullanan pek çok araştırma bulunmaktadır. Hem akran derecelendirme yönteminin kullanıldığı çalışmalarda (Larrivee ve Horne, 1991; Roberts ve Zubrick, 1992; Sater ve French, 1989; Smoot, 2004; Stone ve La Greca, 1990; Taylor ve ark., 1987) hem de akran tercihi yönteminin kullanıldığı çalışmalarda (Smoot, 2004; Stone ve La Greca, 1990; Taylor ve ark., 1987), özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin özel gereksinimli olmayan akranlarınınkine göre daha düşük olduğu ve daha fazla reddedildikleri (Roberts ve Zub-

5 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan rick, 1992; Stone ve La Greca, 1990) belirlenmiştir. Ayrıca Stone ve La Greca nın (1990) çalışmasında özel gereksinimli olan öğrencilerin, özel gereksinimli olmayan öğrencilerden daha fazla oranda reddedilen ve ihmal edilen sosyometrik gruplarında yer aldıkları, buna karşın daha az oranda tercih edilen ve ortalama gruplarında yer aldıkları belirlenmiştir. Bir diğer çalışmada (Taylor ve ark., 1987) ise öğrencilerin reddedilen grubundaki oranları karşılaştırıldığında, özel gereksinimli öğrencilerin % 77.4 ünün, özel gereksinimli olmayan öğrencilerin ise % 14.7 sinin reddedilen grubunda yer aldıkları bulunmuştur. Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini karşılaştırmak amacıyla Türkiye de yapılan çalışmalarda da akran derecelendirme ve/veya akran tercihi yöntemlerinin kullanıldığı ve alanyazına paralel bulgular elde edildiği görülmektedir. Çalışmasında olumlu ve olumsuz akran tercihi yöntemini kullanan Vuran (2005), özel gereksinimli öğrenciler (hafif derecede zihin engelli ve/veya öğrenme güçlüğü tanısı almış olanlar ile sınıf öğretmeni tarafından akademik yetersizlikleri nedeniyle kaynaştırmaya aday olarak gösterilenler) ile özel gereksinimli olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini karşılaştırmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre, özel gereksinimli öğrenciler, özel gereksinimli olmayan öğrencilerden daha düşük sosyal tercih ve hoşlanma puanı ve daha yüksek hoşlanmama puanı almışlardır. Sosyal tercih puanı öğrencinin hoşlanırlığının göstergesidir ve standart hoşlanma puanından standart hoşlanmama puanı çıkarılarak hesaplanmaktadır (Coie, Dodge ve Coppotelli, 1982). Bu doğrultuda, diğer bulgular da dikkate alındığında, Vuran ın çalışmasında yer alan özel gereksinimli öğrencilerin özel gereksinimli olmayan akranlarına göre daha az kabul gördükleri ve daha fazla reddedildikleri söylenebilir. Aynı çalışmada öğrenciler reddedilen, ortalama ve popüler gruplarına atandığında da, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin dağılımında fark olduğu; reddedilen grubundaki özel gereksinimli öğrencilerin sayısının özel gereksinimli olmayan öğrencilerin sayısından daha fazla olduğu, buna karşın ortalama ve popüler gruplarında daha fazla sayıda özel gereksinimli olmayan öğrencinin yer aldığı bulunmuştur. Şahbaz ın (2004) olumlu akran tercihi ve Kimdir bu? yöntemlerini kullandığı çalışmasında da özel gereksinimli olan (zihin engelli) öğrencilerin özel gereksinimli olmayan akranları tarafından ya hiç tercih edilmedikleri ya da en fazla bir iki kişi tarafından tercih edildikleri bulunmuştur. Bu çalışmada ayrıca Kimdir bu? tekniğinden elde edilen bulgularda da özel gereksinimli öğrencilerin akranları ta-

6 406 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ rafından tembel, ders dinlemeyen ve derste arkadaşlarını rahatsız eden öğrenciler olarak değerlendirdikleri görülmüştür. Akçamete ve Ceber in (1999) olumlu akran tercihi ve akran derecelendirme yöntemlerini kullandıkları çalışmada ise işitme engelli öğrencilerin akranları tarafından kabul edilmedikleri sonucuna varılmıştır. Özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin düşük olması ve akranlarıyla etkileşimlerinin az olması, kaynaştırmanın başarısını olumsuz yönde etkilemekte ve kaynaştırmanın temel amacı olan özel gereksinimli öğrencilerin hem akranları ile birlikte hem de akranlarından öğrenmelerini engellemektedir. Ayrıca sosyal kabulü düşük olan öğrencilerin benlik algıları ve akademik başarıları bu durumdan olumsuz yönde etkilenmekte (Lewis ve Doorlag, 1999), özellikle ergenlik döneminde sorunlar artmaktadır. Akranlarıyla sosyal etkileşimi az olan ergenlerde yalnızlık, sosyal becerilerde yetersizlik, sosyal riske girmekten kaçınma ve ciddi duygusal-davranışsal sorunlar görülmektedir (Hendrickson, Shokoohi-Yekta, Hamre-Nietupski ve Gable, 1996). Alanyazında, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini yani sosyal kabullerini ve retlerini pek çok faktörün etkilediği öne sürülmekte ve sıklıkla akademik yeterlilik, problem davranışlar, sosyal beceriler, fiziksel görünüm, yaş, cinsiyet gibi faktörlerin sosyometrik statü üzerindeki etkilerinin incelendiği görülmektedir. Sosyometrik statüyü etkilediği öne sürülen önemli faktörlerden biri, akademik yeterliliktir. Larrieve ve Horne un (1991) çalışmasında, kaynaştırma ortamındaki özel gereksinimli öğrencilerinin (öğrenme yetersizlikleri, konuşma-dil bozukluğu, davranış bozukluğu ve işitme engelli) sosyometrik statüleri, Standart Okuma Testi yle belirlenen okuma yeterlilik düzeyi düşük, orta ve yüksek olarak sınıflanan üç ayrı akran grubunun statüleriyle karşılaştırılmıştır. Araştırmada, özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin orta ve yüksek okuma yeterliliğine sahip akranlarından düşük olduğu, ancak düşük okuma yeterliliğine sahip akranlarınınkinden farklılaşmadığı bulunmuştur. Bu sonuç akademik yeterliliğin, hem özel gereksinimli olan hem de olmayan öğrencilerin sosyal kabullerini etkilediğini göstermektedir. Bir diğer çalışmada Roberts ve Zubrick (1992), öğretmen ve akran görüşüne dayalı akademik yeterlilik ile akran derecelendirme yöntemi ile belirlenen sosyal kabul ve ret arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Bu araştırmada, hem öğretmen hem de akran görüşüne dayalı olarak belirlenen akademik yeterliliğin, özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabullerini, özel gereksinimli olmayan

7 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan öğrencilerin ise hem sosyal kabullerini hem de sosyal retlerini yordadığı belirlenmiştir. Öğrenme yetersizliği olan, öğrenme yetersizliği olmayan ancak akademik başarısızlık yaşayan ve özel gereksinimli olmayan öğrencilerin akran derecelendirme yönteminden elde ettikleri sosyometrik puanların karşılaştırmalı olarak incelendiği bir çalışmada (Sater ve French, 1989), öğrenme yetersizliği olan öğrencilerin sosyal kabullerinin özel gereksinimli olmayan öğrencilerinkinden daha düşük olduğu, buna karşın öğrenme yetersizliği olmayan ancak akademik başarısızlık yaşayan öğrencilerinkinden farklılaşmadığı belirlenmiş ve araştırmacılar bu bulguyu akademik başarısızlığın akran ilişkilerini olumsuz yönde etkilediği şeklinde yorumlamışlardır. Problem davranışlar ve sosyal becerilerin de sosyometrik statüyü etkileyen değişkenler arasında yer aldığı öne sürülmektedir. Sosyal kabul ile problem davranışlar ve sosyal becerilerin ilişkisini inceleyen araştırmacılardan Roberts ve Zubrick in (1992) çalışmasında, özel gereksinimli öğrenciler için hem öğretmen hem de akran görüşüne göre belirlenen problem davranışların sosyal kabulü etkilediği, buna karşın hem özel gereksinimli olan hem de olmayan öğrencilerin sosyal reddini yalnızca akran görüşüne göre belirlenen problem davranışların etkilediği bulunmuştur. Taylor ve arkadaşlarının (1987) araştırmasında özel gereksinimli (hafif derecede zihin engelli) öğrenciler akranları tarafından özel gereksinimli olmayan öğrencilere göre daha az iş birlikçi, daha utangaç ve daha az lider olarak tanımlanmış, bununla birlikte bu öğrencilerin yıkıcı ya da saldırgan davranışlar açısından algılanışları akranlarınınkinden farklılaşmamıştır. Aynı çalışmada özel gereksinimli öğrenciler sınıf öğretmenleri tarafından özel gereksinimli olmayan öğrencilere göre daha az dost ve iş birlikçi, daha çekingen ve içe dönük olarak tanımlanmışlardır. French ve Waas ın (1985) çalışmasında ise reddedilen özel gereksinimli olmayan öğrencilerde ihmal edilen, tercih edilen ve ortalama olarak gruplandırılan öğrencilere göre daha fazla problem davranış belirlenmiştir. Sater ve French (1989), reddedilen öğrenme yetersizliği olan ve akademik başarısızlık yaşayan öğrencilerin, kabul gören akranlarından daha yetersiz sosyal becerilere ve daha fazla problem davranışa sahip olduklarını belirlemişlerdir. Cantrell ve Prinz in (1985) çalışmasında ise akranları tarafından reddedilen özel gereksinimli olmayan öğrenciler, öğretmenleri ve akranları tarafından saldırgan, yıkıcı ve dikkatsiz olarak tanımlanmışlardır. Carlson, Lahey ve Neeper (1984) de benzer şekilde reddedilen öğrencilerin akranları tarafından, kabul edilen ve ihmal

8 408 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ edilen öğrencilere göre daha saldırgan, yıkıcı, sinirli, hükmeden, güvenilmez ve bencil olarak isimlendirildiklerini belirlemişlerdir. Ummanel (2007) okul öncesi dönemdeki çocukların sosyometrik statülerini sosyal kabul açısından incelediği çalışmasında, sosyal kabul ile problem davranışlar arasında negatif ve pek çok sosyal beceriyi kapsayan kişisel-sosyal gelişim arasında pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Warden ve Mackinnon (2003) sosyal açıdan uygun davranışlar gösteren özel gereksinimli olmayan öğrencilerin, diğer öğrencilere göre daha popüler olduklarını, fiziksel olarak ya da arkadaş ilişkileri açısından antisosyal davranışlar gösteren öğrencilerin ise arkadaşları tarafından reddedildiklerini belirlemişlerdir. Coie ve arkadaşlarının (1982) çalışmasında özel gereksinimli olmayan öğrenciler için akranlarını desteklemek, akranlarıyla iş birliği yapmak, onlara liderlik yapmak gibi olumlu sosyal davranışlara sahip olma ile akran kabulü arasında olumlu bir ilişki bulunurken, grubu rahatsız etme, dolaylı saldırganlık, kavga başlatma gibi olumsuz sosyal davranışlara sahip olma ile akran reddi arasında olumlu bir ilişkili olduğu belirlenmiştir. Frederickson ve Furnham ın (2004) araştırmasına katılan özel gereksinimli (öğrenme yetersizliği) öğrencilerden popüler grubunda yer alanlar, akranları tarafından daha çok iş birlikçi, lider, eğlenceli olarak, buna karşın reddedilen grubunda yer alanlar ise yıkıcı ve mutsuz olarak tanımlanmışlardır. İlgili araştırma bulguları gözden geçirildiğinde, özel gereksinimli öğrenciler için problem davranışların sosyal kabul ile negatif (Roberts ve Zubrick, 1992) sosyal ret ile pozitif ilişkisi (Frederickson ve Furnham, 2004; French ve Waas, 1985; Roberts ve Zubrick, 1992; Sater ve French, 1989) olduğu görülmektedir. Özel gereksinimli olmayan öğrenciler için de problem davranışlar ile sosyal kabul arasında negatif (Roberts ve Zubrick, 1992; Ummanel, 2007), sosyal ret ile pozitif (Cantrell ve Prinz, 1985; Carlson ve ark., 1984; Coie ve ark., 1982; Warden ve Mackinnon, 2003) bir ilişki bulunmaktadır. Sosyal becerilerin ise hem özel gereksinimli olan hem de olmayan öğrencilerin sosyal kabullerini ve retlerini etkilediği görülmektedir (Coie ve ark., 1982; Frederickson ve Furnham, 2004; Sater ve French, 1989; Ummanel, 2007; Warden ve Mackinnon, 2003). Alanyazında fiziksel görünümün özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statüleri üzerindeki etkisi de incelenmiştir. Lewis ve Doorlag (1999), özel gereksinimli öğrencilerin sosyometrik statülerini etkileyen değişkenlerden birisinin öğrencilerin fiziksel görünümleri

9 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan olduğunu belirtmişler ve özel gereksinimli bazı öğrencilerin, görünümlerinden ötürü daha kolay fark edildiklerini ve bunun da sosyal kabulü etkilediğini öne sürmüşlerdir. Coie ve arkadaşları (1982) fiziksel çekiciliğin, özel gereksinimli olmayan öğrencilerin sosyal kabulünün güçlü bir yordayıcısı olduğunu bulmuşlardır. Dion ve Berscheid ın (1974) olumlu ve olumsuz akran tercihi yöntemlerini kullanarak gerçekleştirdikleri çalışmada, yüz özelliklerini ve genel beden yapısını içeren fiziksel görünüm açısından akranları tarafından çekici bulunan özel gereksinimli olmayan okul öncesi öğrencilerin daha çok popüler grubunda yer aldıkları belirlenmiştir. Kleck, Richardson ve Ronald ın (1974) özel gereksinimli olmayan ilköğretim öğrencileri ile gerçekleştirdikleri çalışmada fiziksel olarak çekici bulunma ile sosyal kabul arasında olumlu bir ilişki olduğu bulunmuştur. Langlois ve Stephan (1977), özel gereksinimli olmayan okul öncesi ve ilköğretim birinci kısım öğrencileri ile gerçekleştirdikleri çalışmada, akranlar tarafından fiziksel olarak çekici bulunmanın sosyal kabul üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğunu belirlemişlerdir. Yaş ile sosyometrik statünün ilişkisini inceleyen çalışmalarda yaşın sosyometrik statüyü etkilemediği yönünde bulgular mevcuttur. Roberts ve Zubrick (1992) yaşları sekiz ile on üç arasında değişen, Frederickson ve Furnham (2004) ise yaşları sekiz ile on iki arasında değişen özel gereksinimli öğrencilerin sosyometrik statülerini inceledikleri çalışmalarda yaş değişkeninin sosyometrik statüyü etkilemediği sonucuna varmışlardır. French ve Waas (1985) da özel gereksinimli olmayan ikinci ve beşinci sınıf öğrencilerinin farklı sosyometrik gruplara atanmalarının yaşa göre değişmediğini belirlemişlerdir. Cinsiyet değişkeninin sosyometrik statüye etkisinin araştırıldığı çalışmalar incelendiğinde ise farklı bulgular elde edildiği görülmektedir. Gottlieb, Gottlieb, Berkell ve Levy (1986), özel gereksinimli (öğrenme yetersizliği) kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre akranları tarafından daha az kabul edildiklerini bulmalarına karşın, sonraki yıllarda yapılan bazı çalışmalarda tam tersi sonuçlara ulaşılmış (Sabornie, Marshall ve Ellis, 1990) ya da özel gereksinimli (öğrenme yetersizliği) kız ve erkek öğrencilerin sosyal statüleri arasında bir farklılık olmadığı sonucuna varılmıştır (Prillaman, 1981; Sater ve French, 1989; Stone ve La Grace, 1990). Coie ve arkadaşları (1982), özel gereksinimli olmayan erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre reddedilen grubunda daha yüksek oranda yer aldıkları sonucuna varmışlardır. Ummanel (2007), okul öncesi dönemde kız çocukların erkek çocuklardan daha fazla kabul gördüklerini bulmuş-

10 410 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ tur. Bazı çalışmalarda ise cinsiyetin sosyal statü üzerinde etkili olmadığı sonucuna varılmıştır. Smoot (2004), ilköğretim ve lise düzeyindeki özel gereksinimli olan (zihin engelli) ve olmayan öğrencilerin sosyal kabul düzeylerini karşılaştırdığı çalışmada, cinsiyetin sosyal kabulde etkili olmadığını bulmuştur. Larrivee ve Horne (1991) da ilköğretim düzeyindeki özel gereksinimli olan ve olmayan öğrenciler için cinsiyetin kabul ya da ret üzerinde etkili bir değişken olmadığını belirlemişlerdir. Yine French ve Waas (1985), cinsiyetin özel gereksinimli olmayan öğrencilerin farklı sosyometrik gruplara atanmasında etkili olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Sosyometrik statünün çeşitli değişkenler ile ilişkisini inceleyen çalışmaların bulguları incelendiğinde, akademik yeterliliğin, problem davranışların, sosyal becerilerin, fiziksel görünümün ve cinsiyetin, sosyal kabul ve sosyal ret ile ilişkili değişkenler olduğu belirlenirken, yaşın sosyometrik statü ile ilişkisini belirleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Türkiye de işitme engelli (Akçamete ve Ceber, 1999) ve zihin engelli (Şahbaz, 2004; Vuran, 2005) öğrencilerin sosyometrik statülerini inceleyen çalışmalardan özel gereksinimli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerine ilişkin ilk veriler elde edilmiştir. Bu çalışmalar gözden geçirildiğinde, iki çalışmada (Akçamete ve Ceber, 1999; Vuran, 2005) özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerinin karşılaştırıldığı, diğer çalışmada ise (Şahbaz, 2004) özel gereksinimli (zihin engelli) öğrencilerin sosyometrik durumlarının saptandığı, ancak özel gereksinimli olmayan öğrencilerle karşılaştırılmadığı görülmektedir. Alanyazın incelendiğinde, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini karşılaştırmanın yanı sıra bu öğrencilerin sosyometrik statülerini etkileyen değişkenlerin de incelendiği görülmektedir (Cantrell ve Prinz, 1985; Carlson ve ark., 1984; Dion ve Berscheid, 1974; French ve Waas, 1985; Frederickson ve Furnham, 2004; Gottlieb ve ark., 1986; Kleck ve ark., 1974; Langlois ve Stephan, 1977; Larrieve ve Horne, 1991; Prillaman, 1981; Roberts ve Zubrick, 1992; Sabornie ve ark., 1990; Sater ve French, 1989; Smoot, 2004; Stone ve La Greca, 1990; Taylor ve ark., 1987; Ummanel, 2007; Warden ve Mackinnon, 2003). Türkiye de ise kaynaştırma ortamlarındaki özel gereksinimli öğrencilerin sosyometrik statülerini etkileyen değişkenleri inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır. Oysaki kaynaştırma ortamlarındaki özel gereksinimli öğrencilerin sosyometrik statülerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesiyle bu öğrencilerin akranlarıyla sosyal bütünleşmelerini destekle-

11 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan yecek düzenlemelerde yer alacak değişkenlerin saptanmasına katkıda bulunulacağı, elde edilecek verilerin alınacak önlemlerin planlanmasına yol göstereceği ve dolayısıyla kaynaştırma uygulamalarının başarısını artırmak için yürütülecek çalışmalara rehberlik edeceği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, kaynaştırma ortamında eğitim gören alt sosyoekonomik düzeydeki özel gereksinimli olan ve olmayan ilköğretim öğrencilerinin sosyometrik statülerini karşılaştırmak ve bu öğrencilerin sosyometrik statülerini yordayan değişkenleri belirlemektir. Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin standart hoşlanma, hoşlanmama ve derecelendirme puanları arasında fark var mıdır? Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik gruplara (tercih edilen/popüler, reddedilen, ihmal edilen, karma, ortalama, diğer) dağılımları arasında fark var mıdır? Yaş, cinsiyet, fiziksel görünüm, sosyal beceriler, problem davranışlar ve akademik yeterlilik değişkenleri özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin standart hoşlanma, hoşlanmama ve derecelendirme puanlarını yordamakta mıdır? Yöntem Araştırma Grubu Araştırma grubu oluşturulurken, sosyoekonomik düzey değişkeninin kontrol altında tutulması amaçlandığı için alt sosyoekonomik düzeyi temsil eden Ankara ili Mamak ilçesinde bulunan ilköğretim okullarının müdürleri ile görüşmeler yapılmış, araştırma hakkında bilgi verilmiş ve çalışmaya gönüllü olarak katılıp katılmayacakları sorulmuştur. On okul müdürü okullarında araştırmanın yapılmasına izin vermiştir. On okulda toplam otuz iki sınıfta kaynaştırma öğrencisi bulunduğu belirlenmiştir. Müdürlerin çalışmanın yürütülmesine izin verdiği on okuldaki ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıflarda çalışan öğretmenlerle görüşmeler yapılmış ve çalışmaya gönüllü olarak katılıp katılmayacakları sorulmuş, öğretmenler çalışmaya katılacaklarını bildirmişlerdir. Araştırma grubu, Ankara ili Mamak ilçesindeki on ilköğretim okulunda kaynaştırma uygulamalarının yürütüldüğü sınıflarda öğrenim gören 1090 özel gereksinimli olmayan öğrenci ile 48 i kaynaştırma ve 48 i kaynaştırmaya aday öğrenci olmak üzere toplam 96 özel gereksinimli öğrenciden oluşmaktadır. Özel gereksinimli olmayan öğrenciler, resmî olarak tanı al-

12 412 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ mamış olan, öğretmenleri tarafından kaynaştırmaya aday gösterilmeyen ve normal gelişim düzeyine sahip olan öğrencilerdir. Özel gereksinimli öğrenciler, kaynaştırma öğrencileri ile kaynaştırmaya aday öğrencilerden oluşmaktadır. Kaynaştırma öğrencileri, Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) tarafından resmî olarak hafif derecede zihin engelli ve/veya öğrenme güçlüğü tanısı konan ve özel eğitim hizmetlerinden yararlanmalarına karar verilen öğrencilerdir. Kaynaştırmaya aday öğrenciler, sınıf öğretmenleri tarafından kaynaştırmaya aday gösterilen öğrencilerdir. Bu öğrenciler, öğretmenlerinin görüşlerine göre akademik becerilerinde akranlarından sürekli ve belirgin derecede geri olan ve sınıftaki diğer öğrencilerle karşılaştırıldığında akademik performansları sınıfın en alt düzeyinde bulunan öğrencilerdir (Sucuoğlu ve Özokçu, 2005; Ünsal, 2007; Vuran, 2005). Araştırma grubunda yer alan özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin yaş, sınıf düzeyi ve cinsiyete göre dağılımları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan Öğrencilerin Yaş, Sınıf Düzeyi ve Cinsiyete Göre Dağılımları Yaş Sınıf Düzeyi Cinsiyet Özel Gereksinimli Olmayan (1090) Kaynaştırma Özel Gereksinimli Olan (96) Kaynaştırmaya Aday Toplam Toplam Toplam Kız Erkek Toplam Tablo 1 de görüldüğü gibi araştırmaya ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıflara devam eden, yaşları 8-11 arasında değişen, 562 kız ve 528 erkek öğrenciden oluşan toplam 1090 özel gereksinimli olmayan öğrenci ile yine aynı sınıflara devam eden, yaşları 8-11 arasında değişen,

13 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan kız ve 60 erkek öğrenciden oluşan toplam 96 özel gereksinimli olan öğrenci katılmıştır. Araştırma grubu oluşturulurken, sosyometrik ölçüm araçlarını doldururken okuma yazmada sorun yaşayabilecekleri ve RAM tarafından kaynaştırma öğrencisi olarak belirlenmedikleri için, birinci sınıf öğrencileri araştırma grubuna alınmamıştır. Okul müdürleri, sınıf öğretmenleri ve rehber öğretmenler ile yapılan görüşmelerde, öğrencilerin araştırmaya katılabilmeleri için ailelerden izin alınmasına karar verilmiştir. Rehber öğretmenler ve sınıf öğretmenleri okullarında ailelerden yazılı izin alma sürecini yürütmekte problemler yaşadıkları için (okuma-yazma problemleri, geri dönüş oranının düşüklüğü gibi), aileleri veli toplantısında bilgilendirmişler ve çocuklarının araştırmaya katılması için onay almışlardır. Veri Toplama Araçları Araştırmada veri toplamak amacıyla Öğrenci Bilgi Formu (ÖBF), Fiziksel Görünüm Derecelendirme Formu, Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi-Öğretmen Formu ve sosyometrik ölçümler kullanılmıştır. Öğrenci Bilgi Formu (ÖBF) ÖBF, öğretmenler ve öğrencilere ilişkin bilgileri toplamak amacıyla geliştirilmiştir. Formda öğrencilere (okul, şube, sınıf düzeyi) ve araştırmanın değişkenlerine (cinsiyet, yaş, özel gereksinimli olup olmama, öğretmenin öğrencinin sosyometrik statüsüne ilişkin derecelendirmesi vb.) ilişkin sorular yer almış ve form öğretmenler tarafından her öğrenci için ayrı ayrı doldurulmuştur. Fiziksel Görünüm Derecelendirme Formu (FGDF) FGDF, ilköğretim düzeyindeki öğrencilerin fiziksel görünümlerine ilişkin öğretmen görüşüne dayalı olarak veri toplamak amacıyla Bakkaloğlu ve Baydık (2008) tarafından geliştirilmiş, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Yirmi maddeden oluşan FGDF nin yapı geçerliği temel bileşenler analizi kullanılarak incelenmiş, formun tek faktörlü bir yapıya sahip olduğu, bu faktörün varyansın % ini açıkladığı ve formda yer alan maddelerin faktör yük değerlerinin.31 ile.82 arasında değiştiği bulunmuştur. FGDF nin güvenirliğini incelemek amacıyla madde anali-

14 414 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ zine dayalı olarak Cronbach alfa iç tutarlılık kat sayısı hesaplanmış ve bu kat sayının.92 olduğu belirlenmiştir. FGDF nin madde analizi çalışmalarında ise madde toplam korelasyonuna ve t Testi kullanılarak % 27 lik üst ve alt gruplar arasındaki farkın anlamlılığına bakılmış ve formda yer alan tüm maddelerin iki grup için farklılığının.001 düzeyinde anlamlı olduğu bulunmuştur. Ayrıca formda yer alan maddelerin düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayılarının.37 ile.77 (p <. 001) arasında değiştiği belirlenmiştir. FGDF de yirmi madde yer almaktadır ve öğretmenler üçlü derecelendirme kullanarak (1: Katılmıyorum, 2: Kısmen katılıyorum, 3: Tamamen katılıyorum) öğrencileri değerlendirmektedir. Formdan alınabilecek en düşük puan 20, en yüksek puan ise 60 tır. Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi-Öğretmen Formu (SBDS- ÖF) Araştırmada öğrencilerin sosyal becerilerini, problem davranışlarını ve akademik yeterliliklerini değerlendirmek amacıyla SBDS-ÖF kullanılmıştır yılında Gresham ve Elliot (Akt., Sucuoğlu ve Özokçu, 2005) tarafından ana sınıfı-6. sınıfa devam eden özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyal becerilerini, problem davranışlarını ve akademik yeterliliklerini belirlemek amacıyla geliştirilmiş olan SBDS- ÖF, Türkçeye Sucuoğlu ve Özokçu (2005) tarafından uyarlanmış; geçerlik, madde analizi ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. SBDS-ÖF nin geçerlik çalışmalarında formda yer alan üç alt ölçek için ayrı ayrı faktör analizi yapılmıştır. Sosyal Beceriler Ölçeği (SBÖ) için özgün ölçekte yer alan üç faktörlü yapının korunduğu, üç faktörün toplam varyansın % ini açıkladığı görülmüş ve bir maddenin faktör yük değeri.30 dan düşük olduğu için ölçekten çıkarılmıştır. Problem Davranışlar Ölçeği (PDÖ) için özgün ölçekte yer alan üç faktörlü yapının iki faktörlü yapıya dönüştüğü ve iki faktörün toplam varyansın % unu açıkladığı görülmüştür. Akademik Yeterlilik Ölçeği (AYÖ) için ise özgün ölçekte yer alan tüm maddelerin Türkçe Formu nda da yer aldığı ve bu faktörün toplam varyansın % sını açıkladığı bulunmuştur. Madde analizi çalışmalarında, SBDS-ÖF ile toplanan verilerle alt-üst grup ortalamaları farkı belirlenmiş ve madde puanları ile toplam puanlar arasındaki korelasyonlar hesaplanmıştır. SBÖ, PDÖ ve AYÖ de yer alan her madde için alt ve üst % 27 lik grupların puan ortalamaları arasında fark olup olmadığı İlişkisiz Örneklemler İçin t Testi kullanılarak incelenmiş ve ölçeklerdeki tüm maddelerin, alt ve üst grupları, sahip oldukları beceri

15 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan ve davranışlar açısından ayırt ettiği bulunmuştur. Ölçeklerin her birinde yer alan her maddenin, o alt ölçeğin toplam puanını yordama gücünü belirleyebilmek için, her maddenin o ölçekten elde edilen toplam puan ile ilişkisine bakılmış ve ölçekte yer alan maddelerin, madde toplam korelasyon katsayılarının da.40 ile.77 arasında değiştiği görülmüştür. Güvenirlik çalışmalarında ise SBDS-ÖF de yer alan üç ölçeğin iç tutarlılığı, Cronbach alfa kat sayıları hesaplanarak test edilmiştir. Cronbach alfa kat sayılarının SBÖ nün toplam puanı için.96, birinci faktör için.91, ikinci faktör için.93, üçüncü faktör için.84; PDÖ nün toplam puanı için.90, birinci faktör için.93, ikinci faktör için.86 ve AYÖ nün toplam puanı için.97 olduğu bulunmuştur. Tüm analizlerin SBDS-ÖF nin ilköğretim öğrencilerinin sosyal becerilerini değerlendirmede geçerli ve güvenilir bir ölçek olarak kullanılabileceğini gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır (Sucuoğlu ve Özokçu, 2005). SBDS-ÖF de yer alan SBÖ yirmi dokuz maddeden, PDÖ on sekiz maddeden ve AYÖ ise dokuz maddeden oluşmaktadır. SBÖ ve PDÖ, üçlü (0: Asla/hiç yapmıyor, 1: Bazen yapıyor, 2: Çok sık yapıyor), AYÖ ise beşli (1: En düşük % 10 luk dilim, 2: Sonraki en düşük % 20 lik dilim, 3: Orta % 40 lık dilim, 4: Sonraki en yüksek % 20 lik dilim, 5: En yüksek % 10 luk dilim) derecelendirme kullanılarak öğretmenler tarafından doldurulmaktadır. Değerlendirme sonucunda SBÖ, PDÖ ve AYÖ için ayrı ayrı toplam puanlar hesaplanmaktadır. SBÖ den 0-58, PDÖ den 0-36 ve AYÖ den ise 9-45 arasında puanlar elde edilmektedir. Sosyometrik Ölçümler Araştırmada özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin sosyometrik statülerini belirlemek amacıyla sosyometrik ölçümlerden akran tercihi ve akran derecelendirme yöntemleri kullanılmıştır. Her iki yöntem de bireysel ya da grup olarak kullanılabilmesine karşın, ilköğretimde daha yaygın olarak kullanıldığı için (Frederickson ve Furnham, 1998), bu araştırmada grup uygulaması tercih edilmiştir. Veri toplamadan önce her sınıf için Akran Tercihi Formu ve Akran Derecelendirme Formu hazırlanmış ve bu formlar ard arda tüm sınıfa aynı anda uygulanmıştır. Akran tercihi yöntemi Öğrencilerin hoşlanma ve hoşlanmama puanlarını elde etmek amacıyla öğrencilerden hem olumlu hem de olumsuz tercih yapmaları istenmiştir. Öğrenciler sınıflarında birlikte oyun oynamaktan hoşlandıkları ve

16 416 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ birlikte oyun oynamaktan hoşlanmadıkları üç arkadaşlarının isimlerini en çok tercih ettiklerinden başlayarak sıralamışlardır. Birlikte oyun oynamaktan hoşlanma için birinci sırada tercih edilen öğrenci 3, ikinci sırada tercih edilen 2, üçüncü sırada tercih edilen ise 1 puan almıştır. Her sınıftaki her bir öğrencinin arkadaşlarının olumlu tercihlerinden aldığı puanlar toplanarak toplam hoşlanma puanı hesaplanmıştır. Daha sonra her öğrencinin toplam hoşlanma puanı sınıf düzeyinde standart hoşlanma puanına (SH + ) dönüştürülmüştür. Birlikte oyun oynamaktan hoşlanmama için de aynı işlemler yürütülmüş ve her öğrenci için standart hoşlanmama puanı (SH - ) hesaplanmıştır. İstatistiksel analizlerde, standart puanlar kullanılmıştır. Akran derecelendirme yöntemi Bu yöntemde her öğrenciden sınıf arkadaşlarının adlarının bulunduğu bir sınıf listesinden her arkadaşını hoşlanmam, emin değilim, hoşlanırım, ifadelerine göre derecelendirmeleri istenmiştir. Her öğrenci hoşlanmam seçeneği için 1 puan, emin değilim seçeneği için 2 puan ve hoşlanırım seçeneği için ise 3 puan almıştır. Daha sonra sınıftaki her bir öğrencinin aldığı tüm derecelendirme puanları toplanarak toplam derecelendirme puanı hesaplanmış ve bu puanlar sınıf düzeyinde standart derecelendirme puanına (SD) dönüştürülmüştür. İstatistiksel analizlerde standart puan kullanılmıştır. Akran derecelendirme yönteminin akran tercihi yöntemine göre avantajı, sınıftaki tüm öğrenciler sınıf listesinde yer aldığı için, öğrencilerin unutularak seçilmeme olasılığını azaltmasıdır (Frederickson ve Furnham, 1998). Larrivee ve Horne (1991), akran tercihi yöntemine göre akran derecelendirme yönteminin avantajının, olumlu akran tercihinde seçilmeyen özel gereksinimli öğrencilerin kabul düzeylerine ilişkin bilgi vermesi olduğunu belirtmektedirler; ayrıca akran derecelendirme yönteminin test tekrar test güvenilirliğinin akran tercihi yöntemine göre daha yüksek olduğunu ve sosyometrik statüdeki ufak değişikliklere akran tercihi yöntemine göre daha duyarlı olduğunu da vurgulamaktadırlar. Sosyometrik ölçümlerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Akran tercihi yöntemiyle yapılan ölçümlerin geçerlik çalışmasında yapı geçerliğine, akran derecelendirme yöntemi ile yapılan ölçümlerin geçerlik çalışmasında ölçüt geçerliğine bakılmıştır. Her iki yöntemle yapılan

17 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan ölçümlerin güvenirlik çalışmalarında ise test tekrar test güvenirliği incelenmiştir. Akran tercihi ölçümünün geçerlik çalışmasında yapı geçerliğine bakılmıştır. Özel gereksinimli çocuklar akran reddi açısından, özel gereksinimli olmayan çocuklara göre daha fazla risk altındadır ve sosyal kabul düzeyleri akranlarından daha düşüktür (Odom, 2000). Bu düşünceden yola çıkılarak, akran tercihi ölçümünün yapı geçerliği, bu ölçümün özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencileri ayırt etmede ne derecede yeterli olduğu (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2008) İlişkisiz Ölçümler İçin Mann Whitney U Testi kullanılarak incelenmiştir. Mann Whitney U Testi sonuçları, iki grubun hem SH + (U = , p =.000) hem de SH - puanlarının (U = 2999, p =.000) anlamlı düzeyde farklılaştığını göstermiştir. Bu bulgu doğrultusunda akran tercihi ölçümünün özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencileri ayırt etmede yeterli olduğu sonucuna varılmış ve akran tercihi ölçümünün yapı geçerliğine sahip olduğu düşünülmüştür. Akran derecelendirme ölçümünün geçerlik çalışmasında ise bu ölçümün ölçüt geçerliği (Büyüköztürk ve ark., 2008) incelenmiştir. Bu amaçla Öğrenci Bilgi Formu nda öğretmenlerden de her öğrencinin akranları tarafından hoşlanılma düzeyini derecelendirmeleri istenmiştir. Öğretmenler her öğrenci için yaptıkları değerlendirmede, öğrencinin akranları tarafından hoşlanılmadığını düşünüyorsa 1 i; emin değilse 2 yi; hoşlanıldığını düşünüyorsa 3 ü işaretlemiş ve bu değerlendirme sonucunda, her öğrenci için öğretmen derecelendirme puanı elde edilmiştir. Akran derecelendirme ölçümünün ölçüt geçerliğini incelemek amacıyla araştırmaya katılan özel gereksinimli olan ve olmayan gruplar için öğretmen derecelendirme puanları ile akran derecelendirme puanlarının ortalamaları (öğrencinin akranlarından aldığı toplam derecelendirme puanının sınıftaki öğrenci sayısının bir eksiğine bölünmesi) arasındaki ilişkiye Pearson korelasyon katsayısı kullanılarak bakılmıştır. Bu ilişkinin, özel gereksinimli olmayan öğrenciler (r =.49, p =.000), özel gereksinimli öğrenciler (r =.61, p =.000) ve tüm grup (r =.61, p =.000) için pozitif, orta düzeyde ve anlamlı olduğu görülmüştür. Bu bulgular ışığında, akran derecelendirme ölçümünün ölçüt geçerliğine sahip olduğu düşünülmüştür. Akran tercihi ve akran derecelendirme ölçümlerin güvenirlik çalışmaları olarak test tekrar test güvenirliği incelenmiştir. Test tekrar test güvenirliği incelenirken, yapılan ölçümlerin bir ay ara ile tekrarlanması

18 418 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ önerildiği için (Kapçı ve Çorbacı-Oruç, 2003), bu çalışmada da ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıflardan birer sınıfta her iki ölçüm de bir ay arayla tekrarlanmıştır. İki ölçümden elde edilen SH +, SH - ve SD puanları arasındaki Pearson korelasyon katsayısının sırasıyla ikinci sınıf için.912,.828 ve.901; üçüncü sınıf için.930,.882 ve.814; dördüncü sınıf için.749,.619 ve.896 ve beşinci sınıf için ise.754,.705 ve.887 olduğu ve tüm korelasyon katsayılarının.001 düzeyinde anlamlı olduğu bulunmuştur. Verilerin Toplanması ve Analizi Araştırmanın verileri öğretmenlerden ve öğrencilerden toplanmıştır. Öğretmenlerden sınıflarındaki her öğrenci için ÖBF, FGDF ve SBDS- ÖF olmak üzere üç form aracılığıyla veri toplanmıştır. ÖBF ile öğrencilerin öğrenim gördükleri okul, şube, sınıf düzeyi, cinsiyet, yaş, öğrencinin özel gereksinimli olup olmama durumu ve öğretmenin öğrencilerin sosyometrik statüleri hakkındaki derecelendirmesine ilişkin veriler elde edilmiştir. FGDF ile öğrencilerin fiziksel görünümlerine ilişkin olarak öğretmen derecelendirmeleri elde edilmiş ve her öğrenci için toplam fiziksel görünüm puanı hesaplanmıştır. SBDS-ÖF kullanılarak öğretmenlerin öğrencilerin sosyal becerilerini, problem davranışlarını ve akademik yeterliliklerini değerlendirmeleri istenmiş ve elde edilen veriler üzerinde her öğrenci için toplam sosyal beceri, problem davranış ve akademik yeterlilik puanları hesaplanmıştır. Bu üç veri toplama aracı sınıftaki öğrenci sayısı kadar çoğaltılmış, her öğrenci için ayrı bir kitapçık hâline getirilmiş, öğretmenlere sınıflarında teslim edilmiş, araçların nasıl doldurulacağı açıklanmış ve öğretmenlerin formları doldurmasının ardından ileri bir tarihte teslim alınmıştır. Öğrencilerden ise sosyometrik statülerine ilişkin bilgi edinmek amacıyla Akran Tercihi Formu ve Akran Derecelendirme Formu aracılığıyla veri toplanmıştır. Öğrencilerin hoşlanma, hoşlanmama ve derecelendirme puanlarını akran tercihi ve akran derecelendirme yöntemleri kullanılarak belirlemek amacıyla hazırlanan ve sınıflardaki öğrenci sayısı kadar çoğaltılan bu formlar tüm sınıfa aynı anda uygulanmıştır. Öğrencilere önce her bir forma ilişkin açıklama yapılmış, formları nasıl dolduracakları anlatılmış, anlayıp anlamadıkları sorulmuş, soruları yanıtlanmış, sonra formları doldurmaları istenmiştir. Bu süreçte araştırmacılar ve yardımcı lisans öğrencileri sınıfta dolaşarak öğrencilerin sorularını yanıtlamışlar, formların sağlıklı bir şekilde doldurulmasını sağlamışlar ve

19 BAYDIK, BAKKALOĞLU / Alt Sosyoekonomik Düzeydeki Özel Gereksinimli Olan ve Olmayan uygulama sonrasında her formu kontrol ederek toplamışlardır. Sosyometrik statüyü gösteren sosyal kabul ve sosyal reddin ayrı yapılar olarak kabul görmesi ve biri artarken diğerinin azalmayabileceğinin belirtilmesi nedeniyle (Frederickson ve Furnham, 1998), sosyal statünün tam resmini görmek amacıyla bu araştırmada hem olumlu hem de olumsuz akran tercihi yöntemleri kullanılmıştır. Bu iki akran tercihi yönteminden elde edilen hoşlanma ve hoşlanmama puanları ile öğrencilerin sosyal kabul ve retlerine ilişkin bilgi elde edilmektedir. Sosyal kabule ilişkin bilgi toplamak amacıyla kullanılan bir diğer yöntem de akran derecelendirme yöntemidir (Frederickson ve Furnham, 1998). Araştırmada sosyal kabule ilişkin veriler olumlu (hoşlanma) akran tercihi ve akran derecelendirme yöntemleriyle, sosyal redde ilişkin veriler ise olumsuz (hoşlanmama) akran tercihi yöntemiyle toplanmıştır. Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin SH +, SH - ve SD puanları ile sosyometrik gruplara dağılımları arasında fark olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılacak istatistiksel analizlerde özel gereksinimli olmayan grup (1090 öğrenci) ile özel gereksinimli grup (96 öğrenci) arasındaki sayı farkı analizlerde sorun oluşturabileceği için, özel gereksinimli grubun yaş, sınıf düzeyi ve cinsiyet dağılımı dikkate alınarak, özel gereksinimli olmayan gruptan örnekleme yapılmış ve yeni bir örneklem grubu oluşturulmuştur. Analizler her biri 96 öğrenciden oluşan iki grup üzerinde yapılmıştır. Özel gereksinimli olan (n = 96) ve olmayan (n = 96) öğrencilerin SH + ve SH - puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amacıyla ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi (One-Way Anova) kullanılması planlanmıştır. Ancak Levene nin Varyansların Homojenliği Testi sonuçları hem SH + puanları [F(1, 190) = 31.56, p =.000] hem de SH - puanlarına [F(1, 190) = 30.36, p =.000] ilişkin varyansların eşit olmadığını göstermiştir. SH + ve SH - puanlarının her iki grup için de Kolmogorov-Smirnov değerlerinin anlamlı olduğu, ayrıca çarpıklık ve sivrilik kat sayıları 1 den büyük olduğu için, SH + ve SH - puanlarının normal dağılmadığı görülmüştür. Bu bulgular ışığında, SH + ve SH - puanlarının ilişkisiz örneklemler için kullanılabilecek parametrik istatistiklerin varsayımlarını karşılanmadığı sonucuna varılmış ve özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin SH + ve SH - puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla nonparametrik bir test olan İlişkisiz Ölçümler İçin Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin SD puanları, ilişkisiz örneklemler

20 420 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ için kullanılabilecek parametrik istatistiklerin varsayımlarını karşıladığı için, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin SD puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığı ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi kullanılarak incelenmiştir. Özel gereksinimli olan (n = 96) ve olmayan (n = 96) öğrencilerin sosyometrik gruplara (tercih edilen, reddedilen, ihmal edilen, karma, ortalama, diğer) dağılımları arasında fark olup olmadığının belirlenmek amacıyla Ki-Kare Testi, farklılığın hangi sosyometrik gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla ise İki Bağımsız Yüzde Arasındaki Farkın Z Testi kullanılmıştır. Bu testleri kullanmadan önce, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencileri sosyometrik gruplara atamak amacıyla SH + ve SH - puanlarından yola çıkılarak her öğrenci için sosyal tercih ve sosyal etki puanları hesaplanmıştır. Sosyal tercih (ST) puanı, öğrencinin hoşlanırlığının göstergesidir ve SH + puanından SH - puanı çıkarılarak hesaplanmaktadır. Sosyal etki (SE) puanı ise öğrencinin sosyal görünürlüğünü yansıtmaktadır ve SH + ile SH - puanı toplanarak hesaplanmaktadır (Stone ve La Greca, 1990). Bu hesaplamalar yapıldıktan sonra öğrenciler, ST ve SE puanları kullanılarak Asher ve Dodge ın (1986) sosyometrik gruplandırmada kullandıkları ölçütlere göre altı sosyometrik gruptan birine atanmışlardır. Bu sosyometrik gruplar ve ölçütleri şunlardır: i) Tercih edilen (popular); ST puanı 1.0 dan büyük, SH + puanı 0 dan büyük ve SH - puanı 0 dan küçük olanlar (Hem sosyal etki hem de sosyal tercih puanları yüksek olanlar. Örneğin; çok olumlu, az olumsuz tercih alanlar.), ii) Reddedilen (rejected); ST puanı -1.0 den küçük, SH - puanı 0 dan büyük olanlar ve SH + puanı 0 dan küçük (Sosyal etkisi yüksek ancak sosyal tercihi düşük olanlar. Örneğin; çok olumsuz, az olumlu tercih alanlar.), iii) İhmal edilen (neglected); SE puanı -1.0 dan küçük, SH + puanı 0 dan küçük ve SH - puanı 0 dan küçük olanlar (Sosyal etkisi düşük olanlar. Örneğin; hem olumlu hem de olumsuz tercihi az olanlar.), iv) Karma (controversial); SE puanı 1.0 den büyük, SH + puanı ve SH - puanı 0 dan büyük olanlar (Sosyal etkisi yüksek olanlar. Örneğin, hem olumlu hem de olumsuz tercihi çok alanlar. İhmal edilen grubun tam tersi bir durumda bulunanlar.), v) Ortalama (average); ST puanı -0.5 ile 0.5 arasında ve SE puanı -0.5 ile 0.5 arasında olanlar (Sosyal tercih ve sosyal etki ortalama puanına yakın puana sahip olanlar.), vi) Diğer (other); geriye kalan tüm öğrenciler. Cinsiyet, yaş, fiziksel görünüm, sosyal beceriler, problem davranışlar ve akademik yeterlilik değişkenlerinin özel gereksinimli olan ve olmayan

OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER

OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER Prof. Dr. Bülbin SUCUOĞLU Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU Yrd. Doç. Dr. Ergül DEMİR Arş. Gör. Dr.

Detaylı

OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMANIN ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNE ETKİSİ PROJESİ NDEN (OKGEP) NE ÖĞRENDİK?

OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMANIN ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNE ETKİSİ PROJESİ NDEN (OKGEP) NE ÖĞRENDİK? OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMANIN ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNE ETKİSİ PROJESİ NDEN (OKGEP) NE ÖĞRENDİK? Prof. Dr. Bülbin SUCUOĞLU Hacettepe Üniversitesi Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU Ankara Üniversitesi Arş. Gör. Dr. Şeyda

Detaylı

S İ N A N K A L K A N SALİ H R A K A P V E O R H A N Ç A K I R O Ğ L U

S İ N A N K A L K A N SALİ H R A K A P V E O R H A N Ç A K I R O Ğ L U KAYNAŞTIRMA SINIFLARINDA EĞİTİM ALAN ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR İÇİN HAZIRLANAN BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMLARININ AKTİF BİLEŞENLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ S İ N A N K A L K A N SALİ H R A K A P V

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Halil Coşkun ÇELİK 15 Mayıs 2008 Hemen hemen her bilim alanındaki gelişmeler, yapılmış sistematik araştırmaların katkılarına bağlıdır. Bu yüzden genel olarak araştırma,

Detaylı

Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu, Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu, Hacettepe Üniversitesi Arş. Gör. Ahmet Bilal Özbek, Ankara Üniversitesi

Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu, Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu, Hacettepe Üniversitesi Arş. Gör. Ahmet Bilal Özbek, Ankara Üniversitesi Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Uygulamalarına Katılan Özel Gereksinimli Çocukların Sosyal Kabul, Sosyal Beceri ve Problem Davranışlarının Boylamsal İncelemesi Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu, Ankara Üniversitesi

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ

Detaylı

Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme

Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme Öğretmenlerin Eğitimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Konusundaki Yeterlilik Algılarına İlişkin Bir Değerlendirme Fatma Kübra ÇELEN & Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi

Detaylı

Zihin Yetersizliği Olan Öğrencilerin Sosyal Becerilerinin Anneleri ve Öğretmenleri Tarafından Değerlendirilmesi *

Zihin Yetersizliği Olan Öğrencilerin Sosyal Becerilerinin Anneleri ve Öğretmenleri Tarafından Değerlendirilmesi * Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 12(4) Güz/Autumn 2767-2788 2012 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. www.edam.com.tr/kuyeb

Detaylı

ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ

ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Hacettepe Üniversitesi Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu Ankara Üniversitesi haticebakkaloğlu@gmail.com

Detaylı

Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi

Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Fatma GÖLPEK SARI Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim

Detaylı

Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 23 AYSEL OREL ZAHİDE ZEREY GÖKHAN TÖRET Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2004, 5 () 2333 ÖZEL EĞİTİMDE FOKUS GRUP ARAŞTIRMALARI Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya

Detaylı

Mustafa SÖZBİLİR Şeyda GÜL Fatih YAZICI Aydın KIZILASLAN Betül OKCU S. Levent ZORLUOĞLU. efe.atauni.edu.tr

Mustafa SÖZBİLİR Şeyda GÜL Fatih YAZICI Aydın KIZILASLAN Betül OKCU S. Levent ZORLUOĞLU. efe.atauni.edu.tr Mustafa SÖZBİLİR Şeyda GÜL Fatih YAZICI Aydın KIZILASLAN Betül OKCU S. Levent ZORLUOĞLU efe.atauni.edu.tr Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 114K725 nolu proje kapsamında desteklenmektedir. Araştırmaya gönüllü

Detaylı

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi)

Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Parametrik İstatistiksel Yöntemler (t testi ve F testi) Dr. Seher Yalçın 27.12.2016 1 İstatistiksel testler parametrik ve parametrik olmayan testler olmak üzere iki gruba ayrılır. Parametrik testler, ilgilenen

Detaylı

Bahar Keçeli-Kaysılı, Ph. D. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü (0312) 363-3350/7104 bkaysili@ankara.edu.

Bahar Keçeli-Kaysılı, Ph. D. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü (0312) 363-3350/7104 bkaysili@ankara.edu. Bahar Keçeli-Kaysılı, Ph. D. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü (0312) 363-3350/7104 bkaysili@ankara.edu.tr Uzmanlık Alanları İletişim, dil gelişimi ve sosyal etkileşim

Detaylı

Öğretmen Adaylarının Eğitim Teknolojisi Standartları Açısından Öz-Yeterlik Durumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Öğretmen Adaylarının Eğitim Teknolojisi Standartları Açısından Öz-Yeterlik Durumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi Öğretmen Adaylarının Eğitim Teknolojisi Standartları Açısından Öz-Yeterlik Durumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi Yahya İLTÜZER Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim

Detaylı

Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler

Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler Non-Parametrik İstatistiksel Yöntemler Dr. Seher Yalçın 27.12.2016 1 1. Tek Örneklem Kay Kare Testi 2. İki Değişken İçin Kay Kare Testi 3. Mann Whitney U Testi 4. Kruskal Wallis H Testi ortanca testine

Detaylı

OKUL ÖNCESİNDE ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN OKULA UYUMLARININ İNCELENMESİ

OKUL ÖNCESİNDE ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN OKULA UYUMLARININ İNCELENMESİ OKUL ÖNCESİNDE ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN OKULA UYUMLARININ İNCELENMESİ Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Hacettepe Üniversitesi Ar. Gör. Zafer

Detaylı

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Ramazan YİRCİ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Uğur ÖZALP Millî

Detaylı

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ Yrd. Doç. Dr. Sevinç MERT UYANGÖR ArĢ. Gör. Mevhibe KOBAK Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi OFMAE-Matematik Eğitimi Özet: Bu çalışmada

Detaylı

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz.

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. PARAMETRİK TESTLER Tek Örneklem t-testi 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. H0 (boş hipotez): 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları

Detaylı

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan

Detaylı

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon İçerik Korelasyon Korelasyon Türleri Korelasyon Katsayısı Regresyon KORELASYON Korelasyon iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi gösterir.

Detaylı

İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Meslek Olarak Öğretmenliği

İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Meslek Olarak Öğretmenliği İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Meslek Olarak Öğretmenliği 1 Seçmeye Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi Derya ÇELİK, Ra aza GÜRBÜZ, Serhat AYDIN, Mustafa GÜLER, Duygu TAŞKIN, Gökay AÇIKYILDIZ

Detaylı

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012)

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012) H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012) Aşağıdaki analizlerde lise öğrencileri veri dosyası kullanılmıştır.

Detaylı

KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL KABUL DÜZEYLERİ ELMIS 2013 ULUSLARARASI ÖZEL EĞİTİM KONGRESİ Haziran 2013, Akşehir.

KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL KABUL DÜZEYLERİ ELMIS 2013 ULUSLARARASI ÖZEL EĞİTİM KONGRESİ Haziran 2013, Akşehir. KAYNAŞTIRMA ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL KABUL DÜZEYLERİ ELMIS 2013 ULUSLARARASI ÖZEL EĞİTİM KONGRESİ 19-21 Haziran 2013, Akşehir. Dr. Mustafa AYRAL, Ankara Altındağ Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü, Şadan

Detaylı

BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3

BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3 KİTABIN İÇİNDEKİLER BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3 BÖLÜM-2.BİLİMSEL ARAŞTIRMA Belgesel Araştırmalar...7 Görgül Araştırmalar Tarama Tipi Araştırma...8

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Sibel AÇIŞLI 1 Ali KOLOMUÇ 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Özet: Araştırmada fen bilgisi

Detaylı

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının

Detaylı

PANSİYONLU OKULLARDA ÇALIŞAN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN KARAR VERMEDE ÖZ SAYGI ve KARAR VERME STİLLERİ

PANSİYONLU OKULLARDA ÇALIŞAN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN KARAR VERMEDE ÖZ SAYGI ve KARAR VERME STİLLERİ PANSİYONLU OKULLARDA ÇALIŞAN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN KARAR VERMEDE ÖZ SAYGI ve KARAR VERME STİLLERİ Yasin DEMİRCAN, Vedat AYAN Tekışık Anadolu Lisesi, GİRESUN Karadeniz Teknik Üniversitesi

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ AN INVESTIGATION OF SCIENCE TEACHERS INTERPERSONAL SELF-EFFICACY BELIEFS IN TERMS OF SOME VARIABLES

Detaylı

Ortalamaların karşılaştırılması

Ortalamaların karşılaştırılması Parametrik ve Parametrik Olmayan Testler Ortalamaların karşılaştırılması t testleri, ANOVA Mann-Whitney U Testi Wilcoxon İşaretli Sıra Testi Kruskal Wallis Testi BBY606 Araştırma Yöntemleri Güleda Doğan

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR I. Öğretimde Ölçme ve Değerlendirmenin Gerekliliği... 2 II. Ölçme Kavramı... 3 1. Tanımı ve Unsurları... 3 2. Aşamaları... 3 2.1. Ölçülecek

Detaylı

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı.

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. HS-003 Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul) Sezgi ÇINAR PAKYÜZ (Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Sağlık Yüksekokulu,

Detaylı

PROJE TABANLI ÖĞRENMEDE ÇOKLU ZEKÂ YAKLAŞIMININ MATEMATİK ÖĞRENME BAŞARISINA VE MATEMATİĞE KARŞI TUTUMA ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

PROJE TABANLI ÖĞRENMEDE ÇOKLU ZEKÂ YAKLAŞIMININ MATEMATİK ÖĞRENME BAŞARISINA VE MATEMATİĞE KARŞI TUTUMA ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI PROJE TABANLI ÖĞRENMEDE ÇOKLU ZEKÂ YAKLAŞIMININ MATEMATİK ÖĞRENME BAŞARISINA VE MATEMATİĞE KARŞI TUTUMA ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Mesut TABUK1 Ahmet Şükrü ÖZDEMİR2 Özet Matematik, diğer soyut bilimler

Detaylı

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri açıklamak ve istenmeyen sorunları önlemek için yardımcı

Detaylı

DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1

DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... xxii BÖLÜM 1 - ÖĞRENME, ÖĞRETİM VE DEĞERLENDİRME ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 1 EĞİTİM SÜRECİ VE ÖĞRENME... 2 Öğrenme ve Bilişsel Yaklaşım... 3 Bilişsel Yaklaşımın Eğitimdeki Genel Sonuçları...

Detaylı

İSTANBUL DA GENÇLER ARASINDA CİNSELLİK ARAŞTIRMASI RAPORU

İSTANBUL DA GENÇLER ARASINDA CİNSELLİK ARAŞTIRMASI RAPORU İSTANBUL DA GENÇLER ARASINDA CİNSELLİK ARAŞTIRMASI RAPORU Kültegin Ögel Ceyda Y. Eke Nazlı Erdoğan Sevil Taner Bilge Erol İstanbul 2005 Kaynak gösterme Ögel K, Eke C, Erdoğan N, Taner S, Erol B. İstanbul

Detaylı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)

Detaylı

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ) 98 MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ) Elif Güven, Arş.Gör.Dr., Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM. ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN BİREYLER Prof. Dr. Gönül AKÇAMETE

İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM. ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN BİREYLER Prof. Dr. Gönül AKÇAMETE İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN BİREYLER Prof. Dr. Gönül AKÇAMETE Giriş ------------------------------------------------------------------------------- 2 Kimdir Bu Çocuklar? --------------------------------------------------------------

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Celal Deha DOĞAN. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme ve Değerlendirme Bilim Dalı- Doktora

Yrd. Doç. Dr. Celal Deha DOĞAN. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme ve Değerlendirme Bilim Dalı- Doktora Yrd. Doç. Dr. Celal Deha DOĞAN Öğrenim Durumu Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme ve Değerlendirme Bilim Dalı- Doktora- 2005-2011 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme ve

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ Adı - Soyadı: Doğum Tarihi: Ünvanı: Öğrenim Durumu: Akademik Ünvanlar : öğretim görevlisi öğretim görevlisi dr. yardımcı doçent.

ÖZGEÇMİŞ Adı - Soyadı: Doğum Tarihi: Ünvanı: Öğrenim Durumu: Akademik Ünvanlar : öğretim görevlisi öğretim görevlisi dr. yardımcı doçent. ÖZGEÇMİŞ Adı - Soyadı: Serpil ALPTEKİN Doğum Tarihi: 24-11-1974 Ünvanı: Yrd. Doç. Dr. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Özel Eğitim, Zihinsel Gazi Üniversitesi, Gazi (1992-1996) Engellilerin

Detaylı

İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Yrd.Doç.Dr.Cavide DEMİRCİ Uzman Esra ÇENGELCİ ESOGÜ Eğitim Fakültesi

Detaylı

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Uluslararası 9. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi 19-22 Ekim 2017 Antalya/Türkiye BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Öznur KARA

Detaylı

MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİME İLİŞKİN ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİME İLİŞKİN ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİME İLİŞKİN ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ Derya Özlem YAZLIK 1 İbrahim ÇETİN Ahmet ERDOĞAN 3 1 Kilis Üniversitesi, Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi

Detaylı

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Öğrencilerinin Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (*)

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Öğrencilerinin Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (*) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2011 15 (1): 155-168 Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Öğrencilerinin Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (*) Birol ALVER

Detaylı

Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı

Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı 920 Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı Nazan Doğruer, Eastern Mediterranean University, Famagusta, North Cyprus, nazan.dogruer@emu.edu.tr İpek Meneviş, Eastern Mediterranean University, Famagusta,

Detaylı

Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği

Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği Şad, S. N., & Gürbüztürk, O. (2015). The affective objectives in early foreign language teaching: A scale development study. International Journal

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Halil Evren ŞENTÜRK. Dr. Halil Evren ŞENTÜRK

Yrd. Doç. Dr. Halil Evren ŞENTÜRK. Dr. Halil Evren ŞENTÜRK Yrd. Doç. Dr. Halil Evren ŞENTÜRK 1 Dr. Halil Evren ŞENTÜRK 20.10.2017 Başlarken Öğrenme İklimi Örgüt kültürünün eğitim kurumlarına yansımasıdır Okul iklimi; etkili okul kavramları ile ilişkilendirilir

Detaylı

Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocukların Sosyal Becerileri İle Aile Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi *

Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocukların Sosyal Becerileri İle Aile Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi * Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocukların Becerileri İle Aile Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi * Geliş Tarihi: 04.06.2014 Kabul Tarihi: 06.03.2015 Fatma YAŞAR EKİCİ ** Öz Bu araştırmanın amacı,

Detaylı

Leyla TİKE BAFRA*, Tevhide KARGIN**

Leyla TİKE BAFRA*, Tevhide KARGIN** DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki... 1933 Sınıf Öğretmenleri, Rehber Öğretmenler ve Rehberlik Araştırma Merkezi Çalışanlarının Bireyselleştirilmiş

Detaylı

Zirve Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği ABD Ders Ġçerikleri

Zirve Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği ABD Ders Ġçerikleri Zirve Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği ABD Ders Ġçerikleri 5.DÖNEM 6.DÖNEM DERSLER T U K ECTS DERSLER T U K ECTS SNF 301 FEN VE TEK. ÖĞR. 4 0 4 6 SNF 304 TÜRKÇE ÖĞRETIMI 4 0 4 6 SNF 303

Detaylı

ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ

ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR YAPAN VE YAPMAYAN ORTA ÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN İLETİŞİM BECERİLERİ İLE EMPATİK EĞİLİM DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Detaylı

Lise Göztepe Anadolu Kız Meslek Lisesi Bilgisayar Bölümü, İzmir, 1990 1994.

Lise Göztepe Anadolu Kız Meslek Lisesi Bilgisayar Bölümü, İzmir, 1990 1994. Ö Z G E Ç M İ Ş Kişisel Bilgiler : Adı Soyadı Şirin KARADENİZ ORAN Doğum Yeri Karşıyaka/İzmir/TÜRKİYE Doğum Tarihi 25.04.1977 Yabancı Dili ve Düzeyi İngilizce Cinsiyeti Bayan Medeni Hali Evli Uyruğu T.C.

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet

Detaylı

VERİ TOPLMA ARAÇLARI

VERİ TOPLMA ARAÇLARI VERİ TOPLMA ARAÇLARI GÖZLEM GÖRÜŞME ANKET ANKET Anket, insanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik bir dizi sorudan oluşan bir araştırma materyalidir.

Detaylı

Prof. Dr. Serap NAZLI

Prof. Dr. Serap NAZLI Prof. Dr. Serap NAZLI Eserler Listesi (2014) A. Uluslararası hakemli dergilerde yayımlanan makaleler: A1. Nazlı, S. (2006). Comprehensive Guidance and Counselling Programme Practices in Turkey. Mediterranean

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI www.muzikegitimcileri.net Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Ünv. Eğt. Fak. Denizli GİRİŞ İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARI Arş. Gör. Zeki NACAKCI

Detaylı

Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Çocuk Gelişimi Konya Selçuk Üniversitesi

Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Çocuk Gelişimi Konya Selçuk Üniversitesi ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Meral MELEKOĞLU 2. Doğum Tarihi: 22.05. 1979 3. Unvanı: Öğr. Gör. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Çocuk Gelişimi Konya Selçuk Üniversitesi 1997-

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Temel olarak bir bilgisayar, çeşitli donanım parçalarını bir araya getirip uygun bir çalışma platformunu

Detaylı

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Tuna USLU Gedik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Özel Gebze Doğa Hastanesi Sağlık Hizmetleri A.Ş.

Detaylı

ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU

ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU Öğretmen Akademisi Vakfı, Öğrenen Lider Öğretmen (ÖLÖ) eğitimi ile ilk ve ortaokul düzeyindeki öğretmenlere iletişim becerileri,

Detaylı

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ Özlem Bulantekin Düzalan*, Sezgi Çınar Pakyüz** * Çankırı Karatekin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu ** Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

Kaynaş&rma Uygulamaları ve Destek Özel Eği:m Hizmetleri. Doç.Dr. Hasan Gürgür Anadolu Üniversitesi Eği9m Fakültesi

Kaynaş&rma Uygulamaları ve Destek Özel Eği:m Hizmetleri. Doç.Dr. Hasan Gürgür Anadolu Üniversitesi Eği9m Fakültesi Kaynaş&rma Uygulamaları ve Destek Özel Eği:m Hizmetleri Doç.Dr. Hasan Gürgür Anadolu Üniversitesi Eği9m Fakültesi Kaynaştırma nedir? Kaynaştırma uygulamalarında başarıyı etkileyen faktörler. Kaynaştırma

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN YERİ VE ÖNEMİ BÖLÜM 2 EĞİTİM SÜRECİNDE REHBERLİK HİZMETLERİ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN YERİ VE ÖNEMİ BÖLÜM 2 EĞİTİM SÜRECİNDE REHBERLİK HİZMETLERİ İÇİNDEKİLER ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN YERİ VE ÖNEMİ BÖLÜM 1 Çağdaş Anlayışa Göre Eğitim...3 Eğitimin Amaçları...3 İşlevi....4 Okulun Yapısı...4 Öğrenci Kişilik Hizmetleri (Ö.K.H.)....5

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 YÖNTEM Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem Veriler ve Toplanması Verilerin Çözümü ve Yorumu 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın

Detaylı

Yüksek lisans ve Doktora Tez Konusu. Bilgisayar var mı?

Yüksek lisans ve Doktora Tez Konusu. Bilgisayar var mı? T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI İLK VE ORTAÖĞRETİM OKULLARI İÇİN REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ YILSONU ÇALIŞMA RAPORU Okulunuzda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamında yürütülen

Detaylı

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department 71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Doktora Özel Eğitim Ankara Üniversitesi 2004

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Doktora Özel Eğitim Ankara Üniversitesi 2004 Adı Soyadı: Hatice Bakkaloğlu ÖZGEÇMİŞ Doğum Tarihi: 15 Şubat 1967 Öğrenim Durumu: Lisans Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Yüksek Lisans Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Bölümü/Çocuk Gelişimi ve

Detaylı

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Uzm. Ahu ÖZTÜRK Doç. Dr. Melike SAYIL, Doç. Dr. Asiye

Detaylı

İLKÖĞRETİM BİRİNCİ VE İKİNCİ KADEME ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

İLKÖĞRETİM BİRİNCİ VE İKİNCİ KADEME ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ İLKÖĞRETİM BİRİNCİ VE İKİNCİ KADEME ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Nilay Kayhan Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi nilaykayhan@gmail.com Asiye Şengül Rize Üniversitesi,

Detaylı

KİMYA ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

KİMYA ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ KİMYA ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖZEL ALAN YETERLİKLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Yrd. Doç. Dr. Halil Ġbrahim KAYA Yrd. Doç. Dr. Adnan KÜÇÜKOĞLU ArĢ. Gör. Adnan TAġGIN ArĢ. Gör. Ceyhun OZAN ArĢ.

Detaylı

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Meryem Fulya GÖRHAN Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim

Detaylı

ÖZGEÇMĠġ. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

ÖZGEÇMĠġ. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ÖZGEÇMĠġ Adı-Soyadı Yrd. Doç. Dr. İsmail KARAKAYA Uzmanlık Alanı Ölçme ve Değerlendirme Doğum Yeri ve Tarihi Balıkesir. 1979 EĞĠTĠM Doktora Yüksek Lisans Lisans 2002 2007 Öğrenci Seçme Sınavının (ÖSS)

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ ve ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ ve ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ ve ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Şeyda Demir Doğum Tarihi: 4 Ağustos 1983 İletişim Bilgileri: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Bölümü 06590 Cebeci Ankara Tel:

Detaylı

T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU

T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Öğretmenlerin Ve Anne-Babaların Öz-Yetkinlik İnançları, Tükenmişlik Algıları Ve Çocukların Problem Davranışları Proje Yürütücüsü: Prof.

Detaylı

BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Gülay EKİCİ Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, ANKARA Özet Bu

Detaylı

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI EĞİTİMDE BÜTÜNLEŞTİRME UYGULAMALARI TEZSİZ II. ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMINA İLİŞKİN BİLGİLER Özel gereksinimli

Detaylı

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE REHBERLİK PROGRAMI İHTİYAÇ ANALİZİ FORMU (Anne-Baba Formu) Çocuğun Kaç Aylık Olduğu :. /. / 20 Cinsiyeti :

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE REHBERLİK PROGRAMI İHTİYAÇ ANALİZİ FORMU (Anne-Baba Formu) Çocuğun Kaç Aylık Olduğu :. /. / 20 Cinsiyeti : FORM-A ÖLÇME DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ FORMLAR EK-4 OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE REHBERLİK PROGRAMI İHTİYAÇ ANALİZİ FORMU (Anne-Baba Formu) Çocuğun Kaç Aylık Olduğu :. /. / 20 Cinsiyeti : Sayın anne-baba / veli,

Detaylı

OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA SINIFLARININ KALİTESİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ

OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA SINIFLARININ KALİTESİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA SINIFLARININ KALİTESİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ Betül YILMAZ Gazi Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU Ankara Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü

Detaylı

(saat/hafta) (saat/hafta) Biyoistatistik SBF 118 6. Bahar 2 - - 3 Önkoşullar

(saat/hafta) (saat/hafta) Biyoistatistik SBF 118 6. Bahar 2 - - 3 Önkoşullar BİYOİSTATİSTİK Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar AKTS Biyoistatistik SBF 118 6. Bahar 2 - - 3 Önkoşullar Dersin dili Dersin Türü Yok Türkçe Seçmeli Dersin öğrenme ve öğretme Teorik Dersler teknikleri

Detaylı

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri. Merve Güçlü

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri. Merve Güçlü Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri Merve Güçlü GİRİŞ Öğretme evrensel bir uğraştır. Anne babalar çocuklarına, işverenler işçilerine, antrenörler

Detaylı

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ) MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ KAYNAŞTIRMAYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA (BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ) Arş. Gör.Dr. Elif Güven Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi

Detaylı

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler

Detaylı

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS A- Seçmeli IV-Okul Öncesi Eğitimde Kaynaştırma Ön Koşul -

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS A- Seçmeli IV-Okul Öncesi Eğitimde Kaynaştırma Ön Koşul - DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS A- Seçmeli IV-Okul Öncesi 478 8 2 2 4 Eğitimde Kaynaştırma Ön Koşul - Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Seçmeli Dersi Veren Öğretim

Detaylı

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİ OKUR- YAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİ OKUR- YAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Uluslararası 9. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİ OKUR- YAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Yalçın UYAR - Hakan SUNAY yuyar@ankara.edu.tr- hsunay@ankara.edu.tr

Detaylı

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ 1 BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ Bilimsel yöntem aşamalarıyla tanımlanmış sistematik bir bilgi üretme biçimidir. Bilimsel yöntemin aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir (Karasar, 2012): 1. Bir problemin

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ Cilt : 15 Sayı : 2 Yıl : 2014 Ankara 2014 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ İncitaşı Sokak No: 10 06510 Beşevler/ANKARA Tel: 0 (312) 213 66

Detaylı

Kullanılacak İstatistikleri Belirleme Ölçütleri. Değişkenin Ölçek Türü ya da Yapısı

Kullanılacak İstatistikleri Belirleme Ölçütleri. Değişkenin Ölçek Türü ya da Yapısı ARAŞTIRMA MODELLİLERİNDE KULLANILACAK İSTATİSTİKLERİ BELİRLEME ÖLÇÜTLERİ Parametrik mi Parametrik Olmayan mı? Kullanılacak İstatistikleri Belirleme Ölçütleri Değişken Sayısı Tek değişkenli (X) İki değişkenli

Detaylı

Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1

Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1 Mart 2017 Cilt:25 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi xii-xxi Geçmişten Günümüze Kastamonu Üniversitesi Dergisi: Yayımlanan Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma 1 Lütfi İNCİKABI, Samet KORKMAZ, Perihan AYANOĞLU,

Detaylı

Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının E-içerik Geliştirme Becerileri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının E-içerik Geliştirme Becerileri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının E-içerik Geliştirme Becerileri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Mehmet Kokoç, Fatih Erdoğdu 1, Ünal Çakıroğlu Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri

Detaylı

Okul Sosyal Davranış Ölçeklerinin (OSDÖ) Türkçeye Uyarlanması

Okul Sosyal Davranış Ölçeklerinin (OSDÖ) Türkçeye Uyarlanması DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki... 1605 Okul Sosyal Davranış Ölçeklerinin (OSDÖ) Türkçeye Uyarlanması Müge YUKAY-YÜKSEL* Öz Bu çalışmada, ülkemizdeki

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Doktora Özel Eğitim Ankara Üniversitesi 2004

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Doktora Özel Eğitim Ankara Üniversitesi 2004 ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Hatice Bakkaloğlu Doğum Tarihi: 15 Şubat 1967 Öğrenim Durumu: Lisans Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Yüksek Lisans Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Bölümü/ Çocuk Gelişimi

Detaylı

6. SINIF GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİLERE ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME ÜNİTESİNİN ÖĞRETİMİ

6. SINIF GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİLERE ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME ÜNİTESİNİN ÖĞRETİMİ 6. SINIF GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİLERE ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME ÜNİTESİNİN ÖĞRETİMİ Mustafa SÖZBİLİR Fatih YAZICI Şeyda GÜL efe.atauni.edu.tr Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 114K725 no lu proje kapsamında desteklenmektedir.

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Bilgisayar, uzun ve çok karmaşık hesapları bile büyük bir hızla yapabilen, mantıksal (lojik) bağlantılara

Detaylı

Template. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar İçin Teknoloji Temelli Müdahale Yöntemleri: Bir Betimsel Analiz Çalışması

Template. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar İçin Teknoloji Temelli Müdahale Yöntemleri: Bir Betimsel Analiz Çalışması WINTER Template Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar İçin Teknoloji Temelli Müdahale Yöntemleri: Bir Betimsel Analiz Çalışması Doç.Dr.Serhat ODLUYURT Arş.Gör. Melih ÇATTIK Anadolu Üniversitesi Engelliler

Detaylı