Maden Tetkik ve Arama Dergisi

Transkript

1 Türkçe Bask ISSN : X Van Gölü nün Geç Kuvaterner Tektono-Stratigrafik Evrimi... Naci GÖRÜR, M. Nam k ÇA ATAY, Cengiz ZABCI, Mehmet SAKINÇ,...Remzi AKKÖK, Hande fi LE ve Sefer ÖRÇEN 1 Bat Anadolu'da Geç Senozoyik Geniflleme Tektoni i: Menderes Çekirdek Kompleksinin Yüzeylemesi ve liflkili Havza Oluflumu... Gürol SEYITO LU ve Veysel IfiIK 49 Türkiye Geç Pleyistosen Buzullaflmasi ve Paleoiklimi... M. Akif SARIKAYA, Attila ÇINER 109 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u ve Temel Kayaçlarda Yeni Yafl Bulgular, Ankara, Türkiye... Mustafa SEV N, Mustafa DÖNMEZ, Gökhan ATICI, A. Hande ESATO LU VEKL,... Ender SARIFAKIO LU, Serap ARIKAN, Havva SOYCAN 131 Amasya Civar Geç Kretase Yafll Ultrapotasik Volkaniklerinde Farkl laflma Süreçleri... Fatma GÜLMEZ ve fi. Can GENÇ 151 Bor Yataklar n çeren Neojen Havzalar n n Jeolojik Özellikleri: Yataklar n Genel De erlendirmesi ve Gelecek Öngörüsü, Türkiye... Cahit HELVACI 171 Do u Anadolu Bölgesi ndeki Kabuk Yap s n n Düfley ve Yatay Yönlü Analizi... Oya PAMUKÇU, Tolga GÖNENÇ, Ayça YURDAKUL ÇIRMIK, fievket DEM RBAfi, Seyit TOSUN 219 Antik Madencilik Hakk nda Arkeolojik ve Jeolojik Görüfller... Prentiss DE JESUS ve Gonca DARDEN Z 233 Dumanl Köyü nde (Çanakkale - Türkiye) Asbest Maruziyetinin T bbi Jeoloji Aç s ndan De erlendirilmesi; Disiplinler Aras Bir Çal flma... Erdinç Y TBAfi, Arzu M R C, U ur GÖNLÜGÜR,... Coflkun BAKAR, Onur TUNÇ, F rat fiengün ve Özgür IfiIKO LU 249 Jeolojik Miras ve Türkiye Jeositleri Çat Liste si... Nizamettin KAZANCI, Fuat fiaro LU, Yaflar SULUDERE 261 Emet Bor Yata nda (Türkiye) ki Yeni Mineralin Bulunuflunun Öyküsü: Emetit Ca 7Na 3K(SO 4) 9 ve Fontarnauit Na 2Sr(SO 5)[B 5O 8(OH)](H 2O) 2... Cahit HELVACI 271 Katk Belirtme Maden Tetkik ve Arama Dergisi Yay n Kurallar MTA Dergisi (2015) 151: MADEN TETK K VE ARAMA DERG S Maden Tetkik ve Arama Dergisi Ç NDEK LER ANKARA DOLAYINDA GEÇ PERM YEN UYUMSUZLU U VE TEMEL KAYAÇLARDA YEN YAfi BULGULARI, ANKARA, TÜRK YE LATE PERMIAN UNCONFORMITY AROUND ANKARA AND NEW AGE DATA ON THE BASEMENT ROCKS, ANKARA, TURKEY Mustafa SEV N a *, Mustafa DÖNMEZ a, Gökhan ATICI a, A. Hande ESATO LU VEKL a, Ender SARIFAKIO LU a, Serap ARIKAN a ve Havva SOYCAN a a Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü, Jeoloji Etütleri Dairesi, G Blok, 06520, Balgat, Ankara Anahtar Kelimeler: Sakarya Zonu, Alt Karakaya Kompleksi, Erken Karbonifer- Permiyen, Otokton Karbonat Temel, Geç Permiyen Uyumsuzlu u. ÖZ Gölbafl (Ankara) güneybat s nda birbiri ile tektonik iliflkili iki farkl istif yer al r. Yap sal olarak altta yer alan düflük dereceli metamorfik istif fillat, metabazit, kristalize kireçtafl, flist ve kuvars porfir damarlar ile temsil edilir. Üstte ise Erken Karbonifer-Geç Permiyen yafll neritik ve pelajik karbonatlar ile bunlar üzerinde uyumsuzlukla yer alan Geç Permiyen yafll k r nt l ve karbonatlar vard r. Yap sal olarak üstte yer alan neritik karbonatlardan al nan örneklerde Erken Karbonifer (Vizeyen-Serpuhoviyen) ile Orta Karbonifer (Baflkiriyen-Moskoviyen) yafl saptanm flt r. S fasiyesteki bu karbonatlar Orta Karbonifer-Permiyen yaflta radyolaryal pelajik çökellerle üzerlenir. En üstteki neritik karbonatlardan elde edilen fosiller ile de Kubergandiyen-Murgabiyen yafl saptanm flt r. Bu Permo-Karbonifer istifi üzerinde k r nt l ve karbonatlardan oluflan bir istif uyumsuzlukla yer al r. Tabanda yer alan çak ltafllar ve kumtafllar bol kuvars, karbonat taneli ve daha az oranda metamorfik kayaç parçalar içerir ve üstte do ru orta kal n tabakal dolomitik kireçtafl ve kireçtafllar na geçer. S denizel ortamda çökelen bu karbonatlarda Murgabiyen-Doraflamiyen yafl saptanm flt r. Geç Paleozoyik yafll karbonat temelin Erken- Orta Karbonifer de neritik, Orta Karbonifer-Permiyen de pelajik, Kubergandiyen- Murgabiyen de yine neritik ortamda çökeldi i, bir deformasyon döneminden sonra kuzeydeki Variskan temele eklemlendi i ve Geç Permiyen transgresyonu ile de yeni bir karbonat çökeliminin bafllad ve sonuçta Üst Karakaya Kompleksi içinde yer alan egzotik bloklar n bir bölümünün bu temelden türedi i önerilmifltir. Keywords: Sakarya Zone, Lower Karakaya Complex, Early Carboniferous-Permian, Autochthonous Carbonate Basement, Late Permian Unconformity ABSTRACT At southwest of Gölbafl (Ankara) there are two different sequences in tectonic contact. The one at the bottom with low-degree metamorphism is represented by phyllite, metabasite, crystallized limestone, schist and quartz porphyry veins. Above them are early Carboniferous-late Permian neritic and pelagic carbonates which are unconformably overlain by late Permian clastics and carbonates. Samples collected from neritic carbonates yielded early Carboniferous (Visian-Serpuhovian) to middle Carboniferous (Bashkirian- Moskovian) ages. These carbonates of shallow facies character are overlain by radiolarite-bearing pelagic deposits of middle Carboniferous-Permian age. Fossils from the upper most neritic carbonates gave Kubergandian-Murgabian age. This Permo- Carboniferous sequence is unconformably overlain by a sequence consisting of clastics and carbonates. Basal conglomerates and sandstones contain abundant quartz and fewer amounts of carbonated-cemented metamorphic rock fragments and they change to medium-thick bedded dolomitic limestone and limestones to the top. The age of these * Baflvurulacak yazar: Mustafa Sevin, mustafa.sevin@mta.gov.tr 133

2 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u carbonates of shallow marine character is found Murgabian-Dorashamian. It is suggested that late Paleozoic carbonate basement was deposited in a neritic environment during early-middle Carboniferous, in a pelagic environment during middle Carboniferous- Permian and again in a neritic environment during Kubergandian-Murgabian. Following a deformation stage, it was accreted onto the Variscan basement at north and carbonate deposition took place as a result of late Permian transgression and finally some of exotic blocks within the upper Karakaya Complex were derived from this basement Girifl Türkiye nin ana tektonik birliklerinden biri olan Sakarya Zonu nda (fiekil 1a) Liyas öncesi temele ait gnays, amfibolit, mermerlerden oluflan yüksek dereceli metamorfitler Variskan orojenezinden etkilenmifl ve Devoniyen ve/veya Erken Karbonifer yafll granitoyidler taraf ndan kesilmifltir. Bu temel kayalar bat - da Biga Yar madas nda Kazda masifi ve Çaml k granitoyidleri (Okay vd., 1991), Eskiflehir de Sö üt metamorfitleri ve Sar cakaya granitoyidi (Göncüo lu vd., 2000; Ustaömer vd., 2012), Orta Pontidlerde metamorfik Serveçay grubu (Ayd n vd., 1995; Kozur vd., 2000) ile bunlar kesen Deliktafl ve Sivrikaya granitleri (Nzegge vd., 2006), Do u Pontidlerde Pulur masifi ve Gümüflhane granitoyidleri (Keskin vd., 1989; Topuz vd., 2010) olarak bilinmektedir. Sakarya Zonu nda en çok tart fl lan konulardan biri de Liyas öncesi temele ait olan Karakaya Kompleksinin (Tekeli, 1981) jeolojik evrimidir. lk kez Bingöl (1968) taraf ndan kuzeybat Türkiye de düflük dereceli metamorfik birimler için Karakaya serileri, daha sonra Tekeli (1981) ve fiengör (1984) taraf ndan Jura öncesi orojenik kayaçlar için Karakaya Kompleksi adlamas kullan lm flt r. Tekeli (1981) Ankara ve Tokat civar ndaki çal flmas nda Geç Paleozoyik- Erken Mesozoyik yafltaki kayaçlar y fl m kompleksi olarak tan mlam fl ve bunlar alt metamorfik seri ve üst bloklu seri olarak ay rtlam flt r. Benzer bir ay r m Okay ve Göncüo lu (2004) taraf ndan da yap lm flt r. Yazarlar yap sal olarak altta yer alan oldukça deforme metabazit, fillat ve mermerlerden oluflan düflük dereceli metamorfitleri Alt Karakaya Kompleksi deforme, düflük-çok düflük metamorfizma gösteren içinde Geç Paleozoyik yafll kireçtafl bloklar içeren k - r nt l ve volkano-sedimanter kayaçlar da Üst Karakaya Kompleksi olarak ay rtlam fllard r. Alt Karakaya Kompleksi en bat dan do uya do ru Kozak yöresinde Çavdartepe formasyonu (Akyürek ve Soysal, 1983), Biga yöresinde Nilüfer birimi (Okay vd., 1991), Armutlu Yar madas nda znik metamorfitleri (Göncüo lu vd., 1987), Eskiflehir kuzeyinde Tepeköy metamorfitleri (Göncüo lu vd., 2000), Yeniflehir- negöl alan nda Yeniflehir metamorfik grubu (Genç ve Y lmaz, 1995), Ankara dolay nda Emir formasyonu (Akyürek vd., 1984), Orta Pontidlerde Gümüflolu u ve Kunduz formasyonlar (Y lmaz ve Tüysüz, 1984), Tokat masifinde Alt Yeflil rmak grubu (Tüysüz, 1996; Y lmaz vd., 1997) ve Turhal metamorfitleri (Y lmaz ve Y lmaz, 2004) en do- uda da A vanis Grubu (Okay, 1984), Hossa Grubu (Okay, 1996) olarak farkl isimlerle çal fl lm flt r. Düflük dereceli bu metamorfitlerden k s tl fosil ve radyometrik yafl verileri vard r. Birim içinde Kozak Da- nda konodontlardan Orta Triyas (Kaya ve Mostler, 1992), Bursa civar nda konodontlardan Erken Triyas, Ankara dolay nda foraminiferlerden Erken Triyas (Akyürek vd., 1979) yafl saptanm flt r. Alt Karakaya Kompleksi içinde Band rma ve Eskiflehir dolay nda Geç Triyas (Okay ve Monie, 1997; Okay vd., 2002), do uda Pulur Masifinde Erken Permiyen (Topuz vd., 2004b) metamorfizma yafl elde edilmifltir (Hornblend mineralinde Rb-Sr ve albit-epidot-amfibolit örne inde 40 Ar/ 39 Ar yöntemiyle 264±3.4 My). Temelde yer alan bu farkl metamorfik birimler içinde tektonik dilimler halinde ofiyolitik kayaçlar yer al r. Bunlar Biga Yar madas nda Tozlu formasyonu (Metaofiyolit) (Duru vd., 2012), Eskiflehir dolay nda Tozman metaofiyoliti (Göncüo lu vd., 2000), Ankara dolay nda metaofiyolit (Akyürek vd., 1984), Bilecik dolay nda Bo azköy metaofiyoliti (Genç ve Y lmaz, 1995), Tokat civar nda Turhal metaofiyoliti (Y lmaz vd., 1997), Pulur Kompleksi içinde metaultramafitler (Dokuz vd., 2015) say labilir. Tart flmalar sadece bu metamorfik temelin litolojisi ve stratigrafisi de il, ayn zamanda paleoco rafik konumu, yafl, hangi ortam n ürünü oldu u, üzerindeki Mesozoyik birimlerle olan iliflkileri ve Triyas yafll kayaçlar içindeki egzotik kireçtafl bloklar n kökeni üzerinedir. Sakarya Zonu üzerinde otokton Permo-Karbonifer yafll karbonatlar n bulunmad bunlar n Triyas yafll Üst Karakaya Kompleksi içinde bloklar halinde oldu u genel olarak kabul edilmekte ise de kireçtafllar n n Gondwana veya Lavrasya kökenli olabilece i

3 MTA Dergisi (2015) 151: fiekil 1- a) Türkiye nin tektonik birliklerini gösterir harita (Okay ve Tüysüz, 1999), b) Çal flma alan n n jeoloji haritas ve enine kesiti. 135

4 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u 136 konusunda farkl görüfller vard r. Okay vd. (1996) ve Leven ve Okay (1996) a göre bu karbonatlar Lavrasya, Göncüo lu vd. (2000) ile Alt ner vd. (2000) ne göre de Gondwana kökenlidir. Temel ile üzerindeki örtü iliflkileri için ilk kez Göncüo lu vd. (1987) Armutlu yöresinde Erken Permiyen yafll kireçtafllar n n temel üzerinde diskordan oldu undan bahsetmifllerdir. Yeniflehir-Geyve dolay nda Saner (1977) tabanda mikaflistlerin tedrici olarak metakumtafl ve Permiyen yafll rekristalize kireçtafllar na geçti ini söyler. Akdeniz (1988) Bayburt yöresinde k r nt l üstte do ru karbonatl Permo-Karbonifer yafll bir istifin kristalen temel üzerinde uyumsuzlukla yer ald n belirtir. Geyve güneyinde de Okuyucu ve Göncüo lu (2010) Variskan metamorfik bir temel üzerinde uyumsuzlukla yer alan Erken Permiyen yafll lagün tipi karbonat kayaçlar ndan bahsederler. Y lmaz vd. (1997) Amasya dolay nda metakuvarsit, fillat, flistlerden oluflan metamorfik bir temel üzerinde Geç Permiyen uyumsuzlu undan sözederler. Triyas yafll Üst Karakaya Kompleksine ait k r nt l lar içinde Silüriyen (Alp, 1972), Erken Devoniyen (Çapk no lu ve Bektafl, 1999), Permo-Karbonifer (Akyürek vd., 1982/1984) yafll neritik kireçtafllar d fl nda Geç Paleozoyik (Devoniyen-Karbonifer-Permiyen) yafll radyolarit ve pelajik kireçtafl bloklar da mevcuttur (Okay ve Mostler, 1994; Okay vd., 2011). Bölgedeki di er bir tart flma da Paleotetis in (Stocklin, 1977; fiengör, 1979) konumu olup, Sakarya Zonu na ait temelin Gondwana k ta kenar na m, yoksa Lavrasya k ta kenar na m ait oldu udur. Y lmaz (1981), fiengör ve Y lmaz (1981), fiengör vd. (1984), Koçyi it (1987), Genç ve Y lmaz (1995) ve Göncüo lu vd. (2000) Paleotetis in güneye do ru Gondwana kuzey kenar alt na dald ve yay ard nda Permo-Triyas yafll bir havza aç ld görüflünü savunmufllard r. Adamia vd. (1977), Tekeli (1981), fiengün (1990), Pickett vd. (1995), Pickett ve Robertson (1996), Okay (2000) ise Paleotetis in kuzeyindeki Lavrasya güney kenar alt nda dal p tüketildi ini iddia etmifllerdir. Bir di er görüfl de Sakarya Zonu kuzeyinde ve güneyinde Paleozoyik-Mesozoyik yafll okyanuslar n yer almas (Stampfli ve Borel, 2002) ve Mesozoyik dönemde bu okyanuslar n tüketilmesidir. Karakaya Kompleksi nin oluflum ortam için iki farkl model önerilmifltir. Bunlardan ilki Bingöl vd. (1975), Y lmaz (1981), fiengör ve Y lmaz (1981), fiengör vd. (1984), Koçyi it (1987), Genç ve Y lmaz (1995) ve Göncüo lu vd. (2000) nin önerdi i rift modeli, di eri ise Tekeli (1981), Pickett vd. (1995), Pickett ve Robertson (1996) ve Okay (2000) n savunduklar dalma batma/y fl m modelidir. 2. Stratigrafi Çal fl lan alan Sakarya Zonu içinde Ankara-Haymana yolu Gölbafl güneybat s Gökçehöyük köyü dolay nda yer al r (fiekil 1b). Bölgede Pliyosen çökelleri ile örtülen ve birbiriyle tektonik iliflkili iki farkl birim yer al r. Yap sal olarak altta yer alan Emir formasyonu (fiekil 2, Akyürek vd., 1984) düflük yeflil flist fasiyesi koflullar nda metamorfizmaya u ram fl oldukça deforme kayaçlardan (Alt Karakaya Kompleksi) oluflur. Bu birimin üzerine Erken Karbonifer-Permiyen yafll neritik ve pelajik karbonat istifi (fiekil 2) ve bunu aç sal bir uyumsuzlukla örten ve karasal k - r nt l larla bafllay p s denizel dolomitik kireçtafllar ve kireçtafllar ile süren Murgabiyen-Doraflamiyen yafll bir istif yer al r (fiekil 1b, 2, 3). Temel ve üzerindeki Geç Permiyen örtüsü Lütesiyen döneminde kuzeyden güneye zmir-ankara ofiyolitik kayaçlar üzerinde flimdiki konumuna gelmifltir (fiekil 4a, b). Bölgedeki MTA kabuk projesi MT profilleri de bu düflünceyi destekler (2015 y l proje sunumlar - MTA). Makalenin konusunu oluflturan Geç Paleozoyik istif ve Geç Permiyen örtüsü için bu çal flmada formasyon adlamas na gidilmemifl ve birim Karbonifer- Permiyen istifi ve Geç Permiyen istifi olarak anlat lm flt r. Karbonifer-Permiyen yafll karbonat istifi ve üzerinde uyumsuzlukla yer alan Geç Permiyen k r nt l ve karbonatlar Sakarya Zonu boyunca ilk kez bu çal flmada tan mlanm flt r Karbonifer-Permiyen stifi Alt ndaki Emir formasyonu ile tektonik dokanakl olan istifteki karbonatlar altta gri-beyaz renkli, kal n tabakal, çatlakl, yer yer kristalize neritik kireçtafllar ile üzerinde gri renkli, ince tabakal deforme pelajik mikritik kireçtafl -marn ardalanmas ve en üstte de gri renkli, orta-kal n tabakal, bol kalsit damarl neritik kireçtafllar ile temsil edilir (fiekil 2). Tabandaki gri renkli, kal n tabakal kireçtafl ndan (fiekil 5) al nan örneklerde alttan üste do ru: Bradyina sp., Pachysphaerina sp., Eotuberitina sp., Tuberitina sp., Mediocris sp., Koktjubina? sp., Biseriella? sp. fosilleri ile Erken Karbonifer (Vizeyen-Serpuhoviyen); Ozawainella sp., Eostaffella sp., Tetrataxis sp., Lasiodiscus sp., Globivalvulina sp., Eotuberitina sp. ile Orta Karbonifer (Baflkiriyen-Moskoviyen); Ozawainella sp., Lasiodiscus sp., Eotuberitina sp., Globivalvulina sp., Beresella sp. (fiekil 2, Levha I).ile de Orta Karbonifer (Baflkiriyen-Moskoviyen) yafl saptanm flt r (TMMOB JMO, 2004)

5 MTA Dergisi (2015) 151: fiekil 2- Çal flma alan n n genellefltirilmifl dikme kesiti ve Geç Paleozoyik istifi foraminifer da l m. Erken-Orta Karbonifer yafll karbonatlar n üstündeki Radyolarya l, pelajik mikritik kireçtafl ndan (fiekil 6) al nan iki örnekte; Follicullidae Ormiston ve Babcock, Albaillellidae Deflandre familyalar na ait Radyolarya topluluklar na ba l olarak Orta Karbonifer-Permiyen zaman aral belirlenmifltir. En üstte yer alan bentik fosiller içeren neritik kireçtafl ndan (fiekil 2); Neofusulinella sp., Minojapanella sp., Rauserella sp., Parafusulina? sp., Kahlerina sp., Frondina sp., Geinitzina sp., Globivalvulina sp., Hemigordius sp., Tetrataxis sp., Climacammina sp., Lasiodiscus sp., Eotuberitina sp., Girvanella sp., Gymnocodium sp., Mizzia sp., Tubiphytes sp. fosilleri ile Kubergandiyen-Murgabiyen yafl saptanm flt r (fiekil 2, Levha I). Çal flma alan na yak n bölgelerde Karbonifer yafll neritik karbonatlar Triyas yafll Elmada Formasyonu (Akyürek vd., 1980/1982) ve Devecida Karmafl - (Özcan vd., 1980) içinde bloklar halinde yer al r, ancak Orta Karbonifer-Permiyen yafll pelajik çökellere hiçbir çal flmada de inilmemifltir Geç Permiyen stifi Karbonifer-Permiyen istifi üzerinde uyumsuzlukla yer alan k r nt l ve üzerindeki karbonatlar Saner (1977) ve Eroskay (1965) taraf ndan Bilecik-Geyve dolay nda s ras yla Cambazkaya formasyonu ve Derbent kireçtafl olarak adlanm fl, ancak istifin taban geçiflli olarak yorumlanm flt r. Çal fl lan alanda k r nt l - lar çak ltafl, çak ll kumtafl, kumtafl ve çamurtafl litolojilerinde olup, grimsi, k z l ms, mavimsi renkte, 137

6 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u fiekil 3- Geç Permiyen uyumsuzlu u, altta grimsi renkli pelajik mikritik kireçtafl -marn ardalanmas, üstte ise k z l renkli Geç Permiyen yafll karasal k r nt l lar ve bej renkli dolomitik kireçtafl -kireçtafl görülmektedir (X: , Y: ). fiekil 4- Bölgenin Lütesiyen öncesi ve Lütesiyen dönemi tektoni ini gösterir harita. 138

7 MTA Dergisi (2015) 151: fiekil 5- Gri renkli, kal n tabakal Erken-Orta Karbonifer yafll neritik karbonatlar (X: , Y: ). kal n tabakal bazen masif görünümlüdür (fiekil 7). Çak ltafllar kil ve karbonat bir matriks içinde ço unlukla Geç Permiyen (Kubergandiyen-Murgabiyen) yafll kireçtafl, kuvars-porfir ve daha az oranda Emir formasyonuna ait metamorfik kayaç parçalar ndan oluflur. Taneler cm boyutunda, k smen yuvarlak ve s k tutturulmufltur. Üzerinde yer alan kumtafllar k z l ms mavimsi renkte, kal n tabakal bol kuvars tanelidir ve fosil içermez. nce kesitte bafll ca kuvars, biyotit, muskovit, plajiyoklaz, eser miktarda ise klorit, çört, metamorfik ve sedimanter kaya parçalar ve opak minerallerden oluflur. Kil ve karbonatlarla çimentolanan, taneleri yar yuvarlak, iyi boylanm fl ve demiroksitle boyanan bu kayaçlar litik arenit olarak isimlendirilmifltir. K r nt l lar üzerinde birkaç on metre kal nl kta, siyah renkli, kal n tabakal algli, makro fosilli dolomitik kireçtafl ve kireçtafllar yer al r (fiekil 8a, b). Bu karbonat kayaçlardan al nan birçok örnekte; Neoschwagerina sp., Langella sp., Pachyphloia sp., Globivalvulina sp., Hemigordius sp., Dunbarula sp., Pseudovermiporella sp. fosillere göre Geç Permiyen (Murgabiyen-Midiyen); Rectostipulina quadrata Jenny-Deshusses, Neoschwagerina sp., Charliella sp., Paraglobivalvulina sp., Baisalina sp., Langella sp., Climacammina sp., Pachyphloia sp., Agathammina sp., Pseudovermiporella sp. fosil toplulu- undan Geç Permiyen (Midiyen); Dagmarita chanakchiensis Reitlinger, Eotuberitina sp., Kamurana sp., Neoendothyra sp., Rectostipulina sp., Globivalvulia sp., Hemigordius sp., Reichelina? sp., Tubiphytes obscurus Maslov, Pseudovermiporella sp. (fiekil 2, Levha I) fosillere göre Geç Permiyen (Midiyen- Doraflamiyen) yafl saptanm flt r (TMMOB JMO, 2004). Yukar da da anlat ld gibi Karbonifer-Permiyen yafll karbonat istifin üzerinde uyumsuzlukla Geç Permiyen yafll karasal-s denizel (flelf-lagün) bir istifin yer almas, allokton kütlelerden ziyade Sakarya Zonu üzerinde yerli yerinde bir karbonat istifin varl n gösterir. Saptanan Erken-Orta Karbonifer, Orta Karbonifer-Permiyen ve Geç Permiyen (Kubergandiyen-Mur- 139

8 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u fiekil 6- Orta Karbonifer-Permiyen yafll Radyolarya l mikritik kireçtafl -marn ardalanmas (X: , Y: ). fiekil 7- Geç Permiyen taban ndaki çak ltafl, kumtafl, çamurtafl ndan bir görünüm. Çak llar ço unlukla Kubergandiyen-Murgabiyen yafll kireçtafl ve kuvars porfir dayklar ndan türemifltir (X: , Y: ). 140

9 MTA Dergisi (2015) 151: fiekil 8- a-b) Murgabiyen-Doraflamiyen yafll Brakiyopod lu-alg li koyu renkli dolomitik kireçtafl, kireçtafl (X: , Y: ). gabiyen) yafl, Sakarya Zonu boyunca Geç Permiyen uyumsuzlu u alt nda Variskan orojenezinden etkilenmeyen otokton karbonatlardan al nan ilk paleontolojik yafllard r. Yine istiften al nan Orta Karbonifer- Permiyen radyolarya yafl Sakarya Zonu boyunca Geç Permiyen uyumsuzlu u alt ndaki blok olmayan karbonatlara ait ilk pelajik yafllard r Emir Formasyonu Okay ve Göncüo lu (2004) taraf ndan Alt Karakaya Kompleksi içinde de erlendirilen düflük dereceli metamorfitler Ankara dolay nda Akyürek vd. (1982, 1984) taraf ndan yeflilflist fasiyesi metamorfizmas gösteren killi, kumlu ve volkanik kayalar olarak ta- 141

10 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u 142 n mlanm fl ve Emir formasyonu olarak adland r lm flt r. Genellikle gri, yeflilimsi kahve, boz renkli, s k k vr ml, iyi foliasyonlu, hayli tektonize olmufltur, bu yüzden düzenli bir istif görülemez. nce taneli ve ince tabakal kesimlerde k vr mlar daha belirgindir. Düflük dereceli metamorfikler bölgede çal flanlarca mika-klorit-kuvarsflist, serisit-kuvarsflist, muskovit-kuvarsflist, grafitflist, fillat, sleyt, mermer ve bunlar kesen kuvars porfirler olarak tan mlanm flt r. Çal flma alan nda sadece fillat ve grafitflistlerle temsil edilen Emir formasyonundan daha önce al nan Erken Triyas yafl bulgular (Akyürek vd., 1982, 1984), birimle onu üzerleyen Triyas yafll Elmada formasyonu dokana n n belirgin olmamas ndan dolay sorunludur. Bursa güneyinde Kozur vd. (2000) ve Kozak Da nda Kaya ve Mostler (1992) benzer kayalarda konodontlardan s ras yla Erken Triyas ve Orta Triyas yafl saptam fllard r. Buna karfl l k Akyürek vd. (1984) ve Rojay ve Göncüo lu (1997) bu tür kayaçlar bloklu Triyas n temeli, Koçyi it vd. (1991) ile Alt ner ve Koçyi it (1993) ise Geç Paleozoyik temel olarak yorumlarlar. Bölgedeki düflük dereceli metamorfik Emir formasyonu Biga Yar madas ndan bafllayarak Epimetamorfitler (Bingöl vd., 1975), Nilüfer birimi (Okay vd., 1991), Alt Karakaya Kompleksi (Okay ve Göncüo lu, 2004) Yeniflehir Metamorfitleri (Genç ve Y lmaz, 1995), Tepeköy metamorfitleri (Göncüo lu vd., 2000), Tokat Metamorfitleri (Özcan vd., 1980), A vanis Grubu (Okay, 1984) ile denefltirilebilir. Taban çal flma alan içinde görülmeyen, ancak bölgede zmir-ankara Okyanusu ofiyolitik kayaçlar üzerinde tektonik dokanakla yer alan birim, üstte de Geç Paleozoyik yafll karbonat istifi ile tektonik iliflkilidir (fiekil 2). 3. Tart flma Sakarya Zonu özellikle de Liyas öncesi temel ço- u yazarlar n ilgi oda olmufltur. Do udan bat ya zon boyunca görülen Variskan temelin varl bilinmektedir. Bunun d fl nda Liyas öncesi temel olarak kabul edilen Karakaya Kompleksi ni Okay ve Göncüo lu (2004); deforme, düflük dereceli metamorfitler ve Permiyen yafll kireçtafl bloklu k r nt l, volkanikli kayaçlar s ras yla Alt ve Üst Karakaya Kompleksi olarak s n flam fllard r. Sakarya Zonu güneyi bat da Biga Yar madas ndan Tokat do usuna kadar uzanan Alt Karakaya Kompleksi ne ait metamorfitlerin çökel ve metamorfizma yafl, metamorfizma fasiyesi üzerinde tart flmalar hala süregelmektedir. Yak n zamana kadar temel üzerinde otokton Geç Paleozoyik yafll karbonatlardan bahsedilmedi i için Triyas yafll Üst Karakaya Kompleksi içinde yer alan Permo-Karbonifer yafll karbonatlar egzotik bloklar olarak yorumlanm fl, içerdi i fosil faunas na göre bunlar n Gondwana veya Lavrasya ya ait olabilece i iddia edilmifltir. Bu durumda Paleotetis in konumu ve evrimi önem kazanmaktad r. Paleotetis in Torid-Anatolid lerin kuzeyinde yer ald modelde (Göncüo lu vd., 2000) okyanusun Gondwana alt na güney yönlü yitimi, Karbonifer de aktif k ta kenar ve üzerinde Permo-Karbonifer yafll karbonat platformunun oluflumu ve Triyas tan itibaren de yay-ard aç l m savunulmaktad r. Turhan vd. (2004) Geyve güneyindeki otokton Permiyen yafll karbonatlar n, hem Triyas yafll birimler içindeki blok konumlu Permiyen yafll kireçtafllar na, hem de Alt - ner vd. (2000) nin Toroslarda tan mlad Permiyen karbonatlara benzedi ini söyler. Ancak bu durumda; a) Genelde Torid-Anatolidler de Variskan olaylar n görülmemesi, b) Permo-Karbonifer yafll kireçtafl bloklu Triyas yafll çökellerin bat da Biga Yar madas, do uda Tokat a kadar olan bölgede sadece Sakarya Zonu üzerinde ve zmir-ankara kenedine bitiflik oluflu, c) Paleotetis olarak yorumlanan Küre ofiyolitlerinde (Y lmaz ve Tüysüz, 1984) Orta Jura yafll ofiyolitlerle ilgili pelajik çökellerin varl (Önder vd., 1987; Bragin vd., 2002) buna karfl l k Liyas ta aç ld düflünülen ve Neotetis in kuzey kolu olarak yorumlanan zmir-ankara- Erzincan Zonu ndan al nan fosillere göre Geç Triyas yafl (U uz vd., 1999; Tekin vd., 2002) ve Orta-Geç Triyas yafll OIB karakterli volkanikli denizda lar n n (seamount) varl, Ankara melanj içinde okyanus kabu una ait bazik kayaçlarda Geç Permiyen yafll metamorfizma yafl (Sar fak o lu vd., 2011, 2014), kenete bitiflik Triyas yafll Orhanlar grovak içinde Devoniyen yafll radyolaryal çört dilimlerin (Okay vd., 2011) varl bu iddialar çeliflkili hale getirir. Okay (2004) da Pontidlerin güney kenar n oluflturan Sakarya Zonu ile Torid- Anatolid Bloku nun Tersiyer e kadar bir araya gelmedi ini belirtir. Paleotetis in güneyde ve Sakarya K tas alt na kuzey yönlü yitimi savunanlardan Tekeli (1981), Pickett vd. (1995) ve Okay (2000) Alt Karakaya Kompleksi ni Geç Paleozoyik-Triyas yafll dalma-batma y fl m kar-

11 MTA Dergisi (2015) 151: mafl olarak tan mlarlar. Kozur (1999) da benzer bir yaklafl mla Paleotetis in kuzeye Sakarya K tas alt nda kuzey yönlü yitimi ve onun üzerinde aç lan Triyas yafll yay-ard havza oluflumunu savunur. Biga Yar madas ndan Do u Karadeniz e kadar Sakarya Zonu Liyas öncesi temelinin farkl yaflta metamorfik, magmatik, ofiyolitik ve karbonat kayaçlar ndan olufltu u görülür. Bat dan Do u Karadeniz e kadar Variskan orojenezinden etkilenen bu temel Biga Yar madas nda Kazda Masifi, Orta Sakarya bölgesinde Sö üt Metamorfitleri ve do uda Pulur Metamorfitleri olarak bilinmektedir. Böyle bir temel üzerinde otokton Geç Paleozoyik yafll karbonat istifi olarak Pulur bölgesinde Demirözü Permo-Karboniferi (Akdeniz, 1988), Orta Sakarya da Geç Permiyen (Saner, 1977), Geyve dolay nda Erken, Geç Permiyen (Turhan vd., 2004; Okuyucu vd., 2010) yafll s denizel k r nt l ve karbonatlardan bahsedilmifltir. Üst Karakaya Kompleksi içinde egzotik bloklar halinde Tokat dolay nda Karbonifer (Özcan vd., 1980), Amasya civar nda Silüriyen ve Erken Devoniyen (Alp, 1972; Çapk no lu ve Bektafl, 1999), Ankara, Bursa ve Biga Yar madas dolay nda da (Akyürek vd., 1984; Kanar vd., 2013; Duru vd., 2012) Erken- Orta Karbonifer yafll neritik kireçtafllar yer al r. Sakarya Zonu boyunca Triyas yafll çökeller içinde yer alan bu bloklar n neden Variskan Orojenezi nden etkilenmedi i az tart fl lm flt r. Biz bu makalede bu tür kayaçlar n Gondwana kökenli oldu unu ve Üst Permiyen öncesi kuzeydeki Sakarya Zonu na eklemlendi ini düflünmekteyiz. Okuyucu ve Göncüo lu (2010) da Geyve güneyinde kristalen bir temel üzerinde uyumsuzlukla yer alan Geç Karbonifer-Orta Permiyen yafll neritik karbonatlardan bahsederler ve bu yafl kona ndaki fusulin faunas n n Urallar güneyi, Orta Asya, Hazar Havzas, Moskova Havzas ve Karnik Alpleri ile çok benzeflti ini, Torid-Anatolid le faunal ba lant n n ancak Midiyen transgresyonu sonras kurulabilece ini belirtirler. Sakarya Zonu boyunca Liyas öncesi temelde tektonikle biraraya gelmifl iki farkl metamorfik birim yer al r. Bu birimlerin hangi zaman diliminde yan yana geldi i bu çal flma ile de yak ndan ilgilidir. Bunlar kuzeyde gnays, amfibolit, mermerden oluflan ve Devoniyen-Karbonifer yafll granitoyidlerle kesilen Variskan temel ile güneyde yap sal olarak altta yer alan düflük dereceli metamorfizma gösteren metabazit, fillat, mermer ve çört, serpantinit dilimleri içeren metamotfitlerdir. Orta Sakarya bölgesinde Göncüo lu vd., (2000) Sö üt ve Tepeköy metamorfitleri ve bunlar üzerinde Triyas uyumsuzlu undan bahseder. Pulur masifinde kuzeyde Variskan temeli yans tan Cenci birimi güneyde yap sal olarak altta düflük dereceli metamorfik Do ankavak birimi yer al r (Topuz vd., 2004a, b). Do ankavak birimi içinde fengit minerali üzerinde Ar/Ar ölçümleri 260 My radyometrik yafl vermekte di er taraftan birimler ve aralar ndaki tektonik dokanak Liyas yafll çökellerle uyumsuzlukla üzerlenmektedir (Topuz vd., 2004b). Keskin vd. (1989) de Pulur masifinin düflük dereceli metamorfitleri içinde Devoniyen-Erken Karbonifer yafll karbonatlardan ve ofiyolitik kayaç dilimlerinden bahseder. Özellikle Pulur Metamorfitleri ndeki veriler çal flma alan ndaki Geç Paleozoyik yafll karbonat temelin hemen Geç Permiyen öncesi kuzeydeki metamorfitlere eklemlenmesi fikrini do rular. Düflük dereceli metamorfitlerdeki Geç Permiyen metamorfizmas (Topuz vd., 2004b), üzerinde Geç Permiyen uyumsuzlu u (Y lmaz vd., 1997), Geç Permiyen taban nda bu metamorfitlere ait çak llar n varl (bu çal flma); birim içinde Akyürek vd. (1984) nin Ankara dolay nda Erken Triyas foraminifer yafl ile Bursa ve Kozak Da nda Kozur vd., (2000), Kaya ve Mostler (1992) in Triyas konodont yafllar ile çeliflmektedir. Di er taraftan bu metamorfitlerin farkl metamorfizma özellikleri göstermesi, Geç Permiyen (Topuz vd., 2004b) ve Geç Triyas metamorfizma yafl vermesi ( My, Eklojitte fengit ve amfibol Ar/Ar yafl Okay ve Monie, 1997; metabazitlerden, Okay vd., 2002), metabazitlerin jeokimyas (okyanus adas /platosu, Okay, 2000; Yal n z ve Göncüo lu, 2002) ve Triyas yafll birimler içindeki Devoniyen, Karbonifer, Permiyen yafll pelajik bloklar n varl ancak Sakarya Zonu güneyinin Permo-Triyas döneminde aktif k ta kenar özelli i göstermesi ile mümkündür. Hem bu çal flma, hem de Sakarya Zonu güney kenar boyunca bloklu Triyas içinde yer alan Silüriyen- Permiyen yafll neritik karbonatlar n Lavrasya dan ziyade Torid-Anatolid Blo u nun kuzey kenar n temsil etti i Orta Karbonifer sonras h zla derinleflip, riftleflmesi Tetis Okyanusu içinde kuzeye sürüklenmesi ve Üst Permiyen öncesi s lafl p sonras nda Sakarya K - tas güneyindeki aktif kenara eklemlendi i söylenebilir (fiekil 9a, b, c). Bölge Murgabiyen de bir karalaflma dönemi yaflad ktan sonra Karbonifer yafll Variskan temelle birlikte transgressif olarak Geç Permiyen yafll neritik karbonatlarla üzerlenmifl (fiekil 9d) ve Triyas döneminde de tektonikle yan yana gelen bu temel üzerinde aç lan havzaya rift kenarlar ndan egzotik kütleler olarak karbonat ve metamorfik bloklar yerleflmifl olmal d r (fiekil 9e). 143

12 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u 1) lk kez Sakarya Zonu içinde Geç Paleozoyik yafll neritik ve pelajik karbonatlardan oluflan otokton bir istif ortaya konmufltur. Geç Paleozoyik istifin alt düzeylerindeki neritik karbonatlardan Vizeyen-Serpuhoviyen (Erken Karbonifer), Baflkiriyen-Moskovifiekil 9- Bölgenin Erken Karbonifer-Triyas aral ndaki jeolojik evrimini gösterir flematik enine kesitler. 144 Adamia vd. (1995) Do u Pontidler ve Transkafkaslar n Paleozoyik-Erken Senozoyik dönemde Kuzey Tetis in aktif kuzey kenar n temsil etti ini belirtir. Benzer bir yaklafl mla Okay (2011) da üst tektonik dilim (Variskan temel) için Avrasya n n güney aktif kenar, alt tektonik diliminde (Alt Karakaya kompleksi) Paleotetis okyanusuna ait oldu unu ve Permo- Triyas ta kuzeye eklemlendi inden bahseder. Sakarya Zonu boyunca bulunacak benzer otokton karbonat istifler ve düflük dereceli metamorfitlerde (Alt Karakaya Kompleksi) yeni fosil bulgular, metamorfizma yafl, volkanitlerin jeokimyasal özellikleri bölgenin jeodinamik evrimine katk yapacakt r. Sonuçlar

13 MTA Dergisi (2015) 151: yen (Orta Karbonifer) foraminifer yafllar, daha üst düzeylerini oluflturan pelajik mikritik kireçtafllar ndaki radyolarya fosillerinden de genifl anlamda Orta Karbonifer-Permiyen yafl ve en üstte ise neritik karbonatlardan Kubergandiyen-Murgabiyen yafl saptanm flt r. 2) Geç Karbonifer-Erken Permiyen yafl aral çal flma alan nda pelajik çökellerle temsil edilirken, Sakarya Zonu boyunca Variskan temel üzerindeki karbonatlar tümüyle neritik karbonatlarla temsil edilir. 3) Ankara bölgesinde ilk kez Geç Permiyen uyumsuzlu u saptanm flt r. Temel kayalar üzerinde uyumsuzlukla yer alan istif çak ltafl, kuvarsitik kumtafl, dolomitik kireçtafllar ve kireçtafl ile temsil edilir. Karbonatlarda tan mlanan fosillerden Geç Permiyen in Murgabiyen, Midiyen, Midiyen-Doraflamiyen katlar saptanm flt r. 4) Temele ait fosilli Geç Paleozoyik yafll karbonatlar n varl temelin Sakarya Zonu boyunca görülen Variskan orojenezinden etkilenmedi ini ortaya koyar. 5) Temel kayaçlar içinde Orta Karbonifer-Permiyen yafll radyolaryal pelajik karbonatlar n varl neritik ortam n Üst Karbonifer öncesi h zla derinleflip riftleflti ini gösterir. 6) Tektonikle yan yana gelen Geç Paleozoyik yafll temel ve Emir formasyonuna ait parçalar n Geç Permiyen yafll çak ltafllar içinde yer almas bunlar n Geç Permiyen öncesi bir araya gelmesini gerektirir. Bu durum bölgede Alt Triyas olarak belirlenen Emir formasyonunun oluflum yafl n n Permiyen e kadar inebilece ini gösterir. 7) Sakarya Zonu nda Geç Permiyen yafll kayaçlar n hem Variskan temelin, hem de makalede anlat lan Geç Paleozoyik istifin üzerinde yer almas, fosilli Geç Paleozoyik istifin Geç Permiyen öncesi kuzeye Lavrasya k ta kenar na eklemlendi ini ve de literatürde Triyas yafll birimler içinde bloklar halinde görülen ve Gondwana kökenli olabilece i düflünülen Geç Paleozoyik yafll egzotik bloklar nda bu temelden türedi- ini gösterir. 8) Geç Paleozoyik yafll karbonat temel, Geç Permiyen örtü ve literatürde anlat lan tektonik birlikler aras nda yer alan Palezoyik ofiyolitler de Sakarya Zonu Liyas öncesi temele dahil edilmelidir. 9) Geç Permiyen örtü temeliyle birlikte Lütesiyen deformasyonu ile güneydeki zmir-ankara Okyanusal birimler üzerinde allokton konumundad r. Katk Belirtme Bu makale Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü taraf ndan uygulanan 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritalar n n haz rlanmas projesi kapsam nda Ankara dolay nda yap lan saha çal flmalar kapsam nda gerçeklefltirilmifltir. Petrografi tan mlamalar MAT Dairesi petrograflar ndan Dr. Nihal Görmüfl taraf ndan yap lm flt r. Makalenin olgunlaflmas nda katk ve elefltirilerinden dolay Dr. Neflat Konak, Dr. Fuat U uz, Dr. Erkan Ekmekçi, Doç.Dr. Huriye Demircan ve Jeoloji Yüksek Mühendisi fiükrü Pehlivan a teflekkür ederiz. De inilen Belgeler Gelifl Tarihi: Kabul Tarihi: Yay nlanma Tarihi: Aral k 2015 Adamia, S.A., Lordkipanidze, M.B., Zakariadze, G.S Evolution of an active continental margin as exeplified by the Alpine history of the Caucasus. Tectonophysics 40, Adamia, S.A., Bayraktutan, S., Lordkipanidze, M Structural Correlation and Phanerozoik Evolution of the Caucasus-Eastern Pontides. Erler, A., Ercan, T., Bingöl, E., Örçen, S. (Ed). Proceeding of an international semposium on the Geology of the Black Sea Region, September 7-11, Ankara, Turkey, General Directorate of Mineral Research and Exploration and Chamber of Geological Engineers, Ankara, Turkey, Alp, D Amasya yöresinin jeolojisi (Geology of the Amasya Region). stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Monografileri 22. Akdeniz, N Permian and Carboniferous of Demirözü and their significance in the regional structure. Geological Bulletin of Turkey 3, Akyürek, B., Bilginer, E., Da er, Z., Sunu, O Hac - lar (K. Çubuk-Ankara) bölgesinde Alt Triyas n varl. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 22,2, Ankara. Akyürek, B., Bilginer, E., Çatal, E., Da er, Z., Soysal, Y., Sunu, O Eldivan-fiabanözü (Çank r ) ve Hasayaz-Çand r (Kalecik-Ankara) dolaylar n n jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Rapor No: 6741, Ankara (yay nlanmam fl). Akyürek, B., Bilginer, E., Akbafl, E., Hepflen, N., Pehlivan, fi., Sunu, O., Soysal, Y., Da er, Z., Çatal, E., Sözeri, B., Y ld r m, H., Hakyemez, Y Ankara- Elmada -Kalecik dolay n n jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Rapor No: 7298, Ankara (yay nlanmam fl). Akyürek, B., Soysal, Y Biga yar madas güneyinin (Savafltepe-K rka aç-bergama-ayval k) temel jeoloji özellikleri (Basic geological features of the region south of the Biga Peninsula, Savafltepe-K r- 145

14 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u 146 ka aç-bergama-ayval k). Maden Tetkik ve Arama Dergisi 95/96, Akyürek, B., Bilginer, E., Akbafl, B., Hepflen, N., Pehlivan, fi., Sunu, O., Soysal, Y., Da er, Z., Çatal, E., Sözeri, B., Y ld r m, H., Hakyemez, Y Ankara- Elmada -Kalecik dolay n n temel jeolojik özellikleri (Basic geological features of the Ankara-Elmada -Kalecik region). Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 20, Alt ner. D., Koçyi it, A Third remark on the geology of the Karakaya basin. An Anisian megablock in northern central Anatolia; micropaleontologic, statigraphic and tectonic implications for the rifting stage of Karakaya basin, Turkey. Revue de Paleobiologie 12, Alt ner, D., Özkan-Alt ner, S., Koçyi it, A Late Permian foraminiferal biofacies belts in Turkey: paleogeographic and tectonic implication. Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.A.D. (Ed). Tectonic and Magmatism in Turkey and Surrounding Area. Geological Society, London, Special Publication 173, Ayd n, M., Demir, O., Özçelik, Y., Terzio lu, N., Sat r, M A Geological Revision of nebolu, Devrekani, A l and Küre Areas: New Observations in Paleotethys-Neotethys Sedimentery Successions. Erler, A., Ercan, T., Bingöl, E., Örçen, S. (Ed). Proceeding of an international semposium on the Geology of the Black Sea Region, September 7-11, 1992, Ankara, Turkey, General Directorate of Mineral Research and Exploration and Chamber of Geological Engineers, Ankara, Bingöl, E Contribution a l etüde geolog que de la parti centrale et sud-est du massif de Kazda (Turquie). These faculty of Science University of Nancy (France), 189 p (yay mlanmam fl). Bingöl, E., Akyürek, B., Korkmazer, B Biga Yar - madas n n jeolojisi ve Karakaya formasyonunun baz özellikleri (The geology of the Biga Peninsula and some features of the Karakaya Formation). Cumhuriyetin 50. Y l Yerbilimleri Kongresi Tebli leri, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, (in Turkish with English abstract). Bragin, N. Y., Tekin, U. K., Özçelik, Y Middle Jurassic radiolarians from the Akgöl Formation, central Pontides, northern Turkey. Neues Jahrbuch für Geologie und Palaontologie, Monatshefte 2002/ 10, Çapk no lu, fi., Bektafl, O Karakaya Kompleksine ait Karasenir formasyonu (Amasya) içindeki kireçtafl olistolitlerinden Erken Devoniyen konodontlar. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 120, Dokuz, A., Uysal,., Dilek, Y., Karsl, O., Meisel, T., Kandemir, R Geochemisry, Re-Os isotopes and highly sideropile element abundances in the Eastern Pontides (NE Turkey): Multiple episodes of melt extraction-depletion, melt-rock interaction and fertilization of the Rheic Ocean mantle. Gondwana Research 27, 2, Duru, M., Pehlivan, fi., Okay, A.., fientürk, Y., Kar, H Biga Yar madas n n Tersiyer öncesi jeolojisi, Biga Yar madas n n genel ve ekonomik jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü özel yay n serisi, No: 28, 7-74 s. Eroskay, O Paflalar Bo az -Gölp nar sahas n n jeolojisi (Geology of Paflalar Bo az -Gölp nar area). stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuas B, Genç, fi.c., Y lmaz, Y Evolution of the Triassic continental margin, northwest Anatolia. Tectonophysics 243, Göncüo lu, M.C., Erendil, M., Tekeli, O., Aksay, A., Kuflcu,., Ürgün, B Geology of the Armutlu Peninsula. IGCP Project 5, Guide Book. Field Excursion Along W-Anatolia, Göncüo lu, M.C., Turhan, N., fientürk, K., Özcan, A., Uysal, fi A geotraverse across NW Turkey: tectonic units of the central Sakarya region and their tectonic evolution. Bozkurt, E., Winchester, J., Piper, J.A. (Ed). Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society of London, Special Puplication. 173, Kanar, F., Pehlivan, fi., Kandemir, Ö., Tok, T., Çak r, K / Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritalar Serisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü, Bursa-H22 Paftas, No:192. Kaya, O., Mostler, H A Middle Triassic age for lowgrade greenschist facies metamorphic sequence in Bergama ( zmir), western Turkey: The first peleontological age assignment and structural-stratigraphic implications. Newsletter for Stratigraphy 26, Keskin,., Korkmaz, S., Gedik,., Atefl, M., Gök, L Bayburt dolay n n jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Rapor No: 8995 (yay mlanmam fl), Ankara. Koçyi it, A Hasano lan (Ankara) yöresinin tektonostratigrafisi: Karakaya orojenik kufla n n evrimi (Tectonostratigraphy of the Hasano lan (Ankara) region: evolution of the Karakaya orogenic belt). Yerbilimleri 14, Koçyi it, A., Kaymakç, N., Rojay, B., Özcan, E., Dirik, K., Özçelik, Y negöl-bilecik- Bozüyük aras nda kalan alan n jeolojik etüdü. Orta Do u Teknik Üniversitesi-Türkiye Petrolleri Anonim Ortakl proje rapor No: (yay mlanmam fl). Kozur, H Permian development in the western Tethys. Rathanasthian, B., Rieb, S.L. (Ed). Poceedins of the International Sympozium on Shallow Tethys 5, Kozur, H., Ayd n, M., Demir, O., Yakar, H., Göncüo lu, M.C., Kuru, F New stratigrafic and palaeographic result from the Paleozoic and early Mesozoic of the Middle Pontides (northern Turkey) in the Azdavay, Devrekani, Küre and nebolu areas. Implications for the Carboniferous-Early Cretaceous

15 MTA Dergisi (2015) 151: geodynamic evolution and some related remarks to the Karakaya oceanic rift basin. Geologica Croatia 53, Leven, E.J., Okay, A Foraminifera from the exotic Permo-Carboniferous limestone blocks in the Karakaya Complex, northwest Turkey. Rivista Italiana Paleontologiae Stratigrafia 102, Nzegge, O.M., Sat r, M., Siebel, W., Taubald, H Geochemical and isotopic constrains on gnesis of the Late Paleozic Deliktafl and Sivrikaya granites from the Kastamonu granitoid belt (Central Pontides, Turkey). N. Jb. Miner Abh. 183, Okay, A The geology of the A vanis metamorphic rocks and neighbouring formations. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 99/100, Okay, A Granulite facies gneisses from the Pulur region, Eastern Pontides. Turkish Journal of Earth Sciences 5, Okay, A Was the late Triassic orogeny in Turkey caused by the collision of an oceanic plateau. Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.A.D. (Ed). Tectonics and Magmatism in Turkey and Surrounding Area. Geological Society of London, Special Puplications 173, Okay, A Türkiye nin Jeolojisinde Paleo-Neotetis Problemi. TMMOB Jeoloji mühendisleri Odas 57. Türkiye Jeoloji Kurultay Bildiri Özleri Kitab 8-9 s., Ankara. Okay, A Sakarya Zonu Jura Öncesi Temelinin Metamorfik Evrimi. TMMOB Jeoloji mühendisleri Odas 64. Türkiye Jeoloji Kurultay Bildiri Özleri s., Ankara. Okay, A.., Siyako. M., Bürkan, K.A Geology and tectonic evolution of the Biga Peninsula, northwest Turkey. Bulletin of the Technical University of stanbul 44, Okay, A.., Mostler, H Carboniferious and Permian radiolarite blocks in the Karakaya Complex in northwest Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 3, Okay A.., Sat r, M., Maluski, H., Siyako, M., Monie., P., Mezger, R., Akyüz, S Paleo-and Neo Tethyan events in Northwest Turkey: geological geochronological constraints. Yin, A., Harrison, M. (Ed). Tectonics of Asia, Cambridge University Press, pp Okay, A.., Monie, P Early Mesozoic subduction in the Eastern Mediterranean: evidence from Triassic eclogite in northwest Turkey. Geology 25, Okay, A.., Tüysüz, O Tethyan stures of northern Turkey. Durand, B., Jolivet, L., Horvath, F., Seranne, M. (Ed). The Mediterranean Basins: Tertiary Extention Within the Alpine Orogen. Geological Society of London, Special Publications 156, Okay, A.., Monod, O., Monie, P Triassic blueschists and eclogites from northwest Turkey: vestiges of the Paleo-Tethyan subduction. Lithos 64, Okay, A.., Göncüo lu, M.C The Karakaya Complex: A review of Data and Concept. Turkish Journal of Earth Sciences 13, Okay, A.., Noble, P.S.Ç., Tekin, U.K Devonian radiolarian ribbon chert from the Karakaya Complex, Northwest Turkey. Implications for the Paleo- Tetyhan evolution, Comptes Rendus Palevol 10, Okuyucu, C., Göncüo lu, M.C Middle-Late Aselian (Early Permian) fusulinid fauna from the post-variscan cover in NW Anatolia (Turkey): Biostratigraphy and geological implication. Geobios 43, Önder, F., Boztu, D., Y lmaz, O New paleontological data (Conodont) from the Lower Mesozoic rocks of the Göynükda -Kastamonu region at the Western Pontides, Turkey. Melih Tokay Geology Semposium, Ankara, Abstracts, p (in Turkish). Özcan, A., Erkan, A., Keskin, E., Oral, A., Özer, S., Sümengen, M., Tekeli, O Kuzey Anadolu Fay -K rflehir Masifi aras n n temel jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Rapor No: 6722 (yay mlanmam fl), Ankara. Pickett, E.A., Robertson, A.H.F., Dixon, J.E The Karakaya Complex, NW Turkey: a Palaeotethyan accretionary complex. Erler, A., Ercan, T., Bingöl, E., Örçen, S. (Ed). Geology of the Black Sea Region. Proceedings of an international semposium on the Geology of the Black Sea region, September, 7-11, 1992, Ankara, Turkey. Mineral Research and Exploation and Chamber of Gological Engineers, Ankara, Pickett, E., Robertson, A.H.F Formation of the Late Paleozoic-Early Mesozoic Karakaya Complex and related ophiolites in NW Turkey by Paleotethyan subduction-accretion. Journal of the Geological Society, London 153, Rojay, B., Göncüo lu, M.C Tectonic setting of some pre-liassic low grade metamorphics in northern Anatolia. Yerbilimleri 19, Saner, S Geyve-Osmaneli Gölpazar -Tarakl alan - n n jeolojisi: Eski çökelme ortamlar çökelmenin evrimi. Yüksek lisans Tezi, stanbul Üniversitesi, 312 s. Sar fak o lu, E., Sevin, M., Esirtgen, E., Duran, S., Parlak, O., Bilgiç, T., Dönmez, M., Dilek, Y Çank - r -Çorum havzas n çevreleyen ofiyolitik kayaçlar n jeolojisi: Petrojenezi, tektoni i ve içerikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Rapor No: 11449, (yay mlanmam fl), Ankara. Sar fak o lu, E., Dilek, Y., Sevin, M Jurassic- Paleogene intraoceanic magmatic evolution of the Ankara Melange, north-central Anatolia, Turkey. Solid Earth 5, Stampfli, G.M., Borel, G.D A plate tectonic model for the Paleozoic and Mesozoic constrained by 147

16 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u dynamic plate baundaries and restored synthetic oceanic isochorones: Earth Planet. Sci. Lett., 169, Stocklin, J Structural correlation of the Alpine ranges between Iran and Central Asia. Mem. Ser. Soc. Geol. France, 8, fiengör, A.M.C Mid-Mesozoic closure of Permo-Triassic Tethys and its implications. Nature 279, fiengör, A.M.C The Cimmeride Orogenic System and the Tectonics of Eurasia. Geological Society of America, Special Paper 195, 82 p. fiengör, A.M.C., Y lmaz, Y Tethyan evolution of Turkey, a plate tectonic approach. Tectonophysics 75, fiengör, A.M.C., Y lmaz, Y., Sungurlu, O Tectonics of the Mediterranean Cimmerides: nature and evaluation of the western termination of Paleo-Tethys. Dixon, J.E., Robertson, A.H.F. (Ed). The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geological Society of London, Special Publication 17, fiengün, M Plate mozaic of Turkey during the Mesozoic. International symposium on the geology of the Aegean Regions, Abstract, p. Tekeli, O Subduction complex of pre-jurassic age, northern Anatolia. Geology 9, Tekin, U.K., Göncüo lu, M.C., Turhan, N First evidence of Late Carnian radiolarian fauna from the zmir-ankara-sture Complex, Central Sakarya, Turkey: Implication for the opening age of the zmir-ankara branch of Neotethys. Geobios 35, TMMOB JMO Jeolojik Zaman Çizelgesi. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odas, Ankara. Topuz, G., Altherr, R., Kalt, A., Sat r, M., Werner, O., Schwarz, W.H. 2004a. Aluminos granulites from the Pulur complex, NE Turkey: a case of partial melting, efficient melt extraction and crystallisation. Lithos 72, Topuz, G., Altherr, R., Sat r, M., Schwartz, W.H. 2004b. Low-grade metamorhic rocks from the Pulur Complex NE Turkey: implications for the pre-liassic evolution of the eastern Pontides. Int. J. Earth Sci. 93, Topuz, G., Altherr, R., Siebel, W., Schwartz, W.H., Zack, T., Hasözbek, A., Barth, B., Sat r, M., fien, C Carboniferous high-potassium I-type granitoid magmatism in the Eastern Pontides: The Gümüflhane pluton (NE Turkey). Lithos 116, Turhan, N., Okuyucu, C., Göncüo lu, M.C Autochthonous Upper permian (Midian) carbonates in the western Sakarya composite Terrane, Geyve Area, Turkey: Prelimenary Data. Turkish Journal of Earth Sciences 13, Tüysüz, O Amasya ve çevresinin jeolojisi (Geology of the Amasya region). Türkiye 11. Petrol Kongresi Bildiriler Kitab, Ustaömer, P.A., Ustaömer T., Robertson A.H.F., Ion Probe U-Pb Dating of the Central Sakarya Basement: A Peri-Gondwana Terrane Intruded by Late Lower Carboniferous subduction/collision related Granitic Rocks. Turkish Journal of Earth Sciences, 21, U uz, M.F., Turhan, N., Bilgin, A.Z., Umut, M., fien, A.M., Acarlar, M Kulu (Konya), Haymana (Ankara) ve K r kkale dolay n n jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Rapor No: 10399, (yay mlanmam fl), Ankara. Yal n z, M.K., Göncüo lu, M.C Geochemistry and petrology of Nilüfer type metabasic rocks of eastern Kozak Massif, NW Turkey. 1st International Symposium Faculty of Mines ( TÜ) on Earth Sciences and Engineering may 2002 stanbul, Abstracts, 158. Y lmaz, Y Sakarya k tas güney kenar n n tektonik evrimi (Tectonic evolution of the southern margin of the Sakarya Continent). stanbul Yerbilimleri 1, Y lmaz, Y., Tüysüz, O Kastamonu-Boyabat-Vezirköprü-Tosya aras ndaki bölgenin jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Rapor No: 7838, Ankara (yay mlanmam fl). Y lmaz, Y., Serdar, H.S., Genç, C., Yi itbafl, E., Gürer, Ö.F., Elmas, A., Y ld r m, M., Bozcu, M., Gürp - nar, O The geology and evalution of the Tokat Massif, south-central Pontides, Turkey. International Geology Rewiev 39, Y lmaz, A., Y lmaz, H Geology and Structural Evolution of the Tokat Massif (Eastern Pontides, Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences 13,

17 MTA Dergisi (2015) 151: LEVHA I 149

18 Ankara Dolay nda Geç Permiyen Uyumsuzlu u LEVHA I 1, 2. Pachysphaerina sp., Örnek No: 06MS Mediocris sp., Örnek No: 06MS-22, 4. Ozawainella sp., Örnek No: 11MS-01, 5. Eostaffella sp., Örnek No: 11MS-01, 6. Lasiodiscus sp., Örnek No: 11MS-02, 7. Neofusulinella sp., Örnek No: 14MS-08, 8. Minojapanella sp., Örnek No: 14MS-08, 9. Neoschwagerina sp., Örnek No: 14MS-9B, 10. Agathammina sp., Örnek No: 14MS-9A, 11. Tetrataxis sp., Örnek No: 14MS-9A, 12. Globivalvulina sp., Örnek No: 14MS-10B, 13. Climacammina sp., Örnek No: 14MS-10A, 14, 15. Hemigordiopsis sp., Örnek No: 14MS-9A, 16. Dagmarita chanakchiensis Reitlinger, Örnek No: 06MS-18E, Pachyphloia sp., Örnek No: 11MS-27, 14MS-10A, 19, 20. Rectostipulina quadrata Jenny-Deshusses, Örnek No: 06MS-18B, 06MS-18B, 21, 22. Frondina permica Sellier de Civrieux and Dessauvagie, Örnek No: 14MS-12, 06MS-19C, 23. Charliella sp., Örnek No: 11MS-27, 24. Multidiscus sp., Örnek No: 06MS-18E 150

19 MTA Dergisi (2015) 151:

20