İlçe Belediyelerinde Atık Cam Yönetimi

Transkript

1 İlçe Belediyelerinde Atık Cam Yönetimi Anıl PİR Bakırköy Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü, Özet Atıkların kaynağında türlerine göre ayrılması, yerleşim yerlerinden toplanması ve bertaraf ya da geri kazanım sahalarına taşınmasında büyükşehirlerde ilçe belediyelerine önemli görevler düşmektedir. Doğru ve etkin toplama sistemlerinin kurulması ile ayrı toplanan atık miktar ve kalitesinde artış olacağı gibi toplama ve ayırma maliyetleri de asgariye düşecektir. Kapıdan kapıya, binadan binaya, kaldırımdan, sabit ya da hareketli konteynırlar ile, atık getirme merkezleri ile toplama gibi birçok sistem, atığın türüne ve toplama maliyetlerine göre karar verilmesi gereken seçenekler arasında yer almaktadır. Atık camlar, diğer ambalaj atıkları ile birlikte toplandığında ve aynı tesislerde türlerine ayrıldığında çeşitli kazalara sebep olabilmektedir. Kentsel atıkların içerisinde bulunan camlar ise atık depolama sahalarında gömülerek bertaraf edilmekte, binlerce yıl bu alanlarda bozunmadan kalarak doğaya zarar verme potansiyeline sahip olmaktadır. Bu nedenle atık camlar için, yerleşim yerlerinde diğer atıklardan ayrı bir toplama sistemi kurulması daha uygulanabilir Ülkemizde günde kişi başına 1 2 kg atık üretilmekte olup, bu atığın yaklaşık % 25 inin geri dönüşüme uygun malzemelerden oluştuğu bilinmektedir. Yalnızca İstanbul ilinde günde ortalama ton atık, depolama alanlarında bertaraf edilmektedir. bir yöntem olacaktır. İstanbul ilinin Bakırköy ilçesi kişilik bir nüfusa sahiptir. Bu ilçede ayrı toplanan atık türleri hariç, 2012 yılı verilerine göre, günde ortalama 326,5 ton katı atık üretilmekte ve bu atığın yaklaşık % 5 ini camlar oluşturmaktadır. Bu makale kapsamında; ülkemizde geri dönüştürülebilir atıkların yönetimine dair yürürlükte olan mevzuat irdelenmiş, atıkların toplanmasında yaygın olan sistemler araştırılmış ve Bakırköy ilçesinde atık camların toplama sistemine ilişkin sabit konteynır ile toplama için gereken ekipman belirlenip, cam kumbaralarının halk tarafından ulaşılabilirliği dikkate alınarak ilçede cam kumbarası yerleştiril- MEVZUAT 13

2 mesi gereken yerler CAD (Computer-Aided Design) yazılımı ile harita üzerinde belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Atık cam, atık toplama sistemleri, atık yönetimi, geri dönüşüm, katı atık GLASS WASTE MANAGEMENT FOR DISTRICT MUNICIPALITIES, IN TURKEY Abstract District municipalities in big cities are in indispensable position on seperate colleciton of wastes, collecting waste from site and transporting those to disposal or recycling facilities. By building correct and effective system of collecting wastes, seperately collected waste fraction and quality of these wastes will increase moreover both costs of collecting from sites and seperating in facilities will be lowered. Many systems like door-to-door or building-tobuilding collection, stationary or mobile containers, collection in waste pooling sites are different alternatives those could be selected according to sort of waste and collection costs. In case of collection and seperation of glass wastes together with other packaging wastes, occupational accident risks increase. On the other hand, if they involved in municipal wastes, glass waste is being embedded into disposal areas and becomes harmful for habitat. For these reasons, in cities, it s necessary to set a different collecting system from other waste types for waste glass would be feasible. Bakırköy, a district of İstanbul city has population. To 2012 datas, in this district, production of municipal solid waste is 326,5 tonnes daily, and 5 % of these wastes are composed of glass. Within the scope of this paper; legislations about recycable waste management in Turkey are examined, commonly used waste collecting systems are researched and with determining needed equipments to collect waste glass by stationary container system from the town and their places, they are marked onto the map considering accessibility by the local community, by a CAD (Computer-Aided Design) software. Keywords: Municipal solid waste, recycling, waste collecting systems, waste glass, waste management 1. GİRİŞ Ülkemizde günde kişi başına 1 2 kg atık üretilmekte olup, bu atığın yaklaşık % 25 inin geri dönüşüme uygun malzemelerden oluştuğu bilinmektedir. Yalnızca İstanbul ilinde günde ortalama ton atık, depolama alanlarında bertaraf edilmektedir. Oluşan bu atıkların toplanması ile taşınmasında entegre atık yönetimi ilkelerinin uygulanması gerekmektedir. İstanbul ilinde hafriyat atıkları ve hurda malzemeler de dahil olmak üzere günlük kişi başına düşen toplam katı atık üretimi 1,16 kg dır. Buna rağmen, ilin 39 ilçesinden, ambalaj atığı beyanlarını yeterli olarak yapmış olan 29 belediyesi kapsamında, kaynağında ayrı olarak toplanmış, hesaplanan geri kazanılabilir atık miktarı günde yalnızca 0,034 kg/kişi dir. Ambalaj atıkları, üretim artıkları hariç, ürünlerin veya herhangi bir malzemenin tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması aşamasında ürünün sunumu için kullanılan ve ürünün kullanılmasından sonra oluşan kullanım ömrü dolmuş tekrar kullanılabilir ambalajlar da dâhil çevreye atılan veya bırakılan satış, ikincil ve nakliye ambalajlarının atıklarını ifade etmektedir. Bu atıklar; kağıt-karton, plastik, metal, kompozit, ahşap ve cam atıkları kapsamaktadır. Cam; silika, soda külü ve CaCO 3 gibi bazı materyallerin karışımlarının yüksek sıcaklıklarda ergitilmesi ve katılaştırılması ile oluşturulan şeffaf bir materyaldir. Camlar; ambalaj malzemesi ya da düz cam olarak üretilebileceği gibi deney tüpleri, ampuller vb. malzemelerde kullanılan pek çok formda da üretilmektedir. Atık camlar iki şekilde bulunmaktadır; renkli ve renksiz camlar. Renksiz olan birçok çeşidi etkin olarak geri dönüştürülebilmekte ancak renkli olanlarından geri dönüşümü zor olanlar daha çok atık depolama sahalarında gömülerek bertaraf edilmektedir. Atık camlar, doğrudan geri dönüşüm ile maddesel geri kazanımının dışında; kırılarak kum tanesi boyutlarına getirildiği takdirde doğal kum ile benzer şekilde beton yol imalatında ve geri dönüştürülmüş asfalt kaplamada agrega olarak, çimento harcında ve betonda, tanecikli zemin ya da dolguda kullanılarak da geri kazanılabilmektedir. Atık camlar, diğer ambalaj atıkları ile birlikte toplandığında ve aynı tesislerde türlerine ayrıldığında çeşitli kazalara sebep olabilmektedir. Kentsel atıkların içerisinde bulunan camlar atık depolama sahalarında gömülerek ber- 14 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174

3 taraf edilmekte, binlerce yıl bu alanlarda bozunmadan kalarak doğaya zarar verme potansiyeline sebep olmaktadır. Bu nedenle atık camlar için, yerleşim yerlerinde diğer atıklardan ayrı bir toplama sistemi kurulması daha uygulanabilir bir yöntem olacaktır. Büyükşehirlerde, atık ambalajların ve diğer geri dönüştürülebilir atıkların toplanması ve geri kazanılması işlemlerinde sorumluluk ilçe belediyelerine verilmiştir. Bu kapsamda ilçe belediyeleri bu atıkları, oluşturdukları bir sistem dahilinde yerleşim yerinden toplayarak, bunların mevzuata uygun bir şekilde geri dönüştürülmesini sağlamak durumundadır. İstanbul ilinin Bakırköy ilçesi kişilik bir nüfusa sahiptir. Bu ilçede, ayrı toplanan atık türleri hariç, 2012 yılı verilerine göre, günde ortalama 326,5 ton kentsel katı atık üretilmekte ve yapılan bir karakterizasyon çalışmasına göre bu karışık atığın yaklaşık % 5 ini camlar oluşturmaktadır. Bakırköy de ambalaj atıkları genellikle kapıdan kapıya, bazı noktalarda daha az yaygın olarak sabit konteynırlar ile toplanmaktadır. Kapıdan kapıya toplama sistemi, hem iş gücü hem de zaman açısından verimsizdir. Bu yüzden atık camların toplanması için ilçenin farklı yerlerine konteynırlar yerleştirilmesi öngörülerek, yalnızca sabit konteynır sistemi ile toplama sistemi oluşturulmuştur. İlçede yaşayan tüm vatandaşların cam toplama donanımlarına yürüme mesafeleri incelenerek cam toplama donanımlarının optimum yerlerine karar verilmiştir. 2. TÜRKİYE DE, ÇEVREYE VE GERİ DÖNÜŞ- TÜRÜLEBİLİR ATIKLARIN YÖNETİMİNE DAİR MEVZUAT Ülkemizde çevre mevzuatı en kapsamlı olarak 1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ile oluşturulmuştur. Bu kanun, gerek güncel ihtiyaçlar gerekse Avrupa Birliği ile tam uyum süreci ve müktesebata uyum çerçevesinde çeşitli kanun ve kararnameler ile 13 kez yeniden düzenlenmiş, bazı hükümleri değiştirilmiş veya yürürlükten kaldırılmıştır. En son 2006 yılında 40 maddesinde çeşitli değişiklikler yapılarak günümüz şartlarına uygun hale getirilmiştir. Kanun, ülkemizde bazı özel (askeri atıklar, taş ocağı atıkları, radyoaktif ve nükleer atıklar) uygulamalar haricinde T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı nı (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) her anlamda yetkili kılarak ülkede atık yönetimine dair düzenlemelerin yapılmasını öngörmüştür. Bakanlık ise tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve halen yürürlükte olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile düzenlemelerini başlatmış ve bir çok yönetmelik ve tebliğ ile sürdürmüştür. Günümüzde, yeni düzenlemelerin yer aldığı yeni bir taslak Çevre Kanunu yayımlamış ve atık yönetimine ilişkin tüm esasların bir arada bulunacağı bir çerçeve yönetmelik oluşturma hususunda çalışmalara başlanmıştır. Atıkların yönetimi için oluşturulmuş yasal alt yapı gereği atıkların sınıflandırılmasında da iki yaklaşımdan söz etmek mümkündür. Bunlardan ilki; Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik te oluşturulmuş atık listelerinde yer alan atıkların tehlikelilik durumlarına göre sınıflandırma yapılmasıdır. Bu yaklaşımda, yönetmelik kapsamında yer alan atıkların tehlikesiz ve tehlikeli (muhtemel veya kesin olarak tehlikeli) olmaları söz konusudur ve kapsam dahilindeki tüm atıklar bu listelerde belirtilen özelliklerine göre toplanmalı, taşınmalı ve bertaraf edilmelidir. Diğer yaklaşım ise, atıkların türüne göre sınıflandırma yapılması ve tehlikeli ya da tehlikesiz olsun, üretiminden bertarafına kadar diğer atıklardan ayrı bir sistem kurulmasını gerektiren atıklar için farklı yönetmelikler çerçevesinde usul ve esasların belirlenmesidir. Buna göre mevzuatta ayrı yönetmelikler ile toplama, taşıma, geri kazanım, bertaraf, maliyetlerin karşılanması gibi konularda ilkeleri belirlenmiş olan katı atıklar; - Evsel katı atıklar, - Ambalaj atıkları, - Hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları, - Bitkisel atık yağlar, - Ömrünü tamamlamış lastikler, - Ömrünü tamamlamış araçlar, - Atık yağlar - Atık pil ve akümülatörler, - Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar, - Tıbbi atıklar, - Radyoaktif madde MEVZUAT 15

4 kullanımından oluşan atıklar, - PCB (poliklorlu bifenil) ve PCT (poliklorlu terfenil) içeren atıklar, - Diğer tehlikeli atıklar olarak verilebilir. Şekil 1 de üretilen katı atığın değerlendirilmesi ya da bertarafı için uygulanacak mevzuata dair şema yer almaktadır. Ülkemizde ambalaj atıkları, ilk uygulamalarda 1991 yılında yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre toplanmakta idi. Bundan sonra 2004 yılında Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ile ayrıca yasal tabanı oluşturulmuş, 2007 yılında Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği olarak değiştirilmiş, en son 2011 yılında tekrar değiştirilerek son halini almıştır. Şu anda yürürlükte olan mevzuata göre 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanun dayanağında hazırlanmış olan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği en son haliyle, tarihinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliğin belirlediği bir genel ilke olarak, doğal kaynakların korunması, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda üretimin sağlanması ve depolanacak atık miktarının azaltılması amacıyla ambalaj atıklarının oluşumunun önlenmesi, üretimin kaçınılmaz olduğu durumlarda ise öncelikle tekrar kullanılması, geri dönüştürülmesi, geri kazanılması ve enerji kaynağı olarak kullanılması esastır. Bu nedenle, ambalaj üreticilerinin, ambalajları geri kazanılabilir şekilde üretmeleri yasal bir yükümlülük olarak belirlenmiş ve tüketicilerin ise geri kazanılabilir ambalajlı ürünleri kullanmaya öncelik vermesi gereği vurgulanmıştır sayılı Çevre Kanunu nda yer alan kirleten öder prensibi gereği, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nde, ambalajlı olarak piyasaya sürülen ürünlerin kullanımı sonucu ortaya çıkan ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanmasını, ayrılmasını, geri dönüşümünü ya da geri kazanımını sağlamak ile bu amaçla yapılacak harcamaları karşılamakla ve geri dönüşüm ve geri kazanım ile ilgili gerçekleştirdikleri faaliyetleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na belgelendirmek ile ambalajlı ürünleri piyasaya süren ler yükümlü tutulmuştur. Piyasaya sürenler, bu yükümlülüklerini yerine getirebilmek amacıyla bir araya gelerek, tüzel kişiliğe haiz fakat kar amacı gütmeyen yetkilendirilmiş kuruluş lar oluşturabilmektedir. Bu kuruluşlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan yetki belgesi almakla yükümlüdür. Ülkemizde bu amaçla kurularak faaliyetlerini sürdürmekte olan 2 adet yetkilendirilmiş kuruluş mevcuttur. Bunlardan ilki 1991 yılında kurulmuş ve 2005 yılında yetki belgesini almış olan Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO Vakfı) diğeri ise 2010 yılında yetki belgesini almış olan Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı İktisadi İşletmesi (TÜKÇEV) dir. Yönetmelik gereği, ambalaj malzemelerini yılda üç bin kilogram ve daha fazla miktarda piyasaya süren kişi ve kuruluşlar bu yetkilendirilmiş kuruluşlar ile iş birliğine giderek, toplama ve geri kazanım maliyetlerine ortak olabilirler. Daha düşük miktarda ambalajı piyasaya sürenler belgelendirme yükümlülüğünden muaf tutulmuştur. ÜRETİLEN KATI ATIK Kapsam Dışı Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe Göre Kapsam Dahilinde Diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. (Radyoaktif atıklar, Taş ocağı atıkları, Tarımsal Atıklar, Patlayıcı maddelerin atıkları vs.) Tehlikesiz Hakkında ayrıca mevzuat belirlenmiş mi? Tehlikeli Hakkında ayrıca mevzuat belirlenmiş mi? E H E H Uygulanacak Mevzuat: - AYGİY - KAKY - BBM - AYGİY - KAKY - AYGİY - TAKY - BBM - AYGİY - TAKY - AYGİY : Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır. - KAKY : Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanır. - TAKY : Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanır. - BBM : Bağlı bulunduğu mevzuat hükümleri uygulanır. Şekil 1. Ülkemiz mevzuatına göre, üretilen katı atığın değerlendirilmesine dair şema 16 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174

5 Piyasaya sürenlerin, ambalaj atıkları geri kazanması için malzeme bazında yıllık hedefler belirlenmiştir. Bu hedeflerine depozitolu ambalajlar kullanarak, yetkilendirilmiş kuruluşa sorumluluk devri yaparak ya da toplama ayırma tesisleri ve belediyeler ile sözleşme imzalayarak ulaşmayı tercih edebilirler. Ambalaj üreticileri ile tedarikçiler, her yıl satışını gerçekleştirdiği ambalaj miktarlarına ilişkin, piyasaya sürenler ise her yıl piyasaya sürdükleri ambalaj miktarlarına ilişkin verileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na bildirmektedir. Bu sistem ile hangi kişi ya da kuruluşun piyasaya ne kadar ambalaj sürdüğü kayıt altına alınabilmektedir. Ambalaj atığı toplama ayırma tesisleri ile geri dönüşüm tesisleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen çevre lisansını almak zorundadır. Geri dönüştürülebilir malzemelerin geri kazanımında ilçe belediyelerine oldukça fazla iş düşmektedir. Belediyeler, ilçede bir ambalaj atığı yönetim planı oluşturarak toplama sistemi kurmak, tüketicileri bu konuda eğitmek ve ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamak ile yükümlüdür. Ambalaj atığı üreticileri de ürettikleri ambalaj atıklarını belediyenin kurmuş olduğu sisteme bedelsiz olarak vermek zorundadır. Buna bir istisna olarak yönetmelikte; organize sanayi bölgeleri yönetimleri, organize sanayi bölgeleri bünyesinde yer alan sanayi işletmeleri ve diğer sanayi işletmeleri, satış noktaları ve alışveriş merkezleri, belediyenin yönetim sistemi dışında kalan sivil hava ulaşımına açık hava alanları ile bu hava alanları bünyesinde yer alan tüm tesisler, belediye mücavir alan sınırları dışında kalan ambalaj atığı üreticileri üretilen atıkları toplama ayırma tesisine ya da belediyelere bedelsiz şartı aranmaksızın verebilir hükmü yer almasına rağmen T.C. Danıştay kararı ile bu maddede bulunan bedelsiz şartı aranmaksızın ibaresi geçici olarak metinden çıkarılmıştır. Belediyeler, doğrudan piyasaya sürenler ile sözleşme yaparak belgelendirme onayı verebilir ya da bunun yerine toplanan atığın tamamı veya bir kısmı için yetkilendirilmiş kuruluşlar ile sözleşme imzalama yöntemini tercih edebilir. Ayrıca kendi bölgesinden geri dönüştürülebilir atıkları kendisi toplamak yerine toplama ayırma tesisleri ile sözleşme yaparak da ambalaj atıklarının geri dönüşümünü sağlayabilirler. İstanbul ilinde tüm ilçe belediyeleri doğrudan belgelendirme onayı vermek yerine yetkilendirilmiş kuruluşlar ile sözleşme imzalamak yöntemini tercih etmiştir. Yürürlükte olan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönet- OSB / Hava Alanları / Sanayi İşletmeleri Diğer Ambalaj Atığı Üreticileri (Tüketciler) Atık Yönetim Planı Atık Yönetim Planı İL ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK MÜDÜRLÜĞÜ BELEDİYE Ayrı Toplanmış (Karışık) Ambalaj Sözleşme (Toplama) LİSANSLI TOPLAMA AYIRMA TESİSİ (TAT) YETKİLENİRİLMİŞ KURULUŞ PİYASAYA SÜRENLER Yetki Çevre Lisansı Çevre Lisansı Ayrılmış Ambalaj Atıkları Amabalaj Atıkları Amabalaj Atıkları Ambalajlı Ürün (Piyasaya Arz) Sözleşme (Belgelendirme) Ambalaj Sözleşme Toplama - Ayırma Maliyetleri (Bedelsiz) Malzemesi (Sorumluluk Devri) Bedelli / Bedelsiz T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Malzeme Bedeli AMBALAJ ÜRETİCİLERİ / TEDARİKÇİLER Ambalaj Hammaddesi Belge LİSANSLI GERİ DÖNÜŞÜM TESİSİ Şekil 2. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine göre ambalaj atığı yönetimi şeması MEVZUAT 17

6 meliğine göre ambalaj atığı yönetimi şeması Şekil 2 de, Bakırköy de uygulanan 3 lü sistem ise sembolik olarak Şekil 3 te verilmiştir. TOPLAMA AYIRMA GDT'YE SATIŞ T.A.T. KOORDİNASYON DENETİM BELGE ONAYI TOPLAMA SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI BAKIRKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONTROL MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM VE YAYGINLAŞTIRMA RAPORLAMA FİNANSAL DESTEK TOPLAMA DONANIMLARININ SAĞLANMASI BELGELENDİRME ÇEVKO Şekil 3. Bakırköy de Ambalaj Atıklarının yönetiminde kullanılan 3 lü sistem (İlçe Belediyesi: Bakırköy Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü, Yetkilendirilmiş Kuruluş: ÇEVKO, Toplama-Ayırma Tesisi) 3. YAYGIN OLARAK KULLANILAN ATIK TOPLAMA SİSTEMLERİ Atık toplama sistemlerinde birçok model dünyada uygulanmaktadır. Bu yöntemlerin en yaygın olanları; kapıdan kapıya toplama, binadan binaya toplama, anonslu toplama, kaldırımdan toplama, el arabası ile toplama, atık getirme merkezleri ile toplama, konteynır ile toplama (hareketli ya da sabit konteynırlar), yeraltı atık odaları ile toplama, küçük atık sepetleri ile toplama olarak verilebilir. Atık toplama sistemine karar vermede göz önüne alınması gerekenler: Toplanacak atığın türü Hizmet alıcısının türü (iş yeri, konut vs.) Ulaşılabilirlik Zorunluluk ya da sınırlılık halleri olarak sıralanabilir. Ülkemizde bir çok ilçede ambalaj atıkları; kapıdan kapıya toplama, binadan binaya toplama, anonslu toplama, konteynır ile toplama, atık sepetleri ile toplama sistemlerinden biri veya birden fazlası birlikte kullanılarak toplanmaktadır. Bunun yanı sıra yine geri dönüştürülebilir kağıt, cam, plastik gibi atıklar sokak toplayıcıları tarafından yasal olmayan yollarla el arabası ile toplanmaktadır. Kapıdan kapıya toplamaya başka bir örnek olarak tıbbi atıklar verilebilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıkların en güvenli toplama yöntemi budur. Birçok atık türünün bizzat üreticisi tarafından kaynağında ayrılmış olarak getirileceği merkezler olan atık getirme merkezleri de Avrupa Birliği ülkelerinde yaygın olarak kullanılmasına rağmen henüz ülkemizde mevzuat geliştirme aşamasındadır. Buna rağmen birkaç il ve ilçede atık getirme merkezleri örnek tesisler olarak kurulmuş ve kullanılmaktadır (örneğin Kocaeli ili Körfez Belediyesi). Bu tesisler şehrin merkezinde oluşturduğu alan ihtiyacı ile İstanbul ili gibi çok yoğun yerleşim bulunan ve kullanılabilir arazi miktarının çok kısıtlı olduğu yerlerde kurulması oldukça zor ve maliyetli olarak inşa edilebilir. Bu yüzden, tüm halkın ortak olarak kullandığı alışveriş merkezleri ve büyük marketler gibi özel iştiraklerde de atık getirme merkezleri kurularak halkın kullanımına arz edilebilir. Kentsel katı atıklar, çoğunlukla kaldırımdan toplama ya da konteynır ile toplama sistemleri ile toplansa da hem görsel hem de sıhhi açıdan konteynır ile toplama tercih edilmektedir. Bazı ilçelerde kısmen yer altı odaları ile toplama sistemi de kullanılmaktadır. 3.1 Kapıdan Kapıya, Binadan Binaya, Kaldırımdan ve Anonslu Toplama Sistemleri Kapıdan kapıya ve binadan binaya toplama sistemlerinde atık toplayıcı personel doğrudan binalara girerek atığı, üreticisinden teslim alarak toplama aracına iletir. Atığın üreticiden doğrudan toplayıcıya geçmesi çevresel açıdan düşük riskli olmasına rağmen bu iki yöntem, çalışan maliyeti ve iş güvenliği açısından tercih edilmeyen yöntemlerdir. Bu yöntemler, tehlikeli atıklar (tıbbi atıklar, PCB içeren atıklar, atık yağlar vs.) gibi toplanması özel kontrol yöntemleri gerektiren atıklar için kullanılabilir olmasına rağmen bazı yerleşim yerlerinde ambalaj atıkları, bitkisel atık yağlar gibi tehlikesiz ancak kazanç getiren atıkların toplanmasında da kullanılmaktadır. Çoğunlukla konteynır yerleştirilemeyecek ya da araç giremeyecek kadar dar sokakları olan yerleşimlerde kaldırımdan toplama sistemi tercih edilmektedir. Bu sistemin uygulandığı yerlerde atık üreticisi, sokak ya da caddelerde önceden belirlenen gün ve saatlerde, belirlenen yerlere atıklarını bırakır ve toplayıcılar buralardan atıkları alarak araçlara yükler. Kaldırımdan toplama İstanbul da genellike kentsel katı atıkların toplanmasında kullanılan yaygın bir yöntemdir. Görsel kirliliğe yol açtığı ve bölge halkının yalnızca belirlenmiş kısıtlı zamanlarda atık bırakabilmesine olanak sağladığı için terk edilmekte olan bir metottur. Anonslu toplama sistemi, atık toplama araçlarına monte edilen anons sistemi yardımıyla bazı atıkların doğrudan üreticisinden alınması için kullanılan bir başka yöntemdir. İstanbul da bazı ilçelerde ambalaj atıklarının toplanmasında bu sistem kullanılmaktadır. Bu sayede, atığı sokaklar- 18 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174

7 daki toplama ekipmanlarından alan sokak toplayıcıları probleminin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Ancak bu sistemin yüksek yapıların bulunduğu yerleşim yerlerinde uygulanması mümkün değildir. 3.2 Hareketli Konteynır Sistemi (HKS) Bu sistemde boş konteynır belirli bir yere bırakılır, katı atık dolduktan sonra arkası boş olan kamyondaki kaldırma düzeneği ile kamyonun arkasına yüklenir ve bertaraf ünitesine taşınır. Boş konteynır yine aynı noktaya getirilir, indirilir ve yeniden kullanımı sağlanır. Taşımalı konteynır sistemi ya da değiştirmeli konteynır sistemi kullanılabilmektedir. Taşımalı konteynır sisteminde toplama aracı boş olarak çöp toplama sahasına gelir. Dolu konteynırı alarak tesise boşaltır ve boş konteynırı eski yerine bırakır. Değiştirmeli Konteynır sisteminde ise toplama aracı boş bir konteynır ile toplamaya gelerek dolusunu alıp, boş olanı aynı yere bırakır. Yüksek üretim hızına sahip atıkların toplanmasında daha avantajlıdır. HKS toplama hattında bir konteynır için bir kamyon ve bir sürücü gereklidir. Toplama hattı bir gidiş ve bir dönüş güzergahını kapsar. Bu nedenle toplamada kullanılan konteynırin büyüklüğü ve kullanım kolaylığı ekonomik öneme sahiptir. Kentlerde özellikle alışveriş merkezlerinin kağıt atıklarının toplanmasında, bazı şantiyelerde hafriyat atıklarının ve metal hurdaların toplanmasında ayrıca çeşitli endüstriyel uygulamalarda sıklıkla HKS kullanılmaktadır. 3.3 Sabit Konteynır Sistemi (SKS) Küçük çöp kapları veya bidonları ya el ile ya da mekanik olarak araca sabit olan konteynıre boşaltılır. Kamyonun kasası dolunca toplama işlemi bırakılır ve katı atıklar bertaraf ünitesine taşınır. Kamyon geri döner ve kaldığı yerden toplamaya devam eder. Tablo 1 de hareketli ve sabit konteynır ile toplama sistemlerinde kullanılan araçlar ve konteynırlar ile ilgili ortalama değerler verilmiştir. Tablo 1. Hareketli ve sabit toplama sistemlerinde kullanılan araçlar ve konteynırlar ile ilgili ortalama değerler. Araç Konteynır Tipi Konteynır Kapasitelerinin Ortalama Aralığı, m 3 Hareketli Konteynır Sistemi Damperli Sabit Kompaktörle birlikte kullanılanlar 8 40 Self içerikli kompaksiyon mekanizması ile donatılmış Kamyon Traktör Tepesi açık süprüntü römorku Self içerikli kompaksiyon mekanizması ile donatılmış kapatılmış römork-monteli konteynırlar Sabit Konteynır Sistemi Mekanik yüklemeli kompaktör Tepesi açık ve tepesi kapalı ve yan-yüklemeli 0,6 8 Elle yüklemeli kompaktör Küçük plastik veya galvanize metal konteynırlar, atılabilir kağıt ve poşet çantalar 0,075 0,2 Kentsel atıkların toplanmasında bu sistem çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde; kağıt, cam, plastik, metal ve kompozit malzemelerden oluşan geri dönüştürülebilir atıkların kentlerden toplanmasında da pek çok yerleşim yerinde kullanılmaktadır. Çok çeşitli konteynır tasarımları mevcuttur. Metal ve plastik atık konteynırları, cam kumbaraları, çok gözlü ambalaj atığı konteynırları bulunduğu gibi dekoratif ya da reklam amaçlı olarak kullanılanları da vardır. Kaldırımdan toplama ya da kapıdan kapıya toplama sistemlerine göre maliyet ve iş gücü açısından oldukça avantajlıdır. Sabit konteynırların kapasiteleri ve yerleri belli olduğundan toplama işleminde güzergah optimizasyonu çalışmalarının yapılmasına olanak sağlar. SKS ağır endüstriyel atıklar ve hafriyat atıklarının toplanması için uygun değildir. Yüksek üretim hızına sahip atıklar çok sayıda kap gerektirdiğinden HKS için daha uygundur. SKS sistemi bir sürücü ve en az bir yükleyici olmak üzere iki personel gereklidir. MEVZUAT 19

8 Toplama araçlarının sahip olması gereken özellikler aşağıda liste halinde verilmiştir: Boşaltmadan dolayı toz oluşmamalı, çöp kamyonu kabın döküldüğü bölgede oluşan tozları emerek uzaklaştıran bir vakum cihazı ile donatılmalı, Boşaltma sahanlığı alçak olmalı, Yükleme bölgesi ve araç içi kolayca yıkanıp dezenfekte edilebilmeli, Araçlar sıkıştırmalı olmalı, Toplama araçları, atıklardan kaynaklanan sızıntı sularını dışarı damlatmamalıdır. 3.4 Yeraltı Atık Odaları İle Toplama Sistemi Yer altı atık odaları ile toplama sistemi, sabit konteynır sistemi ile benzerlik gösterir. Ancak bu sistemde daha büyük depolama hacmi bulunduğundan daha uzun süre atığın biriktirilmesi sağlanır ayrıca bu atık odalarından atığı toplayacak olan araçların sistem ile uyumlu olması gerekmektedir. Çoğunlukla kendinden vinçli ve daha geniş kapasiteli araçlar kullanılmaktadır. Çoğu ilçede kısmen de olsa kentsel katı atıkların toplanmasında bu yönteme geçilmektedir. Bu sistemin avantajları arasında kentte görsel kirlilik yaratmaması ve hijyenik olması, daha uzun bekletme süresine sahip olması gösterilebilir. Kanunsuz atık toplayıcılarının ve sokak hayvanlarının ulaşması mümkün olmadığından güvenlidir. Ayrıca şoför ve toplayıcı aynı kişi olabileceğinden personel ihtiyacı da azdır. Bu sistemin başlıca dezavantajı ise maliyetidir. Ayrıca çarpık kentleşme bulunan alanlarda ve dar sokaklarda kentlere atık odalarının yerleştirilmesi zor olmaktadır. Gelişmiş ülkelerin birçok şehrinde kentsel atıkların yanı sıra; geri dönüştürülebilir atıklar (kağıt, cam, plastik, metal ve kompozit) ve bitkisel atık yağlar da bu sistem ile kaynağında ayrı toplanmaktadır. 3.5 Atık Getirme Merkezleri İle Toplama Bu yöntemde, kentlerde belirlenen özel alanlara atıkların üreticiler tarafından getirmesi sağlanır. Bu merkezlerde bir çok farklı atık türü ayrı olarak toplanabilir. Sistem, herhangi bir toplama aracına gereksinim duymaz. Getirme merkezlerinde toplanan atıklar, hareketli konteynırlar ile doğrudan ilgili geri kazanım ya da bertaraf alanlarına taşınır. Bu nedenle en düşük maliyetli toplama sistemidir. Atık getirme merkezleri ile toplama ile diğer yaygın toplama sistemleri Tablo 2 de karşılaştırılmıştır. Tablo 2. Bazı toplama sistemlerinin karşılaştırılması. Değerlendirilen Kriter Kaldırımdan Toplama - Binadan Binaya Toplama Konteynır ile Toplama (SKS) Atık Getirme Merkezleri ile Toplama Maliyet En yüksek maliyet Orta maliyet En düşük maliyet İş Güvenliği Hizmet elemanlarında en yüksek iş kazası riski. Hizmet elemanlarında orta seviyede iş kazası riski Tesis iyi tasarlanmadığı takdirde çalışanlar ve hizmetten yararlananlar (halk) için tehlikeler mevcuttur. Çevresel Faktörler Atığın kaynağında ayrılması ile çevresel olarak yüksek uyumluluk sağlanabilir. Çevresel açıdan olumlu ancak toplama sisteminde aksamalar olması halinde konteynırların etrafında kirlilik ve koku oluşabilir. İyi tasarlanmamış ve iyi işeltilemeyen tesislerde böcek, kemirgen ve koku oluşumu gözlenebilir. Kuşlar yoğun olarak toplanabilir. Etkinlik Hizmetten yararlananlar (halk) kurallara (çöp çıkartma saatleri, uygun poşetleme vs.) uyduğu takdirde oldukça etkin. Kentsel atıkların toplanması için en kabul görür yöntem. El arabaları ile toplama kullanıldığında oldukça etkin. Tesisin iyi programlı olarak işletilmesi halinde en etkin yöntem. Kamuoyunun Kabulü Orta kabul görürlük. Hizmeti kullananlar alana ulaşımda zorluk çekebilir, görsel açıdan kentte uyumsuzluk olabilir, böcek ile koku oluşumu açısından şikayet edilebilir. En verimli sistem. Verimlilik En az verimli sistem. En çok ekipman ihtiyacı. Araç ve iş gücünü önemli ölçüde düşürür. Oldukça verimli. 20 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174

9 4. ATIK CAMLARIN KAYNAĞINDA AYRI TOPLANMASI SABİT KONTEYNIR SİSTEMİ Atık camların kaynağında ayrı toplanmasında, bu çalışma kapsamında öncelikle ilçenin muhtelif yerlerinde yer alan mevcut cam kumbaralarının yerleri ve durumları belirlenerek hepsi için formlar doldurulmuş, tüm kumbaralar numaralandırılarak gerekli açıklamaları içerir şekilde listelenmiş, haritalandırılmış ve her bir kumbara için değişik temsili kullanım alanları belirlenmiştir. Haritalandırma sırasında AutoCAD yazılımı kullanılmıştır. Haritalandırma sonucunda, hizmetten faydalanamayan bölgeler incelenerek hem bazı mevcut donanımların yerleri değiştirilmiş hem de yeni donanımların hangi noktalara eklenmesi gerektiği irdelenmiştir. 4.1 Kullanılan Yazılım, Materyal ve Metot CAD (Bilgisayar Destekli Tasarım) Bilgisayar Destekli Çizim ve Tasarım (Computer Aided Design And Drafting/CADD); çizim ve tasarımın bilgisayar yardımıyla yapılması anlamına gelmektedir. Kısaca; BDT (Bilgisayar Destekli Tasarım) ya da CAD (Computer Aided Design) denilmektedir. BDT sistemleri dünyada ilk defa 1964 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Bu tarihten günümüze birçok tasarım yazılımı geliştirilmiştir. BDT sistemlerini diğer klasik sistemlerden farklı kılan, bu işler için özel olarak geliştirilmiş olan yazılımlar ve bir takım donanımlardır. Bu yazılımlar mimariden makineye, elektronikten reklâmcılığa, haritacılıktan tıp uygulamalarına kadar çizim gerektiren tüm konularda kullanım alanı bulmuş ve bu meslek dallarındaki gereksinimlere yanıt verecek şekilde, birçoğu özel olarak profesyonel mimar ve mühendisler tarafından hazırlanarak uluslararası endüstri standardına ulaşmış bulunmaktadır AutoCAD Yazılımı ve Katmanlar Dilimizdeki benimsenmiş karşılığıyla Bilgisayar Destekli Tasarım adından da anlaşılacagı gibi «mekanik ve elektro- mekanik parça ve sistem tasarımlarının yapılmasını kolaylaştırmak, hızlandırmak, kalitesini yükseltmek gibi amaçlara ulaşmak için araç olarak bilgisayardan yararlanma dır. Diğer bir tanımla bir ürünü her açıdan görmek, o ürünün gerçek yapı ve şekli hakkında daha iyi fikir edinmek için bilgisayar ortamında ürünün gerçek ölçüleri kriter alınarak görüntüsünün oluşturulmasıdır. Endüstri standardı kabul edilen AutoCAD, tasarımın ve mühendisliğin tüm alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünyada AutoCAD üzerine çeşitli disiplinler için geliştirilmiş 3900 dan fazla uygulama yazılımı bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, AutoCAD üzerine yayınlanan bağımsız dergiler, AutoCAD eğitim merkezleri, üniversitelerde standart olarak okutulan AutoCAD dersleri, AutoCAD in daha etkin kullanılmasına yardımcı olmaktadır. AutoCAD, kullanım kolaylığı, kullanıcının gereksinimlerine göre kolayca özelleştirilebilir olması, her disipline karşılık uygulama yazılımlarının bolluğu, Türkçe dahil 17 dilde sürümünün olması ve konusunda yeterli bir dağıtım kanalı ile pazarlanıyor olması nedeni ile her CAD kullanıcısı tarafından benimsenen güvenilir bir CAD yazılımıdır. Ölçülendirme ve 2 boyutta çizim imkanı tanıdığından mühendislik uygulamaları arasında harita çalışmaları da bulunmaktadır. Araştırma materyali olarak haritalandırma çalışması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi Harita Müdürlüğü nden temin edilmiş yüksek çözünürlüklü ve güncel 1/8000 ölçekli Bakırköy haritası ile Autodesk INC. firmasının tasarım programı olan AutoCAD yazılımı, bu programın kullanma kılavuzu, çeşitli yardım dökümanları, bilgisayar donanımları ve çevre birimleri kullanılmıştır. Bu yazılımın seçilmesinde en önemli faktörler; yazılımın vektörel çizim esasına dayanması ve çizim yaparken farklı katmanlar oluşturulmasına imkan vermesi olarak düşünülmüştür. Vektörel çizim, iki nesne arasındaki mesafelerin ölçümünde ve nesnelerin yerlerinin koorinatlarıyla birlikte tam kesinlikle bulunmasında; katman oluşturma ise istenilen nesnenin yer değiştirilmesinde ve aynı taslak arayüz üzerinde farklı çalışmalar yapılmasında kolaylık sağlamaktadır. Bu çalışma kapsamında harita katmanları olarak ilçe haritası, ilçe ve mahalle sınırları, karayolları, mevcut cam kumbaraları, eklenecek cam kumbaraları ile 100 m, 250 m ve 500 m olmak üzere üç farklı temsili kullanım alanları ile çalışılmıştır. 4.2 İlçedeki Atık Cam Toplama Donanımlarının (Cam Kumbaralarının) Kayıt Altına Alınması ve Haritalandırılması Bakırköy de ambalaj atıklarının kaynakta ayrılarak toplanması, ilk olarak 2001 yılında bir sosyal sorumluluk projesi olarak yürütülmüş, bundan sonraki süreçte de yeni yönetmeliklere ve diğer mevzuata uyum çalışmaları yapılmıştır. İlk olarak; şu anda Osmaniye Mahallesi nde yer alan Ambalaj Atığı Geçici Depolama Sahası, toplama-ayırma tesisi olarak kullanılmış ve daha sonra ambalaj atıklarının toplama işi farklı firmalara mevzuat gereği sözleşme imzalayarak devredilmiştir. Gerek bu firmalar, gerek yetkilendirilmiş kuruluşlar gerekse de Belediye bizzat ilçenin farklı noktalarına ambalaj atıklarının toplanması için çeşitli donanımlar yerleştirmiş, ancak bunlardan çok azı günümüze kadar kullanılabilir şekilde ulaşmıştır. Bu donanımların nerelerde bulundukları, ne durumda oldukları ve hangi sürelerde doldukları yalnızca sahada toplama yapan elemanlar tarafından şifahen bildirilebilmek- MEVZUAT 21

10 tedir. Bu durum, bölgede çalışan personel, yıllık izin veya diğer bir sebeple çalışmadan ayrıldığında atık kumbaraların boşaltılmasında çeşitli aksaklıklara neden olmaktadır. Ayrıca, özellikle cam kumbaralarının gelişigüzel yerleştirilmiş olması, hem insan sağlığı ile çevre ve trafik güvenliği açısından çeşitli riskleri beraberinde getirmekte hem de bu cam kumbaralarının kullanım ömrünün kısalmasına neden olmaktadır. Şekil 4 te bu çalışma kapsamında tespit edilen; kullanıma uygunsuz şekilde yıpranmış, sağlık açısından risk oluşturan ve trafik güvenliğini tehdit eden bazı kumbaraların görüntüleri yer almaktadır. Bu yüzden; öncelikle ilçenin muhtelif yerlerinde yer alan mevcut cam kumbaralarının yerleri ve durumları teker teker belirlenerek hepsi için Şekil 5 te formatı verilmiş olan formlar doldurulmuş ve tüm kumbaralar C-1 ile C-45 arasında numaralandırılmış, gerekli açıklamaları içerir şekilde listelenmiş ve haritalandırılmıştır. Şekil 6 da ise haritalandırmada kullanılan sembole bir örnek verilmiştir. (a) (b) (c) Şekil 4. Bazı kumbaraların tespit edilen görüntüleri (a): Kullanıma uygunsuz şekilde yıpranmış, (b): Trafik güvenliğini tehdit eden (c): Sağlık açısından risk oluşturan Şekil 5. Çalışmada kullanılan örnek bir form 22 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174

11 Bu çalışma sonucunda 45 farklı yerde toplamda 55 adet cam kumbarası tespit edilmiştir. Bu kumbaraların mahallelere göre dağılımı liste Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3. Bakırköy ilçesindeki cam kumbaralarının mahallelere göre dağılımı Mahalle Nüfus Cam Kumbarası Adeti Kumbara Başına Düşen Kişi Sayısı Ataköy 1. Kısım Ataköy Kısım Ataköy Kısım Ataköy Kısım Basınköy Cevizlik Kartaltepe Osmaniye Sakızağacı Şenlikköy Yenimahalle Yeşilköy Yeşilyurt Zeytinlik Zuhuratbaba TOPLAM Tablo 3 te varılan sonuç, ilçe genelinde cam toplama donanımlarının sayısının çok düşük olduğu, her bir kumbara başına düşen kişi sayısının ise olduğu görülmektedir. Bu kişi sayısı cam ambalaj atıklarının Bakırköy de toplanmasında anlamlı değildir. 4.3 İlçede Mevcut Cam Kumbaralarına Yapılması Gereken Eklemelerin Belirlenmesi Bu tez kapsamında; ilçede yaşayan vatandaşların çoğunlunun cam kumbaralarına ulaşmasının mümkün olmadığı görülerek, her bir cam kumbarası merkez kabul edilmiş ve etrafına sıra ile, o kumbaranın kullanım alanını temsil eden 100 m, 250 m ve 500 m yarı çaplı daireler çizilmek suretiyle her bir durum için ayrı ayrı mevcut durum incelenmiş, alanları kesen yollar, demir yolları ile ulaşımı engelleyen diğer yapılar değerlendirilmiş ve eklenmesi gereken kumbara sayıları hesaplanmıştır. Bu temsili alanlar haritalar üzerinde görsel hale getirilmiştir. Bu çalışma, Bakırköy de tüm konut ve işyeri bölgelerini kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Yüzölçümünün önemli bir bölümünü kaplayan İstanbul Atatürk Havalimanı ise, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nce havalimanlarına tanınan haktan yararlanarak belediyenin toplama sistemine dahil olmadığından, bu alanda çalışma yapılmamıştır. Tablo 3 de verilen mevcut cam kumbaralarının durumu göz önüne alınarak, farklı kullanım alanları için sahaya eklenmesi gereken cam kumbaralarının sayısı Tablo 4 te verilmiş ve harita üzerinde yerleri AutoCAD programı yardımı ile işaretlenmiştir. Buna göre kullanım alanı, yarı çapı 100 metre olan bir daireyi içine alacak şekilde kabul edilmiş senaryo için, eklenmesi gereken cam kumbarası sayısı hesaplandığında 519 adet yeni noktaya cam kumbarası eklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. 250 metre yarıçap için 95 adet ve 500 metre yarıçap için ise 14 adet kumbara sahada muhtelif yerlere eklenmelidir. Tablo 4. Farklı kullanım alanı boyutlarına göre eklenmesi gereken cam kumbaraları Cam Kumbarasının Temsili Kullanım Alanı Yarıçapı, (m) Temsili Kullanım Alanı, (ha) Eklenmesi Gereken Kumbara Miktarı, (adet) 100 m 3, m 19, m 78,5 14 MEVZUAT 23

12 4. SONUÇ VE TARTIŞMA İlçe belediyelerince ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanmasında kapıdan kapıya toplama uygulamasına son verilerek, konteynır ile sabit noktalardan toplama sisteminin iyileştirilmesi gerekmektedir. Cam toplama donanımlarının haritalandırılması sonucunda Bakırköy de birçok vatandaşın konteynır ile ayrı toplama hizmetinden yararlanamadığını ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle temsili alanların kullanılması ile yeni donanımların etkin bir şekilde yerleştirilmesi ve belediyelerin mali olanakları çerçevesinde bu kullanım alanlarının küçültülerek hizmetin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Aynı çalışmanın diğer donanımlar için de yapılması toplamada araç ve işçilik maliyetlerini önemli ölçüde düşürecektir. Bu tez kapsamında Bakırköy ilçesinde cam kumbaraları için en uygulanabilir temsili kullanım yarı çapı 250 metre olarak belirlenmiştir. Bu uzaklık hedef olarak belirlenmeli ve daha ileriki yıllarda daha da düşürülerek uygulama geliştirilmelidir. Ayrıca sistemin daha da etkin hale getirilmesi için ikinci aşama olarak, konut bölgelerinde bulunan her bir kumbaranın temsil ettiği alan içerisinde yer alan hanelerdeki kişi sayısı da hesaba katılarak belirlenen noktalardaki kumbaraların sayısı artırılabilir. Hem kentsel atıkların hem de geri kazanılabilir atıkların toplanmasında güzargah optimizasyonu çalışmaları yapılmalıdır. Bu sayede araç giderleri önemli ölçüde azalacağı gibi araçlarda yakıt yakılmasından kaynaklanan emisyonlar da düşecektir. Çalışma neticesinde, ilçede mevcut olan 45 adet atık cam toplama noktasının yanı sıra 95 adet yeni lokasyon eklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. KAYNAKÇA: - T.C. İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, (2012), İstanbul Çevre Durum Raporu , syf , İstanbul. - GAUTAM, S.P., et al., V.C., (2012), Use of Glass Wastes as Fine Aggregate in Concrete, J. Acad. Indus. Res., 1(6): TOPCU, I.B. and Canbaz, M., (2004)., Properties of Concrete Containing Waste Glass, Cement Concrete Res. 34: PIR, Anıl (2013), Bakırköy İlçesinde Entegre Katı Atık Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. - T.C. Resmi Gazete, 2872 sayılı Çevre Kanunu. (18132), 11/8/1983, (Değişik: R.G.: 13/5/ sayılı Kanun). - T.C. Resmi Gazete, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik. (26927), Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO Vakfı), Tarihçe, Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı İktisadi İşletmesi (TÜKÇEV), Yetki Belgemiz, T.C. Resmi Gazete, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği. (28035), 24/8/ Ministry of Local Government and Provincial Councils of Sri Lanka., (2008), Solid Waste Collection and Transport, Service Delivery Training Module 1 of 4, Sri Lanka. - MEGEP., (2009), Çevre Koruma ve Katı Atık Toplama, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Gelişim Programları Ders Notları, Ankara. - ŞAHİN, A., (2007), Peyzaj Mimarlığı Tasarım Sürecinde Bilgisayar Kullanım Olanaklarının Alanya Atatürk Parkı Örneğinde İrdelenmesi, T.C. Selçuk Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı A.B.D., Yüksek Lisans Tezi, Konya. - BENLİAY, (2001), Bilgisayar Destekli Tasarım Sürecinde Peyzaj Tasarım Projelerinin Sunum Tekniklerinin A.Ü.Z.F. Dekanlık Kampusu Projesi Örneğinde İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. - KHEMLANI, L., (2004), Form-Z 4 3D Modeling Rendering & Animation, Mc Graw Hill. - KİBAROĞLU, M.A., (2006), Tasarım Sürecinde Üç Boyutlu Modellemenin Rolü ve CAD/CAM Programlarının Sınıflandırılması, T.C. Mimar Sinan Üniversitesi, Tasarım A.B.D., Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 24 Mart 2015 Yıl: 15 Sayı: 174