Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

Transkript

1 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar UMS 37 Jale Akkaş Denetim Ortağı 12 Ekim, 2011 Grant Thornton Türkiye 2011 Grant Thornton Türkiye.Tüm Tüm hakları saklıdır.

2 UMS 37 Karşılıklar Koşullu Borçlar Bu Standardın amacı; uygun muhasebeleştirme kriterleri ve ölçüm esaslarının karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu varlıklara uygulanmasını ve kullanıcıların bunların nitelikleri, zamanlamaları ve tutarlarını anlamalarını sağlamak üzere gerekli bilgilerin finansal tablo eklerinde gösterilmesini sağlamaktır.

3 UMS 37- Kilit Terimler Yükümlülükler / Borçlar Ticari borçlar ( mal alımı, tedarikçiye borçlar) Tahakkuklar Ücret, kira, izin, su, elektrik, doğal gaz faturalarına ilişkin gider faturaları Karşılıklar Garanti karşılıkları, dava karşılıkları, beklenen proje zarar karşılıkları Koşullu Borçlar Devam eden davalar

4 UMS 37 Karşılıklar Karşılık Gerçekleşme zamanı veya tutarı belli olmayan mevcut bir yükümlülüktür. Geçmişteki bir olay Ekonomik fayda içeren kaynakların olası çıkışı Yükümlülük tutarının güvenilir tahmini Kaynak çıkışı bir yıldan uzun bir sürede gerçekleşecek ise yükümlülük tutarı iskonto edilerek yansıtılır.

5 UMS 37 Karşılıklar Yükümlülük: Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ifası halinde ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmasına neden olacak mevcut yükümlülüktür. Sorumluluk doğuran olay: İşletmenin söz konusu yükümlülüğü yerine getirmekten başka gerçekçi bir alternatifinin olmaması sonucunu doğuran, hukuki veya zımnı bir kabulden doğan yükümlülük yaratan olaydır.

6 UMS 37 Karşılıklar Hukuki yükümlülük Sözleşmeden kaynaklanan; Yasal düzenlemeden kaynaklanan; veya Diğer kanuni uygulamalar

7 Karşılıklar- hangi durumlarda mali tablolarda yansıtılır? Geçmiş bir olaydan kaynaklanan mevcut bir yükümlülük ( hukuki veya zımni) varsa, Yükümlülüğü yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkması muhtemel ise, Yükümlülük tutarının güvenli bir biçimde tahmin edilebiliyorsa.

8 UMS 37 Koşullu Varlık ve Borçlar Koşullu Varlık ve Koşullu Borçlar Finansal tablolara yansıtılmaz. Dipnotlarda açıklanır.

9 Koşullu varlık UMS 37 Koşullu Varlık Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve işletmenin tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile mevcudiyeti teyit edilecek olan varlıktır.

10 UMS 37 Koşullu yükümlülük Koşullu yükümlülük / borç Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve şirketin tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile mevcudiyeti teyit edilebilecek olan; veya Geçmiş olaylardan kaynaklanan; fakat bir takım nedenlerle finansal tablolara yansıtılamayan mevcut yükümlülüktür: Yükümlülüğün yerine getirilebilmesi için, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin bulunması; veya Yükümlülük tutarının, yeterince güvenilir olarak ölçülememesi.

11 UMS 37 Zarar Doğuran Sözleşme Ekonomik açıdan dezavantajlı olan bir sözleşmeye sahip olunması durumunda söz konusu sözleşmeye ilişkin mevcut yükümlülük karşılık olarak muhasebeleştirilir. Ekonomik açıdan dezavantajlı bir sözleşme Zarar doğuran sözleşme Sözleşmede yer alan yükümlülükleri yerine getirmenin kaçınılmaz maliyetinin yine aynı sözleşmeden alınması beklenen ekonomik faydayı geçtiği sözleşmedir.

12 Zımni kabulden doğan yükümlülük Zımni kabulden doğan yükümlülük: aşağıda yer alan fiillerden kaynaklanır: Geçmişteki uygulamalar, yayımlanmış politikalar veya yeterince belirli cari açıklamalarla, işletmenin belirli sorumlulukları üstleneceğini diğer şahıslara taahhüt etmesi; ve Bunun sonucunda, şirketin bu sorumlulukları yerine getireceği konusunda diğer şahıslar nezdinde geçerli bir beklenti yaratmış olması.

13 UMS 37 Yeniden Yapılanma Aşağıdaki hususların yerine getirilmiş olması durumunda karşılık ayrılır: İşletmenin, yeniden yapılandırma işlemine ilişkin ayrıntılı ve resmi bir planının olması İşletmenin yeniden yapılandırmayı uygulamaya başlamak veya etkileneceklere duyurmak suretiyle yeniden yapılandırmanın tamamlanacağına dair geçerli bir beklenti yaratmış olması.

14 UMS 37 Örnekler Garantiler İptal edilemeyen kira sözleşmeleri Devam eden davalar Arazi düzenlemeleri Yasal düzenlemeler Yeniden yapılanmalar

15 Örnek-Garanti karşılığı Bir araba bayisi garanti vererek araba satmaktadır. Araba bayisi mali tablolarını hazırlarken satmış olduğu arabalara ilişkin garanti karşılığı ayırması gerekip gerekmediğine karar verecektir. Bunu yaparken bayi geçmişteki garanti taleplerini değerlendirecektir. Örneğin; Bir yıl içinde satılan arabalarda %70 da sıfır hasar olmakta, Bir yıl içinde satılan arabaların %20 inde normal hasarlar çıkmaktadır ve Bir yıl içinde satılan arabaların %10 inde ise önemli hasarlar olmaktadır. Normal bir hasarı düzeltmenin maliyeti 20,000 TL dir. Önemli bir hasarı düzeltmenin maliyeti 30,000 TL dir. Yıl sonu itibariyle gerekli garanti gider karşılığını hesaplayınız:

16 Örnek- Önerilen Çözüm Çözüm: Yıl sonunda gerekli garanti karşılığının net bugünkü değeri hesap edilir. (0TL* %70) + (20,000 TL*%20) + (30,000 TL*%10)=7,000 TL tutarında garanti gider masrafı mali tablolarda muhasebeleştirilecektir. Net bugünkü değer hesaplaması: Paranın zaman değeri önemli olduğunda hesaplanan toplam karşılık tutarı uygun reeskont oranı ile net bugünkü değerine indirgenecektir.

17 Örnek-Yeniden Yapılanma XYZ A.Ş. 31 Aralık 2010 tarihindeki yönetim kurulu toplantısında şirketin uluslararası şubelerini kapatma kararını almıştır. Bu toplantıda yönetim kurulu kapatma işleminin ne şekilde yapılacağına dair formel bir plan hazırlamış ve planın detayları üzerinde mutabık kalınmıştır. Müşterilere, tedarikçilere ve çalışanlara bu konuda mektuplar gönderilmiş ve yazılı bildirimler yapılmıştır. İlgili taraflarla bu plan üzerinde toplantılar yapılması kararlaştırılmıştır. Soru: yönetim kurulunun attığı adımlara göre 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle mali tablolarda karşılık ayrılmasını gerektiren yapıcı bir yükümlülük ortaya çıkmış mıdır?

18 Örnek -Yeniden yapılanma- çözüm Çözüm: UMS 37 ye göre yeniden yapılanma olaylarında karşılık ayrılması için gerekli şartlar şunlardır: 1) şirketin, yeniden yapılandırma işlemine ilişkin ayrıntılı ve resmi bir planının olması; an uygulanacağını; ve (b) Şirketin, yeniden yapılandırmayı uygulamaya başlamak veya temel özelliklerini bundan etkileneceklere duyurmak suretiyle yeniden yapılandırmanın tamamlanacağına dair ondan etkilenenler nezdinde geçerli bir beklenti yaratmış olması.

19 Örnek-Yeniden Yapılanma- Çözüm Çözüm: Yönetim kurulu resmi bir plan üzerinde müzakere etmiş, planı onaylamış ve ilgili taraflara iletmiştir. Buna göre XYZ A.Ş. Bu planın yürürlüğe gireceği konusunda bir beklenti oluşturmuştur. Dolayısıyla 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle bir yapısal yükümlülük meydana gelmiştir ve karşılık ayrılması gerekmektedir.

20 Dava Karşılık Çalışması Patent Davası Örnek-XY A.Ş. ne 3 farklı patent ihlalı davası açılmıştır. 1. patentin yetkisiz kullanımı davası, 100 MTL, çalışan tarafından şirkete karşı açılmış kıdem tazminatı davası, 3 MTL, 3. çevreye zarar ziyan verme davası, çevreciler tutarı belirlenmemiş temizlik tazminatı talep etmektedir. Şirket hukuk müşaviri bu davaların tümümün hukuken geçerli olmadığı görüşündedir. Davalar hakkında gerçekleşme olasılıkları;

21 Dava Karşılık Çalışması Patent Davası 1.dava: bu davanın kaybedilme olasılığı düşüktür. 2.dava: işine son verilen çalışanlara tazminat ödenmesi söz konusudur. Ancak tahmin edilen tutar 2 MTL dir. 3. dava: hali hazırda çevreye verilen zarar için tazminat ödenmesi gerektiren Mevcut bir yasa yoktur. Ancak çevrecilerin talebi ile yapısal bir yükümlülük olabilir. Ancak bunun da tutarı tahmin edilememektedir.

22 Dava Karşılık Çalışması Patent Davası Soru: XY A.Ş. Hukuk müşavirinin görüşüne göre mali tablolarında ne kadarlık bir karşılık yansıtacaktır? Veya koşullu yükümlülük olarak mali tablo dipnotlarında belirtecektir?

23 Dava karşılık çalışması patent davası Çözüm 1.dava: bu dava için kaybetme olasılığı çok düşük olduğundan karşılık ayrılması veya koşullu yükümlülük olarak belirtilmesine gerek yoktur. 2.dava: çalışanlara tazminat ödenmesi muhtemeldir. 2 MTL için mali tablolarda karşılık ayrılacaktır. 3.dava: yasal bir yükümlülük olmamakla birlikte yapısal bir yükümlülükten bahsedilebilir.ancak bunun tutarı belirlenemediğinden karşılık ayrılması mümkün değildir. Bu durumda, bu husus, mali tablolarda karşılık ayrılamadığından, dipnotlarda koşullu yükümlülük olarak açıklanacaktır.