Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri

Transkript

1 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 1 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Ali SEMİN Amerika Birleşik Devletleri (ABD) nin ve uluslararası koalisyon güçlerinin Mart 2003 te Irak ı işgal etmesi, Irak ın siyasi sisteminin ve toplumsal düzenin etnik ve mezhepsel olarak keskin bir şekilde ayrışması ile sonuçlanmıştır. Bağdat ta kurgulanan siyasi denklemin etnik ve mezhepsel (Arap, Kürt, Türkmen/ Şii-Sünni) olarak paylaşılması ülkede söz konusu unsurlar arasında şiddetli bir güç rekabetine neden olmuştur. Irak ta artık devlet ile toplumun her geçen gün aralarındaki güven duygusunun kaybolması etnik ve mezhepsel iç çatışmayı körüklemiştir yılında Irak ın daimi anayasasındaki tartışmalı bölgeleri kapsayan 140. maddesi, başta Kerkük olmak üzere Musul, Diyale ve Selahaddin vilayetleri Bağdat ile Erbil arasında ciddi tartışma, çatışma ve krizlere sebebiyet vermiştir. Bu bağlamda Kerkük ve Selahaddin vilayetleri arasında tartışmalı bölgelerden biri olan Tuzhurmatu, 140. madde kapsamında etnik ve mezhepsel çatışma ihtimalinin yüksek olduğu bir bölge olarak karşımıza çıkmaktadır. Her iki kentin demografik yapısının karışık olmasından dolayı tek bir kesimin hâkimiyetine geçmesi oldukça zor gözükmektedir. Ayrıca bu tablo Türkmen- Kürt ve Kürt-Şii çatışmasında önemli bir kırılma noktasıdır. Öte yandan IŞİD in Haziran 2014 ten beri Irak ın ikinci büyük kenti olan 2 milyon nüfuslu Musul u kontrol etmesiyle birlikte Bağdat ın siyasi, ekonomik ve askeri anlamdaki gücünün âdeta yok olduğu söylenebilir. Bu çalışmada Türkmen kenti olan Tuzhurmatu da yaşanan olayların arkasındaki sebeplere değinilecek ve etnik bir çatışmaya nasıl dönüşebileceği analiz edilecektir. Tuzhurmatu nun Stratejik Önemi ve Türkmenler 1976 yılına kadar Kerkük e bağlı bir Türkmen kenti olan Tuzhurmatu, bu tarihten itibaren Kerkük ün idaresinden ayrılmış ve Selahaddin vilayetine bağlanmıştır. Günümüzde nüfusunun yaklaşık olarak 150 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Tuzhurmatu, Bağdat ın 175 kilometre kuzeyinde, Kerkük ün 75 kilometre güneydoğusunda ve Selahaddin ilinin merkezi olan Tikrit e 100 kilometre uzaklıktadır. Stratejik bir konumda olan Tuzhurmatu ya Süleymanbeg, Emirli, Bastamlı ve Kadirkaram dan oluşan dört Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) Mecidiyeköy Yolu Caddesi, No:10, Şişli -İSTANBUL bilgesam@bilgesam.org Tel: Fax: BİLGESAM Tüm hakları saklıdır. İzinsiz yayımlanamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

2 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 2 nahiye ve yirmiden fazla köy bağlıdır. 1 Tuzhurmatu, önemli bir ticari güzergâh olmasının yanı sıra, bulunduğu jeostratejik konum kenti cazibe merkezi haline getirmektedir. Bu bağlamda Kerkük-Bağdat hattı üzerinde olması Tuzhurmatu nun ehemmiyetini daha çok artırmaktadır. Dolayısıyla Tuzhurmatu nun sahip olduğu stratejik konum Kürtler, Şii Araplar ve Türkmenler arasında güç mücadelesine sebep olmaktadır. Tuzhurmatu nun bilhassa Türkmenler açısından bir diğer özelliği ise; Türkmen bölgeleri içerisinde demografik yapısı en az değişen bir kent olmasıdır. Bunun en önemli sebebi, kentin civarındaki köylerin Türkmenlerden oluşmasıdır. Aynı şekilde, Türkmenler 2003 Irak işgalinden sonra Tuzhurmatu da patlama, silahlı saldırı ve adam kaçırma gibi olayları çok sık yaşamıştır. Bununla beraber kentteki Türkmenlerin güvenlik sorunlarına rağmen, Tuzhurmatu dan başka bir bölgeye büyük bir göç dalgasına rastlanmamaktadır. Bu durumun temel nedenine bakıldığında Türkmen kimliği ile Şiilik faktörünün önemli etkileri gözlemlenmektedir. Diğer taraftan, Irak anayasasının 140. maddesindeki tartışmalı bölgelerin Bağdat-Erbil arasında ciddi bir krize dönüşmesi Tuzhurmatu yu da kapsamaktadır. Kürtler Tuzhurmatu nun Kuzey Irak yönetimine bağlanması için çaba harcamaktadır. Fakat Tuzhurmatu nun etnik, mezhepsel ve siyasi yapısı kentin Kuzey Irak Kürt yönetimine idari olarak bağlanmasına müsaade etmemektedir. Çünkü Tuzhurmatu daki Türkmenler ile Bağdat, Necef ve Kerbala daki Araplar arasındaki Şiilik faktörü Kürtlerin kentte hâkimiyet kurmasını zorlaştırmaktadır. Başka bir ifadey- (Erişim: زوط ). le, Kürtlerin Kerkük ün demografik yapısını ve kontrolünü kullandıkları güçle elde ettikleri gibi Tuzhurmatu yu da aynı yöntemi uygulayarak hâkimiyet sağlayacaklarını düşündükleri ifade edilebilir. Kürtlerin IŞİD ile mücadele adı altında ABD ve Batılı ülkelerden aldıkları silah/ askeri destekle 2005 yılından itibaren tartışmalı bölgeler olarak kabul edilen başta Kerkük olmak üzere tüm kentleri Bağdat tan geri aldıklarını söylemek mümkündür. Kürtlerin Kerkük ün demografik yapısını ve kontrolünü kullandıkları güçle elde ettikleri gibi Tuzhurmatu yu da aynı yöntemi uygulayarak hâkimiyet sağlayacaklarını düşündükleri ifade edilebilir. Aslında Irak ta Bağdat a bağlı güvenlik güçleri, Peşmerge ve Şii milis gücü Haşed el Şaabi, yıllarında IŞİD ile mücadele ederek belli bölgeleri kontrol etmeyi başarmışlardır yılında ise Kürtlere bağlı Peşmerge gücü IŞİD den kurtarılan 1050 kilometrelik sınırını pekiştirmeye yönelmiştir. Diğer bir tabirle Peşmerge gücü anayasanın 140. maddesini kapsayan tartışmalı bölgelerin neredeyse tamamını IŞİD in kontrolünden geri almıştır. Bu bağlamda Kuzey Irak Kürt yönetiminin artık IŞİD in kontrolünden geri aldığı bölgeleri Peşmerge dışındaki yerel güçlerden arındırmak stratejisine geçtiği ifade edilebilir. Kürtlerin IŞİD ile mücadele adı altında kontrol edemedikleri stratejik bölgelerden birisi olan Tuzhurmatu üzerinde yerel güçler arasında hâkimiyet ve nüfuz savaşı büyük tehlike arz etmektedir. Irak ta yerel güçler arasındaki nüfuz mücadelesi iki önemli sonucu doğurabilir. Bunlardan birincisi; IŞİD in kaybettiği bazı bölgelere saldırarak geri almasını sağlayabilir. Diğer

3 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 3 ise, yerel güçlerin nüfuz mücadelesinin önlenmesi zor bir etnik veya mezhepsel iç çatışmaya yol açabilir. Bu noktada, her iki sonuç da Irak ı daha kaotik bir geleceğe sevk edebilir. Tuzhurmatu Olaylarına Genel Bir Bakış Tuzhurmatu nun demografik ve sosyal yapısı diğer tartışmalı bölgelerden oldukça farklıdır. Tuzhurmatu daki Türkmen nüfusunun Kürtlerden fazla olmasıyla birlikte, demografik olarak değiştirilmesi zor bir kenttir. Tuzhurmatu nun civar köylerinin yüzde 80 inden fazlasının Türkmenlerden oluşması ve etrafındaki köylerden aldığı göçlerin demografik yoğunluğunun Türkmen ağırlıklı olması kentin nüfus yapısındaki değişimin yapısını göstermektedir. Şu hususa dikkat çekmekte fayda vardır; 2003 Irak işgalinden bu yana Tuzhurmatu dan göç edenlerin çoğu Türkmenlerden oluşsa da halen kentteki nüfusun % 75 inin Türkmen olduğu ifade edilebilir. Dolayısıyla Kürtler Tuzhurmatu da baskı ve saldırılar uygulayarak, Türkmenleri göç etmeleri için zorlamaya çalışabilir. Fakat Tuzhurmatu dan Türkmenler göç ettiğinde yerlerine Şii Arapların geleceğini unutmamak gerekir. Bunun temel sebeplerinden birisi, Şiiler için Tuzhurmatu nun coğrafi ve mezhepsel önemidir. Irak işgalinden sonra Kürtler Şii çoğunlukta olan hiçbir kentte tek başlarına hâkimiyet sağlayamamıştır. Artık Irak ın coğrafi, siyasi, ekonomik ve askeri anlamda etnik ve mezhepsel (Şii-Sünni) olarak iki temel fay hattı vardır. Bu nedenle ülkede var olan fay hatlarının Kürt- Türkmen, Kürt-Şii ve Kürt-Sünni Araplar arasında yaşanan jeopolitik savaşı ile güç rekabetinden ötürü Irak ta her zaman iç çatışma ya da savaşa hazır saatli bir bomba bulunmaktadır. Yukarıda belirtilen gelişmeler değerlendirildiğinde, Tuzhurmatu da meydana gelen olaylarda temel faktörlerin başında jeopolitik savaş olduğunu ifade etmek mümkündür. Bu bağlamda IŞİD in Musul u kontrol ettikten sonra Irak ta başlayan milisleşme süreci ülkedeki kaotik ortamı daha da arttıracaktır. Tuzhurmatu da Kasım 2015 ten beri Şii milis gücüne bağlı 16. Türkmen Haşed el Şaabi Tugayı ile Peşmerge güçleri arasında yaşanan çatışmaların Türkmen- Kürt çatışmasına dönüşme tehlikesi vardır. Öte yandan 23 Nisan 2016 tarihinde Tuzhurmatu da Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) üyesi Goran Cevher in evinin bahçesine atılan el bombasının ardında Peşmerge güçleri ile Haşed el Şaabi arasında çatışma başlamıştır. Çatışmada 3 Peşmerge komutanıyla beraber 12 kişi hayatını kaybetmiştir. 2 Bölgeden edinilen bilgilere göre, siviller de dâhil olmak üzere her iki taraftan çok sayıda kişi hayatını kaybetmiş ve yaralanmıştır. 24 Nisan da Bedir Tugayı lideri ve Haşed Şaabi milis gücünün başkomutanı Hadi el Amiri ile Kerkük Valisi Necmettin Kerim taraflar arasındaki olayları sonlandırmak için toplantı düzenlemiş, ancak herhangi bir anlaşmaya varılamamıştır. 27 Nisan da ise Tuzhurmatu ya bağlı Hilve Havaalanında KYB den Vali Necmettin Kerim ve Adnan Muhammed Mine, Haşed el Şaabi tarafından ise Hadi Amiri, Ebu Mehdi Muhandis ve 16. Türkmen Tugay ın komutanı Ebu Rıza Naccar ın katılımıyla geniş kapsamlı toplantı düzenlenmiş ve 9 maddelik bir anlaşma sağlanmıştır. Bu bağlamda, Peşmerge güçleri ile Haşed el Şaabi milis gücü Tuzhurmatu dan geri çekile- نييندمو دشحلاو ةكرمشيبلا نم صاخشأ 9 ةباصإو لتقم 2 : ي ف ).

4 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 4 cek, kentin güvenliğini federal polis gücü sağlayacak, çatışmaya sebep olan kişiler cezalandırılacak, çatışmada hayatını kaybeden şehit kabul edilecek ve ortak güvenlik koordinasyon birimi teşkil edilecek gibi hususların yer aldığı bir anlaşma imzalanmıştır. 3 Yapılan anlaşma, Kasım 2015 te Peşmerge gücü ile Haşed el Şaabi arasındaki anlaşmanın bir benzeri konumundadır. Bu sebeple kentte çatışmaların yeniden başlama riski bulunmaktadır. Kasım 2015 ten 23 Nisan 2016 tarihinde Tuzhurmatu da Peşmerge güçleri ile Türkmen Haşed el Saabi Tugayı arasında yaşanan çatışmayı temel hatlarıyla analiz etmek gerekmektedir. Bunlar; 1. Tuzhurmatu olaylarına bakıldığında, Türkmen-Kürt geriliminden ziyade Kürtler ile Şiiler arasında yaşanan jeopolitik bir çatışma olduğu görülmektedir. Ancak kentteki nüfus çoğunluğunun Türkmen olmasından dolayı en büyük bedeli Türkmenler ödemektedir. ABD işgalinden sonra başta Kuzey Irak Kürt yönetimi olmak üzere Bağdat ta bulunan Kürt yetkililer Kerkük te, Tuzhurmatu da ve diğer Türkmen bölgelerinde Türkmenlerin askeri güç kurmasına destek verselerdi, Şii Haşed Şaabi milis gücüyle karşı karşıya kalınmayabilirdi. Bu noktada belirtmek gerekir ki; Haşed el Saabi Şii milis güç olarak görünse de, birkaç ağ tarafından kontrol edilmektedir. Bunlar Bağdat, Tahran ve Şiilerin kendi içerisindeki Bedir Tugayı lideri Hadi el Amiri, Asaib el Hak lideri Hazeili, Mukteda Sadr ve Ebu Mehdi el Muhandis tir. 2. Kuzey Irak Kürt yönetimi Irak anayasasının 140.maddesini tartışmalı bölgelerde uygulamak amacıyla Kerkük te, Tuzhurmatu da بلاو دشحلا نيب قافتالا ةقيثو رشنت زوين ةيرموسلا 3 مشي ve Diyale de Türkmenleri siyasi ve askeri açıdan zayıflatabilmek için çaba harcamıştır. Günümüzde Haşed el Şaabi Şii milis gücünden bağımsız bir Türkmen askeri gücü kurulmuş olsaydı, Kürtlere karşı Şii baskısı daha az olabilirdi. Fakat burada İran faktörüne dikkat çekmekte yarar vardır; çünkü Kürtler ile Şiiler arasında herhangi bir çatışma meydana gelmesi durumunda İran Devrim Muhafızları na bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani devreye girecektir. Tuzhurmatu olaylarına bakıldığında, Türkmen-Kürt geriliminden ziyade Kürtler ile Şiiler arasında yaşanan jeopolitik bir çatışma olduğu görülmektedir. Ancak kentteki nüfus çoğunluğunun Türkmen olmasından dolayı en büyük bedeli Türkmenler ödemektedir. 3. Önemli hususlardan birisi Tuzhurmatu da çıkan çatışmanın İran a ve Şii çoğunluklu Bağdat yönetimine yakınlığıyla bilinen KYB li Peşmergeler ile Haşed el Şaabi arasında meydana gelmesidir. Bu nedenle dikkat edilirse Kuzey Irak Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani, Tuzhurmatu olaylarının başlamasından tam 3 gün sonra bir açıklamada bulunmuştur. Bu açıdan KYB li Peşmergeler in Tuzhurmatu da Şii milis güçleriyle çatışması Kürdistan Demokratik Partisi nin (KDP) bu vesileyle Kuzey Irak bölgesinde yaşanan siyasi, ekonomik ve Barzani nin başkanlık göreviyle ilgili olan sorunlarının üzerini örtmektedir. Dolayısıyla KYB nin İran ve Şiilerle karşı karşıya gelmesi KDP nin bölgedeki elini güçlendirmektedir. Bu bağlamda yukarıda sözü edilen gelişmeler dikkate alındığında, Tuzhurmatu Selahad-

5 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 5 din vilayetine bağlı olmasına rağmen, Kerkük Valisi Necmettin Kerim in kentin Kerkük ün idaresindedir gibi davranması dikkat çekmektedir. Ayrıca Peşmerge gücü ile Haşed el Şaabi arasındaki görüşmelere sadece askeri temsilciler değil, Kürtler tarafından KYB li siyasi yetkililer de katılmıştır. Bu noktada belirtmek gerekir ki, görüşmelere Bağdat hükümetinden herhangi bir bakanın katılmaması veya Silahlı Kuvvetler Başkomutanı olan Başbakan Haydar el Abadi nin yapılan toplantılara temsilci göndermemesi Bağdat ın milis güçleri üzerindeki etkisinin zayıf olduğunu göstermektedir. Öte yandan Tuzhurmatu Kaymakamı KYB li Şelal Abdıl Kuzey Irak ın görsel medyasına vermiş olduğu röportajda Peşmerge güçlerinin Haşed el Şaabi milis güçlerini yeneceğini vurgulamış ve Tuzhurmatu nun kontrolünün kendi güvenlik güçlerine geçmesi gerektiğini belirtmiştir. Aslında kaymakamın temel görevi mensup olduğu etnik ve siyasi kimliğini bir kenara bırakarak, kentteki barışı sağlamak için çaba harcamak olmalıdır. Fakat Kaymakam Abdıl adeta bir Peşmerge gibi davranarak kentteki Türkmen ve Haşed el Şaabi milis güçlerine karşı bir tutum sergilemiştir. Şu noktayı vurgulamak gerekir, Tuzhurmatu ilçe olarak idaresi Selahaddin vilayetine bağlıdır. Başka bir değişle Tuzhurmatu anayasanın 140. maddesinin kapsamında olsa da Bağdat merkezi hükümetine bağlı bir kenttir. Tuzhurmatu Hadisesinin Türkmen-Kürt İlişkilerine Yansımaları Kuzey Irak Kürt yönetimi yaşadığı siyasi ve ekonomik krizden dolayı Şii çoğunluklu Bağdat merkezi hükümeti ile herhangi bir çatışma yaşamak istememektedir. Ayrıca Irak işgalinden sonraki süreçte Bağdat ta iki önemli müttefik olan Kürtler ve Şiiler arasında olası bir askeri çatışmanın iç savaşa dönüşme ihtimali potansiyel bir tehdittir. Özellikle Kürtler açısından bakıldığında Şiileri karşılarına almak Kerkük, Diyale ve Selahaddin illerinde Şii milis güçleriyle mücadele etmek anlamına gelmektedir. Dahası Kürtlere karşı İran ın da devreye girmesiyle birlikte 2014 Haziran ayından kurulan Şii Haşed Şaabi milis güçleriyle başta Kerkük olmak üzere tartışmalı bölgelerde ciddi bir çatışmayla karşı karşıya kalınabilir. Bunun sonucunda ise Kürtlerin, IŞİD ile mücadele adı altında kazandığı toprakları kaybetmesi kuvvetle muhtemeldir. Bazı Kürt yetkili ve medyasında Tuzhurmatu olayına ilişkin çıkan haberlerde Şii Haşed el Şaabi ifadesi yerine Türkmen Haşed Şaabi milis gücü olarak sunulması tercih edilmiştir Bu nedenle bazı Kürt yetkili ve medyasında Tuzhurmatu olayına ilişkin çıkan haberlerde Şii Haşed el Şaabi ifadesi yerine Türkmen Haşed Şaabi milis gücü olarak sunulması tercih edilmiştir. Bu bağlamda Türkmen Haşed Şaabi milis gücü tabirinin kullanılmasını, Şiiler ile Kürtler arasındaki krizi Kürt-Türkmen etnik çatışmasına dönüştürme girişimi olarak değerlendirmek mümkündür. Kürtler bakımından analiz edildiğinde bu tür çabaların iki önemli nedeni karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan birincisi Türkmenlerin siyasi, ekonomik ve askeri anlamda zayıf olmasıdır. Muhtemel bir Kürt- Türkmen çatışması çıktığında örgütlü bir Türkmen gücünün bulunmaması Kürtler için büyük bir avantajdır. İkinci neden ise; Türkmenler ile Kürtler arasında etnik kökene dayalı bir çatışmanın patlak vermesi durumunda Bağdat merkezi

6 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 6 hükümetinin Türkmenleri savunmayacağı/savunamayacağı hususunun da oldukça net olduğu söylenebilir. Kürtler bilhassa IŞİD den sonra ortaya çıkan konjonktürden dolayı ne Şii Araplarla ne de Sünni Araplarla çatışmak istemektedir. Dolayısıyla Kürtler Tuzhurmatu olaylarını Şii-Kürt çatışması yerine Türkmen-Kürt etnik krizine indirgeyerek tartışmalı bölgelerindeki hâkimiyetini pekiştirmek stratejisi gütmektedir. Yukarıda belirtilen gelişmeler dikkate alındığında, Tuzhurmatu olayı Türkmenler açısından oldukça büyük bir sorundur. Türkmen kimliğinin Şii-Sünni olarak mezhepsel manada bölünmesi vahim bir durumdur. Ayrıca şu hususa değinmekte fayda vardır; eğer Kürtlerin Tuzhurmatu üzerinde Kürt-Türkmen etnik gerilimi tırmandırma stratejisi başarılı olursa hem Kerkük teki hem diğer bölgelerdeki Türkmenler zarar görecektir yılından bu yana Türkmen-Kürt ilişkilerindeki kırılma noktası olarak görülen Kerkük ün yerini Tuzhurmatu alabilir. Nitekim Kürtlerin İŞID e karşı verdikleri mücadelede batılı ülkelerden (Almanya, Fransa, İtalya gibi) hatırı sayılır ağır silahlar tedarik ettikleri görünmektedir. Dolayısıyla Batılı ülkelerin terörle mücadele amacıyla Bağdat hükümetine ve Peşmerge güçlerine yaptığı silah yardımları, IŞİD terör örgütünden geri alınan bölgelerin sayısı arttıkça zamanla ülkedeki yerel güçler arasındaki sıcak çatışmariskini de artmaktadır. Bu bağlamda terörle mücadele edilmesi için Irak taki yerel güçlere yapılan silah yardımlarının taraflar arasında olası bir iç savaş durumunda denetlemesinin yapılabilmesi için bir kontrol mekanizması oluşturulması gerekmektedir. Aksi halde Kürt-Türkmen-Kürt-Şii ve Şii-Sünni Araplar arasında yaşanacak herhangi bir çatışmanın önlenmesi zor gözükmektedir. Bu bakımdan Tuzhurmatu da yaşanan olaylar ülkedeki etnik iç savaşın bir provası olarak düşünülebilir. Sonuç Irak ta IŞİD sonrası yerel güçler arasında başlayan güç mücadelesinin neticesinde siyasi ve askeri anlamda ülkedeki iç dinamiklerin de değiştiği görülmektedir. Kürtler tartışmalı bölgeleri Bağdat hükümetiyle herhangi bir çatışma yaşamadan kontrolü altına almayı başarmıştır. Başka bir ifadeyle, IŞİD Irak topraklarında hâkimiyet kurarken Kuzey Irak Kürt yönetimi sınırlarını genişletmiştir. Türkmenler ise, hem mezhepsel hem de coğrafi olarak ikiye bölünmüştür. Artık IŞİD sonrası Irak ta Türkmen kimliğinin ciddi bir tehdit altında olduğu gerçeği mevcuttur. Türkmenler, Tuzhurmatu olayının ardından Kürt-Şii-Sünni Arap ve IŞİD arasındaki fay hattında potansiyel bir varlık mücadelesiyle karşı karşıyadır. Irak taki gelişmelere dikkat edildiğinde Kerkük ün güneyindeki Beşir Köyü nü IŞİD terör örgütünden kurtarma operasyonunda Türkmenler ne Bağdat hükümetinden ne de uluslararası koalisyondan destek almıştır. Şii yetkililer, Tuzhurmatu daki Peşmerge güçleriyle Haşed el Şaabi arasındaki olaylarda göstermiş olduğu hassasiyeti Beşir Köyü ndeki kurtarma operasyonlarında göstermemiştir. Tuzhurmatu nun stratejik konumundan dolayı Şii yetkililerin olaya müdahil olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda Tuzhurmatu daki olaylar yalın bir Türkmen sorunu olmasından ziyade Şii çoğunluklu Bağdat merkezi hükümetinin temel meselesi olmalıdır. Eğer Tuzhurmatu da yaşanan olaylar sadece Türkmenleri ilgilendiren bir krize dönüştürülürse, bu Türkmen-Kürt

7 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 7 etnik çatışmasını körükleyebilir. Böyle bir tablo ise tüm Türkmen bölgelerine yayılarak önlenemez bir tehlike olarak karşımıza çıkabilir. Ayrıca, Kürtler Tuzhurmatu da Türkmen milis güçleriyle sorun yaşadığını göstererek kenti tamamen kontrolü altınaalmaya çalışmaktadır. Şii yetkililer, Tuzhurmatu daki Peşmerge güçleriyle Haşed el Şaabi arasındaki olaylarda göstermiş olduğu hassasiyeti Beşir Köyü ndeki kurtarma operasyonlarında göstermemiştir. Özetlemek gerekirse; Kürt silahlı gruplar tarafından Tuzhurmatu daki 23 Nisan olayında çocuk, kadın ve yaşlı sivil Türkmenler, Haşed el Şaabi milis güçlerinden daha çok hedef alınmıştır. Ayrıca, Tuzhurmatu Kasım 2015 te Peşmergeler ile Haşed el Şaabi milis güçleri arasında çıkan çatışmadan sonra beton duvarlarla Kürt ve Türkmen bölgeleri olarak adeta iki kanton bölgeye ayrılmıştır. Her iki kesim birbirlerinin semt ve mahallelerine giremez duruma gelmiştir. Bu noktada üzerinde durulması gerek husus ise; Tuzhurmatu nun Kürt- Şii bölgeleri olarak değil de, etnik kimliğe dayalı Kürt-Türkmen bölgeleri olarak ikiye bölünmesidir. Bu ise, zor bir ihtimalde olsa, Tuzhurmatu nun demografik yapısının Kürtler tarafından değiştirilmeye çalışıldığının bir göstergesidir.

8 Tuzhurmatu daki Güç Mücadelesi ve Türkmen-Kürt İlişkileri Sayfa 8 BİLGESAM Hakkında BİLGESAM, Türkiye nin önde gelen düşünce kuruluşlarından biri olarak 2008 yılında kurulmuştur. Kar amacı gütmeyen bağımsız bir sivil toplum kuruluşu olarak BİLGESAM; Türkiye deki saygın akademisyenler, emekli generaller ve diplomatların katkıları ile çalışmalarını yürütmektedir. Ulusal ve uluslararası gündemi yakından takip eden BİLGESAM, araştırmalarını Türkiye nin milli problemleri, dış politika ve güvenlik stratejileri, komşu ülkelerle ilişkiler ve gelişmeler üzerine yoğunlaştırmaktadır. BİLGESAM, Türkiye de kamuoyuna ve karar alıcılara yerel, bölgesel ve küresel düzeydeki gelişmelere ilişkin siyasal seçenek ve tavsiyeler sunmaktadır. Yazar Hakkında Mart 2011 den beri BİLGESAM Orta Doğu araştırmaları uzmanı olarak çalışan Ali Semin, Orta Doğu siyaseti, Türkiye nin Ortadoğu politikası, Türk-Irak ilişkileri, Irak ın iç ve dış politikası, kuzey Irak ın siyasi yapısı, Türkmenler, Iraklı Kürtlerin bölgesel ve küresel güçlerle ilişkileri, Körfez ülkeleri, İran, Suriye, Libya, Mısır, Tunus, Filistin sorunu, Hizbullah ve Hamas konularıyla ilgilenmektedir. Semin, 2012 yılından itibaren Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler doktora programına devam etmektedir.