BALIKÇILIK VE DENĠZSEL ÜRÜNLER EKONOMĠSĠ YURTDIġI EĞĠTĠM SUNUSU 17 ARALIK NĠSAN 2013 ĠNGĠLTERE

Transkript

1 BALIKÇILIK VE DENĠZSEL ÜRÜNLER EKONOMĠSĠ YURTDIġI EĞĠTĠM SUNUSU 17 ARALIK NĠSAN 2013 ĠNGĠLTERE

2 PORTSMOUTH SUNUM YAPAN : Gülten ÇĠÇEK Su Ürünleri Mühendisi

3 DanıĢman Hoca: Prof.Dr.Trond BJORNDAL İNGİLTERE- Portsmouth Üniversitesi Sucul Kaynakların Yönetim ve Ekonomi Merkezi

4 EĞİTİM KAPSAMINDA Türkiye Balıkçılığı,Üretimi ve Pazarı Türkiye deki Ekonomik Balık Türleri ve Diğer Su Ürünlerinin Üretimi,Pazarlama ve Fiyat Analizleri ( ) Türkiye Su Ürünleri İç ve Dış Pazar Analizi Türkiye Balık Tüketimi Türkiye Balıkçılığının Ekonomik Geleceğine Bakış

5 EĞİTİM KAPSAMINDA Portsmouth Balık Marketi ve Londra Billingsgate Balık Marketi Ziyaretleri

6 KATILIMLAR -SUNUM TEKNĠKLERĠ KURSU ( 12 Haftalık) -GRAMER VE AKADEMĠK ĠNGĠLĠZCE KURSU(12 Haftalık) DİL OKULU Portsmouth Üniversitesi-İngiltere

7 Şekil-1: Dünya Avcılık ve Yetiştiricilik Üretimi (The State of World Fisheries and Aquaculture, 2012)

8 Akdeniz ve Karadeniz de Avcılık Yoluyla Balıkçılık Durumu Akdeniz ve Karadeniz de yakalamalar önceki yıldaki yüksek yakalama miktarlarıyla kıyaslandığında 2008 yılında % 12 azaldı. Bu negatif sonuç 5 ana balıkçılık ülkelerinin hepsi tarafından paylaģıldı. (Kaynak: FAO)

9 ġekil -2: Akdeniz Ülkeleri Yakalamaları (ton) (2008)

10 ġekil-3: Karadeniz Ülkelerinin Yakalamaları (ton) (2008)

11 Türkiye deniz ürünleri üretimi çoğunlukla avcılık yoluyla sağlanmakla birlikte yetiģtiricilik yoluyla üretim 2002 yılından beri kayda değer geliģme göstermektedir yılında üretimin %90 avcılık yoluyla ve %10 yetiģtiricilik yoluyla sağlanmaktaydı. (Kaynak: FAO) 2011 yılında, balıkçılık toplam üretimin %73. 2 avcılıktan ve %26,8 yetiģtiricilikten temin edilmiģtir yılında Avcılık üretimi %5.93 ve yetiģtiricilik üretimi arttı. (TUĠK) YetiĢtiricilik % 26.8 Avcılık % 73.2

12 ġekil-4: Türkiye nin Avcılık Yoluyla Su Ürünleri Üretimi ( )

13 Stokların mevcut durumlarının değerlendirilmesi tarihi karaya çıkarma verileriyle yapılmaktadır. Balıkçılığa ait mevcut veriler yıldan yıla kayda değer dalgalanmalar gösteriyor. Orada ekonomik türlerden hamsi, sardalya, lüfer ve karidesin karaya çıkarılan miktarlarında önemli ölçüde azalmalar bulunmaktadır. ( Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries Rebuilding Programmes (Balıkçılığın Tekrar ĠnĢa edilmesi Programlarına Milli ve Bölgesel YaklaĢım Envanteri &OECD, 2012)

14 TÜRKĠYE DE VAHġĠ TÜRLER TÜRLER Hamsi Akdeniz Ġstavrit Atlantik Ġstavrit Lüfer Sardalya Kalkan Kefal Mezgit Palamut Çaça Barbun Tekir Tablo-1: Türkiye de, yaygın avcılığı yapılan balık türleri (BSGM&TUĠK)

15 Anchovy Anchovy ġekil-5: Türkiye hamsi avcılık üretimi ( )

16 Özet olarak, hamsi stokları yıldan yıla değiģti.dalgalanmaların ana faktörleri olarak Ģu etkenler sıralanabilir: AĢırı Avcılık Aktivitesi, Ġnsan Kaynaklı Etkenlerin etkisi, Kirlenme, Ġklimsel DeğiĢiklikler ile Mnemiopsis, Beroe gibi istilacı türler..

17 TÜRKİYE HAMSİ PAZARI YIL HAMSĠ AV MĠKTARI (Ton) FĠYAT (Ytl/kg) TOPLAM DEĞER (Ytl) , , , , , , , , , , , ,76 Tablo 2: Türkiye de Yılları Hamsi Yakalamaları, Değer ve Fiyatları (Hamsi unu ve Hamsi Yağı Yapılan Miktar Hariç) (Kaynak: TUĠK)

18 TÜRKĠYE DE BALIK UNU VE BALIK YAĞI SEKTÖRÜ Türkiye Balık Unu ve Yağı Üretimi ( )

19 YILLAR HAMSĠ UNU-YAĞI ĠÇĠN (HAMSĠ ÜRETĠMĠ) FĠYAT (Ytl/kg) TOPLAM DEĞER (Ytl) , , , , , , , , , , , ,61 Tablo-4: Türkiye Hamsi Unu ve Yağı Üretimi, Değer ve Fiyat (Kaynak: TUĠK)

20 LÜFER ġekil-6: Türkiye nin Lüfer Avcılık Üretimi (t) (Kaynak:FAO)

21 Yıllar Lüfer Yakalamaları (Ton) Fiyat Toplam Değer (Ytl/kg) (Ytl) , , , , , , , , , , , ,20 Tablo-5: Türkiye Yıllarına Ait Yakalama Miktarları, Değer ve Fiyatları (Kaynak: TUĠK)

22 ġekil-7: Türkiye de Mezgit Avcılık Miktarı (t) (Kaynak:FAO)

23 Yıl Mezgit Üretim Miktarı (Ton) Fiyat (Ytl/kg) Toplam Değer (Ytl) , , , , , , Tablo-6: Türkiye de Mezgit Yakalama Miktarı, Değer ve fiyat (Kaynak:TUĠK)

24 Karadeniz deki mezgit stokları için birimlerin problemi henüz çözülemedi.mezgit uzun süreli göçler yapmamasına ve mezgit stoklarının Karadeniz Ülkelerinin her biri, ki bu ülkelerin sularında ve bölgesel veri analizinin değerlendirilmesine ihtiyaç duyuluyor, tarafından sömürülmesine rağmen Karadeniz Komisyonu Balıkçılık Uzmanları müģterek olarak stokları belirliyorlar. (Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)

25 Son 15 yıldır Karadeniz deki mezgit (Karadeniz deki doğu ve batı bölümü için ayrı ayrı olarak) miktar ve yoğunluğunun Değerlendirmesini ortaya koymayı mümkün yapan tek bir araģtırma baģlatıldı. (Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011) ÇeĢitli ülkelerdeki Karadeniz mezgit balıkçılığının çeģitli ölçümlerinin farkları ve benzer detaylarında dikkate alınmadığında o not edilmesi gerekir ki Türkiye deki balıkçılık yıllık yakalama veya balıkçılık çabalarının sınırlandırılmasız yürütüldüğüdür. (Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)

26 Ġstavrit stoklarının tespiti, 2004 yılından beri sömürülme oranının sonuçlarının değerlendirilmelerine dayandırılıyor. (Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)

27 BALIKLANDIRMA Yıl ġehir Balık Kaynak Balıklandırma Sayısı Miktarı(adet) Sayısı Alanı (Ha) Tablo-7: Türkiye nin yıllarındaki Balıklandırma ÇalıĢmaları (Kaynak: BSGM, 2013)

28 Ġlaveten Karadeniz deki bir alabalık türü olan ve Doğu Karadeniz Bölümünde yaģayan Salmo trutta labrax ın azalan stoklarını desteklemek için 2000 li yıllardan beri bu türle SUMAE tarafından bu türün balıklandırılması yapılmaktadır. (kaynak: Karadeniz Merkez Balıkçılık AraĢtırma Enstitüsü tarafından FAO ile iģbirliği projesi çerçevesinde adet markalandırılmıģ kalkan balığı yavrusu 2003, yıllarında Karadeniz e bırakıldı. (Kaynak: SUMAE) Yine SUMAE tarafından adet markalı mersin balığı Kızılırmak a 2011 yılında bırakıldı. (Kaynak: SUMAE) Ayrıca son birkaç yıldır Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı tarafından kendi faaliyet alanı içindeki alanlara 6000 adet Salmo trutta balıklandırması yapılmıģtır ve stoklandırma çalıģmaları devam etmektedir.

29 Türkiye Deniz Ürünleri Ġhracat ve Ġthalatı (ton) (BSGM&TUIK,2013)

30 Türkiye sucul veya deniz ürünleri pazarı ne devlet enstitüleri ne de akademik enstitüler tarafından iyi çalıģılmamıģtır. Belli Pazar bölümlerini örten birkaç bölgesel araģtırma olmasına rağmen, Türkiye sucul besin marketi ve Macalister Elliott and Partners Ltd tarafından 1996 yılında Dünya Bankasının finansal desteğiyle bir çalıģma yayınlandı. (Kaynak: Rad, F., 2002)

31 TÜRKĠYE DENĠZ ÜRÜNLERĠ ĠHRACATI Yıllar Ġhracat TL(Türk Lira) $ (Dolar) Miktarı(Ton) Tablo-10: Türkiye Deniz Ürünleri İhracat Miktarları ve Ekonomik Değerleri (BSGM&TUIK)

32 TÜRKİYE DENİZ ÜRÜNLERİ Yıllar Ġthalat Üretim Miktarı (ton) İTHALATI TL(Türk Lira) $ (Dolar) Tablo: yıllarına ait Türkiye Deniz Ürünleri Ġthalatı ve Ġthalat Değerler

33 Yıllar Üretim (ton) Ġhracat (ton) TÜKETĠM Ġthalat Ġç Tüketim (ton) (ton) ĠĢlenmiĢ miktar (Balık unu ve yağı) Değerlendi rilemeyen (ton) KiĢi baģına tüketim (kg) , , , , , , , , , , , , , , ,9

34 Ülke Kırmızı Et Tavuk ve Balık Toplam Kümes Hayvanları Avrupa Birliği ABD Almanya Fransa Ġngiltere Türkiye Yunanistan Tablo: GeliĢmiĢ Ülkelerde ve Türkiye de KiĢi BaĢına Kırmızı Et, Tavuk ve Balık Tüketimi (Source: FAO) (2011 Report of Sector Evaluation,

35 Tercih Edilen Balık Ürünü % Konserve Balık 32.0 TütsülenmiĢ 3.5 DonmuĢ Balık 14.3 DonmuĢ Kafadan Bacaklı 10.7 YumuĢakçalar DondurulmuĢ Kabuklular 10.7 Taze Balık 25.0 Surimi 3.5 Toplam 100 Tablo-15 Hipermarketlerde ĠĢlenmiĢ Balık Ürünlerinin SatıĢ Oranları (Saygi and Sengor, 1997)

36 TÜRKĠYE SU ÜRÜNLERĠ TÜKETĠMĠ (ĠÇ PAZAR) 2011 Yılı KiĢi BaĢına Tüketim 6,329 kg/yıl (TUĠK) TÜKETĠM NEDEN DÜġÜK??? *Gelir Seviyesi DüĢük *Nüfus Fazla,Üretim Az *Fiyat Ġstikrarsızlığı, Tüketici Tercihleri(Taze Tüketim AlıĢkanlığı gibi)

37 TÜTSÜLENMİŞ BALIK MARĠNE EDĠLMĠġ BALIK

38 ĠÇ TÜKETĠM ARTIġI ĠÇĠN. *Su Ürünleri Tüketiminin balık ürünleri tüketiminin sağlık üzerine etkileri ve olumlu reklam ilanları * Soğuk Zincirin Arttırılması ve ĠĢlenmiĢ Ürünlerin Tüketimine Özendirme * Gelir Düzeyindeki ArtıĢ * Üretim Artışı ve Fiyat İstikrarı

39 Yıllar Balıkçı sayısı Ortak (Ücretsiz) Aile Bireyleri (Ücretsiz) Mürettebat (Ücretsiz) Ortak-Aile Üyeleri (Ücretli) Diğer Toplam Tablo: 2010 yılı Denizde Balıkçılığı Sektöründe Ġstihdam Eden Balıkçı, Mürettebat ve Diğerlerinin Durumu (TUIK,2013)

40 KOTA UYGULAMALARI (TAC-Total Allowable Catch) Türkiye de Balıkçılık sektöründe uygulanmakta olan stokların yönetimi Açısından hiçbir kota uygulaması (ton balıkları için uygulanan kota haricinde) bulunmamaktadır.

41 SONUÇLAR Türkiye deniz stok kaynaklarının durumu üzerine güvenilir ve doğru bilgi eksiği var. Bu baģlıca stok değerlendirme araģtırmalarının eksiğinden meydana geliyor. Sistematik bilimsel stok araģtırmaları Türkiye de balıkçılık rejiminin halen bir parçası değil. Bu durum stokların durumunu sınıflandırmayı zorlaģtırıyor. (Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries Rebuilding Programmes &OECD,2012) Bu stok değiģkenliği(istikrarsızlığı) ekonomik belirsizliğe ve yöneticiler, iģlemeciler ve balıkçıların mali güçlerini planlaması üzerine etkiye neden olmaktadır. Direkt ve dolaylı ekonomik güçlüklere neden olmakla birlikte bu stok istikrarsızlığı daha büyük ekosistemde de denge bozucu etkilere sahiptir. ( Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries Rebuilding Programmes &OECD,2012)

42 Balıkçılıkta en önemli sorun kaynakların kıt olması değil, kaynakların etkin kullanılmamasıdır.

43 Ülkemiz Dünya Ülkelerinde olduğu gibi kültür balıkçılığına ihtiyaç duyuyor: Alabalık Çiftliği Elazığ-TURKEY

44 Yunan ve Türk levrek ve çipura üreticileri daha rekabetçi olmaya doğru ilerleyen market payına sahipler. Yunan Üretiminin büyük bir bölümü özellikle Ġtalya gibi diğer Avrupa Ülkelerine ihraç ediyor. O muhtemel ki Yunanistan ın AB üyeliği ticaret çatıģmalarını önlüyor. Türkiye ve diğer AB Üyesi olmayan Akdeniz Ülkeleri üretimlerini arttırdıkça, ticaret çatıģmaları karlılığın az olduğu bir döneminde meydana gelebilir. (Asche, F.& Bjorndal,T.,2012)

45 İNGİLTERE-PORTSMOUTH BALIK MARKETİ

46 İNGİLTERE-PORTSMOUTH BALIK MARKETİ TAŞIMA ARACI

47 PORTSMOUTH BALIK MARKETĠ

48 PORTSMOUTH BALIK MARKETİ FİYAT LİSTESİ

49 PORTSMOUTH LĠMANI

50 PORTSMOUTH LĠMANI

51 LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ

52 Her ticaret gününde Billingsgate Marketi, Birleşik Krallık ta en büyük balık seçimini görmek için bir fırsat alıcıların (müşterilerin) beğenisine sunar. Günlük kıyılardan ve denizaşırı (yurtdışından) getirilen deniz ürünleriyle ve civardaki 40 adet ticaret firmasıyla taze arzın devamlılığı sağlanır. Geniş balık ve balık ürünlerinin geniş bir seçimine ilaveten Market müşterilerin ticaret öteberileri ve seçkin lokanta ve catering arzları ile kapsamlı bir servis sunmaktadır Billingsgate Market

54 LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ GĠRĠġĠ

55 LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ GĠRĠġĠ

65 İRTİBAT:

66 KATILIMINIZA TEŞEKKÜRLER