MARMARA BÖLGESİ NİN BEŞERİ ve FİZİKİ ÖZELLİKLERİ

Transkript

1

2 MARMARA BÖLGESİ NİN BEŞERİ ve FİZİKİ ÖZELLİKLERİ

3

4

5 Adını Marmara Denizi nden alır. Bölge, yüzölçümü olarak Türkiye nin 6. büyük bölgesidir. Bölgenin güneyinde Ege Bölgesi, güney doğusunda İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Karadeniz Bölgesi, kuzeybatısında Bulgaristan ve Yunanistan yer alır.

6

7 Marmara Denizi, Karadeniz'i Ege Denizi ve Akdeniz'e bağlayan bir iç denizdir. Yüzölçümü 11,350 km²'dir. Marmara Denizi nde Karadeniz den Ege Denizi ne doğru bir yüzey akıntısı, ters yönde de bir dip akıntısı vardır.

8 Marmara bölgesi 4 coğrafi bölümden oluşmaktadır KIKLARELİ BURSA EDİRNE İSTANBUL YILDIZ DAĞLARI BÖLÜMÜ GÜNEY MARMARA BÖLÜMÜ ERGENE BÖLÜMÜ ÇATALCA-KOCAELİ BÖLÜMÜ

9 MARMARA BÖLGESİ NİN YERŞEKİLLERİ

10 Marmara Bölgesi nin yüzey şekilleri sade bir görünüme sahiptir. Türkiye de ortalama yükseltinin en az olduğu bölgedir.

11 Dağları: Ortalama yükseltisi en az bölgedir. En yüksek dağı Uludağ dır (2543 m). Yıldız Dağları, Koru Dağlar, Işıklar Dağları, Biga Dağları, Samanlı Dağları diğer dağlarıdır. Yerşekilleri sade olduğu için ulaşımı da kolaydır.

12 Yıldız Dağları Türkiye'nin Trakya bölgesinde Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul illerinde ve güneydoğu Bulgaristan'da bulunan sıradağlardır. En yüksek noktası Kırklareli ilinde bulunan yaklaşık metrelik Mahya Dağı zirvesidir

13 Samanlı Dağları, Marmara Bölgesi'nde kuzeyde İzmit Körfezi, güneyde İznik Gölü ve Gemlik Körfezi'yle sınırlanan yörede yer alır. Kartepe m yüksekliği ile en yüksek tepesidir.

14 Uludağ; Marmara Bölgesinin en yüksek dağıdır m yüksekliği ile Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezidir.

15 BİGA dağları, Biga yarımadasında K. -D.-G.-B. doğrultusunda, birbirine koşut olarak uzanan orta yükseklikteki dağ sıralarının genel adıdır. Kazdağı (1 774 m), yükseltileri K.-D.'ya doğru giderek azalan Biga dağlarının en yüksek ve tanınmış olanıdır

16 YER ŞEKİLLERİ Yer şekillerinin sade olması sonucunda: Tarım alanlarının yüzölçüme oranı en fazla olan bölgemizdir. Ulaşım, sanayi, ticaret, tarım, turizm, gibi ekonomik etkinlikler gelişmiştir. Akarsuların hidroelektrik enerji potansiyeli en az olan bölgemizdir. Kentleşme oranı en fazla Tarımda makineleşme yaygın Tarıma elverişli düzlük alanlar fazladır.

17 ERGENE OVASI ADAPAZARI OVASI BURSA OVASI OVALARI:Ergene, Bursa, Karacabey, İnegöl, Balıkesir, Gönen, Adapazarı PLATOLARI:Çatalca - Kocaeli

18 GÖNEN SUSURLUK Akarsuları :Meriç, Susurluk, Ergene, Gönen ve Sakarya dır. Meriç Nehri, kaynağını Bulgaristan dan alır ve Türkiye Yunanistan sınırını oluşturarak Ege Denizi ne dökülür.

19 Sakarya: En uzun kolu Afyon'un kuzeyindeki Emir dağından doğar. Porsuk ve Ankara çaylarını alıp Karadeniz'e ulaşır. Hasan Polatkan ve Gökçekaya barajları bu akarsu üzerinde kurulmuştur.delta ovası fazla gelişmemiştir..

20 Susurluk: Simav çayı adıyla Simav yakınlarından doğar. Uludağ'dan gelen Nilüfer çayını aldıktan sonra Marmara Denizi'ne ulaşır.kemalpaşa, Kocaçay diğer kollarıdır.

21 Meriç: Kaynağını Bulgaristan'dan alır. Tunca, Arda, Ergene kollarıdır. Taşkınlar görülür.ege Denizi'ne ulaşır

22 Tektonik Gölleri: İznik, Manyas, Sapanca ve Ulubatlı Kıyı Seti gölleri:terkos, Küçük ve Büyük Çekmece Gölleri

23 KÜÇÜK ÇEKMECE GÖLÜ

24 BÜYÜK ÇEKMECE GÖLÜ

25 ULUBAT GÖLÜ

26 MANYAS GÖLÜ

27

28 İZNİK GÖLÜ

29 AKARSU VE GÖLLERİ Marmara Bölgesi yüzey şekilleri bakımından sade bir görünüme sahiptir. Ortalama yükseltisi de azdır. Bu durumun bir sonucu olarak bölge akarsularının, Hidroelektrik enerji potansiyelleri azdır. Yatak eğimleri azdır. Menderesler çizerek akar. Vadileri baraj yapımına elverişli değildir. Akarsuların akış hızı azdır. Akarsulardan daha çok sulama amaçlı yararlanılır.

30 Kapıdağ Yarımadası bir kıyı biriktirme şekli olan TOMBOLO dur KIYILARI: Körfezleri :İzmit, Gemlik, Bandırma, Erdek ve Saros Karadeniz in Kuzey Marmara kıyıları fazla girintili-çıkıntılı değildir. Falez (Yalıyar) çok vardır. Fakat Güney Marmara kıyıları girintili-çıkıntılıdır. Körfezleri :İzmit, Gemlik, Erdek ve Saros YARIMADALARI:Gelibolu, Biga, Kapıdağ, Armutlu, Çatalca-Kocaeli SAROZ ERDEK BANDIRMA GEMLİK İZMİT ADALARI:Gökçeada, Bozcaada, Marmara Adaları, İmralı, İstanbul Adaları İstanbul ve Çanakkale Boğazları RİA TİPİ kıyılardır. Kapıdağ Yarımadası bir kıyı biriktirme şekli olan TOMBOLO dur.

31 İZMİT KÖRFEZİ

32 GEMLİK KÖRFEZİ

33 BANDIRMA KÖRFEZİ

34 ERDEK KÖRFEZİ

35

36 YARIMADALARI: Gelibolu, Biga, Kapıdağ, Armutlu, Çatalca-Kocaeli İstanbul ve Çanakkale Boğazları RİA TİPİ kıyılardır

37 ADALARI: Gökçeada, Bozcaada, Marmara Adaları, İmralı, İstanbul Adaları

38 Akarsuların taşıdığı maddeyi, denize ulaştırdığı yerlerde falez (yalıyar) oluşumu görülmez. Buna göre, taralı kıyılardan hangisinde falez oluşması beklenmez? A) I B) II C) III D) IV E) V

39 İKLİMİ Marmara Bölgesi nde iklim çeşitliliği fazladır. Bölgede coğrafi konuma bağlı olarak Akdeniz, Karadeniz ve Karasal İklim tipleri etkilidir. Bölgenin Karadeniz kıyılarında Karadeniz İklimi, Ergene Bölümü nde Karasal İklim, Güney Marmara Bölümü nde ise Akdeniz iklim özellikleri etkilidir.

40 Marmara kıyılarında ve güneybatı Marmara da Akdeniz iklimi etkilidir. Yazlar sıcak, kışlar ise ılık geçer ancak Karadeniz ikliminin etkisinden dolayı yaz ayları asıl Akdeniz iklimindeki gibi kurak değildir. Balkanlar'dan gelen hava kütleleri Marmara Denizi üzerinden geçerken nem alır. Bu nemi Güney Marmara kıyılarına taşır. Dolayısıyla Güney Marmara'nın denizel iklime sahip olmasını sağlar. Güney Marmara'da kışların ılık geçmesi zeytin yetiştirilen alanların yaygınlaşmasını sağlamış, yazların sıcak ve kurak geçmesi pamuk tarımını kolaylaştırmıştır.

41 KARASAL İKLİM Trakya'da karasal iklim özellikleri görülür. Yıldız Dağları Karadeniz'in nemli havasının iç kısımlara girmesini engeller. Balkanlar üzerinden gelen nemli hava kütlesi, nemini Balkan Dağları'nda bıraktığından, Trakya'ya nemden yoksun ve kuru olarak eserler. Trakya da Ergene Havzası ve Güney Marmara Bölümü nün deniz etkisinden uzak ve yüksek yerlerde görülür

42 KARADENİZ İKLİMİ Kocaeli platosunda bozulmuş Karadeniz iklimi görülür. Yazlar Karadeniz iklimine göre daha sıcak, kışlar daha soğuktur. Yazlar yağışlı olmakla beraber, maksimum yağış kışın düşer. Bölgede Karadeniz kıyıları boyunca ormanlar görülür.

43 Marmara Bölgesi'nde iklimin çeşitli olmasının sonuçları: Mesken yapımında kullanılan malzeme çeşitlidir. Bitki örtüsü çeşitlidir. Tarım ürünleri çeşitlidir. Toprak tipleri çeşitlidir. Akarsu rejimleri çeşitlidir.

44 Marmara Denizi'nin kıyılarında maki toplulukları, Yıldız Dağları Bölümünde geniş yapraklı ormanlar, Ergene Havzasında ise antropojen bozkırlar geniş yer kaplar. Güney Marmara daki maki bitki örtüsünün üst sınırı Akdeniz kıyısına göre 200 m ye kadar alçalmıştır. BUNUN NEDENİ enlem nedeniyle sıcaklıktaki düşüş ile balkanlardan etkili olan soğuk hava dalgasıdır.

45 . Toprak oluşumunda etkili olan en önemli faktörlerden biri de çözünmeye uğrayan ana kayanın özelliğidir. Yukarıdaki Türkiye haritasında işaretlenen yerlerdeki topraklardan hangisinin oluşumunda ana kaya etkili olmamıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

46 NÜFUS VE YERLEŞME Marmara Bölgesi, nüfusu en fazla olan bölgedir nüfus sayımında nüfusu 17,4 milyondur. Trakya'da genellikle yoğunluk fazla değildir. En tenha yerler Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarıdır. Trakya'nın en sık nüfuslu yeri, verimli tarım topraklarının bulunduğu Ergene Havzası'dır.

47 Nüfus yoğunluğu da en fazla olan bölgedir. Çünkü nüfusun fazlalığına karşılık bölgenin yüz ölçümü fazla geniş değildir. Marmara Bölgesi'nin nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üç katına yakındır. Km² ye 258 kişi düşer.bu yoğunluğun başlıca nedeni, sanayi kuruluşlarının çokluğu nedeniyle göçler sonucu bölge nüfusunun artışıdır.

48 Marmara Bölgesi'nde Anadolu kesimi Avrupa kesimine göre daha sık nüfusludur. Ülkemizde kentleşme oranının en fazla olduğu bölge burasıdır. Bölgenin en yoğun nüfuslu ili İstanbul dur, İstanbul dan sonra bölgede en yoğun nüfuslu iller, Kocaeli, Bursa, Sakarya ve Balıkesir'dir, Güney ve Doğu Marmara'daki verimli ovalar da bölgenin en sık nüfuslu yerlerindendir.

49

50 Marmara Bölgesi nde yer alan Biga ve Gelibolu Yarım Adası nda nüfus yoğunluğunun az olmasında, I. ulaşım yollarına sapa kalmaları II. yerşekillerinin nispeten engebeli olması III. denize kıyılarının olması gibi faktörlerden hangileri etkilidir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III

51 TARIM Bölgede aynı anda, üç değişik iklim tipinin görülmesi, tarım ürün çeşidini artırmıştır. Marmara Bölgesi'nde ekili dikili alanların oranının fazla olmasına karşın, bölgenin nüfusunun fazla olması diğer bölgelerden de tarım ürünü almasına neden olur. Türkiye'de bölge yüzölçümüne göre, ekili - dikili alanın en fazla olduğu bölge Marmara Bölgesi'dir. Buna yol açan faktör, arazinin fazla engebeli olmaması, düzlüklerin geniş yer kaplaması ve makineli tarımın yaygın olmasıdır. Bölgede tarımın gelişmesinde ulaşım kolaylığı, sulamanın yaygınlığı, tüketici nüfusun fazla olması rol oynar.

52 Zeytin : Bölgenin özellikle Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında yetiştirilir. Özellikle Gemlik zeytinleri ülkemizin en kaliteli sofralık zeytinlerini oluşturur.

53 Pamuk : Bölgede yaz yağışlarının azaldığı güney kesimde özellikle Balıkesir yöresinde yetiştirilir.

54 Tütün : Bölgenin çeşitli yörelerinde üretimi yapılmakla beraber, kaliteli tütünler Adapazarı ovasında yetiştirilir.

55 Ayçiçeği : Türkiye'de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir. Özellikle Ergene Havzası nda yoğundur.

56 Pirinç : Ülkemiz pirincinin yarıdan fazlası bu bölgeden elde edilir. Özellikle Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilmektedir.

57 Şeker pancarı : Şeker fabrikalarının bulunduğu Alpullu, Adapazarı ve Susurluk çevresinde sulanabilen alanlarda üretilir. Buğday : Bölgenin hemen hemen her tarafında yetiştirilir. Çeşitli endüstri bitkileri ile (özellikle şekerpancarı) nöbetleşe ekilir Mısır: Özellikle Doğu Marmara (Adapazarı) ve Trakya'da yetiştirilmektedir. Fındık: Sakarya ve Kocaeli de yetiştirilir Meyvecilik: Bölgede meyvecilik çok gelişmiştir. Özellikle Bursa çevresinde çilek, elma, armut, kiraz, şeftali ve kestane üretimi oldukça fazladır.t ekirdağ da üzüm yetiştirilir.

58 Marmara Bölgesi nde Yetiştirilen Bazı Tarım Ürünlerinin Türkiye Üretimindeki Payları Tarımsal ürün Yüzde (%) Ayçiçeği 77 Pirinç 58 Zeytin 24 Mısır 15 Şeftali 45 Fındık 15 Türkiye de tarım alanlarının yüzölçüme oranının en fazla olduğu bölge Marmara Bölgesi dir (%30).

59 Marmara Bölgesi karalar ve denizler arasında geçiş özelliğine sahiptir. Bu nedenle ülkemizde iklim çeşitliliğinin en fazla olduğu bölgedir. Marmara Bölgesi'nde iklimin çeşitli olmasının aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkili olduğu söylenemez? A) Tarım ürünlerinin çeşitli olması B) Bitki örtüsünün çeşitli olması C) Yeraltı kaynaklarının çeşitli olması D) Toprak çeşitliliğinin fazla olması E) Ekonomik faaliyetlerin çeşitliliği

60 Haritada sınırları belirlenmiş ve numaralarla gösterilmiş coğrafi bölgelerimizle ilgili bilgilerden yanlış olanı, aşağıdakilerin hangisidir? A) I. Bölge'de ulaşım-ticaret-sanayi çok gelişmiştir. B) II. Bölge'de zeytin-tütün-incir üretiminde ilk sırayı alır. C) III. Bölge'de kara ve demiryolu ulaşımı çok rahat yapılabilir. D) IV. Bölge'de petrol üretimi fazladır. E) V. Bölge'de pamuk ve buğday üretimi yaygındır.

61 HAYVANCILIK Türkiye'de modern çiftlik ve ahır hayvancılığının en yaygın olduğu bölgedir. Türkiye'nin başlıca ipek böcekçiliği alanı Marmara Bölgesi'dir.(Bursa, Gemlik, Bilecik) Ayrıca balıkçılıkta yapılır. Marmara Bölgesi; besi ve ahır hayvancılığının, kümes hayvancılığının ve ipek böcekçiliğinin en fazla yapıldığı bölgedir.

62 YER ALTI KAYNAKLARI Mermer Bor mineralleri Volfram Doğalgaz Linyit Bursa, Bilecik ve Marmara adaları Susurluk, Bigadiç (Balıkesir) Uludağ Hamitabat (Kırklareli) Çanakkale (Çan)

63 ENDÜSTRİ Milli gelirimizin %20 si bu bölgeden karşılanır. Sanayi işçilerimizin yarısı burada çalışır ve sanayi ürünlerinin 1/3 ü bu bölgeden karşılanır. Ulaşımını kolay olması, hammadde teminin kolay olması, Hinterlandının geniş olması, işgücünün fazla olması, tüketici nüfusunun fazla olması pazarlama kolaylığı gibi sebeplerle sanayisi gelişmiştir. Türkiye nin en büyük sanayi kuşağı olan İstanbul-Kocaeli-Adapazarı bu bölgede yer alır.

64 ENDÜSTRİ İzmit : İpraş rafinerisi,beyaz eşya fabrikası, otomotiv, kağıt, boru,petrokimya,ilaç,alüminyum,makine, cam,gübre, lastik, vagon Adapazarı : Tarım aletleri, vagon, şeker, otomotiv, lastik, dokuma-konfeksiyon İstanbul : Gıda,yünlü ve ipekli dokuma,hazır giyim, lastik, petrol ürünleri, madeni eşya, elektrikli makineler, otomotiv, ilaç, içki, konserve, süt ürünleri, cam, gemi yapımı Bursa : Meyve suyu, otomotiv, beyaz eşya, gıda,yünlü ve ipekli dokuma, konserve, cam Balıkesir Gübre(Bandırma),kağıt,dokuma,gıda,yem, şeker Gemlik : Zeytinyağı, suni ipek,suni gübre

65 Tekirdağ : Rakı ve şarap fabrikası, dokumakonfeksiyon(çerkezköy), süt ürünleri Çanakkale : Gıda, konserve ve seramik Edirne Ayçiçek yağı fabrikası, içki, süt ürünleri Gölcük (İzmit): Tersane Hereke (İzmit): Yünlü dokuma, halı

66 TURİZM Marmara Bölgesi tarihi eserleri ve doğal güzellikleri ile önemli bir turizm potansiyeline sahiptir, İstanbul, Bursa, Edirne ve Marmara kıyıları önemli turistik merkezleridir. İstanbul dünyanın sayılı turistik merkezlerinden biridir. Bölgede yer alan İstanbul ve Çanakkale Boğazı, Sultanahmet, Selimiye, Süleymaniye, Eyüp Sultan ve Fatih camileri, Ayasofya müzesi, Gelibolu Yarım adası, Truva ören yeri, Galata kulesi, mısır çarşısı, Topkapı, Dolmabahçe, Yıldız ve Beylerbeyi Sarayı, Uludağ vb. yerler yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır.

67 Bir coğrafi bölümün çeşitli yöreleri arasında iklim ve bitki örtüsü bakımından farklılık görülebilir. Yukarıdaki haritada gösterilen yerlerden hangisinde bu farklılık diğerlerine göre daha azdır? A) I B) II C) III D) IV E) V

68 Yukarıda üç farklı merkezde toplam yağışın mevsimlere göre oransal dağılışı gösterilmiştir. Merkezlerin maksimum yağış dönemleri dikkate alındığında grafiklerin aşağıdaki illerden hangilerine ait olduğu söylenebilir? I II III A) Van Ankara Antalya B) Antalya Rize Ankara C) Zonguldak Antalya Rize D) Rize Adana Konya E) Konya Diyarbakır İzmir

69 Not: Marmara Bölgesi turizm gelirleri bakımından birinci sıradadır. TURİZMİN GELİŞMESİNİN NEDENLERİ: Avrupa ve Anadolu arasında köprü olması Tarihi ve kültürel zenginlikleri yönünden zengin olması Kaplıca ve şifalı suların fazla olması İstanbul un tarihi güzellikler bakımından zengin ve eski bir başkent olması Uzun kıyılarının olması Türkiye'nin alışveriş merkezi olması

70

71

72

73 Marmara Bölgesi sanayileşme sonucu dışarıdan çok miktarda göç almıştır. Aşağıdakilerden hangisinde buna benzer bir sebep -sonuç ilişkisi söz konusu değildir? A) Farklı iklimlerden dolayı tarım ürünlerinin çeşitlilik göstermesi B) Sanayileşmenin yoğun olmasından dolayı enerji tüketiminin fazla olması C) Yükselti azlığından dolayı hidroelektrik potansiyelinin düşük olması D) Türkiye'nin ikinci küçük coğrafi bölgesi olması E) Engebe azlığından dolayı yol yapım maliyetlerinin düşük olması

74 YILDIZ DAĞLARI BÖLÜMÜ Kıyı boyunca uzanan Yıldız Dağları, deniz etkisinin iç kesimlere sokulmasını engeller. Bu nedenle denize bakan yamaçlar yağışlıdır. Bitki örtüsü gür ormanlardır.

75 İç kesimlerde iklim karasallaşır. Bitki örtüsü steptir. Bölüm dağlık olduğundan nüfus seyrektir. Tek il merkezi Kırklareli'dir.

76 Orman ürünleri halkın geçim kaynağıdır. Cam, çimento (Pınarhisar-Kırklareli) bitkisel yağ ve süt ürünleri fabrikası (Kırklareli) önemli sanayi tesislerini oluşturur. Bu bölümde akarsularca parçalanmış düzlükler geniş yer tutar. Meriç Nehri ve Ergene Çayı en önemli akarsularıdır. Karasal iklim görülür. Bitki örtüsü steptir.

77 Ergene Bölümü

78 Bölümün il merkezleri Edirne ve Tekirdağ'dır. Çorlu, Alpullu ve Lüleburgaz ise önemli ilçelerdir.

79 Tarıma elverişli geniş arazilerde ayçiçeği, buğday, şekerpancarı, üzüm, tütün, patates, soğan ve çeltik (pirinç) yetiştirilir. Türkiye'nin ayçiçek üretiminin büyük bölümü buradan sağlanır.

80 En önemli yeraltı zenginliği Hamitabat'ta çıkarılan doğalgazdır. Alpullu'da şeker fabrikası, Tekirdağ'da içki ve yağ fabrikası, Edirne'de yağ fabrikası, Kırklareli'de(Hamitabat) termik santral, Çerkezköy'de dokuma sanayi gelişmiştir. Ayçiçek yağı fabrikası Hamitabat termik santrali

81 Bölümde Bulgaristan'a açılan Kapıkule ve Yunanistan'a açılan İpsala gümrük kapıları yer alır.

82 Aşağıda tabloda Karadeniz ve Marmara Bölgesi nde yer alan beş ilin yıllık sıcaklık farkı ve donlu gün sayısı verilmiştir. İller Yıllık Sıcaklık Farkı ( C) Donlu gün sayısı I II 15 7 III 15 7 IV V Tablodaki bilgilerden yararlanarak hangi merkezde karasal iklimin hakim olduğu söylenebilir? A) I B) II C) III D) IV E) V

83 Yukarıda sembolik olarak gösterilen bölgede işaretli bölümlerinden hangisinde yada hangilerinde, tarım alanları sınırlı olup, hayvancılık ve ormancılık önde gelen geçim kaynaklandır? A) Yalnız I B) II ve IV C) II ve IV D) I ve III E) Yalnız II

84 Çatalca-Kocaeli Bölümü

85 Genelde alçak plato alanlarından oluşmuştur. Bölümün en önemli ovası Adapazarı Ovası'dır.

86 Terkos (Durusu), Sapanca, Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece Gölleri yer alır. Bölümün kuzey kesimlerinde Karadeniz, güney kesimlerinde ise Akdeniz iklimi görülür. Yer yer çalılık ve ormanlardan oluşan bitki örtüsüne sahiptir. Durusu Gölü Sapanca Gölü

87 Türkiye'nin en yoğun nüfuslu yeridir. Bu bölümde sanayi ve ticaretin gelişmesi, çok göç almasına neden olmuştur. İstanbul, İzmit (Kocaeli) ve Adapazarı (Sakarya) bölümün önemli il merkezleridir.

88 İklimin ve yer şekillerinin elverişli olması nedeniyle mısır, şekerpancarı, zeytin, patates, ayçiçeği, tütün, fındık, buğday, meyve ve sebzeler yetiştirilir. Kümes ve ahır hayvancılığı yapılmaktadır. Sanayinin, sanayi gelirlerinin, sanayide çalışan nüfusun en fazla olduğu bölümdür.

89 İstanbul'da sanayinin her kolu gelişmiştir. Başlıcaları ; otomotiv, dokuma, tekstil, besin, giyim, gübre, cam, seramik, çimento, gemi yapımı, kimya ve beyaz eşya sanayidir.

90 İzmit'te petrol rafinerisi (İPRAŞ), petrokimya, boru, dokuma, seramik, lastik, Adapazarı'nda vagon, otomotiv, kereste, tarım aletleri, palet, şeker, besin sanayi, Gölcük'te gemi yapımı ve tamiri, Hereke de dokuma ve halıcılık gelişmiş sanayi kollarıdır. Turizmin en yaygın olduğu, turizm gelirlerinin fazla olduğu bölümdür.

91 Güney Marmara Bölümü

92 Bölümde orta yükseltideki Kazdağı, Samanlı Dağları ve Uludağ yer alır. Gelibolu, Kapıdağ, Biga ve Armutlu yarımadaları ile Erdek, Bandırma, Saroz, Gemlik Körfezleri bu bölümdedir. İznik, Ulubat ve Manyas (Kuşgölü) gölleri bu bölümde yer alır.

93 Akarsuların eğimi az olduğundan enerji potansiyelleri azdır.

94 Kıyılarda Akdeniz iklimi ve maki bitki örtüsü, iç kesimlerde ise karasal iklim ve bozkır bitki örtüsü hakimdir.

95 Biga ve Gelibolu Yarımadalarında nüfus seyrektir. Bursa, bölümün en büyük kentidir.

96 Geniş ovalarda zeytin, üzüm, meyve, sebze, şekerpancarı, ayçiçeği, tütün ve tahıl yetiştirilir. Hayvancılık bölümde gelişmiştir. İpekböcekçiliği yapılır

97 En önemli yeraltı kaynakları; Susurluk taki bor mineralleri,çanakkale ve Biga'da linyit, Marmara Adası'nda mermerdir.

98 Bursa'da otomotiv, yünlü ve ipekli dokuma, tekstil, Çanakkale'de balık konservesi, seramik, Balıkesir'de kağıt ve çimento, Bandırma'da gübre fabrikaları yer almaktadır. Çanakkale seramik Bursa otomotiv Balıkesir çimento Bandırma gübre

99 Kaplıcalar, plajlar ve kış turizminin merkezi Uludağ turistik açıdan önemlidir. Bunun yanında Bursa'da önemli tarihi eserler, Çanakkale'de antik Truva harabeleri yer alır. Bölümdeki göller turizm açısından önemlidir. Özellikle Kuş Gölü Milli Parkı çok sayıda kuş barındırmakta ve turistlerin ilgisini çekmektedir.

100

101 Bölgenin Ayırt Edici Özellikleri Nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir. Dışarıdan en çok göç alan bölgedir. İklim çeşitliliği en çok olan bölgedir. Yükseltisi en az olan bölgedir. Ayçiçeği(%80), pirinç(%60), şeftali ve kestane üretiminde birincidir. Besi hayvancılığının, ipekböcekçiliğinin(%80) ve kümes hayvancılığının en yaygın olduğu bölgedir.

102 Sanayinin en gelişmiş, ticaretin en canlı olduğu bölgedir. Şehirleşme oranının en yüksek olduğu bölgedir. Bor madeninin en çok bulunduğu bölgedir. Hidroelektrik potansiyelin en düşük olduğu bölgedir. Doğum oranı en az, nüfus artış hızı en fazla olan bölgedir. Okur-yazar oranının en yüksek olduğu bölgedir.

103 Tarım ürünü çeşidi en fazla olan bölgedir. Ulaşım ağının en çok geliştiği bölgedir. Turizm gelirleri en yüksek olan(%49) bölgedir. Enerji tüketimi en fazla olan bölgedir. Ekili-dikili arazi oranı en yüksek olan bölgedir. Tarımsal nüfus yoğunluğunun en az olduğu bölgedir.