ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. ÇED BAŞVURU DOSYASI

Transkript

1 ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ RUHSAT NOLU KÖMÜR OCAĞI VE ELEME-PAKETLEME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI AMASYA İLİ, TAŞOVA İLÇESİ, KARSAVUL KÖYÜ MEVKİİ AMASYA EKİM-2013 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 1 / 67

2 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon Numaraları Faks Numaraları e-posta - Projenin Adı Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli,İlçesi,Mevkii) Projenin ÇED Yönetmeliği kapsamındaki yeri (sektörü, alt sektörü) ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ Çorum Cad. No:18 İskilip/ÇORUM Ruhsat Nolu Kömür Ocağı ve Eleme Paketleme Tesisi Kapasite Artışı TL Amasya İli, Taşova İlçesi, Karsavul Köyü Mevkii Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin 7. Maddesi (b) bendinde Projenin NACE Kodu Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun / Kuruluşun Adı Adresi TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 8.Cad. (Bişkek) 123/5 Emek/ANKARA Telefon Numaraları Faks Numaraları Web Rapor Sunum Tarihi /10/2013 topcuoglumaden@hotmail.com topcuoglumaden@gmail.com TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 2 / 67

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 3 TABLOLAR... 4 ŞEKİLLER... 4 EK LİSTESİ... 4 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 5 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ... 7 a) Proje konusu yatırımın tanımı, özellikleri, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği... 8 b) Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatları...14 BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ...19 Proje alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koşullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak)benzeri özellikleri...19 II.1. Nüfus...19 II.2. Flora Fauna...20 II.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler...28 II.4. Doğal Afet Durumu...35 II.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri...36 II.6. Hava, (atmosferik koşullar) İklimsel Faktörler...39 II.7. Mülkiyet Durumu...39 II.8. Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak)...39 BÖLÜM III: PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER...43 a) Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşimi, kümülatif etkilerin belirlenmesi...43 b) Sera gazı emisyonların belirlenmesi ve iklim değişikliğine etkileri...45 c) Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azaltılması için alınacak önlemler...45 ç) İzleme Planı...53 BÖLÜM IV: HALKIN KATILIMI...53 a) Projeden etkilenmesi muhtemel ilgili halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalışmasına yansıtılması için önerilen yöntemler...53 b) Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar...53 NOTLAR VE KAYNAKLAR...56 EKLER LİSTESİ...57 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 3 / 67

4 TABLOLAR Tablo 1. Projenin Mevcut Durumunu, Kapasite Artış Miktarını ve Toplam Durumunu Gösterir Tablo Tablo 2. Üretim Sırasında Kullanılacak Ekipmanlar Tablo 3. Zamana Bağlı Üretim Değerleri Tablo 4. Ruhsat Alanı Koordinatları Tablo 5. Mevcut ÇED Alanı Koordinatları Tablo 6. Planlanan ÇED Alanı Koordinatları Tablo 7. Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları Tablo 8. Ürün Stok Alanı Koordinatları Tablo 9. Şantiye Alanı Koordinatları Tablo 10. Pasa Döküm Sahası Koordinatları Tablo 11. Eleme-Paketleme Tesisi Koordinatları Tablo 12. Nakliye Yolu Koordinatları Tablo 13. Amasya İl ve İlçelerin Nüfus Miktarı ve Yıllar İtibari ile Değişimi Tablo 14. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri Tablo 15. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri Tablo 16. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri Tablo 17. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri Tablo 18. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri ŞEKİLLER Şekil 1. Ocaktaki Kademeli Çalışma Yöntemi ve Yol Bağlantıları Perspektif Görünümü Şekil 2. Ocaktaki Kademeli Çalışmanın Yandan Görünüşü Şekil 3. Açık Ocak Üretimine Ait İş Akım Şeması Şekil 4. Eleme-Paketleme Tesisine Ait İş Akım Şeması Şekil 5. Amasya İli Deprem Haritası Şekil 6. Acil Müdahale Planı (İş Kazası İçin) Şekil 7. Acil Müdahale Planı (Yangın İçin) Şekil 8. Acil Müdahale Planı (Deprem İçin) EK LİSTESİ EK-1 Proje Alanı İle İlgili Belgeler EK-2 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita EK-3 1/ Ölçekli Jeolojik Harita EK-4 Ölçekli Vaziyet Planı EK-5 Proje Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası EK-6 Proje Alanını Gösterir Deprem Haritası EK-7 Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar EK-8 Topçuoğlu Maden San. ve Tic. Ltd. Şti. Adına Yeterlik Belgesi TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 4 / 67

5 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Amasya İli, Taşova İlçesi, Karsavul Köyü yakınlarında G36-B3 ve G36-B4 paftalarında bulunan ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. ne ait Ruhsat Numaralı ve ER: no lu toplam 900 hektarlık ruhsat alanının 23,54 hektarlık kısmında yıllık ton kapasite ile çalışan Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi için tarihinde ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır. (bkz. Ek-1). Söz konusu Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisinde yıllık üretim miktarı yıllık tondan tona ve çalışma alanı sınırları ise 23,54 hektardan 66,09 hektara çıkartılarak kapasite artışına gidilmesi için Kapasite Artışı Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmış ve Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuştur. Yapılan değerlendirmeler neticesinde söz konusu faaliyet için Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ile ÇED Gereklidir kararı verilmiş olup tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği nin 7. Maddesi (b) bendi kapsamında değerlendirilmiş ve ÇED Yönetmeliği nin 8. Maddesi kapsamında Ek III ÇED Genel Formatı doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Bahsi geçen ÇED Gereklidir kararı fotokopisi Ek-1 de yer almaktadır. Söz konusu faaliyet ile ilgili olarak piyasadan gelen talebin artması üzerine alanda ve üretimde kapasite artışına gidilmesi planlanmış olup kapasite artışı ile birlikte çalışma alanı sınırları 23,54 hektardan 42,55 hektarlık bir artış ile 66,09 hektara, üretim kapasiteside ton/yıl dan ton/yıl a çıkartılacaktır. Proje kapsamında alan ve üretim miktarında kapasite artışı yapılırken personel sayısında ve makine-ekipman sayısında herhangi bir artış söz konusu olmayacaktır. Alandan çıkartılan cevher Eleme- Paketleme Tesisinde işlemden geçirilerek piyasaya satışa sunulacaktır. Projenin mevcut durumunu gösterir hususlar tablo halinde aşağıda verilmiştir. Söz konusu çalışma alanı şahıs arazilerinden oluşmakta olup şahıslardan araziler kiralama ya da satın alma yoluyla tahsis edilecektir. Rapora konu Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi Kapasite Artışı projesi kapsamında üretim esnasında çevresel etkilerin değerlendirilmesi, olumsuz etkilerin saptanarak önlenmesi veya çevreye zarar vermeyecek şekilde en aza indirilmesi çalışmalarını içermektedir. Ocak işletme faaliyetleri bilindiği gibi açık ve kapalı işletme yöntemlerinden biri seçilerek ya da her ikisi ile birlikte yapılmaktadır. Herhangi bir işletmede yöntem seçimi ve/veya değişimi, topografya, maden yatağının jeolojik durumu, pazar durumu, faaliyet sahibinin finansal kaynakları gibi etkenler değerlendirilerek ekonomik olanın tespit edilmesi suretiyle yapılmaktadır. Söz konusu malzeme ocağında; yukarıda belirtilen koşullar (örtü tabakasının kalınlığı, kaya formasyonlarının sertliği, basma dayanımı, kazılabilirlik parametreleri, topografya, cevherleşmenin olduğu damarın eğimi, yapısı ve kalınlığı, ilk yatırım sermayesi ve birim üretim maliyetleri) dikkate alınarak üretim yöntemi belirlenmiş ve faaliyetin açık işletme yöntemiyle gerçekleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Ocağın açık işletme yöntemi ile işletilmesi planlanmaktadır. Cevher üzerinde yaklaşık 50 cm kalınlığında bitkisel toprak ve 30 m kalınlığındaki örtü tabakası temizlendikten sonra üretim yapılacaktır. Örtü tabakası ve bitkisel toprak birbirine karıştırılmadan proje alanı içerisinde üretimi ve ocak giriş-çıkışını engellemeyecek şekilde topografik harita üzerinde koordinatları verilen alanda düzenli bir şekilde muhafaza edilecektir. Bu malzemelerin, daha sonra üretimi sona eren alanların arazi düzenlenmesi ve rekreasyon işlemlerinde kullanılması planlanmaktadır. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 5 / 67

6 Üretim sırasında, 6 m yüksekliğinde ve 10 m genişliğinde 4 basamak oluşturularak çalışılacaktır. Basamak şev açılarının 40 derece, ocak şev açısı genel eğiminin 50 derece olması planlanmıştır. Faaliyet kapsamında Kömür ün üretimi esnasında açık işletme yöntemi kullanılacaktır. Alandan çıkartılan cevher Eleme-Paketleme Tesisinde işlemden geçirilerek piyasaya satışa sunulacaktır. Ocakta, yılda ton malzeme üretimi yapılması planlanmaktadır. Üretim sırasında yılda 10 ay, ayda 26 gün ve günde 8 saat tek vardiya çalışılacağı düşünülmektedir. Ocağa en yakın yerleşim yeri; yaklaşık 150 m mesafede bulunan Gökpınar Köyüne ait konutlardır. Proje kapsamında üretim esnasında çalışacak personelin ihtiyacı olacak içme suyu, Taşova İlçesi nden damacanalarla temin edilecek olup personelin ihtiyacı olan kullanma suyu ve yolların sulanması için gerekli olan su ise tankerlerle Taşova İlçesi nden satın alınacak olup bununla ilgili makbuz alınması planlanmakta olup konu ile ilgili gerekli izin yazıları ÇED Raporunda verilecektir. Proje alanı içerisinden mevsimsel akış gösteren dere yatağı geçmektedir. Bu dere yatağına pasa malzemesi boşaltılmayacak ve dere yatağına hiçbir müdahalede bulunulmayacaktır. Proje kapsamında oluşacak katı atıklar, atık sular, atık yağlar, pasa ve tıbbi atıklar ile ilgili bilgiler dosya içerisinde verilmiş olup ÇED Raporunda detaylandırılacaktır. Çalışanların tozdan ve gürültüden olumsuz yönde etkilenmelerini en aza indirmek için "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü"nde belirlenen hükümler doğrultusunda önlemler alınacaktır. Teknik olarak kullanılan makinalardan kaynaklanan gürültünün azaltılması mümkün olmadığından, bu alanda çalışacak personele tarih ve 4857 sayılı iş kanununda belirtilen koruyucu elbise ve gereçler (kulaklık vb.) faaliyet sahibi tarafından sağlanacaktır. Proje kapsamında, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna istinaden yayınlanarak yürürlüğe giren Yönetmeliklerde proje ile ilgili belirtilen kriterlere uyulacaktır. İzleme programı ve acil müdahale planı; Doğal afet ve kaza, sabotaj gibi acil müdahale gerektiren durumlarda ilk yardım yapılması amacıyla sahada acil müdahale malzemeleri ( kazma, kürek, yangın söndürme aletleri, ilk yardım çantası vs.) bulundurulacaktır. Sahada İlk müdahaleler yapıldıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurulacaktır. Gerek doğal çevrenin korunması, gerekse tesis alanında çalışacak personelin iş güvenliği için yürürlükte olan yönetmelik ilkelerine uyulacaktır. İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkilere karşı bazı tedbirler alınacaktır. Bunlar : TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 6 / 67

7 Arazi Islahı; Açık işletme faaliyetleri sonucu oluşan arazi şeklinin tekrar eski durumuna getirilmesi üretim planlamasının kapsamı içerisinde düşünülmesi gerekir. Maden kanunumuzda da bu husus ayrıca belirtilmiştir. Arazinin tekrar eski durumuna getirilmesi maden işletmecisinin görevleri arasında olup yapılması gerekli olan işler şunlardır. 1. Arazi yüzeylerinin düzenlenmesi, 2. Şevlerin stabilitesi, Üretim, basamaklar oluşturularak arazi meyline paralel eğimde gerçekleştirilmiş olacaktır. Faaliyet kapsamında kalker üretimi esnasında açık işletme yöntemi kullanılacaktır. Öncelikle çalışma yapılacak olan alanın sınırları poligon taşlarıyla belirlenecektir. Çalışması biten ocak basamakları, çıkan pasa ile uygun eğimlerde doldurularak, taşlı ve çukur kısımlar tesviye edilecektir. Bunun üzerine arazi hazırlanması sırasında üst kısımdan sıyrılarak alınıp, ayrı bir yerde stoklanmış olan pasa serilecektir. Dolgu maddesi olarak serilen pasa malzemesi uygun görülen kalınlıkta serilecektir. Araziden malzeme alımı bittikten sonra tırmıkla tesviyeye uygun bir yapı ve dokuya getirilecek bu işlemler sırasında çıkan ve boyutu 5 cm yi geçen taş, ot ve diğer istenmeyen maddeler toplanacak ve uzaklaştırılacaktır. Toprak alandaki eş yükselti eğrileri veya kotlarına uygun olarak tesviye edilecektir. BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Amasya İli, Taşova İlçesi, Karsavul Köyü yakınlarında G36-B3 ve G36-B4 paftalarında bulunan ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. ne ait Ruhsat Numaralı ve ER: no lu toplam 900 hektarlık ruhsat alanının 23,54 hektarlık kısmında yıllık ton kapasite ile çalışan Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi için tarihinde ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır. (bkz. Ek-1). Söz konusu Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisinde yıllık üretim miktarı yıllık tondan tona ve çalışma alanı sınırları ise 23,54 hektardan 66,09 hektara çıkartılarak kapasite artışına gidilmesi için Kapasite Artışı Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmış ve Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuştur. Yapılan değerlendirmeler neticesinde söz konusu faaliyet için Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ile ÇED Gereklidir kararı verilmiş olup ÇED Yönetmeliği nin 7. Maddesi (b) bendi kapsamında değerlendirilmiş ve ÇED Yönetmeliği nin 8. Maddesi kapsamında Ek III ÇED Genel Formatı doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Söz konusu faaliyet ile ilgili olarak piyasadan gelen talebin artması üzerine alanda ve üretimde kapasite artışına gidilmesi planlanmış olup kapasite artışı ile birlikte çalışma alanı sınırları 23,54 hektardan 42,55 hektarlık bir artış ile 66,09 hektara üretim kapasiteside ton/yıl dan ton/yıl a çıkarılacaktır. Proje kapsamında alan ve üretim miktarında kapasite artışı yapılırken personel sayısında ve makine-ekipman sayısında herhangi bir artış söz konusu olmayacaktır. Alandan çıkartılan cevher Eleme- Paketleme Tesisinde işlemden geçirilerek piyasaya satışa sunulacaktır. Projenin mevcut durumunu gösterir hususlar tablo halinde aşağıda verilmiştir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 7 / 67

8 Tablo 1. Projenin Mevcut Durumunu, Kapasite Artış Miktarını ve Toplam Durumunu Gösterir Tablo Mevcut Durum Planlanan Durum Toplam Çalışma Alanı 23,54 ha 42,55 66,09 ha Ocak Kapasitesi ton ton ton Personel Sayısı 9 Kişi - 9 Kişi a) Proje konusu yatırımın tanımı, özellikleri, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği a-1) Projenin Konusu Amasya İli, Taşova İlçesi, Karsavul Köyü yakınlarında G36-B3 ve G36-B4 paftalarında bulunan ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. ne ait Ruhsat Numaralı ve ER: no lu toplam 900 hektarlık ruhsat alanının 23,54 hektarlık kısmında yıllık ton kapasite ile çalışan Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi için tarihinde ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır. (bkz. Ek-1). Söz konusu Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisinde yıllık üretim miktarı yıllık tondan tona ve çalışma alanı ise 23,54 hektardan 66,09 hektara çıkartılarak kapasite artışına gidilmesi için Kapasite Artışı Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmış ve Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde söz konusu faaliyet için Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ile ÇED Gereklidir kararı verilmiş olup tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği nin 7. Maddesi (b) bendi kapsamında değerlendirilmiş ve ÇED Yönetmeliği nin 8. Maddesi kapsamında Ek III ÇED Genel Formatı doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Bahsi geçen ÇED Gereklidir kararı fotokopisi Ek-1 de yer almaktadır. Söz konusu faaliyet ile ilgili olarak piyasadan gelen talebin artması üzerine alanda ve üretimde kapasite artışına gidilmesi planlanmış olup kapasite artışı ile birlikte çalışma alanı sınırları 23,54 hektardan 42,55 hektarlık bir artış ile 66,09 hektara üretim kapasiteside ton/yıl dan ton/yıl a çıkarılacaktır. Proje kapsamında alan ve üretim miktarında kapasite artışı yapılırken personel sayısında ve makine-ekipman sayısında herhangi bir artış söz konusu olmayacaktır. Projenin mevcut durumunu, kapasite artış miktarını ve toplam durumunu gösterir hususlar Tablo 1. de verilmiştir. Söz konusu çalışma alanı şahıs arazilerinden oluşmakta olup şahıslardan araziler kiralama ya da satın alma yoluyla tahsis edilecektir. Ocağa en yakın yerleşim yeri; yaklaşık 150 m mesafede bulunan Gökpınar Köyüne ait konutlardır. Rapora konu Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi Kapasite Artışı projesi kapsamında üretim esnasında çevresel etkilerin değerlendirilmesi, olumsuz etkilerin saptanarak önlenmesi veya çevreye zarar vermeyecek şekilde en aza indirilmesi çalışmalarını içermektedir. I.1.b. Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Alandan çıkartılan cevher Eleme-Paketleme Tesisinde işlemden geçirilerek piyasaya satışa sunulacaktır. Kömürün tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. Bazı tarihçilere göre kömür ilk kez ticari olarak Çin de kullanılmıştır. Milattan önce 1000 yıllarında Çin in kuzeydoğusunda TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 8 / 67

9 bulunan bir ocaktan üretilen kömürlerin bakır eritme ve döküm işlerinde kullanıldığına dair raporlar vardır. Kömüre yoğun talep 18 ve 19. yüzyıllarda gerçekleşen sanayi devrimi sırasında ve sonrasında olmuştur. Kömür kullanımındaki bu artışın sebebi 1769 yılında James Watt tarafından icat edilen buhar makinesindeki gelişmelerdir. Sanayi devrimi ile demir-çelik üretiminde, demiryolu taşımacılığında ve buharlı gemilerde kömür kullanımı artmıştır. Kömürden gaz üretimi gerçekleştirilmiş, bu gaz şehirlerin aydınlatılmasında kullanılmıştır. 19.yüzyılda Londra gibi bazı metropol şehirlerde şehir aydınlatma lambaları için kömürden gaz yağı üretimi büyük büyüme göstermiştir. Sokak aydınlatması için kömür gazı kullanımı modern elektrik çağı ile yerini elektriğe bırakmıştır. 19.yüzyıldaki elektrik üretimindeki gelişmeler ile kömürün geleceği elektrik üretimine bağlanmıştır. Evlerin ışıklandırılması amacıyla elektrik üretimi ilk kez 1882 yılında Thomas Edison tarafından geliştirilen kömür yakıtlı elektrik jeneratörü ile başlamıştır lı yıllarda özellikle taşıma sektöründeki büyük ilerleme sonucunda petrol, dünya birincil enerji tüketiminde kömürü geride bırakmıştır. Ancak kömür hala Dünya birincil enerji kullanımında hayati öneme sahiptir. Dünya da elektrik üretiminin yaklaşık olarak %40 ı kömürden sağlanmaktadır. Birçok ülkede elektrik üretiminin önemli bir bölümü kömürden elde edilmektedir.2003 yılında dünya toplam birincil enerji tüketiminin %24,4 ü kömür ile sağlanmış, toplam elektrik enerjisi üretiminin %40,1 i kömürden elde edilmiştir. Çelik üretiminin %66 lık kısmı kömüre bağımlıdır. Kömürün kullanım alanları ağırlıklı olarak elektrik üretimi, demir-çelik sanayii, çimento sektörü, ısınma ve diğer endüstri tesisleridir. Diğer önemli kömür kullanıcıları alümina rafineleri, kağıt fabrikaları, kimya ve ilaç fabrikalarıdır. Birçok kimyasal madde kömürün yan ürünlerinden elde edilmektedir. Rafine kömür katranı kreozet yağı, naftalin, fenol ve benzen gibi kimyasalların üretiminde kullanılmaktadır.binlerce değişik ürün kömür ve kömür yan ürünlerini içerir; sabun, aspirinler, solventler, boyalar, plastik ve fiberler örneğin rayon ve naylon vb. Kömür ayrıca özel ürünlerin üretiminde gerekli bir katkı maddesidir; aktif karbon, karbon fiber, silikon metal çeşitleri bunlara örnektir. Kömür diğer birincil enerji kaynakları ile karşılaştırıldığında önemli avantajlara sahiptir. Kullanımı, depolanması ve nakliyesi açısından en emniyetli fosil yakıttır. Elektrik enerjisinin rekabetçi fiyatlarla ve güvenilir olarak temini açısından Dünyada yaygın olarak bulunması ve birçok ülkede üretiliyor olması tedarik güvenilirliği sağlamaktadır. Temiz kömür teknolojileri kullanımı ile tüm Dünyada doğayı kirletmeden kullanılmaktadır (ya da kullanılmaya çalışılmaktadır). I.1.c. Yatırımın Tanımı ve Ömrü Kömür Ocağı Ocak işletme faaliyetleri bilindiği gibi açık ve kapalı işletme yöntemlerinden biri seçilerek ya da her ikisi ile birlikte yapılmaktadır. Herhangi bir işletmede yöntem seçimi ve/veya değişimi, topografya, maden yatağının jeolojik durumu, pazar durumu, faaliyet sahibinin finansal kaynakları gibi etkenler değerlendirilerek ekonomik olanın tespit edilmesi suretiyle yapılmaktadır. Açık işletme tekniği, üretimde planlanan malzemenin varsa üzerinde bulunan örtü malzemesinin alınarak ve uygun şev açısı (heyelan ve tehlikeli kaya düşmelerinin önlenebilmesi amacıyla) verilerek basamak basamak üretimin gerçekleştirilmesi tekniğidir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 9 / 67

10 Açık işletme yönteminde basamaklar oluşturularak ilerleme sağlanmaktadır. Basamak genişliği kullanılacak olan iş makinelerinin manevra kabiliyetlerine göre projelendirilmiştir. Açık işletmelerde kullanılacak olan iş makineleri kamyonların geri ve ileri manevra yapabileceği ve dönüşlerde rahat ve emniyetli bir şekilde hareket edebileceği bir basamak genişliği yeterli olmaktadır. Bu genişlik uygulamada m arasında değişmektedir. Basamak yüksekliği ise kullanılacak olan iş makinesinin bom yüksekliği ile orantılı olarak projelendirilmesidir. Kullanılacak olan makine ekskavatör ise basamak yüksekliği bom uzunluğu kadar, paletli veya lastikli yükleyici ise maksimum kova yüksekliğinin 1.5 katı kadar basamak yüksekliği düşünülür. Ocakta açık işletme yöntemlerinden basamak metodu uygulanacaktır. Kademe yüksekliği dekapaj veya istihsal metoduna göre tespit edildikten sonra da, bu yüksekliklerin muhafaza edilmesine çalışılacaktır. Açık işletmede şev duyarlılığının sağlanması çok önemlidir. Faaliyet sona erdikten sonra topoğrafyaya uygun bir biçimde düzenlemeler yapılacaktır. Ocağın açık işletme yöntemi ile üretilmesi planlanmaktadır. Cevher üzerinde yaklaşık yaklaşık 50 cm kalınlığında bitkisel toprak ve 30 m kalınlığındaki örtü tabakası temizlendikten sonra üretim yapılacaktır. Örtü tabakası ve bitkisel toprak birbirine karıştırılmadan proje alanı içerisinde üretimi ve ocak giriş-çıkışını engellemeyecek şekilde topografik harita üzerinde koordinatları verilen alanda düzenli bir şekilde muhafaza edilecektir. Bu malzemelerin, daha sonra üretimi sona eren alanların arazi düzenlenmesi ve rekreasyon işlemlerinde kullanılması planlanmaktadır. Üretim sırasında, 6 m yüksekliğinde ve 10 m genişliğinde 4 basamak oluşturularak çalışılacaktır. Basamak şev açılarının 40 derece, ocak şev açısı genel eğiminin 50 derece olması planlanmıştır. Faaliyet kapsamında Kömür ün üretimi esnasında açık işletme yöntemi kullanılacaktır. Öncelikle çalışma alanının köşe noktalarına poligon taşları dikilerek çalışma alanının sınırları belirlenecektir. Kademeli olarak üretim yapılacağından basamaklandırmayla ilgili önemli bir sorun yoktur. Kömür çıkartılırken patlatma yapılmayacaktır. Kömür cevheri doğrudan ekskavatör yardımı ile çıkarılacak ve yükleyici vasıtası ile kamyonlara yüklenerek, Eleme-Paketleme işleminden geçirilecek daha sonra malzeme stok alanında depolanarak piyasaya satışa sunulacaktır. Tablo 2. Üretim Sırasında Kullanılacak Ekipmanlar Makine ve Ekipman Kamyon Kepçe Dozer Arazöz Eleme-Paketleme Tesisi Adet 4 adet 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 10 / 67

11 Proje alanında örtü tabakası bulunduğundan çalışmalara başlamadan önce sıyırma işlemi yapılacak ve sonra üretime geçilecektir. Şekil 1. ve Şekil 2. de proje alanında oluşturulacak basamak yapısı şematik olarak, Şekil 3. de ocak alanı iş akım şeması verilmiştir. 2. Kademe Yolu 2. Kademe Sahası 1. Kademe Sahası 1. Kademe Yolu Şekil 1. Ocaktaki Kademeli Çalışma Yöntemi ve Yol Bağlantıları Perspektif Görünümü Ayna tabanı Yol ve rampa genişliği Basamak Basamak tepesi Ocak tabanı Basamak aynası Genel ocak eğim açısı Basamak şev açısı Basamak yüksekliği Taban taşı yapısı Eklem Tabaka düzlemi Şekil 2. Ocaktaki Kademeli Çalışmanın Yandan Görünüşü TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 11 / 67

12 Üretim öncesi etütler Ocaktan Malzemenin Çıkarılması (Ekskavatör ile) Eleme-Paketleme Tesisinde Sınıflandırılması Geçici Depolama Yükleme Sevkiyat Şekil 3. Açık Ocak Üretimine Ait İş Akım Şeması Eleme-Paketleme Tesisi Faaliyetin ikinci aşamasında ise ocaktan çıkarılacak kömürün, çeşitli sektörlerin kullanımına uygun boyut ve özelliklere getirmek amacıyla tesiste eleme ve paketleme işlemleri gerçekleştirilecektir. Titreşimli eleklere getirilen malzeme boyutlarına göre ayrılacaktır. burada eleme işleminden geçirilerek Ocaktan kamyonlara yüklenen malzeme tesise getirilerek bunkere aktarılır. Malzeme bant konveyör vasıtasıyla titreşimli eleklere gelerek burada elemeden geçirilerek boyutlarına göre stoklanarak paketleme işlemi tamamlandıktan sonra piyasaya satışa sunulacaktır. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 12 / 67

13 KÖMÜRÜN ELENMESİ 0-18 mm mm +50 mm PAKETLEME GEÇİCİ DEPOLAMA DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 4. Eleme-Paketleme Tesisine Ait İş Akım Şeması Projede Çalışacak Personel Sayısı Faaliyet kapsamında 8 işçi ve 1 teknik nezaretçi çalışacaktır. Çalışanlar yakın yerleşim yerlerinden sağlanması planlanmaktadır. Proje kapsamında personelin sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik şantiye binası mevcuttur. Projenin Kapasitesi Kömür Ocağında açık İşletmede tek vardiya ile günde 8 saat, ayda 26 gün, yılda 10 ay kapasite ile çalışılabilecektir. Yılda Çalışılacak Ay Sayısı = 10 ay/yıl Ayda Çalışılacak Gün Sayısı = 26 gün/ay Yılda Çalışacak Gün Sayısı = 260 gün/yıl Günde Çalışılacak Saat = 8 saat/gün Saatlik Üretim Miktarı = 19,23 ton/saat Eleme-Paketleme tesisi ocakla eş zamanlı ve piyasadan gelen talebe bağlı olarak çalıştırılacak olup, ocaktaki üretimin tamamlanmasını takiple sökülerek yeri tasfiye edilecektir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 13 / 67

14 Açık ocak işletmeciliği için 19,23 ton/saat olarak hedeflenmiş olup zamana bağlı üretim değerleri Tablo 3. de verilmektedir. Tablo 3. Zamana Bağlı Üretim Değerleri ÜRETİM SÜRESİ Üretim Miktarı (ton) Yıllık Aylık (Yılda 10 ay ) 4000 Gün (Ayda 26 gün) 153,84 Saatlik ( 1 günde 8 saat) 19,23 Proje kapsamında kömür ocağından malzeme ekskavatör yardımıyla çıkarıldıktan sonra yükleyiciler ile kamyonlara yüklenerek Eleme-Paketleme işlemine tabi tutulmak amacıyla tesise sevk edilecektir. İşletme Ömrü: İşletme Alanı Rezervi: İşletme Alanı Rezervi: Alan = m 2 Derinlik = 2 m Yoğunluk = 1,3 ton/ m 3 Görünür rezerv ; x2 x 1,3 = ton olarak bulunur. Üretim Miktarı= ton/yıl Faaliyetin Ömrü= / Faaliyetin Ömrü= 27,65 yıl b) Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatları Amasya İli, Taşova İlçesi, Karsavul Köyü yakınlarında G36-B3 ve G36-B4 paftalarında bulunan ERALP MAD. NAKL. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. ne ait Ruhsat Numaralı ve ER: no lu toplam 900 hektarlık ruhsat alanının 23,54 hektarlık kısmında yıllık ton kapasite ile çalışan Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi için tarihinde ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır. (bkz. Ek-1). Söz konusu Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisinde yıllık üretim miktarı yıllık tondan tona ve çalışma alanı sınırları ise 23,54 hektardan 66,09 hektara çıkartılarak kapasite artışına gidilmesi için Kapasite Artışı Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmış ve Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulmuştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde söz konusu faaliyet için Amasya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ile ÇED Gereklidir kararı verilmiş olup tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği nin 7. Maddesi (b) bendi kapsamında değerlendirilmiş ve ÇED Yönetmeliği nin 8. Maddesi kapsamında Ek III ÇED Genel Formatı doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Bahsi geçen ÇED Gereklidir kararı fotokopisi Ek-1 de yer almaktadır. Söz konusu faaliyet ile ilgili olarak piyasadan gelen talebin artması üzerine alanda ve üretimde kapasite artışına gidilmesi planlanmış olup kapasite artışı ile birlikte çalışma alanı sınırları 23,54 hektardan 42,55 hektarlık bir artış ile 66,09 hektara üretim kapasitesi de ton/yıl dan ton/yıl a çıkarılacaktır. Proje kapsamında alan ve üretim miktarında kapasite artışı yapılırken personel sayısında ve makine-ekipman sayısında TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 14 / 67

15 herhangi bir artış söz konusu olmayacaktır. Alandan çıkartılan cevher Eleme-Paketleme Tesisinde işlemden geçirilerek piyasaya satışa sunulacaktır. Projeye konu faaliyetlerden olan ocak işletmeciliği; madencilik faaliyeti olmasından dolayı, rezervin bulunduğu yerde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Söz konusu çalışma alanı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından ruhsatlandırılmış olup, Ruhsat Ek-1 de verilmiştir. Faaliyet alanıyla ilgili projeye konu alanlar için gerekli arama çalışmaları yapılmış ve sahadaki mevcut cevherin talep edilen alanda üretilebilir olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla proje yeri için herhangi bir alternatif araştırılmamıştır. Personel istihdamı açısından değerlendirildiğinde; sahada çalışacak personelin yakın yerleşimlerden sağlanabilmesi faaliyet için seçilen yerin doğru olduğunu göstermektedir. Ayrıca çalışanların dışında bölgeden alınacak hizmet ve mal bedelleri ile bölge ekonomisine katkıda bulunulacaktır. Bunun yanı sıra çıkarılacak malzemenin satışı konusunda da büyük bir sıkıntı olması söz konusu değildir. Proje kapsamında kullanılacak yöntemler ve ekipmanlar, günün teknolojisine uygun olarak seçilmiştir. Sonuç olarak, bu proje ve yer için farklı bir alternatif düşünülmemiştir. Üretim, ancak mevcut şartlar göz önüne alınarak, bu şartların gerek teknik, gerekse ekonomik yönleri dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. Söz konusu çalışma alanı şahıs arazilerinden oluşmakta olup şahıslardan araziler kiralama ya da satın alma yoluyla tahsis edilecektir Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi Kapasite Artışı projesi kapsamında kapasite artışı ile birlikte toplam 66,09 hektarlık çalışma alanı, m 2 lik Bitkisel Toprak Depolama Alanı, 300 m 2 lik Şantiye Alanı, m 2 lik bir Pasa Alanı, m 2 lik Eleme-Paketleme Servisi Alanı ve 3020m 2 lik bir alanda ürün stok alanı olarak planlanmıştır. Proje alanı içerisinden mevsimsel akış gösteren dere yatağı geçmektedir. Bu dere yatağına pasa malzemesi boşaltılmayacak ve dere yatağına hiçbir müdahalede bulunulmayacaktır. Söz konusu proje alanında yapılan arazi etüdü çalışmaları neticesinde çalışma alanı yüzeyinde 50 cm kalınlığında bitkisel toprak, 30 m kalınlığında örtü tabakası bulunmaktadır. Proje alanında yapılacak üretimler öncesinde çalışma alanı üzerinde bulunan bitkisel toprak sıyrılarak alınacaktır ve çalışma sahası içinde uygun bir alanda depolanacaktır. Ruhsat Alanı Söz konusu proje ait ruhsat alanı koordinatları aşağıda tablo halinde aşağıda verilmiştir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 15 / 67

16 Tablo 4. Ruhsat Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y X Enlem (K) Boylam(B) Alan 900 ha ÇED Alanı Söz konusu Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Eleme-Paketleme Tesisi Kapasite Artışı projesi kapsamında mevcutta yer alan 23,54 hektarlık çalışma alanı 42,55 hektar genişletilerek ruhsat alanının 66,09 hektarlık kısmında çalışılması planlanmaktadır. Mevcut ÇED alanı ve planlanan ÇED alanına ait koordinatlar aşağıda tablolar halinde verilmiştir. Tablo 5. Mevcut ÇED Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 23,54 ha Tablo 6. Planlanan ÇED Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 16 / 67

17 Alan 42,55 ha Tablo 7. Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 1,5 hektar Tablo 8. Ürün Stok Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 3020 m 2 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 17 / 67

18 Tablo 9. Şantiye Alanı Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 300 m 2 Tablo 10. Pasa Döküm Sahası Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 3,99 hektar Tablo 11. Eleme-Paketleme Tesisi Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) Alan 1,2 hektar TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 18 / 67

19 Tablo 12. Nakliye Yolu Koordinatları Nokta No UTM Koordinatları Coğrafik Koordinatlar Koor. Sırası Sağa- Yukarı Koor. Sırası Enlem-Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü Coğrafik D.O.M. 39 D.O.M. - Zon 37 Zon - Ölçek Faktörü 6 derecelik Ölçek Faktörü - y x Enlem (K) Boylam(B) ÇED alanının içinde bulunduğu kömür sahasını ve çevresini gösteren 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de ve jeolojik harita Ek-3 de verilmiştir. Ayıca Projenin Türkiye deki yerini ve ulaşım yollarını gösterir yer bulduru haritası ekte verilmiştir (Bkz. Ek-5). Proje alanına ait fotoğraflar Ek-7 de verilmiştir. BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Proje alanının ve önerilen proje nedeniyle etkilenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, atmosferik koşullar, iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak)benzeri özellikleri II.1. Nüfus 1927 yılında Türkiye nin nüfusu iken,amasya İlinin nüfusu olarak tespit edilmiştir. Bu tarihte Amasya, nüfus büyüklüğü açısından 63 İl arasında 51. sırada yer almıştır yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ise 81 İl arasında 53. sırada bulunmaktadır. Amasya'da kilometrekareye düşen kişi sayısı 1927 yılında yaklaşık 21 kişi iken, 2007 yılında 58 kişiye yükselmiştir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 19 / 67

20 Tablo 13. Amasya İl ve İlçelerin Nüfus Miktarı ve Yıllar İtibari ile Değişimi II.2. Flora Fauna Amasya ili, Taşova ilçesi, Karsavul köyünde yer alan faaliyet sahası ve yakın çevresinde flora-fauna envanteri mevcut literatür taramaları yapılarak belirlenmiştir. FLORA Türkiye 3 floristik bölgenin kesiştiği bir coğrafyada yer almaktadır. Bunlar Avrupa- Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz fitocoğrafik bölgeleridir. Bu bölgeler kendilerine has iklim ve farklı toprak tipleri içermektedir. Ayrıca bu bölgelerin birbirlerine geçiş teşkil eden alanlarında ve hatta içlerinde diğer bölge özelliğine sahip alanlar bulunması ülkemiz florasının zenginleşmesinde önemli rol oynamaktadır. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 20 / 67

21 Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri P.H. Davis in hazırladığı harita ( EUR.-SİB.(EUX): Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi) Col.: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü MED.: Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi) W.A: Batı Anadolu bölgesi T.: Toros Bölgesi A.: Amanos Bölgesi IR.-TUR.: Irano-Turanien Bölgesi C.A.: İç Anodolu Bölgesi E.A.: Doğu Anadolu Bölgesi Mes: Mezopotamya X: Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi Amasya ili, Taşova ilçesinde yer alan proje alanı Avrupa-Sibirya bölgesine aittir. Bu bölge ülkemizin kuzey ve kuzey-batı kesimini kapsar. Projenin yapılacağı sahada orman vejetasyonu görülmektedir Faaliyet alanındaki bitki türlerinin familya bilgileri, Latince isimleri, varsa Türkçe isimleri, ait oldukları fitocoğrafik bölgeler, endemizm durumları, IUCN e göre risk sınıfları, nisbi bolluk dereceleri ve habitat bilgileri tabloda belirtilmiştir. Familya, cins ve tür isimleri alfabetik olarak verilmiştir. Proje alanında endemik tür bulunmamaktadır. Flora listesinde yer alan bitki türleri arasında Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) Ek-1 listesine göre koruma altına alınması gereken bir bitki türü bulunmamaktadır. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 21 / 67

22 Familya ve Tür Adı Apiaceae Chaerophyllum byzantium BOISS. Heracleum platytaenium BOISS. Tablo 14. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri Türkçe Adı Fitocoğrafik Bölge Endemizm IUCN/ RDB Nisbi Bolluk Gimi Karadeniz Tavşancıl otu Karadeniz Habitat Ormanlık bölgeler, dere kenarları, nemli vadiler, hendek yanları karışık ormanlar, kayalık yamaçlar, dere kenarları, kıyıla Aceraceae Acer platanoides L. - Avrupa-Sibirya Karışık ormanlar Asteraceae Achillea grandifolia FRIV koruluk, orman Anthemis kotschyana BOISS. var. kotsch yana BOISS. Centaurea amasiensis BORNM. Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis L. Jurinea pontica HAUSSKN. ET FREYN EX HAUSSKN Pinus ve Quercus ormanları, step, tebeşirli uçurum, ekili yamaç orman, çalılık Zerdali dikeni Pinus ormanı, kurak yamaç, nadas tarla, boş alan - İran-Turan LR(lc) + 1 orman, step,tarla, yamaç Logfia arvensis (L.) HOLVB Tanacetum poteriifolium (LEDEB.) GRIERSON Fabaceae Lathyrus aureus (STEV.) BRANDZA Karadeniz Orman açıklığı, alpin bodur çalılık, taşlık tepe yamaç, kumlu alan, yolkenarı, mera, nadas Pinus ormanı, çalılık, kil veya asitli toprakta uçurum tarafı - Karadeniz Orman ve çalılık Trifolium hirtum ALL. Yonca Akdeniz Lamiaceae Ajuga orientalis L Orchidaceae Platanthera chlorantha (CUSTER) REICHB. Crataegus pentagyna WALDST. ET KIT. EX WILLD. çalılık, kayalık yamaçlar, yolkenarları çalı, ormanlar, kayalık yamaçlar, otlaklar iğne yapraklı ve yaprak döken ormanlar, ıslak orman kenarları - Avrupa-Sibirya Ormanlık yerler Cydonia oblonga MILLER ormanlar ve çalıllar Pyrus communis L. subsp. communis Ahlat Ormanlık ve çalılık L. Rubus hirtus WALDST. ET yaprak döken ve karışık - Avrupa-Sibirya KIT. orman Scrophulariaceae Quercus ve Pinus ormanları Veronica jacquinii BAUMG. - Avrupa-Sibirya ve çalılıkları, maki, taşlı yamaçlar, örenler Kaynak: Türkiye Bitkileri Veri Servisi(TÜBİVES) Baytop T., 2007: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü TDK, ANKARA 2000: Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, ANKARA TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 22 / 67

23 IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Nisbi Bolluk Dereceleri 1. Çok Nadir 2. Nadir 3. Orta Derecede Bol 4. Bol 5. Çok Bol veya Saf Populasyon Oluşturmakta FAUNA Faaliyet alanı için yapılan geniş kapsamlı literatür taraması sonucunda, bulunması muhtemel yaban yaşamı envanteri oluşturulmuştur. Yapılan fauna çalışması sonucunda, faaliyet alanında bulunan Amphibia, Reptilia, Aves ve Mammalia türleri tablolarda belirtilmektedir. Proje sahası ve yakın çevresinde bulunması muhtemel Amphibia türleri familya, Türkçe ve Latince isim, habitat, IUCN, Red Data Book ve Bern bilgileriyle beraber tabloda verilmiştir. Tablo 15. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN RDB BERN BUFONİDAE Bufo bufo bufo Siğillikurbağa Taş altı, toprak içi LR(lc) nt III BUFONİDAE Bufo viridis Karakurbağası Taş altı, toprak içi LR(lc) nt II HYLİDAE Hyla arborea arborea Ağaç kurbağası Ağaçlar,ot ve yaprak araları LR(lc) nt II RANİDAE Rana dalmatina Çevikkurbağa Yaprağını döken ormanlarda LR(lc) nt II Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları Amfibiler Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K , ANKARA IUCN Risk Sınıfları EW: Vahşi hayatta nesli tükenmiş CR: Ciddi tehlike altında EN: Tehlike altında VU: Hassas LR: Düşük risk LR(cd): Korumaya bağımlı LR(nt): Yakın tehdit altında LR(lc): En az endişe verici Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 23 / 67

24 R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Proje sahası ve yakın çevresinde bulunması muhtemel 4 sürüngen türü belirlenmiştir. Bu türlerden 3 tanesi Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları arasındadır. Tablo 16. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN RDB BERN MAK(*) ANGUİDAE Anguis fragilis Yılanımsı kertenkele Ormanlık, makilik, çalılık - nt III EK-1 COLUBRİDAE Coronella austriaca austriaca Güneyyılanı Çayır ve ormanlık bölgelerin kenarlarındaki taşlık, kumluk ve çalılık - nt III EK-1 LACERTİDAE Lacerta saxicola TYPHLOPİDAE Typhlops vermicularis Kaya kertenkelesi Kör yılan araziler Orman içlerindeki çıplak ve açık araziler, taşlık, kayalık alanlar Nemli topraklar, taşların altı LR(lc) nt III - Kaynak: Demirsoy A., 2006: Türkiye Omurgalıları Sürüngenler Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K , ANKARA (*) T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Proje alanındaki kuş faunası familya, Türkçe ve Latince isim, habitat, IUCN, ERL, Bern ve yurt statü bilgileriyle birlikte tabloda verilmiştir. Tablodaki Aves türleri Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları bakımından incelenmiştir. Tespit edilen türler içerisinde 10 tanesi Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesinde, 1 tanesi Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av - nt III EK-1 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 24 / 67

25 Hayvanları listesinde ve 2 tanesi de Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları listesine girmektedir. Tablo 17. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri MA Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN ERL BERN STATÜ K Accipiter nisus Atmaca, Doğu ACCİPİTRİDAE atmacası Or, ÇB LR(lc) - II Y, KZ EK-1 ACCİPİTRİDAE ACCİPİTRİDAE COLUMBİDAE FRİNGİLLİDAE Aquila pomarina Küçük orman kartalı Heliaeetus albicilla Akkuyruklu kartal Or, SA LR(lc) L-3 II G, T EK-1 BB SA, Or L-3 II Y, KZ EK-1 Streptopelia turtur Üveyik St, ÇB LR(lc) L-3 III G EK-3 Coccothraustes coccothraustes Kocabaş ÇB,Or LR(lc) - II Y, KZ EK-1 FRİNGİLLİDAE Fringilla coelebs İspinoz Or,ÇB LR(lc) - III Y EK-2 MOTACİLLİDAE Motacilla alba Ak kuyruksallayan SA,DK LR(lc) - II Y EK-1 MUSCİCAPİDAE PARİDAE Ficedula semitorquata Parus ater Alaca sinekkapan ÇB,Or LR(nt) L-3 II G EK-1 Çam baştankarası Or LR(lc) - II Y EK-1 PARİDAE Parus major Baştankara Or, ÇB LR(lc) - II Y EK-1 PİCİDAE Dendrocopus syriacus Alaca ağaçkakan Or, ÇB LR(lc) - II Y EK-1 STRİGİDAE Asio otus Kulaklı ormanbaykuşu SA, ÇB LR(lc) - II Y EK-1 TURDİDAE Turdus merula Karatavuk ÇB,Or LR(lc) - III Y, KZ EK-3 Kaynak: Demirsoy A., 2008: Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası Hayvan Coğrafyası Meteksan A.Ş.,ANKARA T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Habitat St: Step Or: Orman SA: Sulak alan Dn: Deniz DK: Dağlık ve kayalık ÇB: Çalı ve bahçelik Yurt Statüsü Y: Yerli G: Göçmen T: Transit KZ: Kış ziyaretçisi BG: Bölgeler arası göç YG: Yükselti göçmeni R: Rastlantısal Ya: Yaz konukçusu YZ: Yaz ziyaretçisi TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 25 / 67

26 European Red List Kategorileri L-1, LİSTE 1: Nesli Tehlike Altında Olan Avrupa'da da Bulunan Türler L-2, LİSTE 2 : Nesli Tehlike Altında Olan Avrupa Dışında da Bulunan Türler L-3, LİSTE 3: Nesli Tehlike Altında Olmayan Ama Avrupa'da Korunması Önerilen Türler L-4, LİSTE 4 : Nesli Tehlike Altında Olan Alttürler IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Saha ve yakın çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunma olasılığı yüksek olan 10 memeli türü tespit edilmiştir. Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) ne göre, bu türlerden 2 tanesi Bern Ek-2, 7 tanesi de Bern Ek-3 listesinde yer almaktadır. Tespit edilen türler içerisinde 3 tanesi Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesinde,3 tanesi Merkez Av Komisyonu nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları, 3 tanesi de Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları listesine girmektedir. Tablo 18. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN RDB BERN MAK Çalılıklar, altında bitkisi bol olan CANİDAE Vulpes vulpes Tilki LR(lc) nt - EK-3 ormanlar ERİNACEİDAE Erinaceus concolor Kirpi Ağaçlık, fundalıklar ve çalılıklar LR(lc) nt III EK-1 LEPORİDAE Lepus europaeus Yabani tavşan Otluk, ormanlık, açık araziler LR(lc) nt III EK-3 MUSTELİDAE Martes martes Ağaçsansarı Ağaçlarda, ağaç kökleri arasında, taş kovuklarında LR(lc) nt III EK-3 MUSTELİDAE Meles meles Porsuk Karışık ve açık çayırlıklar içeren ormanlar, yer yer ağaç içeren LR(lc) R III EK-2 kayalıklar MUSTELİDAE Mustela erminea Ormanlar, özellikle ormanlar Büyük arası çayırlıklar,çalı ve otlar gelincik arasında LR(lc) nt III EK-2 MUSTELİDAE Mustela putorius Kokarca Açık ormanlar LR(lc) V III EK-2 RHİNOLOPHİDAE Büyük Rhinolophus Ormanlar, ağaçlık ve çalılık nalburunlu ferrumequinum yerler yarasa LR(lc) V II EK-1 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 26 / 67

27 URSİDAE Ursus arctos Bozayı VESPERTİLİONİDAE Pipistrellus pipistrellus Cüceyarasa Geniş yapraklı ve karışık ormanlar, bodur bitkilerle örtülü çıplak araziler Orman, açık arazi, kültür alanı, park LR(lc) V II EK-1 LR(lc) V III - Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları Memeliler Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K , ANKARA T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Bern Sözleşmesi nin Ek-2 ve Ek-3 listesinde yer alan fauna türleri için, sözleşmenin 6. ve 7. maddeleri uygulanacaktır. Bu maddeler: Madde 6 Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b)üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 27 / 67

28 Madde 7 1-Her Akit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2-III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin şartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3-Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını kapsamaktadır. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün " Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları " Ek-1 (Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-2 (Merkez Av Komisyonu nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-3 (Merkez Av Komisyonu nca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili tablolarda gösterilmiştir. Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan yaban hayvanlarının avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır. Ek-3 listesinde yer alan yaban hayvanları Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca belirlenen av döneminde belirtilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonunca izin verilen av hayvanlarıdır. FLORA FAUNA ÜZERİNE ETKİLER VE ALINACAK ÖNLEMLER Faaliyet öncesi arazi hazırlığı aşamasında, faaliyet alanı ve çevresinde endemik tür ve Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) Ek-1 listesine göre koruma altına alınması gereken bir bitki türü bulunmadığından olabilecek muhtemel etkiler biyomas kaybı ile sınırlı olacaktır. Üretimi sona eren alanlarda bitkisel toprak üzerinde yer alan bitki örtüsü, bitkisel toprakta mevcut olan tohum, rizom, soğan vb. vejetatif organları vasıtasıyla tekrar önceki mevcut örtüyü oluşturacaktır. Fauna türleri açısından arazi hazırlığı aşamasında proje sahasındaki habitatlarının bozulması nedeniyle bazı olumsuz etkiler olacaktır. Ancak, fauna türleri bu aşamalarda ortamdaki gürültü ve hareketlilikten dolayı bulundukları habitatları terk ederek çevredeki uygun alternatif yaşam alanlarına çekileceklerdir. Ayrıca, fauna türlerine herhangi bir zarar verilmemesi için projede görev alacak personele faaliyet sahibi tarafından gerekli uyarılar yapılacaktır. II.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler II.3.a. Jeoloji Proje alanı ve çevresinin 1/ ölçekli Jeoloji haritası Ek-3 de verilmiş ve jeolojik özellikleri ÇED raporunda detaylandırılacak olup, aşağıda Amasya İli jeolojik bilgileri verilmiştir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 28 / 67

29 Amasya Genel Jeoloji Amasya ve çevresi çok farklı jeolojik dönemlerde birbirinden çok farklı ortamlarda gelişmiş kaya toplulukları ile zengin ve oldukça karmaşık bir jeolojik yapıya sahiptir. Bölgede gözlenen kaya birimleri günümüzden yaklaşık olarak ~430 milyon yıl önce oluşmuş ve başkalaşıma uğramış kayalardan günümüzde ovalarda çökelen alüvyona kadar uzanmaktadır. Amasya, Sakarya kıtası olarak isimlendirilmiş eski bir kıtanın doğu uzantısını oluşturan Tokat masifinin içerisinde yer alır. Tokat masifi, batıda Çankırı havzası, güneyde Neotetis okyanusunun sınırı, kuzeyde ise Kuzey Anadolu Fayı ile sınırlanır. Bölge, Pontidler olarak adlandırılan ve tüm Karadeniz şeridi boyunca izlenen dağ kuşağının bir parçasıdır. Günümüzden ~29 milyon yıl önce Karadeniz dağ kuşağı (Pontidler) yükselmeye başlamış ve devamında Kuzey Anadolu Fayının (~11 my) ve onun yan kollarının oluşmasıyla birlikte bölgenin güncel coğrafyası (akarsular, ovalar ve dağlar) belirginleşmiştir. Bu durumun morfolojik ifadesi havzaların açılması ile havza sınırlarının yükselmesidir. Havzaların zaman içerisinde genişlemesi ve derinleşmesi ile birlikte havza içlerinde kalın bir çökel örtü oluştururken, havza kenarlarında ise eskiden günümüze akarsu ve vadi sistemlerinin ürünü olan alüvyal yelpazeler oluşur. Amasya çevresinde büyük bir alan kaplayan genç havzalar (Suluova, Geldingen, Taşova ve Aydınca ovaları) bu dönemde oluşmuştur ve bunların içlerinde alüvyon çökelmesi hala sürmektedir. Bölge jeolojisi Paleozoyik yaşlı dayanıklı metamorfik (başkalaşım) kayalardan havza içlerinde ve akarsu yataklarında oluşmuş güncel zayıf birimlere kadar uzanan geniş bir yelpazede kaya topluluklarına sahiptir. Bu kaya toplulukları arasındaki sınırlar çoğunlukla eski tektonizmaya bağlı olan yapısal hatlar kontrolündedir. Güncel çökeller ise aktif faylarla kesilir. Bölgede yaygın olarak gözlenen ve geniş bir alanda yüzlek veren birimler; Yeşilırmak Metamorfiti (Try); Metabazitler ve bunlarla ardalanan fillat, sleyt ve mermerlerdir. Laçin Metaolistromal Karmaşığı (Try); Yeşilşist fasiyesine özgü mineral toplulukları içerir. Bilecik Kireçtaşı (Jb); Birim tabanda genellikle bir veya birkaç metre kalın konglomera veya kumlu kireçtaşı ile başlar ve üste doğru masif kireçtaşına geçer. Amasya Formasyonu (Kam); Altta konglomera ile başlayıp, üste doğru karbonat kireçtaşlarına, daha sonrada beyaz, pembe ve kırmızı renklerde, killi, ince ve belirgin kireçtaşlarına geçer. Lokman Formasyonu (Klo), Altta konglomera, üste doğru marn ara katkılı, bol bitki kırıntılı bir kumtaşına geçer. Lokman formasyonu içerisinde bulunan fosiller sığ bir denizel ortamı (resif ve delta) belirtmektedir. Çekerek Formasyonu (Tcek); Kumtaşı, silttaşı ve karbonatlı kumtaşı egemendir. Göynücek Formasyonu; Andezit, bazaltik andezit, trakit gibi lavlar ile aglomera ve tüflerdir. Neojen Kırıntılı Birimleri (N); Tabanı kaba bir konglomera ile oluşur. Karbonatça zengin marnlar, silttaşı ve kiltaşlarından oluşur. Güncel Birimler (PIQ ve Q); Bu birimler akarsu ova içlerinde, akarsu vadi ve boğazların tabanında ve taraçalarda bulunmaktadır. Metamorfizma ve Mağmatizma Metamorfik taşlar etüt sahasında temeli teşkil etmekte, güney kesimde en yüksek noktaları oluşturan Paleozoik e ait metamorfik seri, önceki etütlere göre yeşil, şist ve fillat serisi olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Yeşil şistler Amasya İli civarında fillat serisiyle örtülmüş olarak görülmektedir. İçlerinde yer yer mermer adeselerine rastlanan yeşil şistler, daha ziyade klorit şist ve epidot şistler halindedir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 29 / 67

30 Fillat serisi gri renk ile belirgindir. Serisit, klorit, kuvars ve albit mineralleri başlıca komponetleri oluşturmaktadır. Metamorfik seride, grovakların da yer aldığı görülmektedir. Metamorfik birimler aşağıdaki şekilde ayırt edilmiştir. A- Yeşil Şist Serisi: Bölgenin görünür temelini oluşturmakta, yapılarında yer yer laminalı olabilen yarı mermer mercekleri bulundurmaktadır. Bu seride bulunan tipik mineral toplulukları; epidot, aktinolit, klorit, epidot, aktinolit, klorit-epidot-aktinolit-albittir. Orijinalleri bazik veya yarı bazik kayaların düşük sıcaklıklarındaki rejyonal yahut dislokasyon metamorfizması ile ilişkilidir. B- Fillat Serileri: 1. Demirli Şist Serileri: Bu birim yeşil şist serisi üzerine uyumlu olarak gelmekte, esas fillat serisi ile yanal geçiş oluşturmaktadır. Demirli cörtlerin metamorfizma ürünüdür. 2. Kuvart Sporfir Birimi: Birim bazik magma kayalarının asidik bir diferansiyasyonudur. 3. Bazik Metavolkanik Birimleri: Fillat serileri arasında ara ara m. uzunlukta 5-6 m. kalınlığa ulaşabilen merceksel yapıdadırlar. Genellikle amfibolit, spilit, diyobaz bileşimi sunmaktadırlar. 4. Esas Fillat Serisi: Gümüş rengi görünüşünde gri renkte bir şist serisidir. Başlıca minerallerini serisit, klorit, kuvarts ve albit oluşturur. Karbonat genellikle değişik miktarda olup, ya öteki bileşenler arasına düzenli dağıtılmıştır veya önemsiz yersel oluşuklar durumundadır. Magmatizma: Amasya bölgesinde, volkanik faaliyetlerin, Üst Kretase, Eosen, Miosen ve hatta Pliosen boyunca devam ettiği kabul edilmektedir. Birkaç yerde mostra ofiolitik seri veren, denizaltı lavları, kalker, marn, serpantinit, spilit ve diabaz gibi üyelerden meydana gelmiştir. Volkanizmanın Eosen boyunca devam ettiğine; fliş içinde ara tabakalar halinde andezitik tüf ve aglomera tabakalarının yer alışı, fliş üst seviyelerinin volkanik fasiyeste gelişmiş olmaları, birer delil teşkil etmektedir. Eosen volkanikleri, Gökdere-Göynücek arasında Çekerek Irmağı sol sahilinde mostra vermektedir. Çekerek Irmağı sağ sahilinde büyük bir sahada aflöre eden andezitik lav, tüf ve aglomera seviyelerinin ise Miosen hatta pliosen yaşlı oldukları kabul edilmektedirler. Genel olarak bölgesinde aşağıdaki mağmatik kayalar ve görüldüğü yerler verilmiştir. 1. Peridotitler : Deliçay ın güneyi, Karaköprü Mahallesi nde Aksalur Köyü nün kuzeybatısında, Sevincer Köyü nün doğusunda rastlanmaktadır. 2. Gabrolar : Mostralarına Deliçay ın güneyinde Karaköprü Mahallesi, İlyas Köyü kuzeybatı yakınında, Amasya Kentinin güneyinde Çakallar mevkiinde rastlanır. 3. Sodyumlu Siyenitler : Sadece Çorakdere nin batı ucunda rastlanmıştır. 4. Albitli Pegmatikler : (Alkalisiyenit Pegmatitler) Sadece Aksalur Köyü nün kuzey batısında rastlanılmaktadır. 5. Doleritler : (Albitli Doleritler) Azı Tepe doğusunda ve göl yeri tepe güneyindeki Kaçak Dere dolaylarında rastlanmıştır. 6. Diabazlar : Mehmet Seki Sırtı, Sarıtsa Tepe kuzeyindeki kimi mostralar, İlyasköy, Sevincer dolaylarında rastlanmaktadır. 7. Bazaltlar : Kırklar Burnu güneydoğusunda, Bülücenin Alve çevresinde gözlenmiştir. 8. Andezit : Kavaklıpınarın kuzey doğusunda gözlenmiştir. 9. Porfirit : Killik Sırtı 10. Albitleşme gösteren analsimli diobaz : Sarıları kuzey doğusu 11. Lösitli tefrit : Akkaya kuzeydoğusundaki filingirler dere içi. 12. Sodyumlu kerstofir-spilit : Büyükevliya Tepesinin güneyi. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 30 / 67

31 13. Trakit : Serkumu Dere dolayında gözlenmektedir. 14. Senozoyik evre : Salamut Köyü dolaylarında rastlanılmıştır. Tektonik ve Paleocoğrafya Tektonik: Bölgede paleotektonik ve neotektonik olmak üzere iki önemli dönem izlenmektedir. 1. Poleotektonik Dönem : Liyas Öncesi, Üst Mestrihtiyen Öncesi, Pliyosen Öncesi Liyas Öncesi: Bu evrede temeli oluşturan Turhal grubu metamorfitleri çökelmiştir. Çökelen bu kayaç toplulukları Erken kimmeriyen hareketleriyle başkalaşım geçirmişlerdir. Üst Mestrihtiyen Öncesi: Turhal grubu Metamorfitleri üzerine açısal uyumsuzlukla Liyas- Alt Dogger yaşlı Seyfe Formasyonuna çökelmiştir. Seyfe Formasyonuna uyumlu olarak Üst Jura Alt Kretase yaşlı Doğdu Formasyonu Senomeniyen Kampaniye zaman aralığında, filiş karakterli Yumaklı Formasyonu çökelmiştir. Bu uyumsuzluk, Senomaniyen deniz yayılmasını göstermektedir. Yumaklı formasyonu çökelirken çökel ortamına deniz altı volkanizması ürünleri katılmış olup, bu olay bölgede bir dalma batma olayının başladığını göstermektedir. Nitekim Kampaniyen Maestrihtiyen zaman aralığında bölgeye ofiyolitli karışık yerleşmiştir. Tüm bu olaylar sonucu Seyfe Formasyonu, Tersakan Formasyonu üzerine bindirmiş, doğu-batı gidişli yer yerde devrik kıvrımların oluşmasına neden olmuştur. Pliyosen Öncesi: Bu evrede bölgede (Şengör ve Yılmaz 1983) karalaşma süreci başlamıştır. Anatolit-Pontit kenetleşmesi çalışma alanında batıdan başlayarak, doğuya doğru devam etmiştir. 2. Neotektonik Dönem: Kuzey Anadolu Fayının oluşmasıyla bölgede Neotektonik dönem başlamıştır. Çalışma alanında Kuzey Anadolu Fayının oluşum zamanı ile ilgili doğrudan veri bulunamamıştır. Ancak Kuzey Anadolu Fayının oluşması sonucu meydana gelen çukurluklarda, Pliyosen yaşlı Çerkeş Formasyonunun çökelmesi ve bölgenin Oligosen-Miyosen zaman aralığında kara ortamında bulunması dolayısı ile Kuzey Anadolu Fayı nın çalışma alanında ilk olarak Miyosen sonu Pliyosen başlarında oluştuğu düşünülmektedir. (Aktimur ve diğer.1989). Bugün Türoniyende kıta-kıta çarpışması sonucu bir çizgi halinde oluşan Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı nın Orta Pliyesende Karlıova'da birleşerek, bugünkü konumlarını almaya başladıkları savunulmaktadır. (Şar oğlu ve Yılmaz 1986; Şar oğlu ve Diğer.1987) Bölgede Neotektonik dönemde Pliyosen ve Erken Pleistosen-Günümüz olmak üzere iki önemli evre görülmektedir. Pliyosen Evresi: Bu evrede Kuzey Anadolu Fayı nın oluşması sonucu meydana gelen çukurluklarda Çerkeş formasyonu çökelmiştir. Ayrıca Aydınca-Fındıcak dolaylarında izlenen ve Şaroğlu ve diğerleri (1987) tarafından tarif edilen Ezinepazarı fayı doğmuştur. Ezinepazar Fayı, Kuzey Anadolu Fayı ile benzer özellikler sunmaktadır. Erken Pleistosen-Günümüz Evresi: Bu evreye, Kuzey Anadolu Fayı ve Ezinepazar Fayının bu günkü konumlarını almak için yapmış oldukları hareketler hakim olmuştur. Kuzey Anadolu Fayı; alanındaki Ilıca- Yapraklı arasında izlenen ve 20 Aralık 1942 tarihinde M=7,3 büyüklüğünde Erbaa depremine de neden olan yaklaşık 70 km. uzunluğundaki Erbaa Deprem Fayı (Amraseys 1970 ve 1971) Taşova Ladik Gölü arasında izlenen ve 26 Kasım 1943 tarihinde M= 7,6 büyüklüğündeki depreme de neden olan Toya-Ladik Deprem Fayının doğu ucu, Niksar-Kaleköy arasında izlenen yaklaşık 40 km uzunluğundaki Niksar-Kaleköy Fayı ile Niksar ın güneyinde Sarıyazı dolaylarında izlenen ve 20 Aralık 1939 tarihinde M=7.9 büyüklüğündeki depreme neden olan Erzincan Deprem Fayının batı ucundan ibaret, km genişliğinde bir zon ile temsil edilmektedir. Yukarıda kısaca tarif edilen fay parçalarından ilk ikisi, harita alanında yer almaktadır. Erbaa Deprem Fayının sönümlenerek, Tosya-Ladik Deprem Fayının başladığı yöreye rastlayan, Taşova dolaylarında Kuzey Anadolu Fayı bir sıçrama yapmıştır. Bu nedenle de Taşova, Erbaa Havzası Pull-Apart havza olarak teşekkül etmiştir. Söz konusu havza TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 31 / 67

32 gelişimini günümüzde de sürdürmektedir. Kuzey Anadolu Fayının bu şekilde sıçramalar yaptığı (Barka, (1983) Şaroğlu ve diğerleri (1987)) vurgulamışlardır. Bu evrede, ayrıca Çerkeş Formasyonunda faya paralel sırtlar ve vadiler oluşmuş, fayın kontrolünde alüvyon konileri gelişmiş, yan dereler ötelenmiş, fay gölleri, bataklıklar oluşmuş, sıcak ve soğuk su kaynakları ile heyelanlar oluşmuş, jeomorfolojik birimler şekillenerek, Yeşilırmak yeni oluşan ovalara kendini uydurmuştur. Paleocoğrafya: E. Parejas in Türkiye nin Arzani (Yer) Tektonigisi adlı eserinde belirttiği, alanımızı da kapsayan Malatya-Korç enine eksen alçaklığı gerçektir. Bulunan mostralara göre bu eksen alçaklığı, daha Paleozoyikte başlamış ve Epikontirantal denizlerle kaplanmıştır. Metamorfik kayalar arasında bulunan yeşil şist, Serpantin, şist, amfibolit, spilit, tüf ve aglomera gibi magmatizma ürünlerine göre, jeosinklin koşulları altında gelişmiştir. Billursel şistler üzerine diskordanslı olarak gelen Silüriyen, çoğunlukla kumtaşı ve çakıl taşından oluşmuştur. Denizel çökeltiler oldukları fosillerle saptanmış olan çökeller, bulantı akıntılardan yoksun kaya ve fosil kapsamına göre sığ bir deniz ortamını belirtmektedir. Kireçtaşları çanağa çok kırıntılı, elverişli yerlerde mercek biçiminde birikmişlerdir. Kimi merceklerdeki kalkarenit bileşenleri taslakları dalgalı sığ suyu belirtmektedir. Kumtaşlarındaki feldspatların kuvarsların boyut, köşelik ve tazelik dereceleri bu sıradaki iklimin ılıman bir iklim olduğunu göstermektedir. Permokarbonifer, bol Fusulinidaeli, ara sırada Pisolitik olan bir kireçtaşı istifi ile belirtilmiş olması dolayısıyla bölgenin bu sırada sığ hareketli bir denizle kaplanmış olduğunu göstermektedir. Triyasa ilişkin herhangi bir çökele rastlanmadığı için, Permokarbonifer sonu ile Jura başı arasındaki sürede, bölge kara durumunda bulunmuş olabilir. Jura başlarında, bölgeyi sığ bir deniz kaplamış ve bol Crinoidli, Lamellipranehia lı, Corall lı, Ammenitli olan pelajik kırmızı renkli yumrulu kireçtaşı ile yine seyrek Ammonoit fosilli ve bitki kırıntılı kumtaşı, şeyl ve marn çökeltmiştir. Feldispatlara göre bu devir sırasındaki iklimin, nemli ve sıcak olduğu anlaşılmaktadır. Dogger-Malm serisinin, çalışılan alana yabancı kayalar olmaları dolayısıyla, Liyas kayaları ile aralarında kayıtlı bir kesitlik olup, olmadığı kestirilememiştir. Tabandaki fliş, dereceli olarak kireç taşlarına geçmektedir. Kireçtaşları içerisinde belirli bir fasiyes ayırtlaşamamış olup, çeşitli fasiyeler bulunmuştur. Gerek kumlu kireç taşları içerisinde, gerekse kireç taşları içerisinde oolitik gelişmeler kaydedilmişse de, çoğunlukla durgun ortam kayalarıdır. Corall, Birachiopod, Ammonoit, Lamellibranchia faunasına göre, epikantinental deniz nitelikleri taşımaktadır. Mikrofasiyes incelemelerine göre Alt Kratese denizinin (S) güney bölgelerimizde, Orbitolinallı, Algallı, Gastropod lu oolitli sığ ve hareketli bir deniz niteliği taşımasına karşılık (N) kuzeye doğru gidildikçe, Ammonoit faunası ve kireçtaşları tiplerine göre derinleştiği ve dalgaların ulaşamayacağı bir derinliğe ulaştığı anlaşılmaktadır. Mesriştiyen flişi, transgresif nitelikte olup, inceleme alanında sığ deniz fasiyesindedir. Hippurites, Actaeanelia vb.lerine göre Akdeniz tipi yani sıcak deniz nitelikleri sunmaktadır. Daha öncede belirtildiği gibi transgerasyon inceleme alanında belirli bir kesime dek olmuştur. Adı geçen fosiller ancak bu sınır boyunca kimi yerlerde çok bol olmalarına karşılık, kimi yerlerde de birdenbire kayboldukları görülmektedir. Oranlamamıza göre bu bolluk yerlerinin akarsu ağızlarına karşılık olması çok belirgindir. (N) Kuzeye doğru gidildikçe, denizaltı volkanizması ürünlerinin çok bol olduğu derin deniz zonlarına ulaşılmaktadır. Lütesiyende, kapsamına göre yine sığ deniz nitelikleri göstermektedir. Tabana yakın yerler de bol Nummulites, Assilina, Lamellibranehia, Corall, Gastropods fosillerini içeren kireçtaşı durulmuştur. Kireçtaşı tiplerine göre, oldukça durgun bir ortamı göstermektedir. Yukarı düzeylere doğru çıkıldıkça, bol fosil içeriğinin birdenbire kaybolduğu görülmektedir. Alçı taşı ile linyitin varlığı denizin sığlığını anlatan başka bir ipucudur.v TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 32 / 67

33 Turoniyen-Kampaniyenin çoğunlukla şarap kırmızımsı renkli marn-kalkerler ile radiyolzritleri, pelajik yani detritik gereç geliri olmayan, oldukça derin bir deniz ortamında durulmuştur. Bölgesel Jeoloji Destek Üyesi Dağılım ve Konumu: Havza Neojeninin doğu uzantısı, Erbaa - Taşova Neojen sahasının da batı uzantısı araştırma alan içerisine girmektedir. Bu üyeye ait kayaçlar, Yenice, Hamamayağı, Aslantaş, Meşepmarı, Bahsi, Hasırcı, Mazlumoğlu, Aktaş, Kavaklıca, Destek, Sepetlioba, Boraboy ve Mercimek yörelerinde yüzeylerler. Destek üyesi, daha yaşlı formasyonlar üzerine açılı uyumsuzlukla gelir. Litoloji: Destek üyesini oluşturan kayaçlar, daha yaşlı kayaçlardan oluşmuş ve bir diyajenez geçirmemiş çakıllardır. Çakıllar, çoğunlukla yakın çevredeki kayaçlardan türemişlerdir. Örneğin, Derinöz vadisi yöresindeki çakıllar, Jura ve Kretase yaşlı kireçtaşlarından, Soğanlı yöresindeki çakıllar, Permiyen yaşlı kireçtaşlarından oluşmuştur. Çakıllar arasında yer yer silt bantları meydana gelmiştir. Bunlarda çapraz katmanlanma olağandır. Boraboy ve Mercimek köyleri yöresinde yapılan ölçümlerde 350 m. kalınlık saptanmıştır. Yaş: Blumenthal (1950), bu topluluğun yaşını Burdigaliyen - Helvesiyen olarak belirlemiştir. Tokay (1973), Ilgaz yöresinden aldığı örneklerde yaptırdığı spor analizleri sonucu, bunların yaşının Pliyosen olduğunu kanıtlamıştır. Kanımızca Pliyosen, bu bölge kayaçları için de en uygun yaştır. Ortamsal Yorum: Sedimantasyon ortamı tamamen sığlaşmış ve çevreden gelen malzeme, gölsel ortamı doldurarak karasal bir duruma dönüştürmüştür. Yumaklı Formasyonu Dağılım ve Konumu: Pontitlerde geniş alanlara yayılan bu kayaçlar, araştırma bölgesinde Körpegöl, Kürtlü, Cüremen, Yumaklı, Hızarbaşı, Aladum ve Nusraklı yörelerinde yüzeylerler. Kuzey ve doğuya doğru yayılım alanı daha da genişler. Yumaklı formasyonu, Körpegöl güneyinde fosilli Üst Permiyen kireçtaşları üzerinde açısal uyumsuzlukla durur. Taban konglomerası araştırma sınırları içerisinde saptanamamıştır. Formasyonun üstüne Maestrihtiyen yaşlı Tersakan formasyonu bulunur. İkisi arasında açışız uyumsuzluk vardır. Litoloji: Yumaklı formasyonu, kumtaşı, şeyi, marn, killi kireçtaşı ve konglomera ardalanmasından oluşur. Konglomeranın bileşenleri, bölgedeki yaşlı kayaçlardan oluşmuş olup, killi-kireçli bir çimento ile birbirine bağlanmıştır. Bu çakıllar yanında iyi yuvarlanmış, pembemsi gri renkli granit çakılları ve radyolarit parçaları bulunur. Cüremen ve Yumaklı bölgelerinde konglomeralardaki boylanma oldukça düzenli bir şekilde devam eder. Çakıllar çoğunlukla iyi yuvarlanmış olup, çapları cm.'ye kadar varmaktadır. Formasyon içindeki kumtaşlanna ait katman kalınlıkları yer yer 1 m.'yi geçer. Katmanlarda çapraz katmanlanma, dalga izleri, akıntı yapıları ve türbiditler olağandır. Kumtaşı bileşenlerinin çoğunluğunu kuvars oluşturur. Bunun yanında plajioklaz, ortoklaz, glaukonit, mika ve kloritler yer alıp, kalsit çimento ile çimentolanmışlardır. Fliş fasiyesi şeklinde oluşan Yumaklı formasyonu, Kürtlü, Hızarbaşı, Nusratlı vadisinde çoğunlukla marn, şeyi ve bunlarla arakatmanlı ince taneli kumtaşlarını kapsar. Bunlar, bölgede formasyonun stratigrafi bakımından alt düzeylerini oluşturur. Kayaçlar, üste doğru kumtaşlanna geçer. Lâdik - Şıhlı yolu boyunca ve Terzili - Cüremen köyleri arasında kumtaşları ile arakatmanlı olarak yeşil renkli ignimbritler bulunur. Bunlar, sedimantasyon sırasında, denizaltı volkanizması ile oluşmuş kayaçlardır. Oksitlenmiş bileşenlerinin çapı 0,5 cm.'ye varan, kuvars taneleri, feldspat ve mika içeren kumtaşları, Yumaklı formasyonunun üst düzeylerini oluştururlar. Çoğunlukla silis çimentolu olan bu konglomeratik kumtaşları, Kürtlü, Hızarbaşı ve Aladum köylerinin kuzeyinde yükselen tepelerde yüzeyler. Pontitlerde kalınlığı büyük boyutlara erişen TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 33 / 67

34 formasyonun, inceleme alanında yapılan ölçülü kesitte 1200 m. lik kalınlığa eriştiği saptanmıştır. Kürtlü, Hızrabaşı yöresinde, flişin alt düzeylerini oluşturan şeyi ve marnlar içerisinde bazı fosiller saptanmış olup, buna göre yaşı Alt Senoniyen dir Ortamsal Yorum: Bir sin-orojenik fasiyes olan fliş, neritik ortamdan batiyal ortama kadar her çeşit sedimantasyon ortamında oluşmaktadır. Orojenik fasiyes olduğuna göre de, sedimantasyon ortamı oldukça hareketli, denizdibi çökmeleri hızlı, çevrede erozyon şiddetlidir. Pontitlerde geniş yayılım gösteren bu kayaçlar da böyle bir ortamın oluşuklarıdırlar. Ayvalısokağı Üyesi Yayılım ve Konumu: Ayvalısokağı yöresinde küçük bir alanda yüzeyler. Alt sınırını izleme olanağı yoktur. Üstünde Destek Üyesi, açılı uyumsuzlukla bulunur. Litoloji: Mavimsi-gri renkli marn, kumlu kaba kireçtaşları, konglomera, şeyi ve volkanik tüf arakatkıları ile başlar ve aynı şekilde devam eder. Katmanlı bir yapı gösterir. Katmanların kalınlığı özellikle kireçtaşlarında 2 m.'yi aşar. Ayvalısokağı üyesinde 75 m.'lik kalınlık saptanmıştır. Yaş: Alman örneklerde yaş verilebilecek herhangi bir fosil saptanamamıştır. Ancak, litolojik olarak Çerkeş, Ilgaz ve Kurşunlu bölgeleri Neojenine büyük bir benzerlik gösterir. Tokay (1973), Ilgaz Neojen havzasında saptadığı fosillerle bu serilerin Akitaniyen yaşında olduğunu saptamıştır. Bu benzerlikten dolayı, Ayvalısokağı üyesini oluşturan kayaçlarının da aynı yaşta olabileceği kanısındayız. Ortamsal Yorum: Kayaçların litolojik özellikleri gözönüne alınırsa, gölsel ortamın başlangıçta sakin ve derin olduğu, giderek derinliğin azaldığı dikkati çeker. Kristalin Şist Blumenthal (1943) tarafından Tokat Masifi olarak adlandırılmıştır. Dağılımı ve konumu: Bu kayaçlar, Lâdik Gölünün hemen doğusunda başlar ve Destek Bucağına doğru dar bir şerit halinde devam ederek doğuya doğru genişler. Diğer bir yayılım sahası ise, Akdağ ile Yeşilırmak arasıdır. Kristalin şistlerin alt sınırı gözlenemez, üst sınırı ise, Akdağ'ın batısında ve Karamuk Köyünde Permiyen kireçtaşları, Yukarıkızseki, Kızılcakışlacık ve Yeşilırmak vadisinde Liyas yaşlı kayaçlar; Duracasu ve Dirgen yöresinde de Üst Kretase yaşlı açılı uyumsuzlukla bulunurlar. Destek boğazında Üst Jura, Üst Kretase ve Lütesiyen ile aralarında tektonik dokanak vardır. Litoloji: Bölgede yüzeyleyen kristalin şistlerin en altında, yeşil renkli şistler bulunur. Bunlar, klorit-epidot şist, epidot-aktinolit şist, kuvars-serizit-albit şist, albit-epidot şist, epidot-klorit-aktirolit şist ve klorit şist olarak saptanmıştır. Bu kayaçlar içerisinde yer yer yastık lav yapısında metamorfizmaya uğramış bazaltlar bulunmaktadır. Şistler içerisinde, Özellikle klorit minerallerinin belirli yönlerde dizilmeleriyle kayaçta lineasyon ve dilinim yapıları oluşmuştur. Yeşilırmak vadisinde ve Destek boğazında yeşil şistler metakuvarsitlere, dolomitleşmiş ve mermerleşmiş kireçtaşlarına geçer. Halamaz köyü doğusunda meta-kuvarsitler ve bunların da üstünde meta-grovaklar bulunur, inceleme bölgesinde, kristalin şistlerin en üst düzeylerini gri ve sarımsı renkli fülatlar oluşturur. Kışlacık tepe, Durucasu yöresi ve Deveboynu sırtında şistler, yer yer kuvarsporfirit daykları tarafından kesilmişlerdir. Şistler içinde yüzer durumda mermer blokları yer almaktadır. Bunlar, şistlerin kökenini oluşturan kayaçların sedimantasyonu sırasında ortama kayma yoluyla gelip yerleşmişlerdir. Yaş: Yapılan araştırmalar sonucu, kristalin şistlere yaş verebilecek herhangi bir fosil saptanamamıştır. Bu kayaçlar üzerinde, Permiyenden daha yaşlı kayaçlar bulunmadığı için, bunlara Permiyen öncesi demekle yetineceğiz. Blumenthal (1943), bu kayaçları Paleozoyik olarak yaşlandırmış, Alp (1972) ise, daha güneyde şistler üzerinde Silüriyenin varlığını fosillerle saptamış ve bunlara Silüriyen öncesi yaşını vermiştir. Bazı araştırıcılar, bu kayaçlara Prekambriyen derken, bazıları da Mesozoyik demektedirler. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 34 / 67

35 Ortamsal yorum: Denizaltı volkanitlerini de içeren masifi oluşturan kayaçların litolojik özellikleri göz önüne alınırsa, bunların öjeosenklinal ortamda meydana gelmiş olduğu görülür. II.3.b. Hidrojeoloji Proje alanı içerisinden mevsimsel akış gösteren dere yatağı geçmektedir. Bu dere yataklarına pasa malzemesi boşaltılmayacak ve dere yatağına hiçbir müdahalede bulunulmayacaktır. Çalışmalar sırasında hiçbir şekilde dere yatağının akış rejimini bozacak çalışmalar yapılmayacak ve bu konuda personele gerekli uyarılar yapılacaktır. Dereye kesinlikle herhangi bir atık bırakılmayacak ve dere yatağından malzeme alınmayacaktır. 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanunu gereğince kanuna uygun hareket edilecek olup sahadaki faaliyetlerden ve yüzeysel kirlenmeden meydana gelebilecek kirleticilerin yeraltı suyuna sızmaması için gerekli önlemler alınacaktır. İlin yer altı su kaynakları; yer altı sularıyla ilgili detaylı bilgili ÇED Raporunda verilecektir. II.4. Doğal Afet Durumu Deprem T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu nun tarih ve 96/8109 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre; proje alanının içinde bulunduğu bölge, 1. derece deprem bölgesindedir. Proje ile ilgili olarak 17/08/1987 tarih ve 1634 sayılı ve 31/08/1989 tarih ve 4343 sayılı Genelgelerine ve ayrıca Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ilgili hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca, proje alanında yürürlükte olan tüm yapı ve deprem yönetmeliklerine, genel ve fenni şartnamelere ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Yönetmeliklerine uyulacaktır. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 35 / 67

36 FAALİYET ALANI Şekil 5. Amasya İli Deprem Haritası Sel Mevzi kuru dereler haricinde sel olayına rastlanmıştır. (kaynak: Amasya İl Çevre Durum Raporu-2011) II.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri II.5.a. Arazi Kullanımı Söz konusu çalışma alanı şahıs arazilerinden oluşmakta olup şahıslardan araziler kiralama ya da satın alma yoluyla tahsis edilecektir. Proje alanı, etki alanı ve bölgesinin arazi kullanımı, vasfı ÇED raporunda detaylandırılacaktır. II.5. b. Toprak Özellikleri GENEL TOPRAK YAPISI Çok genel anlamda, toprak üzerinde bitki yetişen ve herkese, her şeye zemin oluşturan doğal bir madde olarak görünmektedir. Toprak; kayaların ve organik maddelerin, iklim, organizmalar ve topografyanın çok uzun süreli etkileri altında, çeşitli derecelerdeki fiziki parçalanma, kimyasal ve biyolojik ayrışma ürünlerinden meydana gelen içinde geniş bir canlılar topluluğu barındıran, bitkilere durak yerin ve besin kaynağı görevi yapan, belli oranda su ve hava içeren farklı özellikte katmanlardan kurulu, aktif dinamik üç boyutlu doğal bir maddedir. İklim, topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle Amasya İlinde çeşitli toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tiplerinde görülmektedir. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE 36 / 67