Arıcılıkta Yeni Yaklaşımlar

Transkript

1 Arıcılıkta Yeni Yaklaşımlar Yeni Yaklaşımlar? Ana Arı Genotipinin Önemi Kovan Yapısı ve Yönetimi Varroa ile Mücadele Arı Ürünleri Kestane Balı Hijyenik Bal Üretimi Polinasyon Koloni Ölümleri Arı Besleme 1

2 Ana Arı Genotipinin Önemi Ana Arının Önemi Ana arı çiftleşme sırasında erkek arılardan aldığı kalıtsal özellikleri, kendi kalıtsal özellikleri ile birleştirerek koloniye aktarır. Verim = Genotip + Çevre 2

3 Kısaca Ana Arı Koloninin Sakinlik Gelişme Hızı Kışlama Yeteneği Oğul Eğilimi Ömür Uzunluğu Hastalıklara Direnç Propolis Toplama... Özelliklerini belirler Bütün güzellikler bir kişide olamaz. 3

4 Niçin Ana Arı Yetiştiriciliği Ana arı yılda yumurta atar. Bir yumurta için 5-30 sperm harcanır. Ana arı sperm depolar. Erkek arıda sperm bulunur. Ana arı yılda yaklaşık sperm harcar. Başarılı Arıcılığın Koşulu : Ana Değiştirme Mümkünse her yıl, değilse en fazla 2 yılda bir ana arı değiştirilmelidir. 4

5 Apis mellifera caucasica Kafkas Arısı Sakindir Dili uzundur Soğuğa adapte olmuştur Geç uyanır, geç gelişir Güçlü populasyona ulaşır Bazı hastalıklara duyarlıdır Fazla propolis toplar Apis mellifera carnica Karniyol Arısı Sakindir Gelişme hızı çok iyidir Erken ilkbaharda hızlı gelişir Bal verimi yüksektir Oğul eğilimi yüksektir Kışlama yeteneği iyidir Yaygın bir ırktır 5

6 Apis mellifera ligustica İtalyan Arısı Sakindir Gelişme hızı çok iyidir Erken ilkbaharda hızlı gelişir Bal verimi yüksektir Arı sütü verimi yüksektir Kışlama yeteneği iyidir Yaşama gücü yüksektir Dünyada en yaygın ırktır Ana Arı Kalitesi Yaş Yumurta 1 günlük 2 günlük 3 günlük 4 günlük Canlı Ağırlığı (mg) Ovariol Sayısı (ad) Spermateka Çapı (mm) Spermateka Hacmi (mm 3 )

7 Birden Fazla Erkek Arıyla Çiftleşme Ana arı erkekle çiftleşir Olası binlerce gen kombinasyonundan bazıları Ana Arı Kalitesi Genotipler Kafkas Ana X Kafkas Baba Muğla Ana X Muğla Baba Kafkas Ana X Muğla Baba Muğla Ana X Kafkas Baba Bal Verimi (kg/koloni) Kışlama Yeteneği (%)

8 Ana Arı Seçimi Arıcılarımızın herhangi bir arı ırkı ile arıcılık yapması yerine, üstün özelliklere sahip sertifikalı ve kaliteli ana arılarla çalışmalıdırlar. Üstün özellikli ana arı yetiştiren işletmeden ana arı temin edilemediği durumlarda, arılıklarında bulunan ve mevcut koşullara uyum sağlamış, uysal ve bal verimi yüksek kolonilerden ana arı yetiştirilerek kullanılmalıdır. Kolonilerin oğul vermesini bekleyerek arı çoğaltma uygulamasından sakınılmalıdır. Kovan Yapısı ve Yönetimi 8

9 Kovan Seçimi Her an açılabilir ve kontrol edilebilir olmalıdır. Bir kovandan diğerine çerçeve transfer edilebilmelidir. Ana arının varlığı ve performansı gözlenebilmelidir. Hastalık ve zararlıların gözlem ve tedavisi rahatlıkla uygulanabilir olmalıdır. Taşıması kolay olmalıdır. Kırık, çatlak ve su geçiren bir yapısı olmamalıdır. İstenildiği an satılabilecek standartta olmalıdır. İki Analı Kovan Bal akımı başlangıcında arı sayısını artırmak Bal üretimini artırmak Alet ekipmandan tasarruf 1 kg bal üretimi başına düşük maliyet Daha yoğun ve etkin koloni yönetimi Her arıcının uygulayabileceği kolaylıkta 9

10 İki Analı Koloni İki Analı Koloni 10

11 İki Analı Koloni İki Analı Koloni 11

12 Varroa ile Mücadele Varroa destructor 12

13 Varroa destructor Varroanın Deforme Ettiği Arı 13

14 Varroa ile Mücadele Varroa kontrolünde; kimyasal, bitkisel, biyolojik, fiziksel, genetik ve hormonal mücadele yöntemleri kullanılmaktadır. Bu parazite karşı çeşitli ilaçlar denenmiştir. Ancak kolonilerde yanlış ve yoğun ilaç uygulanması; varroaların kimyasal maddelere karşı direnç kazanmasına neden olmaktadır. Formik Asit Kullanımı 15 x 25 cm lik kalın bir bez üzerine ml Formik asit emdirilir. Formik asit çerçeveler üzerinde %60 lık, tabanda %85 lik kullanılır. Hava sıcaklığına göre buharlaşma 6-10 saatte tamamlanır ve asitli bez alınır. Süre hava sıcaklığına göre ayarlanmalı, temastan ve solumadan kaçınılmalı. İlkbahar ve sonbaharda haftada 2 kez uygulama yeterli olmaktadır. 14

15 Formik Asit Uygulaması Oksalik Asit Kullanımı Sonbaharda kuluçkasız dönemde uygulanır. 1 litre su içerisinde 30 g kuru Oksalik asit veya 1 litre 1:1 şerbetinde 35 g kuru Oksalik asit eritilir. Arılı çerçeve aralığına 5 ml damlatılır veya her arılı çerçeve yüzeyine 3-4 ml püskürtülür. Yakıcı olduğundan dikkatle kullanılmalıdır. Şerbet içerisinde bekletilen asit şekerin HMF içeriğini yükselttiğinden karışım uzun süre bekletilmemelidir. Rengi koyulaşır ve arılara zehirli etki yapar. 15

16 Ana Arı Izgaralı Kafes Sistemi Ana Arı Izgaralı Kafes Sistemi Kafes içerisine mümkünse erkek arı gözlü, değilse boş ve temiz herhangi bir petek konulur. Kafes, diğer çerçeveler arasına yerleştirilir. Kafes içerisine işçi arılar rahatlıkla giriş çıkış yapabilirler, ancak ana arı kafesten dışarı çıkamaz. Konulan peteğe ana arı yumurtlar ve bu yumurtaların larval döneme geçişiyle, kovandaki varroalar yumurtlamak üzere kafesdeki petek gözlerine girerler. Kovandaki diğer peteklerde yavru olmadığı için ergin varroaların %80-90 lara varan bir kısmı kafes içerisindeki petek gözlerine girer. 16

17 Ana Arı Izgaralı Kafes Sistemi Petekteki yavruların pupa dönemine girmesiyle bu petekler koloniden alınarak yerlerine tekrar boş ve temiz petek konulur. İkinci olarak aynı işlem tekrarlanır. Geriye kalan varroalar için arı ve insan sağlığına olumsuz etkisi ve kalıntı problemi olmayan okzalik asit uygulaması yapılarak varroa ekonomik zarar eşiği altına düşürülür. Ana Arı Izgaralı Kafes Sistemi Bu yöntemin en önemli avantajı; tüm sezonlarda uygulanabileceği gibi özellikle hasat öncesi ana nektar akım dönemi başlayınca yapılırsa bu dönemde fazla yavru beslemek zorunda kalmayacağından arılar mesailerinin tamamına yakınını bal toplamaya ayıracak ve bal veriminde önemli bir artış meydana gelecektir. 17

18 Arı Ürünleri Arı Ürünleri Bal Polen Arı Sütü Balmumu Propolis Arı Zehiri Ana Arı Larva Oğul Paket Arı 18

19 Polen Tuzağı Kullanımı 19

20 Polen Tuzağı Kullanımı Polen Tuzağı Kullanımı 20

21 Arılardan Toplanan Polenler Arılardan Toplanan Polenler 21

22 Polenin Kurutulması Polenin Pazara Sunumu 22

23 Polenin Pazara Sunumu Arı Ekmeği 23

24 Günlük Larvalar 24

25 Larva Transferi Larvaların Transferi 25

26 Arı Sütü Üzerinde Larvalar Arı Sütü Hasadı 26

27 Arı Sütünün Pazara Sunumu 27

28 İşçi Arının Propolis Toplaması İşçi Arının Propolis Toplaması 28

29 Propolis Toplamış İşçi Arı Propolis Elde Etme Levhası 29

30 Propolis Tuzağı Ham Propolis 30

31 Propolisin Pazara Sunumu Propolisin Pazara Sunumu 31

32 Propolisin Pazara Sunumu Propolisin Pazara Sunumu 32

33 Kestane Balı Castanea sativa (kestane) 33

34 Kestane Balı Üretim Alanları Kestane Balı Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak yetişir. Haziran- Temmuz aylarında çiçeklenen kestaneden elde edilen balın rengi koyu kahverengi olup acımsı ve kendine özgü keskin bir kokusu vardır. 34

35 Kestane Balı Tıbbi ballar arasında kabul edilen kestane balı geç kristalize olur. Farenjit, astım, kansızlık durumlarında iyileştirici özelliği vardır. Kestane Balı Kestane balları çiçek ballarına göre antioksidan yönden oldukça zengin içeriğe sahiptir. Midede gastrit ve reflu oluşumuna neden olan Helicobacter pylori ye karşı etkili olduğundan kestane balı tüketimi ile mide ülserlerinin oluşumu engellenebilecektir. 35

36 Kestane Balı Ülkemiz ve Bölgemiz başta olmak üzere Sinop arıcısı için de önem arz eden kestane balının etiketli ve ambalajlanmış bir şekilde satışa sunulması ile arıcılarımız emeklerinin ve ürünlerinin karşılığını alacaklardır. Hijyenik Bal Üretimi 36

37 Petekli Baldaki Riskler Karadeniz Bölgesi petekli ballarının biyokimyasal yapı, pestisit kalıntısı, ağır metal ve mineral içeriği bakımından FAO ve EU Standartlarına uygun olduğu, ancak antibiyotik kalıntısı açısından ise %60 ının uygun olmadığı saptanmıştır. 37

38 Polinasyon Polinasyon Nedir Her hangi bir yolla çiçeklerin erkek organı üzerinden alınan polenlerin aynı çiçeğin veya aynı türün başka bir çiçeğinin dişicik tepesine taşınmasıdır. 38

39 Polinasyonu Kimler Yapar Rüzgar Su İnsan Böcekler vs En Önemli Polinatörler Polinatörler içerisinde bitkiye göre değişmekle birlikte en önemli yeri tutan BÖCEKLERdir. 39

40 Ayçiçeği ve Bal Arısı Niçin Bal Arısı Modern tarım teknikleriyle toprakların işlenmesi ve insektisit uygulamaları sonucu böcek polinatörlerde büyük azalma vardır. Yetiştiriciliği insan eliyle yapılabilen bal arılarının polinasyonda kullanılması zorunlu hale gelmiştir. 40

41 Bal Arısında Polen Bal Arısı Kıllarında Polen 41

42 Polinasyon Polinasyon Sonunda Daha fazla üretilir. 42

43 Yeterli Polinasyon Yetersiz Polinasyon 43

44 Bal Arılarının Kullanımı Ürün Adı Ürün Artışı (%) Yonca 65 Pamuk 28 Hıyar 11 Kabak 25 Keten 35 Üzüm 29 Kolza 30 Bal Arılarının Kullanımı ABD de bal arısıyla tozlanan ürünlerde 19 milyar dolarlık gelir elde edilirken, aynı yılda bal ve balmumu üretiminin parasal değeri 140 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir 44

45 Basit Bir Hesaplama Kayısı polinasyonunun %80 i böcekler tarafından yapılmaktadır. Bu oran içerisinde bal arılarının miktarı ise %70 dir. Dolayısıyla kayısıdaki polinasyonun %56 sı bal arıları tarafından gerçekleştirilmektedir. Sonuçta 50 kg meyve veren bir ağacın, 22 kg meyvesi diğer etkenlerin, 28 kg meyvesi bal arılarının polinasyonu ile oluşmaktadır. Yurtdışında Polinasyon Polinasyonun önemi ve yararı konusunda tüm çiftçiler ve arıcılar bilinçlidir. Arıcıların üyesi olduğu polinasyon servisleri bulunmaktadır. Bitki yetiştiricisi, polinasyon döneminde bitkilerde etkin bir tozlaşma için kovan başına ücret ödeyip koloni kiralamaktadır. 45

46 Polinasyon Servisleri ABD de 1.1 milyon koloni her yıl polinasyon için kiralanmaktadır. Bu koloniler en az iki ürün için kullanılmaktadır. Arıcılar, kovan başına yılda $ ek kazanç sağlamaktadırlar. Ülkemizde Polinasyon Ülkemizde polinasyonun bitkisel üretimdeki yararı ile bal arılarının bu olaydaki rolü henüz bilinmemektedir. Arı yetiştiricileri konakladıkları yerde bahçe sahibine, arı kolonisi başına 1 kg balın fiyatının %10 unu geçmeyen ücret ödemektedirler. 46

47 Sonuç Olarak Polinasyon olgusu kavranmadan ekonomik anlamda bitkisel üretim ve arıcılık yapılması mümkün değildir. Ülkemizde de çeşitli arıcılık örgütleri oluşturulmalı, var olanlar güçlendirilmelidir. Polinasyonun önemini anlatan eğitim ve yayım çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Koloni Ölümleri 47

48 Cep Telefonları ve Elektomanyetik Sinyaller Bal Arısı Hastalıkları Besleme Sorunları Ana Arı Sorunları Mevsimsel Değişimler Pestisitler KOLONİ ÇÖKÜŞÜ GDO Bitkileri Ölüm Nedenleri Amerikan ve Avrupa Yavru Çürüklüğü Nosema ve Varroa destructor Pestisitler Besin yetersizliği Yanlış arıcılık bakım ve tedavi teknikleri Yeni hastalık ve zararlılar Yaşlı ana arı kullanımı Temel petek kalitesi İklimsel değişiklikler Solar fırtınalar 48

49 İlginç! 1891 yılında ABD Colorada da Koloni Çöküş Sendromu. Bu tarihler solar fırtına ile aynı tarihlerde olmuştur yılında radyoların ve elektrikli aletlerin bozulmasına neden olan solar fırtınada Koloni Çöküş Sendromu yaşanmıştır yılından bugüne değin Koloni Çöküş Sedromunun yaşandığı tarihlerde de solar fırtına gerçekleşmiştir. Solar fırtınalar 2009 yılında bittiği için 1-2 yıllık sürede koloniler toparlanabilecek mi? Arı Besleme 49

50 Neden Teşvik Yemlemesi? Teşvik yemlemesi, koloninin ana nektar akımına bol tarlacı arı kadrosuna sahip olarak girmesini sağlar. Teşvik yemlemesine yöredeki ana nektar akımından en az 5-6 hafta önce başlanmalıdır. Besleme İlkeleri Koloniler ilkbaharda 1:1 (1 lt su kg şeker), sonbaharda ise 1:2 şeker şurubu veya çeşitli karışımlarla yapılan kek ile ana arı yumurtlamasını teşvik etmek için beslenmelidirler. Arılar tükettikçe ve koloni içerisinde kullanılan yemliklerle verilmelidirler. 50

51 Koloni Mevcudu ve Verimlilik ergin arı = 2-3 katlı koloni Populasyon Düzeyi İle Bal Verimi İlişkisi Beklenen verim düzeyi Oluşan verim düzeyi Populasyon Düzeyi 51

52 Nektar Akımı ve Koloni Besleme Koloni Besleme 52

53 Koloni Besleme İnvert Şeker Kullanımı Yaklaşık 10 yıl önce ABD'de invert şurupta bulunan HMF ve kullanılan asitler yüzünden zehirlenmelerin olduğu, toplu koloni ölümleri yaşandığı, bu yüzden asitler ve ısıtılarak yapılan invert şurubun riskli olduğu belirtilmiştir. Enzim yoluyla yapılan invert şuruplarda HMF ve asit zehirlenmesi riskinin olmadığı, ancak normal şekerden daha pahalı olduğu için kullanılmamaktadır. Kısaca invert şeker arı beslemede kullanılmamalı ve çay şekeri kullanımına devam edilmelidir. 53

54 Teşekkür Ederim 54