ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ

Transkript

1 ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ 1 PROF. DR. İLKER ÖZDEMİR YRD. DOÇ. DR. OSMAN AYTEKİN 4 Çoğu ülkede, mühendislik dalında lisans derecesi, meslekte uzman olma yolunda ilk adımı oluģturur ve lisans programı daha önce uzmanlaģmıģ baģka bir kuruluģ tarafından onaylanmak zorundadır.sertifikalı bir lisans programı tamamladıktan sonra mühendis sertifikası verilmeden önce iģ tecrübesi ve sınav koģulları gibi gereksinimlerin karģılanması gerekir. 2 ĠnĢaat mühendisleri, inģaat mühendisliği için önemli olan tipik bir akademik dereceye sahiptirler. Böyle bir derece için alınan eğitimin uzunluğu genellikle 3-5 yıldır. Bazı üniversitelerde Fen Bilimleri Lisansı olarak tayin edilirken, genellikle tamamlanan derece, Mühendislik Lisansı olarak geçmektedir. Verilen bu derece, fizik, matematik, proje yönetimi, tasarım ve inģaat mühendisliği spesifik konularını kapsayan üniteleri içerir. 5 Lisans sertifikası verildikten sonra ise Amerika, Kanada ve Güney Afrika'da Uzman Mühendis, birçok Milletler Topluluğunda İmtiyazlı Mühendis, Avustralya ve Yeni Zelanda'da İmtiyazlı Uzman Mühendis, birçok Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerinde Avrupa Mühendisi ünvanlarını alır. Mühendislerin uluslararası sınırlar arasında uygulamaya olanak sağlayacak Ģekilde birçok topluluğun ilgili meslek kuruluģları arasında uluslararası mühendislik anlaģmaları bulunmaktadır ve mühendislik sertifikaları geçerli sayılır. 3 BaĢlangıçta bu tür konular inģaat mühendisliği alt mühendisliklerinin, hepsi değilse de, bir çoğunu kapsamaktadır. Lisans eğitiminin sonlarına doğru ise, öğrenciler bir veya daha fazla alt mühendisliklerde uzmanlaģma seçerler. Lisans derecesi (BEng/BSc) almıģ öğrenciler mühendislik hizmetleri verebilmek için resmen tanınmıģ olsa da, bazı üniversitelerde öğrencilerin kendi ilgilendikleri belli bir alanda uzmanlaģmaları için lisansüstü mühendislik eğitimi sunulur. 6 DeğiĢik ülkeler tarafından verilen değiģik sertifikaların avantajları yine mühendislik sertifikasının verildiği ülkeye göre farklılık gösterebilir. Örneğin, Amerika BirleĢik Devletleri ve Kanada'da sadece lisanslı bir mühendis, imza ve mühür yetkisine sahiptir, kamuya onaylanması için mühendislik plan ve çizimleri sunabilir ve yine kamu ve ya özel sektörün faydalanması için mühendislik hizmetleri verebilir. Bu gereksinim Quebec Mühendisleri Yasası gibi devlet ve il mevzuatı tarafından düzenlenir.

2 7 Diğer ülkelerde ise, böyle bir mevzuat yoktur. Mesela Avustralya'da, mühendislerin lisansı Queensland eyaleti ile sınırlıdır.hemen hemen tüm ülkelerde mühendislerin bağlı olduğu ve üyelerini risk ve etik dıģı davranıģtan koruyan sivil toplum kuruluģları bulunmaktadır. Bu sayede, bu kuruluģlar meslek için etik standartların sağlanmasında önemli bir rol oynar. Mühendislik hizmetleri bu sivil kuruluģların çıkartmıģ olduğu yönetmelikler gibi birçok devlet kanunu ve çevre hukukuna uymak zorundadır. AĢırı ihmaller karģısında bu kanunların nazarında cezai yaptırımlar söz konusu olabilir. 10 Bazı alan ve firmalarda giriģ derecesindeki mühendisler üst düzey tasarım mühendislerinin "gözleri ve kulakları" olmak üzere inģaat izleme bölümünden iģe baģlarken, bazı alan ve firmalarda ise rutin analiz tasarım ve yorum konularında iģe baģlayabilirler. Deneyimli mühendisler ise genellikle kompleks analiz iģleri, daha karmaģık tasarım projelerinin yönetimi, diğer mühendislerin yönetimi ya da özel danıģmanlığı kapsayacak Ģekilde adlî mühendislik dallarındaki gibi daha karmaģık ve sorumluluk gerektiren iģ ve görevlerde hizmet verirler. 8 Ülkemizde ise 4 yıllık inģaat mühendisliği lisans ve lisans üstü eğitim almıģ olanlar inģaat mühendisi veya inģaat yüksek mühendisi unvanıyla yasalarla tanına haklara sahipti. Son yıllarda YETKĠN MÜHENDĠSLĠK adı altında imtiyazlı ve yetki sahibi olan mühendislik unvanı çalıģmaları baģlamıģtır. Bu sistemdeki amaç her lisans mezunu inģaat mühendisi proje müellifi, tasarımcı veya uygulayıcı olamayacak sadece yetki belgesi almıģ mühendisler proje ve tasarım yapabilecektir. Diğerleri uygulamada Ģantiyeci olarak çalıģabilecektir. Bu uygulamanın amacı daha iyi proje tasarımları, daha sağlam ve güvenilir yapıların inģa edilmesidir. 11 Genel olarak, ĠnĢaat Mühendisliği; büyüyen dünya ile birlikte, insan yapısı değiģmez projelerin genel arayüzü ile ilgilenir. Genelde inģaat mühendisleri kendilerine verilen sınırlar içerisinde sabit projeler hazırlamak ve toplum, sınıflandırma, drenaj, kaldırım, su temini, kanalizasyon hizmetleri, iletiģim kaynağı, elektrik ve arazi bölünmelerinde hizmet etmek için bilirkiģi ve uzmanlaģmıģ inģaat mühendisleri ile yakın bir Ģekilde çalıģır. 9 ĠnĢaat mühendisleri için tipik bir kariyer yolu mevcut değildir.ġnģaat mühendisi olmaya hak kazanmıģ bir çok kiģi düģük sorumluluk gerektiren iģlerle baģlarlar ve yetkilerini kanıtladıkça, daha yüksek sorumluluk düzeyi isteyen iģ ve görevler için güven kazanırlar. Ancak inģaat mühendislik mesleğinin her bir dalı değiģik kariyer yolları izlemeyi gerektirmektedir. 12 Genel olarak mühendisler zamanlarının çoğunu proje sahalarını dolaģarak, toplumsal fikir birliklerini geliģtirerek ve inģa planları hazırlayarak geçirirler. ĠnĢaat mühendisliği alan mühendisliği olarak da düģünülebilir çünkü inģaat mühendisliğinin kolları genelde bir alanın kullanımının birisinden bir diğerine değiģimi üzerinde çalıģır. ĠnĢaat mühendisleri, her boyut ve seviyede olan ticari, sanayi, konutsal ve toplumsal çalıģma projelerin yapımında, geoteknik mühendisliği, yapısal mühendislik, çevre mühendisliği, ulaģım mühendisliğinin her türlü prensip ve kurallarını kabullenmiģtir.

3 ĠnĢaat Mühendisliğinin BaĢlıca AraĢtırma ve Ġnceleme Konuları ĠnĢaat Mühendisliği bölümü geniģ akademik personel potansiyeli ve laboratuar olanakları ile anabilim dallarının bütün alanlarında karģılaģılabilecek teorik ve uygulamaya yönelik her türlü problem, araģtırma, inceleme, proje hazırlama ve danıģmanlık hizmetleri ile ilgilenir. GeliĢen teknoloji ve dünya düzenine bağlı olarak bu kadar geniģ olan araģtırma ve inceleme alanlarında zamanla uzmanlaģma gereği ortaya çıkmıģtır. Bunun sonucu olarak inģaat mühendisliğinin altında alt mühendislik alanları doğmuģtur. 13 ÇEVRE VE ġehġrcġlġk BAKANLIĞI Yapı Denetim Komisyonu BaĢkanlığı ORGANĠZASYON YAPISI 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereği kurulmuģ olan Yapı Denetim Komisyonunun baģlıca görevleri, mimar ve mühendislere denetçi belgesi vermek, yapı denetim kuruluģlarına izin belgesi vermek, yapı denetim kuruluģlarının faaliyetlerini denetlemek, denetçi mimar ve mühendislerin sicil kayıtlarını tutmak olarak sayılabilir. Yapı Denetim Komisyonu, tarihinden bu yana Yapı ĠĢleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Komisyon, 4708 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatın öngördüğü görevleri, Yapı Malzemesi ve Yapı Denetimi Dairesi BaĢkanlığı emrinde bulunan Belge Ġnceleme ve Denetim ġube Müdürlüğü eliyle yürütmektedir. Kanun ve ilgili mevzuatın Komisyon a verdiği görevlerin bu ġube Müdürlüklerine dağılımı ise aģağıdaki gibidir: 17 Yapı Hidrolik Mekanik Yapı ĠĢletmesi ĠnĢaat Mühendisliği Dalları 14 UlaĢtırma Geoteknik Salı Yapı Malzemesi Dallarının altında da çeģitli bilim dalları mevcuttur. Bunlardan yeri geldikçe sizlere bilgiler verilecektir. Yapı Denetim Komisyonu BaĢkanlığı Belge Ġnceleme ġube Müdürlüğü Mimar ve mühendislere denetçi belgesi vermek, Yapı denetim kuruluģlarına izin belgesi vermek, Denetçi mimar ve mühendislerin sicil kayıtlarını tutmak. Denetim ġube Müdürlüğü Yapı denetim kuruluģlarının faaliyetlerini denetlemek, Taraflar arasındaki uyuģmazlığı inceleyerek görüģ bildirmek, UyuĢmazlık konularını ve Ģikayetleri mahallinde incelemek için eleman ve heyet göndermek, Kamu ve özel sektör kuruluģları ile birlikte meslek içi eğitim programları düzenlemek. 18 Kamu Kurumlarında ve Özel Sektörde ĠnĢaat 16 Mühendisliği ÇalıĢma Alanları T.C. BAKANLIKLARI ULAġTIRMA BAKANLIĞI ENERJĠ VE TABĠĠ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI BĠLĠM, SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ BAKANLIĞI GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GÜMRÜK VE TĠCARET BAKANLIĞI 19 Yapı Denetimi Ġzin Belgesi ve Denetçi Belgesi Düzenleme Yapı Denetim Komisyonu, 4708 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat gereği, yapı denetim kuruluģları ile bu kuruluģlarda görev alan denetçi mimar ve denetçi mühendislere izin belgesi düzenlemekle görevlidir. Denetim Bakanlığımız tarafından yapılan denetimlerin hareket noktalarını, vatandaģlarımızın Ģikayetleri, ilgili idarelerin yapmıģ oldukları bildirimler, fesih iģlemlerinin bildirimi ya da yerinde yapılan incelemeler oluģturmaktadır. Hareket noktası ne olursa olsun, öncelikle Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüklerimiz tarafından konuyla ilgili ön inceleme raporu hazırlanarak Yapı Denetim Komisyonu BaĢkanlığına gönderilmekte; Komisyonumuz tarafından bu raporlar değerlendirilerek, ayrıntılı inceleme yapılmasına ihtiyaç duyulan hallerde Bakanlık Makamından alınan Olur ile konu, TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığımıza iletilmektedir. TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığımıza bağlı müfettiģlerin yerinde yaptıkları incelemeler ve bunun sonunda hazırlanan inceleme raporlarında yer alan öneriler, yine bir Makam Olur u ile Yapı Denetim Komisyonu BaĢkanlığı na iletilmekte ve burada yer alan öneriler Komisyon tarafından değerlendirilerek iģlem tesis edilmektedir.

4 20 Eğitim Yapı Denetim Komisyonu BaĢkanlığı ndan belge almıģ olan denetçi mimar ve mühendisler ile yapı denetim kuruluģlarında çalıģan yardımcı kontrol elemanlarının mesleki geliģimlerine katkıda bulunmak üzere, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı meslek odaları eliyle meslek içi eğitim çalıģmaları baģlatılmıģtır. Meslek odaları ile birlikte yürütülmesi hedeflenen eğitimler: 4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanun un uygulama, kapsam, usul ve esaslarına iliģkin bilgilendirme, Yapı denetim kuruluģlarında görev alan denetçi mimar ve mühendislerin sorumlulukları ve uygulamada dikkat edilecek konular hakkında bilgilendirme, Yapı denetim kuruluģlarında görev alan denetçi mühendis ve yardımcı kontrol elemanlarının mesleki anlamda bilinçlendirilmesi amaçlarına uygun Ģekilde yürütülecektir. ULAġTIRMA BAKANLIĞI Bağlı KuruluĢlar Denizcilik MüsteĢarlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Karayolları Genel Müdürlüğü Devlet Demir Yolları Genel Müdürlüğü Devlet Hava Meydan ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Ptt Genel Müdürlüğü Eğitim Halen Bayındırlık ve Ġskan Müdürlükleri ile birlikte yürütülen denetim ve eğitim çalıģmaları, Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüklerimizde çalıģan ve yapı denetimi ile görevlendirilen teknik elemanların uygulamalara etkin biçimde katılımını sağlamak, Yapı denetim kuruluģlarının sorumlulukları, sorunları ve çalıģma prensiplerine iliģkin bilgilendirme, Yapı denetimi faaliyetlerinin kontrol ve yönlendirilmesi hedefleri çerçevesinde yürütülmektedir. ENERJĠ VE TABĠĠ KAYNAKLAR BAKANALIĞI 24 BAĞLI KURULUġLAR Petrol ĠĢleri Genel Müdürlüğü (PĠGM) Elektrik ĠĢleri Etüt Ġdaresi Genel Müdürlüğü (EĠE) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu BaĢkanlığı (TAEK) ĠLGĠLĠ KURULUġLAR Türkiye Elektrik Ġletim A.ġ. Genel Müdürlüğü (TEĠAġ) Elektrik Üretim A.ġ. Genel Müdürlüğü (EÜAġ) Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.ġ. Genel Müdürlüğü (TETAġ) Türkiye Kömür ĠĢletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü (TKĠ) Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü (TPAO) Boru Hatları Ġle Petrol TaĢıma A.ġ. Genel Müdürlüğü (BOTAġ) Eti Maden ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü (ETĠ MADEN) Türkiye TaĢkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü (TTK) Türkiye Elektromekanik Sanayii A.ġ. Genel Müdürlüğü (TEMSAN) ULAġTIRMA BAKANLIĞI 22 UlaĢtırma Bakanlığı, UlaĢtırma ve HaberleĢme iģ ve hizmetlerinin, karayolu yapımı ve teçhizatı ile ilgili hususlar hariç ve Karayolları Genel Müdürlüğü KuruluĢ ve Görevleri Hakkında Kanun Hükümleri saklı kalmak üzere teknik, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlara, kamu yararına ve milli güvenlik amaçlarına uygun olarak kurulmasını, geliģtirilmesini ve bu hizmetlerin birbirini tamamlayıcı Ģekilde yürütülmesini sağlayacak esasları tespit etmek, uygulanmasını takip etmek ve denetlemek, ORMAN VE SU ĠġLERĠ 25 BAKANLIĞI Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığının görevleri Ģunlardır: Ormanların korunması, geliģtirilmesi, iģletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleģme ve erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve ormanla ilgili mera ıslahı konularında politikalar oluģturmak. Tabiatın korunmasına yönelik politikalar geliģtirmek, korunan alanların tespiti, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve biyolojik çeģitlilik ile av ve yaban hayatının korunması, yönetimi, geliģtirilmesi, iģletilmesi ve iģlettirilmesini sağlamak. Su kaynaklarının korunmasına ve sürdürülebilir bir Ģekilde kullanılmasına dair politikalar oluģturmak, ulusal su yönetimini koordine etmek. Meteorolojik olayların izlenmesi ve bunlarla ilgili gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik politika ve stratejiler belirlemek. Bakanlığın faaliyet alanına giren konularda uluslararası çalıģmaların izlenmesi ve bunlara katkıda bulunulması amacıyla ulusal düzeyde yapılan hazırlıkları ilgili kuruluģlarla iģbirliği halinde yürütmek. Mevzuatla Bakanlığa verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak.

5 Hizmet Alanları Enerji Tarım Ġçme ve Kullanma Suyu Çevre ve TaĢkın Koruma 26 ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI Kamu ĠNġAAT Kurumlarında MÜHENDĠSLĠĞĠ ve Özel Sektörde EĞĠTĠMĠ ĠnĢaat Mühendisliği ÇalıĢma Alanları DĠĞER KURULUġLAR VE ÖZEL SEKTÖR BÜYÜK ġehġr BELEDĠYELERĠ ĠMAR VE FEN ĠġLERĠ ĠL, ĠLÇE VE BELDE BELEDĠYELERĠ ĠMAR VE FEN ĠġLERĠ ĠL ÖZEL ĠDARELERĠ KAMU KURUM VE KURULUġLARININ YAPI ĠġLERĠ TEKNĠK DAĠRELERĠ YAPI DENETĠM FĠRMALARI ĠNġAAT TAAHHÜT VE MÜTEAHHĠTLĠK FĠRMALARI ĠNġAAT PROJE, MÜġAVĠRLĠK VE DANIġMANLIK FĠRMALARI ĠNġAAT PROJE BÜROLARI ĠMO (ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠLERĠ ODASI)??? 27