YENİ KURUMLAR VERGİSİ KANUNU ve İŞLETMELERE ETKİLERİ. Transfer Fiyatlaması* GVK Düzenlemeleri* Vergi Cennetleri ile Mücadele* Masraf Dağılımı*

Transkript

1 YENİ KURUMLAR VERGİSİ KANUNU ve İŞLETMELERE ETKİLERİ 15 MART 2006 İstanbul Transfer Fiyatlaması* GVK Düzenlemeleri* Vergi Cennetleri ile Mücadele* Masraf Dağılımı* Av. Zeki Gündüz PwC, Ortak, YMM BU DOSYA PRICEWATERHOUSECOOPERS'IN BİR HİZMETİDİR. İZİNSİZ, ANCAK OLDUĞU GİBİ ÇOĞALTILABİLİR. KAYNAK GÖSTERİLMEK KAYDIYLA İKTİBAS EDİLEBİLİR. BÜLTENLERDE YER ALAN GÖRÜŞLER ÜZERİNE İŞLEM

2 Teşekkürler sayın başkan. Ben dua ile başlayacağım. Öncelikle Allah razı olsun, sürekli yasalarda değişiklikler oluyor. Belki sizlerin işleri güçleşiyor ama bize ihtiyaç doğuyor ya da ihtiyaç duymaya devam ediyorsunuz. Her ne kadar yasaları basitleştirdik, sadeleştirdik falan dense de, valla şimdi şuradan çevirip 5 tanenize sorsam kurumlar vergisi beyannamesi ne zaman veriliyor desem, ne zaman ödeniyor desem peşinden bir de, muhtemelen bir tereddüt geçirirsiniz, ben geçiriyorum. Artık beyan dönemlerinde dahi danışmana ihtiyaç duyar hale geldik. Bu değişiklikler ya da değişikliklerdeki hız yüzünden. Ama öncelikle hakikaten önemli bir değişimin arifesinde olduğumuzun altını çizerek başlamak istiyorum. Önemli değişiklikler arifesindeyiz. Şimdi üzerinde duracağım transfer fiyatlaması konusu vergi cennetleriyle mücadele konusundaki getirilen düzenleme, masraf dağılımı konusunda getirilen düzenleme özellikle yeni ya da değişik farklı hükümler içermekte. O yönüyle de oldukça önemli. Transfer fiyatlaması konusu üzerinde dururken tabi zamanı da dikkate alarak biraz belki hızlıca, ana başlıkları itibariyle bu konulara değinmek zorunda kalacağım. Mevcut uygulama, şöyle kabaca bakıp geçiş süreci sorunlarını ve önerilerini de mevcut düzenlemeyle yeni düzenlemeyi karşılaştırarak birlikte ele almaya çalışacağım. Neler Transfer Fiyatlaması Konusuna Girer? Her şey girer. Mal ve hizmet, ilişkili şirketler arasındaki mal ve hizmet. Verilebilecek, satılabilecek, alınabilecek her şey transfer fiyatlaması konusuna girer. Transfer fiyatlaması konusu sadece Türkiye deki şirketlerle dışarıdaki yurtdışındaki şirketler arasındaki bir konu değil, tamamen Türkiye içindeki aynı gruba dahil birbirleriyle ilişki içindeki şirketler için de geçerli. Dolayısıyla eğer birden fazla birbiriyle ilişki içinde, Türkiye sınırları içinde şirketler varsa, onları da ilgilendiren bir konu. Mevcut uygulama neydi, nasıl oluyordu? Neler Transfer Fiyatlaması Konusuna Girer? Mal ve Hak Satışı - Mal - Hisse - Gayrimenkul - Her türlü hak vb. Hizmet - Danışmanlık vb.her türlü hizmet - Finansman hizmeti - Kiralama - Ücret Mevcut düzenlemeden aslında farkların üzerinde biraz duracağım ama hemen genel anlayışı itibariyle çok fazla anlayışta bir değişiklik yok. Kabaca ifade etmek gerekirse, ilişkili şirketler arasında malın ve hizmetin fiyatının, bunlar ilişkili olmasaydı nasıl oluşacak idiyse, öyle olması gerekir anlayışı temel. Şu anda da aynı anlayış var, kadronuzda, yeni düzenlemede de aynı anlayış var ama yeni düzenlemeyle bunun nasıl olması Mevcut Uygulama ve Güncel Eleştiriler Mevcut Düzenleme İle İlgili Değerlendirme Mali İdarenin Sessizliği ( 33 nolu KVK GT ) İnceleme Elemanlarının Yaklaşımları - Emsal aramadan eleştiri Yargı Kararları - Hazine zararı - Emsal araştırması gerektiği, nasıl belirlenmesi gerektiği konusunda bazı açıklamalar, bazı spesifik düzenlemeler yapılıyor. Mevcut düzenlemede bence sorun belki de yoktu. Belki yeni düzenlemeye bile ihtiyaç olmadan konu halledilebilirdi. (2)

3 Peki sorun neydi? Mali idarenin sessizliği. Bizler kuzular, kuzuların sessizliğini oynuyorduk, mali idare de bir şekilde sessizliği oynuyordu. Mali idare bu zamana kadar transfer fiyatlaması konusunda örtülü kazanç dağıtımı maddesiyle ilgili olarak iki satırın dışında bir açıklama yapmadı. 33 numaralı kurumlar vergisi genel tebliğindeki iki satırdır. Satır biraz az kaldı, paragraftır, onun dışında, yarım sayfayı da geçmez, herhangi bir açıklama yapmadı. Orada da söylediği genel geçer ifadeler. Hizmet mutlaka verilmiş olmalıdır, tek tek ayrıntılı olarak faturada gösterilmeli, ayrıntılı olarak, spesifik olarak gösterilen hizmetin bedeli de ayrıca ayrıntılı olarak gösterilmelidir. Onun dışında bir de liste vermiş. İlişkili şirketler arasında verilebilecek hizmetlere ilişkin taneydi yanlış hatırlamıyorsam. 50 yıllık kurumlar vergisi tarihinde en önemli, en fazla tartışmaya yol açan, vergi hakkında en fazla yargı kararı olan, idareyle, inceleme elemanlarıyla en fazla sorun yaşadığımız bu maddeyle ilgili olarak açıklama bununla sınırlıydı. İnceleme elemanları ne yapıyorlardı? İnceleme elemanları biraz işi tersine çeviriyorlardı. Örtülü kazanç dağıtılmıştır bize göre deyip, raporu yazıp daha sonra dağıtılmadığını, niye dağıtılmadığını ispatla bizler, sizler yükümlü oluyor ya da boğuşuyordunuz. Yargı kararları? Yargı kararları ortayı buluyor, dengeye getiriyor, çoğu zaman dayanaksız, ayakları yere basmayan yapılan incelemeleri ortadan kaldırıyor idi. Tarhiyatları ortadan Güncel İncelemeler Serbest Bölgelerdeki firmalarla ilgili incelemeler - Kanun yok sayılıyor, kaldırıyor idi. En fazla karar hazine zararı - Maliyetler yok sayılıyor, çerçevesinde verilmiş. Eğer ilişkili şirketler Türkiye nin içindeyse biri gelir, diğeri gider yazmışsa, dip toplamda da vergide bir kayıp yoksa, yargı diyor ki - Mali İdare yok sayılıyor, - Emsal icat ediliyor, - Yargı Kararları. burada, örtülü kazanç dağıtımı ya da bununla ilgili yapılacak bir tarhiyat gerek yoktur. Genelde bu çerçevede verilmiş onlarca, belki yüz karar vardır. Bir diğer yargı yaklaşımı neydi diye baktığımızda emsal araştırması. Az önce ifade ettiğim gibi, inceleme elemanları emsal araştırmasına da çok fazla girmeden, bir karardaki bir ifadeye dayanarak bu çerçevede bana göre fazla diyebileceğimiz bir yaklaşımla eleştiride bulunuyorlardı malın ya da hizmetin fiyatıyla ilgili olarak. Yargı da emsal araştırmasının sağlıklı yapılmamasından hareketle çoğu zaman yapılan bu tarhiyatları bozuyordu. Hatta şu anda günümüzde yaygın sürdürülen bir inceleme de bir icatla karşımıza çıktı. Emsalle ilgili olarak. Serbest bölgelerle ilgili şirketlerde inceleme elemanı arkadaşlarımız dediler ki, malın fiyatının emsali kendisidir. Emsali iç emsal, dış emsal, kanuni emsal, böyle bir sürü literatürde emsal çeşitleri vardı, şimdi bir de kendi kendine emsal diye kendi kendisi emsali diye bir emsal karşımıza çıktı. Bu serbest bölge incelemelerinde. Ki bu incelemelerde, eğer Türkiye deki şirketin serbest bölgedeki şirketle şu veya bu şekilde ilişkisi varsa mal satmış ya da almışsa, şu andaki yaklaşımla inceleme elemanı arkadaşlarımız örtülü kazanç dağıtımı, yani şu anda konuştuğumuz konudan hareketle serbest bölgede oluşan karı tamamen reddedip, üzerine bir çarpı çekip Türkiye de oluşması gerekirdi yaklaşımından hareketle eleştirir hale geldiler. Bütün bunlara neler sebep (3)

4 oluyordu diye baktığımızda bir mali idarenin bugüne kadarki sessizliği, tepkisizliği, bir de belki bununla paralel diyebileceğimiz düzenlemedeki belirsizlikler. Emsal nasıl belirlenir, Hangi yöntemlerle belirlenir? Bu konuya ilişkin herhangi bir açıklama olmaması. Şimdi bu girişten sonra mevcutla düşünüleni karşılaştıralım kabaca. İlk etapta, belki hemen ilk etapta anmak gerekmiyordu, zararlı vergi rekabeti konusunda. Buradaki ülke ve bölgelerden gelen faturalarla ilgili olarak mevcut kanunda bir düzenleme yokken transfer fiyatlamasını, örtülü kazanç dağıtımını ilişkilendirecek şekilde kanunda bir düzenleme konulmaya çalışılıyor ya da düşünülüyor. Eğer böyle bir bölgeden alınan malın fiyatı emsaline uygun değilse, yani transfer fiyatlaması çerçevesinde belirlenen yönteme uygun değilse, onun üstünde ya da altında ise yeni düzenlemeye göre ilişkili şirketlerle yapılmış sayılacak, hiçbir ilişki olmasa bile ya da ilişki ispat edilemese bile. Bu çerçevede transfer fiyatlamasıyla ilgili ne tür değerlendirmeler, müeyyideler varsa, onlar devreye girecek. Emsal bedelinin tespiti yöntemi. Bahsettiğim gibi, yeni düzenlemede bununla ilgili hüküm var. Ama eski düzenlemede hüküm yoktu. Mali idare de bununla ilgili herhangi açıklama yapmıyordu. Yeni düzenlemede OECD nin belirlediği, temel aldığı üç yöntem, fiyat belirleme yöntemi, transfer fiyatlaması belirleme yöntemi sayılmış, tanımlanmış ve denmiş ki, bunla da sınırlı değil, eğer bu üç yöntemi uygulayamıyorsanız bunun dışında da herhangi bir yöntemi uygulayabilirsiniz. Yeter ki açıklayın, yeter ki belgeleyin, yeter ki arkasındaki iktisadi, ticari, mantıki delilleri ya da dayanakları ortaya koyun. Belgeleme konusunda halihazırdaki düzenlemede herhangi bir açıklama yok. Nasıl belgelenir, kim kimden nasıl belge ister, istenilecek mi, ne istenecek bu konuda bir düzenleme yok. Oysa transfer fiyatlamasındaki temel konulardan bir tanesi emsalin tespiti ile ilgili yöntemlerse bir diğeri de bunun nasıl belgeleneceği. Nasıl dokümante edileceği konusudur. O konuda halihazırdaki düzenlemede herhangi bir şey yok ama yeni düzenlemede kanun maddesinde belgeye ilişkin bunla ilgili yöntemin uygulanmasıyla ilgili, yönteme ilişkin her türlü belgenin muhafaza edileceği ve (4)

5 istenildiğinde sunulacağına ilişkin hüküm var. Ayrıca Bakanlar Kuruluna verilen yetki çerçevesince de düzenleme yapılırken bizim beklentimiz o konuda da biraz daha detay ayrıntılara girilecek belgeleme konusunda maliye bakanlığı ne bekliyor o konuda detay düzenlemeler yapılacak. Çünkü rehber alınan, bu düzenlemede esas alınan OECD düzenlemeleri bu konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalar içermekte. Ön anlaşma imkanı: Halihazırdaki kanunda böyle bir imkan yok. Nedir ön anlaşma? Siz kanunda sayılan temel yöntemlerden birini ya da onların dışında, OECD nin ikincil yöntemler diye tavsiye ettiği yöntemlerden birini kullanarak ya da bunların da daha dışında kendinize göre yaptığınız işe uygun olduğunu düşündüğünüz bir yönteme göre bir belirleme yaptınız. Bu belirlemeyle ilgili, bu fiyatlamayla ilgili dokümanlarıyla, varsayımlarıyla neyse dayanaklarınız, onlarla Maliye Bakanlığıyla karşı karşıya gelip oturup izah edip bir anlaşma yapabilme imkanı doğacak. ve o aşamada o anlaşma yapılmışsa o anlaşmaya uygun fiyatlar nedeniyle Mali idare, üç sene geçerli olacak bu anlaşma, sizin kapınızı hiçbir şekilde çalıp da bu uygundur değildir, yüksekti alçaktı diye herhangi bir problem yaşamayacaksınız. Bu bir çok ülkede uygulanıyor. İnşallah Türkiye de de üç vakte kadar bir şekilde uygulanacak. Kar dağıtımı sayılması konusu: Hali hazırdaki kanunda bu konuda bir düzenleme yok. Yani transfer fiyatlamasıyla ilgili, örtülü kazanç dağıtımıyla ilgili, şirketlerin ikisi de diyelim ki Türkiye deki şirket, bir tanesi dışarıda olsa da fark etmez, bir tanesine örtülü kazanç dağıttı dediniz. Birisi için gelir, ötesi için gider. Buna rapor yazılıyor, eleştiriliyor. Matrah farkı oluşturuluyor, diğeri lehine hiçbir şey yapılmıyor. O da onu gelir yazmış ve vergilemiş. Orada da herhangi bir düzeltme yapılmıyor. Niye yapmadınız, öyle bir düzenleme yok denilip çıkılıyordu işin içinden. Şimdi artık tek bacaklı düzeltme yapılmayacak. İki bacaklı düzeltme yapılacak. Çünkü örtülü kazanç dağıtılmışsa bu elde eden açısından kar payı sayılacak ve ona göre vergilenecek. (5)

6 Diğer tarafta fazladan ödenmiş bir vergi varsa, onların da düzeltilmesi gerekecek. Düzeltmek için ama diğer taraftaki vergilerin ödenmesi beklenecek. Usul ve esasların belirlenmesi : Usul ve esasların belirlenmesi açısından bakıldığında, hali hazırdaki düzenlemede, mevcut düzenlemede, bu konuda herhangi bir ifade, mali idareye ya da Bakanlar Kuruluna verilmiş bir yetki yok. Yeni düzenlemede Bakanlar Kurulunun bu maddenin uygulanmasıyla ilişkili usul ve esasları belirlemeye ilişkin bir yetkisi var ve bu da büyük bir ihtimalle, çok kısa bir sürede, bu yıl içinde belki, bizim beklentimiz OECD nin bu konudaki rehberlerinin adeta Türkçe ye çevrilmesi şeklinde kullanılacak. Hazine zararı konusu: Yeni düzenlemede de, eski düzenlemede de kanunda bu konuda herhangi bir düzenleme yok. Yargı belki ileride tavır alacak, nasıl olacak diye. Ama halihazırdaki tavrı dikkate aldığımızda eğer özel bir ifade yoksa yine hazine zararı olup olmadığı konusuna dikkat edebilir. Gelir ödeme türleri itibariyle ayrı düzenleme: Mevcutta var. İşte kira, ücret ödemesi, mal ve hizmetin fiyatlarıyla ilgili ödemeler, ayrı bentler halinde mevcut kanunda sayılmışken, yeni düzenlemede, tasarıda, genel bir tanım yapılmış, neyin hangi mal ve hizmetle ilgili olduğu konusunda ayrıca spesifik ya da satırlar itibariyle farklı ifadelere yer verilmemiş. Emsaline uygunluk ilkesi: Baştan beri ifade ettim, eski düzenlemede genel bir tanım var. Yeni düzenlemede OECD normlarına uygun şekilde üç temel yönteme ilişkin tanıma yer verilmiş ve başka yöntemlerin de kullanılabileceği ifade edilmiş. Bu (6)

7 düzenlemelerin, transfer fiyatlaması düzenlemelerinin temel sacayaklarından bir tanesi de karşılaştırma yapabilme, İngilizce tabiriyle bencmarking yapabilme imkanıdır. Karşılaştırma Şekli Konusunda Açıklama Karşılaştırabilecek emsalleri bulabilme meselesidir. Bununla ilgili eski düzenlemede de bir şey yoktu, yeni düzenlemede de halihazırda yok ama beklentimiz, yeni düzenleme, daha doğrusu Bakanlar Kuruluna verilen yetki çerçevesi içerisinde yapılan düzenlemede bu konuda açıklama yapılacağı şeklinde. Geçiş Dönemi Konusunda Düzenleme Zaten mevcut, onda bir düzenleme olması beklenmez. Ama düşünülen tasarıda herhangi bir düzenleme yapılmamış. Halihazırdaki şekliyle da yürürlüğe girecektir denilmiş, zaten gidişata bakılırsa aşağı yukarı o zamanlar sanki yürürlüğe girecekmiş gibi, kabul edilip Resmi Gazetede yayınlanacakmış gibi duruyor. Birden bire eğer o şekliyle kanunlaşırsa dan itibaren şirketler bu konuda uyumlanma zorunluluğu içinde oldukları, oldukça komplike belki bir süreci yaşayacakları bir düzenlemeyle karşı karşıya kalacaklar. Bununla ilgili bir takım geçiş dönemi hükümlerinin de olması gerekir. Örneğin birazdan da belki üzerinde duracaktım, biraz öne almış oldum. Karşılaştırma yapacak veri havuzlarının oluşturulması. Türkiye de şu anda SPK ya tabi kurumlarla ilgili açıklanması zorunlu bilgiler dışında diğer şirketlere dönük olarak kamuya açık bilgi havuzları, veri havuzları yok. Dolayısıyla emsal belirlerken emsal alabileceğiniz, karşılaştırma yapabileceğiniz, dolayısıyla ondan hareketle bir baz oluşturabileceğiniz rahatlayabileceğiniz herhangi bir dayanak noktası yok. Bunun yaratılması gerekiyor ki, Türkiye açısından rahat hareket edilebilsin. Avrupa da bununla ilgili veri havuzları var. Bu veri havuzlarından bir çok ülke kendi ülkeleriyle doğrudan ilgili olmasa bile, kendi şirketlerinin tamamını oluşturmasa bile veri havuzundaki şirketler, bu veri havuzlarından yararlanarak bu karşılaştırmaları, emsale uygunlukları, uygunsuzlukları ya da emsal araştırmasını yapıyor. En azından geçiş döneminde bu konuda dış emsallerin de veri havuzlarının da, veri tabanlarının da kullanılması konusuna izin verilmesi uygun olacaktır diye düşünüyorum. Tabi bunun ötesinde (7)

8 belki bir başka konu da geçmiş dönemle yeni dönem arasındaki uyumsuzluklar konusu ki, birazdan tekrar üzerinde duracağım. Yöntem serbestisi konusu: Mevcut düzenlemede herhangi bir yöntem öngörülmediği için yöntemin seçimiyle ilgili olarak da herhangi bir şey öngörülmemiş. Yeni düzenlemede yöntem tanımlanmış. Bunları eğer uymuyorsa malınıza, hizmetinize, ilişkilerinize, bunların dışında da bir yöntem uygulayabilirsiniz diye yöntem seçme konusunda serbestlik tanınmış. Emsale uygun kısmı aşan bölüm konusu: Yeni uygulamada inceleme elemanlarıyla ya da mali idareyle uyuşamadığımız ya da en fazla bize göre haksız bulduğunuz konu, bir eleştiri yapıldığı zaman hepsi eleştiriliyor. Yani örtülü kazanç dahil. İyi de bir kısmı olmalı ki, o kısımda ben örtülü kazanç dağıtmamış olayım. Bir yerde de, eğer iki şirket varsa, iki farklı kişilik varsa, ikisinin de kar ediyor olması lazım. Kar marjının emsali neyse inceleme elemanlarının da şu kadarı makul, bunu aşan kısmı makul değil diyor olmaları lazım. Ama bizde öyle olmuyor. Hepsi eleştiriliyorsa hepsi örtülü kazanç dağıtımıdır denilip çıkılıyor. Biraz önce örneğini verdiğim serbest bölgeler konusunda tamamen bunu yaşıyoruz. Serbest bölgeden şirket mal almış, inceleme elemanı diyor ki, örtülü kazanç dağıtmış. Diyelim ki dağıttı. Ama ne kadar dağıttı. Hepsini dağıtmış. Bunu derken, o şirkette oluşan giderleri dahi dikkate almıyor. O şirket kira ödemiş, giriş çıkışta fon ödemiş binde 5 lerden, yatırım yapmış, işçi çalıştırıyor, belki kredi almış kredinin faizi var, bir şeyler var orada. Onları dikkate almamış. Tamamını yok saymış. Şimdi bu normal değil. Bu konuyla ilgili olarak mutlaka bir düzenleme demek ki yapılıyor olması gerekiyor. Yeni düzenlemede uygulama nasıl olacak, bakalım hep beraber göreceğiz. (8)

9 Kimler tabi? Sermaye şirketleri mevcut durumda tabi. Düşünülen düzenlemede daha genel bir tanıma yer verilmiş. Bunun anlamı, tüm kurumlar vergisi mükellefleri, tüm gruplar, bu örtülü kazanç dağıtımı, transfer fiyatlamasıyla ilgili düzenlemenin kapsamına giriyor gözüküyor. Yöntemler Bu karşılaştırmadan sonra kabaca sayılan Yöntemler yöntemleri, geleneksel yöntemler diye kanunda sayılan, tanımlanan yöntemleri 1. Geleneksel yöntemler sayayım. Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi. Maliyet artı yöntemi. Yeniden satış yöntemi. Bu üç yöntem, kanunda sayılan yöntemler. a. Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi b. Maliyet artı yöntemi c. Yeniden satış yöntemi 2. Diğer yöntemler a. Kar paylaşımı yöntemi Bu üçü sayılmış. Denmiş ki, bu üçüyle eğer tespit edebiliyorsan, üçüyle tespit et. Yok b. İşleme dayalı net kar marjı yöntemi c. Ön fiyat anlaşmaları buna uymuyorsa, bunlarla tespit Şirket kanunda sayılı yöntemden uygun olanını uygulayabilir, edemiyorsan serbestsin. Burada altta Kanunda sayılanları uygun bulmuyorsa kendince uygun saydığım tanım, kar paylaşımı yöntemi, kar bulduğu herhangi bir yöntemi uygulayabilir marjı yöntemi, ön fiyat anlaşmaları, gerçi ön fiyat anlaşması bizim kanunumuzda da var, bunlar OECD nin ilave rehberlerinde geçen tavsiye edilen ikincil yöntemler. Geleneksel yöntemlerin dışında. Bunların dışında da yöntemler var. Ama OECD deki ya da kanunda da sayılan o geleneksel yöntemlerin dışında her türlü yöntem de, gerek ikincil olarak OECD de sayılsın sayılmasın, her türlü yöntem de ilişkili şirketler arasında mal ve hizmetin fiyatını belirleme imkanı var ve olacak. Tasarı açıkça bunu düzenlemiş durumda. Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi En temel yöntem, Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi. Yani ilişkisiz şirketler arasında o malın ya da hizmetin fiyatı ne ise ilişkili şirketler arasında da o emsal alınabilir. Dolayısıyla ilişkisiz şirketler arasındaki fiyattan hareketle oluşacak kar, ilişkili şirketler arasında da makul, kabul edilebilir sayılır. En temel, en başta tavsiye edilen yöntem budur ama bunun da zorlukları var. Bir kere karşılaştırılabilir ve ilişkisiz olmayan şirketler arasında uygulanmış aynı malla ilgili, aynı sektörle ilgili, aynı büyüklükle ilgili aynı şartları taşıyan emsal fiyatlar bulmak gerekir. Türkiye de şu an imkansız. Casusluk yaparsanız bulursunuz. Onun dışında mümkün değil. Ancak dediğim gibi, sanayi casusluğu gerekir. Onun dışında halihazırda bir veri havuzu yok. Veri tabanı yok. Dolayısıyla karşılaştırılabilir fiyat yöntemi uygulanabilmesi için sağlam verilere ihtiyacınız var. Ya da ancak borsada fiyatı belli olan borsada alınıp satılabilen, piyasası olan, piyasa fiyatı olan, günlük olarak belirlenebilen mallarla sınırlı olarak uygulayabilirsiniz. Çünkü ilan edilmiş belirli fiyatları vardır. Onları esas aldığınızda (9)

10 kimsenin söyleyecek lafı olmaz. İlişkili şirketler arasında olsa bile. Ne bileyim, örneğin petrol, petrolün baştan sona tüketiciye kadar geçen aralık içindeki fiyatı her aşamada bellidir. Burada ilişkili firmalar arasında da aynı fiyatın uygulanması gerekir. O iniş çıkışlar nedeniyle herhangi bir şekilde biri kar ya da zarar eder. Fahiş kar ya da zarar eder. Onlar bir şekilde piyasa fiyatına uygun olduğu müddetçe eleştirilemez hale gelir. Maliyet artı yöntemi Maliyet artı yönteminde o malın, hizmetin üretimi için ilişkili şirkete verdiğiniz mal ve hizmetle ilgili olarak neye katlanmışsanız onun üzerine makul bir kar marjı koyarak, makulü de emsaline uygun belirleyerek devredersiniz ve onun üzerinden vergi verirsiniz. Bir kısım ülkelerde bu maliyet artı yönteminde hangi alanlarda hangi büyüklüğe kadar maliyet artı yönteminin uygulanacağı ve hangi kar marjlarının makul sayılacağı üç aşağı beş yukarı bellidir. Oynayacağınız aralıkları bilirsiniz. Ona uygun davrandığınız zaman da bir problemle karşı karşıya kalmazsınız. İnşallah biz de ona doğru gideceğiz. Yeniden satış yöntemi Yeniden satış yönteminde eğer mal bir aşamada sizin dışınızda üçüncü kişilere ya da nihai tüketiciye satılıyor ise o aşamadan geriye dönerek o karın oluşturulması sürecinde ara aşamalarda kurulan ilişkili şirketlerde makul kar marjları bırakarak karları fiyatları belirleme yöntemi diye nitelendireceğim, tanımlayabileceğim yöntem. Bunların üzerinde şimdi hiç çok fazla takılmayın. Bir kere OECD rehberini sadece Türkçe ye çevirse mali idare, Oldukça külliyatlı bir mevzuatla karşı karşıya kalacağız. Açıklamayla karşı karşıya kalacağız. Bir de bunlarla ilgili onlarca yazılmış kitap, makale bu yöntemlerle ilgili matematik adeta uygulamalar karşımıza çakacak. Dolayısıyla bunu hazmetme süresi hep beraber, hepimiz için, mali idare için, inceleme elemanları için, biz şirketler için oldukça zaman alıcı, oldukça vakit alıcı bir süreci oluşturacak ama belirginleşme açısından baktığımızda nihayetinde rahatladığımız bir süreç olacak. Yöntem olarak uygun olan hangisiyse onu uygulayacaksınız. Serbesti var. Emsal Araştırması Emsal araştırması, veri havuzu Türkiye de yok. Emsali araştırırken iç emsaller de olabilir. Yani aynı grup içerisinde farklı ülkelerde benzer yapılanmalar varsa onu da mali idareyle görüşmede ya da inceleme elemanlarını ikna ederken kullanabilirsiniz. Ya da siz aynı malları hem ilişkili şirkete, hem de ilişkisiz şirkete satmışsanız, ilişkisiz şirkete sattığınız fiyatı emsal olarak kullanabilirsiniz. Mali idareyle görüşmelerde dokümante edersiniz. Dış emsaller bahsettiğim gibi database ler henüz Türkiye de SPK ya tabi şirketlerle ilgili Emsal Araştırması Emsal şirket Emsal işlem Emsal fiyat Dış emsaller - Data baseler İç emsaller - Doğrudan Türkiye ile ilgili - Diğer ülkelerde uygulanan emsaller Kanuni Emsaller Kendi kendine emsal olur mu? (10)

11 kısıtlı database dışında yok. Açıklanan bilgiler dışında yok. Emsal alırken de, karşılaştırma yaparken de emsal alınacak şirketin bire bir o alanda olması,işlemin bire bir uyuyor olması, fiyatın tanımlarıyla beraber uyuyor olması gerekir. Ödeme şartlarına, teslim büyüklüklerine, vadesine, vesairesine,sigortalı mı sigortasız mı, başka ne tür şartlar var, onlara bağlı olarak birlikte değerlendirilmesi gerekmekte karşılaştırma yaparken. Risk ve Fonksiyon Analizleri Belirleme yaparken, transfer fiyatlandırmasıyla ilgili değerlendirme yaparken emsal araştırması bir bacağı oluşturuyorsa, bir diğer bacağı da risk ve fonksiyon analizleri oluşturur. Yani ilişkile şirketler arasında bir bakıma toplamda yaratılan karın hangi bölümünün hangi şirkette kalacağına karar verirken, planlama yaparken o süreç içerisinde ilişkili şirketlerin aldıkları roller, üstlendikleri riskler gördükleri fonksiyonlar analize tabi tutulur ve bunlara paralel olarak riskler ve fonksiyonlar arttıkça kar marjları artar, riskler ve fonksiyonlar azaldıkça kar marjları azalır. Bu sektörden sektöre, belki ülkeden ülkeye değişiklikler de içerebilir. Bütün bunların ayrıntılı analizinin ortaya konması, belgelenmesi, dokümante edilmesi ve varsayımların, bulguların da mutlaka sorulduğunda mali idareye paylaşılabilir olması gerekir. Risk ve Fonksiyon Analizleri Şirketin karın oluşumu sürecinde aldığı riskler neler? Şirketin karın oluşumunda hangi fonksiyonlar üstlenmiş? Belgeleme Başta da bahsettim karşılaştırma yaparken. En önemli Belgeleme bacağını oluşturuyor. Bana göre, şöyle yaptım demeyle ya da Tanımlanmış bir belge yok herhangi bir şekilde kurduğunuz mantığa göre ilişkili şirkete İstenildiğinde sunulabilmeli kestiğiniz, hele de düzenli olarak kestiğiniz faturaların devri İlgili her şey belge olabilir artık geçti. Mutlaka tutarlı, istikrarlı, yazılı zamana göre değişmeyen iktisadi ticari icaplara uygun bir mantığı olan bir belgelemeyle de ortaya konması gerekiyor. Yani niye o fiyatın uygulandığının ortaya konabilir olması gerekiyor. Niye o fiyatı koyduğunuzu, uyguladığınızı ortaya koyamadığınız ölçüde, dokümante edemediğiniz ölçüde eskiden de aslında yaşanacaktı, yaşanıyor belki, şimdi daha bir belirgin yaşanacak. İkili Anlaşma Hükümleri İkili anlaşma hükümleri de aslında göz ardı edilmemeli bu çerçevede. Ondan da bahsetmek lazım. İkili anlaşmaların 24. maddesi transfer fiyatlamasıyla ilgili olarak da kullanılmakta. Transfer fiyatlaması özelinde bakıldığında devletlerarasındaki bir bakıma hükümranlık mücadelesinin en temel ayakları ya da göstergeleri. (11)

12 Her devlet kendi hükümranlık alanında olabildiğince orada yaratılan katma değerden hareketle vergi alma çabası İkili Anlaşma Hükümleri içerisinde. Ülkeler arası görüşme yöntemi ile Dolayısıyla kendi ülkesinde yaratılan katma değeri tam olarak kapsama çabası içerisinde. İkili anlaşmalar da bir bakıma bu vergileyecek ülkenin belirlenmesi mümkün geçişmeleri önlemek için getirilmiş mekanizmaları içeriyor. 24. İki ülkeye de başvurulmalı madde de böyle bir mekanizma içeriyor. Şimdi öyle bir durum düşünün ki, bir tarafı Türkiye yi ilgilendiriyor, bir tarafı başka bir Anlaşmaların 24. maddesi bu konu ile ilgili hüküm içerir memleketi ilgilendiriyor. Çok uluslu şirketler açısından bakıldığında. Türkiye deki şirkete diyorsun ki, örtülü kazanç dağıt. Niye, ilişkili şirketten pahalıya aldın ya da ucuza aldın. Ya da bilmem ne, her neyse, ucuza sattın. Şimdi burayı eleştirdiğiniz zaman bunun anlamı, diğer tarafta vergi matrahıyla ilgili bir problem var demektir. Burası vergilenecekse ya orası fazla ya da eksik vergi ödemiş demektir. Yani iki devletin arasında da problem çıkacak bir alan dolayısıyla bu alanla ilgili olarak da karşılıklı görüşme karşılıklı anlaşma mekanizmaları da ileride sıkça karşımıza çıkacak diye düşünüyorum. APA Anlaşmaları Ön anlaşmalardan bahsettim. Üç yıllık ön anlaşma imkanı getirildi. APA Anlaşmaları Üç yıl için geçerli olacak Önceden uygulanacak yöntem ve varılacak sonuç konusunda onay alınmış olacak Bu düzenlemenin belki de en önemli yeniliği Yeni Düzenlemelerin Etkileri Yeni Düzenlemelerin Hali hazırda sürdürülen incelemelere etkisi Devam eden davalara etkisi Uzlaşma aşamasındaki tarhiyatlara etkisi Geçmiş yargı kararları açısından değerlendirme (Geçmiş kararlar emsal kabiliyetini yeni durum için yitirdi mi?) Yeni düzenlemelerin halihazırdaki incelemeleri ya da mevcut duruma ya da önceki yıllara etkisi ne olacak? En temel etkisi farkındalık düzeyinde olacak. Yani bu düzenlemelerle birlikte mali idarede vergide bir birim buna tahsis edilecek. Bu konuyla ilgili belki bir daire oluşturulacak. İnceleme elemanlarının bir kısmı belki bu konuda uzmanlaştırılacak. Öyle ya birileriyle anlaşma yapacaksınız, birileri inceleyecek. Şimdi bu süreç ki yeni bir düzenleme, merakla bakılacak. Uzun yıllardır inceleme elemanları zaten bu konularda kalem oynatıyorlardı. Yurtdışına gidip gelenler. Şimdi yeni bir furyayla bu konudaki çalışmalar ve bu konulardaki derinleşme, niye biz ille mevcut duruma ya da geleceğe bakıyoruz, geçmişe de bakalım, geçmişte ne olmuş irdelemesi sonucunu (12)

13 yaratacak. Yani geçmişle ilgili de problemler yaşanabilecek. En büyük etkisi belki de o olacak. Ama bana göre yanlış olacak. Niye yanlış olacak. Çünkü bir düzenleme yapılmamış dönemden düzenleme yapılmış bir döneme geçeceğiz. Emsal nasıl belirlenir konusunda şu an isteseniz, kanun çıksa da bire bir doğru bir şeyi yaptım diyemezsiniz, emin olamazsınız. Ta ki Maliye Bakanlığı ile anlaşma yapana kadar. Anlaşma yapmışsanız bir tek rahat edebilirsiniz yeni düzenlemede. Niye, çünkü karşılaştırma yapacağınız bir veri yok. Düşünülen Düzenleme ve Önceki Dönemler Transfer fiyatı düşerse? Transfer fiyatı artarsa? Önceki dönemlerle ilgili incelemelerin yaratabileceği sorunlar? Gümrük, KDV vb. alanlara etkisi Sorun yaratabilecek alanlar Emsal yok. Neye göre, ne emsalini alıp da ben karşılaştırıp emin olacağım. Şimdi böyle bir geçiş dönemi, geçiş süreci yeni düzenlemelerin yarattığı etki göz önüne alınmadan geçmişe dönük incelemeler yapılırsa, hele yeni düzenlemeye göre fiyatlar arttı, demek ki eskiden fiyatlarımız düşüktü gibi bir mantıkla üzerinize gelinirse bana göre bu son derece yanlış bir şey olur ve bu kanundan beklenen faydaların da maksimize edilmesi ya da optimize edilmesinin önüne geçilmiş olur. Yokken olmayan bir dönemle ilgili bir şey beklemek büyük bir haksızlıktır diye düşünüyorum. Gereksiz yere bir çok yargı kararlarına ve yargıya gidecek probleme yol açarsınız. Bir diğer konu, birbiriyle çelişen düzenlemeler ya da yaklaşımlar. (13)

14 Örneğin gümrük idaresi. Mali idare ile tamamen farklı yaklaşımlar içerisinde. Gümrük idaresi doğal olarak Gümrük alacağı ya da gümrükte alacağı vergilerle ilgili olarak daha yüksek bazlar peşinde. Yani ithalatın maliyeti ne kadar yüksekse belki o kadar hoşuna gidiyor, çünkü vergi alacağı baz artıyor. Mali idare ise tam tersi kaygılar içerisinde. İthalatın bazı ne kadar yükselirse Türkiye içindeki matrah erozyona uğruyor. Buralarda da belki geçiş döneminde bu yöntemler uygulandıkça fiyat farklılıkları ortaya çıktıkça gümrük idaresi ile mali idare arasında problemler belki yaşanacak. Birini memnun ederken belki öbürünü memnun etmeyeceksiniz. Öbürünü memnun ederseniz mali idareyle sorun yaşayacaksınız gibi karmaşalar da belki yaşanacak. Haksız Vergi Rekabeti Haksız vergi rekabeti konusu da bu düzenlemelerle başta da söylediğim gibi paralel getirilmiş bir düzenleme. Eğer Bakanlar Kurulunun haksız vergi rekabeti yarattığı bir ülkede veya bölgede, ilan edilecek bunlar, mal ya da Haksız Vergi Rekabeti hizmet almışsanız yeni düzenlemeye göre bir takım yükümlülüklerle karşı karşıyasınız. Malla ilgili olarak BKK ile belirlenecek ülke ve bölgeler deniliyor ki, malın fiyatı emsaline uygunsa bir şey yapmanıza gerek yok. Ama bunun anlamı, demek ki Kredi anapara ve temettü ödemesi hariç Bakanlar kurulunun ben haksız vergi rekabeti yarattığını ilan ettiği bir ülkeden ithalat yapıyorsam, bir de emsaline uygunluk araştırması yapmakla yükümlüyüm. Onu Mal ithalinde ve iştirak hissesi alımında emsale uygun tutarı aşan ödemeler ile dokümante etmeliyim, kenara koymalıyım, emsaline uygunsa o ithalatı yapmalıyım ya da emsalini aşıyorsa yüzde 30 halihazırda düşünülen, stopajla yükümlüyüm. Bunu göz önüne almalıyım. Mal ithalatı, iştirak alımı, Diğer her türlü hizmetler,komisyon,gayrimaddi hak vb ödemeler ana para ödemesi, temettü ödemesi gibi bu bölgelere ya da ülkelere yapılan her türlü ödeme yüzde 30 stopaja tabidir. Yüzde 30 u şimdilik tırnak içinde alın. O değişebilir kanunlaşma sürecinde ya da Bakanlar Kuruluna verilen yetkiyle artırılıp azaltılabilir. Ama halihazırda öngörülen bu. Dolayısıyla her türlü hizmet, komisyon, gayrisafi hak ve benzeri ödemeler bu bölgeden geliyorsa, bu ülkeden geliyorsa, kaba tabiri ile Bakanlar Kurulunca ilan edilmiş vergi cenneti sayılan bir bölge ya da ülkeden geliyorsa stopaja tabi olabilecek. Bu konunun finans bacağı üzerinde de hemen benden sonra Faruk duracak. Bu bölümde mevcut uygulamayı, güncel eleştirileri, düşünülen düzenleme ve önerileri,şimdi önerilere geleyim çok hızlıca. Önerilerimiz Düzenlemeye ilişkin önerilerimiz: Mutlaka geçiş dönemi ile ilgili bir şey olmalı düzenlemede. Kanunlaşma sürecinde olabildiğince geçiş dönemiyle ilgili bir şeyler olmalı. Geçmiş dönemlerle ilgili olarak veri Amerikayı yeniden keşfe gerek yok. Yapılacak düzenlemeler OECD rehberlerine uygun olmalı.bu nedenle biran önce bu rehberler Türkçeye çevrilmeli ve yapılacak düzenlemede bu rehberler eas alınmalıdır. olmadığı için, emsalle ilgili düzenleme olmadığı için (14)

15 incelenmemesine dönük ya da bu yönleriyle eleştirilmemesine dönük bir mekanizma geliştirilmeli ya da bir şeyler yapılmalı. Veri havuzlarıyla ilgili mutlaka düzenleme yapılmalı. OECD rehberi, en kolay en çabuğu o. OECD nin rehberleri Türkçe ye çevrilerek hemen yürürlüğe konulmalı. Çünkü getirilen düzenleme OECD düzenlemeleriyle tamamen paralel. Bire bir tercüme idilsin hemen uygulansın. Kanunda geçen bağ, ilgi, nüfus kavramları süratle yapılacak ilk düzenlemede açıklığa kavuşturulmalı. Çünkü bu konularda da geçmişte olduğu gibi problemler yaşanacak. İdareye önerilerimiz: Transfer Fiyatlaması konusunda sadece bu işle ilgilenecek ve Ayrı bir birim oluşturulmalı. uzmanlaşacak ayrı bir birim oluşturulmalı Eğitim grubu oluşturulmalı ve Bir eğitim grubu oluşturulmalı. OECD den destek alınabileceği süratle hem idare içerisinde düşüncesindeyim hem de inceleme elemanları - İdare içinde ve içerisinde bir eğitim süreci - İnceleme elemanları için başlatılmalı. Veri tabanı Veri tabanı konusunda düzenleme yapılmalı konusu düzenlenmeli süratle. Kısa,orta ve uzun vadeli bir plan yapılmalı Çünkü veri olmadan -Her dönem için ayrı düzenleme yapılmalı karşılaştırma yapabilmek İlk defa bu kapsamda düzenleme yapılıyor olması nedeniyle fiyatların bir karşılaştırma yapamadan da yöntem içinde belirlenebilmesi ve bunun belgelenebilmesi 2006 yılı için zor transfer fiyatlaması olacaktır. müessesesini oluşturabilmek, Belirlenecek fiyatlarla geçmiş dönem fiyatları arasında farklılık uygulatabilmek mümkün değil. olabilecektir. Geçmişe göre fiyatların farklılaştığı durumların eleştirilmemesi Ya da geçiş döneminde dış gerekir. verilerden yararlanabilme Yapılacak düzenlemelerde ve açıklamalarda gecikilmemeli,yerinde ve imkanının verilmesi gerekiyor. zamanında yönlendirmeler yapılmalıdır. Bunun için de kısa, orta ve Bu düzenlemelere yabancı ortaklı şirketlerin daha hızlı uyum uzun vadeli bir plan yapılmalı. sağlayacağını düşünüyoruz.merkezi olarak alışık olunan kavramlar 2006 yılı hepimiz için zor bir olduğundan,oecd ile paralellik ölçüsünde uyum daha hızlı sağlanabilecektir. yıl olacak bununla ilgili olarak İnceleme elemanları geçmiş dönemlerle fiyat farklılıkları oluşursa geçmiş hemen uygulamaya geçerse. dönemle ilgili belirsizlik nedeniyle bu konuda eleştiri yapmamalıdırlar. Belki de bütün bu düzenlemeler yapılana kadar daha farklı yaklaşımların ortaya konması gerekiyor. Geçmişin bir bakıma üzerine sünger çekilmesi gerekiyor. Eğer yeni düzenlemede fiyat farklılıkları varsa bu yöntemler uygulanarak fiyat belirlendiğinde farklı fiyatlara ulaşılıyorsa. Ne düzenleme yapılacaksa gecikilmemeli bizim gözlemimiz yabancı ortaklı şirketler daha hızlı uyum sağlayacak. OECD ile ne kadar paralel kalırsak uyum süreci de belki o kadar hızlanacak. İnceleme elemanları daha ziyade ileriye dönük olarak çalışmalı bu süreci oturtmak için. (15)

16 Şirketlere Önerilerimiz: Şirketlere önerilerimiz, uyarılarımız, mali idarenin bu açıklamalarına paralel olarak bu taslak sürecinden başlayarak hemen bir farkındalık yükseltmesi yaşanmalı. Süratle bu konuların üzerine eğilmek gerekiyor. Özellikle uluslar arası şirketler diğer ülkelerdeki merkezlerindeki bu konularla görevli muhataplarını haberdar etmeliler. Transfer fiyatlaması konusunda mutlaka merkezde grup merkezlerinde sadece bu konularla görevli birileri vardır. Onları haberdar edin ki, bu konuda Türkiye de OECD normlarına paralel bir düzenleme yapılıyor. Dolayısıyla başka ülkelerde ne yaptıysanız, ne yapıyorsanız Türkiye de de aynı şeyi yapmak zorundasınız. Ona uygun davranmak zorundasınız. Bir farklılık varsa süratle gidermek zorundasınız. Yoksa açıklayamaz hale gelirsiniz. Bunun süratle haberdar edilmesi gerekiyor. Kısa, orta vadeli planlama yapılmalı ve Mali İdarenin açıklamalarına paralel olarak çalışmalara başlanılmalıdır. Yabancı ortaklı işletmeler merkezlerini bu gelişmelerden süra haberdar etmelidirler. Bu konuda 2005 dönemi beyanlarından başlayarak farklı yaklaşılması gerekmektedir. Çünkü bu konuda her zaman düzenleme vardı ancak yöntem tarifi yapılmamıştı. Türk şirketleri özellikle dışarısı için de duyarlı hale gelmeli Bir çok ülkede sorun potansiyelinin varlığı göz ardı edilmeme İdarenin ve inceleme elemanlarının dikkati bu konuya dönece ve giderek daha önemli ve sürekli incelenen bir konu haline gelecek İdare ve inceleme elemanları uzmanlaşacak Büyük mükellefler vergi dairesi her yıl inceleme anlamına gelecektir Belki bu konuda 2005 beyanlarından başlayarak bir şeyler yapmak gerekiyor. Çünkü korkum, değdim gibi mali idarenin, inceleme elemanlarının şu anda edinecekleri bilgilerle, şu andaki yaklaşımlarıyla, bu konudaki tecrübelerinin İçerideki gruplar ne yapacak? Birbirleriyle olan ilişkilerinde de bu düzenlemeler önemli Yazılı, tutarlı, objektif, yıldan yıla değişmeyen anlaşmalar Hizmetin verildiğinin belgelenmesi İktisadi, ticari, teknik, mantıki esaslara uygun fiyatlama gelişmelerinde geriye dönük olarak da bir takım şeyler yapabilmeleri ihtimali. İçerideki şirketler için de aynen bunlar geçerli. Yani sadece bunu yabancı şirketler için düşünmeyin. Diğer şirketler için de geçerli. Dar mükelleflerdeki masraf dağılımı konusu Genel yönetim giderlerinden Türkiye ye pay verilebilir, Kazancın elde edilmesi ile ilgili olmalıdır Emsale uygun, dağıtım anahtarları kullanılmalı Tam mükellef kurumlar için önceden de sorun yoktu şimdi de olmayacak Dar mükelleflerdeki masraf dağılımı konusu üzerinde kısaca durayım. Aslında bana göre bu konuda bir düzenleme yapmaya gerek yoktu. Gerek kanunun kendi yapısı, gerekse ikili anlaşmalardaki ifadeler, dar mükelleflerin Türkiye deki şirketle ilgili olarak dışarıdan, ilişkili şirketlerinden aldıkları hizmetleri Türkiye de gider yazabilmelerine imkan veriyordu. Ama uygulamada inceleme elemanları, Maliye Bakanlığı, olmadığı düşüncesindeydi. Hatta sadece dar mükelleflerle de sınırlı tutmuyordu bu yaklaşımını. Tam mükellef şirketler için de, yani yabancı ortaklı tam mükellef şirketler için de dışarıdaki grup merkezlerinden gelen hizmet faturalarında, masraf yansıtmalarında da aynı yaklaşımla reddediyordu. Bunlar (16)

17 Türkiye ile ilgili değildir, ilgili olup olmadığını ben denetleyemem varsayımıyla. Şimdi tam mükellefler için zaten sorun olmayan, dar mükellefler için belki tartışma yaratabilecek bu düzenleme açık hale getirildi. Türkiye deki kazancın elde edilmesiyle ilgili emsale uygun belirgin dağıtım anahtarlarıyla Türkiye ye dışarıdan yansıtılan masraflar da Türkiye deki dar mükellefler, yani kanuni ve iş merkezleri Türkiye dışında olan şirketler tarafından da gider yazılabilecek. Yeni düzenlemelerde Anayasa ya aykırılıklar: Üzerinde duruldu, kısaca ben başlıklar halinde belirteyim, yatırım indiriminin kaldırılması bir Yeni düzenlemelerde Anayasa ya aykırılıklar: karardır. Meclisin kararıdır. Hiç kimse yargılayamaz. a. Yatırım indiriminin üç yılla sınırlanması konusu Önerilerde bulunuruz, tartışırız, şöyle olsun böyle 2005 de kullanılamayan kısım de kullanılma olsun ama geçmişe dönük hakların alınması hukuka zorunluluğu (üç yıllık hak düşürücü süre) aykırıdır. Anayasaya aykırıdır. Makable şamil bir b. Yatırım indiriminde 2006 harcamaları düzenlemedir. Dolayısıyla halihazırdaki tasarıda üç c. Vergi Ziyaı cezasında yeni düzenleme yılla sınırlı olarak getirilen bu düzenlemenin tamamen kaldırılması, geçmiş dönemden doğmuş hakların tamamen koruyacak şekilde muhafaza edilmesi gerekir. Bunun dışında yapılacak her şey ya Cumhurbaşkanından ya da Anayasa Mahkemesinden dönecektir. Onun altını çizmek isterim. Bir diğer yanı, 2006 yılı başladı ve ilk üç ayı bitmek üzere. Kanunlaşma süreci belki 6 ayı bulacak. Bu arada da bizim sanki kalkmış gibi üzerinde konuştuğumuz geçerli bir gelir vergisi kanunu ve yatırım indirimine ilişkin düzenlemeleri var. İlk üç aylık dönemin sonunda geçici vergi vereceksiniz. Geçici vergi beyannamesi vereceksiniz. 19. maddeyi, yatırım indirimi maddesini yok mu sayacaksınız? Görmezden mi geleceksiniz belki kalkacak diye. Sayamazsınız. Geçici vergi beyanlarını da yatırım indirimini bal gibi yazacaksınız ve sonrasında da kaldırılsa bile onlar sizin kullanacağınız haklar olarak kalacak. Yasa öyle çıksa da, dediğim gibi ya Cumhurbaşkanından ya da Anayasa mahkemesinden dönecek. Çünkü geçmişe dönük bir düzenleme halini alacak. Vergi ziyanı konusunda da bir belirsizlik var. Vergi ziyanı konusunda Anayasa Mahkemesi iptal etti. Yeni düzenleme tabi ki yapılacak. Onla ilgili görüldüğü kadarıyla da herhangi bir problem yok. Problem, geçici maddeyle yapılan düzenlemeyle geçmişe dönük düzenlemeler yapılması. Düzenleme de aslında öyle yapılıyor ki, şu ana kadar eğer geçmiş dönemlerle ilgili bir problem çıkmışsa ortaya bir bakıma o kanun tasarısı ya da geçici madde itiraf ediyor diyor ki, bir şey yapamayacağız artık. Çünkü diyor ki dan sonra ortaya çıkarılan geçmiş dönemlerle ilgili vergi ziyanında bu hükümler uygulanır ya da işte yeni hükümler uygulanır. Bunun anlamı nedir? ya kadar henüz ortaya çıkmamışsa ki, bunu kanunun yürürlük tarihi olarak alın, biraz daha esnetin, o dönem için, 2005 beyanlarına kadarki beyan dönemleriyle ilgili olarak bir şey yapılamayacak. Bunu o mevcut tasarı itiraf ediyor. Ama tartışılacak bir hüküm getiriyor, dan sonra ya da o kanunun yürürlük (17)

18 tarihinden sonra da olsa eski dönemlerle ilgili bu yeni düzenlemeler uygulanacak diyor. Bu yönü tartışılır. Ama en azından bir itiraf var ki dönem sonu itibariyle oluşan dönemlerle ilgili vergi ziyanı cezası kesilebilecek. Ben o tanımdan onu anlıyorum. Ama şu ana kadar ortaya çıkmış olanlarla ilgili kesilemeyecek. Bundan sonra tabi biz hemen ortaya çıkacağız ve diyeceğiz ki, ona kesmedin aynı dönemle ilgili olarak, dan sonra elimi yavaş tuttum diye, birisi inceledi ya da incelemedi diye ya da halihazırda devam eden inceleme bir önce ya da sonra bitti diye birine ceza kesilip diğerine kesilmedi mi olacak diyeceğiz. Yine Anayasaya aykırıdır diyeceğiz. Tartışma yaratacağız. Gelin bence tartışma yaratmadan tekrar bir Pandora nın kutusunu açmadan geçmişe şöyle sünger çekilsin. Bu şekilde bir hata yapılmış, Anayasa Mahkemesi de bunu kaldırmış, geleceğe dönük olarak düzenleme yapıldı kalsın, ama geçmişte kalsın. Benim söyleyeceklerim de bu kadar, affınıza sığınıyorum. Teşekkür ediyorum. (18)