ISIL İŞLEM ve UYGUN MALZEME SEÇİMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ISIL İŞLEM ve UYGUN MALZEME SEÇİMİ"

Transkript

1 ÇELİK NEDİR? ÇELİK, bir Demir(Fe) Karbon(C) alaşımıdır. Yapısında C dan başka farklı oranlarda alaşım elementleri ve empürite elementler bulunur. Çeliğe farklı özellikler kazandıran içerdiği elementlerin kimyasal bileşimi ve çeliğin içyapısıdır. Çeliğe değişik oranlarda alaşım elementleri katılabileceği gibi, çeşitli işlemler (ıslah, normalizasyon vb.) ile içyapı da kontrol edilerek kullanım amacına göre değişik özelliklerde çelik elde edilir. Mangan(Mn), Fosfor(P), Kükürt(S) ve Silisyum(Si) üretim sırasında haaddeden kaynaklanan elementler olup, çelik bünyesinde belirli oranlarda bulunur. Diğer elementler ise (Cr, Ni vb.) istenilen miktarlarda çelik bünyesine ilave edilir. Çelik, demir cevherinden veya hurdadan geri dönüşüm ile iki şekilde üretilmektedir. Sıvı çelik üretildikten sonra döküm ile ingot olarak veya sürekli döküm yöntemi ile kütük veya blum olarak şekillendirilir. Çelik Çeşitleri Sade karbonlu (alaşımsız) çelikler : Mn, Si gibi alaşım elementlerinin bir veya ikisinin çeliğin içindeki değerleri Mn %1.60 ve Si %0.50 değerini geçmiyor ve kimyasal bileşiminde başka herhangi bir alaşım elementinin en az belirli bir miktarda bulunması isteniyorsa, bu çelikler sade karbonlu (alaşımsız) çelikler sınıfına girer. Düşük karbonlu çelikler Orta karbonlu çelikler Yüksek karbonlu çelikler Alaşımlı çelikler : : %0,25 den az karbon içeren çeliklerdir. : %0,25-0,55 karbon içeren çeliklerdir. : %0,55-0,90 karbon içeren çeliklerdir. Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan özellikleri elde etmek için bir veya birden fazla alaşım elementi katılarak yapılan çelikler alaşımlı çeliklerdir. Mn, Si gibi alaşım elementlerinden bir veya ikisinin çeliğin içindeki değerleri Mn %1.60, Si %0.50 den fazla olan ve bunlara eklenen diğer elementlerden (Al, B, Cr, Co, Mo, N, Ti, W, V, Zr, vb.) birinin veya birkaçının bulunması istenen çelikler, alaşımlı çelikler sınıfına girer. Bir alaşımlı çelikte, arıtılamayan elementlerle birlikte demir ve karbon(ana alaşım elementidir) elementlerini de hesaba katmadan, bileşenlerden en az birinin % ağırlık olarak Tablo-1 de verilen sınıra ulaşması yada bunu aşması gerekir. Bu koşulu sağlayan bileşenler çeliğin alaşım elementleri olarak nitelendirilir. Düşük alaşımlı çelikler Yüksek alaşımlı çelikler : Alaşım elementlerinin (karbon ve arıtılamayan elementler dışında kalan diğerleri) toplam miktarı %5 den az olan çeliklerdir. : Alaşım elementlerinin toplamı %5 den fazla olan çeliklerdir. Çeliklerin Kullanılacağı Yere Göre Çeşitleri Sementasyon çelikleri Islah çelikleri Otomat çelikleri Nitrürasyon çelikleri Soğuk iş takım çelikleri Sıcak iş takım çelikleri Hız çelikleri Paslanmaz çelikler Rulman çelikleri Yay çelikleri Üretimde Çelik Kalitesini Etkileyen Faktörler Alaşımda empüritelerin etkisi Empüriteler Fosfor(P), Kükürt(S) gibi üretim tarzına bağlı olarak çeliğin bünyesinde kalan maddelerdir. Fosfor, çeliği soğukta kırılgan yapar. Kükürt ise dövme sıcaklığında kırılgan yapar. P max :%0,045 ; S max :%0,045 1

2 Alaşım elementlerinin etkisi Ni, C, Co, Mn, N östenit yapıcı, Mn, Cr, Mo, W, V, Ti karbür yapıcı elementlerdir. Döküm tarzının etkisi Ergitmeden sonra ingota dökülme esnasında havadan veya çevreden aldığı gazların etkisidir. FeO 2, CO, CO 2, FeN Bunlar döküm esnasında çeliğin bünyesinde hava kabarcıkları veya ergime sıcaklığında bile katı halde bulunan oksitler meydana getirebilir. Katı reaksiyon ürünleri kısmen yüzeye doğru yaklaşır ve çelikte çatlak başlangıç noktası olarak rol oynar. ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİK YAPISINA ETKİSİ Metal malzemelerde, belirli özellikleri elde etmek (kuvvetlendirmek) veya gidermek (zayıflatmak) amacıyla önceden saptanmış miktarlarda bulunması zorunlu olan bileşenlere alaşım elementi, istenmediği halde üretimden kaynaklanan ve arıtılamayan elementlere ise empürite yada katışkı denir. Element Alt Sınır (% Ağırlık) Element Alt Sınır (% Ağırlık) Element Alt Sınır (% Ağırlık) Alüminyum 0.10 Mangan 1.60 Vanadyum 0.10 Bakır 0.40 Molibden 0.08 Volfram 0.10 Bor Nikel 0.30 Zirkonyum 0.05 Bizmut 0.10 Niyobyum 0.05 Diğerleri Kobalt 0.10 Selenyum 0.10 (Karbon, fosfor, kükürt, azot ve Krom 0.30 Silisyum 0.50 oksijen dışında) Kurşun 0.40 Tellür 0.10 Lantanitler 0.05 Titanyum 0.05 Tablo-1 Çeliklerin alaşımlı sayılabilmesi için içerebilecekleri element miktarlarının alt sınır değerleri (EURO NORM 20-74) Alaşımlı çeliğin alaşım elementlerinin alt ve üst limit değerleri arasındaki fark çok az olup, alaşım elementi sayısı arttıkça alınacak dökümlerde uygun olmayanların sayısı da artar. Alaşımla çelik ingot ve kütüklerinin gerek yüzeyinde gerekse içinde meydana gelmesi muhtemel çatlamaların oluşmaması için, özel kuyu ocaklarında ağır ağır soğutulur. Ayrıca haddeleme ve dövme işlemlerinden önce son olarak hatalar giderilir. Bu nedenlerden ötürü alaşımlı çelik yapımı, karbonlu çeliklere kıyasla daha zordur. Alaşım elementlerinin etkisiyle, başka hiçbir malzemenin özellikleri çeliklerdeki kadar geniş çapta değiştirilemez. Öte yandan çok sık örnekte karşılaşıldığı gibi bunların etkileri toplanabilir olmadığından, çok sayıda alaşım elementinin birlikte bulunması halinde, beklenen özellik değişmeleri ancak genel çerçevede ele alınabilir ve bu konuda kesin bir yaklaşım yapılamaz. Karbon Karbon, çelikte başlıca sertleştirici etkisi olan elementtir. Karbon miktarındaki her artış, çeliğin sıcak haddeleme veya normalize edilmiş halindeki sertlik ve çekme dayanımını arttırır. Fakat esnekliğini, dövülme, kaynak edilme ve kesilme özelliğini zayıflatır. Mangan Mangan, çeliğin dayanımını geliştirir. Esnekliğini az miktarda azaltır. Dövme ve kaynak edilme özelliğine olumlu etkide bulunur. Manganın sertlik ve dayanımı arttıran özelliği karbon miktarına bağlıdır. Manganın yüksek karbonlu çeliklerdeki etkisi, düşük karbonlu çeliklere oranla daha fazladır. Mangan su verme derinliğini arttırır. Silisyum Silisyum, çelik dökümlerde fiziksel dayanımı ve özgül ağırlığı arttırır. Silisyum, mangan gibi bütün çeliklerde bulunan bir elementtir. Çelik yapımında demir cevherinden veya ocak astarı olan tuğlalardan da bir miktar silisyum, çeliğin bünyesine kendiliğinden girer. Ayrıca üretimde oksijen giderici olarak kullanılır. Alaşımsız çeliklerde en fazla %0,60 a kadar bulunabilir. Düşük alaşımlı çelikler ve yay çelikleri %2 ye kadar Si içerir. Silisyumlu çelikler olarak adlandırılan çeliklerde, Si miktarı %0,40 dan %5 e kadar yükselir. Çelikte silisyum bulunması esnekliği azaltırken, akma dayanımını arttırır. %14-15 silisyum

3 içeren çeliklerde korozyon dayanımı yüksektir, fakat kırılganlık yüksek olduğu için dövülemezler. Silisyum miktarı arttıkça tane büyüklüğü de artar. Fosfor Fosfor genellikle çelikte zararlı olarak bilinir. Yüksek nitelikteki çeliklerde fosfor yüzdesi en çok %0,030-0,050 arasında tutulur. Kükürt Kükürt çeliği kırılgan yapar ve haddelenmesini güçleştirir. Çeliğin işlenebilme özelliğinin arttırılması söz konusu olmadığı hallerde, fosfor gibi yabancı madde olarak kabul edilen bir elementtir. Normal olarak izin verilen miktar en çok % arasında sınırlandırılır. Krom Krom çeliğin dayanım özelliğini arttıran fakat buna karşılık esnekliğini çok az bir dereceye kadar eksi yönde etkileyen bir alaşım elementidir. Krom çeliğin sıcağa dayanımını arttırır. Kabuk-tufal yapmayı önler. İçerisinde yüksek oranda krom bulunması çeliğin paslanmaya karşı dayanımını arttırır. Kromlu paslanmaz çeliklerde krom oranı arttıkça, kaynak edilebilme yeteneği azalır. Krom, dengesi çabuk bozulmayan karbür meydana getirir. Çelikte her %1 oranındaki krom yüzdesi artışına karşılık çekme dayanımında yaklaşık olarak 8-10 kg/ 2 lik artış görülür. Aynı oranda olmamakla beraber akma dayanımı yükselirse de çentik dayanımı düşer. Nikel Nikel, çeliğin dayanımını silisyum ve mangana kıyasla daha az arttırır. Çelikte nikel, özellikle kromla birlikte bulunduğu zaman sertleşme derinliğini arttırır. Krom-Nikelli çelikler paslanmaya, kabuklaşmaya ve ısıya dayanımlıdır. Özellikle düşük sıcaklıklarda makine yapım çeliklerinin çentik dayanımını arttırır. Nikel, ıslah ve sementasyon çeliklerinin dayanımını arttırır. Paslanmaya ve kabuklaşmaya dayanımlı olması istenen çelikler için uygun bir alaşım elementidir. Molibden Molibden, çeliğin çekme dayanımını özellikle ısıya dayanımıyla kaynak edilme özelliğini arttırır. Yüksek miktarda molibden çeliğin dövülmesini güçleştirir. Kromla birlikte daha çok kullanılır. Molibdenin etkisi volframla benzerdir. Alaşımlı çeliklerde molibden, krom-nikelle birlikte kullanıldığında akma ve çekme dayanımını arttırır. Molibden kuvvetli karbür meydana getirdiğinden hava ve sıcak iş çeliklerinde, östenitik pasa dayanımlı çeliklerde, sementasyon makine yapım çeliklerinde ve ısıya dayanımlı çeliklerin yapımında kullanılır. Vanadyum Vanadyum, çok düşük miktarlarda kullanıldığında çeliğin ısıya dayanımını arttırır. Vanadyum, alaşımlı makine yapı çeliklerinin tane yapılarının ince olmasını ve fiziksel özelliklerinin geliştirilmesini sağlar. Aynı zamanda çelik kesici uçların, daha uzun süre keskin kalmasını sağlar. Genellikle alaşımlı makine yapım çeliklerinde bulunan vanadyum, %0,025-0,030 arasında değişir. Karbür yapmaya karşı kuvvetli bir eğilimi vardır. Çeliğin çekme ve akma dayanımını arttırır. Makine yapım ve sıcak iş takım çeliklerinde özellikle kromla, yüksek hız çeliklerinde volframla birlikte kullanılır. Volfram Volfram, çeliğin dayanımını arttıran bir alaşım elementidir. Takım çeliklerinde kesici kenarların sertliğinin artmasını, kullanma ömrünün uzamasını ve yüksek ısıya dayanımını sağlar. Bu yönden hava çeliklerinde, takım çeliklerinde ve ıslah çeliklerinde alaşım elementi olarak yaygın bir şekilde kullanılır. Çelikte belirli yüzdelere kadar volframın bulunması, çeliğin kaynak edilme özelliğine geliştirici etkiler yapar. Çeliğe ilave edilecek her volfram yüzdesi, akma ve çekme dayanımını 4 kg/ 2 kadar arttırır. Volframın karbür oluşturmaya karşı kuvvetli bir eğilimi olup, yüksek çalışma sıcaklığında çeliğin menevişlenip sertliğini kaybetmemesini sağladığından, sıcağa dayanıklı çeliklerin yapımında tercih edilir. Azot Nitrür oluşturduğu için önemlidir. Çelikte yaşlanma meydana getirir. Çeliğin sertliğini, mekanik dayanımını ve korozyon dayanımını arttırır. Uygun alaşımlı çeliklerin yüzeyine nüfuz ettirilerek aşınmaya dirençli ve sert bir yüzey tabakası elde edilir. 3

4 ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERİN ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ Alaşım Elementi Sertlik Mukavemet Akma Noktası Uzama Kesit Daralması Darbe Direnci Elastisite Yüksek Sıcaklığa Dayanım Soğutma Hızı Karbür Oluşumu Aşınma Direnci Dövülebilirlik İşlenebilirlik Oksitlenme Eğilimi Korozyon Direnci Si ~ - Mn * ~ ~ ~ ~ ~ ~ - Mn ** ~ Cr - Ni * ~ ~ ~ Ni ** Al W V ~ ~ - Co - - ~ - Mo - ~ - S P * Perlitik çeliklerde ** Östenitik çeliklerde ~ - Arttırır Azaltır Değişmez Önemsiz yada bilinmiyor 4

5 ISIL İŞLEM Isıl işlem teriminden, metal malzemelerde katı halde sıcaklık değişmeleri ile bir veya birbirine bağlı birkaç işlemle amaca uygun özellik değişmeleri anlaşılır. Isıl İşlem, genel çerçevesiyle, belirli bir malzemeyi istenilen özellikler doğrultusunda belirli bir sıcaklığa ısıtmak, bu sıcaklıkta belirli bir süre tutmak ve ardından belirli bir hızda soğutmak olarak tanımlanır. o C ısıtma bekleme soğutma t Şekil 1 - Isıl işlemde genel olarak işlem prosesi Isıtma, çeliğin gerekli sıcaklığa kadar ısıtılması ve bu sıcaklıkta, istenilen yapı değişikliğine ulaşıncaya kadar bekletilmesidir. Bekletme süresi yaklaşık olarak 1saat/inch dir. Isıtma sıcaklığı yeterli homojenlikte bir yapı elde edilecek, fakat tane büyümesine imkan vermeyecek düzeyde olması gerekir. Gerekli dönüşüm sağlanacak kadar bekletildikten sonra, istenilen özellikler doğrultusunda uygun ortamda soğutma yapılır. Soğutma hızına bağlı olarak çeliğin özelliklerini belirleyen yapısal dönüşümler olur. Çeliklere uygulanan bütün temel ısıl işlemler östenit fazının dönüşümü ile ilgilidir. Dönüşüm ürünlerinin türü, bileşimi ve metalografik yapısı çeliğin fiziksel ve mekanik özelliklerini büyük ölçüde etkiler. Başka bir deyişle; bir çeliğin fiziksel ve mekanik özellikleri içerdiği dönüşüm ürünlerinin cinsine, miktarına ve metalografik yapısına bağlıdır. Isıl işlemle çelikte meydana gelen yapı değişimleri, çeliğin kullanım özelliklerini belirlemektedir. Çelikte alaşım elementlerinin en önemlisi karbondur. Demir esaslı malzemelerde değiştirilebilen özellikler, karbon ve alaşım elementlerinin çeliğin yapısı içerisindeki dağılımlarına bağlıdır. Demir Karbon denge diyagramı esas alınarak, teknik ısıl işlem yöntemleri, dönüşümün etkili olmadığı ısıl işlemler ve dönüşüme bağlı ısıl işlemler halinde iki ana gruba ayrılabilir: Birinci grupta, demir olmayan diğer tüm metallerde de uygulanabilen; Bileşim farklılıklarının dengelenmesi için difüzyon tavlaması, Talaşlı şekillendirmeyi iyileştirmek için kaba tane tavlaması, Soğuk şekillendirmeyle yükselmiş dayanım ve sertliğin giderilmesi için rekristalizasyon tavlaması, İç gerilmelerin azaltılması için gerilim giderme tavlaması, Dayanımın yükseltilmesi için çökelme sertleştirmesi sayılabilir. Yalnız çelikler için söz konusu olan ve daha fazla öneme sahip ikinci grupta ise; Normal tavlama, Sertleştirme, Islah işlemleri söylenebilir. Malzemelerde tüm kesit için uygulanabilecek bu ısıl işlem yöntemlerinin dışında, yalnızca yüzeyin özelliklerini değiştirmekle sınırlı kalınabilecek ısıl işlemler de yapılabilir. Örneğin normal koşullarda sertleştirilemeyen, fakat yüzeye karbon vermek suretiyle çeliğe sertleşebilme özelliği kazandırılabilir ve ardından yapılacak sertleştirme işlemiyle bu bölge sertleştirilebilir. Sementasyon adı verilen bu yönteme benzer olarak, yalnızca yüzeye yabancı atom difüzyonuyla (Örneğin nitrasyon, borlama) daha sert yüzey elde edilebilir. 5

6 6

7 Östenit Sementit Ferrit Perlit : Ɣ - Demiri olarak da adlandırılır. Yüzey merkezli kübik demir içindeki karbon eriyiğidir. Bu faz 723 o C nin üzerinde, yavaş soğutulmuş çelikte bulunur. : Demir Karbür (Fe 3 C) olarak da isimlendirilen Fe ve C'dan meydana gelen bir yapıdır. Çok sert ve kırılgandır. : α - Demiri olarak da bilinir. Hacim merkezli kübik yapı içindeki karbonun çok düşük konsantrasyonlu katı eriyiğidir. Çok yumuşaktır. : Perlit östenit fazından meydana gelen ferrit ve sementit fazlarının birleşimidir. Fe C Denge Diyagramında Kristal Yapı 7

8 Çelikler ister suda, ister yağda veya havada sertleştirilsin sertleşmeyi sağlayan olay, östenitleme sıcaklığında beklemeyle oluşan östenitin, hızlı soğuma sonrası hacim merkezli tetragonal kristal kafes yapısına sahip martenzit e dönüşmesidir. Martenzit Fe-C denge diyagramında olmayan bir fazdır. Çeliğin hızlı soğuması sonucunda oluşan martenzitik dönüşüm TTT (Zaman-Sıcaklık-Dönüşüm) diyagramı ile gösterilebilir. 8

9 9

10 10

11 Yapı dönüşümü sırasında oluşan çeşitli mikroyapılar: Martenzit, Beynit ve Kalıntı Östenit Ferit ve Perlitten oluşan mikroyapı Yüksek Karbonlu bir çelikte martenzit yapı Temperlenmiş martenzit yapı Beynit Küreselleşmiş yapı Sertleşebilirlik Sertleşebilirlik, bir çeliğin su verme işlemiyle martenzite dönüşümü sonucu sertleşme kabiliyetidir ve elde edilen sertliğin derinliğini saptar. Bu derinlik, martenzit miktarının yüzeyden itibaren yarıya indiği mesafe olarak belirtilir. Yüksek sertleşebilirliğe sahip bir çeliğin karakteristik özelliği, büyük bir sertleşme derinliği göstermesi veya büyük parçalar halinde tam olarak sertleşebilmesidir. En yaygın kullanılan sertleşebilirlik deneyi Jominy sertleşebilirlik deneyidir. Bu deneyde 25 çapında ve 100 uzunluğunda silindirik çubuk kullanılır. Numune sertleştirme sıcaklığına ısıtılır ve bu sıcaklıkta 20 dakika tutulur. Numunenin bir ucunun yüzeyi su püskürtülerek soğutulur. Dolayısıyla çubuğun boyunca su verilmiş yüzeyden itibaren soğuma hızı kademeli olarak azalır. Çubuk soğuduğunda, çubuğun eksenine paralel ve ucundan itibaren 0,4 derinliğinden başlamak üzere taşlama ile iki paralel kesme yüzeyi elde edilir. Bu yüzeyden çubuk boyunca sertlik ölçümü yapılır. Bu sertlik değerleri ve su verilmiş uçtan olan mesafeleri bir diyagram üzerinde belirtilir. Bu eğrilere Jominy eğrileri adı verilir. 11

12 Değişik soğuma hızlarına bağlı olarak oluşan yapıların analizinden, hangi noktanın daha hızlı soğuduğu anlaşılabilir. Sertleşebilirlik genellikle sertlik değişimi cinsinden tarif edildiğinden, çelik cinsine bağlı olarak sertlik değişimi aynı zamanda mikroyapı değişimi olarak ta görülebilir. Genel olarak alaşım elementleri perlit ve beynit dönüşümlerini geciktirerek sertleşebilirliği artırır. Böylece daha düşük soğuma hızlarında martenzit dönüşümü artar. Aşağıdaki grafikte % 0,40 karbonlu fakat değişik miktarlarıyla alaşımlandırılmış çeliklerin sertleşebilirlik eğrileri gösterilmiştir. 12

13 ISIL İŞLEM ÇEŞİTLERİ Normalizasyon Normalizasyon genelde tane küçültmek, homojen bir içyapı elde etmek, malzemenin işlenme ve mekanik özellikleri iyileştirmek, ötektoid üstü çeliklerde tane sınırlarında bulunan karbür ağını dağıtmak, yumuşatma tavına tabi tutulmuş çeliklerin sertlik ve mukavemetlerini artırmak amacıyla yapılan bir ısıl işlemdir. Çelik alaşımına uygun sıcaklığa ısıtılır ve sakin havada soğutulur. Normalizasyon daha çok yarı mamullerde, yüksek sıcaklıkta dövülmüş veya haddelenmiş parçalarda kaba taneli yapının ince taneli hale getirilmesi için veya dökümden sonra meydana gelen çok az sünekliğe sahip kaba yapının düzenlenmesi için döküm malzemelerde uygulanır. Yumuşatma Çelikteki yapıyı küresel hale getirerek dengeli bir yapı oluşturmak amacıyla uygulanan bir ısıl işlemdir. Yumuşatma sonucunda sertlik önemli ölçüde düşer ve süneklik artar. Yüksek karbonlu çeliklerde yumuşatma ile talaşlı şekillenebilirlik iyileşirken, düşük karbonlu çeliklerde talaşlı şekillenebilirlik kötüleşir. Özellikle yüksek karbonlu çeliklerde yapının sertleştirme için uygun hale getirilmesi amacıyla yumuşatma tavlaması yapılması önemlidir. Gerilim Giderme Parçalarda mevcut olan iç gerilmeleri azaltarak sorun yaratmayacak seviyeye indirmek ya da tamamen yok etmek için yapılan ısıl işlemdir. İç gerilmeler yüzey ve çekirdek arasındaki sıcaklık farkından dolayı hızlı soğuma, doğrultma-bükme gibi plastik şekil verme, kaynakta veya ince yüzey tabakalarında talaşlı şekillendirme sonrası çok değişik nedenlerle meydana gelebilir. Meneviş (Temperleme) Sertleştirilmiş parçalarda martenzitik yapıdan dolayı büyük gerilmeler mevcuttur ve kırılgan bir yapıya sahiptir. Sertleştirilmiş parçalar o C arasında ısıtılarak bu gerilmeler giderilir. Ancak bu sırada sertlikte de düşme olur. Sertleştirilmiş çelikler menevişlendiğinde çekme dayanımı ve akma sınırı, düşük meneviş sıcaklıklarında bir miktar artma gösterebilir. Ancak artan meneviş sıcaklıklarında devamlı düşme gösterirler. Buna karşın malzemenin şekil değiştirebilirlik karakteristikleri olan kopma uzaması, kesit daralması ve çentik darbe dayanımı meneviş sıcaklığı arttıkça artar. Islah Islah etme, iş parçalarına ve yapı elemanlarına büyük dayanım, yüksek bir akma sınırı, yüksek süneklik ve ayrıca plastiklik kazandıran bir işlemdir. Önce bir sertleştirme ve arkasından meneviş (genellikle yüksek sıcaklıktaki meneviş) olayları, birbiri peşi sıra uygulandığında Islah işlemi olarak adlandırılır. Islahta seçilen meneviş sıcaklıkları, sertleştirilmiş duruma nazaran sertlikte önemli ölçüde düşme yapar. Meneviş sonrası yapı temperlenmiş martenzit olur. Malzeme kopmaya ve uzamaya karşı dayanıklı hale gelir. Islah sertleştirme ve meneviş işlemlerinin ard arda uygulanmasıdır. Uygun ıslah işlemi yapabilmek için sertleştirme sıcaklığının doğru seçilmesi gerektiğinden, çeliğin karbon miktarı ve alaşım durumu tam olarak bilinmelidir. Sertleştirme öncesi gerilim giderme veya normalizasyon yapılması yararlıdır. Islah çelikleri TS 2525 ve EN de standartlaştırılmıştır. 13

14 TS 2525'e göre ıslah çeliklerinin çeşitleri ve bileşimleri Çelik Türü Kimyasal Bileşim ( % ağırlık ) Mlz. No Sembol C Si Mn P max S max Cr Mo Ni V C22 0,18-0,25 0,15-0,35 0,30-0,60 0,045 0, C35 0,32-0,39 0,15-0,35 0,50-0,80 0,045 0, C45 0,42-0,50 0,15-0,35 0,50-0,80 0,045 0, C ,15-0,35 0,60-0,90 0,045 0, C60 0,57-0,65 0,15-0,35 0,60-0,90 0,045 0, Ck22 0,18-0,25 0,15-0,35 0,30-0,60 0,035 0, Ck35 0,32-0,39 0,15-0,35 0,50-0,80 0,035 0, Ck45 0,42-0,50 0,15-0,35 0,50-0,80 0,035 0, Ck55 0,52-0,60 0,15-0,35 0,60-0,90 0,035 0, Ck60 0,57-0,65 0,15-0,35 0,60-0,90 0,035 0, Mn4 0,36-0,44 0,25-0,50 0,80-1,10 0,035 0, Mn6 0,25-0,32 0,15-0,40 1,30-1,65 0,035 0, Cr2 0,34-0,41 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,40-0, Cr2 0,42-0,50 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,40-0, Cr4 0,30-0,37 0,15-0,40 0,60-0,90 0,035 0,035 0,90-1, Cr4 0,34-0,41 0,15-0,40 0,60-0,90 0,035 0,035 0,90-1, Cr4 0,38-0,45 0,15-0,40 0,60-0,90 0,035 0,035 0,90-1, CrMo4 0,22-0,29 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,90-1,20 0,15-0, CrMo4 0,30-0,37 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,90-1,20 0,15-0, CrMo4 0,38-0,45 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,90-1,20 0,15-0, CrMo4 0,46-0,55 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,90-1,20 0,15-0, CrMo12 4 0,28-0,35 0,15-0,40 0,40-0,70 0,035 0,035 2,80-3,30 0,30-0,50 ( 0,30 ) CrNiMo4 0,32-0,40 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,035 0,90-1,20 0,15-0,30 0,90-1, CrNiMo6 0,30-0,38 0,15-0,40 0,40-0,70 0,035 0,035 1,40-1,70 0,15-0,30 1,40-1, CrNiMo8 0,26-0,33 0,15-0,40 0,30-0,60 0,035 0,035 1,80-2,20 0,30-0,50 1,80-2, CrV4 0,47-0,55 0,15-0,40 0,70-1,10 0,035 0,035 0,90-1, ,10-0, CrMoV9 0,26-0,34 0,15-0,40 0,40-0,70 0,035 0,035 2,30-2,70 0,15-0,25-0,10-0, Cm35 0,32-0,39 0,15-0,35 0,50-0,80 0,035 0, Cm45 0,42-0,50 0,15-0,35 0,50-0,80 0,035 0, Cm55 0,52-0,60 0,15-0,35 0,60-0,90 0,035 0, Cm60 0,57-0,65 0,15-0,35 0,60-0,90 0,035 0, CrS4 0,30-0,37 0,15-0,40 0,60-0,90 0,035 0,020 0,90-1, CrS4 0,34-0,41 0,15-0,40 0,60-0,90 0,035 0,020 0,90-1, CrS4 0,38-0,45 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,020 0,90-1, CrMoS4 0,30-0,37 0,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,020 0,90-1,20 0,15-0, CrMoS4 0, ,15-0,40 0,50-0,80 0,035 0,020 0,90-1,20 0,15-0,

15 Islah çeliklerinin mekanik özellikleri Çelik Türü Yumuşak Tavlanmış Belirli Çekme Dayanımlı Isıl İşlemli Belirli Yapı Isıl İşlemli Çap Garanti Edilecek Özellikler Akma Sınırı (%0,2) Çekme Dayanımı Kopma Uzaması L o= 5 d o Mlz. No Sembol BSD (max) BSD BSD (max) MPa (min) MPa % (min) C C C C C Ck Cm Ck Ck Cm Ck Cm Ck Cm Mn Mn CrNiMo CrNiMo CrNiMo Cr Cr Cr Cr Cr CrS CrS CrS CrMo CrMo CrMo CrMoS CrMoS CrMo CrMo CrMoV CrV

16 Islah çeliklerinde ısıl işlem koşulları ve özellikler Çelik Türü Sıcak Şekillendirme Sıcaklığı Yumuşak Tavlama Sıcaklığı Yumuşak Tavlamada Sertlik Normal Tavlama Sıcaklığı Sertleştirme Ortamı ve Sıcaklığı Meneviş Sıcaklığı Mlz. No Sembol o C o C BSD 30 o C Su o C Yağ o C o C C C C C C Ck Cm Ck Ck Cm Ck Cm Ck Cm Mn Mn CrNiMo CrNiMo CrNiMo Cr Cr Cr Cr Cr CrS CrS CrS CrMo CrMo CrMo CrMoS CrMoS CrMo CrMo CrMoV CrV

17 Çelik Türü 16 Akma Sınırı R e >16 40 > Islah çeliklerinin kesite ve ıslah işlemine bağlı olarak mekanik özellikleri - I > Çekme Dayanımı R m >16 40 > > Kopma Uzaması A >16 40 > > Kesit Daralması Z Malz. No Sembol MPa MPa % % J >16 40 > > Çentik Darbe (DVM) >16 40 > > C C C C C Ck Cm Ck Ck Cm Ck Cm Ck Cm Mn Mn CrNiMo CrNiMo

18 Islah çeliklerinin kesite ve ıslah işlemine bağlı olarak mekanik özellikleri - II Çelik Türü 16 Akma Sınırı R e >16 40 > > Çekme Dayanımı R m >16 40 > > Kopma Uzaması A >16 40 > > Kesit Daralması Z Malz. No Sembol MPa MPa % % J >16 40 > > Çentik Darbe (DVM) >16 40 > > CrNiMo Cr Cr Cr Cr Cr CrS CrS CrS CrMo CrMo CrMo CrMoS CrMoS CrMo CrMo CrMoV CrV

19 Mlz. No TS 2525 de verilen ıslah çeliklerinin diğer ülke standartlarında yaklaşık karşılıkları Almanya DIN Sembol Fransa AFNOR İngiltere BS İtalya UNI Japonya JIS Rusya GOST Amerika Birleşik Devletleri AISI/SAE C22 AF 42 C A 20 C20; C C35 AF 55 C A 35 C C45 AF 65 C M 46 C C M 55 C C60 AF 70 C A 62 C Ck22 XC25; XC A 20 C20 S20C; S20CK; S22C ; Cm Ck Ck45 XC38H1; XC32 XC42H1; XC A 35 C35 S35C M 46 C45; C46 S45C Cm45 XC42H1 080 M 46 - S50C Ck55 XC55H1 070 M 55 C55 S55C Cm55 XC55H1 070 M Ck60 XC A 62 C60 S58C 60; 60G Cm Mn Mn CrNiMo4 40NCD3 816 M 40 38NiCrMo4 (KB) - 40ChN2MA CrNiMo8 30CND8 823 M 30 30NiCrMo8 SNCM CrNiMo6 35NCD6 817 M 40 35NiCrMo6 KB SNCM447 38Ch2N2MA Cr2 38C2-38Cr Cr2 42C2-45Cr Cr4 32C4 530 A 32 34Cr4 (KB) SCr430 (H) 35Ch Cr4 38C4 530 A 36 38Cr4 SCr435H 40Ch Cr4 42C4 530 M 40 41Cr4 SCr440 (H) 40Ch CrS CrS CrS CrMo4 25CD CDS CrMO4 (KB) CrMo4 34CD4 708 A 37 35CrMo4 SCH420; SCH430 SCM432; SCCrM3; SCM435H 30ChM 4130 AS38ChGM; 35ChML; 35ChM 4135; CrMo4 42CD4 708 M 40 42CrMo4 SCM440(H) CrMoS CrMoS CrMo SCM445(H) CrMo12 30CD M 24 32CrMo CrMoV CrV4 50CV4 735 A 50 50CrV4 SUP10 50ChGFA

20 Yüzey Sertleştirme Çeliklerin sadece yüzeylerinin belirli bir derinliğe kadar sertleştirilmesi için uygulanan ısıl işlemdir. Düşük ve orta karbonlu çeliklerde uygulanan bu ısıl işlem sonrası yüzeyin sert, çekirdeğin ise yumuşak ve tok olması parçanın tüm olarak yüksek darbe mukavemeti göstermesini sağlar. Yüzey ise aşınmaya karşı dirençli duruma gelir. Sementasyon Düşük karbonlu yani bünyesinde mevcut olan karbonla ( %0,2) yeterli sertlik alamayan çeliklerde yüzey karbonca zenginleştirilir ve hızlı soğutmayla yüzeyin sertleşmesi sağlanır. Düşük karbonlu çeliklerin yüzeyine karbon difüze edilir. Bu şekilde çelikte yüksek yorulma mukavemeti, aşınmaya karşı direnç, çekirdekte tokluk ve yüksek yüzey sertliği elde edilir. Yüzeye karbon verilmesi üç değişik ortamda yapılır. Katı Sementasyon : Karbon verici ortam olarak daha çok odun kömürü kullanılır. Bir kutu içerisinde çeliğin etrafı karbon verici ortamla sarılır ve kutu, hava almayacak şekilde kapatılır. Hazırlanan kutular fırın içerisine yerleştirilerek istenilen sementasyon derinliği elde edilinceye kadar sementasyon sıcaklığında bekletilir ve fırından çıkarılarak havada soğutma yapılır. Daha sonra malzemeler sertleştirme sıcaklığında tavlanarak ani soğutmayla sertleştirilir. Sementasyon derinliğinin izlenmesi, sementasyon sırasında kolayca çıkarılabilecek şekilde kutuların içine yerleştirilen çok düşük karbonlu çubuklar yardımıyla sağlanır. Sıvı Sementasyon : Karbon verici ortam olarak ergiyik tuzlar (genellikle NaCN, aktifleştirici olarak da BaCl 2 ) kullanılır. Sıvı sementasyon banyoları açık sistemlerdir ve farklı sementasyon derinlikleri için parçalar aynı banyoda ısıl işlem görebilmektedir. Sementasyon derinliği tamamlanan parçalar banyodan çıkarılarak ani soğutmayla sertleştirilirler. Sementasyon derinliğinin izlenmesi, banyo içine daldırılan çok düşük karbonlu çubuklar yardımıyla sağlanır. Sıvı sementasyonda tuz, malzemeyi tam olarak sardığından sementasyon çok homojendir. Bu yöntemde bölgesel sementasyon imkanı yoktur. Parçaların banyoda asılı durması ve homojen ısıtma nedeniyle, katı ortamda yerleştirmeye nazaran daha az deformasyon olur. Toplam ısınma süresinin kısa olması ve sementasyonun daha hızlı olabilmesi, tane kabalaşması tehlikesini azaltır. Sementasyon sonrası parçalar ani soğutmayla direk sertleştirilebilir. Bunlara karşılık tuz banyolarında sementasyon, büyük sementasyon derinlikleri için maliyetli bir yöntemdir. Gaz Sementasyon : Karbon verici ortam olarak doğalgaz, metan, etan veya propan kullanılır. Bu gazlarda mevcut olan hidrokarbon yüksek sıcaklıklarda parçalanır ve atomik hale geçen karbon malzeme yüzeyine nüfuz eder. Sementasyon derinliğinin izlenmesi, fırın içine sarkıtılan çok düşük karbonlu çubuklar yardımıyla sağlanır. Sementasyon işleminden sonra parçalar ani soğutmayla sertleştirilirler. Kapalı sistem kullanıldığından aynı sementasyon derinliği istenen parçalar için uygulanır. Gaz sementasyonda çeliğin karbon alması daha hızlıdır. Karbon miktarı istenilen seviyede tutulabilir. Uzun sementasyon sürelerinde daha ekonomiktir. Gaz sementasyon yöntemi, yüzeyde imalat kalitesini bozmayacak temiz bir yöntemdir. Koruyucu pasta kullanılarak bölgesel sementasyon yapılabilir. Sementasyon çelikleri TS2850 ve EN de standartlaştırılmıştır. 20

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem

Detaylı

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER ÇELİKLERİN KOROZYONU Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı KARBON ORANLARINA GÖRE ÇELİKLER Ötektoidaltı çelik %0,006 C - %0,8 C Ötektoid (Perlitik) çelik (%0,8 C li) Ötektoidüstü çelik %0,8 C - %2,06

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,

Detaylı

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi.

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. TEORİK BİLGİ: Kritik soğuma hızı, TTT diyagramlarında burun noktasını kesmeden sağlanan en

Detaylı

MAKİNA YEDEK PARÇA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

MAKİNA YEDEK PARÇA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. ÜRÜN KATALOĞU MAKİNA YEDEK PARÇA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Soğuk İş Takım Çelikleri Sıcak İş Takım Çelikleri Plastik Kalıp Çelikleri Islah Çelikleri Sementasyon Çelikleri İmalat Çelikleri Paslanmaz Çelikler

Detaylı

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl

Detaylı

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI: Bu deney ile incelenen çelik alaşımın su verme davranışı belirlenmektedir. Bunlardan ilki su verme sonrası elde edilebilecek maksimum sertlik değeri olup, ikincisi ise sertleşme derinliğidir

Detaylı

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak

Detaylı

Çelikler genel olarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır;

Çelikler genel olarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır; ÇELİK NEDİR? ÇELİK, bir Demir (Fe) Karbon (C) alaşımıdır. C dan başka farklı oranlarda alaşım elementleri ve empürite elementler bulunur. Çeliğe farklı özellikler kazandıran içerdiği elementlerin kimyasal

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER 6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER Gri dökme demirlerin özellikleri; kimyasal bileşimlerinin değiştirilmesi veya kalıp içindeki soğuma hızlarının değiştirilmesiyle, büyük oranda farklılıklar kazanabilir.

Detaylı

Bu tablonun amacı, çelik seçimini kolaylaştırmaktır. Ancak, farklı uygulama tiplerinin getirdiği çeşitli baskı durumlarını hesaba katmamaktadır.

Bu tablonun amacı, çelik seçimini kolaylaştırmaktır. Ancak, farklı uygulama tiplerinin getirdiği çeşitli baskı durumlarını hesaba katmamaktadır. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması 1) Martenzitik Çelik (martenzit sıcaklığı yaklaşık olarak 480 C dir); bu form, ısı ile işlem gören çelikler ile karşılaştırılamamaktadır.

Detaylı

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince

Detaylı

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i Çeliklere Uygulanan Yüzey Sertleştirme İşlemleri Bazı uygulamalarda kullanılan çelik parçaların hem aşınma dirençlerinin, hem de darbe dayanımlarının yüksek olması istenir. Bunun için parçaların yüzeylerinin

Detaylı

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.BÖHLER W500

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.BÖHLER W500 Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması 1) Martenzitik Çelik (martenzit sıcaklığı yaklaşık olarak 480 C dir); bu form, ısı ile işlem gören çelikler ile karşılaştırılamamaktadır.

Detaylı

Yüzey Sertleştirme 1

Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey sertleştirme Sünek yapıya sahip çeliklerden imal edilmiş makine parçalarında sert ve aşınmaya dayanıklı bir yüzey istenir. Örneğin yatak muylusu, kavrama tırnağı ve diğer temas

Detaylı

ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ

ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ Isıl İşlem Isıl işlem; Bir malzemenin mekanik özelliklerini ve/veya içyapısını değiştirmek amacıyla, o malzemeye belli bir sıcaklık-zaman programı dahilinde uygulanan bir ısıtma

Detaylı

BÖHLER W300. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması

BÖHLER W300. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate

Detaylı

Uygulamalar ve Kullanım Alanları

Uygulamalar ve Kullanım Alanları BÖHLER W360 ISOBLOC ılık veya sıcak dövme kalıpları ve zımbaları için geliştirilmiş bir takım çeliğidir. Sertlik ve tokluğun istendiği çok çeşitli uygulamalarda kullanılabilir. Özellikler Yüksek sertlik

Detaylı

BÖHLER W303 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması

BÖHLER W303 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate

Detaylı

Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir.

Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir. ISIL İŞLEM Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir. Isıl işlem; uygulamada, ısıtma, belli bir süre bekleme ve amaca uygun

Detaylı

BÖHLER W302. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması

BÖHLER W302. Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Sıcak iş Çeliklerinin Başlıca Özelliklerinin Karşılaştırılması Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate

Detaylı

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez.

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez. 1. DENEYİN AMACI: Farklı soğuma hızlarında (havada, suda ve yağda su verme ile) meydana gelebilecek mikroyapıların mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve su ortamında soğutulan numunenin temperleme

Detaylı

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı TS EN 10020 Standardına göre çelikler TS EN 10020 ye göre

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır.

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır. METALLER Malzeme seçimiyle ilgili kararlar hem tasarım hem de imalat faaliyetleri açısından son derece önemlidir. Malzemeler temel olarak metaller, seramikler ve polimerler ile bunların fiziksel birleşiminden

Detaylı

BÖHLER S600 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırması:

BÖHLER S600 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırması: Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırması: Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate alınmamıştır. Teknik

Detaylı

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri Nurettin ÇALLI Fen Bilimleri Ens. Öğrenci No: 503812162 MAD 614 Madencilikte Özel Konular I Dersi Veren: Prof. Dr. Orhan KURAL İTÜ Maden Fakültesi Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik

Detaylı

GİP 121- GEMİ YAPI MALZEMELERİ 8. HAFTA

GİP 121- GEMİ YAPI MALZEMELERİ 8. HAFTA GİP 121- GEMİ YAPI MALZEMELERİ 8. HAFTA 5. ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ Faz: Metallerin kafes yapısına faz adı verilir. Katı Eriyikler (Tek Fazlı Alaşımlar): Alaşımı oluşturan elementlerin kafes sistemlerinde

Detaylı

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Dökme Demirlerin Korozyonu DÖKME DEMİR %2,06-%6,67 oranında karbon içeren Fe-C alaşımıdır. Gevrektirler. İstenilen parça üretimi sadece döküm ve talaşlı şekillendirme ile gerçekleştirilir. Dayanım yükseltici

Detaylı

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan kendine has özellikleri sağlayabilmek amacıyla, bir veya birden fazla alaşım elementi ilave etmek suretiyle

Detaylı

BÖHLER K600 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması

BÖHLER K600 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels)

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels) 3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR Karbon çelikleri (carbon steels) Çelik, bileşiminde maksimum %2 C içeren demir karbon alaşımı olarak tanımlanabilir. Karbon çeliğin en

Detaylı

BÖHLER S705 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması:

BÖHLER S705 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması: Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması: Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate alınmamıştır.

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ Özellikler Paslanmaz martenzitik krom çeliğidir. Bileşiminde bulunan yüksek oranda karbon içeriği, gerilme direnci düzeylerini yükseltmek için gerekli sertleştirme ve su verme işlemlerinin gerçekleştirilmesine

Detaylı

Pik (Ham) Demir Üretimi

Pik (Ham) Demir Üretimi Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler

Detaylı

SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ. Ailesi

SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ. Ailesi 2343 SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ 2344 2343 Ailesi SICAK İŞ ÇELİKLERİ Sıcak iş çelikleri yüksek sıcaklıkta çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Kimyasal ve fiziksel özellikleri karbon ve yapı çeliklerin de

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Güz Yarıyılı Sıcaklık, K Sıcaklık, C 4000 W Ergiyik Ta 3000 T m Mo Nb Hf 2000

Detaylı

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

BÖHLER K720 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması

BÖHLER K720 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması Başlıca çelik özelliklerinin karşılaştırılması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme

Detaylı

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 OTOMOTİV PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 ÇELİK STANDARTLARI Prof.

Detaylı

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Paslanmaz Çeliklerin kaynak edilmesi Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi İçerik Kaynak Yöntemleri Östenitik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Ferritik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı

Detaylı

Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları

Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları Çeliğin Elde Edilmesi Çelik,(Fe) elementiyle ve genelde % 0,2 %2,1 oranlarında değişebilen karbon miktarının bileşiminden oluşan bir tür alaşımdır.

Detaylı

1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi

1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 2. TEORİK BİLGİ 2.1. Çeliklerin Isıl İşlemi Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak ergime

Detaylı

SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ B İ R K A L İ T E M A R K A S I

SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ B İ R K A L İ T E M A R K A S I SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ B İ R K A L İ T E M A R K A S I S I C A K İ Ş T A K I M Ç E L İ K L E R İ MARTENSİTİK ÇELİKLER KIND Sınıf AISI Kimyasal Analiz % Kondüsyon HB C Si Mn Cr Mo Ni V Co W Sertleştirme

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin

Detaylı

BÖHLER K306 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin kıyaslanması

BÖHLER K306 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çelik özelliklerinin kıyaslanması Başlıca çelik özelliklerinin kıyaslanması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik danışmanlık

Detaylı

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.

Detaylı

Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı

Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı Mikroyapısal Görüntüleme ve Tanı -Ek Ders Notları- Yrd. Doç. Dr. Enbiya Türedi Aralık 2012 Kaynak: www.metallograph.de 2 Malzeme: 1.7131 (16MnCr5) ötektoid-altı ısıl işlemsiz Büyütme: 500 : 1 Dağlayıcı:

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 20132014 Güz Yarıyılı Genel yapı çelikleri esasta düşük ve/veya orta karbonlu çelik olup

Detaylı

BÖHLER S500 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması

BÖHLER S500 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate alınmamıştır. Teknik

Detaylı

BÖHLER K460 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması

BÖHLER K460 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma

Detaylı

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli ÇELİK YAPILAR 1. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Hangi Konular İşlenecek? Çelik nedir, yapılara uygulanması ve tarihi gelişimi Çeliğin özellikleri

Detaylı

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran

Detaylı

BÖHLER K455 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Kıyaslaması

BÖHLER K455 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Kıyaslaması Başlıca Çelik Özelliklerinin Kıyaslaması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik danışmanlık

Detaylı

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR KURŞUN ve ALAŞIMLARI DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR 1 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Romalılar kurşun boruları banyolarda kullanmıştır. 2 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Kurşuna oda sıcaklığında bile çok düşük bir gerilim

Detaylı

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin de tek bir demir kristali olduğu tahmin edilmekle birlikte,

Detaylı

Islah Çelikleri. Sementasyon Çelikleri. Nitrürlenebilen Çelikler. Otomat Çelikleri. Paslanmaz Çelikler. Takım Çelikleri

Islah Çelikleri. Sementasyon Çelikleri. Nitrürlenebilen Çelikler. Otomat Çelikleri. Paslanmaz Çelikler. Takım Çelikleri Bu ders kapsamında ele alınacak olan çelik türleri Islah Çelikleri Sementasyon Çelikleri Nitrürlenebilen Çelikler Otomat Çelikleri Paslanmaz Çelikler Takım Çelikleri ISLAH ÇELĠKLERĠ Bu çeliklerin % C karbon

Detaylı

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK Dersin Amacı Çelik yapı sistemlerini, malzemelerini ve elemanlarını tanıtarak, çelik yapı hesaplarını kavratmak. Dersin İçeriği Çelik yapı sistemleri, kullanım

Detaylı

BÖHLER S700 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması:

BÖHLER S700 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması: Başlıca çeliklerin özelliklerinin karşılaştırılması: Bu tablo çelik seçiminizde yardım olmak için hazırlanmıştır. Ancak yine de farklı uygulama türlerinin yarattığı gerilme koşulları dikkate alınmamıştır.

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. 769 C sıcaklığın altında demir (Fe) manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C

Detaylı

1. GENEL YAPI ÇELiKLERi 2. ISLAH ÇELiKLERi 3. PASLANMAZ ÇELĐKLER. 1.0035 St33-1.0501 C35 1035 1.4002 X 7 CrAI 13 405

1. GENEL YAPI ÇELiKLERi 2. ISLAH ÇELiKLERi 3. PASLANMAZ ÇELĐKLER. 1.0035 St33-1.0501 C35 1035 1.4002 X 7 CrAI 13 405 1. GENEL YAPI ÇELiKLERi 2. ISLAH ÇELiKLERi 3. PASLANMAZ ÇELĐKLER 1.1. ÇEKME DAYANIMINA GÖRE ĐFADE EDĐLEN G.Y.Ç Malzeme No DIN SAE / AISI Malzeme No DIN SAE / AISI Malzeme No DIN SAE / AISI 1.0402 C22 1020

Detaylı

KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri

KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri Buhar kazanlarının, ısı değiştiricilerinin imalatında kullanılan saclara, genelde kazan sacı adı verilir. Kazan saclarının, çekme

Detaylı

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. BÖHLER K390 MICROCLEAN, en basit anlatımla, şu anda BÖHLER ürün yelpazesinde bulunan soğuk iş uygulamaları için en gelişmiş özelliğe sahip toz metalürjisi soğuk iş takım çeliğidir. Bu çelik: Kesme, basma

Detaylı

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Özellikler Plastik kalıp üretimine yönelik ileri teknoloji ürünü martenzitik paslanmaz krom çeliğidir. ESR/ESU yöntemiyle üretilmesi, sıcak şekillendirmede özel önlemler ve ısıl işlem ve kimyasal bileşim

Detaylı

Takım Çeliklerinde Kalite Güvenceniz

Takım Çeliklerinde Kalite Güvenceniz Takım Çeliklerinde Kalite Güvenceniz İÇİNDEKİLER GİRİŞ ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİĞE ETKİSİ TAKIM ÇELİKLERİ SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ 1.2340 ESR - 1.2343 EFS/ESR 1.2344 EFS/ESR - 1.2365 1.2367 EFS/ESR -

Detaylı

Demirin Kristal Yapıları

Demirin Kristal Yapıları Demirin Kristal Yapıları 1535 C 1390 C 910 C SIVI FERRİT (delta) OSTENİT (gamma) OSTENİT Kübik Yüzey Merkezli (KYM) FERRİT (alpha) FERRİT Kübik Hacim Merkezli (KHM) Kübik hacim merkezli (KHM), Kübik yüzey

Detaylı

BÖHLER K110 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ. Başlıca Çelik özelliklerinin kıyaslaması

BÖHLER K110 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ. Başlıca Çelik özelliklerinin kıyaslaması Başlıca Çelik özelliklerinin kıyaslaması Bu tablonun amacı çelik seçeneğini kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, farklı uygulamalardan etkilenen çeşitli stres koşulları hesaba katılmamıştır. Teknik danışmanlık

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Cu Copper 29 Bakır 2 Dünyada madenden bakır üretimi, Milyon ton Yıl Dünyada madenden bakır

Detaylı

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir.

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir. 1 Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir. Malzemelerin, özellikle

Detaylı

ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ

ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ www.muhendisiz.net 1 ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ Maksimum %2,06 karbon içeren demir karbon alaşımları çelik olarak adlandırılır. Çelikler halen günümüzde en yaygın kullanılan malzeme grubunu

Detaylı

Standart Temin Edilme Koşulu HB Sertlik derecesine erişecek şekilde sertleştirilmiş ve temperlenmiş durumda.

Standart Temin Edilme Koşulu HB Sertlik derecesine erişecek şekilde sertleştirilmiş ve temperlenmiş durumda. Yeni Klasik BÖHLER M303 EXTRA, mükemmel tokluk, korozyon ve aşınma direnci sunan bir paslanmaz martenzitik krom çeliğidir ve iyileştirilmiş işlenebilirlik ve parlatılabilirlik özellikleri ile karakterize

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler

Detaylı

TALAŞLI İMALAT. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek istenen parça arasında belirgin bir sertlik farkının olmasıdır.

TALAŞLI İMALAT. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek istenen parça arasında belirgin bir sertlik farkının olmasıdır. TALAŞLI İMALAT Şekillendirilecek parça üzerinden sert takımlar yardımıyla küçük parçacıklar halinde malzeme koparılarak yapılan malzeme üretimi talaşlı imalat olarak adlandırılır. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Sarma Hadde yolu koruyucusu 1200-1250 ºC Kesme T >

Detaylı

Çelik Hasır Kaynak Elektrotları

Çelik Hasır Kaynak Elektrotları CUPRAL 5M CUPRAL 12M Çelik Hasır Kaynak Elektrotları Malzeme Adı, EN Malzeme Numarası, EN Malzeme Numarası, DIN Malzeme Numarası,ASTM Cr Zr Co Ni Be Al Sİ Fe Mn Diğerleri Cu Sertlik (HB) Çekme Dayanımı

Detaylı

HSS alanında etkinlik

HSS alanında etkinlik New Haziran 2017 Talaşlı imalat da yenilikler HSS alanında etkinlik Yeni HSS-E-PM UNI matkabı, HSS ile VHM arasındaki boşluğu dolduruyor TOTAL TOOLING=KALITE x SERVIS 2 WNT Önasya Kesici Takımlar San.

Detaylı

Demir Esaslı Malzemelerin İsimlendirilmesi

Demir Esaslı Malzemelerin İsimlendirilmesi Demir Esaslı Malzemelerin İsimlendirilmesi Malzemelerin listelerde, tablolarda ve raporlarda kısa ve tam olarak belirtilmesi için (Alman normu DIN e göre) iki olanak vardır: a) DIN 17007 ye göre malzeme

Detaylı

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı

Detaylı

ÇELİKLERİN STANDARZİSAYONU VE TÜRK ÇELİK STANDARDI (TSE-1111)

ÇELİKLERİN STANDARZİSAYONU VE TÜRK ÇELİK STANDARDI (TSE-1111) ÇELİKLERİN STANDARZİSAYONU VE TÜRK ÇELİK STANDARDI (TSE-1111) Doç. Dr. Burak DİKİCİ Üretim Kısa Çeliklerin Kısa Standardizasyon Nedir? Standardizasyon; Belirli biçim, Ölçü, Kalite, Bileşim ve, Şekillere

Detaylı

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır.

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır. PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Metallerin katı halde kalıp olarak adlandırılan takımlar yardımıyla akma dayanımlarını aşan gerilmelere maruz bırakılarak plastik deformasyonla şeklinin kalıcı olarak değiştirilmesidir

Detaylı

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı) ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,

Detaylı

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM)

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) 1 Mürekkebin suda yayılması veya kolonyanın havada yayılması difüzyona örnektir. En hızlı difüzyon gazlarda görülür. Katılarda atom hareketleri daha yavaş olduğu için katılarda

Detaylı

TİTANYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMİ

TİTANYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMİ TİTANYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMİ Bileşim ve amaçlarına göre Ti alaşımları tavlanabilir, sertleştirilebilir, yaşlandırılabilirler veya kimyasal ısıl işleme (nitrürleme, karbürleme vb.) tâbi tutulabilirler.

Detaylı

Takım çelikleri malzemelerin işlenmesi ve şekillendirilmesi için kullanılan asil çeliklerdir. Toplam çelik üretiminin % 8 ine sahip olan takım

Takım çelikleri malzemelerin işlenmesi ve şekillendirilmesi için kullanılan asil çeliklerdir. Toplam çelik üretiminin % 8 ine sahip olan takım Takım Çelikleri Takım çelikleri malzemelerin işlenmesi ve şekillendirilmesi için kullanılan asil çeliklerdir. Toplam çelik üretiminin % 8 ine sahip olan takım çeliklerinin kullanımı her yıl artış göstermektedir.

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı