CMY TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "CMY TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ"

Transkript

1 C M Y CM MY CY CMY K TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ

2 C M Y CM MY CY CMY K İçindekiler Temiz Üretim Nedir? Temiz Üretim Olanak Değerlendirme Yaşam Döngüsü Değerlendirme Malzeme Akışı Maliyet Analizi Eko-Tasarım / Çevreye Duyarlı Tasarım Eko - Etiket / Çevresel Etiketleme Enerji Verimliliği Karbon Ayak İzi Su Ayak İzi Endüstriyel Simbiyoz KOBİ ler İçin Eko-Verimlilik Kılavuzu

3 TEMİZ ÜRETİM NEDİR? 1970 lerden itibaren, sanayileşmedeki hızlı gelişmeler ve dünya nüfusundaki artış, çevreye verilen zararı kaçınılmaz olarak artırmış, kirliliğin ulaştığı boyutlar hem canlılar hem de doğal kaynaklar üzerinde geri dönülemez olumsuz etkiler yaratmış, iklim değişikliği, enerji güvenliği ve doğal kaynakların kıtlığı gibi sorunları beraberinde getirmiştir. Artan hava kirliliği, Artan atık üretimi, Enerji ve gıda güvenliği. Mevcut kaynakların gittikçe azalması ve hatta tükenmesi, bunun yanında, çevre kirliliği nedeniyle mevcut kaynakların kullanılabilirliğinin azalması; kaynakların kullanımında verimlilik artışını zorunlu kılmış ve bu nedenle hizmet ve üretim süreçlerinde hammaddelerin çıkartılmasından, ürünlerin bertarafına kadar olan her aşamada iyileştirmelere gidilmesi büyük önem kazanmıştır. Öne çıkan önemli küresel çevre sorunları: Küresel ısınma ve iklim değişikliği, Artan hammadde kaynakları tüketimi, Yenilenemeyen enerji tüketimi, Su kıtlığı, Temiz üretim uygulamaları ile: Malzeme, su ve enerji daha verimli kullanılır, Maliyetler düşer, Verimlilik artışı ve rekabet gücü artışı sağlanır, Daha az kirlilik ve atık oluşur, Çevre üzerindeki etkiler azalır, Ekolojik ayak izi azalır (karbon, su vb). 1

4 2 Temiz üretim, kirlilik oluştuktan sonra kontrol etmeyi amaçlayan boru sonu atık arıtımı yöntemleriyle kıyaslandığında önleyici bir yaklaşım sağlayarak, işletme verimliliğinin artmasında ve çevre kirliliğinin önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Temiz üretim uygulamaları ile bir ürünün yaşam döngüsü boyunca hammadde temini, üretim, kullanım ve kullanım sonrası bertarafı sürecinde; kirliliğin ve atığın kaynağında önlenmesi, atık ve emisyon oluşumu ile tehlikeli kimyasal kullanımının en aza indirilmesi, su ve enerji gibi doğal kaynakların ve çevrenin korunması, aynı zamanda işletme maliyetlerinin de kaynak kullanımına bağlı olarak azaltılması amaçlanmaktadır.

5 TEMİZ ÜRETİM OLANAK DEĞERLENDİRME Temiz üretim olanak değerlendirme, bir işletmede hammadde ve enerjinin verimsiz kullanımına neden olan, kirliliğe yol açan süreç ve teknolojilerin belirlenmesini, iyileştirme gerektiren noktaların ortaya çıkarılmasını ve temiz üretim fırsatlarının uygulanmasını kapsayan sistematik bir yaklaşımdır. TÜ İhtiyacının Ortaya Çıkması Temiz üretim olanak değerlendirme yaklaşımının temel amacı, hammadde ve enerjinin verimsiz kullanımına neden olan, kirliliğe yol açan süreç ve teknolojilerin belirlenmesi ve gerekli iyileştirmelerin hayata geçirilmesidir. 1 Kasım Şekil 1. Temiz üretim olanak değerlendirme adımları (UNEP) 1 3

6 Bu çerçevede, işletmelerin süreçleri incelenerek, enerji, su, hammadde tüketim miktarları ile atık ve emisyonların çeşit ve miktarları belirlenir. İşletmenin tesis ya da süreç bazında girdi ve çıktı dengeleri (malzeme akış analizi) oluşturulur. Kayıplar ve kaynak yoğun süreçler belirlenir. Birim ürün veya hizmet başına tüketilen enerji, su ve hammaddenin yanı sıra oluşan atık, atık su ve hava emisyonu miktarları, literatürde ve iyi uygulama örnekleri ile ortaya çıkan değerlerle karşılaştırılır. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından kullanılan modele dayanan beş aşamalı temiz üretim olanak değerlendirme yaklaşımı, bir önceki sayfada yer alan Şekil 1'de gösterilmiştir. Temiz üretim olanak değerlendirme yaklaşımının uygulanması ile üretim sürecinde kaynakların yoğun ve verimsiz kullanıldığı noktaların tespit edilmesi ve gerekli temiz üretim fırsatlarının uygulanması ile kaynakların daha verimli kullanılması ve çevresel etkilerin en aza indirilmesi sağlanmaktadır. 4

7 YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRME (YDD) YDD, ürün ve hizmetlerin üretiminden kullanımına ve bertarafına kadar olan süreçte oluşan çevresel etkileri analiz ederek bu etkileri önleme veya azaltma amacıyla kullanılan bir araçtır 2. YDD ile bir ürün ya da hizmetin bütün yaşam döngüsü boyunca kullanılan kaynaklar ile hava, su ve toprağa bırakılan salınımların çevresel etkisi ve iyileştirme fırsatları sistematik olarak değerlendirilebilmektedir. Yaşam döngüsü aşamaları hammaddelerin çıkarılması ve işlenmesi, üretimi, ürünlerin depolanması ve dağıtım, kullanım, geri dönüşümü ve bertaraf aşamasına (beşikten-mezara) kadar olan süreçlerini kapsamaktadır. YDD temel olarak çevresel etiketleme kriterlerinin geliştirilmesinde, ürünlerin hammaddelerinin, üretim proseslerinin, ekipmanlarının, vb. değiştirilmesi ve/veya da yeniden tasarlanması aracılığıyla çevresel etkilerinin önlenmesi/azaltılması amacıyla kullanılır. 2 Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları-II, Temiz Üretim, Bölgesel Çevre Merkezi (REC), atıf: ISO 14040, Environmental management- Life cycle assessment - Principles and framework. International Organisation for Standardization, Geneva, Switzerland. 3 Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları-II, Temiz Üretim, Bölgesel Çevre Merkezi (REC), atıf: ISO 14040, Environmental management- Life cycle assessment - Principles and framework. International Organisation for Standardization, Geneva, Switzerland. YDD dört ana aşamadan oluşmaktadır 3 : Amaç ve kapsamın tanımlanması Envanter analizi Yaşam boyu etki değerlendirmesi Yorumlama ve iyileştirme değerlendirilmesi 5

8 İlk aşama, problemin belirlenmesi, değerlendirilecek ürünleri tanımlama ve karşılaştırma için işlevsel birim belirlenmesini içermektedir. İkinci aşama olan envanter analizi; süreç akış şemasının yapılandırılması, hangi verilerin derleneceğinin belirlenmesi, verilerin toplanması ve uygun bir formatta işlenmesi süreçlerini kapsamaktadır. Bu kısımda, her süreç için enerji, hammadde kullanımı, emisyon seviyeleri, su ve toprak gereksinimi belirlenir ve süreç akış şeması ile birleştirilir. Yaşam boyu etki değerlendirmesi aşamasında, kaynak kullanımı ve emisyon etkileri, gruplandırma, belirli etki gruplarına ayırma, önem derecesine göre puanlama yaklaşımlarıyla değerlendirilir. Raporlama ve iyileştirme değerlendirmelerinde, etkide payı yüksek sistem alt elementlerinin, materyal veya proseslerin teşhis edilerek sistemin çevresel performansının iyileştirilmesi için senaryoların geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 6

9 MALZEME AKIŞI MALİYET ANALİZİ Malzeme Akışı Maliyet Analizi (Material Flow Cost Accounting - MFCA), üretim sürecindeki tüm girdileri izleyerek ve çıktıları ölçerek bir organizasyonun ekonomik ve çevresel performansının geliştirilmesini amaçlayan bir çevresel maliyet muhasebesi aracıdır 4. MFCA, üretim sürecindeki malzeme akışını izleyerek yerlerine göre malzeme kayıplarına odaklanan ve ayrıca bu parametrelerin fiziksel birimler halinde ölçülmesini ve parasal birimlere çevrilmesini sağlayan bir sistemdir. Bu teknik; atık, kusurlu ürün ve emisyonlar gibi malzeme kayıplarının maliyetlerine odaklanmaktadır. Üretim sürecinde ekonomik ve çevresel açıdan zayıf noktalarda hammadde ve enerji kayıpları oluşmaktadır. Malzeme akış şeması bu noktaların ortaya çıkartılmasını sağlamaktadır. Süreçte; hangi atık ve emisyonların oluşacağı, hangi hammadde kayıplarının meydana geleceği, bu emisyon ve kayıpların nerede ve neden meydana geleceği sorularına yanıt aramaktadır. Ayrıca bahsedilen teknik, bu sorunların giderilmesi için yapılabilecek potansiyel iyileştirmelerin neler olduğu ve hangi maddelerin yeniden kullanılabilir olacağına da karar vermektedir. MFCA kapsamında; üretim sürecindeki tüm girdiler, ürün ve ürün olmayan (malzeme kaybı) şeklinde adlandırılmakta ve hesaplamada her ikisi de ürün olarak değerlendirilmektedir. 4 The Program on Material Flow Cost Accounting (MFCA), 2012, The Association for Overseas Technical Scholarship 7

10 Satılabilir ürünler; nihai ürün veya pozitif ürün, atıklar ise malzeme kaybı veya negatif ürün olarak nitelendirilmektedir. MFCA deki temel unsurlardan biri, malzemelerin tüketildiği ve üretim tesisinin kullanıldığı atıkların satılamayan (ikincil) ürün olarak düşünülmesidir. Bu teknikte amaç; malzeme akışı ve enerji kullanımının anlaşılması, fiziksel ve parasal verilerin birleştirilmesi, fiziksel verilerin karşılaştırılabilirlik, kesinlik ve bütünlüğünün sağlanması ve malzeme kayıplarının maliyetinin hesaplanmasıdır. MFCA in bir işletmede uygulanması için birtakım adımlar mevcuttur. Bu adımlardan birincisi, uygulama yapılacak alan ve sınırların belirlenmesidir. Daha sonra belirlenen ürün ve sınırlar kapsamında malzeme akış modeli oluşturulmaktadır. Miktar merkezinin belirlenmesinin ardından veri toplama yöntemi belirlenmektedir. Bu aşamaların ardından giderlerin dağıtım yöntemleri belirlenmekte ve malzeme akış verileri toplanmaktadır. Bu verilere dayalı olarak akış maliyet matrisi oluşturulmakta ve matris oluşturma sürecinde gerekli önlemler belirlenmektedir. Gelişmiş bilgisayar temelli bir yazılım gerektirmeyen MFCA, yalnızca büyük ölçekli işletmelerde değil, küçük ve orta ölçekli işletmelerde de uygulanabilmektedir. Bu yöntem, imalat sanayi işletmelerine daha uygun olmasına karşın hizmet sektörü için de faydalı olmaktadır. MFCA uygulaması, tek bir işletme yerine tüm değer zinciri boyunca kaynak verimliliğinin artırılması hedefinin ötesine geçebilmektedir. 8

11 EKO - TASARIM / ÇEVREYE DUYARLI TASARIM Eko-tasarım konusunda ilk girişimler, ABD ve Avrupa da 80 lerin sonlarına doğru gerçekleşmiştir. 90 ların başında Hollanda da farklı sektörlerde yapılan projelerle ilk ciddi eko-tasarım girişimleri olmuş, edinilen deneyim eko-tasarım yöntem ve araçları çalışmalarına zemin oluşturmuştur. Daha sonra 1997 tarihinde, UNEP ve Delft Teknoloji Üniversitesi bu alanda çeşitli kılavuzlar ve yayınlar yapmıştır. Eko - tasarım, ürünün bütün yaşam döngüsü boyunca çevreye olan etkileri göz önünde bulundurarak, ürünün üretim, kullanım ve bertaraf aşamalarında atık oluşumunu ve kaynak kullanımını en aza indirecek şekilde tasarlanmasına dayanmaktadır. Eko-tasarımda; ürünün mümkün olan en az miktarda toksik ve kirletici madde içermesi, üretimi ve kullanımı sırasında düşük miktarda enerji ve doğal kaynak tüketilmesi, düşük düzeyde kirlilik ve atık üretilmesi, kullanım sırasında çevreyi kirletmeyecek, enerji ve suyu verimli kullanabilecek şekilde tasarlanması esas alınmaktadır. Buna ilaveten, yine tasarlanan ürünün; en fazla kullanım süresine ve kalitesine sahip olması, geri dönüşüm olanağının yüksek olması, doğada biyolojik olarak kolay ayrıştırılabilmesi, zararsız şekilde atık toplama alanlarında bertaraf edilebilecek özellikler göstermesi beklenmektedir. Bu tasarım aslında belirli bir yöntem ya da araç olmasından ziyade, daha çok bir düşünme ve analiz şeklidir. Eko-tasarım daha büyük bir resmi işaret eden bir süreç aracılığıyla tasarım işlevinin yarattığı etki ile süreç içinde dengeyi sağlamayı ve gerekli bağlantıları kurmayı amaçlamaktadır. 9

12 Eko-Tasarım Geleneksel Tasarım Hammaddenin çıkarılması ve işlenmesi Üretim Kullanım Ömrün sonu Şekil 2. Eko-tasarıma genel bir bakış 5 5 Adopting and applying eco-design techniques: a practitioners perspective, Knight P., Jenkins O. J., Journal of Cleaner Production 17,

13 Tablo 1: Eko-tasarımın Faydaları 7 Eko-Tasarım, geleneksel tasarım sürecinin üretim ve kullanım aşamalarını kapsamakla birlikte, hammaddenin çıkarılması ve işlenmesi, ürünün/hizmetin/sistemin ömrünün son aşamasına kadarki süreçleri de kapsamaktadır. Bakış Açısı Paydaşlar Somut Fayda Tanımı İşletme Maliyet azaltımı; yüksek kâr/düşük fiyat Maddesel Müşteri Tasarrufun daha düşük maliyetli yapılması (parasal) Toplum Daha az kaynak kullanımı İşletme Üretimin ve satışın daha basit olması Faydasal Müşteri Daha iyi ürüne daha kolay ulaşılması Toplum Mevzuata ve kurallara daha kolay uyulması Aynı zamanda eko tasarım, diğer ürün tasarım bakış açılarından olan çevre, fonksiyonellik, kalite, güvenlik, maliyet, imal edilebilirlik, ergonomi, estetiklik unsurlarıyla da bağlantılıdır. 6 Manevi (duygusal) İşletme Müşteri Toplum Çalışan motivasyonu Yaşamın daha kaliteli olması ve ürünleri kullanırken daha iyi hissedilmesi Yeşil ile ilgili gerçek anlamda ilerleme kaydedilmesi 6 The Situation of Ecodesign In Turkish Industry, Ece Gürakar, September Meinders, H. and Meuffels, M. (2001), Product chain responsibility an industry perspective. Corporate Environmental Strategy, 8(4). 11

14 EKO - ETİKET / ÇEVRESEL ETİKETLEME Eko-etiketleme genellikle gönüllü bir uygulama olup ülke ve sektöre özel olabilmektedir. Eko - etiketleme, tüketicilere çevreye daha az zarar veren ürün ve hizmetleri seçmeleri konusunda yol gösteren bir yöntemdir. Ürünler veya hizmetler testlerden geçerek, üretim, tüketim ve bertaraf özelliklerine göre çevreyi daha az etkiledikleri tespit edilerek etiket almaya hak kazanmaktadırlar. AB Eko-etiket fikri ilk olarak 1987 yılında ortaya atılmıştır. Eko-etiket yasasının güçlendirilmesi ve etkinliğinin artırılması için (EC) 1980/ numaralı yasa ile politik amacı belirlenmiş ve prensipleri zenginleştirilmiştir. Bugüne kadar AB Eko-etiketi, ürünler ile ilgili çevresel yasaları ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarını teşvik eden tek araç olmuştur. AB Eko-etiketi, Avrupa Komisyonu tarafından Entegre Ürün Politikası ve Temmuz 2008 de kabul edilen Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim ile Sürdürülebilir Sanayi Politikaları 9 üzerine hazırlanan AB * Çevre Dostu Ürün 8 Regulation (EC) 1980/2000 of the European Parliament and of the Council of 17 July 2000 on a revised Community ecolabel award scheme. 9 Communication on Sustainable Consumption and Production and Sustainable Industrial Policy Action Plan, COM (2008) 397,16 July *Karbonsuz 12

15 eylem planı stratejilerini daha da pekiştirmiştir. AB Eko-etiketi, Alman Mavi Melek ve İskandinav Kuğusu gibi ulusal etiketler ile birlikte iklim değişikliği ve enerji verimliliği, sağlıklı veya tehlikeli maddeler vb. birçok önemli politikanın önünü açmaktadır 10. Eko-etiketleme farklı kategorilerde yapılabilmektedir. Bunlar, ayrıntılı etiketleme (toplam çevre etkilerini değerlendirir), özel etiketleme (ürünü bir açıdan, enerji ya da su tüketimi gibi belli bir kriter için değerlendirir), hizmet etiketleme (turizm gibi) ve ürün etiketleme (daha çok organik ya da genetiği değiştirilmiş olan gıdalar için) olarak sıralanabilir. Eko-etiket alınmasının faydaları firmalara ve etiket alınan ürüne itibar sağlayabilmesi, yeni müşteri ve pazar fırsatlarına ulaşabilme kolaylıkları olarak sıralanmaktadır. Yeni oluşan ve hızla büyüyen pazardan pay kapmak ve mevcut pazar payını korumak için Eko-etiket başvuruları ticari bir avantaj sağlamaktadır. Benzer şekilde, Avrupa ya nihai ürün satan ya da ilgili tedarik zincirinde yer alan firmalara Eko-etiket sayesinde müşterilerinden çevreye duyarlı olmaları konusunda talep yaratılmış olunacaktır. Bu bağlamda da müşteri kaybını önlemek ve firma imajını iyileştirmek için bu yöntem ticari bir fırsat yaratmaktadır REC Türkiye Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları III Eko-Etiket, Bölgesel Çevre Merkezi (REC),Dr. Hüdai Kara, REC Türkiye Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları III Eko Etiket, Bölgesel Çevre Merkezi (REC),Dr. Hüdai Kara, *Sıfır Emisyon 13

16 ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji verimliliği, sürdürülebilir üretim, sürdürülebilir tüketim, endüstriyel ekoloji, entegre kirlilik önleme ve kontrol, yaşam döngüsü değerlendirme, eko-verimlilik, geri kazanım, kaynak kullanımının azaltılması ve yenilebilir kaynakların kullanımı kavramları kesişmektedir. Enerji verimliliği uygulamaları ve enerji verimliliğini artırıcı faaliyetler, kaynak verimliliği bakış açısıyla aslında doğrudan temiz üretim faaliyetleri kapsamına girmektedir. İşletmelerde uygulanan temiz üretim faaliyetleri en geniş haliyle enerji boyutunu da içermekte, bu bağlamda enerji etüdü uygulamasını da kapsamaktadır. Gerek temiz üretim faaliyetleri gerekse enerji etüdü, benzer yöntemler üzerine kurulmuş olup, girdi ve çıktıların kütle/enerji denklikleriyle değerlendirilmesini içermektedir. Ayrıca, her iki uygulama sonrasında da getirilen öneriler, hem enerji verimliliği hem de temiz üretim bakış açılarını içeren bütünleşik çözümler olabilmektedir. Uluslararası uygulamalara bakıldığında, UNEP ve UNIDO nun kaynak verimliliği ve temiz üretim yaklaşımında enerji verimliliğine vurgu yapıldığı, temiz üretim ve enerji verimliliği yöntemlerinin entegrasyonuna ilişkin kılavuz ve el kitaplarının yayınlandığı görülmektedir. 14

17 Enerji verimliliği, üretim miktarını ve üretim kalitesini düşürmeden; ekonomik gelişmeyi ve sosyal refahı engellemeden tüketilen enerji miktarının mümkün olduğunca azaltılması demektir. Üretim ve tüketim süreçlerinde, yani enerjiyi tükettiğimiz tüm alanlarda var olan üretim ve kalite düzeyini, günlük yaşamda sağladığımız konfor ve yaşam kalitesi seviyesini azaltmadan mevcut enerji tüketimini düşürmek, enerji verimliliği için esas olan noktadır. Ülkemizde, bina sektöründe %30, sanayi sektöründe %20 ve ulaşım sektöründe %15 olmak üzere önemli düzeyde enerji tasarruf potansiyeli olduğu tespit edilmiştir. Sanayi kesimi Türkiye de birincil enerjinin %24 ünü, elektriğin ise %47 sini kullanmaktadır. Elektriğin yaklaşık dörtte biri de meskenlerde tüketilmektedir. Bu veriler enerji verimliliğinde hangi alanlara odaklanılması gerektiğini göstermektedir. Sanayi kesimi en çok enerji tüketen kesim olmakla birlikte, binalar ve ulaşım da üzerinde titizlikle durulması gereken alanlardır. 15

18 KARBON AYAK İZİ Çevresel ayak izinin bir bileşeni olan karbon ayak izi, iklim değişikliği ile gündeme gelmiştir. Bu kavram, küresel ısınmada önemli bir payı olan ve atmosfere insan faaliyetleri sonucu salınarak sera etkisi oluşturan gazların çevreye verdiği zararı hesaplamada kullanılmaktadır. Karbon ayak izi, küresel ısınma odaklı olarak Yaşam Döngüsü Değerlendirmesine dayanmaktadır Karbon Ayak İzi kavramı, bir kurum, kişi, etkinlik ya da ürün tarafından salınan karbondioksit ve diğer sera gazlarının (genellikle ton cinsinden) toplam miktarı olarak tanımlanmaktadır (Küresel Ayak İzi Ağı (GFN) 12 ve Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi (EC-JRC) 13. Karbon ayak izi ölçümü ile ulaşım, ısınma, elektrik üretimi ve satın aldığımız ürün ve hizmetlerin üretimi ve tüketimi neticesinde atmosfere yayılan sera gazı miktarı karbondioksit (CO 2 ) cinsinden hesaplanmaktadır. Karbon ayak izi tüm bireylerin, toplumların, ülkelerin, firmalar ve kuruluşların faaliyetleri ile ürün ve hizmetler için hesaplanabilmektedir. Bir kurumun karbon ayak izi denildiğinde; ısınma ve üretim faaliyetleri gibi süreçlerde oluşan doğrudan emisyonlar ile elektrik tüketimi, kullanılan hammaddeler, değer zinciri boyunca oluşan dolaylı emisyonlar akla gelmektedir. Sınai ve tarımsal faaliyetler ile üretilen ürünlerde ise karbon ayak izi, ürünün tüm yaşam döngüsü (hammaddenin çıkarımı, üretimi ve taşınması, üretimi, dağıtımı, kullanımı, bertarafı ya da geri dönüşümü) boyunca oluşan emisyonların hesaplanması ile ölçülebilmektedir. Bireylerin karbon 16

19 ayak izini hesaplarken, konutlarda tüketilen elektrik, yakıt ile ulaşımda kullanılan araba ve uçak gibi araçların tükettiği yakıtlara bağlı emisyonlar ile tüketilen ürünlerin üretiminden bertarafına kadar olan süreçteki emisyonlar göz önünde bulundurulmaktadır. Karbon ayak izi ölçümünde sera gazlarının etkisi, CO 2 Eşdeğeri/ Küresel Isınma Potansiyeli (Global Warming Potential-GWP) göstergesi kullanılarak hesaplanmaktadır. Hesaplamalarda genellikle sera gazlarından karbondioksit, metan, azot oksit, hidroflorokarbon/ hidrokloroflorokarbonlar, perflorokarbonlar ve sülfürhegzaflorit dikkate alınır. Enerji kullanımından veya herhangi bir üretim faaliyetlerinden kaynaklanan karbondioksit salınım miktarlarının hesaplanmasında emisyon faktörleri olarak adlandırılan rakamlara başvurulmaktadır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli nin (IPCC) tanımına göre CO 2 Eşdeğeri ya da Küresel Isınma Etkisi (GWP); CO 2 haricinde diğer sera gazlarının belirli bir zaman süresi için (100 yıl gibi) aynı miktar CO 2 ye kıyasla atmosferde kaç kat daha fazla ısı tutabilme kapasitesine sahip olduğunu anlatmaktadır. Bu gösterge sayesinde, tüm sera gazlarının etkisi toplanarak ortak bir birim ile ifade edilebilmektedir. Ürün karbon ayak izi ölçümünde; kapsamın belirlenmesi, ayak izi hesaplanacak ürünün seçilmesi, fonksiyonel birimin tanımlanması, referans akışın oluşturulması ve sistem sınırlarının belirlenmesi aşamaları uygulanmaktadır. 17

20 Karbon ayak izi tekniğinde; beşikten kapıya (cradle to gate) kadar olan süreçler, ham maddenin çıkarılmasından ürünün değerlendirmesi yapılan organizasyonu terk ettiği noktaya kadar olan süreçleri kapsar. Beşikten mezara (cradle to grave) kadar olan süreçler ise ham maddenin çıkarılmasından ürünün yaşam döngüsünün sonlandığı bertaraf aşamasına kadar olan süreçleri kapsar. Üreticinin tedarikçisinden tedarik ettiği malın karbon ayak izini talep ettiği durumlarda tedarikçinin, beşikten kapıya kadar yani malın üreticiye teslim edildiği noktaya kadar olan süreçleri dahil etmesi anlamlı olmaktadır. Diğer durumlarda beşikten kapıya yaklaşımları beşikten mezara yaklaşımlarının sağladığı bütünselliği sağlamaktan uzaktır ve özellikle karbon ayak izinin kullanım ve bertarafta yoğunlaştığı durumlarda eksik ve yanıltıcı sonuçlar verebilmektedir. Dolayısıyla genellikle ara ürünler için beşikten kapıya ve nihai ürünler için beşikten mezara yaklaşımı benimsenmekle birlikte; yaklaşımlar çalışmanın amacıyla doğrudan ilgili olmaktadır. Karbon ayak izi hesaplamasında kısaca sistem sınırındaki tüm süreçlerin karbon ayak izi tek tek hesaplanarak toplanmaktadır. Her bir sürecin ayak izi de o süreci oluşturan faaliyet ve akımların ayak izlerinin toplanması ile hesaplanır. Faaliyet veya akımın ayak izi, faaliyet verisi ile o faaliyete ilişkin emisyon faktörünün çarpımından oluşmaktadır. 18

21 SU AYAK İZİ Su ayak izi ilk olarak 2002 yılında Hoeakstra tarafından öne sürülmüş ve günümüzde de Su Ayak İzi Ağı (Water Footprint Network, WFN) tarafından benimsenen tanımı kullanılmaktadır. Su Ayak İzi, bir ürünü üretmek için kullanılan ve ürünün tüm yaşam döngüsü (tedarik zinciri) boyunca ölçülen toplam su miktarıdır (hacimsel olarak) (Water Footprint Assesment Manual, WFN, 2011). Öte yandan kimi araştırmacılar su ayak izini tüketilen su miktarı (hacimsel) olarak tanımlamak yerine, tüketilen su miktarının çevresel etkisi olarak tanımlamanın daha anlamlı olduğunu ve hesaplamaların bir ileri aşamaya taşınarak su kullanımının etkisinin ölçülmesi gerektiğini öne sürmektedir. Ülkeler, bölgeler, şehirler, işletmeler ve bireylerin su ayak izi ile genellikle, ülke/ bölge/şehir/işletme/bireyin belli bir süre içerisinde tükettiği ürünlerin (mal ve hizmet) üretimi için doğrudan ve dolaylı olarak tatlı su kaynaklarından çekilen su miktarı kastedilmektedir. Ürünün su ayak izi ile kastedilen; genellikle tedarik zinciri boyunca ürünün üretilmesi için kullanılan doğrudan ve dolaylı tatlı su miktarıdır. Özellikle son yıllarda WFN ün yaklaşımından bağımsız olarak doğan ve YDD metodolojisini temel alan yaklaşım, ayak izinden söz edebilmek için YDD çalışmalarında esas olan etki kategorilerine yerel farklılıkları dikkate alan ağırlıklandırma faktörlerinin uygulanması gerektiği yönündedir. WFN ün yaklaşımı yani su ayak izini tüketilen su hacmi üzerinden hesaplamak geniş kitlelerce kolay anlaşılır olması bakımından farkındalık yaratma konusunda daha kullanışlı olmakla beraber, su kıtlığının yerel yapısını ihmal etmekte ve farklı coğrafi ve hidrolojik özelliklere sahip bölgelerde kullanılan su miktarlarını birbiri ile karşılaştırmak konusunda yetersiz kalmaktadır. Öte yandan, su ayak izinin YDD metodolojisi ile hesaplanması ise, görece yeni bir alan olup, YDD ye ilişkin teknik uzmanlık bilgisi gerektirmektedir. 19

22 Dolayısıyla, su ayak izinin nasıl ölçüleceği, hesaplanacağı ve tanımlanacağı konusunda bilimsel çevrelerde bir fikir birliğinden söz edilememektedir. Ancak, konunun pratikteki uygulamalarına kolaylık sağlamak ve bir fikir birliği oluşturmak üzere Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından 2009 yılında başlatılan ve 2013 yılında tamamlanması öngörülen ISO 14046: Su ayak izi çalışmaları halen devam etmektedir. 20

23 ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Çevre yönetim sistemleri ve temiz üretim uygulamalarına hem kamu hem de özel sektör bağlamında yapılacak yatırımlar, endüstriyel kuruluşların çevresel performanslarını artırmakla kalmayıp aynı zamanda ekonomik performanslarını ve kurumsal prestijlerini de olumlu yönde etkileyecek, büyüme ve verimlilik artışlarına katkı sağlayacaktır. Sürdürülebilir üretim uygulamalarının yaygınlaştırılması son derece önemli ve etkin olmakla birlikte, firma sınırları içinde kaldığından, çevresel performansı belli bir düzeye kadar geliştirilebilmektedir. Daha fazla kazanım elde edebilmek firma sınırlarının ötesine geçebilmeyi ve çoğunlukla firmalar arası işbirliğini gerektirmektedir. Bu kapsamda, günümüzde pek çok ülkede uygulamaya geçmiş endüstriyel simbiyoz (endüstriyel ekoloji) kavramını gündeme getirmektedir. İlk olarak 1989 yılında gündeme gelen endüstriyel ekoloji endüstri ile doğal yaşam ve ekolojik sistemler arasındaki analojiye dayanmaktadır ve birbirleri ile hem ekonomik açıdan hem de birbirlerinin ürün ve atıklarını (madde ve enerji) kullanmaları açısından ilişki içinde olan tüm endüstriyel prosesler ağını simgelemektedir. Endüstriyel simbiyoz, bağımsız işletmeleri, daha sürdürülebilir ve yenilikçi bir kaynak kullanım yaklaşımı çerçevesinde bir araya getirmektedir. Bu yapı, malzeme, enerji, su ve yan ürünlerin fiziksel değişimi de dahil olmak üzere, her türlü varlığın, lojistik ve uzmanlık kaynaklarının paylaşımı anlamına gelmektedir. Bu sayede endüstriyel kaynaklı çevresel ve sosyal problemlerin önüne geçmekle kalmayıp, aynı zamanda ekonomik getiri de sağlanmış olmaktadır. Endüstriyel simbiyoz ayrıca, Ar-Ge, inovasyon ve kümelenme faaliyetlerinin yanı sıra, yeni iş alanları yaratma potansiyeli ile girişimciliği ve bölgesel kalkınmayı da destekleyen bir yaklaşım olarak göz önünde bulundurulmalıdır. 21

24 22

25 KOBİ'LER İÇİN EKO - VERİMLİLİK KILAVUZU Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve TÜBİTAK Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı (1001) tarafından desteklenen Endüstriyel Verimlilik ve Çevresel Performans ın KOBİ ler Düzeyinde Paralel Olarak Geliştirilmesi Projesi kapsamında, KOBİ ler düzeyinde kolayca uygulanabilecek bir eko-verimlilik kılavuzu oluşturulmuştur. Kılavuzun amacı, KOBİ lerde düşük yatırımlı ve kolay uygulanabilir eko-verimlilik uygulamaları sayesinde kullanılan malzeme, su ve enerji miktarının en aza indirilmesine, bunun yanı sıra atık oluşumunun azaltılmasına yardımcı olmaktır. Böylece, hem işletme verimliliğinin, hem de çevresel performansın artırılması amaçlanmaktadır. Kılavuz üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde eko- verimlilik uygulamaları ve bu uygulamaların işletmelere faydaları hakkında bilgi verilmiştir. Kılavuzun ikinci bölümü, atık azaltımı ve malzeme tasarrufu, depolama ve taşıma, su ve atık su, enerji, emisyon başlıkları altında yer alan kontrol listelerinden oluşmaktadır. Üçüncü bölümde ise, eko-verimlilik uygulaması kapsamında izlenecek aşamalara değinilmiştir. Kılavuza şu adresten ulaşılabilmektedir: gov.tr/files/referansbelgeler/ EkoVerimlilikKilavuzu.pdf 23

26 24 NOTLAR

27 T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ C M Y CM Gelibolu Sokak No: 5 Kavaklıdere ANKARA Tel: (312) Faks: (312) MY CY CMY K e-posta: vgm@sanayi.gov.tr internet: Grafik Tasarım:

28 C M Y CM MY CY CMY K

TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ

TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ TEMİZ ÜRETİM ARAÇ VE TEKNİKLERİ İçindekiler Temiz Üretim Nedir? ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1 Temiz Üretim Olanak Değerlendirme

Detaylı

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Bu sunum Greener and Smarter, ICTs, the Environment and Climate Change başlıklı Eylül 2010 tarihli OECD raporundan uyarlanmıştır.

Detaylı

C M Y CM MY CY CMY K TEMİZ ÜRETİM

C M Y CM MY CY CMY K TEMİZ ÜRETİM C M Y CM MY CY CMY K TEMİZ ÜRETİM İçindekiler Temiz Üretim: Küresel Çevre Sorunları İçin Önlem Almak ------------------------------------------------------- 1 Temiz Üretim: Çevreye Daha Duyarlı İşletmeler

Detaylı

İmalat Sanayinde Döngüsel Ekonomi ve İklim Değişikliğine Yönelik Çalışmalarımız

İmalat Sanayinde Döngüsel Ekonomi ve İklim Değişikliğine Yönelik Çalışmalarımız İmalat Sanayinde Döngüsel Ekonomi ve İklim Değişikliğine Yönelik Çalışmalarımız Özlem DURMUŞ Sanayi ve Teknoloji Uzmanı Döngüsel Ekonomi Kongresi 5-6 Ekim 2017, İstanbul Kavramsal Çerçeve Döngüsel Ekonomi:

Detaylı

Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı. Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015

Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı. Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015 Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015 KOBİ lere Yönelik Destekler -Kalkınma Ajansları -KOSGEB -TÜBİTAK -Bilim Sanayi

Detaylı

İçindekiler Temiz Üretim: Küresel Çevre Sorunları İçin Önlem Almak ------------------------------------------------------- 1 Temiz Üretim: Çevreye

İçindekiler Temiz Üretim: Küresel Çevre Sorunları İçin Önlem Almak ------------------------------------------------------- 1 Temiz Üretim: Çevreye TEMİZ ÜRETİM İçindekiler Temiz Üretim: Küresel Çevre Sorunları İçin Önlem Almak ------------------------------------------------------- 1 Temiz Üretim: Çevreye Daha Duyarlı İşletmeler --------------------------------------------------------------------

Detaylı

Türkiye de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz

Türkiye de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz Türkiye de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÇALIŞTAYI 31 Ocak 1 Şubat 2013 CK Farabi

Detaylı

Eko-Verimlilik ve Temiz Üretim: Kavramsal Çerçeve

Eko-Verimlilik ve Temiz Üretim: Kavramsal Çerçeve Eko-Verimlilik ve Temiz Üretim: Kavramsal Çerçeve Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Genel Müdürlüğü

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma

Detaylı

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016 Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları 3 Mayıs 2016 Türkiye Kimya Sanayi Kimya sanayi, pek çok sektöre ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak, gerek üretim gerekse de dış ticarette

Detaylı

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3 . İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ xv ÖN SÖZ xvi YAZARLAR HAKKINDA xix ÇEVİRENLER xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN xxiii K I S I M B İ R ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ 1 BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi

Detaylı

Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar

Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Temiz Gelecek Gençlerle Gelecek Projesi

Detaylı

Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi

Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aslı İşler, Enerji Ekonomisi Derneği Filiz Karaosmanoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi 29 Mayıs 2013 İÇERİK Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz ve

Detaylı

UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı

UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı 27 Nisan 2011 KAYSERĠ OSB ġenol ATAMAN 7 Haziran 2011 NĠĞDE OSB 8 Haziran 2011 ADANA Ticaret Odası Kapsam İklim Değişikliği, Küresel Isınma Azaltım (Mitigasyon),

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE Dr. Mustafa ŞAHİN Genel Müdür Yardımcısı 2. ULUSLARARASI İNŞAATTA KALİTE ZİRVESİ 2 Kasım 2010, istanbul SUNUM İÇERİĞİ İklim değişikliği AB Süreci Çevre Yönetimi AB

Detaylı

TÜRKİYE ÇEVRE POLİTİKASINA ÖNEMLİ BİR DESTEK: AVRUPA BİRLİĞİ DESTEKLİ PROJELER

TÜRKİYE ÇEVRE POLİTİKASINA ÖNEMLİ BİR DESTEK: AVRUPA BİRLİĞİ DESTEKLİ PROJELER Technical Assistance for Implementation Capacity for the Environmental Noise Directive () Çevresel Gürültü Direktifi nin Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Projesi Technical Assistance for Implementation

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİYET EDİLEN ULUSAL OLARAK BELİRLENMİŞ KATKI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİYET EDİLEN ULUSAL OLARAK BELİRLENMİŞ KATKI TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİYET EDİLEN ULUSAL OLARAK BELİRLENMİŞ KATKI Türkiye Cumhuriyeti, 1/CP.19 ve 1.CP/20 sayılı kararlar uyarınca, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesinin (BMİDÇS) 2.Maddesinde

Detaylı

Okullardaki Elektrik Sistemlerinde Enerji Verimliliği Sağlamanın Yolları

Okullardaki Elektrik Sistemlerinde Enerji Verimliliği Sağlamanın Yolları Okullardaki Elektrik Sistemlerinde Enerji Verimliliği Sağlamanın Yolları Yrd. Doç. Dr. Hacer Şekerci Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü (Bina Enerji Yöneticisi)

Detaylı

TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU

TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisine olan ihtiyaç, sanayileşme, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden

Detaylı

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ Dünyada 800 Milyon İnsan Kronik Yetersiz Beslenme, 1.2 Milyar İnsan Açlık Korkusu Yaşamakta, 2 Milyar İnsan Sağlıklı, Yeterli ve Güvenli Gıda Bulma Konusunda

Detaylı

Zeynep Gamze MERT Gülşen AKMAN Kocaeli Üniversitesi EKO- ENDÜSTRİYEL PARK KAPSAMINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

Zeynep Gamze MERT Gülşen AKMAN Kocaeli Üniversitesi EKO- ENDÜSTRİYEL PARK KAPSAMINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ Zeynep Gamze MERT Gülşen AKMAN Kocaeli Üniversitesi EKO- ENDÜSTRİYEL PARK KAPSAMINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ DOĞAL ÇEVRİMLER Enerji Girdisi Atık yok Isı kaybı Yerkabuğun dan sağlanan malzeme Yerkabuğun a bırakılan

Detaylı

TTGV Enerji Verimliliği. Desteği

TTGV Enerji Verimliliği. Desteği Enerjiye Yönelik Bölgesel Teşvik Uygulamaları Enerji Verimliliği 5. Bölge Teşvikleri Enerjiye Yönelik Genel Teşvik Uygulamaları Yek Destekleme Mekanizması Yerli Ürün Kullanımı Gönüllü Anlaşma Desteği Lisanssız

Detaylı

vizyon escarus hakkında misyon hakkında Escarus un misyonu, müşterilerine sürdürülebilirlik çözümleri sunan öncü bir şirket olmaktır.

vizyon escarus hakkında misyon hakkında Escarus un misyonu, müşterilerine sürdürülebilirlik çözümleri sunan öncü bir şirket olmaktır. escarus hakkında Nisan 2011 de faaliyetine başlayan Escarus Sürdürülebilir Danışmanlık A.Ş., deneyimli ve profesyonel kadrosuyla sürdürülebilirlik çözümleri geliştirerek, danışmanlık hizmetleri vermek

Detaylı

Türkiye de Döngüsel Ekonomi Kapsamında AMBALAJ ATIKLARININ YÖNETİMİ

Türkiye de Döngüsel Ekonomi Kapsamında AMBALAJ ATIKLARININ YÖNETİMİ AMBALAJ ATIKLARININ YÖNETİMİ Aylin ÇİÇEK Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Şube Müdürü 19--20 Ekim 2016 - ANKARA 1 Doğal Kaynak Al-Kullan-At Atık LİNEER EKONOMİ SÜRECİ Üretim Geri Dönüşüm Tüketim Atık Yönetimi

Detaylı

İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ?

İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ? İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ? Gülçin Özsoy REC Türkiye Proje Uzmanı İklim Platformu Program Yöneticisi 22 Mart 2012, İzmir REC Türkiye REC Kuruluş Sözleşmesi Ekim 2002 de imzalandı; Ocak 2004 te yürürlüğe

Detaylı

Çevresel Ürün Beyanı Enviromental Product Declaration (EPD) Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

Çevresel Ürün Beyanı Enviromental Product Declaration (EPD) Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Enviromental Product Declaration (EPD) Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Çevresel Ürün Beyanları, ISO 14025'e göre tanımlanan, bir ürünün veya servisin çevre performansını nicel olarak değerlendiren

Detaylı

ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Acaba Atığınız Kimin Hammaddesi? Yeni Nesil Çevreci Yaklaşımlar Paneli 1 Mart 2018,Bursa

ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Acaba Atığınız Kimin Hammaddesi? Yeni Nesil Çevreci Yaklaşımlar Paneli 1 Mart 2018,Bursa ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Acaba Atığınız Kimin Hammaddesi? Yeni Nesil Çevreci Yaklaşımlar Paneli 1 Mart 2018,Bursa Endüstriyel Simbiyoz Nedir? Simbiyoz Nedir? Farklı türden canlıların, belirli koşullar altında

Detaylı

Kirlenmiş Saha Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi Prof. Dr. Kahraman Ünlü O.D.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü

Kirlenmiş Saha Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi Prof. Dr. Kahraman Ünlü O.D.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü Toprak Kirliliğinin Kontrolu ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Uygulamaları İçin Personel Eğitim Semineri 20-24 Haziran 2011 & 27 Haziran 1 Temmuz 2011 Kirlenmiş Saha Temizleme ve

Detaylı

BELEDİYELERCE BİLGİ SAĞLANACAK İDEP EYLEMLERİ

BELEDİYELERCE BİLGİ SAĞLANACAK İDEP EYLEMLERİ Arazi Kullanımı ve Ormancılık 3. ORMAN, MERA, TARIM VE YERLEŞİM GİBİ ARAZİ KULLANIMLARI VE DEĞİŞİMLERİNİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMESİNİ SINIRLANDIRMAK 5. 2012 yılında yerleşim alanlarında

Detaylı

EMİSYON ENVANTERİ NASIL HAZIRLANIR

EMİSYON ENVANTERİ NASIL HAZIRLANIR EMİSYON ENVANTERİ NASIL HAZIRLANIR Dr. Ali CAN 17.07.2009 1 EMISYON ENVANTERI Bir ülkenin emisyon envanteri 2 bileşenden oluşmaktadır. 17.07.2009 2 EMISYON ENVANTERI Ulusal Emisyon Envanter Raporu Metodolojiler

Detaylı

Küresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü: Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası Örnekler 12 Eylül 2014

Küresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü: Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası Örnekler 12 Eylül 2014 TÜRKİYE SAĞLIKLI KENTLER BİRLİĞİ 10. Yıl Kırşehir Konferansı Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği 10-11-12 Eylül 2014 Küresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü: Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası

Detaylı

Prof. Dr. Ali DURMAZ Gazi Üniversitesi Enerji-Çevre Sistemleri ve Endüstriyel Rehabilitasyon (GEÇER) Araştırma Merkezi Direktörü

Prof. Dr. Ali DURMAZ Gazi Üniversitesi Enerji-Çevre Sistemleri ve Endüstriyel Rehabilitasyon (GEÇER) Araştırma Merkezi Direktörü MEVCUT DURUM NELER YAPMALI? Prof. Dr. Ali DURMAZ Gazi Üniversitesi Enerji-Çevre Sistemleri ve Endüstriyel Rehabilitasyon (GEÇER) Araştırma Merkezi Direktörü 29.Enerji Verimliliği Haftası Paneli İstanbul

Detaylı

ULUSLARARASI DÖNGÜSEL EKONOMİ KONGRESİ. 5-6 Ekim 2017 İstanbul

ULUSLARARASI DÖNGÜSEL EKONOMİ KONGRESİ. 5-6 Ekim 2017 İstanbul ULUSLARARASI DÖNGÜSEL EKONOMİ KONGRESİ 5-6 Ekim 2017 İstanbul ÇEVKO Vakfı İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Çalışma Grubu ÇEVKO Vakfı İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Çalışma Grubu ÇEVKO Vakfı

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma

Detaylı

Gıda ve Tekstil Ürünlerinde Simbiyoz

Gıda ve Tekstil Ürünlerinde Simbiyoz Gıda ve Tekstil Ürünlerinde Simbiyoz Sema Palamutcu, Nalan Devrent Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Denizli spalamut@pau.edu.tr Sunum akışı Simbiyoz nedir? Endüstriyel

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında

Detaylı

SERA GAZLARININ İZLENMESİ ve EMİSYON TİCARETİ

SERA GAZLARININ İZLENMESİ ve EMİSYON TİCARETİ T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığı SERA GAZLARININ İZLENMESİ ve EMİSYON TİCARETİ Semra GÜNEN Kimya Mühendisi III. Enerji Verimliliği Kongresi

Detaylı

EK 4 AVRUPA BĐRLĐĞĐ MÜKTESEBATININ ÜSTLENĐLMESĐNE ĐLĐŞKĐN TÜRKĐYE ULUSAL PROGRAMI KAPSAMINDA TEMĐZ (SÜRDÜRÜLEBĐLĐR) ÜRETĐM ĐLE ĐLGĐLĐ UYUM ÇALIŞMALARI

EK 4 AVRUPA BĐRLĐĞĐ MÜKTESEBATININ ÜSTLENĐLMESĐNE ĐLĐŞKĐN TÜRKĐYE ULUSAL PROGRAMI KAPSAMINDA TEMĐZ (SÜRDÜRÜLEBĐLĐR) ÜRETĐM ĐLE ĐLGĐLĐ UYUM ÇALIŞMALARI EK 4 AVRUPA BĐRLĐĞĐ MÜKTESEBATININ ÜSTLENĐLMESĐNE ĐLĐŞKĐN TÜRKĐYE ULUSAL PROGRAMI KAPSAMINDA TEMĐZ (SÜRDÜRÜLEBĐLĐR) ÜRETĐM ĐLE ĐLGĐLĐ UYUM ÇALIŞMALARI Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine Đlişkin

Detaylı

KARBON YÖNETĐMĐ STANDARTLARI

KARBON YÖNETĐMĐ STANDARTLARI 7. GERĐ DÖNÜŞÜM, ÇEVRE TEKNOLOJĐLERĐ VE ATIK YÖNETĐMĐ ULUSLARARASI FUARI Uluslararası Enerji ve Çevre Teknolojileri Mühendislik Müşavirlik A.Ş. KARBON YÖNETĐMĐ STANDARTLARI 10 HAZĐRAN 2011 TÜYAP FUAR VE

Detaylı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Enerji verimliliği / Sanayide enerji verimliliği Türkiye de enerji yoğunluğu Enerji tüketim verileri Türkiye de enerji verimliliği projeleri

Detaylı

Mevzuat ve Teşviklerin Değerlendirilmesi

Mevzuat ve Teşviklerin Değerlendirilmesi İZMİR DE TEMİZ ÜRETİM UYGULAMALARININ YAYGINLAŞTIRILMASI PROJESİ Mevzuat ve Teşviklerin Değerlendirilmesi Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı 23.03.2012 İzmir İZMİR DE TEMİZ ÜRETİM UYGULAMALARININ

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI Erdal ÇALIKOĞLU Sanayide Enerji Verimliliği Şube Müdürü V. Neden Enerji Verimliliği? Fosil kaynaklar görünür gelecekte tükenecek.

Detaylı

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Karbon Saydamlık Projesi Sektörel İklim Değişikliği Yaklaşımları Çalıştayı Tuğba ALTINIIŞIK DİNÇBAŞ 27 Şubat 2012 İstanbul İÇERİK Türkiye Sanayi Strateji Belgesi

Detaylı

Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Çevre Performansı. Erdal Kaya 02/11/2017 Haliç Kongre Merkezi / İstanbul

Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Çevre Performansı. Erdal Kaya 02/11/2017 Haliç Kongre Merkezi / İstanbul Doğal Gaz Dağıtım Sektöründe Çevre Performansı Erdal Kaya 02/11/2017 Haliç Kongre Merkezi / İstanbul Doğal gaz dağıtım sektöründe çevre bilincinin yükseltilmesi ve Çevre Performans kriterleri konusunda

Detaylı

Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji): Kavramsal Çerçeve ve Uygulama Örnekleri

Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji): Kavramsal Çerçeve ve Uygulama Örnekleri Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji): Kavramsal Çerçeve ve Uygulama Örnekleri Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü ANKARA SANAYİ ODASI 1. ve 2. ORGANİZE SANAYİ

Detaylı

GIDA SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

GIDA SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK GIDA SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Prof. Dr. Artemis Karaali YEDITEPE UNİVERSİTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ İĞİ BÖLÜMÜ Sürdürülebilirlik Sürdürülebilirlik, Bugünkü toplum düzeni, yaşam standartları ve iş modellerinin,

Detaylı

Proje DöngD. Deniz Gümüşel REC Türkiye. 2007,Ankara

Proje DöngD. Deniz Gümüşel REC Türkiye. 2007,Ankara Proje Yönetiminde Y Temel Kavramlar Proje DöngD ngüsü Yönetimi ve Mantıksal Çerçeve eve Yaklaşı şımı Deniz Gümüşel REC Türkiye 2007,Ankara TEMEL KAVRAMLAR Proje nedir? Proje Yönetimi nedir???? Proje Döngüsü

Detaylı

HAVA KİRLİLİĞİ KONTROLÜNDE BİLGİ YÖNETİMİ: PERFORMANS GÖSTERGELERİ YAKLAŞIMI

HAVA KİRLİLİĞİ KONTROLÜNDE BİLGİ YÖNETİMİ: PERFORMANS GÖSTERGELERİ YAKLAŞIMI HAVA KİRLİLİĞİ KONTROLÜNDE BİLGİ YÖNETİMİ: PERFORMANS GÖSTERGELERİ YAKLAŞIMI A. Teoman SANALAN, Kerime SARIOĞLU ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ enveripab Bilinçlendirme Semineri (Marmara Üniversitesi) 12 Kasım 2008 A. Yıldırım TÜRKEL ENKO Birleşik Enerji Sistemleri ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Kanun

Detaylı

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ 13 1.1. Üretim, Üretim Yönetimi Kavramları ve Önemi 14 1.2. Üretim Yönetiminin Tarihisel Gelişimi 18 1.3. Üretim Yönetiminin Amaçları ve Fonksiyonları

Detaylı

1. Ünite. Çevresel Stratejilerin Gelişimi:

1. Ünite. Çevresel Stratejilerin Gelişimi: 1. Ünite Çevresel Stratejilerin Gelişimi: Son yillarda, hükümetlerin ve sanayinin çevre sorunlarina yaklasiminda önemli degisiklikler kaydedilmistir. Çevre sorunlarina yaklasim üç temel strateji ile özetlenebilir

Detaylı

2001 yılında Marakeş te gerçekleştirilen 7.Taraflar Konferansında (COP.7),

2001 yılında Marakeş te gerçekleştirilen 7.Taraflar Konferansında (COP.7), ULUSAL M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİ FAALİYETLER YETLERİ LİTİ Mehrali ECER Şube Md. V. Sektörel İklim Koruma Potansiyelleri Türk Alman Ortak Çalıştayı 6 Mayıs 2010, ANKARA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (BMİDÇS)

Detaylı

FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİNİN KARBON AYAK İZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. Ali RÜZGAR-BUTEKOM

FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİNİN KARBON AYAK İZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. Ali RÜZGAR-BUTEKOM FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİNİN KARBON AYAK İZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Ali RÜZGAR-BUTEKOM BUTEKOM HAKKINDA TEKSTİL ve ÇEVRE METOD: YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRMESİ DEĞERLENDİRME: PES ve PES-KETEN KUMAŞIN KARŞILAŞTIRILMASI

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİK ZİNCİRİ İNSİYATİFLERİ

SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİK ZİNCİRİ İNSİYATİFLERİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİK ZİNCİRİ İNSİYATİFLERİ 1 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK NEDİR? Sürdürülebilirlik daimi olma yeteneği olarak adlandırılabilir.. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu'nun 1987 yılı tanımına

Detaylı

WWW.GREENıNDUSTRYPLATFORM.ORG. YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa

WWW.GREENıNDUSTRYPLATFORM.ORG. YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa YEŞİL ENDÜSTRİ PLATFORMU İlk Danışma Kurulu Toplantısı 3 Nisan 2013 Paris, Fransa DÜNYA DAKİ DURUM GSYİH nın Dünya daki eğilimleri, nüfus ve malzeme kullanımı Source: Dittrich, M. et al., Green Economies

Detaylı

Sanayide Enerji Yönetimi... -mış gibi değil gerçekten yapmak için...

Sanayide Enerji Yönetimi... -mış gibi değil gerçekten yapmak için... İyi uygulama örneği ile Sanayide Enerji Yönetimi... -mış gibi değil gerçekten yapmak için... Mahmut DEDE Enerji Verimliliği Müdürü EVK 2015 04 Haziran 2015, Perşembe 1 Enerji Yönetimi İçin 3 Temel İtici

Detaylı

Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar

Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ 2012 15-16 17 Şubat 2012 Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar Prof. Dr. Sermin ONAYGİL İTÜ Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi ve A.B.D. onaygil@itu.edu.tr İTÜ Elektrik

Detaylı

Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi. Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK YAEM, 2010

Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi. Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK YAEM, 2010 Yeşil Lojistiğin Tersine Lojistik ile İlişkisi ve Sürdürülebilir Kalkınma İçin Önemi Araş.Gör. Güneş KÜÇÜKYAZICI Yrd.Doç.Dr. Murat BASKAK Sunum Plânı Tedârik Zinciri ve Tedârik Zinciri Yönetimi Lojistik

Detaylı

TTGV Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Destekleri

TTGV Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Destekleri TTGV Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Destekleri Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliğinin Finansmanı Bilgilendirme Toplantısı Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Odakule-İstanbul,

Detaylı

ISO 14001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ BİLGİLENDİRME KILAVUZU

ISO 14001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ BİLGİLENDİRME KILAVUZU ISO 14001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ BİLGİLENDİRME KILAVUZU GEÇİŞ DENETİMLERİ İÇİN BELİRLENEN EK SÜRELER Gözetim tetkiki sırasında ISO 14001:2015 in şartlarına uyacak şekilde yapılacak geçiş için

Detaylı

SANAYİ SEKTÖRÜ. Mevcut Durum Değerlendirme

SANAYİ SEKTÖRÜ. Mevcut Durum Değerlendirme SANAYİ SEKTÖRÜ Mevcut Durum Değerlendirme Sera Gazı Emisyonaları 1990 1995 2000 2005 2008 CO 2 141,36 173,90 225,43 259,61 297,12 CH 4 33,50 46,87 53,30 52,35 54,29 N 2 0 11,57 16,22 16,62 14,18 11,57

Detaylı

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ PROJENİN GEREKÇESİ VE AMACI Tarım sektörü Türkiye nin Gayri Safi Katma Değerinin yaklaşık %9 unu oluştururken, bu oran

Detaylı

SANAYİDE & KOBİLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ HAZIRLIK ÇALIŞTAYI

SANAYİDE & KOBİLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ HAZIRLIK ÇALIŞTAYI SANAYİDE & KOBİLERDE VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ HAZIRLIK ÇALIŞTAYI 10-11 HAZİRAN 2009 ANKARA VERİMLİLİĞİ & YENİLENEBİLİR SANAYİDE & KOBİLERDE VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ PROJENİN GENEL HEDEFİ

Detaylı

A dan Z ye Sürdürülebilirlik

A dan Z ye Sürdürülebilirlik A dan Z ye Sürdürülebilirlik Ece Sevin, 16.11.2017 ESCARUS TSKB Sürdürülebilirlik Danışmanlığı A.Ş. ESCARUS HAKKINDA Escarus Hizmetlerimiz Tecrübemiz Stratejik Sürdürülebilirlik Operasyonel Sürdürülebilirlik

Detaylı

Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar

Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar UNIDO EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) PROGRAMI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar Ferda Ulutaş, Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Ankara, 20 Mayıs 2009 KAPSAM

Detaylı

Türkiye de Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Politikaları ve AB Uyum Süreci

Türkiye de Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Politikaları ve AB Uyum Süreci Türkiye de Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Politikaları ve AB Uyum Süreci AB 7. Çerçeve Programı Kapsamında Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Projesi Çalıştayı Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme

Detaylı

MONDİ TİRE KUTSAN KAĞIT VE AMBALAJ SANAYİİ A.Ş. ATIKSUDAN BİYOGAZ ELDESİ TESİSİ PROJE BİLGİ NOTU

MONDİ TİRE KUTSAN KAĞIT VE AMBALAJ SANAYİİ A.Ş. ATIKSUDAN BİYOGAZ ELDESİ TESİSİ PROJE BİLGİ NOTU MONDİ TİRE KUTSAN KAĞIT VE AMBALAJ SANAYİİ A.Ş. ATIKSUDAN BİYOGAZ ELDESİ TESİSİ PROJE BİLGİ NOTU 2007 yılında uluslararası kağıt ve ambalaj grubu Mondi Grup un bir parçası haline gelen, Mondi Tire Kutsan

Detaylı

DEĞER MÜHENDİSLİĞİ. Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi. Maltepe Üniversitesi - 2014

DEĞER MÜHENDİSLİĞİ. Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi. Maltepe Üniversitesi - 2014 DEĞER MÜHENDİSLİĞİ Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi Maltepe Üniversitesi - 2014 GİRİŞ Günümüzün rekabetçi koşullarında varlığını sürdürmek isteyen işletmeler, düşük maliyetli, yüksek kaliteli ve müşteri isteklerine

Detaylı

Temiz üretimin altı çizilmeli ve algılanması sağlanmalıdır

Temiz üretimin altı çizilmeli ve algılanması sağlanmalıdır KSS Söyleşileri Temiz üretimin altı çizilmeli ve algılanması sağlanmalıdır Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Çevre Projeleri Koordinatörü Ferda Ulutaş ile Vakfın faaliyetleri, kurumsal sosyal sorumluluk

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE FASLI MÜZAKERE SÜRECİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE FASLI MÜZAKERE SÜRECİ AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE FASLI MÜZAKERE SÜRECİ 1. Genel Süreç Çevre Faslı Müzakere Sürecine ilişkin; Çevre Faslı Tanıtıcı Tarama Toplantısı 03-11 Nisan 2006, Çevre Faslı Ayrıntılı Tarama Toplantısı 29 Mayıs

Detaylı

Vizyonumuz Ülkemizin, çevre ve iş güvenliği alanlarında ulusal ve uluslararası rekabet gücünü artıracak çalışmalarda öncü olmaktır.

Vizyonumuz Ülkemizin, çevre ve iş güvenliği alanlarında ulusal ve uluslararası rekabet gücünü artıracak çalışmalarda öncü olmaktır. Kariyer Mühendislik 2011 yılında gelişen çevre ve iş güvenliği mevzuatlarının Türkiye de uygulanmasını hedef alarak kurulmuştur. Şirket çalışanlarının ve kurucusunun yıllar içerisinde elde etmiş olduğu

Detaylı

VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN TEMİZ ÜRETİM ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI

VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN TEMİZ ÜRETİM ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN TEMİZ ÜRETİM ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI İçindekiler Verimlilik Genel Müdürlüğü'nün Temiz Üretim Alanındaki Görev ve Sorumlulukları -------------------- 1 635 Sayılı KHK Türkiye

Detaylı

Bina Sektörü. Teknik Uzmanlar Dr. Özge Yılmaz Emre Yöntem ve Duygu Başoğlu

Bina Sektörü. Teknik Uzmanlar Dr. Özge Yılmaz Emre Yöntem ve Duygu Başoğlu Bina Sektörü Teknik Uzmanlar Dr. Özge Yılmaz Emre Yöntem ve Duygu Başoğlu İçerik 1. Bina sektörü mevcut durum 2. Bina sektöründen kaynaklanan sera gazı salımları 3. İklim değişikliği üzerine AB politka

Detaylı

Bursa Yenileşim Ödülü Başvuru Raporu

Bursa Yenileşim Ödülü Başvuru Raporu 1- YENİLEŞİM YÖNETİMİ / LİDERLİK Liderler, yenilikçi bir kurum için gerekli olan ihtiyaçlar doğrultusunda; Yenileşim doğrultusunda vizyonu oluştururlar, Strateji ve politikaları tanımlarlar, Farkındalık

Detaylı

İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği Binalarda Enerji Verimliliği Bildirgesi Uygulama Kılavuzu

İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği Binalarda Enerji Verimliliği Bildirgesi Uygulama Kılavuzu 1. GİRİŞ İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği Binalarda Enerji Verimliliği Bildirgesi Uygulama Kılavuzu Bu doküman İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği nin (SKD) Binalarda Enerji Verimliliği

Detaylı

TEKSTĐL SEKTÖRÜ NÜN BÖLGESEL ANALĐZĐ: ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE TEMĐZ ÜRETĐM. Tekstil Sektöründe Temiz Üretim Sempozyumu

TEKSTĐL SEKTÖRÜ NÜN BÖLGESEL ANALĐZĐ: ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE TEMĐZ ÜRETĐM. Tekstil Sektöründe Temiz Üretim Sempozyumu Türkiye nin Tekstil Sektöründe KOBİ ler İçin Sürdürülebilir Ağlar ve İlişkiler Zinciri Oluşturulması Birleşmiş Milletler Ortak Programı TEKSTĐL SEKTÖRÜ NÜN BÖLGESEL ANALĐZĐ: ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE TEMĐZ ÜRETĐM

Detaylı

AKADEMİ ÇEVRE. FAALİYET RAPORU 2018 Ocak- Haziran

AKADEMİ ÇEVRE. FAALİYET RAPORU 2018 Ocak- Haziran AKADEMİ ÇEVRE FAALİYET RAPORU 2018 Ocak- Haziran 13 YILLIK TECRÜBE REW- 14. ULUSLARARASI GERİ DÖNÜŞÜM FUARI 15-17 Şubat 2018 AKADEMİ ÇEVRE A.Ş. olarak ekibimizle 14. Uluslararası geri dönüşüm, çevre teknolojileri

Detaylı

Sanayide Enerji Yönetimi...MIŞ gibi değil GERÇEKTEN yapmak için...

Sanayide Enerji Yönetimi...MIŞ gibi değil GERÇEKTEN yapmak için... Sanayide Enerji Yönetimi...MIŞ gibi değil GERÇEKTEN yapmak için... Cihan KARAMIK Kamu & Stratejik İlişkiler Direktörü 7 Ekim 2015, Ulusal Verimlilik Kongresi Enerji ve Karbon Yönetimi İçin 3 Temel İtici

Detaylı

TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ. Binalarda Enerji Verimliliği

TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ. Binalarda Enerji Verimliliği TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ Binalarda Enerji Verimliliği Ebru ACUNER İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü İTÜ Elektrik Mühendisliği Kulübü, SDKM, 07 Mart 2013 BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ NEDEN?? Ülkemizde;

Detaylı

UNIDO EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI ve TTGV Planlanan Faaliyetler ve Firmaların Katılımı

UNIDO EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI ve TTGV Planlanan Faaliyetler ve Firmaların Katılımı UNIDO EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI ve TTGV Planlanan Faaliyetler ve Firmaların Katılımı Ferda Ulutaş, Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı 5 Mart 2009 Kayseri 6 Mart 2009 Niğde 12 Mart 2009 Adana

Detaylı

Sanayi Sektöründe Düşük/Sıfır Maliyetli Sera Gazı Azaltım Önlemleri

Sanayi Sektöründe Düşük/Sıfır Maliyetli Sera Gazı Azaltım Önlemleri MITIGATING CLIMATE CHANGE Industry Workshop Sanayi Sektöründe Düşük/Sıfır Maliyetli Sera Gazı Azaltım Önlemleri Dr. Theodor Goumas Managing Director, EXERGIA S.A. Ankara, 4-5 October Düşük/Sıfır Maliyetin

Detaylı

Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı???

Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı??? ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 1. Endüstriyel Çevre Kirliliği Tarihi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Sizce ne oldu da endüstriyel kirlilik kavramı önem kazandı??? GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ÇEVRESEL ATIKLAR

Detaylı

www.enveenerji.com.tr Enve Enerji Mühendislik Proje Müşavirlik Taahhüt Ticaret A.Ş. 1971 yılında kurumsal çalışmalarına başlayan organizasyonumuz; elektrik, elektronik ve makina mühendisliği uygulamalarının

Detaylı

Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifinin Türkiye de Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi

Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifinin Türkiye de Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifinin Türkiye de Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ İZİN VE DENETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzin ve

Detaylı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı İZMİR BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 1 Kasım 2014/ İzmir Mimarlık Merkezi FOSİL

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.

Detaylı

Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği

Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği Her geçen gün artan ve kentleşen küresel nüfus ve değişen tüketim alışkanlıkları, beraberinde getirdiği enerji ihtiyacı artışı ile birlikte iklim ve gezegenimiz

Detaylı

TEMİZ ÜRETİM (EKO-VERİMLİLİK) ALANINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR & ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ KONUSUNDA ÜSTLENİLEBİLECEK ROLLER

TEMİZ ÜRETİM (EKO-VERİMLİLİK) ALANINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR & ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ KONUSUNDA ÜSTLENİLEBİLECEK ROLLER T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEMİZ ÜRETİM (EKO-VERİMLİLİK) ALANINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR & ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ KONUSUNDA ÜSTLENİLEBİLECEK ROLLER KALKINMA AJANSLARI

Detaylı

4/5 6 7 8 9 10/14 15 İÇİNDEKİLER YEŞİL BİNA SERTİFİKA SİSTEMLERİ SERTİFİKA SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI BİNALARIN ÇEVRESEL ETKİSİ LEED/BREEAM KRİTERLERİ

4/5 6 7 8 9 10/14 15 İÇİNDEKİLER YEŞİL BİNA SERTİFİKA SİSTEMLERİ SERTİFİKA SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI BİNALARIN ÇEVRESEL ETKİSİ LEED/BREEAM KRİTERLERİ 4/5 6 7 8 9 10/14 15 İÇİNDEKİLER YEŞİL BİNA SERTİFİKA SİSTEMLERİ SERTİFİKA SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI BİNALARIN ÇEVRESEL ETKİSİ LEED/BREEAM KRİTERLERİ ÇEVRE DOSTU ÜRÜN TALEBİ CEVREDOSTU.COM HAKKINDA CEVREDOSTU.COM

Detaylı

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Türkiye Cumhuriyeti VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NÜN TEMİZ ÜRETİM ALANINDAKİ FAALİYETLERİ Selin ENGİN 5 Şubat 2015, BURSA Sunum Planı Temiz Üretim Alanında Ülkemizde Mevcut Durum VGM nin Temiz Üretim Alanında

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ Hafta 13 Yrd. Doç. Dr. Semra BORAN Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKAT Burada ilk 4 sayfa gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- TEDARİK

Detaylı

ISO 14001:2015 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU

ISO 14001:2015 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU ISO 14001:2015 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU ISO 9001:2015 KYS standardı ile birlikte değişen pazar ve çevresel şartlara uyum için ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standardı da yeni seviye yönetim

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri boyunca tedarik ve zinciri içinde müşteri tatmin düzeyini

Detaylı

ÇEVRE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ

ÇEVRE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ HAKKIMIZDA Kalara Çevre Danışmanlık Çalışma hayatına 06.02.2014 tarihinde Ankara merkezli olarak hizmet vermeye başlamıştır. Çözüm ortağımız 23.01.2011 tarihinde T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan

Detaylı

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact)

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact) ETİK KURALLAR VE KURUMSAL SORUMLULUK Doğuş Otomotiv Etik Kuralları, imzalamış olduğu Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact), kurumsal sosyal sorumluluk politikaları ve şirket

Detaylı

RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ

RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 0 YÖNETİM SİSTEMLERİ I İLGİLİ MEVZUAT II RİSKİN MANTIĞI III TEHLİKELER VE TESPİTİ IV TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ V RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ VI RİSK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ 30 39 78 113 80 39 60 ÖN BİLGİLENDİRME

Detaylı

Öncelikli Kimyasallar Yönetimi Şube Müdürlüğü Faaliyetler ve KOK Projesi

Öncelikli Kimyasallar Yönetimi Şube Müdürlüğü Faaliyetler ve KOK Projesi Öncelikli Kimyasallar Yönetimi Şube Müdürlüğü Faaliyetler ve Bursev DOĞAN ARTUKOĞLU Şube Müdürü V. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Kimyasallar Yönetimi Dairesi Başkanlığı Mart 2017 - Antalya Yapılan Çalışmalar

Detaylı

Sürdürülebilir Üretim Sempozyumu 2015 SANAYİDE SU VERİMLİLİĞİ UYGULAMALARI

Sürdürülebilir Üretim Sempozyumu 2015 SANAYİDE SU VERİMLİLİĞİ UYGULAMALARI Sürdürülebilir Üretim Sempozyumu 2015 SANAYİDE SU VERİMLİLİĞİ UYGULAMALARI UĞUR ÇELİKKAYALI Genel Müdür Yardımcısı (Teknik) 16.12.2015 KAPSAM AKG Gazbeton İşletmeleri tanıtımı Kullanılan Prosesler ve Su

Detaylı

CMY EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI

CMY EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI C M Y CM MY CY CMY K EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI C M Y CM MY CY CMY K İçindekiler Ulusal Temiz Üretim/Eko Verimlilik Programı ------------------------------------------------------------------ 1 Program ile

Detaylı