KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU

Transkript

1 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk

2 İnce barsak 3 bölümden oluşur: 1- Duodenum 2- Jejunum 3- İleum

3 Duodenum (oniki parmak barsağı): cm. Pankreas başını saran bir eğri şeklindedir. Pilor ile fleksura duodenojejunalis arasındadır.

4 Pars superior duodeni nin bulbus duodeni denen i l k 2-3 cm lik bölümü intraperitoneal dir ve dolayısı ile daha hareketlidir. Duodenum un geri kalan bölümü retroperitoneal dir.

5 İnce barsakların geri kalan bölümü olan jejenum ve ileum, abdomen ve pelvis in önemli bölümünü doldururlar. Mesenterium i l e s a r ılı olan bu barsak bölümleri mezenterle karın arka duvarına tutunurlar Jejunum-2.5 m İleum-3.5 m

6 Çıplak gözle incelendiğinde ince barsağın iç yüzü çok sayıda kalıcı katlanmalar gösterir bunlara sirküler plikalar (Kerckring valfleri) denir. Mukoza ve submukozanın yaptığı sirküler katlanmalardır (en çok jejunumda gözlenir).

7

8 Barsakmikroskobik olarak incelendiğinde villuslar görülür Villuslar mukozanın (epitel ve lamina propria) lümene doğru yaptığı çıkıntılardır. (Duodenumda yaprak biçimindeileuma doğru parmaksı biçim alırlar).

9 Villuslar arasında barsak bezleri intestinal bezler (Lieberkühn bezleri) yer alır. Bezlerde 1- Goblet hücreleri 2- Abzorbtif hücre 3- Paneth hücreleri 4- Enteroendokrin hücreler 5- Kök hücreleri bulunur.

10 Abzorbtif (emici) hücreler, uzun prizmatik hücrelerdir. Hücrenin apeksinde fırçamsı kenar denen tabaka bulunur. E.M da incelendiğinde fırçamsı kenarın mikrovilluslardan oluştuğu görülür. Mikrovillus, apikal stoplazmanın silindirik bir çıkıntısıdır (barsak yüzeyini arttırarak emilimi kolaylaştırırlar).

11

12

13 Karbonhidratların Sindirimi İnce b a r s a k t a p a n k r e a t i k amilaz polisakkaritleri (karbonhidrat) parçalar. Amilaz sindiriminin son ürünü oligosakkaritlerdir (disakkarit, trisakkarit, dekstrin). Oligasakkaritleri ise ince barsak mikrovilluslarının dış kısmında yer alan oligasakkaridazlar [dekstrinaz, glukoamilaz, maltaz, laktaz, sükraz (disakkaridaz)] parçalar. Oluşan glukoz barsak lümeninden emilir. Barsak hücrelerinin yüzeyindeki laktaz ve sükraz gibi disakkaridazların eksikliğinde şekerli besinlerin alımından sonra diyare, geğirme, gaz oluşumu gözlenir.

14 Şeker molekülleri [hekzoslar (glukoz, galaktoz, fruktoz)] besinler, ileum un distal bölümlerine ulaşmadan önce vücuda alınmış olur. Barsak hücrelerinden portal vene dökülen kapillerlerdeki kana geçerler.

15 GLUT-2: glukoz taşıyıcı molekül

16 Proteinlerin Sindirimi M i d e d e o l u ş a n polipeptidler; i n c e barsakta p a n k r e a s v e barsaktan salgılanan proteolitik enzimlerle daha ileri sindirime uğrar. Polipeptidler; Endopeptidazlar (tripsin, kimotripsin ve elastaz) Ekzopeptidazlar [karboksipeptidazlar (pankreas kaynaklı) ve aminopeptidazlar] tarafından amino asitlere parçalanırlar. (Bazı dipeptid ve tripeptidler barsak hücrelerinin stoplazmasında hücre içi peptidazlar tarafından a.a lerine parçalanarak kana verilir.)

17

18 Yağların Sindirimi Lingual lipaz trigliseritlerin yaklaşık %30 unu sindirime ugratır. Yağ sindiriminin büyük kısmı ise duodenumda başlar ve pankreatik lipaz rol oynar. Bu enzim trigliserit den yağ asidi ve monogliserit oluşumunu sağlar. Ancak pankreatik lipaz emülsiyon halindeki yağlar üzerine etkilidir.

19 Kolipaz proteininin inaktif hali pankreasdan salgılanır ve barsak lümeninde tripsin tarafından aktifleştirilir. Kolipaz yağ damlacıklarının yüzeyine bağlanarak lipazın damlacığa etki etmesini sağlar

20

21 Yağlar, ince barsakda safra tuzları etkisi ile ince zerreler halinde emülsifiye edilir. Safra tuzlarının yoğunluğu arttığında lipidler ve safra tuzu birleşerek miçelleri oluşturur. Miçeller, hidrofobik merkez kısımlarında yağ asitleri, monogliseritler ve kolesterol içerirler. Miçellerin oluşumu lipidleri çözünür hale getirerek barsak hücrelerine taşınmasını sağlar. Yağ asitleri, monogliseritler ve kolesterol miçellerden barsak hücrelerine pasif diffüzyonla geçer.

22

23 Yağ asitlerinin sonraki akibeti büyüklüklerine bağlıdır. Karbon sayısı den az ise serbest yağ asidi şeklinde direkt portal kana geçer den fazla ise; barsak hücrelerinde trigliseritlere esterleşir ve daha sonra şilomikronları oluştururlar. Şilomikronlar b.hücresinden lenfatiklere geçer.

24 Kolesterol ince barsaktan kolayca emilir ve tamamı şilomikronlara katılır ve lenfatikler yoluyla dolaşıma katılır.

25

26 Kalın Barsak Caecum Kalın barsakların ilk bölümü. İleoçekal valv in aşağısında yer alan 7 cm kalın barsak giriş kısmı. Appendix vermiformis: 9 cm yoğun lenfoid dokulu çekumun eklentisi Kolon ascendens: Retroperitoneal olarak sağda yükselen kısım Kolon transversum: F.coli dextra ve f.coli sinistra arasıda kalan kısım Kolon descendens (inen kolon): F. coli sinistra ile kolon sigmeideum arasında retroperitoneal olarak yer alan kısım. Karın ön duvarı yeterince gevşetilirse (bunun en temel yolu hastaya bacaklarını karnına doğru kırmasını söylemektir) artık katılaşmaya başlamış faeces nedeniyle colon descendens i palpe edebilmek mümkündür. Kolon sigmeideum: Kolon descendes ile rectum arasındaki kısım

27

28 Muskularis tabakasının dış longitudinal tabakası tenya koli denen 3 adet longitudinal kas demetinden oluşur Seröz tabakasında apandiks epiploika denen yağ dokusu bulunur. Lenfoid doku oldukça fazladır.

29 Kalın barsak mukozası (rektum hariç) katlanma göstermez. Anal bölgede mukoza rektal morgagni sütunları denilen longitudinal katlanmalar gösterir. Villus bulunmaz. İntestinal bezleri uzundur ve goblet hücresi çoktur.

30

31 Su emilimi (Na ile beraber pasif emilir)

32

33

34

35

36 (Anüs ün l.propriasında yer alan venöz pleksusun genişlemesi)

37

38

39 Kronik inflamatuar (iltihabi) b a r s a k hastalıkları ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olarak ikiye ayrılır. Ülseratif kolitte iltihabi olay, kolonun mukoza ve submukozasını tutar. Crohn hastalığında ise iltihap transmural olup, gastrointestinal sistemin her segmentinde tutulma yapabilir.

40 İshal Oral alım, tükrük, mide suyu, safra, pankreas ve ince barsak sekresyonları toplam olarak sindirim sistemine günde 9 L kadar sıvının ulaşmasına neden olur, bu sıvının 8 L si jejunum ve ileumdan emilir; kolona ulaşan 1 L sıvının 800 ml si burada emilir; geri kalan 200 ml kadar sıvı dışkının %6085 ini oluşturur. İshal (diyare), günde 3-4 kezden, 200 gramdan fazla, normalden sulu dışkılama olayı olup, artan sıvı ve elektrolit kaybına neden olan bir sendromdur. Beş yaş altı çocuklarda ölümlerin yaklaşık olarak %25 nedeni ishalli hastalıklardır.

41 İshal Tipleri İshal: Günde dışkı miktarının (>200g), sayısının (>3) ve sıvı içeriğinin (>%80) artmasıdır. Akut ishal: Süre olarak iki haftayı aşmayan ishaldir. Kronik ishal: Süre olarak iki haftadan daha fazla devam eden ishaldir. Gastroenterit: Mide ve ince barsakların birlikte inflamasyonu olup; iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı gibi yakınmalarla seyreden klinik tablodur. Enterokolit: İnce ve kalın barsak mukozasını aynı anda tutan ve genellikle bulantı-kusmanın eşlik etmediği, ateşli, karın ağrısı ve ishalin baskın olduğu klinik tablodur. Dizanteri sendromu: Kramp biçimi karın ağrılı, kanlı, mukuslu, tenezimli, Sık sık ve az dışkılamayla seyreden klinik tablodur.

42 İnce bağ rsak tipi ishal: Miktarca bol ve sulu, sıklıkla az (3-4 kez/g ) dışkılamadır. Kalın bağ rsak tipi ishal: Miktarca az, sık sık (10-20 kez/g ) dışkılamadır. Tenezm: Sık sık, ağrılı dışkılama ve dışkılama hissidir (Tenezimli hasta tuvalet sonrası boşalamadığını ve rahatlayamadığını hisseder). Turist ishali: Ülke dışına (özellikle Afrika, Uzak Doğu,Orta Doğu, Latin Amerika, Eski Sovyetler, Güney Avrupa) seyahat sonrasında görülen ishal tablosudur. Besin zehirlenmesi: Alınan gıdada bakteri üremesi sonucu oluşan toksinlerin veya gıdayla alınan mikroorganizmanın barsakta üreyerek oluşturduğu toksinlerin etkisiyle, gastrointestinal yada nörolojik belirtilere (kusma, ishal, karın ağrısı) neden olan akut seyirli hastalıklardır.

43 GASTROİNTESTİNAL KANAMALAR Kanama tüm gastrointestinal kanal boyunca, orofarinksten anuse kadar, halsizlik, anemi veya ortostatik hipotansiyo semptomplarıyla okült veya ani, hızlı kan kaybıyla karakterize şekilde olabilir. Gastrointestinal kanamalı hastada ilk yapılması gereken periferal venlerden damar yolu açılarak izotonik serum solusyonu ile intravasküler volüm resusitasyonunun başlatılmasıdır. Laktatlı ringer solüsyonu tam kana elektrolit içeriği en yakın olduğundan sıklıkla kullanılır. Masif kanayan hastalarda taze tam kan intravasküler volümü ve oksijen taşıma kapasitesini arttırmak için kullanılır. Kanamanın tekrarlaması veya devam etmesi kan transfüzyonu kararında etkilidir. Özofagus varis kanamalarında kanamanın tekrarlama veya devam etme riski yüksektir, dolayısıyla transfüzyona erken başlanır.

44