Heeyoo!

Transkript

1 Nisan - Mayıs - Haziran 2009 Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü Birkaç Aylık Elektronik Yayın Organı - Sayı 9 Heeyoo! Kırklareli Biyosfer Projesi Devam Kızılin Topmeydanı nda Yaz Kazaya Ramak Kala İhsaniye ve Ünye İhbarları Kanunlar ve Mağaracılık Ayasofya Araştırması A Elbereth Gilthoniel! Bir Yudum İnsan Mehmet Emre Döker

2 Heeyoo! Sayı 9 Edİtörden Büdütörden Editör Emrah Çoraman Her sene yeni gelenlere speleoloji (mağara bilimi) nedir o anlatılır ve genellikle denir ki mağara bilimi biyoloji, jeoloji, arkeoloji gibi birçok dalı kapsar. Bu sayı BÜMAK ve BUMAD ın mağara bilimine yaptığı katkıların ön plana çıktığı çalışmalardan bir demet gibi oldu: Kızılin Mağarası nda Burdur Arkeoloji Müzesi ile yapılan ortak çalışmalar, Yıldız Dağları ndaki Biyosfer Projesi kapsamında yürüttüğümüz araştırmalar ve son olarak da Ayasoyfa Belgeseli için yapılan haritalama ve inceleme çalışmaları. Bu araştırmalar sayesinde biz de birçok farklı alanda yeni bilgiler edinmeye başladık. Kızılin gezilerinde bize katılan arkeolog Alime Hanım ın bölgenin arkeolojisi ve mağaradaki bulgular hakkında verdiği bilgiler, Biyosfer Projesi nde tanıştığımız birçok mağara canlısı artık mağaralara daha farklı bir gözle bakmamızı sağlıyor. Umarım önümüzdeki günlerde bu çalışmaların sayıları artar ve birçok mağaracı hayatını bu yönde değiştirir. Önümüzdeki sayıda görüşmek üzere. Uzun süre ara verdikten sonra açığı kapatmak için daha hızlı çalışmaya başladık. Bunun sonucu olarak da daha uzun süreyi kapsayan 32 sayfa, kocaman gibi bi sayı oldu. Bu sayıda birkaç yenilik ve değişiklik gözünüze çarpabilir, telaşlanacak bir şey yok. Artık bir haberler sayfamız var. Mağaracılıkla ilgili önemli bulduğumuz haberleri buradan sizlerle paylaşacağız. Eğer ilginç bulduğunuz haberleri gönderirseniz bu sayfalarda seve seve yayınlarız. Bu sayıda Kazaya Ramak Kalma kısmında örneğini görebileceğiniz bir sayfa düzeni değişikliğini de gelecek sayıdan itibaren tüm Heeyoo ya yaymayı düşünüyoruz. Bu sayıda okuyacağınız ilginç bir yazı da Özgün Efendi den geldi. Aslı Hanım ın katkılarıyla bugüne kadar mağaracılık ve kanunlar konusunda edindiğimiz tecrübeleri toparlayan bu makale umarız tüm mağaracıların hayatını daha da kolaylaştırır. Eğer Heeyoo nun hazırlanmasına yardımcı olmak istiyorsanız adresimizi biliyorsunuz. Büdütör Yaman özakın Sayfa Düzeni Yaman Özakın Yazarlar Aydın Menderes Havva Yıldırım Çoltu Özgün Sarısoy Mehmet Döker Yaman Özakın Barış Kurt Aslı Döker Haberler Sayfası Özgün Sarısoy İllüstrasyonlar Merve Çevik Yaman Özakın Redaksiyon Yaman Özakın Arkadaş Özakın Seda Erdural Özgün Sarısoy Arka Kapak Foto Kızılin - Yaman Özakın Ön Kapak Foto Kızılin - Yaman Özakın Bu dergideki yazılar ve fotoğraflar izinsiz başka bir ortamda kullanılamaz.

3 3. Balkan Mağaracılar Birliği Kampı Olimpos ta Yapıldı Birinci Balkan Mağaracılar Birliği kampı 2007 yılında Bulgaristan ın Teshel Köyünde yapılmıştı. İkincisi ise Haziran 2008 tarihlerinde Kokinogia Yunanistan da yapıldı. Üçüncü Balkan Mağaracılar Birliği Kampını organize etme şerefi Türk Mağaracılar Birliği nin oldu. Kamp, 24 Haziran da Antalya Olympos ta, Kadir in Ağaç Evleri nde başladı. Bulgaristan dan 14 kulüpten 57; Makedonya dan 3; Yunanistan dan 7; Romanya dan 27; ev sahibi Türkiye den 78 olmak üzere toplam 5 ülkeden 172 mağaracı bir araya geldi. Kampın resmi açılışı, 25 Haziran akşamı Öküz Bar da TMB Genel Sekreteri Meltem Pancarcı ve diğer ülke Federasyon başkanlarınca gerçekleştirildi. Lezzetli bir açık büfenin ardından, tüm mağaracılar sabaha kadar dans edip eğlendiler. Toplantı, BSU yönetiminde yapılan birkaç statü değişikliği ile devam etti; hepsi kabul edildi. En önemli statü değişikliği ise eğitim, kurtarma ve koruma komisyonları oluşturulması konusunda yapıldı. Peter Beron başkanlığı süresince iki dönemi doldurduğu için yeni başkanlık seçimiyle Romanya dan Viorel Lasku yerine başkanlığa getirildi. Yönetim kurulunda ise Meltem Pancarcı yerine, Türkiye Temsilcisi olarak, Aslı Dönmez seçildi. Dört günlük etkinlik su gibi akıp geçti, 28 Haziran sabahı noktalandı. Toplantı Balkan ülkeleri mağaracıları arasında kalıcı ilişkiler ve iyi arkadaşlıklar sağlaması açısından amacına ulaştı. Evimize dönerken aklımızda doğasıyla, kültürüyle, misafirperverliğiyle güzel bir Türkiye izlenimi kaldı. Haberler Yunus Emre Özel Bu başarılı organizasyon için birkaç ay süresince hazırlık yapan ve kampı yöneten, özellikle TMB Genel Sekreteri Meltem Pancarcı ve ekibi olmak üzere, tüm katkıda bulunanlara misafirperverlikleri ve arkadaşlıkları için çok teşekkür ederiz. TAMAK organizatörlüğünde etkinliğe destek olan sponsorlar; Muratpaşa Belediyesi, Kadirin Ağaç Evleri, Antalya Büyükşehir Belediyesi, Antalya İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Antalya Müze Müdürlüğü, Kemer Life Hospital, Tropik Restaurant, Dilek Color ve Kutay Ltd. ye ayrıca teşekkür ederiz. -Alexey Zhalov Boğaziçi Üniversitesi nde Kurtarma Antrenmanı Havva Yıldırım Çoltu Mağarada en korktuğumuz şey bir kaza geçirmek. Özellikle ülkemizde mağara kazalarına TMB nin kurtarma ekibinden başka müdahele edecek kimse olmadığı ve bu ekibin de kayda değer bir kısmını İstanbul lu mağaracılar oluşturduğu için bu ekibin düzenli kurtarma çalışması yapması çok önemli. Bu vesileyle BUMAD, BÜMAK ve İTÜ- MAK ortak katılımıyla 9 Mayıs Cumartesi günü bir kurtarma tatbikatı yapıldı. Sabahtan akşama kadar devam eden çalışmada sedyede canlı mankenle karşıt-ağırlık, yatay geçiş üzerinde ipten ipe aktarma ve yatay sedye taşıma teknikleri çalışıldı. Her manevra ikişer kere yapıldı ve her seferinde farklı mağaracılar farklı görevleri üstlendi. Sedyenin eksikleri tespit edildi, ve ilerleyen günlerde onarımı yapıldı Mayıs ta Eskişehir Mayıslar Mağarası na yapılacak kurtarma tatbikatı öncesinde pratik yapmak amacıyla yapılan çalışma, her kurtarma çalışmasındaki gibi kazazede rolündeki kişinin isyan etmesi üzerine sona erdi.-yaman BÜMAK ve İTÜMAK Genel Kurulları Yapıldı BÜMAK yeni yönetim kurulu şöyle: Başkan, Atik; Başkan Yardımcısı, Seda; Sayman, Pelin; Yazman, Merve Aşener; üyeler, Canan, Doruk ve Hazal; Yedek Üye ise Elif. İTÜ de yapılan seçim sonucunda ise kadro şöyle şekillendi: Başkan, Erdi; Başkan Yardımcıları Dilek ve Onur; Yazman, Merve Çevik; Sayman, Betül; Üyeler Ozan ve Murat; Yedek Üye ise Melek. -Özgün En Eski Kaplar Çin de Bir Mağarada Bulundu Radikal.com.tr nin 3 Haziran 2009 tarihli haberine göre Çin in Hunan eyaletindeki Yachanyan da bir mağarada bulunan yıllık olduğu tahmin edilen toprak kap parçalarının bilim tarihindeki en eski örnekler olduğu düşünülüyor. -Özgün Dupnisa Şenliği ne katıldık Demirköy Doğayı Kültürel Değerleri Koruma ve Tanıtma Derneği tarafından bu yıl birincisi düzenlenen Dupnisa Doğa Şenliği Mayıs tarihlerinde gerçekleşti. Şenlik kapsamında doğa yürüyüşleri, açık hava film gösterimleri, konserler ve yakılan dev ateşin çevresinde sabaha kadar süren ateş başı keyfi organize edildi. Kurulan standlar arasında Yıldız Dağları ve Biyosfer Projesi ve Bümak da vardı. -Özgün Dupnisa Çevresi İhaleye Verildi Kirklareli.net e göre 11 Haziran 2009 tarihinde gerçekleşen ihaleyi Pınarhisar Önder Otel sahibi Ziyaettin Yörükçüoğlu kazandı. Yörükçüoğlu, yapılan ropörtajda mağara çevresindeki mesire yerine ilk olarak bir büfe ve lokanta açmayı düşündüğünü söyledi. Bumad lı mağaracıların çevreye yaptıkları gezide edindikleri ilk izlenim, yapılaşmanın mağara çevresini iyice bozacağı yönünde. -Özgün Haberler Sayfamıza hoş geldiniz. Basından ve sizlerden topladığımız ya da raporunu yazmadığımız ama bahsetmeden geçemeyeceğimiz etkinlikler için böyle bir bölüm oluşturmaya karar verdik. Keyifli okumalar...

4

5 Kızılin Havva Y. Çoltu - µyaman Özakın 27 Mayıs Çarşamba akşamı yedi böcek bir çiçek modunda, Burdur'a doğru yola koyulduk Mehmet, Maxi, Çoraman, Gökhan, Can Ağabey, Süha, Sencer ve ben. Gezinin amacı Kızılin Mağarası'nda bulunan arkeolojik kalıntıların, ekibimize eşlik edecek arkeolog Alime Hanım ile birlikte dışarı çıkarılmasını sağlamaktı. 28 Mayıs Perşembe sabahı Burdur'a ulaştık ve 8:30 sularında Burdur Müzesi müdürüyle görüştük. Ekibimize katılacak arkeolog Alime Çankaya ile tanıştık ve son hazırlıkların ardından kamp alanına doğru yola koyulduk. Kamp alanına ulaşıp çadırlarımızı kurduktan hemen sonra, hazırlıklarımızı tamamlayıp ilk girişi gerçekleştirmek üzere mağaraya doğru yol aldık.

6 Kızılin Mağarası girişi çöküntü kayalardan oluşmakta. Mağara içerisinde bir süre sürünmeniz ve darallarda daralmamaya çalışarak ilerlemeniz gerekiyor, örneğin Can Ağabey darallardan nefret etti. Mağaranın bu sürünmeli ve darallardan artistik hareketler(!) yapıp geçtiğiniz kısmından hemen sonra, Ağlatan Galeri'de bulunan göle ulaşıyorsunuz. Işıl ışıl parlayan sulara keyifle baktıktan sonra yine sürünüyor, daralları aşıyor ve harika oluşumlarla dolu Büyük Galeri'ye ulaşıyorsunuz (not: Şanslıysanız Gökhan gibi bir daral arkadaşı buluyor ve abuk subuk hareketler eşliğinde Türk halk müziği olsun, sanat müziği olsun nadide pek çok şarkılar seslendiriyor ve oldukça eğleniyorsunuz). İlk girişimizdeki amaç, bize eşlik eden arkeolog arkadaşımız ile birlikte eserlerin durumunu yakından incelemek ve bir durum değerlendirmesi yapmaktı. Alime Hanım oldukça başarılı bir mağara içi performans sergiledi ve kısa sürede kendisine eşlik eden mağaracılarla birlikte Büyük Galeri'de bulunan kemik ve testilerin yanına ulaşmayı başardı. Çoraman her zamanki gibi bu mağarada da kendisine yarasalar bulmuş ve onları incelemeye koyulmuştu. Eserlerin dikkatle incelenmesinin ardından mağaradan çıkıp kampa dönüldü. Ertesi gün için planımızı yapıp çadırlarımızın yolunu tuttuk. 29 Mayıs Cuma sabahı, Başak ve Özgün de kamp alanına ulaşmıştı. Kahvaltının ardından yine arkeolog ile birlikte mağaranın yolunu tuttuk. Bir önceki gün mağaraya taşıdığımız ışık ve kameralar, anı belgelemek üzere Büyük Galeri'de bizleri beklemekteydi. Sürünmece, daralları aşma, şarkılar söyleyip coşma eylemlerimizden hemen sonra kendimizi eserlerin yanında bulduk. Alime Hanım bir yandan bizlere açıklamalar yapıyor, bir yandan da özenle eserlerin paketlenmesi ile uğraşıyordu. Kemiklerden, parçalanmış çömleklerden örnekler alınıp testilerin yolu tutuldu. Sağlam bulunan iki testi de özenle paketlendi. İşin en zor kısmı bu eserleri mağaradan çıkarmaktı. Zorlu süreç başladı. Süha anı kaydetti, eserler Başak, Özgün, Sencer, Havva, Gökhan, Mehmet, Kenan Ağabey, Emre ve Maxi'nin ellerinden özenle geçirildi ve sonunda mağaradan çıkarıldı. Saat gece yarısını geçmişti. Yine de arkeolog Alime Hanım ile birlikte bir grup mağaracı, müzenin yolunu tuttuk. Eserlerin müzeye teslim edilmesi gerekiyordu. Müzeye ulaştıktan sonra tek tek tüm eserlere baktık; hiçbir zarar görmemiş olmaları mutluluk vericiydi. Kampa dönüşe geçtik. Mehmet sihirli parmaklarıyla yiyeceklere dokunmuş ve gecenin o saati bulup bulacağımız en şahane yemeği yapmıştı bizim için. Hiç beklemediği bir anda serpilmiş olan yemlerin üzerinde kanat çırpan kuşlar gibiydik.. Keyifle yiyip içtik ve saatler süren bir muhabbete koyulduk. Gecenin en muhteşem hikayeleri yavaş yavaş dökülmeye başladı ağızlardan: Bıldırcın hikayesi, Peynirlik muhabbetleri, ismimle ilgili geyikler ve daha niceleri... Ağacından ayrılmış yaprak gibi Neşe'sini bekleyen Gökhan sevdiceğine kavuşmuş, etrafa gülücükler saçıyordu o akşam. 30 Mayıs Cumartesi sabahı, Yaman, Merve, Yunus, Aslı ve Nüket Mehmet Şentürk de kamp alanındaydı. Hemen hasret giderdik dostlarımızla. Kahvaltının ardından, çılgınca kullandığım su tabancalarımla arkadaşlarımı sulamaya koyuldum. Oldukça eğlenirken nereden bilebilirdim ki arkadaşlarımın anlık nefretlerini kazanacağımı. İntikam peşindeki Özgün'ün yarı başarılı girişiminden sonra, bir grup mağaracı müze müdürüyle görüşmek üzere yola koyulurken kalanlarımız hem mağara içi görüntü almak, hem fotoğraf çekmek, hem de ölçüm almak üzere mağaranın yolunu tuttuk. Eylül 2008'de gelinip de ölçümü alınamayan kesimlere doğru yol aldık, Emre, Maxi, Başak, Aslı, Nüket, Sencer ve ben. Bir yandan bakılmamış kollara daldık, bir yandan ölçüm aldık, bir yandan ölçüm yapan mağaracılar görüntüledik ve oldukça keyifli dakikalar yaşadık hep beraber. Büyük Galeri'ye ulaştıktan sonra Nüket Mehmet Şentürk ve ben, Mehmet - Gülgün ikilisi ile karşılaştık. O esnada aşağıda bulunan göle doğru yol almakta olan Özgünlerin peşine takıldık. Yaman fotoğraf makinesinin başında tripodunun tepesine tünemiş hesaplar yapar iken Merve'nin suya girmek üzere hazırlandığına şahit olduk. Süha şaşkın gözlerle olayı idrak etmeye çalışırken Gülgün, Nüket Mehmet Şentürk ve ben ise Merve'nin cesaretini takdir edip, kesinlikle manyak olduğuna kanaat getirdik. Merve sonunda suya girdi ve yüzmeye başladı kendisine bakan şaşkın gözler eşliğinde. Mehmet ve Özgün,Yaman'a asistanlık yaptı ve sonunda Yaman birkaç hoş karenin çekilmesini sağlamış oldu. Keyifli geçen mağara içi yolculuğumuzdan sonra kampa dönüşe geçtik. Özenle hazırlanan yemekleri midelere indirip uyku tulumlarına doğru yol aldık ve en önemlisi Merve hala hayattaydı, etrafa gülücükler saçıyordu şirin şirin Mayıs Pazar sabahı tüm mağaracıların uyanma işlemini gerçekleştirmesinden hemen sonra, İnsuyu Mağarası'nın hemencecik girişinde bulunan kafenin yolu tutuldu ve sucuklu kaşarlı tostlar, menemenler, gözlemeler mideye indirildi. Sencer tarafından WC borcumuz kapatıldıktan hemen sonra tüm malzemeleri arabaya yükleyip, mucizevi bir şekilde araca sığdık ve İstanbul'a dönüş yoluna geçtik. Dönüş yolu keyifli sohbetler eşliğinde sürmekte iken uykumda gelip beni sokan arı, tarafımdan şiddetle kınandı. Verilen ilk molada çılgınlar gibi alışveriş yapıp şahane dondurmalar tükettik ve tekrar yola koyulduk. Açlıktan isyan eden midelerimiz uzunca bir direnişin ardından Turantan'da susturuldu. Mekana girdiğimizde herkesin gözleri fal taşı gibi açılmış menüdeki yiyecekleri tarıyordu. Masalarımız güveçler, özenle süslenip püslenmiş etler, ciğerler, pideler ile şenlendi, üzerine çaylar da içildi ve tekrar yola koyulduk mutlu mesut. 21:30 sularında İstanbul'a ulaştık. Şoför ağabeyimiz biraz naz ettikten sonra bizleri dilediğimiz noktalarda bırakmıştı. Süha, Sencer ve ben araçtan inmek üzereyken, Neşe ile şoför arasında bir pazarlıktır alıp başını gitti. Kapılarının önlerine kadar götürülmeleri karşılığında Neşe'nin teklifi bir şişe viski idi, şoför ise iki şişe talep etmekteydi. Sonuç ne oldu bilinmez ama gayet keyifli geçen bir geziyi daha arkamızda bıraktığımız ortadaydı. Daha nicelerine... Not: Meşale gibi ortayı aydınlatmamızı sağlayan Pelican ışıklarını temin eden Maxi'ye; okuldaki ses kayıt cihazlarını, tripodları, kameraları toplayıp gelen Başak'a ayrıca teşekkürler...

7 KIZILİN MAĞARASI (PLAN) Çatağıl Köyü, Merkez BURDUR Uzunluk: 2176 m. Ölçüm: BCRA 3C, 30 Mayıs 2009 Murat Yüksel Mustafa Emre Ertem Özgün Sarısoy Başak Akçakaya Aslı Döker Sencer Coltu Çizim: Mehmet Emre Döker Ölçek (m): 0 5 Nm (Mayıs2009) BUMAD

8 Kırklareli Proje Gezileri Mehmet Döker - µyaman Özakın Şubat ayındaki Dupnisa gezisinden sonra kış sayımı için gittiğimiz proje gezileri oldukça hızlı ve zorlayıcı geçti. Aslında hep bir projeden bahsediyoruz, gittik geldik falan, biraz da bu proje nedir ondan bahsetmek lazım. Projenin adı Yıldız Dağlarında Doğal Kaynakların Ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması ve Sürdürülebilir Gelişmesi Projesi. Hedef ve amaçları da, Türkiye ve Bulgaristan arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, biyosfer rezervi oluşturarak biyolojik çeşitliliğin ve doğal kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması. Biyosfer rezervi oluşturmak? Bu tanımı duyunca bütün köylü kardeşlerim gibi ben de ne menem bir olaya bulaştığımızı merak ettim ve araştırdım. Biyosfer rezervi şu demekmiş: Biyosfer rezervi; Uluslararası öneme sahip ve UNESCO nun İnsan ve Biyosfer (MaB=Man and Biosphere) Programı içerisinde yer alan karasal ve/veya kıyı ekosistemlerine sahip yerlerdir (UNESCO-MaB 2003:2). Biyosfer rezervleri biyolojik çeşitliliğin korunması, ekonomik kalkınma ve kültürel değerlerin devamlılığı arasındaki çatışmaların sürdürülebilir bir şekilde çözülmesine dönük temel bir yaklaşımdır (UNESCO-MaB 2003:3). Biyosfer rezervleri biyolojik çeşitliliğin korunması, ekonomik kalkınma ve kültürel değerlerin korunmasına dönük uygulamaların denendiği, seçildiği, sunulduğu ve geliştirildiği alanlardır (UNESCO-MaB 2003:4). Biyosfer rezervlerinin üç temel işlevi vardır;»» Koruma; genetik varyasyonların, türlerin, ekosistemlerin ve peyzajların korunmasına katkıda bulunmak,»» Kalkınma; ekonomik kalkınmayı ve insan gelişimini sürdürülebilir şekilde sosyokültürel ve ekolojik olarak desteklemek,»» Lojistik; yerel, ulusal ve küresel ölçekte doğa koruma ve kalkınma çabalarına dönük bilimsel araştırma, izleme, eğitim ve bilgi değişimini desteklemek (BATISSE 1997:12). Bizim bu projeye dahil oluşumuz ise şöyle oldu: Hali hazırda Orman Bakanlığı ile dernek olarak imzaladığımız bir protokol kapsamında bölgeyi araştırıyorduk, onların da ricası ile Şubat ayında katıldığımız bir toplantının ardından proje grubuna dahil olduk ve çalışmalarımıza başladık. Yukarıdaki tanımlardan da anlayacağınız gibi bizim genel proje grubundaki yerimiz ise öncelikle biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik flora, memeli, sürüngen, tatlı ve tuzlu su canlıları ve kuşları araştıran diğer ekiplerin aksine mağara ekosistemleri üzerine veri toplamak ve raporlamaktı. Evet veri toplayacaktık da ne toplayacaktık? Esasen Trakya daki neredeyse bütün mağaralarda yaşayan yarasalarla ilgili daha önce yazılmış birkaç makale kapsamında zaten birçok veri vardı. Vardı ama Arpat Özgül ün yürüttüğü Eurasian Bridge Projesi ve yayınladıkları The distribution of cave-dwelling bats and conservation status of underground habitats in Northwestern Turkey makalesi dışında yarasa popülasyonu ve dahası yarasa dışında diğer türleri raporlayan bir ekosistem çalışması yoktu. Ekosistem deyince işin içine omurgasızlar da giriyordu ve bu türlerden anlayan mağaracı biyologlara ihtiyaç vardı. TMB bünyesinde bu tanıma uyan mağaracılar olduğunu biliyorduk ve genel bir çağrı yaptık. Bu çağrımıza ANÜMAB dan biyolog arkadaşlar, örümcek uzmanı Kadir Boğaç Kunt başta olmak üzere birçok biyolog istekli cevaplar verdi ve proje grubumuza dahil oldular. Aslında bu tür çalışmalar için uzun süreli gözlemler gerekir. Fakat bu proje bir ön çalışma niteliğinde olacaktı ve Eylül ayına proje raporunu yetiştirmemiz gerekiyordu. Mağaraların kış ve yaz aylarında barındırdığı tür ve popülasyonların değişkenlik gösterebileceğini de göz önünde bulundurarak, elimizden gelen en verimli ekosistem ve popülasyon çalışmasını yapabilmek için, yapacağımız gezileri kış ve yaz gezileri olarak ikiye ayırdık. En baştan her mağarada standart olarak şu işleri yapmaya karar verdik: 1. Yarasaların türleri belirlenecek, sayılacak, yerleri haritalarda işaretlenecek. bunu genelde çizmesinin içine soktuğu pantolonu, süpersonik ağ oltası, çamurlu gözlükleri ve kafasındaki kırmızı kaskı ile bir deli gibi görünen Proje Koordinatörümüz Çoraman yapacaktı. 2. Görülen tüm omurgasız tür örneklerinden yeteri kadar toplanacak, yerleri işaretlenecek. Bu işi sağ olsunlar neredeyse her geziye koşup gelen Ankaralı arkadaşlar yaptı. Toplanan türler genellikle biyolog olmayan mağaracıların Yazık değil mi o hayvana alıp öldürüyorsunuz! serzenişleri eşliğinde alkol kavanozlarına konarak Ankara yolunu tuttular. Öğrendiğimiz üzere abartmadan beşer, altışar tane toplanan türler popülasyona zarar vermiyormuş, kaldı ki yumurtalara ve kokonlara dokunulmadı. 3. Her mağaradan varsa guano örneği alınacak. Hiç guanoya yakından baktınız mı arkadaşlar? Mağarada bastığın yerleri çamur deyip geçme tanı, düşün içinde yaşayan binlerce mikro organizmayı. Kımıl kımıl guanolar genellikle naylon kadın çoraplarına konarak içinde ne olduğunu bilmeyen kargo şirketleri ve Ankaralı arkadaşlar aracılığıyla başkente doğru yola çıktılar. 4. Sulu mağaralardan plankton kepçeleriyle su örnekleri alınacak. Özveri de bir yere kadar, ne yazık ki bu konuda çok başarılı olamadık. 5. Haritası olmayan mağaralar ölçülecek. Eli boş olanlar bu işe koştu. Bu arada MTA nın bazı mağaraları baştan ölçülerek güncellendi. 6. Fotoğraf çekilecek. Neyin fotoğrafı mı? Heeeerşeyiiiiiiiiin!!! Bu işe de Yaman ve ben koştuk. Zavallı Yaman ın şuraya ışık patlat, orda durma, buraya geç, kıpırdama diye diye günden güne delirmesini üzüntüyle izledik. Benim çektiğim makro örümcek, böcek ve kene fotoğraflarını gezilerden sonra ayıklarken bilgisayar ekranından bana bakan dev gibi örümcekler yüzünden kaşıntı krizlerine neden oldu. Her geziden sonra tüm gezileri notları sıcak sıcak ve proje için oluşturulan bilimadamlarinizmagaradanbildiriyor. blogspot.com bloguna işlendi. Sonradan rapor yazılırken bunun çok faydasını gördük.

9 Kendi yazdığımızı unuttuğumuz ayrıntıları Google dan aratıp kendi bloğumuzda bulunca bu işin ne kadar faideli olduğunu gördük. Aynı şekilde tüm fotoğraflar da bir sayfaya yüklendi. Özellikle omurgasızların tür teşhislerinde, bu şehirlerarası çalışmada ortak bir fotoğraf deposunun kullanılması çok işe yaradı. Fazla uzatmadan, Heeyoo nun geçen sayısında işlediğimiz Dupnisa gezisinden sonra gittiğimiz her mağarada standart uyguladığımız yukarıdaki işler dışında, gezilerden akıllarda kalan ayrıntıları sıralayalım: Demirköy İğneada Mart 2009 BUMAD: Emrah Çoraman, Mehmet Emre Döker, Aslı Döker, Oğuz Karaçuka, Murat Yüksel, Başak Akçakaya; BÜMAK: Hazal Akpınar, Utku Aslantaş, Atilla Evrim Gücün.» Avcılar Köyü nden Ormancı İsmail Abi ile tanıştık. Kendisi muazzam bir insan. Birahanede demlenirken bizi kırmayıp gelip mağaraları gösterdi. Doğa bilgisi ve sevgisi sonsuz şirin bir ağabeyimiz.» Önce Tirpez Mağarası na gittik. Bu gezide Ankaralı biyologlardan kimse olmadığı için omurgasız toplama işi bize kaldı, ama mağarada ortalıkta o kadar çok örümcek ve bilumum omurgasız vardı ki çok zor olmadı.» Hazal, Utku ve Evrim in ilk ölçüm deneyimleri Çuka denetiminde gerçekleşti.,» Daha sonra Çatalyol Mağarası na gittik, daha önce giriş kısmı araştırılmış mağara, girişe yakın bir daral geçildikten sonra bayaa büyük iki inişi olan dikey bir mağara çıktı. Alt taraflarda yatay bir şekil alan mağarada büyükçe bir galeride 1200 adet Schreiber ve arada beyazburun hastalığına yakalanmış bir Büyük farekulaklı yarasa ile karşılaştık.» Rescue saati bir ilk gerçekleştirilerek gece vakti dışarıdaki ekibe arabanın üzerindeki çamura rescue 1 yazılarak bırakıldı.» Kısa kaza raporu: Kaza veya olayın tanımı: Çıkışta ipin kayaya takılması, kayanın koparak ipteki mağaracının üzerine düşmesi; Kazaya sebep olan durumlar: Önceden çıkan mağaracının ipi düzeltmemesi, sonradan çıkan mağaracının ipe bakmadan direk girmesi; Altında yatan sebepler: Rescue saatine yetişmek için acele etmek sebepli dikkatsizlik; Alınan dersler: Acele etme, dikkatli ol, temel güvenlik kurallarını göz ardı etme. Demirköy Çukurpınar Mart 2009 BUMAD: Yaman Özakın; İTÜMAK: Aydın Menderes; BÜMAK: Ahmet Şener, İsmail Onur Gürses.» Demirköy de rastgele CHP mitingine katılan ekip Deniz Baykal gördü, alışveriş yapıp Çukurpınar köyüne yollandı.» Bol bol yemek yiyip, kaya tırmanıp şoparmanın yanında 4 adet yeni mağara bulup, ölçüp, bir de üzerine örnek toplayan ekip yoğun bir haftasonu geçirdi.» Yanlarında biyolog olmadığı için örnek toplama işi mağaracılara kaldı. Aydın ın azıcık aşım kaygısız başım diyerekkendi halinde yaşayıp giden örümcekleri alıp kavanozlara hapsetmesi yürekleri dağladı.» Eşzamanlı İğneada bölgesinde araştırma yapan diğer ekip işini bitirip Pınarhisar da köfte yerken bu ekip Demirköy de kar fırtınasına yakalandı, perişan oldu. Vize Sivriler Nisan 2009 BUMAD: Emrah Çoraman, Yalın Emek Çelik; ANÜMAB: Emrah Özel; BÜMAK: Hazal Akpınar.» Önce Demir Amcanın rehberliğinde Kızılağaç ve Kovantaşı Mağaraları ziyaret edildi ki kendisi efsane bir insanmış. Zamanında bir mağarada "Bundan sonra mağara ikiye ayrılır: sağdaki kol, delikten geçince göllerle gider ve çok devam etmeden biter; soldaki kol ise dar bir şekilde biraz devam eder, o da sonunda sifon ile biter. Siz bakın ben burada bekliyorum." şeklinde bir tarif ve- Sağda: Anümab lı Biyolog Pınar, Yenesu Mağarası nın derinliklerinden örnek toplarken. Yukarıda: Kıyıköy Mağarası nın cangıllarla bezenmiş yolunda güçlükle ilerlemeye çalışan kalabalık ekip. Arka Sayfada: Resmin (evet resmin) çekildiği yerin hemen yanında bir yarasa vardı. Önce ışıkları, kadrajı ayarlayalım, sonra yarasayla çekeriz dedik ama biz ayarlayana kadar yarasa uçtu gitti.

10 rerek alışılagelen siz oraya giremezsiniz, oranın sonu yok baltalamalarını yıkan bir amcamızmış.» Demir Amca çiçek toplamaya giden Hazal eli boş dönünce daha sonra mağara çıkışında kendisine bir demet çiçek verdi.» Balkaya Köyü nden Ramo ve Macit ile beraber gidilen Kurudere (Domuzdere) mağarası da sürprizli çıktı. MTA nın haritasında 300 m civarı gözüken mağara sonundaki sarkıtların arasından devam ederek 600 küsür metre oldu ve devamında Büyük Nalburunlu Yarasa kolonisi çıktı.» En son Hamidiye Köyü nden Kurudere (Ağıl) Mağarası na gidildi. Vize Kıyıköy Nisan 2009 BUMAD: Emrah Çoraman, Yaman Özakın, Gülfer Duran, Mehmet Emre Döker, Oğuz Karaçuka; BÜMAK: Hazal Akpınar; ANÜ- MAB: Emrah Özel, Pınar Yıldız, Özge Tutar.» Evvela Kıyıköy Mağarasına gittik. Bir kez daha teyit ettim, eğer Emrah bir mağaraya gerek yok, gerek yok diyerek tulum giymeden giriyorsa kesinlikle tulum giyerek girmek lazım. Çuka yla beraber mağaranın sonundaki daralda suyun içinde sürünürken düşündüm bunu. Onun dışında çeşit çeşit, bol bol yarasa, örümcek, otbiçen ve çekirgeler başta olmak üzere çeşit çeşit omurgasız vardı.» Sonra toplanıp Yenesu Mağarası na gittik. Balkaya dan Ramo ve Macit de katıldı bize.» Mağaraya 9+2=11 kişi girince Hazal kaybolayazdı. Bir an mağarada herkes birbirine Hazal nerede diye sorarken, Hazal kafayı mağaranın sonundaki kuru koldan çıkartarak büyük bir yarasa kolonisini müjdeledi.» Emrah la bu koloniye bakmaya girdik, sayımı yaptıktan sonra ölüp küflenmiş bir yarasa bulduk. Emrah bu yarasayı incelemek için çıkarmaya karar verdi. Sağ elinde ölü yarasa, sol elinde olta sopası olduğu halde alçak tavan yüzünden rüku vaziyetinde bana bakarak yürürken bir an yaptığı işe yabancılaştığını dile getirdi. Kendisine hak vermemek elde değil.» İkinci gün Ramo ve Macit in rehberliğinde Pestilin Mağarası na gittik. Mağaranın ağzında bizi bir engerek karşıladı. Fotoğrafını çektikten sonra Ramo Çektiniz mi? Bak şimdi ben ona ne yapacam! diyerek hamle yaptı. Kızların çığlıkları eşliğinde Ramo ile ona engel olmaya çalışan ben biraz güreştikten sonra engerek nihayet korkup kaçmaya karar verdi. Biyolog kızlar ve Ramo arasında yaşanan kısa bir tartışma ve gerginlik yaşandı bitti saygısızca. Ramo nun küçükken arkadaşını yılan sokmuş, eli küçük kalmış. Çok korkuyor. Doğa dengesi falan dinlemiyor. Daha sonraki gezilerden birinde Onlar mağaralardaki örümceklerin kökünü kuruttu, bana bi yılan öldürtmediler diye serzenişte bulundu. Onun dışında ender rastlanan bir örümcek birkaç farklı omurgasız türü topladık.» Daha sonra Uzuntarla Mağarasına gittik ve işimizi bitirip köftecinin yolunu tuttuk. Vize-Sergen, Balkaya, Sivriler Nisan 2009 BUMAD: Emrah Çoraman, Yaman Özakın, Sencer Coltu, Yalın Emek Çelik, Yağmur Karabulut, Mehmet Emre Döker, Aslı Döker; BÜMAK: Hazal Akpınar; BÜ Çevre: Zirve Yiğit; ANÜMAB: Özge Tutar, İTÜMAK: Kayhan Ata.» Emrah, Hazal, Özge, Yaman ve Zirve önden yola çıktı.» İlk gün Sivriler Köyü nde Maden Mağarası arandı ve bulunamadı. Daha sonra bu mağaranın yapay bir delik olduğu anlaşılınca proje listesinden çıkarıldı.» Gene Sivriler Köyü nden Mehmet Abi eşliğinde Mermer Mağarası bulundu. Bu mağaradaki bir kolda Yaman oksijen azlığı sebebiyle heyecanlı anlar yaşadı.» İkinci gün ilk olarak gene Mehmet Abi yle beraber Bezirgan Mağarası na bakıldı. Girişindeki defineci merdiveni, içerdeki kuvars oluşumlar ve guanoların üzerindeki solucanlar akıllarda kalanlar.» Mehmet Abi çok kral adam, ekibi evine davet ederek yemek yedirdi.» Yemekten sonra Kızlar Mağarası na gidilerek (Dupnisanın kolu olan Kız Mağarası değil) oradaki rutin işler de halledildi.» Üçüncü gün ilk ekibe Aslı, Sencer ve ben de katıldık ve Sergen Köyü ne yollandık. Burada Sergen Suçıkan diye kaydettiğimiz yeni bir mağaraya girdik ve küçücük mağaradan beklemediğimiz kadar çok örnek topladık.» Oradan köyün batısındaki taş ocaklarının olduğu yerdeki iki mağara olan Bağlar ve Ocak Mağarası na geçtik. Burada Havva nın Sencer le yolladığı yaprak sarmaları unutmamak lazım, kendilerini afiyetle yedik. Bağlar Mağarası yarasa çeşitliliği ve çokluğu açısından kesinlikle koruma altına alınması gereken bir mağara. Ocak Mağarası nda işimizi bitirirken Emek, Kayhan ve Yağmur da bize katıldı. Birkaç saatlik çalışmanın ardından buradaki işimizi bitirip Yenesu kamp yerine geçtik.» Ve son gün kalkıp toparlandıktan sonra Bostanlıktarla Mağarası nın yolunu tuttuk. Köyden bizimle gelen rehberimizin kafasına kaskı takıp, beraber mağaraya girdik. Giriş ağzı bir tarlanın ortasındaki dev kiraz ağacının altında, nisanın 26 sı ve ağaç çiçek dolu idi, nefis. Mağara da içindeki oluşumlar ve biyolojik çeşitlilik açısından ayrı nefis.» Son olarak Ceneviz Mağarası na gittik. Bir grup dışarıda sucuk yaparken bir grup da mağarayı toparladık ve böylece kış gezilerini tamamlamış olduk. Dupnisa Festivali 16 Mayıs 2009 BUMAD: Mehmet Emre Döker, Aslı Döker, Yaman Özakın; İTÜMAK: Merve Çevik.

11

12 İhsaniye - İhbar Özgün B. Sarısoy - µonur Kaya Her şey kulüp üyelerinden Onur un memleketi Zonguldak taki keşfedilmemiş mağaralardan bahsetmesiyle başladı. Onur her toplantıda Zonguldak- İhsaniye deki mağaralardan bahsediyor, eniştesinin anlattıklarını heyecanı hiç azalmadan bizlere aktarıyordu. Sonunda Mayısa denk gelen hafta sonu için bir etkinlik planlandı. Bu tarihlerde hem eğitim gezileri bitmiş oluyordu hem de final öncesi tatilin de yarattığı boşlukla rahat bir gezi yapılabiliyordu. 15 Mayıs Cuma akşamı hareket eden otobüsümüz sabaha karşı saat 6:00 da Zonguldak a vardı. Ardından Onur un eniştesinin kamyonetiyle Kozlu otobüs terminalinden İhsaniye Mahallesi ne gidilip oradan Ulutan Baraj ı yolu üzerinde dere boyundaki mağaraya ulaşıldı. Mağara dere kenarında olduğu için kamp yapılacak alan kısıtlı, ancak mağaranın yakınındaki ev sakinlerinden izin alınılarak evlerin etrafında kamp kurulabilir. Bu gezi için kalma yeri olarak Onur un akrabalarının evi kullanıldı. Mağaraya Zonguldak İli Merkez İlçesi Kozlu Beldesi İhsaniye Mahallesi civarındadır. Ulutan Barajı ndan başlayıp, İhsaniye den geçip Kozlu üzerinden Karadeniz e dökülen dere üzerinde, İhsaniye Mahallesi ne yaklaşık 1 km uzaklıktadır. Kahvaltımızı Onur un eniştesinde yaptıktan sonra hiç zaman kaybetmeden büyük mağara ihbarının yolunu tuttuk. Mağaranın ağzına geldikten sonra gördük ki mağara hemen girişte iki kola ayrılıyordu. Biz de yedi kişilik ekibimizi ikiye bölüp hemen ölçüme başlamaya karar verdik. Erdi, Dilek ve Özgün den oluşan ilk ekip sağdaki kolu; Onur, Baran, Ozan, Murat ise soldaki kolu ölçmeye başlayacaktı. Mağara ağzında kısa bir bilgilendirmeden sonra saat dokuz sularında mağaraya girildi. İşini erken bitiren ilk ekip sol tarafa giren ekibe yetişmek için harekete geçti. Yol yorgunluğu ve uzun zamandır yoğun bir şekilde mağara içinde çalışıyor olmanın verdiği bitkinlikle saat Mayıs sularında iki ekip birden sol koldan çıktı ama sol kol hala bitmemişti ve ölçüm yarıda bırakıldı. Ekipler eve dinlenmeye çekildi. Malzeme temizliği ve birkaç saatlik dinlenmeden sonra akıllardan akşama Zonguldak Merkez e inip balık yemek bir şeyler içmek geçiyordu. Akşama Zonguldak a inme fikrine kimse karşı çıkmadı ve sahilde biraz turladıktan sonra bir restorana oturduk. İçki ruhsatı olmadığı için tezgah altından bira/rakı satılan mekanda karşı masamızda belediye başkanının oturduğunu fark ettiğimizde durum iyice komikleşmişti. Alkolün de verdiği bir gazla kendimizi belediye başkanına tanıttık ama o da alkolün etkisindeydi ve bizi Maraş tan gelen halk oyunları ekibi zannetti. Yedik içtik ardından rahat yataklarımızda uykuya dalmak üzere Onur un babaannesinin evine geri döndük. 17 Mayıs Pazar Zonguldak taki son günümüzdü ve sol taraftaki kolda yarım kalan işimizi bitirip, geçtiğimiz gün boyunca karşılaştığımız herkesten dinlediğimiz mağara ihbarlarının en azından koordinatlarını almayı planlıyorduk. Yalnız sol kol beklediğimizden çok daha uzun çıkınca evdeki hesap çarşıya uymayacaktı ve günün çoğunu sol kolu ölçmek ve keşfetmek için harcayacaktık. Mağara hemen girişte 2 ana kola ayrılıyor, 110 m uzunluğundaki kısa kol sağda yer alıyor, soldaki kol ise 750 m uzunluğunda. Kısa kol tavanı alçak dar geçitlerden oluşuyor yalnız sarkıt dikit bakımından uzun kola göre daha fakir. 110 metrenin sonundaki galeri ise küçük bir gölet (sifon) ile son buluyor. Sifon kayanın altına doğru devam ediyor. Uzun kol ise sarkıt ve dikit bakımından oldukça zengin. 20 metrelik yüksek tavanlı koridorları, salonları bulunuyor, mağaranın bazı kısımları deprem nedeniyle çökmüş toprak kayması olmuş. Bazı yerlerinden sürünerek bazı yerlerinden baca yapılarak ilerlenebiliyor. Ayrıca girişten yaklaşık 300 metre sonra mağara içinde akan bir dere beliriyor. Dere kayaların dibinden görülemeyen bir boşluğa akıyor. Uzun kolun içerisinde kısa fosil kollar mevcut. Bunlardan bazılarına ulaşması oldukça güç (salonun tavan kısmında yer alıyorlar ve çö- küntülere tırmanılarak ulaşılabiliyorlar). Mağaranın sol kolunun sonuna doğru solda kalan, fosil başlayıp traverten bir kola dönüşen bir yan kol bulduk. Yan kol minik bir hagadadan sonra oluşumlarla kapanıyor gibiydi ama ancak kafa sığacak genişlikte olan iki sütun arasında o kadar kuvvetli bir hava akımı vardı ki önünde duran uzun saçlının saçları dalgalanıyordu. Doğal ki oluşumlarla kapanan mağaraya saygımız sonsuz, boynumuzu eğdik ve geri döndük ama o hava akımı surata ilk çarptığında hissedilen heyecan paha biçilemez, anlatılamaz. Mağaraya girildiği an oraya daha önce ayak basıldığı anlaşılıyor. Köylülerin çeşitli eşyaları (bot ip vs.) görülebiliyor ve mağaranın içerisinde oldukça tahribat var (kırık sütunlar, kolonlar, duvarlardaki yazılar vb.). Mağaranın sonuna gelindiğinde ise mağara tavanı alçalıp sifon yaparak bitiyor. Saat 18:30 sularında iki ekip de mağaradan çıkmıştı. Akşam saat 22:00 deki otobüsümüze binerek İstanbul a geri döndük ama akıllarda hala o saç dalgalandıran hava akımı vardı. İstanbul a döndüğümüzde ise bizi çok daha büyük bir sürpriz bekliyordu. Mağara yıllar önce MTA tarafından incelenmiş ve çizilmişti. TAY envanterinde Küçük İhsaniye ve Büyük İhsaniye diye geçen mağaraları tekrardan ölçmüş olduk ama öte yandan bir çok ihbar toplamış olduk. Gezi öncesi TAY da arama yapmıştık ama yanlış ilçe içinde aramış olmamız bu ihbarların yeni mağara olduğunu düşündürmüştü. Mağaraların ilçeye ve yerleşime çok yakın olması da bu zamana kadar keşfedilmemiş mağaralar olması konusunda bizleri şüpheye düşürmüştü ama yöre halkının bu mağaraların mağaracı bir ekip tarafından daha önce incelenmemiş olduğu yönündeki ısrarlı yanıtları sonucunda ikna olmuştuk. Sonuç olarak eğlenceli bir geziydi. Güzel bir kamp alanı ayarlanabilirse ilk gezi için bile düşünülebilecek rahat, güzel, eğlenceli iki tane yatay mağara Zonguldak ta bizleri bekliyor. Hem yöre halkı çok sıcak kanlı, hem doğası muhteşem, Batı Karadeniz i aratmıyor, hem de ulaşım toplu taşımayla bile çok rahat sağlanabiliyor.

13 Dilek Barlas

14 Onur Kaya Topmeydanı Aydın m., Melek D. - µdilek Dumanlı Katılanlar Betül Filikçi, Erdi Canbay, Gözde Çelik, Melek Dumanlı, Merve Çevik, Murat Buğu, Onur Kaya, Ozan Küçükbağış, Özgün Sarısoy, M. Seda Erdural, Işıl Kalpkırmaz, Pelin Kurt, Adil Alibaş, Merve Aşaner, Serkan Çimen, Arzu Tağhan, Aydın Menderes, Julia Shatten, Burkay Güler, Melis Oktay. Gezi İzni Pınarbaşı İlçesi nde jandarmaya kimlikler götürüldü, ancak jandarma geziye katılan herkesin imzasını da istedi. Bir de ailelerimizin haberi var mı diye sordular. Ulaşım Ulaşım İTÜ'nün sağladığı araçla gerçekleşti. Giderken Safranbolu yolu kullanıldı ama Yeniçağ üzerinden daha kolay bir yol olduğuna dair iddialar var. Pınarbaşı'ndan Kazla Köyü'ne gidilerek Topmeydanı adı verilen düzlüğe arazi araçları ile ulaşılabilir. Eğer arazi aracı yoksa patikadan yürüyerek yaklaşık 20 dakikada Topmeydanı'na varılabilir Nisan 2009 Kamp Durumu Araba yolu rahat ama daha önceki günlerde yağan yağmurun neden olduğu çamur bizi epey zorladı. Araçtan inip 100 metre ötedeki kamp alanına eşyaları taşıdık ancak ağır eşyalar için Dağların Şerifi Kör Ali nin aracının çamura saplanmasına vesile olduk. İte kaka yoğun uğraşlarla araç refaha ulaştı. Kamp hemen mağaranın yanına kurulabiliyor. İlk bakışta masalarıyla ufak bir mesire yerini andırıyor ancak kimsenin bu kadar yolu mangal keyfi için gelmeyeceğinin farkına varıp mağaracı sever insanlar tarafından hazırlandığını anlaşılıyor. Suya ulaşmak için 200 m kadar yol aşmak gerekiyor. İlk gün cılız akan su bizi korkuttu. Ancak mavi hortumu takip ederek bol sulu günler geçirdik. Faaliyet esnasında güneş bize hep gülümsedi ama bir iki gün önceden yağışlı günler geçiren dağ bize kuru yakacak odun vaat etmedi. Onun yerine Pınarbaşı et lokantasının gönlü zengin ayrıca kendi de zengin olan sahibi bize iki çuval odun bağışladı. Böylelikle ateşimiz göğe ulaştı. Speleolojik Rapor Etrafta yer alan üç mağaradan kamp alanımızın yanı başında yer alan Topmeydanı Mağarası na giriş yapıldı. Topmeydanı Mağarası yatay ağırlıklı ama kısa inişlerden oluşan, cadı kazanlarının üzerine ip köprüsü kurularak ilerlenen bir mağara. Mağaradaki döşeme şekli kısaca şöyle; ilk girişteki göle ve ondan sonraki inişe travers döşendi. İkinci traversin devamında ise yaklaşma hattı ile 4-5 metrelik bir iniş var. Bu iniş deviye bir bolttan oluşuyor ve bir kısa inişle birleşiyor. İkinci kısa inişten sonra orjinal BÜMAK haritasındaki sarkaçın olduğu kısma takıl geç yapıldı. Buradaki gölden de bir deviye bolta geçildi. Haritada yatay merdiven geçişi olarak adlandırılan kısımda geçiş için bot kullanıldı. Sonrasındaki küçük hagadaya emniyet hattı döşenip sonraki (gölden sonraki) iniş de geçildi. Bundan sonraki kısımdaki cadı kazanlı basamak basamak inen bölüme ise iki adet takıl geç yapıldı. Döşeme tek nokta haricinde su yolundan kaçarak ve mümkün olduğunca yüksekten yapıldı. Tek bir yer haricinde eski döşeme ve bu döşemeye ait olan boltlar kullanılmadı. Burası da ikinci takıl geçten sonraki inişte stres olarak kullanılan eski bolt. Aktif galerinin genişliği zaman zaman 50 santime kadar daralan, tavan yüksekliği çoğu yerde 20 metreye ulaşan bir çatlak boyunca ilerlendi. Kış aylarında çok su çeken bu mağara arka arkaya birçok inişten oluşmaktadır. Hemen hemen her inişin altında çapları 2 metreye ulaşan cadı kazanları yer almaktadır. Mağaranın ¾'lük kısmı kuru galeriden oluşmaktadır.

15 Karşı Sayfada: Artık bu girişi mağaracılıkla tek alakaları Heeyoo okumak olan insanların bile tanıyo olması lazım. Sağda: Ekip Kastamonu da gezerken Müslüm Gürses e rastlar. Aşağıda: Çiçek çocuklar (çiçek toplamak?)

16 Kanunlar ve Mağaracılık Özgün B. Sarısoy, Aslı Döker, Merve Aşener, Gözde Çelik 2005 baharında Susurluk'ta "Hayvan kaçakçısı defineciler" olarak suçlanışımız... Gecenin bir yarısında köylüler kampı basar ve havaya sıkılan tüfeklerin sesiyle mağaracılar uyanır. Ne olduğunu anlamayan mağaracı grup çadırdan dahi çıkmaz ama kampı basan, köydeki düğünde de biraz demlenmiş yöre ahalisinin "Jandarmayı da alıp gelelim" seslerini işitirler. Köylülerin laflarıyla iyice gaza gelmiş bir astsubay kampı basarak bağırıp çağırmaya başlar. Durumu anlatmak için çadırdan çıkan Memo ve Yaman, köylülerin önünde kendini kral zanneden astsubay tarafından, ne olduğunu anlamadan birer tokat yiyiverirler. Ardından apar topar kamp toplatılır ve Susurluk Jandarma Karakolu'na gidilir. Gece nezarette geçirilir. Mağaracıların ifadesini alacak olan jandarma erleri, aralarında bir avukat mağaracı olduğunu görünce, kendisine şüpheli - lerin avukatlığını yapıp yapmayacağını sorarlar. Bunun üzerine, geziye katılan tüm mağaracıların, şüpheli olarak ifadeleri avukat eşliğinde alınır. Sıra avukatın ifadesini almaya gelince, Avukatlık Kanunu gereğince ifadenin ilgili Cumhuriyet Savcısı tarafından alınması gerektiğinden ve sabaha karşı abuk sabuk bir saatte savcı uyandırılmak istenmediğinden daha uygun bir saatin gelmesi beklenir. Nihayetinde telefonla ulaşılan savcı, böyle saçma bir iş için gelmeyeceğini belirtince diğer mağaracılardan farklı olarak avukatın ifadesi Tanık olarak alınır. Sonuçta tüm ifadelerden ve karakolda geçirilen saatlerden sonra mağaracıların üniversiteli, tehlikesiz (!) gençler olduğu anlaşılır; mağaracılar, zar zor bir araç ayarlanıp zorla toplandıkları kamp alanına geri bırakılırlar. Aynı saatlerde Susurluk Otogarı'nda, geziye sonradan katılmaya çalışan hevesli mağaracının başından ise çok farklı olaylar geçmektedir ki o konu bambaşka (bkz. gelecek sayı, Bıldırcın ın kaderi ). Bu olayda kamp yerine giderken köyün içinden geçilmiş ama muhtara bile haber verilmemişti. O dönemde köylerdeki hayvan hırsızlığı vakalarında bir artış olması sebebi ile köylülerin yabancılara karşı hiç sempatisi yoktu. Dolayısı ile kendimizi tanıtmadan bölgede kamp atmamız hiç hoş karşılanmamıştı. Deneme yanılma yoluyla ders çıkaran grubumuz bundan sonra muhtara haber vermeden kamp alanına gitmemeyi, bir de ifadesi alınırken avukat bulundurma, isteme hakkı olduğunu öğrendi sonunda Burdur - İnsuyu Mağarası'nda yaşananlar... Geçtiğimiz sene (2006) ODTÜSAT- MADAG'ın İnsuyu dalışlarına başlamasıyla bölgedeki hala bitirilememiş araştırmalar tekrar gündeme geldi. Bu araştırmalar arasında İnsuyu Mağarası nın araştırılmamış kolları ve Kızılin Mağarası bulunuyordu Aralık ayında ölçümlerine başladığımız Kızılin Mağarası nın araştırması devam ederken 11 Kasım 2008 Salı günü Hürriyet gazetesinde yer alan haber ile Burdur İl Sınırları içerisinde yapılacak olan mağara dalışı araştırmalarının süresiz durdurulduğunu, her türlü araştırmanın ise izne tabi kılındığını öğrendik. Yalnız söz konusu kısıtlamalardan ne MTA nın ne de Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü nün haberi vardı ki bu iki kurum mağaralar konusunda en yetkili iki kurumdur. Bunun üzerine 2009 başında gerçekleşen TMB Genel Kurulu nda da konuşulduğu üzere derneklerden ve kulüplerden Burdur Valiliği ne kısıtlamaların ve yasakların anlamsızlığı ve alınan kararların geri çekilmesi gerektiği yönünde taleplerimiz iletildi. Konu ile ilgili gelişmelerin ise Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik uyarınca taraflara yazılı olarak bildirilmesi talep edildi. Gelen yanıt ise kısa ve netti tarih ve 6941 sayılı yazımız yürürlükten kaldırılmıştır Mart ayında Şile'de grup liderine cezai işlem uygulanmaya çalışılması 2009 bahar döneminin ilk gezisi olarak hem yakın hem de işi bitmemiş bir bölge olarak Şile seçildi. Her yıl en az üç kere ziyaret edildiğinden ve Şile Belediyesi nin daveti üzerine belgesel çekimi, ilçe mağara dökümünün güncellenmesi gibi projeler gerçekleştirildiğinden yerel yönetimce ve yöre halkınca gayet iyi tanındığımızı düşünüyorduk. Yine de tedbiri elden bırakmayıp köy kahvesine uğramış hal hatır sorup durumumuzu anlatmıştık. Kampımızı kurduk, kazan kaynamaya başladı, ilk ekipler mağaralara girmek üzere hazırlandı ve mağara girişleri başladı. Ekipler kamptan ayrılalı birkaç saat olmuştu ki ufukta bir astsubay eşliğinde iki er göründü, kamp ateşine doğru yaklaşıyorlardı. Başta gayet sıcak başlayan konuşma ardından Bizimle ekip aracına kadar gelir misiniz? Telefonun çektiği tepeye gidip karakol komutanına bilgi verelim şeklinde devam etti. Bu noktaya kadar muhabbet olumlu geçmişti ama karakol komutanıyla görüştükten sonra astsubay ın ağzından çıkan "bizim burada olduğunuzdan haberimiz yok, sadece muhtara sözlü bilgi vermişsiniz, kamptaki herkesin kimliklerini toplayın, yetkilinizi de alın gelin. Kimlik bilgilerinizi alacağız, yetkilinize de düzeni bozmaktan cezai işlem uygulayacağız" lafları işin rengini değiştiriverdi. Kamp alanına geri döndüğümüzde Yaman ın Durum nedir? diye yanaşması ve olayı bir de BUMAD Başkan Yardımcısı

17 sıfatıyla tekrar anlatmaya çalışması, Orman Bakanlığı ile yapılan protokolden bahsetmesi ortamı tekrar yumuşatmıştı ve sonunda laf "bu seferlik böyle olsun, bir dahakine haber vermeden geçmeyin"e geldi. Başakçakaya Bütün bunlar yaşanırken olanlardan habersiz İnkese ekibi kuru kol üzerindeki bacaya varmış ve kısa bir sigara molası vermiş muhabbet ediyorlarmış. Biz Orman Bakanlığı, Şile Belediyesi ile gerçekleştirilen projeler diye komutana laf anlatmaya çalışırken erlerden biri Komutanım! ormandan konuşma sesleri duydum diye telaşla yanımıza geldi. Beş dakika sonra ensesinden yakalanmış kedi gibi şaşkın bir halde bir adet İso, Astsubayla beraber çıkageldiler. O sırada daha muhabbet tatlıya bağlanmamıştı ve Astsubay bütün ekibin dışarı çıkması gerektiğini söylüyordu. Sonuç olarak ne cezai bir işlem uygulandı ne de kampı toparlayıp bölgeyi terk etmeye zorlandık. Birkaç saat süren tatsızlıktan sonra konu kapanmış oldu. Kampa giderken muhtara da haber vermiştik. Peki ya şimdiki sıkıntı neydi? Demek ki sadece muhtarla yetinmeyip bir de İlçe Jandarma Komutanlığı na uğramamız gerekiyormuş. Zira Astsubay da defalarca aynı şeyi söylemişti: Ah geçerken bir de bize uğramış olsaydınız hiçbir sorun çıkmazdı Nisan ayında Kastamonu da yaklaşık üç saat izin almak için Jandarma Karakolu ve Hükümet Konağı arasında mekik dokuyuşumuz Bürokrasinin tavan yapışı 23 Nisan ın Perşembeye denk gelişini fırsat bilen ekibimiz Cuma gününü de satarak dört günlük bir Kastamonu ziyareti planlar. Geçmiş ve çok taze tecrübelerden ağzı yanmış ekibimiz bu sefer günler öncesinden yöre halkı ve jandarmayla iletişimimizi sağlayan Kör Ali yi arar. Kör Ali ye de özellikle sorulur: Geçtiğimiz seferki gibi mi yapalım yoksa ilçeden geçerken jandarmaya uğrayalım mı? diye. Geçen Şubat ayındaki Kastamonu ziyaretimiz sırasında Kör Ali kimliklerimizi toplayıp jandarmaya kendisi götürmüştü ve hiçbir sıkıntı yaşanmamıştı. Kör Ali yi de uğraştırmamış oluruz, geçerken karakola uğrayıveririz. diye düşünerek Pınarbaşı Jandarma Karakolu önünden geçerken ben ve Arzu herkesten kimliklerini toplayıp araçtan indik. Ekibin geri kalanını manav alışverişi için ilçeye uğurladık. Hoş geldiniz, nasılsınızla başlayan sıcak sohbetimiz bu şekilde sözlü bir bilgilendirmeyle izin alamayacağımızın, dilekçemizin ilk önce kaymakamlığa oradan da jandarmaya tebliğ edilmesi gerektiğinin bildirilmesiyle son buldu. İzin işlemlerine ondan sonra başlayabilirlermiş. Kimlik fotokopilerimizi çekip astsubayla beraber yazdığımız dilekçeye iliştirdikten sonra hükümet konağının yolunu tuttuk. Hükümet konağının girişindeki amca 23 Nisan kutlamaları nedeniyle ne kaymakamın ne de yazı işleri müdürünün yerinde olduğunu söyledi. Havanın yağışlı olması nedeniyle lisenin spor salonuna alınan kutlamalara gitmişler. Bu sefer de lisenin yolunu tuttuk. Başlamak üzere olan törene saygı duruşu öncesinde katıldık. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı ardından Andımız ın okunmasına da eşlik ettikten sonra dilekçemiz yazı işleri müdürüne ulaştı, kaymakama bilgi verildi ve tebligat imzamızı da kaptık. Doğruca jandarmanın yanına Jandarma nın yanında bu sefer bizi daha değişik bir sürpriz bekliyordu. Zamanında gelip mağaracılık eğitimlerine BÜMAK ta başlamış Trekist grubuna danışılarak hazırlanmış bir donanım listesi burnumuza dayandı. Bu sefer de Bu donanımlar yanınızda mı? Eğitiminiz tam mı? şeklinde sorulara maruz kaldık ve astsubay herkesin teker teker gelip imzalaması gereken bir belge hazırladı. Sorumluluğun kendimizde olduğunu belirten, Ekip, ayı tehlikesi, gerekli donanım, eğitim, vs. konularında bilgilendirildi gibi bir ifade içeren bu belgenin hazırlanması da bayağı bir uzun sürdüzira Astsubayımız iki parmak ile herkesin kimlik bilgilerini teker teker bilgisayara girmeye uğraştı. Bir taraftan bizi beklettiği için kendisinin de rahatsız olduğunu sık sık belirtiyor ve ekliyordu, işte günün özeti: Keşke katılımcı listenizi önceden bize fakslamış olsaydınız. Biz belgeleri hazır eder siz gelir gelmez bir imza atardınız ve sizi hiç bekletmezdik. Anlaşılan bölge ne kadar sık ziyaret ettiğimiz bir bölge olursa olsun önceden sadece yöre halkına haber vermek ve geçerken jandarmaya uğramak da pek yeterli olmuyormuş. Gelmeden üç dört gün önce amacımızı ve katılımcı listemizi belirttiğimiz bir dilekçeye ek olarak Orman Bakanlığı ile imzaladığımız protokolü hatta okuldan aldığımız gezi iznini kaymakamlığa ve jandarmaya fakslamak gerekiyormuş. Konuyla ilgili diğer gruplar neler diyor? Meltem Pancarcı (TAMAK) tüm jandarmalara yapılan çalışmalarla ilgili bir yazı hazırlanıp gönderilebileceğini ve çoğunluğuna

18 Özgün Sarısoy ulaşması sağlanırsa tepkileri azaltabileceğimizi söylüyor. Emrah Öztekin (MAD) ise jandarmayı önceden bilgilendirmenin herkes açısından faydalı olduğu ve ilişkileri yumuşattığı görüşünde. Hatta jandarmayı bilgilendirmenin olumlu bir yönü olduğunu da belirtiyor. Hadim tarafına düzenledikleri gezide başlarından geçenleri şu şekilde aktarıyor: Meteorolojinin çok yoğun kar yağışı uyarısı verdiği bir Ocak günü yaptığımız faaliyette bir askeri helikopteri Konya askeri hava üssünde yarı alarm durumunda 24 saat beklettiler. Mağaraya çok yakın bir yerde helikopterin inebileceği bir alan ayarlamışlardı ve iki kişilik bir jandarma devriyesini bize göz kulak olmakla görevlendirmişlerdi. Biz gece 2:30 sularında yöreye varınca Nerde kaldınız hemşerim? diye fırça yedik o kadar. Av. Aslı Döker (BUMAD) ise prensip olarak taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak tescil edilmemiş (yani arkeolojik, tarihi özelliği olmayan, bir sit alanı içerisinde bulunmayan) mağaralarda araştırma yapmanın izne tabi olmadığını, ancak kolluk görevlilerinin tamamen kendi takdirlerine kalmış bir şekilde yapılan çalışmayı ya da sebebini soruşturabileceğini, güçlük çıkarmaktansa işbirliği yapmanın her zaman mağaracıların çıkarına olacağını söylüyor. Kurumsal kimliklerimizi ön plana çıkarmanın öneminden bahseden Döker, üniversiteden gezi izin dilekçelerinin/dernek gezi kararlarının yetkililere mutlaka sunulması gerektiğini vurguluyor. Kanunlar neler diyor? Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu: Madde 7 - Jandarmanın sorumluluk alanlarında genel olarak görevleri şunlardır. Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak,... Burada bahsedilen gerekli tedbirleri almak ve uygulamak tabirinden ne anlaşılacağı açık olmadığından, o anda denk geldiğiniz jandarma görevlisinin eğitimi ve halet-i ruhiyesine göre istenmeyen olayların yaşanması mümkün. Yani Jandarma şüphe doğuran hiçbir olay olmasa da kılıfına uydurup kamu düzenini sağlama gerekçesi ile mağaracıları sorgulayabilir. Daha evvel başımıza geldiği gibi kampı toplatabilir. Burada da bilmemiz gereken, kanunla verilen hiçbir gücün sınırsız ve orantısız kullanılamayacağıdır. Aslında kaçmaya çalışmayan mağaracıyı tokatlamak, zorla araçlara bindirmek, kişileri bulunduğu yerde sorgulayabilecekken tüm kampı toplayıp karakola götürmek orantısız güç kullanımına harikulade örneklerdir ve ilgili jandarma görevlisinin disiplin kovuşturmasına konu olup ceza almasına yol açacak ciddiliktedir. Yukarıdakine ek olarak, ilgili jandarma görevlisi sivil kıyafette ise, jandarmaya kimlik sorulabileceği, soruşturmaya başlanıldı ise üzerimize atılı suçun ne olduğu ve hangi sebeple sorgulanmak istendiğimizi öğrenme, yakınlarımızdan istediğimiz birine haber verilmesini isteme ve ifade verirken avukat bulundurma hakkımız olduğu da bilinmelidir. Avukatınız yoksa Barodan bir avukat atanmasını isteyebilirsiniz. Unutmayın ki, avukatınız olmadan kolluk kuvvetlerine verdiğiniz ifade, mahkemede tarafınızca kabul edilmediği sürece karara esas alınamaz. Aslında jandarmanın düzenli olarak yaptığı yanlışlardan biri de, kimlik bilgilerimizin ve gezi amacımızın (Kimlik Bildirme Kanunu çerçevesinde) önceden jandarmaya bildirilmesinin zorunlu olduğunu iddia etmeleri konusunda. Buradaki yanlış uygulamaya sebep, jandarmanın bölgesindeki kamp, pansiyon, otel vs gibi tesislerde kalacak herkesin jandarmaya o ilgili yerin sorumlu işleticisi tarafından bildirilmesi zorunluluğundan geliyor. Ancak, söz konusu Kimlik Bildirme Kanunu, jandarma bölgesinde kamp yapacak bizim gibi -yani bir tesiste kalmayacak ve başında sorumlu işleticinin bulunmadığı- kişileri açıkça kapsamadığından, bizim bu kanun kapsamında önceden kimlik bildirme mecburiyetimiz yok. Burada açık bir kanuni boşluk var. Yani aslında jandarmanın bize söylediği Tüm kimlik bilgilerinizi önceden bize ver-

19 melisiniz cümlesinin kanuni hiçbir dayanağı yok ve yine buna dayanarak bize hiçbir idari ceza verilmesi mümkün değil. Kabahatler Kanunu: Kimliği bildirmeme - MADDE 40.- (1) Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde kamu görevlisine kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiye, bu görevli tarafından elli Türk Lirası idari para cezası verilir. İşin aslı şu ki Jandarma ya, Muhtar a kimliğimizi önceden bildirmemiz gibi bir mecburiyetimiz yok. Ancak bu kamu görevlileri tarafından sorulduğunda, kimliğimizi derhal sunabilmemiz gerekiyor. Aksi halde, kimliği tespit edilemeyen kişilerin Cumhuriyet Savcısına gönderilmesi ve gözaltına alınması riski dahi var. Bu demektir ki her zaman kimliğimizi ispat eden resmi bir belgeyi (paso resmi bir kimlik değildir) yanımızda bulundurmalı ve gerektiğinde ibraz edebilmeliyiz. Orman kanunu: (büdütör: Orman kanunu, ehe ehe) Madde 76- Devlet ormanlarında a) Orman İdaresince belirlenen konak yerlerinden başka yerlerde gecelemek, b) Ormanlarda izin verilen ve ocak yeri olarak belirlenen yerler dışında ateş yakmak veya izin verilen yerlerde yakılan ateşi söndürmeden mahalli terk etmek yasaktır. Aynı kanunun 110. maddesi gereği (a) bendinde belirtilen fiili işleyenlere elli Türk Lirası idari para cezası verilir, (b) bendinde belirtilen fiilleri işleyenler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolunur. Yani, gidilecek mağara orman alanı içersinde ise, kamp alanının orman dışında mağaraya yakın bir yerde olmasına ya da orman idaresince belirlenmiş konaklama yerlerinde kalmaya azami dikkat edilmelidir. T.C. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, yurttaşların kamu kurumlarından bilgi alma hakkını tanımlamak, bu hakkın kullanımını düzenlemek amacıyla çıkarılmış bir kanundur. 9 Ekim 2003'te kabul edilmiş, 24 Nisan 2004'te yürürlüğe girmiştir. Kanun, 1. Maddesinde bilgi edinme hakkının demokratik ve şeffaf bir yönetimin gereği olduğunu belirtir. Jandarma kampı toplatmak istediğinde, mağara girişlerine izin vermediğinde ya da belirli bir bölgede mağaracılık faaliyetleri yasaklandığında bu kanun kapsamında yazılı olarak gerekçelerini talep edebiliyoruz. Zira okuldan aldığımız izin belgelerimiz elimizde, köylünün orada olduğumuzdan haberi var, kaçakçı değiliz, hırsız değiliz, ne yaptığımız belli. Yalnız bu işlem sırasında muhatabımız karakol komutanı ya da bulunduğumuz yerin üst idari amiri ve gerekçelerini mutlaka yazılı olarak talep etmemiz gerekiyor. Ancak cevapların hemen verilmeyeceğini de bilmemiz gerekiyor. Söz konusu kanun çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlara baskı uygulamak, uygulamaların iç denetime tabi olmasını, İnsuyu olayındaki gibi kararların değişmesini sağlamak mümkün. Ancak, son derece anlaşılır sorulara dahi komik cevaplar almamızı engellemek mümkün değil. (Bkz. Kolluk güçlerine Ne kadar biber gazı kullanıldı? diye soran avukata Gerektiği kadar! diye cevap verilmişti. - Radikal, 21 Temmuz 2008) İşin özü Gittiğimiz yerlerde rahat bir konaklama yaşamak için önce köy muhtarını sonra jandarmayı nereye gideceğimiz nerde konaklayacağımız ve ne yapacağımız hakkında bilgilendirmemiz gerekiyor sonunda Burdur da başımıza gelenler de gösteriyor ki birkaç işgüzarın başının altından çıkanlar Bilgi Edinme Hakkı Kanununun bize tanıdığı haklar sayesinde takip edilebiliyor ve sonunda önlenebiliyor. İşgüzar yöneticilerin ya da çokbilmiş milletin yaptıklarıysa yanına kalıyor. Gezilere giderken yanımızda bizi tanıtan broşürlerimizin, dergilerimizin, okuldan aldığımız gezi izninin, dernek gezi kararının, Orman Bakanlığı ile BUMAD ın Kırklareli için imzaladığı protokol gibi belgelerimizin olması çok önemli. Zira bunların hepsi bizi tanıtan, bilgi ve tecrübe düzeyimizi ortaya koyan belgeler. Kastamonu daki gibi bir olay için kendinizi karakol komutanının yerine koyduğunuzda anlarsınız ki karşınıza geçip de Biz mağaraya gireceğiz, dört gün de oralarda kamp atacağız. diyen grubun bilgi ve tecrübe düzeyini anlamanın başka yolu yoktur. Annem misin? Babam mısın? İstediğim yere girer, istediğim yerde kamp kurarım şeklinde düşünülmemelidir çünkü karakol komutanı da bizim güvenliğimizi sağlamakla yükümlü olduğundan başına bir şey gelme olasılığı yüksek bilgisiz bir grubu göz göre göre araziye salmak istememektedir.

20 Bir Yudum Memo Faik Boşverin termali mermali. Yün giyin yün. Ben çok üşüyen dağcı gördüm ama hiç üşüyen koyun görmedim. M.E.D. Mehmet Emre Döker, ülkemizde kıymeti hayattayken anlaşılan ender değerlerdendir. Bu özel sayıda bu özel insanın bilinmeyen yönlerini gün ışığına çıkartmaya çalışacağız. Peki Mehmet Emre Döker kimdir? Kendisi bu soruya Oldukça sinir sahibi bir insanım. Çok çalışıyorum. Stres içerisindeyim. Şiddete meyilliyim. Zaman zaman sol taraftan şöyle bir ağrı giriyor. Kalbim sıkışıyor. diye cevap vermiştir. Başta burada sıraladığı durumları göz önünde tutacak olursanız Mehmet Emre Döker i sıradan bir bireymiş gibi ele alıp çalışmaktan bunalmış mağaracılar kervanının içine kolayca sokabilirsiniz. Fakat bu sözleri daha dikkatli irdeleyecek olursak, Mehmet kendini bilen, iyi ve kötü özelliklerinin farkında olan erdemli bir insandır. Ayrıca babacan bir kimliğe sahiptir. BÜMAK a kendisinden çok sonra gelmiş olan bizlere hep babacan bir tavırla yaklaşmış, elimizden tutmuş, adeta bir rehber olmuştur. Bu rehberliğine karşı edindiğimiz bu borcu birazcık da olsun ödemek için O nu sizlere tanıtmaya karar verdik. Mehmet i mağaracılık camiasından ve yakın çevresindeki pek çok kişiye sorduk. Aldığımız cevaplar hep övgü doluydu ve çok uzundu. Hepsine burada yer vermemiz imkansızdı. Bu yüzden sizlere sadece hayat arkadaşı Aslı Oltu Döker in ağzından kısaca Mehmet i tanıtıp asıl bilinmeyen ve bilinmesi gereken yanlarına geçeceğiz. Umarım keyifli ve bilgilendirici bir yazı olur. Mehmet Döker

21 Başak Çaptır 3: Treynink Senc İşte Aslı Hanım ın ağzından Mehmet Emre THE MEMO Döker : (10:20:11 PM) aslı oltu: çok salak bi insan (10:20:13 PM) aslı oltu: arabasının anahtarını kapının üstünde unutur (10:20:26 PM) aslı oltu: evden anahtar cüzdan cep tel.nu olmadan çıkar hep hırsız gibi giriş banyo penceresinden girdi kaç kere (10:21:08 PM) aslı oltu: yeter mi? Mehmet Emre Döker in Çok Yönlülüğü Çoğu insan hayatında farklılıklar olsun değişimler olsun ister. Bu nedenle de çoğumuz farklı farklı uğraşların içine girer ve zaman zaman da bunlara yenilerini ekleriz. Fakat Bumad bünyesinde öyle değişime aç ve bir o kadar da yaptığı atılımlarda başarıya alışık biri vardır ki onu anlatmaya kelimeler yetmez. O, Mehmet Emre Döker dir. İşte Mehmet Emre Döker in çok yönlülüğü: Sportif Mağaracı Memo Pek çoğumuz gibi Mehmet de başlarda mağaracılığın sportif kısmına eğilmiş ve bu yönde kendisini geliştirmiştir. Uzun dönemler Memo ile pek çok mağaraya girmiş ve Türkiye nin popüler mağaracılarından olan Yaman Özakın, Memo yla mağaraya girmeyi ayrıcalıklı bir deneyim olarak değerlendirmektedir. Azmi, çalışkanlığı, sağduyulu hırsı ile bu spora gönül vermiş pek çok gencin hayranlığını ve sevgisini kazanmıştır Memo. Fakat Memo, çoğu sportif mağaracının düştüğü hata olan geride bir eser bırakmama yanılgısına düşmemiş, yılların getirdiği bilgi ve deneyimlerini genç mağaracılarla paylaşmak için yanına öğrencisi olan Aydın Menderes i de alarak Anatolyın Keyvink Tekniks (Götün Götün Mağaracılık) isimli eseri yazmıştır. Şimdi o eserin bazı bölümlerinden sizlere alıntılar sunacağız. Kişisel Malzemeler - Pörsınıl Eküyıpment (2008, sy 5 A.K.T, Döker ve diğerleri) Boşverin termali mermali. Yün giyin yün. Ben çok üşüyen dağcı gördüm ama hiç üşüyen koyun görmedim. Ölçüm - Sörveyink (2008, sy 5 A.K.T, Döker ve diğeleri) Yoooo bence klinoyu alırken iki gözü açmaya gerek yok. Ben tek göz açık alıyorum hep mis gibi de çıkıyor. Senc M: Nasıl olur 223 pusula mı olur? A: Abi üçüncü defa okuyorum ya işte 223 M: üçüncü defa okuyorsan tamam o zaman. Mağarada - İn da keyv Mağarada, gruplar halinde bir çatlağı ya da çarşağı tırmanırken grup halinde yapmasak e daha iyi tabi ama. Çanta taşırken elden eleden kaçınmayınız. Hatta hep elden ele yapınız. Arkadaşlığınız gelişir. Bu arada inişlerde de elden ele yapıp arkadaşlarınıza hoş şakalar da yapabilirsiniz. Beslenme - Ekspedişın fud Abi yanında yeterince yemeğin olsun, suyun olsun Dünya nın merkezine inersin. Bırak karbonhidratı, ye sen ye. Biraz kilo al. Vücutta yağ iyidir biraz üşütmez. Yemek alışverişine yiyen adamı göndereceksin. Sonra böyle aç kalınır. Kurtarma - Reskü Kurtarmaya girerken böyle atlara verilen dopinglerden çakacaksın hıaaaaaaa diye zınk diye çıkarırsın herifi. Antrenman - Treynink Ne antremanı? Gireceksin mağarana işte. İyice sapıttınız siz. Sakatlanacaksın başımıza iş çıkaracaksın. İniş - Disendink O sakat yaa... Koldan dolamalı sırttan geçirmeli olan iyi, doğru yaparsan daha güvenli. Ama sağlam eldiven şart. Yavaş akıcı inmek lazım. Uzun olduğu zaman ip esnediği için yoyo etkisinden kesik kesik inmeye başlıyosun. Kontrolsüz oluyor.ellerinde ipi Çaptır 5: EkspedişınFud Bol Bol Yeyin Demokrasi Pilavı: Nasıl pilav yapılacağını bilmeyen en az üç erkek en önemli malzemesidir. hep birlikte mutfağa gidin.korkmayın, bu yabancı ortamda tek tutunma şansınız birbirinize destek olmak ve oy birliği ile alınacak kararları fazla tartışmadan uygulamak olacaktır. aşağıdaki örnek soruları sırayla oylayabilirsiniz: -bunlardan hangisi pirinç? -pilav neyin içinde pişirilir? -bunlardan hangileri yağ? birden çok yağ çeşidi tanımlanırsa, hangileri ne kadar kullanılacak? -hangi ocak kullanılacak, altı hangi kademede yakılacak? -su? -pişme zamanı kaç dakika ve / veya saattir? bütün bunları uyguladıktan sonra oylanacak son bir soru kalıyor: -bu pilav yenir mi? gevşettiğin zaman esneyip gerilmiş olan ip lastik gibi çekiliyor kayıyor elinden. Çıkış - Assendink Seve seve indin, sike sike çıkacaksın. Şair Mehmet Emre Mehmet Emre Döker teknik eserler yazmakla yetinmedi tabi. Edebiyata da merak saran Mehmet Emre, çeşitli tarzlarda eserler vermiştir. İşte şairin fantastik öğeler içeren epik bir şiiri: Moria! Moria! beni de bas bağrına Ümidim yok çıkmak için dışarıya Kim dayanır bu Balrog'un kahrına Gayrı artık baltam bana yar oldu Aule den ayıranlar, ettiğinden ne buldu? Bir gün bu madende göçüp gidersem Bil ki sebep ork ve goblin olmuştur Sanma suçlu olan madenimizdir En büyük darbeyi, bana Balrog vurmuştur Çekemez oldum Elf'i, bize ne verdi? Lorién yollarında çare tükendi Hiç ayrılık yok diye yemin ederken Valar bizi nasıl da ayırıverdi İlk tercihimiz her zaman annemizin faşizan pilavı olacaktır ya da yemek yapmayı bilen bir arkadaşınızı mutfağın diktatörü seçebilirsiniz, ama örnekteki demokratik süreci uygulayarak uzun vadede bütün arkadaşlarınız hep birlikte yemek yapmayı öğrenebilirsiniz.. Aman Ha! Kendi halinde ocağın üzerinde duran tencerenin (ki içinde iki aylık makarna olduğu herkes tarafından bilinmekte fakat yok sayılmaktadır) bir gün lazım olması sonucu kapağının sıkıştığının anlaşılması. güç bela kapağının açılmasıyla beraber abiyle birlikte öğürmeye başlanması. sebep, tatlı ekşi ve insanın gözlerini yaşartacak kadar kesif iğrenç koku, eskiden makarna olan beyaz sıvının üstünde tencereyi kaplayan bir cm lik yeşil küf tabakasından sis gibi yükselen sporlar. bir daha açıkta makarna bırakmak mı, asla.. Kazmadan var olmanın ne anlamı var? Söyle şimdi nasıl kazacağım? Beni can evimden vuran kibirim Zor da olsa dışarıya çıkacağım M.E.D.

22 Ve en başarılı olduğu tür olan Aşk Şiirlerinden sadece küçük bir örnek: iki kelime deha atıyorum içimde hırlayan köpeğe; seni seviyorum Genç Mehmet Mehmet olgun olduğu kadar çocuktur da. Çocukla, çocuk olur. Mahallenin zibidileri olan Doğuş ve Aamet efendi ile oynadığı dokuz aylık, gol atan kaleye, alman dokuz aylığı gibi oyunlarda hem hırsıyla göz doldurmuş hem de yattığı çamurlarla da çevresindeki insanları eğlendirmeyi bilmiştir. Yaşam enerjisini hiç yitirmeyen Mehmet, genç mağaracıları her zaman sevmiş ve kollamıştır. Jeolog Memo Mehmet Döker mağaracılık şemsiyesi altında yer alan bütün alt kollarla uğraşmıştır yılı Bozkır Araştırma Gezisinde ortaya attığı Mağara jeolojisinde çığır açan Kalkerin kontakt noktası ve Tüm bu suyun birleşip battığı, su batan mı? teoremleri o günden beri Türk mağaracıları arasında tartışılmakta ve pek çok saygın kulübün litaratürüne girmiş bulunmaktadır. Kaşif Mehmet Efendi Kaşif Mehmet Efendi ağzından hiç düşürmediği, O zaman keşfe devam ve Eeeee hadi keşfe devam edelim şiyarlarıyla tüm mağaracıların gönlündeki keşfetme ateşinin adeta körüğü olmuştur. Esnaf Memo Mehmet Döker, iyi bir mağaracı olduğu gibi örnek bir esnaftır da. İşiyle mağaracılığı hiçbir zaman bir birine karıştırmayan Mehmet, zaman zaman gezilerde karşısına çıkan fırsatları da değerlendirmeyi bilmektedir. Bozkır 2007 Araştırma Gezisi nde Gündoğmuş un unutulmuş köylerine dahi fırın satabilmiş olması onun işini ne kadar seven ve işinde ne kadar başarılı bir insan olduğunun göstergesidir. Esnaflıktan gelen tecrübesi, mağaracılıkla ilgili sorunların bir kısmını aynı perspektiften çözebilmesini de sağlamaktadır. Ulaşım, satın alma ve mağara girişlerinin planlamasında bu yönünün öne çıktığına pek çoğumuz şahit olmuşuzdur. Bu duruma örnek verecek olursak malesef gerçekleştirilemeyen Pınargözü Araştırma Gezisinde kendisini bilim adamı olarak nitelendiren mağaracılar sismik yöntemleri konuşup vakit kaybederken Mehmet duruma el koymuş, Ben esnaf adamım, sismik mismik anlamam, adamlar bize ekmek dedi, çadır dedi, katır dedi, efendiler bırakın bu hesapları diyip bir çırpıda gezinin olası bütçesini ve gidişatını hesaplayıvermiştir. Ülkemizin güzide mağaracılarından Memo yu tanıttığımız bu yazının da sonuna geldik. Umarız size Mehmet Emre Döker i bir gıdım olsun, bir nebze olsun anlatabilmiş, onun o güzel kişiliğini daha yakından duyumsamanızı sağlayabilmişizdir. Sencer Mukavva Çoltu

23 Sanatçı Kare Kare Çocuk Aslı Oltu Döker Mehmet Emre Emniyetli Sürücü Açık Görüşlü Malzemeyi Kullanmasını Bilen Lojistik Uzmanı Mira Rudarska Aslı Oltu Döker Özgün B. Sarısoy Sencer Mukavva Çoltu Aslı Oltu Döker

24 Ünye - İhbar Serkan µisot Telefonu kapattığımda halen biraz şaşkındım. Şaşkınlığımın sebebi konuştuğum insanın mağaraların turizme açılması konusunda bizim kadar hassas olmasıydı. Arayan Ordu İl Kültür ve Turizm Müdürü Erkan Gülderen idi ve Ünye de bulunan Yaz Konağı Mağarası hakkında konuşmuştuk. Konuşması sırasında mağaraların turizme açılması sırasında yapılan tahribatlardan bahsetti ve daha sonra Yaz Konağı Mağarası nı turizme uygunluluğu açısından değerlendirmemizi istedi. Eğer daha önce konuştuğumuz şekilde bir tahribat gerçekleşecekse projeye onay vermeyeceğini de ekledi. Bu konuşmamız üzerinden iki buçuk ay geçmesine ve Erkan Bey in beni ayda bir aramasına rağmen biz bir fırsatını bulup Ordu ya gidememiştik Mayıs tarihleri arasında ise makûs talihimizi yendik ve ben, Aydın, Atik, İso dan oluşan bir ekiple Ünye yollarına düştük. 15 Mayıs akşamı zor da olsa kulüpten çıktık. Kendi çantalarımız sırtlarımızda, mağara çantaları ellerimizde Bebek Kapı ya doğru inerken, şıpıdık terlikleriyle yanımızdan geçen Sportsfest turist kafilesi biraz oyun disiplinimizi bozsa da, aşağıya inip otobüse binebildik. Beşiktaşa varıp çaylarımızı da yudumladıktan sonra servise binip otobüse bineceğimiz yere gittik. Otobüsümüzün rötar yapmasına rağmen keyiflerimiz kaçmadı; çünkü bu bir ihbar gezisiydi ve çok eğlenceli geçeceğe benziyordu. Sabah 9:30 civarında uykulu gözler ile Ünye ye vardığımızda bizi Ünye nin turizm sorumlusu Sedat Türk karşıladı ve hemen kahvaltıya götürdü. Ünye manzaralı açık büfe kahvaltıyı görünce uykumuz hemen açıldı. Kahvaltı boyunca araştıracağımız mağaralar hakkında detaylı bilgi aldık ve kahvaltıdan sonra hemen Yaz Konağı Mağarası na doğru yola koyulduk. Yaz Konağı Mağarası merkezden yalnızca 4 km. uzaklıkta olması ve bölgenin araştırılmış en uzun mağarası olması nedeniyle turizm açısından değerlendirilmesi sıkça gündeme gelen bir mağara. Hatta internetten okuduğum kadarıyla burayı turizme açmak seçim vaatlerine bile girmiş. Hal böyle olunca, mağarayı gösteren tabelalar merkezden başlıyor ve mağaraya kadar ulaşan asfalt bir yolu gösteriyor. Öğlene doğru mağaraya girebildik. Mağara, daha önceden MTA tarafından araştırılmış ve haritalanmış bir mağara. Harita elimizde, burası bu galeridir, şurası bu şelaledir diye ilerlerken, mağaranın sol (anakol) kolundaki haritada belirtilmemiş bir yer gözümüze ilişti. Dar ve yüksek bu kol yaklaşık 60 netre sonra tavanı gözükmeyen bir odayla son buluyor. Mağaranın anakolu genelde dar ve yüksek özellik göstererek 900 metre devam ediyor ve yine tavanı yüksek ve yan tarafından şelale akan bir odayla son buluyor. Bazı yerlerde sıkışan taşlar tehlike yaratmış durumda. Bunun haricinde girişten itibaren sağa devam eden kolda 4-5 metrelik bir iniş (doğal bağlantı ile döşendi), ve 3 metrelik bir tırmanış var. Bu kol, çok az devam ettikten sonra daralarak sonlanıyor. Bu kadar turizm geyiği yapılınca oluşum bakımından bol bir mağara beklerken hayal kırıklığına uğradığımızı da eklemeden geçemeyeceğim. Mağaradan çıkınca oradaki evlerden birine misafir olup mağara maceramızı anlattık. Çay ve gofret, mağaradan yeni çıkmış bünyelerimize de ilaç gibi gelmişti. Bizi misafir eden amcaya mağaranın turizme açılmaya değer

25 bir mağara olmadığını söylediğimizde amca çok üzüldü. Daha sonra muhtarın kahvehanesine gidip mağarayla ilgili durumu bir de orada anlattık. İşin garibi, muhtara mağaranın turizme açılamayacağını söylediğimizden hemen sonra televizyonda Olmaz olmaz bu il olamaz çalıyordu. Neyse, duruma muhtar da çok üzüldü, sigara üstüne sigara yaktı adamcağız. Acı haberi verdiğimiz yetmemiş gibi, Atik tam bu sırada Üzülme muhtar emmi, mağaran 60 metre daha uzadı diye adamcağızla dalga geçti. Şansımıza muhtar iyi bir insanmış da tek laf etmedi. Üstüne bize bir de tas kebabı ısmarladı. Yemeğimizi yedikten sonra, muhtarın oğlu Recai ile köye geri döndük ve muhtarın sadece fındık mevsiminde kullandığı evinde misafir olduk. Çekirdek çitleyip televizyon izledik. Sonraki gün sabah erkenden kalkıp kahvaltı etmeden, yani relax style of Bümak ı hiçe sayarak, Yaz Konağı Mağarası na girdik ve daha önceki gün araştırdığımız kolun ölçümünü aldık. Aslında bu çalışkanlılığımızın da meyvesinin toplamadık değil çünkü ölçümden sonra Ünye nin tamamına hakim Çakırtepe de, ekibimize yağlı-ballı-börekli-sucuklu-yumurtalı kahvaltımızı ısmarlandı. Kahvaltı sırasında, Sedat Bey ile sıradaki mağarayı konuştuk. Öğleden sonra üç civarı, Ağudere Köyü nde bulunan Ağudere Mağarası na ancak varabildik. Mağaraya, köye gelmeden sağdaki dere yatağı takip edilerek ulaşılabilir. Mağaranın dar ve su çıkan ağzından biraz devam edince mağaranın biraz genişleyerek suyun geldiği yöne doğru devam ettiğini gördük. Suyun geliş yönünde ilerlediğimizde, şelalesi olan geniş bir galeriye çıktık. Mağaranın bu kısmında yaklaşık 5 metrelik malzemeli bir tırmanış sonunda çıkılabilecek ve devam etmesi muhtemel bir kol bulduk ama tırmanamadık. Galerinin isminin Yemedi Galerisi olmasına da tam bu sırada karar verdik. Mağaranın ölçümünü aldıktan sonra Ünye Merkez e dönmek üzere yola çıktık. Tam şimdi nereye kamp atacağız, ne yemek yiyeceğiz? derdimiz başlamıştı ki köyden bizi getiren muhtarın oğlu Gökhan, Ankara Oteli nin önünde durup Bu gece burada kalacakmışsınız dediğinde şaşırıp kaldık. Sedat Bey sağolsun bize otel ayarlamış. Otele yerleştikten sonra otelin karşısındaki pidecide karnımızı tıkabasa doldurduktan sonra içeceklerimizi alıp otele döndük. Lobiden geçerken çevirmeyle karşılaştık: otel sahibi Atila Atabek bizi çevirdi ve bayağı uzunca bir süre muhabbet ettik. Ertesi gün ne yapacağımız çok belirsizdi ama biz yine erkenden kalktık. Süper bir kahvaltı ettikten sonra hükümet konağına doğru yola koyulduk. Hükümet konağında Sedat Bey ile buluşup Şirin Ünye Gazetesi ne röportaj vermeye gittik. Daha sonrasında da öğle yemeği yedik. Bu günün böyle yemek yiyerek, çay içerek geçeceğini düşünmeye başlamıştık ama korktuğumuz başımıza gelmedi. İnkur Beldesi, Kocatepe Mahallesi nden gelen bir ihbar neticesinde, Delikağzı Mağarası na gittik. Mağaraya varıp şöyle bir kafayı uzattıktan sonra saatin geç olduğunu farkettik ve mağaraya girme işini ertesi güne bıraktık. Ünye ye geri dönerken İnkur belediyesinin önünde soluklanıp, bir çaylarını içtik. Bizi her zamanki gibi defineci zannettikleri için Burada mağara olayı yok! şeklinde cümleler ile muhabbete başladıysak da, Aydın ın sinirlenmesi ve İbrahim Abi nin arabuluculuğu sayesinde İnkur Beldesi, İncirli Mahallesi, Akpınar Mevkisi ndeki belediyenin kazı yapıp su çıkardığı yerdeki mağaranın ihbarını alabildik. Çaylarımızı içip kalktıktan sonra tam Ünye ye dönüyorduk ki, ani bir kararla Ünye Kalesi ni gezmeye gittik. Otele döndüğümüzde Erkan Bey, Sedat Bey ve Attila Ağabey den oluşan bir kadronun bizi beklediğini gördük. Erkan Bey ile tanıştıktan sonra başka bir otele akşam yemeğine gittik. Araştırdığımız mağaraların durumu ve Türkiye deki diğer mağaralar üzerine bayağı bir konuştuktan sonra sıra Ordu turizmine geldi. Erkan Bey kafasındaki projeleri anlattı ve bizim fikirlerimizi aldı. Çok güzel bir yemek de böylece bitmiş oldu. Daha sonraki sabah, çok erkenden Delikağzı Mağarası na gittik. İki gündür ıslak olan tulumlarımızı üstümüze geçirip mağaraya girdik. Mağara, geniş çöküntü bir galeriyle başlayıp daralarak devam ediyor. Bir müddet sonra sürünerek devam ettiğimiz anakol, tabanında guano kaplı bir göl bulunan geniş bir galeriye açıldı. Botumuzun olmaması ve kimsenin guanoya bulanmak istememesi nedeniyle mağaranın araştırmasını tamamlayamayıp geri döndük. Öğlene doğru mağaradan çıktık ve İbrahim Abinin ısmarladığı saç kavurmayı afiyetle götürdük. Daha sonra İnkur da su çıktığı söylenen yere gidecektik ki, Sedat Bey in ısrarı üzerine, Tekkiraz Köyü, Veli Bayraktar Mahallesi nde bulunan Kız Kayası Mağarası na gittik. Geniş bir odayla başlayıp ilerledikçe daralan bu mağarada, bir süre sonra sürünerek devam etmeye başladık. Mağara, oluşumlu küçük bir odacıkla son buldu. Mağaradan çıkar çıkmaz aceleyle Ünye merkeze döndük. Otele gittik, eşyalarımızı aldık, yemek yedik derken geri dönüş otobüsümüzün vakti geldi. Sedat Bey ile Ünye ye bir daha gelmek için anlaşıp otobüsümüze bindik, İstanbul a döndük.

26 BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ MAĞARA ARAŞTIRMA KULÜBÜ BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ MAĞARA ARAŞTIRMA KULÜBÜ AĞUDERE MAĞARASI (PLAN) Ağudere Köyü, Ünye ORDU Uzunluk: 98 m. Ölçüm: BCRA 3C, Adil Alibaş İsmail Onur Gürses Çizim: Serkan Çimen 0 Ölçek (m): GİRİŞ hortum Nm (Mayıs 2009) 2A BÜMAK Şelale? M5 0 DELİKAĞZI MAĞARASI (PLAN) Kocatepe Mahallesi,İnkur ORDU Uzunluk: 119 m. Derinlik: m. Ölçüm: BCRA 3C, Adil Alibaş Serkan Çimen Çizim: Adil Alibaş Ölçek (m): ? Nm (Mayıs 2009) BÜMAK GİRİŞ

27 BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ MAĞARA ARAŞTIRMA KULÜBÜ BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ MAĞARA ARAŞTIRMA KULÜBÜ 0 KIZ KAYASI MAĞARASI (PLAN) Tekkiraz Köyü, Ünye ORDU Uzunluk: 69.5 m. Derinlik: +7.5 m. Ölçüm: BCRA 3C, Serkan Çimen İsmail Onur Gürses Adil Alibaş Çizim: Adil Alibaş Ölçek (m): Nm (Mayıs2009) BÜMAK GİRİŞ YAZ KONAĞI MAĞARASI - YAN KOL (PLAN) Yaz Konağı Köyü, Ünye ORDU Uzunluk: 64 m. Ölçüm: BCRA 3C, Serkan Çimen İsmail Onur Gürses Çizim: Serkan Çimen Nm (Mayıs 2009) 0 Ölçek (m): BÜMAK Ana kol

28 A Elbereth Gilthoniel! Aydın Menderes Kurban bayramı gezisine gidemeyenlerin gerçekleştirdiği günü birlik clique İnkese gezisinde Ahmet le bulmuş olduğumuz yeni pasajı bir türlü ölçememiştik. En sonunda boş bir haftasonunda bir araya gelip Yaman, Ahmet, Adil ve benden oluşan bir kadroyla Şile ye gittik. İnkese nin kamp alanına geldiğimizde bizi, daha doğrusu beni tatsız bir süpriz bekliyordu. Kaskımda sabit olarak duran ana ışık kaynağım çalışmıyordu. Yanımızda yedek ışık kaynağı vardı fakat ana ışık kaynağı olarak bana güven vermemekteydi. Bunun üzerine istemeye istemeye dışarıda beklemeyi teklif ettim. Bir yandan da mağaraya girmeyi ve ölçülmemiş yan kola tekrar girip yeni lazerli ölçüm aletimizi denemek istiyordum. Sonuçta surat ifademin de etkisiyle ekip arkadaşlarım, Dört kişiyiz bir şekilde idare ederiz diyerek beni ikna ettiler. Mağaraya girme heyecanıyla son derece güvensiz birşey yaptığımı biliyordum fakat o dandik ışık kaynağıyla girmeyi kabul ettim. Dört kişi hızlı bir şekilde hazırlanıp mağaraya girdik. Mağarada daha ilk ciddi su birikintisini hızlı bir şekilde mümkün olduğunca az ıslanarak geçtik. Sudan çıkar çıkmaz Adil mağaranın girişinden beri elinde telsiz gibi tutup çocuk gibi konuşup durduğu lazerli ölçüm aletinin üstünde olmadığını farketti. Su birikintisine düşürmüştü. Emek emek ıslanmadan geçtiğimiz suyun içine yatarak yaklaşık yarım saat kadar aradık laserli ölçeri. Yaman ince tabanlı çizmeleri sayesinde ayakları ile yoklayarak o bulanık suyun içerisinde aleti bulmayı başardı. Mağara içerisinde ıslak bir şekilde ilerleyip birkaç önceki gezide bulunan ölçülmemiş kola geldik ve orada olanlar oldu. Güvenmediğim ışık kaynağım, kaygılarımı haklı çıkartıp sönmüştü. Zaten bandı kopuk olduğu için elimde tutmam gereken lambanın çalışması için artık bir de sıkmam gerekiyordu. O an yaptığımın hata olduğunu anlamış olsam da bir an kendimi hayal alemlerine kaptırıp, Mordor un merdivenlerinde Frodo nun yaptığı gibi A Elbereth! diye bağırdım. İşin ilginç yanı sönen lambam tekrar yanmaya başladı. Bu durumda geri dönmem tehlikeli ve güç olduğu için ben diğerleri ölçüm yaparken ulaştığım son noktada beklemeye ve onlar geldikleri anlarda aralarına girip hareket etmeye başladım. Işığım her söndüğünde lambamı havaya kaldırıyor ve aynı sözleri tekrarlayıp bağırarak tekrar yakıyordum. Bu şekilde ilerledik ve ölçüme başladık. Ölçtüğümüz kolun ortalarına geldiğimiz de Yaman sıkılıp çamur birikintilerini tepikleyip su birikintilerini boşaltırken bir anda ince bir şırıldamayla su akmaya başladı. Önce amma su aktı hayret? diye eğlenirken bir anda suyun daha geriden gelip akmaya da devam ettiğini farkettik. Biz içerdeyken hafif bir su girişi olmuştu mağaraya. Bunun üzerine Yaman benimle kaskını değiştirip beni ilerdeki duruma bakamaya gönderdi. Mağaraya daha önce defalarca geldiğimden genel su seviyesini ve akış gerçekleşen yerleri iyi biliyordum. Hızlı bir şekilde ilerleyip tavanın kapanması olası olan su dolu kısma kadar ilerleyip kontrol ettim. Herhangi bir artış yoktu. Geri dönüp su akışının gerçekleşmeyeceğini düşündüğüm bir yükseltide bizimkileri beklemeye başladım. Su seviyesinde herhangi bir artış yoktu fakat bir iki yerdeki su akışının çok az arttığını farkettim. Bu sırada Yamanlar geldiler ve hızlı bir şekilde dışarı çıktık. Dışarıda yağış yoktu. Zeminin ıslaklığına bakılırsa da çok az yağmıştı fakat bu yağış yeni bulunan kolda bir miktar su akışı başlatmaya yetmişti. Yağmur yağmıyor ve muhtemelen doğru dürüst yağmamış olmasına rağmen risk almayıp ölçüm işini iptal edip güzelce giyinip yola koyulduk. Yine İnkese ölçümünü bitirememiştik fakat en önemlisi çok ciddi bir hata yapmış tecrübeli ya da tecrübesiz hiçbir mağaracının yapmaması gereken yetersiz ışık kaynağıyla mağaraya girme hatasına düşmüştük. Neyse ki bu seferlik bir sıkıntı yaşanmadı ve sağsalim evlerimize döndük.

29 Merme YamYam K a z a y a R a m a k K a l a Mehmet Emre Döker (Kazazede) & Yaman Özakın (Yorum) Egma gezisi, ilk girişim. Mağara döşemesi -230 metrelerde. İkinci ekip olarak metre arasını döşemeye ve çanta indirmeye girdik. Ekip üyeleri, Bulgar lardan Küçük Niko, Lev ve ben. Fizik ve kondüsyon olarak benden üstün olmalarına rağmen yiğitliğe bok sürdürmemek adına Bulgar ların yerine en ağır çantayı ben aldığım için daha giderken -110 metrede göle düştüm, boğazıma kadar suyun içine girmeme ve çantamın içine su dolmasına rağmen devam ettim. Görevi tamamlayıp çıkışa geçtiğimizde, ıslanmanın ve yorgunluktan bitap düşmenin etkisi ile yaklaşık 3 4 metre derinlikte bir çatlağın üzerinden baca yaparak geçerken, ayağım kaydı. Belki iki-üç defa sağ ve soldaki kayalara çarparak çatlağın dibine düştüm. Büyük şans eseri yaralanmadım. N e d e n Oldu?»» Geçtiğimiz aylarda hiç spor yapmadan, koşmadan, bisiklete binmeden tamamen ham bir vaziyette daha ilk girişte -400 metreye girmek için görev aldım.»» Bu yetmiyormuş gibi bir de artistlik yapmak için en ağır çantayı aldım.»» -110 metrede göle düştükten sonra ıslak ıslak devam ettim.»» Yanımda kuru yedek kıyafet yoktu.»» Enerjimi toparlamak için yeterince gıda ve sıcak içecek almadım. Uzun girişlerde mevcut enerjiyi en verimli şekilde harcamak elzemdir. Enerjinin tükenmesi şu veya bu şekilde istem dışı kazalara yol açar. Islanmak ise enerjiyi en çabuk tüketen faktörlerden biridir. İlk ıslandığınızda bir şey hissetmezsiniz fakat uzun vadede insanı tüketir çünkü vücut bütün enerjiyi kururken harcar. Ham olduğum için zaten az olan enerjim ile bir de ağır çanta ve ıslanma faktörü birleşince ayağım kayıp düşmeyecektim de ne olacaktı? T e m e l Sebepler Bümak olarak doğru düzgün bir antrenman programımız yok. Mağaraya girmek ciddi bir fiziksel kondisyon gerektiriyor. Malesef en iyi ihtimalle büyük gezilerden bir ay önce birkaç kişi koşmaya başlıyor. Mağaracılığın asgari bir fiziksel kondüsyon gerektirdiği doğru doğru değil. Özellikle zor girişlerde ciddi efor harcıyoruz ve kondüsyonumuz ne kadar iyiyse aldığımız risk de o kadar az oluyor. En azından haftada bir gün spor yapmak bile mağara girişlerinde kendini hissettirecektir. Giriş sırasında kontrol ettiğimiz bir check list imizin olması gerekir. Su ve yiyecek bu listenin vazgeçilmezlerinden olmalıdır mesela. Ayrıca kompak bir ilk yardım çantasının her ekipte bulunması kazalardan sonra ilk yardım yapılmasını mümkün kılacaktır. Mazallah Memo bu düşüşte yaralanmış olsaydı, müdahalede bulunmak çok zor olacaktı. A l ı n a n Dersler O vaziyette -400 metreye hiç girmemem, hadi girdim, ilk suya düştüğümde çıkmam gerekirdi. Bulgar arkadaşlar biraz alınabilirdi ve genel olarak bütün planları aksatabilirdim ama eğer daha sonraki yorgunluk kaynaklı düşme hadisesinde ciddi bir yaralanma yaşamış olsaydım, kendim ve bütün ekip için çok daha büyük bir felaket olurdu. Tembellik etmeyip mağaradan önce iki ay koşsaydım belki de bütün bunların hiç biri yaşanmayacaktı.

30 0 AYASOFYA TÜNELLERİ (PLAN) Uzunluk: 238 m. Ölçüm: BCRA 4C, 13 Nisan 2009 Yaman Özakın Ba ı u Çizim: Yaman Özakın Ölçek (m): BÜMAD Nm (Nisan 2009) A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A

31 Ayasofya nın Barış Kurt Tünelleri James L. Stanfield Biz mağaracıların araştırma istekleri ve merakları hiç bir zaman sadece mağaralarla sınırlı olmadı. Sürekli aramızda abi okulun altı tünel dolu, gidip bi girmek lazım, falanca yerde tünel varmış, gidiyormuş deyip dururduk. Hatta bir sene evvel Galata Kulesi'nin dibindeki bisikletçinin altındaki küçük bir tünele bile girmiş, metre sürünüp çıkmıştık. Ayasofya Projesi de bu tarz bir tünelde gezinme projesiydi ama olayın heyecanı bu tünellerin bulunduğu yapıdan kaynaklanıyordu. Bumad e-posta listesine Ayasofya'ya girecek mağaracı aranıyor diye mail geldiğinde pek çok hevesli gibi ben ben! diye zıpladım. Müze sadece pazartesi günleri ziyarete kapalı olduğundan giriş pazartesi yapılacaktı ve iş durumları gereği bu zavallı hevesliler gelemediğinden ben kendime bir kontenjan buluverdim. 11 Nisan cumartesi günü Bümak kulüp odasında yönetmen Göksel Gülensoy, kameraman Ercüment Atak ve Levent Karataş ile bir toplantı yaptık ve bize çekimde neler yapacağımız konusunda bilgi verdiler. Biz Ayasofya'nın Derinliklerinde isimli belgeselin ikinci kısmının çekimini yapacaktık. İlk kısımda Ozan Çokdeğer ve Levent Karataş Ayasofya'daki su dolu kuyulara dalarak araştırma yapmışlardı. Biz de kuru tünellerde dolaşıp daha önce girilmemiş yerlere girecektik. Pazartesi günü sabahın köründe Yaman malzemelerle birlikte önce Aydın'ı sonra da Pelin'le beni aldı ve Sultanaamet'e gittik (Aamet de askerden döndü, yeri gelmişken belirteyim). Çekim ekibini beklerken tost yedik, çay içtik. Ekip gelince de hemen işe koy ulduk, çünkü tüm çalışma için sadece 1 günlük iznimiz vardı, o da mesai saatleri içerisindeydi. Sallanmamalıydık. Ayasofya'ya girer girmez hemen yerdeki tünel girişlerine bakmaya gitmeye çalıştık ama pek beceremedik. Tam tersine uzunca bir müddet hayran hayran 1600 yıllık bu görkemli yapının tavanına baktık. Kendimize geldikten sonra da koşup tulumları giydik ve ilk olarak kubbenin altındaki mermer küplerden büyük olanının hemen dibindeki kapağı açıp içeriye kafamızı soktuk. İlk başta oldukça tedirgindik, çünkü doğal olmayan bir tünele giriyorduk ve içeride birikmiş gaz olabilirdi. Fakat tünele ilk girdiğimizde içeride havva akımı olduğunu farkettik ve bu bizi oldukça rahatlattı. Bu sırada çekim ekibi de İGDAŞ'ı arayıp bir gaz ölçümü yapmalarını istemişlerdi. Ama bu iş için oldukça gec kalınmıştı, keza dedektör öğleden sonra geldiğinde biz zaten bütün tünelleri dolaşmış ve ölmemiştik. Tünellere giren 4 adet kapak vardı. Bunlardan ikisi kubbenin altında, diğer ikisi de girişteki iç avlunun iki ucundaydı. Beni ilk etkileyen şey bu avlunun altının tamamen boş olmasıydı. Tünelden çok büyükçe bir oda gibiydi. Duvarları tuğladandı ve tavanı yanyana iki sıra kemerden oluşuyordu. Bütün tüneller ve bu oda birbirine bağlıydı, ve herhangi bir kapaktan girip diğerinden çıkabiliyorduk. Ayasofya'ya gelirken beni en çok şaşırtan şey bu tünellere daha önce girilmemiş olmasıydı. Zaten bu şaşkınlığım tünellere girer girmez bitti. Tabii ki de buralara daha önce girilmişti, tünellerin büyük bir kısmından elektrik kabloları geçiyordu. Yaptığımız iş bana anlamsız gelmeye başladı. Buraya kablo döşeyenler buranın bir planını krokisini de çıkarmış olmalıydı zaten. Tüm bu kablolar arasında dolaşırken tünellerin sonuna doğru Yaman ile ben artık kabloların olmadığı bir yere geldik. Bu kısım biraz daha dardı ve etrafı topraktı. Buradan sürünmeye devam ettik ve en sonunda da 2 metrelik bir baca cıkışı ile bir odacığa vardık. Burada bir çömlek parcası bulduk ve fotoğrafladık. Daha sonra da burasının papaz mezar odası olduğunu ve bizim sayemizde yeni keşfedildiğini öğrendik. Odadan inerken de bu toprak yolu göçertmemek için çok dikkat ettik. Biz Yaman'la içeride ölçüm almaya çalışırken Pelin ile Aydın da ünlü olmak için adeta birbirleriyle yarışıyorlardı. Ellerinde kamera ile çesitli mizansenler yapıp durdular. Hatta Pelin'in kaskına parmak boyunda kamera takıp tünellerde süründüler. Biz ise görünmez kahramanlar olarak içeride ter akıttık. Gerçi bir ara bizi de kameraya aldılar, herhalde üzülmeyelim diye. Bu araştırmadan çıkardığım ders ise, böyle tünellere girerken toz maskesi, eldiven gibi şeyler kullanmanın çok faydalı olacağı oldu. Keza içerisi oldukca pis ve tozluydu, hatta kuş ve kedi ölüsü bile vardı. Hasta olacağımızdan çok endişe ettik ama neyse ki birşey olmadı. Bu fantastik araştırmanın en komik anı ise şöyleydi: günün sonunda araştırılmamış birkaç yer kalmıştı. "Olm, Ayasofya gidiyo lan" dedi Yaman. Çok güldüm. Artık belgeselin tamamlanmasını merakla bekliyoruz. Solda: Tüneller kimi yerde metrelerce dümdüz ilerliyordu. Sağda: Güdük bu sefer ölecek no. 23, Metan.

32