Prof Dr Sergülen Dervişoğlu. Tümör büyümesi İnvazyon ve Metastaz Tümör konak ilişkileri

Transkript

1 Prof Dr Sergülen Dervişoğlu Tümör büyümesi İnvazyon ve Metastaz Tümör konak ilişkileri

2 Çift sayıya ulaşma zamanı Doubling time Tümör büyümesi için önemli 10milimikron çap karsinom hücre topluluğu 20 ciftleşme sonucu Mitozlar arası süre kısalırsa---hızlı boyut artışı Çitleşme zamanı aynı tümör için bile sabit değil

3 Büyüme hızı Benign tm belli bir zaman içinde yavaş büyür Malign tümörlerin çoğu hızlı büyür Büyüme hızı geniş bir yelpaze çizer Zaman içinde büyüme hızı sabit olmayabilir Hormonlar, kan akımı, bilinmeyen bazı etkenler Büyüme hızı diferansiasyon derecesi ile koreledir.

4 Büyüme hızı Büyüme hızının mikrposkopik göstergesi mitozdur Malign tümörler 1000 hücrede 20 ya da daha fazla mitoz bulundurur Benign veya normal dokuda bu sayı 1000 hücre için 1 den azdır Radyoterapi/kemoterapi---tümör hücrelerindeki mitozu baskılar---kanser tedavisi

5 Tümör hücre büyümesinin kinetiği Büyüme hızı büyüme katsayısına bağlıdır Hücre üretimi ile kaybı arasındaki dengtesizlik derecesi Lösemi ve lenfomalar, bazı akciğer karsinomları hızlı klinik gidişlidir---yüksek büyüme katsayısına sahip tümörler Büyüme katsayısı kanser tedavisine yanıtı da belirler Antikanser ilaçlar aktif olarak DNA sentezleyen hücrelere etki ederler Mitozun sıklığı büyüme hızının kaba bir göstergesidir

6 Lokal büyüme ve invazyon Tüm tümörler kitlede ilerleyici bir artışla ekspansif büyürler---çevre dokuda bası Benign tümörler ---Çevredeki normal dokuyu iter---normal dokuda basınç atrofisi kapsül oluşumu---tümörün çevrelenmesi

7 Lokal büyüme ve invazyon Malign tümörler---komşu normal dokuyu invaze eder, infiltre eder ve yıkıma uğratır Sınırlar düzensizdir Yuvarlak ve kapsüllü değildir Bazı yavaş büyüyen ekspansif malign tm--- fibröz kapsül geliştirebilir---sınırda nikroskopik ince yengeç ayağını andıran uzanımlar --- infiltrasyon Gerçek kapsül değil---psödokapsül

8

9

10 İnsitu karsinom İnvazyon öncesi dönem Malignitenin sitolojik bulguları mevcut Bazal membran invaze değil İnfiltrasyonun ilerlemesi ile---invazif Ca- ---Tedavide önem taşıyor Yetersiz eksziyon---nüks kaçınılmaz

11

12 Lokal büyüme ve invazyon Malign tümörlerin çoğu---invaziv GİS ya da uterus duvarını penetre eder Cilt yüzyinden dışarı kabarır Lenfatikleri, kan damarlarını ve perinöral alanı infiltre eder Metastazdan sonra malign tümörleri benign tümörlerden ayıran en güvenilir parametre invazyondur

13

14

15

16

17 İnvazyon Karsinom hücreleri invazyonu direkt ya da indirekt etkileyen ürünler salarlar Proteolitik enzimler Litik faktörler Kollagenolitik faktörler---squamöz hücreli karsinom Osteoklast-uyaran faktör---kemik erozyonu--- Multipl myeloma, kemik metastazları

18 İnvazyon Tümör hücrelerinin matriks ara maddelerine yapışması (laminin-fibronektin) Matriks komponentlerini lokal olarak parçalayacak proteolitik enzimlerin salınımı Tümör hücrelerinin ekstrasellüler matriksin parçalanmış bölgesine göçü Malign hücreler normal hücrelere oranla daha az koheziv ( Migrasyon kolaylığı )

19 İnvazyon için dokunun duyarlığı Elastin lifleri kollagen liflere göre çok daha dirençli Yoğun kompakt kollagen ( membranlar, tendonlar, eklem kapsülü ) uzun bir süre için dirençli Kıkırdak en dirençli doku

20 Tümör invazyonu için kıkırdak direnci Matriksin fizikokimyasal karakteristiği Kıkırdağın biyolojik stabilitesi ve yavaş yapım yıkım döngüsü İnhibitör maddelerin salınımı Antianjiogenezis faktör Kanser hücrelerinin büyüme ve invazyonunda sorumlu enzimlerin inhibisyonu

21

22 Lokal invazyon Arterler ven ve lenfatiklere göre çok daha dirençli Arterial duvarların elastin içeriği Proteaz inhibitörlerinin salınımı Yumuşak dokular ve kaslar kolaylıkla invaze olur

23 Benign tümör X Malign tümör İyi dif. Yapı köken aldığı dokuya benzer Progressif ve yavaş büyüme hızı Mitotik figürler nadir ve normal Koheziv ekspansif kitle, iyi belirlenmiş sınırlar Metastaz yok Diferansiasyonda kayıp,anaplazi, Atipik yapılanma Değişken büyüme hızı, yavaş---hızlı Çok sayıda ve anormal mitotik figür Lokal invaziv, infiltratif sınır Metastaz sık

24 Metastaz Primer tümörle bağlantısız tümör odakları Malignite özelliği Malign Tm hücreleri damarlar/doku aralıkları invazyon---uzak bölgelere taşınma ya da göç---yeni yerleşimde tutunma ve büyüme---sekonder tümör kitleleri

25 Metastaz Birkaç istisna dışında---tüm maligniteler metastaz yapabilir Glial beyin tümörleri, cilt bazal hücreli karsinomu Daha agressif Daha hızlı büyüyen Daha büyük çaplı primer Tm Metastaz riski fazla

26 Metastaz yolları Vücut boşlukları ve yüzeylerinin direk tümörle ekilmesi Lenfatik yayılma Hematojen yayılma

27 Vücut boşluk ve yüzeylerinin ekilmesi Malign hücreler doğal boşluklara penetre olurlar Peritoneal, plevral, perikardial boşluklar Subaraknoidal kavite Eklem aralığı Doku içine girmeksizin yüzeyel ekilme Mukus salgılayan over ve appendiks Ca peritonel kaviteyi doldurur---jelatinöz kitleler--- psödomiksoma peritonei

28

29 Lenfatik yayılma Karsinomların en sık tercih ettiği metasaz yolu Tm hücreleri lenfatik damarları invaze eder--- emboli oluşturmak üzere ayrılırlar---veya damar içinde devamlı bir büyüme oluştururlar (Lenfatik permeasyon) Hastalığın lokal yayılımı Emboli oluşumu daha sık

30 Lenfatik yayılma Emboli oluşumu---bölgesel len düğümleri--- tümör hücrelerinin çoğalması---lenfoid pulpanın invazyonu---destekleyici stroma gelişimi Doğal lenfatik drenaj yolunun izlenmesi Bölgesel lenf düğümleri bir süre için bariyer Lenf düğümü içinde tutulan Tm hücreleri öldürülebilir

31 Skip metastaz Venöz/lenfatik anastomozlar İnflamasyon Radyasyon Oblitere kanallar

32 Kanserli hastada lenf düğümü büyümesi Tümör hücreleinin yayılması ve büyümesi Folliküler hiperplazi ( reaktif ) Parakortikal T hücrelerinin ve sinüs histiyositlerinin proliferasyonu

33 Bölgesel lenf düğümleri Meme karsinomu---aksiller lenf düğümleri Skrotum karsinomu---inguinal lenf düğ. Mide karsinomu---büyük veküçük kurvatur lenf düğümleri Larinks karsinom---servikal lenf düğümleri Prostat karsinomu---iliak ve paraaortik lenf düğümleri

34 Hematojen yayılma Sarkomlar için tipik yol Karsinomlar da sıklıkla bu yolu seçerler Venöz invazyon---kan dolaşımındaki tm hücreleri tm alanını drene eden venöz akışı izler Karaciğer ve akciğerlr en sık tutulan yerlerdir Portal alan---karaciğer, kaval sistem--- akciğerler Vasküler boyut,permeabilite,lokal beslenme

35 Hematojen yayılma Vertebral kolon komşuluğundan çıkan kanserler --- paravertebral plexusu embolize eder Vertebral korpus metastazları Tiroid Ca, prostat Ca Sıradışı yerler---retrograd metastazlar- --venöz tıkanıklık veya anormal anastamozlar

36

37

38 Doğumsal tümör

39 Patolojik kırık Yumuşak doku tümör

40 Metastatik yayılma

41 Eosinophilic cytoplasm Like striated muscle

42

43

44 Kemikte metastastik adenokarsinom

45

46

47

48 BOS yolu ile Üreterler boyunca Bronşlar boyunca Diğer olası yollar Komşu dokular yolu ile Mekanik taşınma, implantasyon ( cerrah neşteri, iğne ve sütur)

49 Metastaz primer tümörden daha az invazivdir Şekli ve sınırları daha düzenlidir Bazen kapsüllü gibi bile görünebilir Bir organda multipl tümöral nodüller varsa olasılıkla metastatiktir Eğer multipl metastazlar varsa lokal tedavi hastalığın tedavisinde yetersizdir

50 Metastaz basamakları Tm hücrelerinin damarlar veya uygun doku aralıklarına invaze olması Tm hücrelerinin ayrılması ile emboli oluşturması ya da diğer mekanik taşınmalar Tm hücrelerinin yeni yerleşim yerinde konaklama ve çoğalması

51 Metastaz Tümörün metastatik yeteneği tümörün yerleşimi le ilintilidir Damar desteğinin özelliği Kan dolaşımındaki tm hücrelerimutlakak metastaz anlamına gelmez Pek çok tm hücresi yol boyunca kaybolabilir Metastaz gelişimine tüm organlar aynı oranda hassas değildir Dalak ve iskelet kasında göreceli olarak daha nairdir

52 Metastatik kaskad Tümör hücreleri ECM i değişik seviyelerde geçmek zorundadır İlk engel---bazal membran İleri derecede özelleşmiş ECM tabakası İnterstisyel matriks Vasküler bazal membran Metastatik hücre ECM e yapışma, onu parçalama ve penetre etme yeteneğine sahip olmalıdır

53

54

55 Sürrenalde metastatik akciğer karsinomu

56

57

58

59

60

61

62 Lenfoma KC tutulumu

63 Serebellar astrositom

64

65 Kaynaklar ve ileri okuma Robbins Pathologic Basis of Disease, Cotran, Kumar 2004 Pathology Illustrated, Macfarlane, Reid,Callande 2000 Sandritters Color Atlas and Textbook of Macropathology, Thomas, Kirstn, 1984 Basic Pathology, 6th ed, Kumar, Kotran, Robbins Pathology Rubin, Farber, 1999 Mohan Harsh Textbook of Pathology, 2005 Cerrahpaşa Patoloji Arşivi Internet (çeşitli medikal web siteleri)