... ODASI. İSTAN UL TİCAıt,.,.,,... SORUNLARI ve ÇELTIK URETIM POTANSIYELI. TÜRKİYE PİRİNÇ PiYASASININ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "... ODASI. İSTAN UL TİCAıt,.,.,,... SORUNLARI ve ÇELTIK URETIM POTANSIYELI. TÜRKİYE PİRİNÇ PiYASASININ"

Transkript

1

2 İSTAN UL TİCAıt,.,.,,... ODASI TÜRKİYE PİRİNÇ PiYASASININ SORUNLARI ve ÇELTIK URETIM POTANSIYELI. Okan GAYTANCIOGLU Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü YAYlN NO: İstanbul, 2007

3 Copyright İTO Tüm haklar saklıdır. Bu yayının hiç bir bölümü, yazarın ve İTO'nun önceden yazılı izni olmaksızın mekanik olarak, fotokopi yoluyla veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz. Eserin bazı bölümleri veya paragraflan, sadece araştırma veya özel çalışmalar amacıyla, yazarın adı ve İTO belirtilmek suretiyle kullanılabilir. ISBN İTO ÇAGRI MERKEZi Tel: (212) 444 O 486 İTO yayınları için ayrıntılı bilgi Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi Dokümantasyon Servisi 'nden alınabilir. Tel : (212) Faks : (212) E-posta : ito.yayin@ito.org.tr İnternet : Odamız yayınıanna tam metin ve ücretsiz olarak internetten ulaşabilirsiniz. YAYINA HAZIRLIK, B AS KI, CİLT Prive Grafik Matbaacılık San. ve Tic. Ltd.Şti. Alayköşkü Cd. Küçük Sk. No.4 Cağaloğlu/İSTANBUL Tel: Faks: O 1 priveltd@gmail. com

4 ÖNSÖZ Ülkemiz bulunduğu coğrafi konum ve iklim yapısı itibari ile sahip olduğu eşsiz toprak ve bitki florası tarımsal ve hayvansal ürünler açısından geniş bir yelpazeye sahip olmasının avantajı ile bir çok tarımsal üründe dünya çapında üretici ve ihracatçı durumundadır. Türkiye, tarımsal üretim açısından dünya sebze üretiminde dördüncü, meyve üretiminde onbirinci sıraya taşıyan bu elverişli konumuna rağmen özellikle 1980 sonrası sanayiye dayalı kalkınma modeli çerçevesinde birçok tarım ürününü de ithal etmeye başlamıştır. Bunun temel nedenleri arasında girdi maliyetlerinin yüksekliği, teknoloji kullanımının yetersizliğinden dolayı verimin düşüklüğü ve yapısal sorunlar ilk sıralarda gelmektedir. Araştırma konusu olan pirinç Türkiye' nin uzun yıllardır ithal ettiği ürünlerden biridir. Dönüm başına verim dünya ortalamasının üstünde olmasına karşın arzın talebi karşılamaması sonucu Türkiye pirinçte kendine yeterli olmayıp nüfusunun ihtiyacı olan pirinç başta ABD olmak üzere Mısır, Çin, İtalya vb. ülkelerden ithal edilmektedir. Bu konuda pirincin ana maddesi olan çeltik fabrikalannın çok düşük kapasite ile çalışması sektör yatırımlarındaki planlama eksikliğinin açık bir göstergesidir. Oysa, pirinçte her geçen yıl artan ithalat ve döviz miktarını azaltıcı, kendine yeterlilik düzeyini arttırıcı politikalan oluşturmak ve bu üretim açığını karşılayabilmek için başta GAP bölgesi olmak üzere Türkiye'nin çeltik üretim potansiyelini tespit edebilmelidir. Ülkemiz için önem arz eden sektörlerin başında yer alan tarım ve temel gıda maddeleri arasında yer alan "pirinç" ile ilgili olarak hazırlanan "Türkiye Pirinç Piyasasının Sorunları ve Çeltik Üretim Potansiyelinin Araştırılması" isimli çalışmayı hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Okan Gaytancıoğlu'na teşekkür ederim. Dr. Cengiz Ersun Genel Sekreter

5

6 İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ı. GİRİŞ... ıı 2. ARAŞTIRMA METODOLOjİSİ... ı3 2. ı Materyal... ı3 2.2 Yöntem... ı4 2.2.ı Çeltik Üreticilerinin Seçiminde Kullanılan Yöntem ı Edirne İli Çeltik Üreticilerinin Seçimi... ı Diğer Bölgelerdeki Üreticilerin Seçilme Yöntemi... ı Çeltik Sanayicilerinin Seçiminde Kullanılan Yöntem... ı Pirinç Toptancılarının Seçimi... ı Pirinç Paketleyicilerinin Seçimi... ı Pirinç ve Çeltik İthalatçılarının Seçimi Tüketkilerin Seçimi Ekonomik Analiz Yöntemleri Üretici Düzeyindeki Verilere UygulananAnalizle... 2ı İthalatçı, Çeltik Sanayicisi ve Pirinç Toptancı ve Paketçilerden Toplanan Bilgilerin Analizi... 2ı Pirinç Tüketicilerinden Sağlanan Verilerin Analizi DÜNYA'DA ÇELTİK ÜRETİMİ ve DIŞ TİCARETİ ı Dünya Çeltik ve Pirinç Üretimi Dünya Pirinç Ticareti ı İhracatçı Ülkeler İthalatçı Ülkeler Dünya Pirinç Fiyatları Dünya Pirinç Tüketimi TÜRKİYE PİRİNÇ PiYASASININ TEMEL ÖZELLİKLERİ ı Türkiye Çeltik ve Pirinç Üretimi Türkiye'de Çeltik ve Pirinç Dış Ticareti ı Çeltik ve Pirinç ithalatı Çeltik ve Pirinç İhracatı Pirinç Tüketimi ı Türkiye'de Pirinç TüketiminiArtıran Unsurlar....4ı 5. TÜRKİYE'DE PİRİNÇ SEKTÖRÜ ı Çeltik ve Pirinç Piyasasında Devletin Rolü ı Devletin Dış Ticaretteki Etkisi

7 5.1.2 Devletin İç Ticaretteki Etkisi Devletin Çeltik ve Pirinçte Üretim Politikalarını Belirlemesi Günümüzde ve Gelecekte Çeltik ve Pirinç Piyasasında Devletin Alacağı Görev Çeltik ve Pirinç Piyasasında Çeltik Fabrikalannın Rolü Günümüzde ve Gelecekte Pirinç Piyasasında Çeltik Fabrikalannın Rolü Çeltik ve Pirinç Piyasasında Toptancı ve Paketçilerin Rolü Günümüzde ve Gelecekte Pirinç Piyasasında Toptancı ve Paketçilerin Alacağı Görev 5.4 Çeltik ve Pirinç Piyasasında İthalatçıların Rolü Günümüzde ve Gelecekte Pirinç Piyasasında İthalatçıların Alacağı Görev Çeltik ve Pirinç Piyasasında Perakendecilerin Rolü Günümüzde ve Gelecekte Pirinç Piyasasında Perakendecilerin Alacağı Görev Çeltik ve Pirinç Piyasasında Catering Sektörünün Rolü ÇELTİK ve PİRİNÇTE UYGULANAN TARIM ve TİCARET POLİTİKALARI Üretim Politikalan Çeltik Üretimini Teşvik Politikalan Tarımsal Yapı Politikası Üretim Süreci Politikası Fiyat ve Pazar Politikalan Fiyat Politikalan Enflasyon ve Çeltik Fiyatları Girdi Fiyatlan Karşısında Çeltik Fiyatlan Pazar Politikalan Türkiye'de Çeltiğin Pazarlanması Türkiye'de Pirincin Pazarlanması Türkiye'de Pirinçte Uygulanan Tarım Politikalannın Değerlendirilmesi Diğer Ülkelerdeki Çeltik ve Pirinç Politikalannın Türkiye İle Karşılaştırılması ABD'deki Çeltik ve Pirinç Politikalan AB Ülkelerindeki Çeltik ve Pirinç Politikalan Çeltik Ortak Piyasa Düzeni, Müdahale Alımlan ve Desteklemeler

8 AB Ülkelerindeki Pirinç Üretimi ve Dış Ticareti AB Ülkelerindeki Pirinç Politikalarına Türkiye'nin Uyumu Güneydoğu Asya Ülkelerindeki Çeltik ve Pirinç Politikaları... 9 ı 7. TÜRKİYE ÇELTİK ÜRETİM POTANSİYELİNİN ARAŞTIRILMASI ı Mevcut Durum Bölgelere Göre Üretim Potansiyeli ı Marmara Bölgesi ı.ı Trakya Kesimi ı.2 Güney Marmara Kesimi Karadeniz Bölgesi... ıoı İç Anadolu Bölgesi... ıo Güneydoğu Anadolu Bölgesi... ı Diğer Bölgeler... ı Türkiye Çeltik Üretim Potansiyelinin Değerlendirilmesi... ı05 8. ARAŞTIRMA BULGULARI... ıo9 8. ı Üreticilerden Elde Edilen Bulgular... ı ı. ı Tarımsal Girdi Kullanımı... ı ı. ı Tohumluk Kullanımı... ıo Kimyasal Gübre Kullanımı... ı09 8.ı.ı.3 Zirai İlaç Kullanımı... ııo 8.ı.ı.4 İşgücü Temini... ııo 8.ı.2 Çeltik Satışı Yapılan Yerler... ı ı ı Çeltik Üretiminde Kooperatifçilik Durumu... ı ı 2 8.ı.4 Bölgelere Göre Çeltik Tarımındaki Sorunlar... ıı3 8.ı.4.ı Edirne....'... ıı3 8.ı.4.2 Tekirdağ... ıı3 8. ı.4.3 Balıkesir... ı ı4 8.ı.4.4 Bursa... ıı4 8.ı.4.5 Çorum... ıı4 8.ı.4.6 Sinop... ıı5 8. ı.4.7 Samsun... ı ıs 8.ı.4.8 Çankırı... ıı6 8.ı.4.9 Çanakkale... ıı6 8.ı.4.ıO Tokat... ıı ıı Kınkkale... l17 7

9 Kastamonu Üretici Düzeyindeki Ekonomik Analizler Faktör Analizi Sonuçlan VaryansAnalizi Sonuçlan Çeltik İşleyen Fabrikalara Ait Bulgular Pirinç Satınalma Tercihlerinin Tüketici Düzeyinde İncelenmesi Pirinç Tüketim Eğilimlerinin Analizi Tüketici Düzeyinde Bulgular Pirinç Çeşitleriyle İlgili Düşünceler Pirinç Satın Alma Davranışı... l Pirinç Satın Alırken Dikkat Edilen Kriterler Pirinç Çeşitlerinin Belirli Kriterler Açısından Değerlendirilmesi Kanşık Ürün Tanımı.... l Pirinçle İlgili Yargılerın Değerlendirilmesi Odak Grup Çalışması Sonuçlan... ; Cl Grubu A ve B Grubu C2 ve D Grupları Türkiye Pirinç Piyasasının Bugünkü Durumu ve Geleceği Türkiye Pirinç Piyasasının Güçlü Yönleri ve Fırsatlar Türkiye Pirinç Piyasasının ZayıfYönleri ve Tehditler ÇELTİK ÜRETİMİNİ SINIRLAYAN FAKTÖRLER ve ÇÖZÜMLER ı Tarımsal Yapıdan Kaynaklanan Sorunlar Çeltik İşlemeden Kaynaklanan Sorunlar Pazarlamadaki Sorunlar Bürokratik Sorunlar Tarım Politikalarının Yetersizliğinden Kaynaklanan Sorunlar SONUÇ ve ÖNERİLER... : KAYNAKLAR YAYIN LİSTESİ

10 TABLOLAR Tablo. 2.ı Edirne' de Örnekleme Kapsamına Alınan İlçelerde Yapılan Anketler ı6 Tablo. 2.2 Türkiye' de Çelik Tarımı Yapılan Diğer Bölgelere Ait Tabakalandırma verileri ı 7 Tablo. 2.3 Türkiye'de Çelik Tarımı Yapılan Diğer Bölgelerde Yapılan Anket Sayıları ı8 Tablo. 2.4 Türkiye ve İstanbul'da SES Gruplarının Dağılımı ve Çekilen Örnek Tablo. 3.ı Dünya Çeltik Ekilişi,Üretimi ve Verimi İle İlgili Bilgiler Tablo. 3.2 Dünya Prinç İhracatı (bin ton) ( ) Tablo. 3.3 Dünya Prinç ithalatı (bin ton) ( ) Tablo. 3.4 ı Yılları Arası Dünya Prinç Fiyatları (FOB/dolar/TON) Tablo. 3.5 Bazı Ülkelerde Toplam Prinç Tüketimi ve Kişi Prinç Tüketimi (kg/kişi) Tablo Arası Çeltik Ekiliş, Üretim ve Verim Miktarı Tablo Yılları Arası Çeltik ve Prinç İthalat Miktan (bin ton) ve değeri?dolar Tablo. 4.3 Türkiye ve Çeltik ithalatı Miktar (000) ve Değer (000 dolar)..36 Tablo. 4.4 Türkiye Prinç ithalatı Miktar (000) ve Değer (OOO)dolar Tablo. 4.5 Türkiye Kargo Prinç ithalatı Miktar (ton) ve değer (000 dolar) Tablo. 4.6 Prinç,Çeltik ve Kargo Prinç İthalat Maliyetleri (dolar/ton) Tablo. 4.7 Çeltik, Prinç ve Kargo Prinçte Uygulanan Gümrük Vergisi Oranları Tablo. 4.8 Türkiye'de Yıllara Göre Prinç Arz (ton) ve Talebi (kg/kişi)...41 Tablo. 5.ı ı Yılları Arasında TMO Çeltik Alımları (ton) Tablo. 5.2 ı Yılları Arası Çeltik Fiyatları ı Tablo. 5.3 Perakeneci Tanımları Tablo. 5.4 Perakendeci Sayıları ve Gelişimi Tablo. 5.5 Perakendecilerin Ciro Payları(%) Tablo. 5.6 Türkiye'de Princin Satış Noktaları Tablo. 5.7 Perakende Sektöründeki Princin Satış Payları Tablo. 5.8 Perakende Sektörde Satılan Princin Paketierne Biçimleri Tablo. 6. ı Türkiye Nüfus Artış Hızı ve Prinç Tüketimi Artış Hızının Karşılaştırması Tablo. 6.2 ı Yılları Arası Türkiye Çeltik Üretimindeki Gelişmeler... 7ı 9

11 Tablo. 6.3 Çeltik Fiyatlarının Enflasyon ve ABD doları İle Karşılaştırılması Tablo Motorin ve Gübrenin Cari ve Reel Fiyatları Tablo. 6.5 AB Ülkelerindeki Çeltik Ekilişi, Üretimi ve Verimi (2005) Tablo. 7.1 Bölgelere Göre Çeltik Ekiliş Alanları, Üretim ve Verimleri Tablo Yılları Üreticilere Dağıtılan Çeltik Tohumluğu Miktarı (ton) Tablo. 7.3 Marmara Bölgesinde Çeltik Tarımı Yapan İliere Ait Bilgiler.. 95 Tablo. 7.4 Edirne Çeltik Alanları ve Üretim Verileri (2006) Tablo. 7.5 Edirne İli Çeltik EkimAlanlarına Göre Su Kaynakalrı Tablo. 7.6 Güney Marmara Kesimi Çeltik Ekiliş Alanları ve Üretim Bilgileri (2006) Tablo. 7.7 Karadeniz Bölgesi ÇeltikAlanları ve Üretim Bilgileri Tablo. 7.8 İç Anadolu Bölgesinde Çeltik Üretim Bilgileri (2006) Tablo. 7.9 G.DoğuAnadolu Bölgesinde Çeltik Üretim Bilgileri (2006) 104 Tablo. 8.1 Üreticilerin Etkeniere Verdikleri Ortalama Değerler Tablo. 8.2 FaktörMatrisi Tablo. 8.3 Faktör Matrisi Varsayılan Analizi Tablosu Tablo. 8.4 Su Kirliliği Faktörü Açısından Bölgeler Arası Fark Tablo. 8.5 Prinç ithatı Faktörü Açısından Bölgeler Arası Fark Tablo. 8.6 Münavebeye Uyulmaması Açısından Bölgeler Arası Fark Tablo. 8.7 Arazilerin Parçalı Olması Açısından Bölgeler Arası Fark Tablo. 8.8 Tüketicileri Prinç Deneyimleri Tablo. 8.9 Baldo Prinç Tercih Nedeni Tablo Carlose Tercih Nedeni Tablo Pilavlık Prinç Tercih Nedeni Tablo Pirinç SatınAlırken Dikkat Edilen Kriterler Tablo Pirinç Çeşitlerinin Bazı Kriterler Açısından Değerlendirilmesi... ı28 Tablo Kanşık Ürün Tanıma Oranı Tablo Kanşık Ürün Olduğu Nasıl Anlaşılıyor... ı29 Tablo Makama ve Bulgur Yeme Sıklığı Tablo. 8. ı 7 Yargılara Verilen Puanların Ortalamalan... ı 30 Tablo Yargılara Verilen Puanların Oransal Dağılımı Tablo. 8.ı9 Hanehalkı BaşınaAylık Tüketilen Prinç Miktarlannın Gruplarına Dağılımı Tablo Pirinç Piyasının Güçlü Yönleri ve Karşılaştıları Fırsatlar Tablo Pirinç Piyasasının ZayıfYönleri ve Karşılaştıklar Tehditler lo

12 1. GİRİŞ Üç kıta arasında yer alan, Ortadoğu, Kafkaslar ve AB ülkelerine komşu olup, üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye jeopolitik konumu itibariyle önemli bir merkezdir yılında milyar $'lık GSMH ile dünyada 22 nci satın alma gücü paritesine göre ise yaklaşık 600 milyar $'lık GSMH ile Dünyanın 16 ncı büyük ülkesi dir. Türkiye bu özellikleri yanında genç nüfusunun fazlalığı ile dikkat çekmektedir. Şöyle ki 30 yaş altı nüfus toplam nüfusun yaklaşık% 70'ini oluşturmaktadır. Türkiye ekonomisinde bazı sorunlar bulunmasına rağmen ihracata dayalı bir büyüme stratejisi izlenmekte ve ihracat miktan her geçen yıl artmaktadır. Türkiye ekonomisinde sanayi ve hizmetler sektörü ağırlıklı olup tarım GSMH'nın % 1 1.4'ünü oluşturmaktadır. Bu oran AB ülkelerine göre oldukça yüksektir. Ayrıca Türkiye' de tarımsal nüfusun % 33 'ler gibi yüksek bir oranda olması ve eğitim düzeyinin düşüklüğü Türkiye'nin önemli sorunları arasındadır. Türkiye tarımsal üretim açısından elverişli bir konumda bulunmasına rağmen birçok tarım ürününü ithal etmektedir. Bunun temel nedenleri arasında girdi maliyetlerinin yüksekliği, teknoloji kullanımının yetersizliğinden dolayı verimin düşüklüğü ve yapısal sorunlar ilk sıralarda gelmektedir. Araştırma konusu olan pirinç Türkiye'nin uzun yıllardır ithal ettiği ürünlerden biridir. Türkiye pirinçte kendine yeterli değildir. Nüfusunun ihtiyacı olan pirinci başta ABD olmak üzere Mısır, Çin, İtalya vb. ülkelerden ithal edilmektedir. Araştırınamu temel amacı, pirinçte her geçen yıl artan ithalat ve döviz miktannı azaltıcı, kendine yeterlilik düzeyini arttırıcı politikaları oluşturmak ve bu üretim açığım karşılayabilmek için başta GAP bölgesi olmak üzere Türkiye'nin çeltik üretim potansiyelini tespit edebilmektir. Araştırmanın öncelikle "Türkiye pirinç ihtiyacını yurtiçi üretimden karşılayabilir ve üretilebilecek pirincin yurtiçi ticarete ne gibi katkıları olabilir"? sorusuna cevap verebilir nitelikte bir çalışma olmasına özen gösterilmiştir. Çalışmada çeltik ve pirinç piyasası ile ilgili değerlendirmeleri yapabilmek için sektör bir bütün olarak incelenmiştir. Bu inceleme üreticiden tüketiciye kadar geçen aşamada yer alan tüm aktörleri ( üreticiler-fabrikalar-toptancılar-toptancı paketçiler..:ithalatçılar-tüketiciler) kapsamıştır. Türkiye' de çeltik tanınının ağırlıklı olarak yapıldığı Edirne, Balıkesir, Çanakkale, Samsun, Sinop, Çorum ve ll

13 Kastamonu gibi illerdeki üreticilerle görüşülerek üretimin sorunları tespit edilmiştir. B unun yanında İstanbul' da yaşayan tüketiciler, yine bu illerdeki toptancılar, paketleyiciler, perakendeciler ve ithalatçı firmalada yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Yine Türkiye genelinde yaklaşık 2.5 milyon ton çeltik işleme kapasitesine sahip 115 çeltik fabrikasının yöneticileri ile görüşülerek, Türkiye'nin 2006 yılı itibariyle pirinç üretim durumu ve gelecekte üretimin geleceği düzey de araştırmada incelenmiştir. Bunun yanında Türkiye tarımına ve dış ticaret politikasına yön veren kamu kurum ve kuruluşlannın üst düzey yöneticileriyle de görüşülerek devlet olarak çeltik ve pirinç üretiminin gelecekteki durumu yorumlanmıştır. Araştırmada elde edilen tüm bulgulara göre Türkiye'nin pirinç politikalarını nasıl belirlemesi gerektiği ve yeni destekleme politikalarının üretimi ve piyasalan nasıl etkileyebileceği objektif olarak açıklanmıştır. 12

14 2. ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ 2.1 Materyal Araştırma materyali, birincil ve ikincil veri kaynaklanndan toplanmıştır. Çeltik tarımı yapan üreticiler, üreticilerden çeltik satın alıp işleyerek pirinç olarak pazarlayan çeltik fabrikaları, Türkiye 'nin en büyük şehri olan İstanbul' da yaşayan pirinç tüketicileri, yurt çapında pirinç pazarlaması ve dış ticaretini yapan taptancı ve ithalatçılarla, pirincin perakende olarak satışını yapan hipermarketler ve pirinç yemekleri yapan cafering firmalarından elde edilen bilgiler araştırmanın birincil verilerini oluşturmuştur. Bu verilerin tamamına yakın bir bölümü karşılıklı görüşme yöntemiyle elde edilmiştir. Bunların yanında Türkiye'nin önemli pirinç üretim bölgeleri olan Trakya, Güney Marmara, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki üretimin durumu ve geleceği araştırma ekibince yerinde incelenmiş, ayrıca Ankara' daki Tarım BLOKNOT Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Toprak Mahsulleri Ofisi yetkililerinden konuya ilişkin bilgiler elde edilmiştir. Türkiye'nin dış ticaretini düzenleyen Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü yetkilileri ile Türkiye pirinç ithalatının günümüzdeki durumu ve geleceği üzerine bilgiler alınmış özellikle ABD ve Mısır'dan Türkiye'ye yapılan pirinç ithalatımn incelenmesi için ithalatın yapıldığı yer olan Bandırma ve Mersin' deki firmalada görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın her aşamasında ayrı uygulanmıştır. ayrı veri toplama ve analizi yöntemleri - Çeltik fabrikaları, pirinç toptancı ve ithalatçılarından elde edilen veriler "tam sayım" yöntemi ile elde edilmiştir. Böylelikle sektördeki herkese ulaşılmıştır. - Çeltik üreticilerinin seçiminde, çeltik tarımı yapılan bölgelerdeki "çeltik komisyon"larının verilerinden yararlanılmıştır yılı çeltik ekiliş bildirimlerindeki arazi miktarları dikkate alınarak araştırma kapsamına hangi bölgeden ne kadar üretici alınacağı tespit edilmiş ve buna göre görüşmeler yapılmıştır. - Pirinç tüketicilerinin seçiminde ise İstanbul ili hedef seçilmiştir. Bunun nedeni İstanbul'da Türkiye'nin tüm bölgelerinden insanların yaşaması ile açıklanabilir. Dolayısıyla burada yapılacak anketler Türkiye ile ilgili bir genelierne yapılmasını 13

15 sağlayabilir. İTÜ İşletme Fakültesinden elde edilen bilgilere göre İstanbul' da yaşayan çeşitli gelir ve sosyal sınıflardaki kişiler 4 farklı(a, B, c, D) sosyal sınıfa ayrılmıştır. Bu sınıflarda yaşayan insanlar 2000 yılı nüfus tespiti sonuçları dikkate alınarak semtlere göre dağıtılmıştır. Tüketicilerin seçiminde ise araştırma kapsamının daraltılması açısından bayanlar tercih edilmiştir. Bunun başka bir nedeni, alışverişleri bayanların yapıp yönlendirmesi ve evlerde yemekleri bayanların pişirdiği düşüncesidir. Konu ile ilgili yapılmış her türlü basılı araştırma, kitap ve İstatistikler, literatür taraması yapılarak elde edilmiştir. Ayrıca çeşitli devlet kuruluşlannın (TMO, DİE, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) konu ile ilgili verileri araştırmanın ikincil veri kaynaklarını oluşturmuştur. 2.2 Yöntem Bu bölümde araştırmaya konu olan verilerin nerelerden ve nasıl elde edildiği, elde edilen bu verilerin nasıl analiz edildiği açıklanmıştır. Elde edilen verilere göre Türkiye pirinç sektörünün gelecekte alabileceği konum bazı kalitatif ve kantitatif değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Araştırmanın metodu 2 alt başlık içerisinde incelenmiştir. Bunlar üretici, fabrikacı, toptancı, paketçi ve tüketici düzeyinde anket yapılan işletmelerin seçiminde kullanılan örnekleme yöntemleri ve elde edilen bulguların analizinde kullanılan yöntemlerdir Çeltik Üreticilerinin Seçiminde Kullanılan Yöntem Araştırmada yapılan çalışmalar sonucunda Türkiye' de 2006 yılında, 95 bin hektar alanda çeltik tarımı yapıldığı anlaşılmıştır. Ekiliş alanı ile ilgili veriler Tarım Bakanlığı ve TÜİK kayıtlarınca da doğrulanmaktadır. Ancak ekiliş alanları ile ilgili bilgiler direkt araştırma ekibince çeltik komisyonlarından sağlandığından söz konusu rakam çok sağlıklı bir bilgi dir. Araştırma alanı, 2006 yılı verilerine göre, Türkiye genelinde çeltik üretiminin ve ekiliş alanlannın neredeyse% 97'sini meydana getiren Edirne, Samsun, Çorum, Sinop, Kastamonu, Balıkesir, Çanakkale, Diyarbakır ve Mardin illerini kapsamaktadır. Bu kadar geniş bir alandan sağlıklı veriler bulabilmek ve çeltik tarımı yapan illerdeki üreticilerden uygun sayıda örnek çekebilmek için, 2005 yılmda çeltik tarımı yapan iller ve il çelerin çeltik komisyonlarma başvurulmuştur. 14

16 (Çeltik komisyonu ile ilgili ayrıntılı bilgi, daha sonraki bölümlerde verilecektir.) Bu komisyonlardan söz konusu ilçelerdeki 506 köyün çeltik arazisi miktarları elde edilmiştir. Çeltik arazisi elde edinilemeyen az sayıdaki yerleşim yerleri ise örnekleme çerçevesi dışında bırakılmıştır. Komisyonlardan elde edilen bilgiler incelendiğinde, Edirne ili dışındaki illerin ekiliş alanlarının oldukça farklı arazi büyüklüklerine sahip olduğu görülmüştür. Bu nedenle Edirne ilinde "Basit Tesadüfi Örnekleme" yöntemi, diğer illerde ise "Tabakalı Örnekleme" yöntemi uygulanmıştır Edirne İli Çeltik Üreticilerinin Seçimi Edirne ili 2006 yılı verilerine göre Türkiye çeltik ekilişinin % 42.3 'üne sahiptir. Bu ile bağlı 7 ilçede toplam 103 köyde çeltik tarımı yapılmaktadır. Bu köylerin arazi varlıkları, ilçelerde kurulan çeltik komisyonlarından elde edilerek oluşturulan sonlu populasyona ilişkin parametreler hesaplanmış ve aşağıda verilmiştir. N= 103 Jl= dekar (yerleşim yeri başına düşen ortalama çeltik arazisi) 6= dekar (populasyon standart sapması) Yukarıdaki verilere göre örnek hacmi aşağıdaki formüle göre saptanmıştır ( Cochran, 1963 ve McClave ve Benson, 1988). Örnekleme hatası (veya tahmin hatası) aritmetik ortalamanın () % lo'u kabul edilmiştir. Diğer bir ifadeyle çekilen örneğin aritmetik ortalaması populasyon ortalamasından % 1 O farklı olabilecektir (Arıkan, 1995). Diğer yandan örnek ortalamasımn bu sınıriçerisine düşme olasılığı % 90 olarak kabul edilmiştir. [ Z a/2.o/ D 2 ] n = n = Örnek sayısı [ Nz a/2.o/ D 2 ] za/2= z değeri (1.645) o = Populasyonun standart sapması D= Örnekleme hatası(% 10) 15

17 Formüle göre yapılan hesaplama sonucunda rasgele seçilen 46 köyde bu araştırma yapılmıştır. 46 yerleşim yerinde de rasgele seçilen 3 adet üreticiyle görüşülmesi yeterli bulunmuş ve böylece 46 yerleşim yerinde 138 anket yapılmıştır. Bu 3 'er üreticiden her köyden doğru bilgi verebilen bir üretici ile ayrıca görüşülerek maliyetanketi yapılmıştır. Böylece 2006 yılı için Edirne'de 1 kg çeltiğin maliyeti de ayrıca hesaplanmıştır. 46 yerleşim yeri, ilçelerin 2006 yılı çeltik ekilişlerindeki oranlarına göre, oransal örnekleme yöntemi ile dağıtılmış ve örnekleme kapsamına giren çeltik üreticileri tamamen rasgele seçilmiştir. Buna göre çekilen örnek sayıları Çizelge 2.1 'de gösterilmiştir. Çizelge 2.1 Edirne' de Örnekleme Kapsamına Alınan İlçelerde Yapılan Anketler İlçeler Çeltik Ekilişi Ed~rne İli Çeltik Ekilişi Anket Uygulanan (da)* Içindeki Payı (%) Köy Sayısı Merkez Enez ı Havsa ll ı İp s ala K e şan Meriç lo Uzunköprü TOPLAM *Tüm çeltik ekiliş alanlan (ruhsatlı ve ruhsatsız) dahil edilmiştir Diğer Bölgelerdeki Üreticilerin Seçilme Yöntemi Türkiye çeltik ekilişinin % 56.1 'inin yapıldığı Karadeniz (Sinop, Samsun, Çorum, Tokat, Kastamonu) ile Güney Marmara (Balıkesir, Çanakkale) ve G.doğu Anadolu (Diyarbakır ve Mardin) ilieri "diğer bölgeler" olarak örnekleme kapsamına alınmıştır. Bu bölgelerin ayrı olarak ineelenme nedeni, çeltik arazilerinin oldukça geniş dağılımlar gösterdiği toplam 402 köyün bu bölümde yer almasıdır. Arazi genişlikleri köylere göre oldukça farklılıklar göstermektedir. Hatalı yorumlara varmamak ve farklı arazi genişliğine sahip köylerden örnek seçebilmek için bu bölgelerdeki köylerde "Neyman yöntemine göre tabakazı örnekleme" kullanmıştır. Diğer bölgelerdeki çeltik üreticilerini tespit edebilmek için aşağıdaki formül yardımı ile% 90 güven sınırında (z =1.645) ve ortalamadan 50 da sapma ile tabakalı örneklerneye gidilmiştir (Çiçek ve Erkan, 1996) 16

18 n = n = Örnek hacmi Nh= h'ıncı tabakadaki birim sayısı (frekans) s h = h' ın cı tabakanın standart sapması N= toplam birim sayısı (410) D = Örnek hatası ( d/z) d= Ortalamadan sapma(% 10 sapma kullanılmıştır) Z = Z değeri(% 95) Diğer bölgelerde çeltik tarımı yapılan köylere ait tabakalandırma bilgileri Çizel ge 2.2' dedir. Çizelge 2.2 Türkiye'de Çeltik Tarımı Yapılan Diğer Bölgelere Ait Tabakalandırma Verileri Tabaka Tabaka alt Tabaka Arazi Tabakalardaki Standart No ve üst sınırı ortalaması varlığı köy sayısı sapma (Nh.Sh) Nh.(Sh) 2 (da) (da) ort. (Nh) (Sh) ı TOPLAM Yukarıdaki formül kullanılmış ve 33 köyde bu araştırma yapılmıştır. Her köyde 3 çiftçiyle görüşülmüş ve böylece 33 yerleşim yerinde 99 anket yapılmıştır. Bu 3 'er üreticiden her köyden doğru bilgi verebilen bir üretici ile ayrıca görüşülerek maliyetanketi yapılmıştır. Böylece 2006 yılı için diğer bölgelerde 1 kg çeltiğin maliyeti de ayrıca hesaplanmıştır. 33 yerleşim yeri, ilçelerin 2006 yılı çeltik ekilişlerindeki oraniara göre, oransal örnekleme yöntemi ile dağıtılmış olup, örnekleme kapsamına giren çeltik üreticileri tamamen rasgele seçilmiştir. Buna göre araştırma bölgesindeki köylerden çekilen örnek sayılan Çizelge 2.3 'de gösterilmiştir. 17

19 Iller Samsun Çorum Sinop Kastamonu Tokat Balıkesir Çanakkale Diyarbakır Mardin TOPLAM Çizelge 2.3 Türkiye'de Çeltik Tarımı Yapılan Diğer Bölgelerde Yapılan Anket Sayıları Köy Çeltik Ekilişi Diğer Bölgeler Içindeki Sayısı (da)* Çeltik Ekiliş Payı (%) 93 ıo ı ı ı5 4ı ı ı ı ı3 ı4.5 ı7 ı ı3 ı 45ı ıoo.o Anket Sayısı 22 ı8 8 3 ı 28 ı4 4 ı 99 *Tüm çeltik ekiliş alanlan (ruhsatlı ve ruhsatsız) dahil edilmiştir Çeltik Sanayicilerinin Seçiminde Kullanılan Yöntem Türkiye'de çeltik tarımı sonunda elde edilen ürünlerin kimler tarafından satın alınıp, işlendiği ve pazarlandığını tespit edebilmek için Türkiye genelinde faaliyet gösteren çeltik işleme fabrikalannın tamamı ile (tamsayım yöntemi) görüşülmüştür. Araştırma genel olarak üç bölgede (Marmara, Karadeniz ve G.doğu Anadolu) yoğunlaştığından bu bölgelerdeki tüm çeltik fabrikalarına ulaşılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda Türkiye'de çeşitli kapasitelerde 3 bölgede faaliyet gösteren toplam 115 çeltik fabrikası tespit edilmiştir. Bu fabrikalardan araştırma amacına ilişkin bilgiler elde edilmiştir Pirinç Toptancılarının Seçimi Çeltik fabrikalarında izlenene yakın bir yöntem pirinç toptancılarında uygulanmıştır. Türkiye' de pirinç pazarlamasının önemli merkezleri İstanbul Rami'deki "Toptancılar Sitesi" ve Ankara'daki "Gimat Toptanedar Sitesi" dir. Bu iki yerdeki pirinç toptaneılan tespit edilerek sektörün yapısı ve sorunları hakkında bilgiler elde edilmiştir. Bu şekilde İstanbul'da 15, Ankara'da 5 toptancı ile görüşmeler yapılarak toplam 20 toptancıya ulaşılmıştır. 18

20 Pirinç Paketleyicilerinin Seçimi Bazı toptancılar, pirinci belirli ambalajlarda (genelde 1, 3 kg) paketleyerek bölgesel ve ulusal düzeyde pazarlaınaktadırlar. Bu firmalar genelde ülke geneline dağılmış sa da ağırlıklı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir' de yoğunlaşınışlardır. Bu firmaların yöneticileriyle de "taınsayıın" yöntemi ile görüşülınüştür Pirinç ve Çeltik İthalatçılarının Seçimi Araştırma genelinde yapılan çalışınalardan Türkiye'nin pirinç ve çeltik ihtiyacım karşılamayı amaçlayan ve bu doğrultuda çeltik ve pirinç ithalatı yapan 6 firma tespit edilmiş ve bunların tamamı ile görüşmeler yapılmıştır Tüketicilerin Seçimi Pirinç tüketimi ile ilgili bilgileri elde etmek için Türkiye nüfusunun önemli bir bölümünün yaşadığı İstanbul ili seçilmiştir. Bu illerin seçilme nedeni ise Türkiye'nin tüm bölgelerinden göç almasıdır. Dolayısıyla buralarda yapılan anketlerden Türkiye geneli ile ilgili daha gerçekçi bilgilerin elde edilmesine yardımcı olmuştur. Türkiye nüfusunu homojen bir biçimde temsil eden İstanbul' da tüketenierin oranını s aptayan bir çalışma yapılmadığından, popülasyonu temsil edecek maksimum örneğe ulaşmak için oran %50 alınınıştır (Malhotra 1993). Ayrıca örnekleme hatası klasik olarak kullanılan %5 alınmıştır. Tüketicilerin seçiminde aşağıdaki örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Formülden elde edilen sonuçlara göre toplam 385 tüketiciye anket uygulanmıştır. n=( z~ 2 )2p.q n= (1.96/0.05) 2 x 0,5.0,5 = 2002 =,...,385 kişi N: örnek hacmi p: Araştırma illerinde pirinç tüketenierin oranı q: 1-p d: örnekleme hatası z a/2: güveniriilik derecesi 19

21 Tüketiciye yönelik araştırmalarda örnek çerçevesi belirlenirken kullanılan en önemli yöntem, Sosyo Ekonomik Statü (SES) gruplarına göre dağıtım kriteridir. Yukanda hesaplanan örnek hacmi bu kritere göre belirlenmiştir. Çizelge 2.4 Türkiye ve İstanbul'da SES Gruplarının Dağılımı ve Çekilen Örnek Sosyal Sınıflar Türkiye(%) İstanbul (%) Anket Sayısı Agrubu 4,7 11,4 44 B grubu 10,3 10,8 42 Cı grubu 16,9 27,2 105 Cz grubu 13,8 15,6 60 D grubu 36,5 30,4 117 E grubu 17,8 4,6 18 TOPLAM Kaynak: ACNielsen-Zet. Sınıfların tanımlanması ve birbirinden ayrılmasında semt, haneye giren toplam gelir düzeyi ve gelir düzeyi hakkında destekleyici fikir veren diğer bazı göstergeler kullanılmıştır (Yurdakul ve Koç, 1995). Buna göre; - İstanbul' da Bağdat Caddesi, Caddebostan, Levent vb. semtlerde, oturan (araştırmanın bu bölümünün yapıldığı Haziran 2006-Temmuz 2006 aylarında) aylık geliri ı 0000 $ dan fazla olan ve yazlık ve kışlık ev yamnda üst s ımf araba, telesekreter, video kamera, bilgisayar gibi varlıklardan bazılarına sahip olan aileler A grubuna; -Ataköy, Şişli, Yeşilköy gibi semtlerde, yaşayan, aylık gelir düzeyi 3000 $ile 5000 $arasında bulunan, en azından bir kışlık evi (bazı durumlarda yazlık evi de) olan ve yukanda sayılan taşınabilir eşyalardan bazılarına sahip olan aileler B grubuna -Kadıköy, Bakırköy, Üsküdar, Avcılar vb. semtlerde, oturan, bir kışlık evi olan ve geliri ı OOO-ı500 $ TL arasında bulunan orta halli aileler C grubuna; - Bağcılar, Maltepe, Bayrampaşa, Ümraniye gibi semtlerde, yaşayan aylık geliri 500 $'ın altında olan (veya bir üst gelir grubunda görünüp de nüfusu kalabalık olan) aileler de D ve E gruplarına dahil edilmişlerdir. 20

22 2.3 Ekonomik Analiz Yöntemleri Çeltik üreticileri, pirinç tüketicileri, çeltik fabrikası sahipleri ile pirinç toptancı ve ithalatçılarından toplanan tüm bilgiler tek tek gözden geçirilmiş ve araştırma amacına uygun olarak bilgisayar ortamında oluşturulan veri tabaniarına yüklenmiştir. Araştırmamn tüm evrelerinde uygulanan analiz teknikleri aşağıda özetlenmiştir Üretici Düzeyindeki Verilere Uygulanan Analizler Çeltik üreticilerine uygulanan toplam 237 anket için genel bir veri tabanı oluşturulmuş ve sorulan sorulara göre genel bir kodlama planı yapılmıştır. Anketler bu kodlama planına göre bilgisayara girilmiştir. Anketıerin bilgisayara girilmesinden sonra çeltik üreticileri bölgelerine göre ayrılarak her bir soru bölgesel düzeyde değerlendirilmiştir. Böylece Türkiye' de yapılan çeltik tarımının bölgelere göre olan özellikleri hakkında yorumlara ulaşmak mümkün olmuştur. Bazı araştırma bulgularının sonuçlarını yüzde oranlarına göre çizelgeler halinde vermek yeterli görülmüş, istatistiksel bir işleme gerek duyulmadan her bir çizelgenin yorumu yapılmıştır. Bazı araştırma sonuçlarında ise faktör analizi yapılmıştır İthalatçı, Çeltik Sanayicisi ve Pirinç Toptancı ve Paketçilerden Toplanan Bilgilerin Analizi İthalatçılardan elde edilen bilgiler firmanın ne kadar pirinç veya çeltik ithal ettiği, şirketin mali durumu vb. özellikleri içermemektedir. Çünkü araştırmanın amacı bu değildir. İthalatçılardan elde edilen bilgiler daha çok ithalada ilgili genel konulan (ithalatta ülke tercihi, finansman temini, ödeme koşulları, bürokratik işlemler vb.) içermektedir. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde üreticilerden çeltik satın alıp işleyen ı ıs adet fabrikadan elde edilen veriler ile genellikle yurtiçi pirinç ticareti yapan ı 2 adet taptancıdan elde edilen bilgilerde daha çok kapasite kullanım düzeyi, çeltik işleme ve pazarlamadaki sorunlann tespitine yöneliktir. Bu bölümde pirinç iç ve dış ticareti hakkında genel bir fikir vermek hedeflendiğinden, ithalatçı, fabrikacı ve toptancılardan elde edilen bilgilere istatistiki bir analiz uygulanmamıştır. Elde edilen bulgular çizelgeler halinde gösterilmiş ve yorumlan yapılmıştır. Yani bu bölümde daha çok yoruma dayalı analiz yapılmıştır. 2ı

23 2.3.3 Pirinç Tüketicilerinden Sağlanan Verilerin Analizi Araştırma kapsamına giren 385 tüketici ile yapılan anketler için, bilgisayarda genel bir veri tabanı oluşturulmuş ve sorulan sorulara göre genel bir kodlama planı yapılmıştır. Pirinç tüketicilerince anket formunda bazı sorulara verilen cevaplar için (örneğin nereden satın aldığı, Türkiye pirinç ihtiyacının bir bölümünün ithalat yoluyla karşılandığını bilip bilmeme gibi) sadece oranlardan yararlanılmış ve çizelgeler halinde yorumlanmıştır. Tüketicilerin pirinç satın alırken ithal ve yerli pirinçleri tercih etmelerindeki özellikleri tespit edebilmek ve kişi başına pirinç tüketiminde değişik sosyal sınıflar arasındaki farkların test edilmesi için de varyans analizinden yararlamlmıştır. Varyans analizi sonucunda saptanan farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunun belirlenmesinde ise Bonferroni testinden yararlanılmıştır. Pirinç tüketicilerinin pirinç satın alırken dolgun taneli, kırıklı olup olmama, ambalaj, marka gibi bazı özellikler hakkındaki yargılarını test ederek bu özellikleri tercih etmelerindeki nedenleri tespit edebilmek amacıyla Faktör analizinden yararlanılmıştır. Satın alınan pirincin ithal olup olmamasına dikkat eden ve etmeyen tüketiciler arasında gelir, eğitim, çeşit tercih etme, tüketim miktarı, oturduğu semt, tüketicinin yaşı ve nereden pirinç satın aldığı gibi faktörler ayırma analizi ( disciriminant) ile ortaya çıkarılmıştır. 22

24 3.. DÜNYA'.DA ÇELTİK ÜRETİMİ ve DIŞ TICARETI 3.1 Dünya Çeltik ve Pirinç Üretimi Başlıca Çeltik Üreticisi Ülkeler(%) ABD2% Tayland4% 2005 yılı verilerine göre, Dünya çeltik ekilişinin % 88.3 'ü, üretiminin ise % 90.2 'si Asya' da gerçekleştirilmiştir. Dünyada en çok çeltik ekiliş i Hindistan' da (%28.9) gerçekleştirilmesine rağmen en büyük üretici ülke durumunda olan Çin Halk Cumhuriyeti, dünya çeltik ekilişinin % ı9.5'ine sahip olmasına rağmen üretimin% 30.2'sine sahiptir. Bu ülkeyi% 21.5'lik bir payla Hindistan izlemektedir( FAO, 2006). Dünya 2005 yılı çeltik üretimi birim alandan alınan verim artışlarından ötürü ı 980 'e göre yaklaşık %45, 1990 yılına göre ise yaklaşık % ı 5 artmıştır. Çin ve Hindistan, dünya üretiminin yarısından fazlasına sahip oldukları halde ülke nüfusları, birçok Asya ülkesi gibi, temel besin kaynakları pirinç olduğu için ürettikleri ürünlerin büyük bir kısmını kendi ülkelerinde tüketmektedir. Dünya çeltik üretimi incelendiğinde, en büyük üretici ülkenin yılda yaklaşık ı 80- ı 90 milyon tonluk üretimle Çin Halk Cumhuriyeti olduğu görülmektedir. Dekara verimlilik açısından ise Mısır ilk (954 kg/da) sırada gelmekte, daha sonra Japonya ve ABD kg/da'lık üretimle ilk sıralarda yer almaktadır. Çizelge 3.ı 'den de görüleceği gibi Türkiye çeltikte dekara verim açısından dünya ortalamasının üzerindedir. Dünya ortalaması 404 kg/da iken Türkiye ortalaması ise FAO verileri ve resmi rakamlara göre 684 kg/da, araştırma bulgularına göre ise kg/da civarındadır. 23

25 Çizelge 3.1 Dünya Çeltik Ekilişi, Üretimi ve Verimi İle İlgili Bilgiler Ülkeler Ekiliş Üretim Verim Ekiliş Üretim Verim (bin ha) (bin ton) (kg/da) (bin ha) (bin ton) (kg/da) Çin Hindistan Endonezya ll ll Bangladeş ll Japonya ı ı 706 ll Taylan d Vietnam ı 495 ABD ı ı 36ı ıo Mısır Türkiye Diğer 35 08ı oı5 ıo DÜNYA TOPLAMI Kaynak : www. fao.org, "Statical Database, Agricultural Production"2006 Mısır ve ABD Türkiye'nin en fazla pirinç ve çeltik ithalatı yaptığı ülkelerdir. Bu ülkelerin dünyada önemli bir üretimleri olmamasına rağmen dış ticarette çok etkili oldukları görülmektedir. Ticareti Yıllara göre değişmekle birlikte dünyada milyon ton çeltik üretimi yapılırken bu üretimin yaklaşık % 5-6'sı yani milyon tonu dünya ticaretine sunulmaktadır. Bunun en önemli nedeni pirincin, en büyük üretici olan Asya ülkelerinde temel besin maddesi olmasıdır. Hatta bu ülkelerde bazı yıllar görülen kuraklıklar özellikle Endonezya, Bangladeş, Çin gibi üretici ülkeleri de ithalata zorlamaktadır yılı verilerine göre Dünya'da milyar $'lık pirinç dış ticareti yapılmaktadır. Ticaret hacmi 1980 yılına göre (5 milyar$) yaklaşık iki kat artmıştır. İhracatçı Dünyada pirinç ihracatı yapan ülkelerin başında yine Asya ülkeleri ilk sıralardadır (Çizelge 3.2). 24

26 Çizelge 3.2 Dünya Pirinç İhracatı (bin ton) ( ) ÜLKELER İhracat Miktarı İhracat Miktarı İhracat Miktarı Tayland Vietnam 5 ı ABD Çin Halk Cum. 656 ı ıoo ı 000 Pakistan Hindistan Uruguay AB Ülkeleri (25) 20ı ı75 ı5o Avustr~lya ı5o Diğer Ülkeler TOPLAM ı Kaynak: "Grain:World Markets and Trade", USDA, 2006 Dünyada en fazla pirinç ihracatı yapan ülketaylandolup pirinç İlıracından yaklaşık 2 milyar $/yıl gelir elde etmektedir. Tayland'ı sırasıyla Vietnam, ABD ve Çin izlemektedir. Dünya toplam pirinç üretiminin % ı.8'ini üretenabd'nin, Dünya pirinç ihracatında % ı ı 'lik bir paya sahip olması ve yılda yaklaşık ı milyar $ elde etmesi de oldukça ilginçtir İthalatçı Ülkeler Pirinç ithalatında Asya ülkeleri yine ilk sıralardadır Bu ülkeler pirinç ihtiyaçlarını genellikle birbirlerinden karşılamaktadırlar. Dünyada, en fazla pirinç ithalatı yapan ülke Filipinlerdir. Bu ülkeyi Nijerya, İran ve Irak izlemektedir. AB ülkeleri pirinç ithalatıarım genellikle birbirlerinden ve az miktarda da ABD' den yapmaktadırlar Türkiye dünyada pirinç ithal eden ülkeler arasında 22 nci sırada yer almaktadır. ı 984' de 4 milyon $ karşılığı 20 bin ton pirinç ithalatı, 2005 yılında yaklaşık 63 milyon $ karşılığı ı 60 bin tona çıkmıştır. Gerçi 1984' deki ithalat çeltik tohumluğu ithalatıdır. Türkiye ı980'li yıllann 2 nci yansından itibaren pirinç ithalatında yoğunlaşmıştır. 25

27 Çizelge 3.3 Dünya Pirinç ithalatı (bin ton) ( ) ÜLKELER Filipinler Endonezya İthalat Miktarı İthalat Miktarı ı 890 ı ı ı 200 ı 777 ı 600 ı 357 ı İran Irak Nijerya S.Arabistan Japonya AB Ülkeleri (25) Türkive TOPLAM ı ı 27 99ı Kaynak: "Grain:World Markets and Trade", USDA, İthalat Miktarı ı ı 200 ı 700 ı ı6o Dünya Pirinç Fiyatları Genel olarak Dünya borsalannda en çok Tayland ve ABD pirinçleri işlem görmektedir. Dolayısıyla dünyadaki pirinç fiyatlarını bu ülkeler belirlemektedir. Tayland pirinçleri daha çok Asya ülkelerinde pazarlanırken ABD pirinçleri K. Amerika, G. Amerika, Avrupa, Japonya ve Türkiye'de pazarlanmaktadır. Önemli ihracatçı ülkelerde arası gerçekleşen fiyatlar Çizel ge 3.4' de gösterilmiştir. Çizelge Yılları Arası Dünya Pirinç Fiyatları (FOB/$/Ton) Yıllar Taylan d ABD ı ı997 3ı6 439 ı998 3ı5 4ı3 ı ı 200ı ı88 29ı 2002 ı ı Kaynak : Rice Market News, Agricultural Marketing Service-USDA 26

28 Çizel ge 3.4 'den de anlaşılacağı gibi dünya pirinç fiyatlan üretime bağlı olarak dalgalanmalar göstermektedir. Bunun en önemli nedeni, önemli üretici ülkelerden Tayland, Hindistan, Çin ve Endonezya'da iklim koşullanndan dolayı meydana gelen üretim eksikliği veya fazlalıklandır. Bunun yanı sıra özellikle ABD, Avustralya ve Tayland gibi çeltik üretim maliyetleri düşük olan ülkelerin üretim azlığı olan yıllardaki spekülatif fiyat uygulamalarıdır. Dünya Pirinç Fiyatlarının Seyri ( ) 500~ ~ r-----~ r------~------r-----~ r------~-----~-----~ Tayland -ll- ABD 1 Dünyada sadece pirinç ticareti yapılmamakta çeltik de dış ticarete konu olmaktadır. Bazı ülkeler dış ticarette pirinç yerine çeltik satın almayı (Örneğin Türkiye) tercih etmektedirler. Bunun en önemli nedeni çeltiğin işlenmesiyle elde edilen yan ürünlerin birçok sanayiye hammadde olabilmesidir. Ayrıca çeltik fiyatlan pirinç fiyatlarına göre biraz daha ucuzdur(5 $/ton gibi) Pirinç Tüketimi Dünya ülkelerinin kişi başına pirinç tüketimlerini inceleyen bir kaynak bulunamamıştır. Ancak bunu hesaplamak da oldukça kolaydır. Bir ülkenin yıllık pirinç tüketimi üretim, stok ve ticaret rakamlan yardımıyla hesaplanabilir. Buna göre yılbaşı açılış stoğu, üretim ve ithalat rakamlan toplamından ihracat ve yıl sonu stok miktan düşülerek yıllık toplam pirinç tüketimi hesaplanabilir. Bu hesaplamadan çeltik üretiminin %60'ının pirinç olacağı varsayılmalı ve (% 5) tohumluk için ayrılan miktar düşülmelidir. Yıllık toplam tüketimin ilgili ülke nüfusuna bölünmesiyle de kişi başına yıllık pirinç tüketimi hesaplanmaktadır. Her ülkede pirinç tüketimi farklılıklar göstermektedir. 27

29 Pirinç genelde Asya ülkelerinin temel gıdası olduğu için bu ülkelerde tüketim oldukça yüksektir. Kişi başına tüketimin en yüksek olduğu ülke, yıllık 180 kg'a yakın pirinç tüketimi ile Vietnam' dır. Avrupa Birliği ülkelerinde pirinç tüketimi son derecede az olup yıllık kişi başına yaklaşık 5 kg olup Türkiye'de ise 8 kg civarındadır. Bu yönteme göre bazı ülkelerin pirinç tüketimleri özetlenmiştir. Çizelge 3.5 Bazı Ülkelerde Toplam Pirinç Tüketimi ve Kişi Başı Pirinç Tüketimi (kg/kişi) TÜKETiME İLİŞKİN BİLGİLER (2005) Ülkeler.Çeltik.~irinç Dış Tüketime U retimi U retimi Ticaret Ayrılan Nüfus Tüketim (bin ton) Farkı Miktar (milyon) (kg/kişi) ABD Çin Mısır AB (25) Hindistan İran Nijerya Pakistan ı Rusya Vietnam Türkiye Kaynak : wwww. fao.org' dan derlenen bilgilerden hesaplanmıştır. 28

30 4. TÜRKİYE PİRİNÇ PiYASASININ TEMEL ÖZELLİKLERİ Türkiye ı 980 'den önce büyük miktarlarda pirinç ithal etmeyen bir ülke konumunda idi. O yıllarda da pirinç üretimi ülke ihtiyacına yetmiyordu. İhtiyaç ikame ürünler olan bulgur ve makarna ile karşılanıyordu. Çünkü yeterli döviz olmadığı için ithalat çok zor koşullarda yapılmaktaydı. ı 984 yılından sonra Türkiye' de izlenen politikalar sonucu özellikle başta pirinç olmak üzere birçok gıda maddesinin ithalatı önemli artışlar göstermiştir. Pirinç ithalatımn başlaması ve bunun yanında özellikle ı990'lı yılların ikinci yarısından sonra yurtiçi üretimde artışlar yaşanınası nedeniyle tüketim artışları da görülmeye başlamıştır. 4.1 Türkiye Çeltik ve Pirinç Üretimi Türkiye'nin birçok bölgesi ekolojik yönden çeltik tarımına uygun ve dekardan elde edilen verim Dünya ortalamasının üzerinde olduğu halde Türkiye çeltikte kendine yeterli değildir. Türkiye' de yıllara göre değişmekle birlikte yaklaşık olarak 70-ıoo bin hektar alanda çeltik tanını yapılmaktadır. Üretilen yaklaşık bin ton çeltikten bin ton pirinç elde edilmektedir. Bu kadar pirinç Türkiye'nin ihtiyacına yetmediğinden ihtiyacın bir bölümü (%30-50) yurtdışından ithalat yoluyla getirilmektedir. Birçok tarım ürününde olduğu gibi uygulanan yanlış politikalar sonucu pirinçte kendine yeterli olabilecek olan Türkiye, net İthalatçı bir ülke olmuştur. ı990'lı yılların başmda yoğunlaşan ithalat 2003 yılı verilerine göre Türkiye pirinç üretiminden fazladır yılından sonra görülen üretim artışlan sonucunda yurtiçi üretim artmış, ithalat miktarı azalmıştır. Bunun da en önemli nedeni Türkiye çeltik ekilişlerinde ağırlıklı olarak "Osmancık" isimli tohumluğun kullanılmaya başlamasıdır. Bu tohumluk oldukça verimli olduğu ve pazarlama sorunu bulunmadığı için üreticilerce tercih edilmektedir (Gaytancıoglu, 2006). Çizelge 4.ı 'de ı yılları arasındaki çeltik ekiliş, üretim ve verim rakamları verilmiştir. Çizel ge 4. ı' den de anlaşılacağı üzere TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verileri ile saha araştırmasından elde edilen sonuçlar arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklan pirinç ve çeltik piyasasında faaliyet gösteren herkes kabul etmektedir. TUİK sadece Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden elde edilen resmi rakamlara göre istatistiki bilgileri yayınlamaktadır. 29

31 Halbuki yapılan bu çalışmada Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerindeki Çeltik Komisyonlarından elde edilen bilgilerin yanında Ziraat Odaları, DSİ Bölge Müdürlükleri, Çeltik Fabrikalan yöneticilerinden de bilgi toplanmıştır. En önemli bilgi kaynağı ise Türkiye' de çeltik tanmını yoğun bir şekilde yapan bazı il ve ilçelerdeki birçok köyün gezilerek üreticilerden elde edilen bilgilerdir. Elde edilen tüm bilgiler araştırma ekibince gözden geçirilerek yorumlanmıştır. Akla şu soru gelmektedir. Neden resmi rakamlarla üreticinin ekiliş rakamlan birbirini tutmuyor? Bunun nedeni çok basittir. Rakamlar arasındaki bu istikrarsızlığın en önemli nedeni Türkiye' de çeltik tarımının kanunla yapılmasıdır. Çeltik ekim kanununun yetki verdiği çeltik komisyonlarına üreticilerce ödenen "sıhhi ruhsat ücreti"' dir yılında birçok yerde dekar başına YTL civarında belirlenen bu ücreti birçok üretici eksik yatırmıştır. Örneğin 50 dekar çeltik eken bir çiftçi 30 dekar beyan etmiştir. Dolayısıyla 20 dekar "kaçak" ekilmiştir. Geçmiş yıllarda da kaçak ekimler olmuştur. Ancak özellikle 2000 ve 2001 yıllannda yaşanan ekonomik krizler kaç ak ekimleri arttırmıştır. Hiç para yatırmayan yani tamamen kaçak ekim yapan genelde olmamıştır çünkü TMO alımları için üreticilerden sıhhi ruhsat ücreti belgeleri istenmektedir. Bu çalışma deneyimli bir araştırma ekibi tarafından yapılmış, Türkiye çeltik ekilişinin % 93 'ünün yapıldığı Trakya, G.Marmara ve Karadeniz bölgeleri gezilerek sadece Resmi kurumlarla değil Ziraat Odaları, çeltik fabrikaları, üreticilerle yapılan köy kahvesi toplantılarına göre ekim alanları belirlenmiştir. Birim alan verimleri de çiftçilerce "vergi alırlar" endişesiyle düşük gösterilmektedir. Resmi rakamlara göre Türkiye çeltik verimi kg/da arasında değişirken ortalama verimin 700 kg/da olduğu yine piyasalarcakabul edilmektedir. 30

32 Çizelge Arası Çeltik Ekiliş, Üretim ve Verim Miktarları Yıllar Ekiliş Alanı (ha) Üretim (ton) Verim (kg/da) * ı Kaynak :"DİE, Türkiye İstatistik Yıllığı" Çeşitli Yıllar, ve Tarım Bakanlığı Kayıtları (2006) * Araştırma bulgularından elde edilen sonuçtur. Gerçekte ekim alanlarında ve üretim rakamlarında % 8-1 O düzeyinde bir yamlma vardır. Bu yamlmalar bazı ekilişlerin çiftçilerce beyan edilmemesinden kaynaklanmaktadır. Gerçi 2005 ve 2006 yıllarında beyan edilmeyen alanlar TMO'nun alım yapma gerekçesinde "beyan" zorunluluğu getirdiği için azalmıştır. Resmi rakamlarla, çiftçilerin gerçekleştirdikleri rakamlar arasında farklılıklar olsa da Türkiye'nin ürettiği pirinç kendine yetmemektedir Yılları Arasında Türkiye Çeltik Ekilişi (da) ~ o * _._Ekiliş Alanı (ha) 31

33 Türkiye'nin birçok bölgesi çeltik tarımına uygun olduğu halde üretim Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşınıştır. Bu iki bölge dışında çeltik üretimi rağbet görmediğinden çeltik ekiliş alanları da bin hektarlarda değişmektedir. Ekim alanlan sadece 1980'li yıllann ilk yansında önemli artışlar göstererek 70 bin hektarların üzerine çıkmış, ikinci yarısında ise bin hektarlara gerilemiştir. Çeltik kuraklıktan en çok etkilenen bitkilerden biri olduğu için özellikle 1991 yılında ülke genelinde yaşanan ciddi kuraklıktan çok olumsuz etkilenmiş ve çeltik ekilişi 40 bin hektarlara çeltik üretimi de 200 bin tonlara gerilemiştir Yılları Arasmda Türkiye Çeltik Ekilişi (da) ~ ~ ~~~~---+--~--~--~--+---~~~~ -11--Üretim (ton) Türkiye'de birim çeltik verimi, 2005 yılı rakamlarına göre 70.0 kg/ha' dır. Bu miktar dünya verim ortalaması olan 40.4 kg/ha'ın oldukça üzerindedir. Ancak Türkiye ile aynı paralelde bulunan benzer ekolojiye sahip ülkelerin çeltik verimlerinden (İspanya' da 69.3 kg/ha, Yunanistan'da 78.3 kg/ha) düşüktür (FAO, 2006). Türkiye'deki ekilişlerde önemli artışlar görülmektedir. Bunun nedeni birim alandaki verim artışlandır. 1980'de hektardan 48.5 kg çeltik alınırken bu rakam 1990'larla birlikte kg'lara, 2000'li yıllarla birlikte 70 kg!ha'lara ulaşmıştır. Bunun da en önemli nedeni Türkiye çeltik ekilişlerinde ağırlıklı olarak Osınancık-97 isimli tohumluğun kullanılınaya başlaınasıdır. Bu tohumluk oldukça verimli olduğu ve pazarlama sorunu bulunmadığı için üreticilerce tercih edilmektedir. Ayrıca çeltik sulu tarım yapılan alanlarda rakip ürünlere göre (mısır, ayçiçeği, ş.pancarı,vb.) en fazla gelir getiren üründür. Bundan dolayı ekilişinde sürekli artışlar görülmüştür. 32

ÇELTİK DOSYASI TÜRKİYE ÇELTİK EKİLİŞ ÜRETİM TÜKETİM VERİM

ÇELTİK DOSYASI TÜRKİYE ÇELTİK EKİLİŞ ÜRETİM TÜKETİM VERİM ÇELTİK DOSYASI Bileşiminde az miktarda protein bulundurmasına karşın beslenme için gerekli amino asitlerce zengin olması nedeniyle çeltik, insan beslenmesinde buğdaydan sonra en çok kullanılan tahıl ürünüdür.

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan beri insanlar tarafından kültürü yapılarak

Detaylı

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Günümüzde çok amaçlı bir kullanım alanına sahip olan Mısır, Amerika Kıtası keşfedilene kadar dünya tarafından bilinmemekteydi. Amerika Kıtasının 15. yüzyıl sonlarında keşfedilmesiyle

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan beri insanlar tarafından kültürü yapılarak

Detaylı

Türkiye de ve Dünyada Makarnalık (Durum) Buğdayı Pazarı

Türkiye de ve Dünyada Makarnalık (Durum) Buğdayı Pazarı Türkiye de ve Dünyada Makarnalık (Durum) Buğdayı Pazarı Makarna ve bulgurun üretiminde ana hammadde olarak kullanılan durum buğdayına olan talep giderek artmaktadır. 2013/14 sezonunda dünya durum buğdayı

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2017 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan itibaren ekimi yapılarak üretilen besin grubudur.

Detaylı

KURU İNCİR. Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

KURU İNCİR. Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi KURU İNCİR Hazırlayan Çağatay ÖZDEN 2005 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi KURU İNCİR Türkiye de Üretim İncir, ilk kültüre alınan meyvelerden birisi olarak, anavatanı

Detaylı

DÜNYA ÇİMENTO ÜRETİMİ VE TÜKETİMİNE İLİŞKİN BAZI GÖSTERGELER

DÜNYA ÇİMENTO ÜRETİMİ VE TÜKETİMİNE İLİŞKİN BAZI GÖSTERGELER DÜNYA ÇİMENTO ÜRETİMİ VE TÜKETİMİNE İLİŞKİN BAZI GÖSTERGELER MAYIS 211 İÇİNDEKİLER Sayfa No 1 Dünya Çimento Üretimi 2 2 Dünya Çimento Tüketimi 3 3 Uluslararası Çimento Ticareti 5 3.1 Dünya Çimento İhracatı

Detaylı

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ Hazırlayan ve Derleyen: Zehra N.ÖZBİLGİN Ar-Ge Şube Müdürlüğü Kasım 2012 DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİNDE ÜRETİM VE TÜKETİM yılında 9.546 milyon

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE 2015 YILI PAMUK RAPORU Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211 63 15 www.aydinticaretborsasi.org.tr

Detaylı

Ayakkabı Sektör Profili

Ayakkabı Sektör Profili Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde

Detaylı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR GİRİŞ Solanaceae familyasına ait olduğu bilinen patatesin Güney Amerika`nın And Dağları nda doğal olarak yetiştiği; 16. yüzyılın ikinci yarısında

Detaylı

Türkiye`de Hububat Alanları

Türkiye`de Hububat Alanları BUĞDAY DOSYASI Türkiye, birçok ürünün yetiştirilmesine imkan veren iklim ve ekolojik özellikleri nedeniyle tarımsal üretim açısından avantajlı bir ülke olup, toplam istihdamın %24,6`sı tarım sektöründe

Detaylı

HUBUBAT PİYASALARINA BAKIŞ

HUBUBAT PİYASALARINA BAKIŞ T.C. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HUBUBAT PİYASALARINA BAKIŞ 1 HAZİRAN 2013 MARDİN 1 TMO NUN GÖREVLERİ Kuruluş: 1938 Hububat piyasalarını düzenlemek, Afyon ve uyuşturucu maddelere konulan devlet

Detaylı

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN

Detaylı

MOTOSİKLET İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ

MOTOSİKLET İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ MOTOSİKLET İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ 2012 İÇİNDEKİLER 1. BAŞVURUYA İLİŞKİN BİLGİLER... 3 1.1. BAŞVURU SAHİBİ... 3 1.2. BAŞVURU

Detaylı

TEKSTİL MAKİNALARI. Hazırlayan Hasan KÖSE 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

TEKSTİL MAKİNALARI. Hazırlayan Hasan KÖSE 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi TEKSTİL MAKİNALARI Hazırlayan Hasan KÖSE 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi TEKSTİL MAKİNALARI TÜRKİYE DE ÜRETİM Tanımı Tekstil makinaları, tekstil sanayinin

Detaylı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı Üretim ve Verim Katkısı Toplum Beslenmesine Katkı Sanayi Sektörüne Katkı Milli Gelire Katkı Dış Ticaret Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı

Detaylı

SERAMİK SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

SERAMİK SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi SERAMİK SANAYİİ Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi TÜRKİYE DE ÜRETİM Türkiye'de seramik ve çini yapımı, kökleri 8000 yıl öncesine uzanan

Detaylı

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Türkiye ve Doğu Marmara Bölgesi TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ www.marka.org.tr 13.12.2018 Büyüme Hızı (%) Türkiye ekonomisi 2017 itibariyle dünyanın 17. Avrupa nın 6. büyük ekonomisidir. %10 veya fazla %6-%10

Detaylı

* Ticaret verileri Nace Revize 2 sınıflandırmasına göre 45 ve 46 kodlu sektörleri içermektedir. Kaynak: (Türkiye İstatistik Kurumu, u)

* Ticaret verileri Nace Revize 2 sınıflandırmasına göre 45 ve 46 kodlu sektörleri içermektedir. Kaynak: (Türkiye İstatistik Kurumu, u) 1.1. Ticaret Türkiye ye paralel olarak TR82 Bölgesi nde de hizmetler sektörünün ekonomideki payının artmasıyla öne çıkan alanlardan biri de ticarettir. 2010 TÜİK Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistiklerine

Detaylı

PAMUK RAPORU Şekil-1 Pamuk ve Kullanım Alanları (Kaynak;

PAMUK RAPORU Şekil-1 Pamuk ve Kullanım Alanları (Kaynak; PAMUK RAPORU-2018 Pamuk lifi ile tekstil sanayinin, çekirdeğinden elde edilen yağı ile bitkisel yağ sanayinin, kapçık ve küspesi ile yem sanayinin, linteri ile kâğıt, mobilya ve selüloz sanayinin hammaddesini

Detaylı

MEYVE SULARI DÜNYA TİCARETİ. Dünya İhracatı. Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları

MEYVE SULARI DÜNYA TİCARETİ. Dünya İhracatı. Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları 0 MEYVE SULARI Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları Ürün Adı GTP Portakal Suyu (Dondurulmuş) 2009.11 Diğer Portakal Suları 2009.12, 2009.19 Greyfurt Suyu 2009.21, 2009.29 Diğer

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE 2016 YILI PAMUK RAPORU Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211 63 15 www.aydinticaretborsasi.org.tr

Detaylı

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Bakliyat üretiminde artış trendi sonraki yıllarda da devam etmiş, 2013 yılında 77,2 milyon tona, 2014 yılında da 77,6 milyon tona çıkmıştır. Bu artışta hem ekim

Detaylı

2015 Ayçiçeği Raporu

2015 Ayçiçeği Raporu 2015 Ayçiçeği Raporu İçindekiler 1.AYÇİÇEĞİ EKİM ALANI... 2 1.1. Türkiye de Ayçiçeği Ekim Alanı... 2 1.2. TR83 Bölgesinde Ayçiçeği Ekim Alanı... 5 1.3. Samsun da Ayçiçeği Ekim Alanı... 6 1.3.1. Samsun

Detaylı

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler DÜNYA TAHIL PAZARI Dünyanın her yerinde bulunan ve yaygın olarak tüketilen tahıllar, ekmek ve un gibi insan beslenmesinde son derece önemli temel gıda maddelerinin yapımında kullanılmaktadır. Genel olarak

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KASIM, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 1.1 DÜNYA KİRAZ ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA KİRAZ İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA KİRAZ

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE 2014 YILI PAMUK RAPORU Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211 63 15 www.aydinticaretborsasi.org.tr

Detaylı

DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014

DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014 DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014 Nisan 2015 Hikmet DENİZ İçindekiler 1. İhracat... 2 1.1. İhracat Yapılan Ülkeler... 3 1.2. 'ın En Büyük İhracat Partneri: Irak... 5 1.3. İhracat Ürünleri... 6 2. İthalat...

Detaylı

DÜNYA PLASTİK SEKTÖR RAPORU PAGEV

DÜNYA PLASTİK SEKTÖR RAPORU PAGEV DÜNYA PLASTİK SEKTÖR RAPORU 2016 PAGEV 1. DÜNYA PLASTİK MAMUL SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER 1.1. DÜNYA PLASTİK MAMUL ÜRETİMİ Yüksek kaynak verimi, düşük üretim ve geri kazanım maliyeti ve tasarım ve uygulama zenginliği

Detaylı

TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ

TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ HAKAN ÇALEN GENEL MÜDÜR V. Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Bitkisel Yağlar Konferansı 2016 / İSTANBUL Türkiye yağlı tohum üretimi

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

3 1 0 2 20 BUĞDAY RAPORU

3 1 0 2 20 BUĞDAY RAPORU 0 1 Dünya buğday üretimi, üretim devlerinden biri olan ABD nin yaklaşık 4 milyon tonluk üretim azalmasına rağmen bu sene ekili alanların ve verimin artmasıyla paralel olarak Ağustos ayı verilerine göre

Detaylı

TARAMA BÖLÜM 11 TARIM VE KIRSAL KALKINMA GÜNDEM MADDESİ

TARAMA BÖLÜM 11 TARIM VE KIRSAL KALKINMA GÜNDEM MADDESİ ÇELTİK 23-26 Ocak 2006 Türkiye Cumhuriyeti 1 İÇİNDEKİLER I. ÇELTİK ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ II. ÇELTİK TÜKETİM İSTATİSTİKLERİ III. ÇELTİK DIŞ TİCARETİ IV. ÇELTİK PİYASA AKTÖRLERİ V. AB MEVZUATIYLA MUKAYESE

Detaylı

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ a. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Dünya mobilya üretimi 2010 yılında yaklaşık 376 milyar dolar olurken, 200 milyar dolar olan bölümü üretim

Detaylı

BUĞDAY PİYASALARI ve TMO

BUĞDAY PİYASALARI ve TMO BUĞDAY PİYASALARI ve TMO 01.04.2016 1 DÜNYA BUĞDAY DENGE TABLOSU Dünya buğday üretimi üç yıl üst üste rekor seviyelerde gerçekleşti, stoklar yükseliyor (Milyon Ton) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 699

Detaylı

SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU

SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU 1. Dünya Seramik Sektörü 1.1 Seramik Kaplama Malzemeleri SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU 2007 yılında 8,2 milyar m 2 olan dünya seramik kaplama malzemeleri üretimi, 2008 yılında bir önceki yıla oranla %3,5 artarak

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, 217 15 147 12 16 7 132 182 295 399 191 135 618 22 358 416 195 34 3 222 17 14 143 32 43 31 3 35 44 464 841 1.42 1.392 1.3 1.615 1.782 ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜN TANIMI SITC

Detaylı

STRATEJİK ÜRÜN PAMUKTA TEHLİKE ÇANLARI

STRATEJİK ÜRÜN PAMUKTA TEHLİKE ÇANLARI STRATEJİK ÜRÜN PAMUKTA TEHLİKE ÇANLARI Gözde SEVİLMİŞ-Şebnem BORAN 1. Giriş Pamuk, çırçır sanayisinin, lifi ile tekstil sanayisinin, çekirdeği ile yağ ve yem sanayisinin, linteri ile de kağıt sanayisinin

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2010 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. Ancak

Detaylı

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR Gözde SEVİLMİŞ Giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi ve dolayısıyla bitkisel yağ tüketimi artmaktadır. Diğer yandan artan gıda

Detaylı

CAM SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

CAM SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi CAM SANAYİİ Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi TÜRKİYE'DE ÜRETİM Cam sanayii, inşaat, otomotiv, meşrubat, gıda, beyaz eşya, mobilya,

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Endüstriyel Süt İşleme

Dünyada ve Türkiye de Endüstriyel Süt İşleme Dünyada ve Türkiye de Endüstriyel Süt İşleme Dünyada üretilen toplam süt miktarı farklı kuruluşlar tarafından açıklanmaktadır. Bu kuruluşlar temelde birbirleriyle bağlantılı olmalarına rağmen veri toplama

Detaylı

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU

TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU DÜNYADA YAŞ MEYVE VE SEBZE ÜRETİMİ FAO nun verilerine göre; 2012 yılında dünyada 57,2 milyon hektar alanda, 1,1 milyar ton yaş sebze üretimi yapılmıştır. Domates yaklaşık

Detaylı

Sıra Ürün Adı 2010 2011

Sıra Ürün Adı 2010 2011 YAŞ MEYVE VE SEBZE DÜNYA ÜRETİMİ Dünya Yaş Sebze Üretimi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; 2011 yılında dünyada 56,7 milyon hektar alanda

Detaylı

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Avrupa kıtasından Amerika kıtasına, Orta Doğu Ülkelerinden Afrika ülkelerine kadar geniş yelpazeyi kapsayan 200 ülkeye ihracat gerçekleştiren

Detaylı

TR21 Bölgesinde ana harcama gruplarında bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %18,44 ile Alkollü İçecekler ve Tütün grubunda gerçekleşti

TR21 Bölgesinde ana harcama gruplarında bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %18,44 ile Alkollü İçecekler ve Tütün grubunda gerçekleşti TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Türkiye TR21 TÜFE de (2003=100) 2016 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,64, bir önceki yılın Aralık ayına göre %8,53, bir önceki

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları 17/07/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve

Detaylı

TÜRKĠYE DÜNYANIN BOYA ÜRETĠM ÜSSÜ OLMA YOLUNDA

TÜRKĠYE DÜNYANIN BOYA ÜRETĠM ÜSSÜ OLMA YOLUNDA TÜRKĠYE DÜNYANIN BOYA ÜRETĠM ÜSSÜ OLMA YOLUNDA Nurel KILIÇ Türk boya sektörü; Avrupa nın altıncı büyük boya üreticisi konumundadır. Türkiye de 50 yılı aşkın bir geçmişi olan boya sektörümüz, AB entegrasyon

Detaylı

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ 0 MEYVE SULARI Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları Ürün Adı GTİP No Portakal Suyu (Dondurulmuş) 200911 Diğer Portakal Suları 200912, 200919 Greyfurt Suyu 200921, 200929 Diğer Turunçgil

Detaylı

DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ

DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliği DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ MAYIS 2015 ANKARA Ulus. İliş. ve İş Geliş. Müdürlüğü Cem KAPTAN Mithatpaşa Cad. 19/3 06420 ANKARA TÜRKİYE Tel: + 90 312

Detaylı

TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları. 13 Aralık 2012 İZMİR

TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları. 13 Aralık 2012 İZMİR TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları 13 Aralık 2012 İZMİR Hizmetlerimiz 13 Aralık 2012 İZMİR KOBİ Akademi KOBİ lerin yurtiçi ve uluslararası pazarlardaki karlılıklarını ve rekabet güçlerini artırabilecekleri

Detaylı

ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ

ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ Geçmiş dönemdeki Ormancılık anlayışı; Ormancılık sektörünün GSMH daki payı; %0,5 %3 Odun Dışı Orman Ürünü Nedir? ODOÜ lerin önemi; Ekonomik Sosyal Kültürel Ekolojik Faydalanan

Detaylı

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO BAKLİYAT DOSYASI Dünya üzerinde tarımı çok eski yıllardan beri yapılmakta olan yemeklik dane baklagillerin diğer bir deyişle bakliyat ürünlerinin insan beslenmesinde bitkisel kaynaklı protein gereksiniminin

Detaylı

2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU

2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU 2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU ATSO DIŞ TİCARET SERVİSİ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir. 2015 OCAK / TÜRKİYE

Detaylı

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖR DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Türkiye

Detaylı

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI Genel Değerlendirme Haziran 2014 2012 yılı dünya seramik sağlık gereçleri ihracat rakamlarına bakıldığında, 2011 yılı rakamlarına nazaran daha az dalgalanma gösterdiği

Detaylı

T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013

T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013 T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013 Konu : 390319000000 GTİP no lu GPPS ve HIPS ithalatına % 3 oranında gümrük vergisi uygulanmasının kaldırılma talebi Sayın Bakanlığınızın,

Detaylı

DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU

DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU Deri ve deri ürünleri imalatı sanayi başta eti için kesilen hayvanlardan elde edilen ham deriler olmak üzere her türlü hayvanın derileri ve kürklerinin imalatı ile bu

Detaylı

PAGEV - PAGDER. Dünya Toplam PP İthalatı

PAGEV - PAGDER. Dünya Toplam PP İthalatı 1 DÜNYA ve TÜRKİYE POLİPROPİLEN ( PP ) DIŞ TİCARET ANALİZİ Barbaros Demirci ( Genel Müdür ) Neslihan Ergün ( Teknik Uzman Kimya Müh. ) PAGEV - PAGDER DÜNYA TOPLAM PP İTHALATI : Dünya toplam PP ithalatı

Detaylı

T. C. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi

T. C. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi İçindekiler 1.... 2 1.1. Yapılan Ülkeler... 4 1.2. 'ın En Büyük Partneri: Irak... 5 1.3. Ürünleri... 6 2. İthalat... 8 2.1. İthalat Yapılan Ülkeler... 9 2.2. İthalat Ürünleri... 10 3. Genel Değerlendirme...

Detaylı

AYAKKABI İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ

AYAKKABI İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ AYAKKABI İTHALATINDA UYGULANMAKTA OLAN KORUNMA ÖNLEMİNİN UZATILMASINA YÖNELİK BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ BAŞVURUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ 1. BAŞVURUYA İLİŞKİN BİLGİLER 1.1 Başvuru sahibi ve yerli üretimi

Detaylı

Çimento Sektör Raporu

Çimento Sektör Raporu 19 Ocak 2015 Çimento Sektör Raporu Çimento sektörü ülkemizde elbette inşaat sektörüne dayalı bir büyüme göstermektedir. Ülkemizde büyüme, kentsel dönüşüm ve altyapı projeleri çimento talebini desteklemektedir.

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından

Detaylı

T.C. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HUBUBAT 30.06.2015 2015 yılında buğday üretiminin bir önceki seneye göre %18 oranında artış göstererek 22,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2015 yılında arpa üretiminin bir önceki

Detaylı

DÜNYA BUĞDAY PİYASALARINDA SON DURUM

DÜNYA BUĞDAY PİYASALARINDA SON DURUM 22.11.2013 TÜRKİYE UN SANAYİCİLERİ FEDERASYONU DÜNYA BUĞDAY PİYASALARINDA SON DURUM ABD Tarım Bakanlığı nın 8 Kasım ve 11 Kasım 2013 Tarihli Raporlarına göre düzenlenmiştir. 1 DÜNYA BUĞDAY PİYASALARINDA

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ARALIK, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA ÇİLEK İTHALATI... 4 1.3

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları 12/03/2018 ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 8 Mart 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve ticaretine

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Organik tarım, dünyada yaklaşık 130 ülkede yapılmakta ve organik tarım üretim alanı giderek artmaktadır. 2011 yılı verilerine göre dünyada 37 milyon hektar alanda organik

Detaylı

BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman

BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman 516 1. SEKTÖRÜN TANIMI Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı ISIC Revize 3 ve NACE Revize 1 sınıflandırmasına

Detaylı

SEKTÖRÜN TANIMI TÜRKİYE TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ

SEKTÖRÜN TANIMI TÜRKİYE TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ SEKTÖRÜN TANIMI Tablo-1: Temizlik Maddeleri Sektöründe Yer Alan Ürünler GTİP Ürün Adı 3401 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler 3402 Yıkama, Temizleme Müstahzarları-Sabunlar Hariç 3403 Yağlama Müstahzarları,

Detaylı

ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU

ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU Türkiye'nin 2014 yılı ihracatı, önceki yıla göre yüzde 3,8 artışla 157 milyar 642 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İthalat yüzde 3,8 azalma ile 242 milyar 182 milyon

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI Prof. Dr. Cemalettin Yaşar ÇİFTÇİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Ankara 2004 1 TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI TEKNİK

Detaylı

TÜRKİYE'DE BAKLİYAT ÜRETİMİNDEKİ SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ ve DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTACAK POLİTİKALARIN GELİŞTİRİLMESİ

TÜRKİYE'DE BAKLİYAT ÜRETİMİNDEKİ SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ ve DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTACAK POLİTİKALARIN GELİŞTİRİLMESİ TÜRKİYE'DE BAKLİYAT ÜRETİMİNDEKİ SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ ve DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTACAK POLİTİKALARIN GELİŞTİRİLMESİ Hazırlayanlar: Yrd. Doç. Dr. Okan GAYTANCIOĞLU Prof. Dr. i. Hakkı İNAN Arş. Gör. Harun HURMA

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2010 OCAK - MART İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2010 OCAK - MART İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2010 OCAK - MART İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı İlk Üç Ayda 14,2 Arttı yılının Ocak-Mart döneminde Türkiye den 4

Detaylı

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH

Detaylı

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton)

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton) NARENCİYE DOSYASI Kökeni Güneydoğu Asya olan turunçgillerin, çağdaş anlamda üretimi 19. yüzyılda ABD`de başlamış ve hızla yayılmıştır. Turunçgil yetiştiriciliği dünyada 40 derece kuzey enlemi ile 40 derece

Detaylı

SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI

SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ VE SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ SEKTÖRÜNDE DÜNYA İTHALAT RAKAMLARI ÇERÇEVESİNDE HEDEF PAZAR ÇALIŞMASI ORTA ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ Seramik sektörünün en

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de E-Ticaret ve E-İhracat. Kasım 2016

Dünyada ve Türkiye de E-Ticaret ve E-İhracat. Kasım 2016 Dünyada ve Türkiye de E-Ticaret ve E-İhracat Kasım 2016 İçerik Global E-Ticaret E-Ticaret Penetrasyonları E-Ticaret Bağlanılırlık İndeksi Türkiye Ekonomisi ve Dış Ticaret KOBİ lerin Mücadelesi E-İhracat

Detaylı

YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ

YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ Dünyada 2016 yılı yemeklik baklagiller ekim alanı, üretim ve verim değerleri (FAO 2018) Ekim alanı (ha) Üretim (ton) Verim (kg/ha) Fasulye 29 392817 26 833817 913

Detaylı

DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ

DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliği DÜNYA, AB ve TÜRKİYE ŞEKER İSTATİSTİKLERİ NİSAN 2017 ANKARA Mithatpaşa Cad. 19/3 06420 ANKARA TÜRKİYE Tel: + 90 312 435 56 20 Fax: + 90 312 435 62 83 E-mail:panko@pankobirlik.com.tr

Detaylı

TÜRK DERİ VE DERİ MAMÜLLERİ SEKTÖRÜ

TÜRK DERİ VE DERİ MAMÜLLERİ SEKTÖRÜ TÜRK DERİ VE DERİ MAMÜLLERİ SEKTÖRÜ Türklerin dericiliğe başlamaları kaynaklara göre, 12. yüzyıla kadar gitmektedir. Köklü bir tarihsel geçmişe sahip olan deri ve deri sanayinin 1970 lerden itibaren ülkemizde

Detaylı

İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 İHRACAT... 4 İTHALAT... 5 TÜRKİYE DE ÜRETİM... 6 TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ... 6 İHRACAT... 7 İTHALAT...

İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 İHRACAT... 4 İTHALAT... 5 TÜRKİYE DE ÜRETİM... 6 TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ... 6 İHRACAT... 7 İTHALAT... İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 İHRACAT... 4 İTHALAT... 5 TÜRKİYE DE ÜRETİM... 6 TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ... 6 İHRACAT... 7 İTHALAT... 9 EV TEKSTİLİ SEKTÖR RAPORU Ekonomik Araştırmalar ve Dış Ticaret Müdürlüğü

Detaylı

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),

Detaylı

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale Ekrem Yüce Dr. Turgay Turna Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Ali Kabaoğlu Safiye Pınar Özer Gökhan Tanyel ÇAYKUR Atatürk

Detaylı

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ MYANMAR ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 2 I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Myanmar Birliği Cumhuriyeti : Cumhuriyet : Güneydoğu Asya ülkesi olan

Detaylı

TÜFE de Türkiye geneli yıllık enflasyon %7,76 TR21 Bölgesinde ise %7,65 olarak gerçekleşti

TÜFE de Türkiye geneli yıllık enflasyon %7,76 TR21 Bölgesinde ise %7,65 olarak gerçekleşti TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Türkiye TR21 TÜFE de (2003=100) 2017 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %2,46, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,46, bir önceki

Detaylı

Ocak-Eylül dönemine ait dış ticaret verileri değerlendirildiğinde Sinop ilinin ilk 9 ay sonundaki

Ocak-Eylül dönemine ait dış ticaret verileri değerlendirildiğinde Sinop ilinin ilk 9 ay sonundaki Sinop Ekonomi Verileri-Eylül, 215 Dış Ticaret Genel Görünüm (Ocak-Eylül, 215) Ocak-Eylül dönemine ait dış ticaret verileri değerlendirildiğinde Sinop ilinin ilk 9 ay sonundaki ihracatının geçen yılın aynı

Detaylı

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013 Türkiye de Üretim Zeytin ağacında periyodisiteden dolayı zeytin üretimi yıllara göre inişli çıkışlı bir grafik izlemekte ve üretime bağlı olarak bir yıl düşük (yok yılı) bir yıl yüksek (var yılı) ürün

Detaylı

Ulusal Gelişmeler. Büyüme Hızı (%) a r k a. o r g. t r * II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III

Ulusal Gelişmeler. Büyüme Hızı (%)   a r k a. o r g. t r * II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III 18.01.2019 Ulusal Gelişmeler Büyüme Hızı (%) %10 veya fazla %6-%10 %3-%6 %0-%3 %0 dan küçük Veri yok 2016 2017 2018* 14 II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III IV YILLIK I II III 12 10 8 6 11,5 4

Detaylı

ZİYARETÇİ ARAŞTIRMASI ÖZET SONUÇLARI 9 12 Ocak 2013

ZİYARETÇİ ARAŞTIRMASI ÖZET SONUÇLARI 9 12 Ocak 2013 ZİYARETÇİ ARAŞTIRMASI ÖZET SONUÇLARI 9 12 Ocak 2013 TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi Büyükçekmece İstanbul 1 İÇİNDEKİLER SAYFA 1. ARAŞTIRMA KONUSU 3 1.1. FUAR KÜNYESİ 3 1.2. ARAŞTIRMANIN AMACI 3 1.3. ARAŞTIRMANIN

Detaylı

2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI. (40 Test Sorusu)

2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI. (40 Test Sorusu) ZİRAAT BANKASI 2012 SINAVLARI İÇİN GÜNCEL EKONOMİ ÇALIŞMA SORULARI (40 Test Sorusu) 1 ) Aşağıdakilerden hangisi bir kredi derecelendirme kuruluşudur? A ) FED B ) IMF C ) World Bank D ) Moody's E ) Bank

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ŞUBAT 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

ÇELTİK ÇALIŞMA GRUBU RAPORU

ÇELTİK ÇALIŞMA GRUBU RAPORU ÇELTİK ÇALIŞMA GRUBU RAPORU ÇELTİK AĞUSTOS 2003 Sayı: 1 1.GİRİŞ Çeltik, su içinde çimlenebilen ve kökleri suda erimiş oksijenden yararlanabilen tek tahıl cinsidir. Çeltiğin Türkiye tarımı bakımından önemli

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı