AİHM İçtihatları Kapsamında Medeni Haklar ve Yükümlülükler

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AİHM İçtihatları Kapsamında Medeni Haklar ve Yükümlülükler"

Transkript

1 AİHM İçtihatları Kapsamında Medeni Haklar ve Yükümlülükler Mülkiyet Hakları *Mülkiyet davalarına ilişkin yargılamalar özel haklar ve yükümlülükler açısından belirleyici olması nedeniyle m.6/1 kapsamındadır. Örnek. Hakkansson ve Sturesson / İsveç: İlçe tarım Kurulu tarafından 2 yıldan fazla süreli tarım için izin verilmemesi. Örnek: Zander / İsveç: Başvurucunun evinin bitişiğine (başvurucunun içme suyunun korunması amacıyla herhangi bir önlem alınmaksızın) ilgili Ruhsat Birimi tarafından çöp dökme izninin verilmesi. Örnek: Sporrong ve Lonroth / İsveç: Hükümet tarafından verilen kamulaştırma izni ve Yerel İdari Kurulun inşaat yasağı getirmesi. Örnek:Raimondo /İtalya : Başvurucunun mülküne, mafya üyesi olmasından şüphe edilmesi nedeniyle el konulması. Örnek:Oerlemans / Hollanda : Başvurucuya ait olan arazinin Yeniden Yapılandırma ve Halk Hizmetleri tarafından doğal sit alanı olarak tasnif edilmesi ve üzerinde bazı tarım faaliyetlerinin yasaklanması. Örnek: Gillow /Birleşik Krallık : Başvurucunun kendi evinde yaşamasına, yerel konut yasası uyarınca, izin verilmemesi. Ruhsat / lisans İşleri *M.6/1 ticari faaliyetlerle ilişkili olması nedeniyle ruhsata ilişkin pek çok kararda uygulanabilirdir.

2 Örnek: Konig / Almanya: Almanya Tıp Mesleği Mahkemesi önündeki yargılamanın, başvurucunun muayene açma ruhsatının iptal edilmesi ile sonuçlanmış olması. Örnek X / Belçika: Başvurucunun genelev işletmesi nedeniyle mahkum olması sonucunda, yerel makamların başvurucunun kamu evi (otel, motel vs.) işletme ruhsatını iptal etmiş olmaları. Örnek: Benthem/ Almanya: Başvurucunun petrol istasyonunu işletme ruhsatının Danıştay İdari Davaları Kısmı tarafından iptal edilmesi. Örnek:Pudas /İsveç: İlçe İdare Kurulu tarafından başvurucunun taksi durağı işletme ruhsatının iptal edilmiş olması. Örnek: Jorbedo Hiristiyan Okulları Vakfı / İsveç: Yerel İlçe Kurulu tarafından başvurucunun özel okul açma ruhsatı başvurusunun reddedilmesi. Mesleki Disiplin Mahkemeleri: Ticari faaliyette bulunma hakkı ile bir mesleki faaliyette bulunma hakkı birbirine çok yakındır. Mesleki Disiplin Mahkemelerindeki yargılamalar, sonucu ekonomik olması halinde, m.6/1 uygulanabilirdir. Örnek: Konig /Almanya: Başvuru konusu Tıp Mesleki Mahkemesi tarafından başvurucunun mesleğini icra izninin iptalidir. Örnek: H / Belçika: Başvurucunun Baroya önceki kaydının silinmesinden sonra tekrardan yazılmak için başvuru yapmasını kapsamaktadır. Örnek: Ginikawka / Birleşik Krallık: Dava avukatının (barrister) Baro Disiplin Mahkemesinin kararı ile mesleki faaliyetine son verilmiş olmasıdır.

3 Örnek: De Moor / Belçika: Belçika Baro Meclisinin başvurucuyu stajyer dava vekili olarak kaydetmeyi reddetmesidir. *Buna karşın polislerin Disiplin Mahkemesi kararlarıyla mesleklerine son verilmesi halinde, AİHM daha sınırlayıcı bir yaklaşımı benimsemiştir. X / Birleşik Krallık davasında AİHK polislere dair yapılan disiplin muhakemelerinin bir suçun veya bir medeni hakkın tespitini içermediğine karar vermiştir. Şu ana kadar diğer kamu personeli açısından m.6/1 anlamında herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Vergi Yargılamaları Komisyon m.6/1 vergi davaları açısından geçerli olmadığına hükmetmiştir. Mahkeme X / Avusturya davasında bu değerlendirmesini diğer mali konuları kapsayacak şekilde genişletmiştir. Mahkeme Komisyonun bu yaklaşımını benimsemiş olmasına rağmen Editions Periscope / Fransa davasında vergi kesintilerinden hukuka aykırı olarak yoksun bırakılma neticesinde meydana gelen kayıplara ilişkin davalarda m.6/1 in uygulanabileceğine hükmetmiştir. Aile Hukuku Yargılamaları Aile hukukuna ilişkin davaların medeni haklar açısından kesin/belirleyici sonuçlar doğuracak olması nedeniyle m.6/1 uygulanabilirdir. W/ Birleşik Krallık davasında Mahkeme ulusal makamların velayete ilişkin bir davada olayın kamu otoritelerini ilgilendirmesi ve ebeveynlerin herhangi bir hak ve yükümlülük açısından menfaatleri olmadığı savlarını reddederek velayet tayini ve çocukların bakımı ile ilgili davalarda m.6/1 uygulanabilir olduğuna karar vermiştir.

4 Benzer davalar Olson/ İsveç, Eriksson / İsveç ve Keegan / İrlanda davası. Kamu Görevlilerine Karşı Açılan Tazminat Davaları Kamu birimlerine veya personeline karşı hukuksuz eylemleri nedeniyle tazminat davası açılması halinde m. 6/1 uygulanabilirdir. Örnek: X / Fransa: HIV mikrobu taşıyan başvurucu Fransa Sağlık Bakanlığına karşı kan ürünlerine ilişkin düzenlemeyi uygulamaması nedeniyle açtığı davada Mahkeme m.6/1 uygulanabilir olduğuna karar verdi. Örnek : Barano / Portekiz: Başvurucu haksız göz altıdan kaynaklanan kayıpları için polislere tazminat davası açmış ve Mahkeme bu davada m.6/1 uygulanabilir olduğuna karar vermiştir. M.6/1 resmi makamlar ile yapılan özel ticari sözleşmeler açısından da geçerlidir. Örnek: Stan Grek Refinmeries ve Stratis Andreadis / Yunanistan davasında Mahkeme Devlet ile başvurucular arasındaki sözleşmenin iptal edilmesi nedeniyle başvurucuların meydana gelen zararları açısından m.6/1 uygulanabilir olduğuna karar vermiştir. Tazminat haklarına İlişkin Davalar Kişinin açıkça tazminat hakkının olduğunun tanımlanmış olması halinde m.6/1 uygulanabilirdir. Takdiri veya Lütuf Olarak Yapılan Ödemeler

5 Tazminat ödemesinin takdiri olduğu veya tazminatın lütuf temelinde ödendiği davalarda başvurucunun tazminat açısından bir hakka sahip olduğu söylenemeyeceği için m.6/1 uygulanamaz. Sigorta/ Bağkur/ Emekli Sandığı Ödentileri Mahkeme sigorta kurumu niteliğindeki kurumlarca yapılacak ödenti ve yardımlarda m.6/1 in uygulanabilir olduğunu belirtmiştir. İş Hukuk İlişkileri Mahkeme özel sektördeki işçi işveren ilişkilerinde m.6/1 in uygulanabilir olduğunu belirtmiştir. Buna karşın Kamu personelinin alımı, eğitimi ve emekliliği konuları m.6/1 in kapsamı dışındadır. Göçmenlik ve Vatandaşlık Davaları AİHK göçmenlik ve vatandaşlık davalarında m.6/1 ın uygulanabilir olmadığına karar vermiştir. Komisyona göre ulusal hukukta İngiliz olmayanların İngiltere de kalmasını sağlayacak bir yasa olmadığı için böyle bir hakkın, Sözleşme anlamında medeni bir hakkın, bulunmadığına karar vermiştir( Örnek Agee / Birleşik Krallık, P / Birleşik Krallık davaları). Mahkeme ise bu güne kadar bu konuda herhangi bir karar vermemiştir. Eğitim Mahkeme önüne gelen eğitim konulu iki davada eğitimin medeni bir hak değil kamusal bir hak olduğuna karar vermiştir. Örnek: Simpson / Birleşik Krallık: Mahkeme özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklarla okula gönderilmesiyle ilgili bir davada başvuruyu kabul edilemez bulmuştur.

6 Örnek : X / Almanya : Başvurucunun Diş Hekimliği alanında Üniversite Eğitimi yapma talebinin reddedilmesini içeren başvuruda davayı, medeni değil kamusal nitelik taşıması, nedeniyle reddetmiştir. Seçim hakları Komisyon seçim haklarının medeni değil politik bir karakter taşıdığını bu nedenle de m.6/1 uygulanamaz olduğuna karar vermiştir. Örnek: Priorello / İtalya: Başvuru konusu yerel seçimlerine ilişkin itiraz prosedürünün hukukiliğiyle ilgilidir. Başvurusu kabul edilemez olarak ilan edilmiştir. Örnek: Habsburg / Avusturya: Başvuru konusu başvurucunun Devlete Başkanlığına aday olması ile ilgilidir. Başvuru kabul edilemez bulmuştur. Örnek: Pierre-Bloch / Fransa: Mahkeme Fransa Meclisi için yapılacak seçime katılmanın medeni değil politik bir hak olduğuna dolayısıyla da m.6/1 uygulanamaz olduğuna karar vermiştir. M.6/3 savunmaya ilişkin hakları sınırlayıcı/tadadı olarak varsaymaz. Söz konusu madde alt fıkralarında belirtilen haklar bir ceza yargılaması sırasında savunmanın yararlanması gereken minimum hakları belirtir. Örneğin AİHM ve AİHK Sözleşmede bu başlık altında belirtilen hakları daha geniş şekilde okumuşlar ve sözlü duruşma ve etkin olarak ceza yargılamalarına katılma hakkını bu başlık altında değerlendirmişlerdir.