Sağlıklı Nesil, Sağlıklı Gelecek

Transkript

1

2 Sağlıklı Nesil, Sağlıklı Gelecek Bağımsız Ol, Saygın Ol Kendine Güven, Bağımsız Ol Delikanlı adam, iradesini maddeye teslim etmez. Bağımlı olmak, kişisel bir tercihtir İçme, içtikçe sıra sana gelecek Geleceği değiştirmek için çalışıyoruz (Yeşilay) Bağımlının her hücresinden imdat çığlığı yükselir Bağımlı olmak, insanın kendine inancını yitirmesidir Duvarı nem, insanı bağımlılık yıkar Sevdiklerin İçin Bağımlı Olma Bağımlı olmanın tek suçlusu insanın kendisidir Bağımlılık korkulara ve maddeye esir olmaktır Sigara Giren Yerden Sağlık Çıkar Bağımlı olmak saygınlığını yitirmektir

3 ANAYASA D YOR K MADDE 58 Devlet, gençleri alkol dü künlü ünden, uyu turucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü al kanl klardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri al r. MADDE 59 Devlet, her ya taki Türk vatanda lar n n beden ve ruh sa l n geli tirecek tedbirleri al r, sporun kitlelere yay lmas n te vik eder. YE LAY' n AMACI Yurdumuzda ahlakî ve kültürel bir kalk nma atmosferi içinde, alkollü içki, sigara ve uyu turucu madde kullan m n özel sektör ve kamu kurumlar ile de i birli i yaparak, en az miktara indirmek, zararl al kanl klarla topyekûn mücadele etmektir. TE EKKÜR Bu materyalin haz rlanmas na ve bas lmas na katk da bulunan Yesilay Ekibine te ekkür ederiz. YAYINLAR KOORD NATÖRÜ Mehmet S rr Arvas YAYINA HAZIRLAYANLAR Ye ilay Genel Merkezi E itim Uzmanlar Ç Z MLER Mustafa Kocaba, Özge Demirci Türkiye Ye ilay Cemiyeti Genel Merkezi Nuruosmaniye Cad. 17/1 Ca alo lu STANBUL Tel: 0(212) Faks: 0(212) e-posta: halklailiskiler@yesilay.org.tr web:

4 BAfiKAN Sevgili Gençler, nsan beyni muhte em bir ekilde yarat lm t r. Bir i i ba armak istedi inizde bir problemle kar la t n zda beyninize "Çözüm yollar istiyorum!" diye talimat verin. O size, akla hayale gelmedik teklifler sunar, siz bile kendinize a r rs n z... Ayn ekilde bir i i "ba aramayaca n z " dü ündü ünüzde veya tembelli iniz a r bast nda yine beyninize "Bana mazeret bul!" eklinde talimat verin. Rahatl kla yüzlerce mazeret bulur. Üstelik hepsi de tatmin edici mazeretlerdir... Bundan emin olun. Ba ar l insanlar n hedefleri vard r, ba ar s zlar n ise mazeretleri... Beynimiz, sürekli çözüm bulmak yolunda çal rsa, zamanla bu i te ustala r, pratik kazan r. Karamsarl üzerinden atar ve hep "olumlu" dü ünmeye ba lar. Hatta, kötü sonuçlar n bile "iyi" taraf n görmeye çal r. Sürekli yeni fikirler, projeler üreten beyindeki hücreler "aktif"le ir ve büyük ba ar lara imza atar. mza att her ba ar ona güven kazand r r ve yenilerine do ru sürükler... En büyük fatih kendisini fethedendir, diye bir söz var. Peki kendimizi nas l fethedece iz? Bir defa, düzenli, tertipli ve tavizsiz bir çal ma program yapaca z. Sonra, "devaml l k" önemli. Mutlaka bir çal ma ve program cetvelimiz olsun. Hiçbir konuda y lmak yok. Edison ampulü bulmak için iki binden fazla deney yapar ama vazgeçmez. Y lg nl a dü en asistanlar na çok ey ö rendik der, art k bir ampulün 2 bin ekilde nas l yanmayaca n biliyoruz. Bu azimle devam eder ve bulur. Ömrümüzün en k ymetli ça lar gençlik ça lar d r. Bu dönemde bütün hayat m z etkileyecek kazan mlar elde etmemiz laz m. Her saniyemizi bir alt n k ymetinde bilip ona göre kullanaca z. Çünkü saniyelerimiz say l. ki günümüz birbirine e it olmamal. Hergün ilerleme kaydetmeliyiz. Dünyaya bir defa geldik. Yedek hayat m z yok. Sizlere rehberlik edecek, kendinizi zararl maddelerden koruyacak bir k lavuz kitapç k haz rlad k. Bu kitapç n faydal olmas n diliyoruz. Sayg lar m zla. Av. Muharrem Balc Ye ilay Genel Ba kan 2

5 KUMAR HAKKINDA B LMEN Z GEREKENLER En güzel kazanç, al n teri ile kazan land r KUMARIN DE MEYEN KURALI Her zaman kumarhane kazan r, kumarbaz kaybeder KUMAR VE BOYUTLARI Kumar, Ceza Kanun umuzda, Ka zanç kas t ile oy na nan kâr ve za ra r baht ve ta li he ( an sa) ba l bu lu - nan oyun ANABR TAN KA DA, Bir oyunun, yar man n ya da belirsiz bir olay n sonucu üze ri ne, ka zanç el de et mek ama c y la or ta ya de er li bir ey ya da pa ra koymak sözleriyle tarif edilmektedir. Bir zamanlar basit fal oklar, oyun âletleri ve zarla oynanan kumar, bugün, rengârenk klarla donat lm salonlarda, modern kumar âletleri, piyango biletleri ve çe itli kartlarla, özendirici reklâmlarla oynat lmaktad r. Kazanan kim, kaybeden kim belli de il Burada en büyük pay n, kumar oynatanlar n kasas na girdi i muhakkakt r. 3

6 Kumar alan nda devletin pay na dü en, devede kulak misalidir. Ve bugün dünyada kumar, devlet kontrolünden uzak, birtak m karanl k güçlerin elindedir. Tarihî seyri içerisindeki içki, uyu turucu, kumar, fuhu, rü vet ve israf öyle bir geli me göstermi tir ki bugün bunlar, toplumu temelinden sarsan birer insanî ve millî felâket hâlini alm t r. Her on ki iden birinin mahkemelik oldu u ülkemizde i lenen suç say s artarken, kumar oynad veya oynatt için ceza alanlar ço almakta, kumar yüzünden ocaklar sönmektedir. Haber bültenlerinde zaman zaman gizli kumar oynatanlar ortaya ç kart lmakta, ama yine de bir türlü önüne geçilememektedir. Sa l n dostu olan spor bile kumara alet edilmektedir. Kumar kendisi d nda birkaç ba ml l da s rt nda ta yan sosyal hastal kt r! Kumar hayat n, servetin, ailenin, huzur ve haysiyetin en büyük dü man d r. Kumar n söndürdü ü ocaklar en a r uyu turuculardan fazlad r. Kumar önce serveti, sonra iffet ve haysiyetleri, sonunda da hayat mahveden bir iptilâd r. Kumar fizikî ve psikolojik ba ml l n her ikisini de en iddetli ekilde geli tirir ve ba ml n n bu tutsakl ktan kurtulmas n imkâns z hâle getirir. 4

7 Kumar tutsakl eroininkine e de erdir. Kumar n geli ti i bir toplumda ahlâk, fazilet ve bütün insanî de erler iflâs eder. KU MAR VE KA DIN Yap lan ara t rmalarda, günümüzde kad nlar n da kumar tutkusunda erkeklerden hiç de geri olmad klar tespit edilmi tir. Ara t rmac lar ve psikologlar kumar s ras nda kad nlar n erkeklere oranla heyecanlar n dizginleyemediklerini, onlar n a k ve heyecana zaaflar bulundu unu, kaybettiklerinde erkeklerden daha h rsl olduklar n, kazand klar nda da daha çok kazanmak istediklerini ve kumar tutkusu olan kad nlar n san ld ndan daha fazla oldu unu belirtiyorlar. Önceleri onu keyifli bir oyalanma ve vakit geçirme gibi saran kumar tutkusu, kad n n zamanla yuvas n, çocuklar n ve e ini ihmale götürüyor. Üstelik kad n bu hâlini ba kalar ndan da, kendisinden de saklamaya çal yor. Ve asla oyun merak n n bir tutkuya dönü tü ünü kabul etmek istemiyor. Küçük heyecanlarla ba lanan macera, bir gün felâketle bitiveriyor. Kad nlarla ilgili ilmî ba ka bir tespit de öyle: Genellikle maddî durumu iyi olup da kendini mutsuz hisseden birçok kad n, bu mutsuzlu unu oyun masalar nda gidermeye çal yor. Ve mutlulu u kumarda ar yor. Fakat sonraki ya ad klar, önceki mutsuzluklar n gölgede b rak yor. in fark na vard klar zaman da i i ten geçiyor. 5

8 Televizyonlar n çe itli yar malar nda ve çekili lerinde, 900 lü telefonlar n ço unlukla kad nlar taraf ndan kullan ld ve bu yüzden yüklü telefon faturalar n n gelmelerine sebep olduklar da bilinen gerçekler aras ndad r. Ayr ca birçok han m, günlerinde ve poker oynarken, çay yerine viski ve likör ikram etmeyi tercih ediyor. Bozulma sadece erkeklerde de il toplumun her kesiminde Yaln z u gerçek asla unutulmamal d r; Türk toplumunda kad n, mukaddestir, kad n her eyden önce ana d r. O, bütün güzelliklerin ve faziletlerin de timsalidir. Onu yüceltmek ve sahip oldu u taht ndan indirmemek gerekir. çkiyle, uyu turucu ile kumarla ve fuhu la alçalan kad n bütün bir be eriyeti alçalt r. air: Elbet sefil olursa kad n, alçal r be er diye bo una söylememi tir. Bu sebeple kad n nadide bir çiçek gibi korunmal, yarad l gayesinden uzakla mas na müsaade edilmemelidir. Kad n sadece ana de il, o ayn zamanda çocuklar için bir önder ve aileyi ayakta tutan temel unsurdur. Kad n alçaltan her sebep aileyi ve toplumu alçalt r. Kad n korumak toplumu korumak demektir. Aile olmadan millet, millet olmadan devlet var olamaz. E LENCE VE HAYAT Hayat disiplinsiz ve gayesiz oldu u zaman, tabiat yla e lence denen batakl a dökülür. Bu batakl a dü enler insanî de erlerden uzakla arak hayvanla rlar. 6

9 E len ce ile geç mi bir ha yat ka dar an lam s z ve za rar l hiç bir ey yok tur. Dr. Ale xis Car rel Gençli in e lenceye mahsus oldu unu söyleyenler ahmaklard r. Gençlik ça, ileride bütün hayat devam nca faydal olacak iyi al kanl klar n kazan lma y llar d r. J. B. Say Kumar, küçük yaşlarda önce böyle filizlenir. ALI KANLIKLAR Zararl al kanl klardan daha küçük, faydal al kanl klardan daha büyük hiç bir ey yok tur. OVID nsan için yararl ve gerekli al kanl klar n en uygun devresi ise üphesiz çocukluk ve gençlik y llar d r. A aç ya ken e ilir atasözümüz bu konuda de i mez bir terbiye, bir eskimez e itim kaidesidir. Terbiyeci ve dü ünür J.B. Say n: Gençli in e lenceye mahsus oldu unu söyleyenler ahmaklard r. Gençlik ça ileride bütün hayat devam nca faydal olacak iyi al kanl klar n kazan lma y llar d r. Sözü büyük bir gerçe in ifadesidir. Bu konuda hayatî de er ta yan u veciz ifadeler üzerinde bir nebze olsun Siz çocu a al mas gereken huylar veriniz, büyüdü ü zaman bunlardan ayr lamaz. SMILES 7

10 Al kanl klar bir halata benzer. Her gün birer lifini örmek suretiyle sonunda onu, kopmas mümkün olmayan bir hâle getiririz. Bu sebeple gerek çocuklar m zda, gerekse kendimizde geli mekte olan al kanl klara çok dikkat etmeliyiz. HORACE MANN Al kanl klar n zincirleri, önce duyulmayacak kadar hafif, sonra k r lmayacak ka dar güç lü olur. BENJAMIN DIZRAELLI Al kanl k, anahtar kaybolmu bir kelepçedir. AMOS PA RISH Evet, ki inin kaderine ekil veren ey al kanl klar d r. RICHARD REVERNE Kumar En A r Uyu turucu Niteli ine Sahiptir Kumar, en a r uyu turucular kadar akl ve iradeyi tesirsiz b rak r ve bu hâl ile ba ml s n onlar gibi ölüm vadisine ula t r r. Zararl al kanl klardan daha küçük, faydal al kanl klardan daha büyük hiç bir ey yoktur. OVID 8

11 Zira fert ve topluma hayat sevdiren, kolayla t ran ve hayat ba ar larla süsleyen, ba land yüksek idealler ve sa lam inançlard r. ANDRI MAUROIS Kumar, zaman n ve hayat n en büyük dü man d r. nsan için en büyük israf üphesiz zaman israf d r. Çünkü zaman ayniyle ömür ve ha yat de mek tir. B. Frank lin: Hayat seviyorsan z zaman n z bo a harcamay n z. Çünkü zaman hayat n kendisidir der. Kesin bir gerçektir ki, onu de erlendirebilmek ancak onun parçalar olan dakika ve saatleri de erlendirebilmekle mümkündür. Bu konuda u sözler ne kadar dü ündürücüdür: Zaman akl, olgunlu u ve hizmeti art rmak için bize verilmi en de erli sermayedir. THOMAS MANN Mutluluk ba ar ya, ba ar ise zaman de erlendirmeye ba l d r. SENECA Ahmaklar zaman nas l öldürece ini, ak ll lar ise nas l kazanaca n dü ünür. SCHOPENHAVER 9

12 Zaman kazanan her eyi kazan r, zaman kaybeden her eyi kaybeder. ALMAN ATASÖZÜ INTIHAR ETMISTIM. fi BENI KIM KURTARDI. BURUN FARKIYLA HAYATA GER DÖNDÜN... BIRAK fiu KUMARI. Hiçbir ey hayat ve onu dolduran dakikalar kadar de erli de ildir. EURIPIDES GOETHE KUMAR A LEY YIKIYOR! Kumar, aileyi ve toplumu y kan felâketlerin ba nda gelir. Kumar n, aileyi öncelikle y kma ekli, onun maddî varl n elinden almas yla gerçekle ir. kinci safha, para bulamad zaman, kumarbaz kad n n kendi iffetine; kumarbaz kocan n ise, kar s n n iffetine kumar oynamas ; üçüncü safha, kumarbaz n cinayet i lemesi veya intihar etmesidir. Baz alkoliklerin ba kalar na zarar vermedikleri ve aileyi y kmad klar dü ünülebilir. Ancak, hiçbir kumarbaz n ailesini y kmayaca dü ünülemez! Evet, kumar zaman n, hayat n, ailenin, toplumun huzur ve düzenin en büyük dü man d r. Hiçbir aile çocu una güzel terbiyeden daha de erli bir ey veremez. KUMARBAZ, B R KL N K VAK ADIR Amerikal bilim adamlar ve psikologlar taraf ndan psikolojik bir bozukluk olarak görülen Kumar Tutkusu nun, beyin seviyesinde ortaya ç kan bir hormon noksanl oldu u tespit edildi. 10

13 Kumar, t pk sigara ba ml l gibi Sigara nikotini yüzünden ba ml l k yap yor. Kumar ise, heyecan sebebi ile salg lanan Noradrenalin isimli bir hormona ba ml l k demek oluyor. Noradrenalin salg s azald nda insanlarda uyuklama ve çevreye kar ilgisizlik ortaya ç k yor. Sonunda depresyona giriyorlar ve hayattan zevk almamaya ba l yorlar. Heyecan ve stres, bu salg y normal hâle getiriyor. Fazlal nda ise dikkat art yor, vücut alarm durumuna geçiyor. Korku ve titreme hâli görülüyor. Normal durumlarda bu hâllere rastlanm yor. Noradrenalin, vücutta Adrenalin ile birlikte sempatik aktiviteden sorumlu oluyor. Kalbin at h z n, tansiyonu, mide ve ba rsak sisteminin düzenli çal mas n sa l yor. Bu bak mdan Noradrenalin son derece önemli bir salg maddesidir. Frans z bilim adamlar bu konuya daha da aç kl k getiriyorlar: Kumar bir tutku haline getiren insanlar, yeteri kadar üretilmeyen Noradrenalin noksanl sebebi ile kumar n verdi i heyecan sonunda salg lanan bu hormon noksanl n telâfi ediyorlar. Bu, onlar fark nda olmadan bir kumar tutkunu, bir ba ml insan hâline getiriyor diyorlar. Kumarbaz n davran lar n n, uyu turucu müptelâs n n davran lar n and rd n belirten uzmanlar u dü üncelere de yer veriyorlar: Kumarbaz kumar oynamad zaman, hayat n bir anlam olmad n dü ünür; a r bir can s k nt s ve bunal m içerisine dü er. Kumar oynad zaman ise, kazan p kazanmamas önemli de ildir. Kendisini memnun, umut dolu hisseder ve etraf na olumlu bakar. 11

14 HEEY NAPIYORSUN, BIRAK Efi M! KUMAR BORCU NAMUS BORCUDUR ASLANIM. 17 kumarbaz üzerinde yap lan ara t rma, bunlar n hepsinde normalin alt nda bir Noradrenalin hormon seviyesinin tespit edilmesi ile sonuçlan r. Di er ara t rmalar da ayn sonucu verir. lim adamlar imdi, bu hastalar n Noradrenalin seviyelerini yüksek tuttuklar takdirde, kumardan vazgeçip geçmeyeceklerini ara t r yor. Kumar müptelâl n n da sigara, alkol veya uyu turucu müptelâl gibi, çe itli t bbî müdahaleler sonunda tedavi edilebilece inden umutlu olan uzmanlar, bu amaçla çal malar na ba latm bulunuyorlar. Kumar tutkusunun klinik bir vak a oldu unun anla lmas ve bu iptilân n Noradrenalin isimli hormonun normalin alt nda salg lanmas ndan kaynakland n n belirlenmesi, tedavi yöntemlerinin bulunmas n sa layacak... Bu konuda Amerika da yap lan çal malardan olumlu sonuçlar al nm t r. GENÇL N KÖTÜ ALI KANLIKLARA T LMES N N SEBEPLER VE ALINACAK TEDB RLER Derin bir buhran ve çalkant içinde bulunulan ça m zda yeni nesilleri yeniden ekillendiren sebepler tamamen de i mi tir. Bas n, yay n, radyo, televizyon ve sinema gibi kitle haberle me vas talar n n sorumsuz ve y k c yay nlar na müsaade edilmemeli ve bunlar mutlaka kontrol alt na al nmal d r. Demokrasi havarili iyle gençli i feda etmek, büyük ahmakl k olur. Bunlar birbirine kar t r lmamal d r. Bu yüzden diyoruz ki: Vakit geç olmadan gençli in bütün kötü al kanl klardan korunmas için köklü ve kal c tedbirler acilen al nmal, bu konu- 12

15 da hukukî düzenlemelere hemen gidilmelidir. Gençli in iyi e itilmesi, sa l kl ekilde geli mesi için Devletin ve sorumlular n onlara de i ik imkânlar sa lamas gerekir. K sacas GENÇL K BO BIRAKILMAMALIDIR. Gençli e verilecek imkânlar aras nda, uygun spor tesisleri, uygun ve canl ülke gezileri, okuma yerleri, ö renim için uygun müze, tarihi yerlere gurup gezileri ve daha birçok canl ve faydal ülke tan t mlar olabilmektedir. Bunun yan nda gençlerin yetenek ve isteklerine göre de i ik bilim dallar na ve sanata yönlendirilmeleri de mümkün olabilmektedir. Çünkü gençlik ancak o zaman kolayca kötü etkilenmelerden ve al kanl klardan korunabilir. Di er taraftan bo kalan gençlik her türlü kötülüklere aç k olmaktad r. Öte taraftan gençli in iç dünyas na da inanç, ya am felsefesi bilinç ve vicdani de erlerin de kat lmas elzemdir. Bunu ise ailesi, ö retmenleri ve çevre unsurlar katabilmektedir. Ülkemizdeki çevre ve medya ise oldukça negatif geli mekte ve çok büyük ters etkileri mevcuttur. Pek çok kötü al kanl klar ve ba ml l klar, parçalanm aile çocuklar nda daha çok görülmektedir. Bu yüzden kad n ve ailenin korunmas na istinaden her türlü tedbirde ihmale yer verilmemelidir. A LELERE DÜ EN GÖREVLER Gençli in kötü al kanl klardan korunmas nda aileye de büyük görevler dü mektedir. Çocukta ahsiyet ve irade küçük ya lardan itibaren aile içinde te ekkül etmeye ba lar, okulda tamamlan r. yi al kanl klar n da kötü al kanl klar n da temeli ailede at lmaya ba lar. Bunun okula b rak lmas son derece yanl t r. 13

16 Anne ve babalar her konuda çocuklar na iyi örnek olmal, onlar n vakitlerini nerelerde geçirdiklerini bilmeli, ama bu kontrol, asla bask ya dönü meden, sevgi, ilgi ve efkat emsiyesi alt nda yap lmal d r. Çocuk hangi ya ta olursa olsun asla ilgiden, sevgiden, efkatten ve kontrolden yoksun b rak lmamal d r. Ailede al nan e itim ve terbiye okulda da devam etmelidir. Gençler okullarda bütün kötü al kanl klardan korunacak ve iyi al kanl klar edinecek ekilde yeti tirilmelidir. KUMAR NED R? Kumar Nas l sonuçlanaca belli olmayan, ihtimalli bir eye ba l kalarak para ya da maddi de eri olan bir ey yat r larak oynanan, kar l nda kazanana maddi getirisi olan oyunlara verilen genel ad. Ço u zaman e lenceli va kit ge çir mek için ter cih edi len ku mar uzun va de de çok za rar l bir oyun dur. Bu yüzden aileler da lmakta ve hatta cinayetler bile olmaktad r nsan toplumlar n n ilk zamanlar ndan bu yana varolan kumar çok de i ik yöntemlerle gerçekle tirilebilir. KU MAR B R SEK TÖR Günümüzde kumar, tüm dünyada oldukça yayg n olan, hatta birçok ki i için bir tür e lence say lan bir sektör haline gelmi tir. nsanlar kumara çok büyük miktarlarda paralar harcamaktad rlar. Öyle ki, s rf zevk için yap lan bu para tüketimi, birçok muhtaç insan n refaha kavu mas na yetecek boyutlardad r. 14

17 Oysa kumar n insanlara ne kadar büyük zararlar verdi ini her gün gazetelerde ve televizyonlarda, görmek mümkündür. Kumar borcu yüzünden intihar eden, her eyini kaybetti i için ailesi da lan, senelerce u ra p kazand mal varl n birkaç saat içinde tamamen kaybedip bunal ma giren, bundan dolay gözünü k rpmadan cinayet i leyebilen insanlar n haberleri her gün kar m za ç kmaktad r. Y k lan ailelerin, parçalanm evliliklerin, haks z yolla kazan lan paralar n üzerine bina edilen bu sektör, ahlaki dejenerasyonun çok önemli bir örne idir. Günümüzde sadece reel de il sanal ortamlarda da kumar oynanmakta ve bu durum gün geçtikçe daha büyük y k mlara yol açmaktad r. KUMAR DA BULA ICIDIR Emek harcamadan, çal madan çok para kazanma dü üncesi dünyada ve ülkemizde art k fazlaca irdelenmeden kabul görmeye ba lad. Kumar oynayan bir insan, en yak n arkada n da bu batakl n içine rahatl kla çekebiliyor. KUMARDAN KURTULMAK Ç N BURAYA GELD M, Y NE DE KURTULAMADIM... KUMAR U RUNA Bu amaç u runa de er yarg lar n n erozyona u rad hepimizce bilinen bir gerçektir. Ancak bunun d nda kolay ve çok para kazanmak için oynan lan kumar çok eski zamanlardan beri bilinen zaman zaman baz toplumlarca onay gören bir yöntem olagelmi tir. U runa birçok ocaklar n söndü ü, ili kilerin bozuldu u, ailelerin da ld kumar 15

18 KUMAR TUR ZM Son y llarda güzel vakit geçirme, e lence ve dinlence arac olarak lanse edilip kumar turizmleri devlet politikalar yla te vik edilmektedir. Bu te viklerle artan kumar oynama tutkusunun alt nda bir hastal k durumu olabilece ini unutmamak gerekir. Bu durum ki inin hem kendisine hem de ailesine ciddi maddi ve manevi zararlar vermektedir. KUMAR B R HASTALIKTIR Patolojik kumar oynama dürtü kontrolü bozuklu u (yani ki inin kendisi ve çevresi için tehlikeli olabilecek bir dürtüyü engelleyememesi, o an müthi bir keyif al p sonras nda ciddi pi manl k ya amas ) hastal k s n f nda ele al nmaktad r ve bu durum ancak tedavi ile düzelebilmektedir. PATOLOJ K KUMAR HASTALI I Patolojik kumar ba ml l nda zamanla geli en birtak m uygunsuz davran özellikleri göze çarpar. Bu durum hemen hemen tüm oynayanlarda karakteristiktir. S kl kla görülen bu davran lar k saca özetlersek; kumar oynama üzerine a r kafa yorarlar ve istedi i heyecan yakalamak için gittikçe artan miktarlarda para ile oynama ihtiyac duyarlar. Bu ki iler birçok defa kumar oynamay kontrol alt na alma, azaltma ya da b rakma çabas na girmi ler, bu giri im s ras nda çok gergin, sinirli ya da huzursuz olmu lard r. Kumarbazlar çok iyimserdirler, kay plar ndan hiçbir zaman ders almazlar, mutlaka bir gün çok kazanacaklar na ve zengin olacaklar na inan rlar. Kumar oynamak için gereken paray sa lamak için ola anüstü çaba içersindedirler. Önceleri paray bulmak için yasal yollar denerler, borcunu 16

19 kapatmak için ba ka borç aray içinde s kl kla bulunurlar. Bunu yapabilmek için, kredi kartlar n n son limitine kadar para çekme, mülkünü satma giri imleri az msanmayacak kadar fazlaca görülür. Bir süre sonra yasal yollar tükenince sahtekârl k, doland r c l k, h rs zl k veya zimmetine para geçirme gibi yasad eylemlerde bulunurlar. KUMARIN SEBEP OLDU U DURUMLAR Erken ya larda ya anan bo anma, ölüm nedeniyle ebeveyn kayb, ebeveynlerin uygunsuz disiplin cezalar, tutars z olmalar, sertlik, sevgiden yoksun b rakma, ailede kumar n para kazanma yolu olarak görülmesi, i veya kariyerle ilgili dü k r kl klar n n s k s k ya anmas, çocukluk ça nda dikkat eksikli i/hiperaktivite bozuklu u tan s al nmas (patolojik kumar oynama yatk nl n art rd ileri sürülmekle birlikte kesin de ildir) gibi sosyal faktörlerin yan nda, beyinde salg lanan noradrenalin gibi baz maddelerin kumar oynayanlar n metabolizmalar nda farkl l klar gösterdi inin tespiti, gözleri son y llarda fizyolojik faktörlere de çevirmektedir. KUMARDAN BÖYLE ÖLEN DE LK DEFA GÖRDÜM. KUMARBAZ SADECE KEND N DE L, A LES N DE YIKAR Etken her ne olursa olsun patolojik kumar ba ml l bir kez ortaya ç kt - zaman ki ide depresyon ba ta olmak üzere ba ka ruhsal hastal klar görülürken, yak nlar nda da ciddi tahribatlara neden olmaktad r. Bunlar n ba nda; aile bireylerinde de önemli psikiyatrik hastal klar, ileti im bozukluklar, cinsel bozukluklar sonuç olarak da ayr lma ve bo anmalar görülmektedir. Bu nedenle sorun fark edildi i andan itibaren aile bireylerine de önemli görevler dü mektedir. 17

20 Hastaya anla ld n hissettirmek, onu dinlemek, destek olmaya çal mak ve bu durumun bir hastal k oldu unu onu ikna ederek anlat p, tedaviye yönlendirmek oldukça önemlidir. Çünkü unutulmamal d r ki aile deste inin tam oldu u ki ilerde tedavi daha yüz güldürücü olabilmektedir. Tedavisi kolay m d r? Patolojik kumar ba ml l n n tedavisi hastal n do as ndan dolay sab r isteyen bir süreç istemekle birlikte imkâns z de ildir. Bu ki ilerde aile terapisi s kl kla yak nlar ile ileti imleri aç s ndan fayda sa lamaktad r. Tedavide amaç ki inin fark ndal n art r p, nas l bir hastal kla sava t n anlatmakt r. Bu sürece hastan n özelliklerini de göz önüne alarak ilaç tedavisi ve psikoterapi ile devam edilmesi tedavi aç s ndan olumlu sonuçlar n ortaya ç kmas n sa lamaktad r. KUMAR ÖRNEKLER Kumar, bir kumarhaneye girip oradaki aletlerle, ka tlarla oynamakla s n rl de ildir. Günümüzde yasal s n rlar içinde yap lan kumar türleri de vard r. (At yar lar, iddia, loto, toto, piyango vs. bunlardan baz lar d r.) Ba na Milli kelimesinin konulmas yla kumar olmaktan ç kmaz. KUMARIN DE MEYEN KURALI Her zaman kumarhane kazan r, kumarbaz kaybeder NANÇLARIMIZ KUMARI YASAKLAR Dinimiz kumar yasaklarken belli bir eklini kaydetmemi, mana ve neticesini hedef alm t r. Hangi âlet ve metotla oynan rsa oynans n, oyunun - önceden belli olmayan- sonunda taraflardan biri veya birkaç kâr yahut da 18

21 zarar edecekse kumar gerçekle mi demektir. ÖNEML Erdemli insanlar, hayat ve kazanc ansa ve tesadüfe de il, ald tedbirler ve verdi i eme in sonucuna ba lamal d r. Ba kas n n mal n kumar ile ele geçirmek inançlar m za göre haramd r. Bunu asla unutmamal. Kaybeden verdi ine raz görünse bile, kalbinden müteessir bulundu u ve kazanana kin, dü manl k duydu u üphesizdir. Kaybeden kazanmak, kazanan bu zevki yeniden tatmak için tekrar oynarlar ve bu hal giderek al kanl k kazand r r, ki iyi kumarbaz yapar. Kumar n zarar fertlerde kalmaz, topluma sirayet eder; üretime kat lmayan, i siz, güçsüz, kumar oynamakla vakit öldüren kimselerin ço almas na sebep olur. KUMAR BORCUNA KARfiILIK SEN M GELD N? Ku mar ve Za rar la r Son çeyrek yüzy lda devletlerin kar la t maddi sorunlarla beraber kumar oyunlar n n popülerli i de dramatik bir ekilde artm t r. Kumar oyunlar n n ula labilirli inin kolayla mas ve sosyal olarak çe itli düzeylerde kabul görmesi eri kin ve gençler aras nda kumar al kanl n n artmas na neden olmu tur. Türkiye'de 1991 y l nda kumarhanelerle ilgili yap lan düzenleme sonras 19

22 kanunen izin verilen kumar aktiviteleri daha sonra 1998 y l nda, gelen çe- itli tepkiler nedeniyle kumarhane düzeyinde tekrar yasaklanm t r. Günümüzde kumar oyunlar, madde kullan m gibi ba ml l k düzeyinde de erlendirilmektedir. Kumar problemi olan bireyler gündelik s k nt lar ndan uzakla mak, kendilerini önemli hissetmek, kar la t klar maddi problemleri kazanma HT - MALLER olan kumar paras yla çözmeyi ümit ettikleri için kumar oynamaktad rlar. Yap lan çe itli çal malarda kumar oynayan eri kin bireylerin bu al kanl - n ba lang c olarak ya lar aras n gösterdikleri bilinmektedir. Kumar oynayan eri kin ve gençlerin di er farkl bir ba ml l geli tirmeleri (uyu turucu, alkol vb.) daha kolayd r. Kumar oynayan ki ilerin akrabalar ve arkada lar ile belirgin sorunlar vard r. Kumar oynayan insanlar n daha dü ük benlik sayg lar vard r. Günümüzde internet üzerinden de kumar oynamak mümkün hale gelmi tir. Kumar problemiyle ilgili sorun ya ayan insanlar n - Ço unun erkek oldu u - Yüksek miktarlarda para kullanarak kumar oynad klar - Daha s k kumar oynama davran nda bulunduklar - Polis birimleriyle daha s k sorunlar ya ad klar bilinmektedir. Kumar problemi ya ayan bireyler para konular nda daha gizli hareket 20

23 ederler ve çevresindeki insanlardan(aile bireyleri, arkada lar) daha s k borç isterler. Kumar oynayan ki iler ya ad klar maddi sorunlar n kumar oynamay durdurarak ortadan kalkaca n dü ünmezler, bunun yerine kumar oynamaya devam ederek kazanacaklar büyük PARALARIN mali sorunlar n ortadan kald racaklar na inan rlar. Kumar problemi ya ayan ki iler ço unlukla bu problemden vazgeçtiklerini söylerler fakat 1-2 gün sonra tekrar bu al kanl kla u ra maya devam ederler. Kumar problemini, henüz büyük sorunlar olu turmadan ortaya ç karabilecek çe itli ipuçlar vard r, bunlar; - Ki inin dü ündü ünden ya da planlad ndan daha fazla para ve zaman ans oyunlar ve benzeri aktivitelerde geçirmesi - Kaybetti i paray geri kazanma çabas içinde olmas - Kumar oynad dönemlerin sonunda kendini suçlu ve kötü hissetmesi - Çevresindeki insanlardan bu al k nl ile ilgili uyar lar almas - Kazanmad halde çevresindeki insanlara bu aktivitelerden para kazand yalan n söylemesi - Kumar oynamay b rakmak istemesi ama bu konuda ba ar s z olaca n dü ünmesi - Kumar oynad n ailesinden ve akrabalar ndan saklamaya çal mas - Okul ya da i inde devaml l n ortadan kalkmas BABA BEN OKULDA YEfi LAY KOLUNA ÜYE OLDUM 21

24 - Ku mar oy na mak için borç pa ra al ma s ya da pa ra çal ma s NE ANS KLOPED S BE! ZATEN ALTILIYI KAYBETM fi M... HIRSIMI SENDEN ALMAYAYIM. Kumar konusunda gençlerin bilinçlenmesinin iki önemli nedeni bulunmaktad r: 1) Kumar problemi ba lamadan bu konuda gençlerin bilgi sahibi olmas n n sa lanmas 2) Gerekli yard m almalar n sa lamak Gençlerin kumar konusunda ya ad sorunlarda ailelere büyük sorumluluklar dü mektedir. lk olarak ebeveynlerin çocuklar n her konuda sa l kl bir ekilde D NLEMES gerekmektedir. Sonras nda bu konu hakk nda çocuklar yla görü al veri i içinde olmalar bu problemin anla lmas ve çözülmesinde önemli katk sa layacakt r. Aileler; - Kumar oynama ve al kanl hakk nda bilgi sahibi olmal - E er kendileri için bu sorun ba göstermekteyse temelinde bunun da fark na varmal lar - Çocuklar n kumar ve benzeri zararl al kanl klarla ilgili konu ma ve tart ma konusunda cesaretlendirmeli - Çocuklar n n NE söylediklerini dikkatle dinlemeli - Gere i halinde bu sorunla ilgili profesyonel yard m almal d rlar. Kumar oynama sorununun gençler aras nda ilk olarak internet ve video oyunlar üzerinden ba layabilece i göz önünde bulundurulmal d r. ans oyunlar ve benzeri etkinliklerin gençler aras nda e lenceli ve ho ça vakit geçirmek ve heyecan aramak için oynand bilinmektedir. 22

25 Kumar problemi ya ayan gençler; - Daha s k suç olaylar na(gasp, h rs zl k) kar makta - Okulla ilgili daha çok problem ya amakta(devams zl k, akademik ba ar s zl k) - Ailevi problemlerle yüz yüze gelmekte - Daha s k depresyona girmekte - Alkol ve madde kullan m riski bu gençlerde daha yüksek olmaktad r Genç bireyler s kl kla spor aktiviteleri üzerinden, ans oyunlar üzerinden ve kimi zamanda kart oyunlar ile kumar al kanl na ba lamaktad r. Ailelerin dikkat etmesi gereken hususlar: - Sebepsiz okul devams zl klar - Okul ba ar s ndaki dü meler - Aile bireyleri ile olan tart malar n say s nda art - Alkol ya da madde kullan m üphesinin olmas - Aile bireyleri ya da arkada lardan s kl kla para ödünç alma - Genç bi re ye ait olan yük sek mik tar da pa ra - Kumar jargonunun gündelik konu malarda s k kullan lmas - Bilgisayar ba nda normalden daha fazla zaman geçirme, ebeveynlerden biri odas na girdi inde bilgisayarda aç k olan çe itli sayfalar h zla kapatma giri imi, bahis sitelerinde vakit geçirme, gazetelerin spor ve bahis bölümlerini normal harcad vakitten daha uzun süre incelemeye ba lamas - Kendine ait e yalar satma - Yalan söyleme, okulda h rs zl k olaylar na kar ma O LUM NE DEMEK ÇANTASINA YAZI TURA ATTIK YA! 23

26 ÇOCUKLARINIZLA LG LEN N. AMA BÖYLE DE L. - Uyku düzeninde bozulmalar n ba lamas - Baz futbolcu veya sporcular n performanslar konusunda gere inden fazla merak duyma Gençler aras nda ans oyunlar n n oynanma nedenlerinin temelinde para kazanma iste i bulunmamaktad r, bu oyunlar ya da bahis etkinlikleri ile amaçlanan farkl bir dünyaya kaç sa lamak, tüm sorumluluklar n geride b rakmak, farkl bir heyecan aray d r. EN GÜZEL KAZANÇ ALIN TER LE KAZANILANDIR KUMAR MODERN ÇA IN TUZAKLARINDAN B R D R Türkiye Ye ilay Cemiyeti Genel Ba kanl Nuruosmaniye Cd. No:17-1 Ca alo lu- stanbul Tel Faks

27 Hiçbirşey için geç değil! Sevginin Boşluğunu Zehirle Doldurma Alkol Çözüm Değil, Derdin Kendisidir Sağlıklıyız, Mutluyuz, Gelecekten Umutluyuz Yeşilay Dostu Olan Kazanır Kendine Zarar Verme Bağımsızım, Hayatı Seviyorum Maddeyi Kabul Etmek Kolay, Bırakmak Zordur Sigarayı At, Hayatı Tat Sigarayı Dışla, Hayata Yeniden Başla SEN ONU BIRAK, O SENİ BIRAKMADAN Zararlı Alışkanlıklardan En Güzel Korunma Yolu: Hiç Başlamamaktır Sağlıklıyım, Mutluyum, Yeşilay ın Dostuyum Yaşam Kalitenizi Yükseltin, Bağımlı Olmayın Bağımsızım Mutluyum, Gelecekten Umutluyum