ISSN : SAYI 10 BAĞIMLILIK ÖZEL SAYISI M A Y I S ispartaegd@hotmail.com

Transkript

1 ISSN : BAĞIMLILIK ÖZEL SAYISI SAYI 10 M A Y I S ispartaegd@hotmail.com

2 HASBIHAL... İMTİYAZ SAHİBİ Isparta Eğitim Gönüllüleri Derneği Adına İbrahim Özgüleç YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Mehmet Solmaz YAYIN KURULU İbrahim Özgüleç Mehmet Solmaz Eyüp Emer Zafer Yılmaz Hilal Solmaz İzzet Özcanoğlu DERNEK VE DERGİ YAZIŞMA ADRESİ Tel: Halı Sarayı Kat1 C Blok No:17 ISPARTA / TÜRKİYE iegd@iegd.org.tr Dergimizin 10. sayısıyla karşınızdayız. Genellikle özel sayıları tercih ediyoruz. Bu sayımızda da bağımlılık konusunu tercih ettik. Bağımlılığı her yönüyle ele almaya çalıştık. Yalnızca bizim değil tüm dünyanın sorunu aslında bağımlılık. O kadar çok çeşidi var ki bunun İçki, kumar, uyuşturucu, sigara, kadın, teknoloji vs. İnsanın hiçbir yere mahkûm değilken kendi rızasıyla kumara, içkiye, sigaraya düşkünlüğü bir nevi modern esaret. Bunun sonucunda yitirilen gençlik, kavgalar, ölümler, dağılan aileler ve temelinden sarsılan bir toplum... Değerlerin terk edilmesi, insanî özün unutulması insanı boşluğa itmiştir. İnsanın hürriyetini elinde tutması köklerine, kadim değerlere dönmesiyle mümkündür. Kendimizi keşfetme ümidiyle yeni sayımızı sizlere sunuyoruz. Editör YAYIN İLKELERİ Dergiye gönderilen yazılar iade edilmez. Yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. Yayın kurulu yazılar üzerinde değişiklik yapabilir. ISSN: GÖRSEL TASARIM DANIŞMANLARI Erdoğan Ünser - Abdurrahman Koç GRAFİK TASARIM & UYGULAMA Özge Ünser / Karınca Grafik- ISPARTA BASKI Isparta Gül Ofset - ISPARTA

3 TÜRK GENÇLİĞİ VE UYUŞTURUCU Hasan ÖZGÜLEÇ Yüzyıllardır Anadolu topraklarında haşhaşın en iyi cinsi yetiştirilir. Ondan afyon sakızı ve uyuşturucu madde olarak kullanılabilecek afyon elde edilmesine rağmen; Anadolu halkı veya gençliği onu kullanmaz. Huzur ve mutluluğu onda aramaz. Çünkü o,milli kültür ve manevi değerlerine bağlıdır. Bu bağlılık onu zararlı alışkınlıklardan korumaktadır. Milli kültür ve manevi değerlerden uzak olarak yetişen İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerde yetişen gençlik, Batı geçliğinin tesiri altında kalmakta, maddi imkânların verdiği güçle içki ve uyuşturucuya alışmaktadır. Bu alışkanlığın temelinde uyuşturucu mafyasının etkisi de büyüktür. Sosyeteden, sinemaya ve iş adamlarının çocuklarına kadar pek çok ünlünün ve paralı kesimin ero- Gençlik ömrün baharıdır, ağaçtaki taze sürgün, bahçede yeni açmış bir gonca misali gibi; hayat kitabının sayfaları yeni yazılmaya, okunmaya başlamış giriş bölümüdür. Bu dönemde vücut körpe, dimağ taze olmakla birlikte; kalp ilgi ve sevgiye muhtaç, ruh ise sürekli bir arayış içindedir. Akıl olgu ve olayları sorgulamakta, göz eşyayı ve varlıkları gözlemlemekte, hafıza ise olan biten her şeyi kayıt etmektedir. Evren düzensizliği ve boşluğu kaldırmadığı gibi insanda gayesizlik ve başıbozukluğu kabullenemez. Midesindeki açlığı gidermek için gıda ile dolduran insan, ruhundaki tatminsizliğe çare için de bir teselliye muhtaçtır. İşte gençlik çağındaki insan bir ideal ve mefkûre ile meşgul olmazsa; zihni ve bütün duyguları kendi benliği etrafında dönmeye başlar. Yetişme tarzı, arkadaş çevresi, okul ortamı derken, bunlara bir de ergenlik dönemi bunalımı ekin, esrar LSD ve kokain alışkanlığına itildiğini gazetelerden öğrenmekteyiz UYUŞTURUCU MADDE VE MİLLETLER İnsanlığın düşmanı olan uyuşturucu maddeler silah kaçakçılığında, casuslukta, anarşi ve terör olaylarında, bir ülkenin diğer ülke gençlerini dejenere eden soğuk harpte ve gayri meşru kazançta en tesirli ve en çok kullanılan tahribi büyük bir vasıtadır. Bu nedenle Brezilya narkotik büro başkanı Louis Paul: Uyuşturucu madde ticaretini gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin ekonomisini çökertmekte silah olarak kullanıyor. şeklinde açıklamalarda bulunmuştur. Amerika da uyuşturucu madde kullananların sayısı 20 milyonu bulmuştur.1970 yılında ABD uyuşturucu kullananların sayısı % 17 iken bugün ise %35 e yükselmiştir. Newyork valiliği sırasında Nelson Rckfeller; Amerika yı dışarıdakiler değil, içerideki beyaz zehir yıkacaktır. demiştir. UYUŞTURUCU MADDE ALIŞKANLIĞININ ÖNLENMESİ İÇİN TEDBİRLER: 1-Gençlerin boş zamanlarını değerlendirmek, onları çalışmaya yöneltmek, 2-Çocukları dengeli, huzurlu ve güven veren bir aile ortamı içinde yetiştirmek, 3-Gençlere kendini kötülüklerden koruyacak iyi terbiye verilmeli, güzel ahlakla süslenmeli ve ruh sağlığı korunmalı, 4-Gençleri kötü arkadaş, kötü çevre, diskotek ve uyuşturucuya alışılan kötü eğlence yerlerinden korumak, buraları devamlı kontrol etmek, 5-Televizyonda uyuşturucu maddelerin zararlarını konu alan filimler göstermek, 6-Konferans, basın, radyo ve televizyonla uyuşturucu maddelerin zararlarını halka ve özellikle gençlere duyurmak, 7-Okullarda bu zararlı maddelerin insan sağlığı için zararlarını anlatmak ve öğretmek MEDYA ÖZENTİ BAĞIMLILIK ÜÇGENİNDE GENÇLİK Cihan ŞEN lenince; gençler zararlı alışkanlıklara karşı oldukça savunmasız bir hale gelirler. Şüphesiz aile ortamı, arkadaş çevresi ve okul ortamı gençlerin sağlıklı bir kişilik geliştirmesinde temel belirleyici faktörler konumundadır. Ancak hepimizin bildiği gibi günümüz toplumunda medya ( İnternet, televizyon-gazete) çocuklarımızın yetişmesinde ebeveynlerden daha fazla etkiye sahip bir noktaya geldi. Akşam evimizin kapısını kilitlememize rağmen internet ve televizyon vasıtasıyla bütün dünyayı (içindeki olumsuzluklarla beraber) evimize misafir ediyoruz. Çocuklarımızı saatlerce internet ve televizyon başında bu davetli misafirlerle baş başa bırakıyoruz. Peki, bu misafirler içinde kimler var? Sanatçılar(Film- dizi oyuncuları), futbolcular, mankenler gibi gerçek kişilerle birlikte özellikle bilgisayar oyunlarında gördüğümüz birçok sanal kahraman var. İşte günümüz toplumunda rol-model olgusu medya desteğiyle birlikte gençlerimizin biricik rehberlik kaynağı olma yolunda ilerlemekte. Burada şunu belirtmem gerekir ki bu yazı medya araçları karşıtlığı ve sanatçı düşmanlığı yapmak için yazılmamıştır. Her alanda ve her kesimde iyi örnekler olduğu gibi, maalesef kötü örnekler de mevcut. Bu yazıda asıl vurgulanmak istenen medyada olumsuz örneklerin daha fazla ön plana çıkarılması, daha detaylı bir şekilde topluma aktarılmasının gençler üzerinde yaptığı tahribatı göstermektir. Yıllardır televizyondaki dizilerde ve sinemada sigara artistik pozların sembolü, alkol kullanmak çağdaşlık alameti, kumar partileri (konken) zenginlik nişanı olarak gösterildi bu ülkede. Ayrıca saygın addedilen insanların, yıllarca göz önünde arz-ı endam eden kişilerin gençlere örnek olmak noktasında vahim hatalar sergiledikleri bir ülkede yaşıyoruz. Bir pop starın evinde esrar bulundurması, iki futbolcunun kentin en işlek caddesinde lüks cipler içinde kadeh kaldırması, bazı sanatçıların neredeyse 2 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 3

4 her gece bir bardan, gece kulübünden çıkarken görüntülenmesi adiyattan kabul edilir oldu. Daha geçen gün yılların duayen sinema oyuncusunun ehliyetine bilmem kaçıncı kez alkollü araç kullanmasından dolayı el konuldu. Örnekleri çoğaltmak gereksiz, hem herkesin malumu hem de saymakla bitmez. Kötü ve olumsuz örnekleri çok detaylandırmanın safi beyinleri bulandırmak ve kirletmekten başka bir faydası olmaz. Efendim ne olmuş yani bu onların özel hayatı, istedikleri gibi yaşarlar diyebilirsiniz. Evet, özel hayat mahremdir, kişiye özeldir. Ancak tabi ki mahrem ve kişiye özel kalmak şartıyla. Peşlerindeki paparazziler sayesinde hangi meşhur kişinin özel hayatı gizli kalıyor? Bilen varsa söylesin. Ayrıca paparazzilere git başımdan, çekme kardeşim deyip bir taraftan da istemem ama yan cebime koy tarzı yapan sanatçı az değil Neyse ki bu vaka bu yazının konusu değil fakat ne yazık ki çok ironik örnekleri var tarihte Demem o ki, hak ediyor veya etmiyor. Kabul etmek gerekir bu insanlar topluma mal olmuş kişiler. Bu yüzden nasıl bir yaşam tarzına sahip olurlarsa olsunlar bu topluma ve özellikle gençlere karşı büyük sorumlulukları var. Yani en azından varsa kötü alışkanlıkları gençlere olumsuz örnek oluşturacak şekilde, özendirecek tarzda icra etmemeleri daha hayırlı olacaktır. Aslında güzel olanın, iyi olanın daha çabuk yayılması gerekirken, kötü ve olumsuz olayların daha hızlı ve etkin bir şekilde sirayet ettiğini görmekteyiz. Ancak bazı medya organlarında güya Haber değeri taşıma argümanı öne sürülerek genç beyinlerin bilinçaltlarına her türlü kötü alışkanlığın ve rezaletin aşılandığı bir habercilik anlayışı var. Gazetelerin üçüncü sayfa haberleri veya magazin sayfaları bu iddiayı destekler mahiyettedir. Genç kız aşırı dozda aldığı uyuşturucudan hayatını kaybetti. Eğlence çıkışı bindikleri otomobille takla atan gençlerin aşırı derecede alkollü oldukları belirlendi. Kumarhane baskınında şok gelişmeler. Gibi başlıklar altında gençler yüzlerce haber bombardımanına maruz kalıyor. Dünya çok küçüldü, küresel iletişim ağı sayesinde dünyada olan biten her şeyden anında haberdar oluyoruz. Burada haberin iletilmesinden ziyade haberi ve olay örgüsünü işleyiş tarzında bir hata olduğundan söz ediyorum. Uyuşturucu, alkol ve kumar gibi zararlı alışkanlıklar ekseninde cereyan eden olayların içeriğine ve lüzumsuz detaylarına daha çok vurgu yapılmaktadır. Bu alışkanlıkların vahim neticelerine, ferdi ve toplumsal travma boyutuna dikkat çekerek; ibret alınması ve kesinlikle uzak durulması gerektiği yönündeki telkinlere daha çok vurgu yapılması gerekmektedir. Gündelik siyasetin en ince ayrıntısına kadar yorum yapan köşe yazarlarının, gençliği heba eden, toplumu içten içe çürüten bu gerçekle bir an evvel yüzleşmeleri gerekmektedir. Kendi çalıştıkları gazetenin iç sayfalarında günden güne artan bu olaylara veya bu olaylara sebep olan illetlere karşı kayıtsız kalamazlar. Kendisi bu alışkanlıklardan birine sahip olsa dahi gençlere şunu diyebilmeli: İşte görüyorsunuz, her gün bu alışkanlıklar yüzünden binlerce gencin hayatı kararıyor, gelecekleri herkesin gözü önünde eriyip gidiyor. Gel ey hayatın baharındaki genç kardeşim uzak dur! Bunların sana zarardan başka vereceği bir şey yok. Sen aklını, kalbini ve hayalini faydasız düşüncelerle, ümitsiz sevgilerle, boş hayallerle doldurma Şu dünyada bir gayen olsun: Elle tutulur, gözle görülür ve aynı zamanda insanlığa faydalı olsun. Sen hedeflerini doğru belirler ve bu hedeflere doğru kararlı bir şekilde ilerlersen her türlü beyhude işler ve zararlı şeyler sana malayani ve fuzuli gelir. O halde sana zarar verecek arkadaşlardan ve örnek aldığın kişilerden uzak dur! GÜLER DÜŞMAN Kerim KAPLAN Sevgili dost! Biliyorum sana herkes bir masal anlattı. Ve yine biliyorum ki, örnek olmayı düşünmeden öğütler verdi. Ama ben sevgili dost, sende ikisini birden deneyeceğim. Seni de kıskacına alan zararlı bağımlılıklarımızdan başlayacağım. Zararlı alışkanlıkların biri, belki en tehlikelisi, birçoğunun anası tembellik. Tembellik illeti çok bulaşıcı ve tedavisi çok zor bir bağımlılık. Başarının en büyük düşmanı tembelliktir. Aslında her insan fıtratı gereği başarabilecek yetenektedir. Dâhilerin bile zekâlarının ancak yüzde on birini kullandığı düşünülürse, insanın kapasitesi açıkça ortaya çıkar. İnsanoğlu arta kalan yüzde seksen dokuzun birini daha kullanabilse, kim bilir ne harikalara imza atar? Birçok insan başarının yanı başında iken vazgeçiyor. Bir bakıyorsunuz zirveyi zorluyor; bir de bakıyorsunuz en gerilerde İnsanın başarmamasını isteyen gizli bir el var sanki. Bu el çoğunlukla bizim içimizde Reklâmlardaki sağduyu nun aksine, başımıza ne belalar açıyor. Bu sinsi düşmanı kendimize düşman da ilan edemiyoruz. Çünkü içimizde, bizden bir parça Düşman içte olunca çare de zor bulunuyor. Fakat asla imkânsız değil. Çare için öyle zor keşifler yapmaya falan da gerek yok. Plan zırhını giyinip, sabır atına binerek, azim silahıyla bu düşmanın başını kesebiliriz. Sevgili dost! Yetişme ve başarma yolunun genç yolcusu, senin ilk büyük düşmanın tembelliktir. Bu tembellik denilen namert karşımıza çıkıp da erkekçe savaşan bir düşman da değildir. Bilakis; bazı çizgi filmlerdeki kötü kahramanlar gibi şekilden şekle girer. Bin bir hile kullanır. İnsanı alt etmek için bütün numaraları dener. Bu yüzden tehlikesi de büyüktür. Tembelliğin; yerine, adamına, zamanına göre girmediği kılık yoktur. Herkesin nabzına göre şerbet verir. Her seviyedeki insanı kandırabilir. İnce tüller içinde salınan taze bir güzel gibidir; alımlı, cilveli, gizemli Cilveleriyle giremeyeceği kalp yok gibidir. Bazen GEVŞEKLİK biçiminde çıkar karşımıza. Zaman olur HAVAİLİK elbisesi giyer. Kâh adı UYUŞUKLUK olur, kâh ÜŞENGEÇLİK. Bir bakarsınız KEYFİNE DÜŞKÜNLÜK türküsü çağırır, bir bakarsınız ÇITKIRILDIM aranjmanı. Bir yerde hoppadır, diğer yerde züppe Anlayacağınız belli bir rolü olmayan aktör gibi rolden role girer ve her seferinde fark edilene kadar epey yol alır. Bazen bir meşin yuvarlak, bazen yumuşak bir yataktır, tembellik. Bazen samimidir, iyiliksever bir dost gibi görünür. Bazen en meşru bir mazeret kılığına bürünür. Hasta olur, yorgun düşer, herkesi kendine acındırır. Bazen iş yapar görünür, gerçekte hiçbir şey yapmaz. Bazen tatlı bir dili vardır; gönül çalar. Kandırıcı bir felsefesi, safsata bir mantığı vardır Sevgili Dost! TEMBELLİĞİN ANAYASASINDAN BAZI BÖLÜMLERİ BİRLİKTE OKUYA- LIM: - Adam sen de Çalışan ne olmuş sanki - Şu ölümlü dünyada kendini üzme, körpecik vücudunu çalışarak yıpratma - Hayat dediğin 4 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 5

5 bir şanstır kardeşim. Şansın varsa her şeyin var, yoksa işin zor. - Suyu getiren de testiyi kıran da aynı. Sen kır testiyi, birileri nasılsa suyu getirir. - Her şey olacağına varır. Sen kendini yırtsan da olacak olur, boşuna yırtınma. - Koskoca bir sene ders mi çalışılır? Sınavdan bir gün önce çalışırım, olur biter. - Baksana adam okuyamamış, ben liseye gidiyorum. Yeter bunca yorgunluk. - İnsan dünyaya bir defa gelir, sen hayattan zevk almaya bak. - Ne gerek var çalışmaya, başarılı olanın da olmayanın da gideceği yer mezarlık değil mi? - Sevgili Dost! Tembelliğin kitabında daha neler neler var. Eğer tembel isen ve tembelliğin bedeni bir hastalıktan ileri gelmiyor da ruhi bir gevşeklik, uyuşukluk, üşengeçlik şeklinde ise iradeni kullanmak suretiyle bu düşmanı yenebilirsin. Aslında çalışmak da salgın bir hastalık gibidir. Bir alışsan bırakamazsın. Başarının dik tuttuğu başlar, bir daha zor eğilir tembelliğin bataklığına Sıradan ve sürüden olmamak için, bu tembellik tiryakiliğini tedavi etmek gerekir. SADİ ne güzel söylemiş: Hayattan meyus olanlar güzel sözler söylerler. Görmez misin ki, ucu kalemtıraş ile kesilince, kalemin dili daha keskin olur. Sevgili Dost! Biliyorsun ki Önemli olan mazeret bulmak değil, maharet üretmektir. Hadi o zaman kov belleğindeki tembellikle ilgili tüm kavramları Her bağımlılık kavramlarda gizlidir. Artık güzel şeyler söylemek ve yapmak gerek. Başkalarına bakma ne olur! Sen sana yakışanı yap. Sevgili Dost! Sevgiyi sev insanca, düşmanlığa düşman ol Bunca hata işlersin bari dön bir pişman ol İyiyi yapamazsan doğrulardan ayrılma Gel sen dürüstlüğü seç ADAM GİBİ İNSAN ol. Selam ve sevgiyle kal UNUTMA İMTİHANI Göz şaşı, Düşünce bulanıksa Kaynaktandır. Nerde yürüdüğüne bak! Yol biterse Gayya da, Ayaktandır. Gelen geçmesin boğazından, Hesabın ağırı, Damaktandır. Dökülmesin her söz; Ateşin yakması, Dudaktandır. Bırak halin konuşsun, Susmak, Güzel ahlâktandır. Yağmura ver yüzünü, Gül kokusu gelirse Yanaktandır. İner bahçeye rahmet, Bir şenliktedir bahar, Topraktandır. İktisat el açtırmaz; Sakladığı huzur, Dişten, tırnaktandır. İnsan ne bulsa yer... Hastalığı, derdi; Bilmediği çanaktandır. Unutursa imtihanı, Dalıp giderse Süslü konaktandır. Tasa etme hiç, Öyle teslim ol ki Her şey Hak tandır. Mahşerî BAĞIMLILIK: ÇOCUKLARDA ANNE-BABAYA BAĞIMLILIK İlhan TOPUZ Bebekler yaşamlarının devamı için annebabaya (bakıcıya) ihtiyaç duyarlar. Bebeklik yıllarındaki bu ihtiyacın, zamana bağlı olarak, bebek büyüdükçe azalması beklenir. Ancak bazı anne-babaların davranışları, kazanılması gereken bu bağımsızlığı engelleyerek bağımlılığın sürdürülmesine neden olur. Anne-babaların çocuklarını aşırı sevmeleri ve tüm ihtiyaçlarını onların adına yerine getirmeleri, çocuklarda özgüvenin gelişmesini engeller. Özgüveni gelişmeyen çocuklarda da bağımlılık artar. Bağımlılık eğilimi her insanda vardır. Ancak kişinin bağımlılığı ile kendi kendine yetebilmesi arasında bir denge olması gerekir. Eğer bu denge bağımlılık yönüne kayarsa ortaya bazı problemler çıkar. Bağımlı Çocukların Özellikleri Bağımlı çocuk, evde olsun okulda olsun yaşından daha çocuksu davranır. Girişken değildir ve kendine güveni yoktur. Kolay işleri bile kendi başına tamamlayamaz, sorumluluk almaktan korkar. Yanında onu kollayacak biri yoksa sessiz bir şekilde durur, evde bağımlı olduğu kişiye (anne-babaya) sokulur. Sürekli sevilmek ve okşanmak ister. Kimi zaman, sıkılganlık ve çekingenlik o kadar ileri safhalara varır ki çocuk, kendi aile üyeleri dışında kimseyle konuşmaz. Çocuk evden ayrılmamak için huysuzluk yapar, okula gideceği zaman karnının ve başının ağrıdığı söyler. Okula gitmediğinde bu belirtiler kendiliğinden geçer. Okulda sorun yaratmadığı için öğretmeninin koruyuculuğu altına girer. Uslu göründüğü için hep kollanır. Çevrenin bu tutumu, onu daha çekingen yapar. Bağımlı çocuk zamanla bu zayıflığını ve güvensizliğini bir savunma aracı olarak kullanmaya başlar. Okul ödevlerini tamamlamada yetersizlik duyar. Sınıf içinde bağımsız düşünemez. Dışarıda çekingen ve sıkılgan olan çocuk genellikle evde hırçın ve yaramazdır. İsteklerinin yapılmasına alışkındır. Dediği olmazsa tepinir ve huysuzlaşır. Her istediğini elde eder. Yemeğini annesi yedirir. Okul ödevlerini annesi başında olmazsa yapmaz. Anne ve babanın ilgisini sürekli üstünde tutmaya çalışır. Uyku zamanı zorlanır, anne babasından ayrı uyumak istemez. Anne babanın yatağına yatar. Ya da gece uyanıp anne babasının yanına gider. Yani böyle bir çocuk ruhsal olgunlaşma bakımından geri kalmış bağımlı bir çocuktur. Çocuklar Neden Bağımlı Olurlar? Yaşamın ilk yılı bebeğin anneye her yönüyle bağımlı olduğu bir dönemdir. Çocuk yürümeye ve koşmaya başladığında ise kendi başına hareket etme, bağımsız olma isteği içinde olmasına rağmen anneyi etrafında görmekten, onun yanında olmaktan hoşlanır. Sosyalleşme becerisinin kazanıldığı 3 yaşa kadar çocuklar bir taraftan anneden ayrılmaya çalışırken bir taraftan da bağımlılığı devam ettirirler. 3 yaşa kadar görülen bu bağımlı ilişkinin bu yaştan sonra 6 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 7

6 azalması, ilişki boyutunun bağımlılıktan bağlılığa dönüşmesi beklenir. Bağımlılık geliştiren çocukların annelerinin aşırı koruyucu, babalarının ise daha uzak davrandıkları ya da her iki ebeveynin de aşırı korumacı tutum sergiledikleri bilinmektedir. 2 yaşından itibaren çocuklar bazı işleri kendi başlarına yapmak isterler ve bu konuda ısrarcı davranırlar. Yaşına uygun olarak çocuğun bazı işleri kendi başına yapması için fırsat tanımak ve çocuğu desteklemek gerekir. 3 4 yaş çocukları kendi başlarına ya da az destekle yemek yemek, giyinmek, oyuncaklarını toplamak, el yüz yıkamak, tuvalet ihtiyacını uygun şekilde gidermek gibi işleri yapabilirler. Bu becerilere sahip olan bir çocuğa işini kendi başına yapması konusunda izin vermemek, onun yerine her şeyi yapmak çocuğun anneye olan bağımlılığını arttırdığı gibi özgüvenini de olumsuz yönde etkiler. Bağımlı çocuk annesinin eteğinden ayrılmaz, annenin tuvalete gitmesine bile dayanamaz, kısa süreli de olsa yalnız kalamaz, güvensiz ve ürkek davranır, yaşıtlarıyla ilişki kurmakta zorlanır, sürekli ağlayan, mızıldanan bir çocuk haline gelir Bazı aileler çocuklarına fazla sorumluluk vermezler. Hatta çocuğa verilmiş olan sorumlulukları da kendileri yapmaya kalkışırlar. Bu da çocukların bağımlı bir birey olarak yetişmelerine neden olur. Bazı aileler de çocuğa aşırı ilgi ve sevgi gösterirler. Çocuğun bir dediğini iki etmezler. Böylece, çocuğun deneme yanılma yolu ile öğrenmesi engellenir. Arkadaş edinmesine imkân tanınmaz. Bütün bunlar, çocukların bağımlı olmaları için birer neden olarak sayılabilir. Günümüzde birçok anne ve babanın çalışması gerekmektedir. Çalışan anne babaların çocuklarına fazla zaman ayıramamaları, onlarda suçluluk duygusu oluşturur. Kendisinde çocuğu ile yeterince ilgilenememe duygusu oluşan aileler, çocuğun her isteğini yerine getirmeye başlarlar. Bu da çocuğun bağımlı olmasının bir diğer nedeni olabilir. Anne babalar kendilerine bağımlı çocuklar yetiştirmek istiyorlarsa şunları yapmalıdırlar: Her işi çocuğun yerine yapın. O dile getirmeden isteklerini anlayın ve yerine getirin. Büyüdüğünü kabullenmeyip hala bir bebekmiş gibi davranın. Becerilerinin gelişmesi için fırsat tanımayın. Yapamazsın, beceremezsin diyerek kendi başına yapmakta ısrar ettiği etkinlikleri (yemek yemek gibi) engelleyin. Yürüyebildiği halde bebek arabasında ya da kucağınızda taşıyın. Sürekli aman, dur, düşersin gibi ibareler kullanın. Yanınızdan hiç ayırmayın, tanıdığı kişilerle kalmasına izin vermeyin. Bunları yaptığınızda emin olun ki çocuğunuz ömür boyu size bağımlı olacak, siz olmadan hiçbir şey yapamayacaktır. Çocuklarda Bağımlılık Belirtileri Eğer bir çocukta çok uzun zaman şu özelikler görülüyorsa bağımlı çocuktan bahsedebiliriz. 1- Tek başına yapabileceği bir şey için ailesine bağlı kalıyorsa, 2- Ailesi yanında olmadığında huysuzlaşıyorsa veya tam tersine sessizleşiyorsa, 3- Ailesi olmadan başka bir yerde kalmak istemiyorsa, 4- Kendi kararlarını almak için sürekli başkalarından destek bekliyorsa, 5- Topluluk içine çıkmak istemiyorsa, 6-Arkadaş edinmede problem yaşıyorsa veya sınırlı sayıda arkadaşı varsa, 7- Ödevlerin tek başına yapmada problem yaşıyorsa ve aileden sürekli yardım bekliyorsa, 8- Bağımsız iş yapmak istemiyor veya tek başına karar veremiyorsa, 9- Okul ortamında oyun gruplarına katılmak istemiyor tek başına duruyorsa, 10- Sürekli yönlendirme ve onay edilme bekliyorsa, 11- Sınıf arkadaşlarıyla işbirliği yapmaktan kaçıyorsa, 12- Okula gitmek istemiyor, sürekli evde kalmak istiyorsa, bağımlılığın bir sorun haline geldiğinden şüphelenilebilir. Anne Babaya Öneriler 1- Çocuğu küçük yaşlardan itibaren kontrollü olarak serbest bırakmak gerekmektedir 2- Bağımlı davranışlar genelde anne ve baba tutumlarından kaynaklandığı için ailelerin kendi tutumlarını gözden geçirmeleri gerekmektedir. Aşırı koruyucu olunmamalı ve çocuğa bağımsız iş yapabilme yeteneği kazandırılmalıdır. 3- Anne babalar bağımlı olmak ile bağlı olmak arasındaki farkı bilmelidir. (Bağımlı olmak seni seviyorum ve sensiz yaşayamam mesajını verirken, bağlı olmak seni seviyorum, ancak sen olmadan da yaşayabilirim mesajını verir). 4- Araştırmalara göre hoşgörülü ve demokratik ortamda büyüyen çocuklar, arkadaşlarıyla ilişkilerinde rahat ve girişken olup, fikirlerini serbestçe söyleme eğilimindedirler. Ayrıca, bu çocuklarda kendini denetleme özelliği daha erken yaşlarda gelişmektedir. 5- Anne babaların çocuklarının bağımsızlık çabalarını desteklemeleri ve zor durumda kaldıklarında onlara yardımcı olmaları, çocuklarda bağımsızlık duygusunun gelişimini kolaylaştırmaktadır. 7- Anne, çocuğun kendisinden ayrılması için önce kendisinin buna izin vermesi gerektiğini anlamalıdır. Ayrılamayan çocuk söz konusu olduğunda anne, çocuktan ayrılamıyor demektir. 8- Anneler, Çocuğumu ben doğurdum, benim eserim olmalı... Benim gibi düşünmeli, benim gibi hissetmeli... dememelidirler. BAĞIMLI Sabah akşam içer, gezer sarhoş, Der, dokunmayın bana, efkârlıyım, Adı çıktı ayyaşa ne desen boş, Ben içmem, içmemeye bağımlıyım Yaşı çok küçük daha on bile değil, Dumanıyla geziyor sokakta yavrum, Özenmiş büyüklerine umurunda değil, Ben içmem, içmemeye bağımlıyım. Aldığı maaş ne ki garibin, Yakıyor paraları ateşte zavallım, Çocukların nafakası bu bilin, Ben içmem, içmemeye bağımlıyım. Düşün sağlığını içme bu mereti, Bahanesi babam, amcam, öğretmenim, İçerse doktor ne olur bu insanlığın hali, Ben içmem, içmemeye bağımlıyım. Allah yarattı bu bedeni sen değil, Zararın her türlüsünden uzağım, Hesabını veremem, emanet bu, hurda değil, İsraf edemem, korumaya bağımlıyım. Kumar denen illet, şeytanın yolu, Ne para kaldı ne ev, demiyor ki kurtulayım, Atıldı evden kırıldı kanadı kolu, Ben oynamam, oynamamaya bağımlıyım. Alkol, sigara, kumar, uyuşturucu, hepsi zararlı, Gelin vazgeçelim bunlardan, bırakalım, Sahip ol iradene, senin için hayırlı, Ben sahibim, olmaya bağımlıyım. Zararlıyı yasak etmiş Allah Kuran da, Okuyalım ibret alalım, Güzel insan desinler iki cihanda, Ben okurum, okumaya bağımlıyım. Mehmet TOPÇU 8 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 9

7 KÜÇÜK İHMALLER, KÜÇÜKKEN DÜZELTİLMELİ Süreyya GÜLŞEN Eğitim çocuğun doğumu ile başlamalı. Eğitimdeki küçük ihmaller, istenmeyen büyük sonuçlar doğurur. Bu yüzden çocukların eğitimine küçük yaşta ve küçük kabul edilen olumlu söz ve davranışların kazandırılması ile başlamalı. Çocuklar, çevresinden aldığı söz ve davranışların doğrusunu, eğrisini bilmez. Hoşlandığı her şeyi benimser. Çevresinden aldığı her şey, kendisi ile büyür. Bu söz ve davranışlar, zaman ilerledikçe kartlaşır. Değiştirilmesi zorlaşır. Çocuğun hayatını olumlu ya da olumsuz yaşamasına yol açabilir. Bir büyük zat, evin temizliğini yapan bir talebesinden, artık yanma özelliği kalmamış floresan lambanın ampulünü çöpe öylece bırakmayıp kırıp attığını öğrenince hayretle: İnsanların içinde niye böyle kırma isteği var! diyor. Bu ikazı ile o zat, olumsuz bir duygunun insan ruhunda böyle başlayıp kök salacağına işaret ediyor. Bu uyarının arkasında böyle küçük görülen bir olumsuz duygunun ilerde insana normal hale geleceği, hatta alışkanlığa dönüşeceği tehlikesine işaret ediliyor. Nitekim kırmak, yıkmak arzusu ile yetişenlerin, bir ömür boyu bu tahribat duygusundan kurtulamayıp ömürlerini hem kendine hem başkalarına zarar vererek heder ettiklerinin pek çok örneğini çevremizde görüyoruz. Bu yüzden çocuk eğitimi çok önemlidir. Çocuklarımıza güzel söz ve davranışların küçükken kazandırılabileceği hiçbir zaman unutulmamalı. Çocuğun hayatında gördüğümüz yanlışlıkların, yanlış olduğu çocuğa açıklanarak anlatılmalı. Güzel söz ve davranışlar da tasvip edilmeli, tasdik edilmeli ki bunları kazansın. Hem de doğru, iyi ve güzel olanı ayırt edebilme yeteneği gelişsin. Hataların kabul edilmesi bir erdemdir. Fert, hatanın kabulüne ikna edilmeli. Çünkü kabul edilen yanlışlık bir daha yapılmayacağının işaretidir. Hatadan dönmek, ders almak bir yiğitliktir. Ferdin hem kendinin hem başkalarının zarar görmesine meydan vermemektir. Aksu ilçesinin eski adı olan Anamas ile ilgili anlatılan menkıbevî olay, aslında içinde eğitimle ilgili önemli bir mesajı saklıyor. Bu beldede bir ana ve çocuğu yaşıyor. Bu fakir ve kimsesiz ana çocuğunu çok seviyor. Üzerine titriyor. Çocuk, küçükken bir yumurta çalıp geliyor. Ana ses çıkarmıyor. Çocuk sonra bir tavuk çalıyor. Ana yine biricik çocuğuna ses çıkarmıyor. Her geçen gün hırsızlıklarını büyüten çocuk, çevrede belalı biri haline geliyor. Suçlarına her geçen gün bir yenisini ekliyor. Sonunda işi cinayete vardırıyor. Çıkarıldığı mahkemede asılarak cezalandırılması kararı verilince hâkimlere şöyle haykırıyor: Beni asmayın! Anamı asın! Çünkü o, küçükken benim işlediğim suçlara engel olmadı. Hatanın büyüğü küçüğü olmaz. Hata, hatadır. Önemli olan hataların küçük de olsa düzeltilerek kabul edilmesi, hatadan ders alınmasıdır. Aksi halde küçük hatalar büyük olayların başlangıcı olabilir. Aksi halde Bir mıh yüzünden bir nal, bir nal yüzünden bir at, bir at yüzünden bir atlı, bir atlı yüzünden memleket gidiverir. sözünün işaret ettiği tehlikeye düşmek mukadder olur. Hatalar önemsenmeli, düzeltmek için üzerine gidilmeli. Çünkü bir kıvılcım bir yangına sebep olabilir. Sosyal hayattaki bir olumsuz kıvılcım, büyük sosyal karışıklıklara meydan verebilir. Kargaşa ve anarşi de bir memleketin parçalanmasına, yıkılmasına yol açabilir. Eğitimde küçük hataların ihmaline yer vermemek, çocuklar küçükken hataları düzeltmek fevkalade önemlidir. Gelecekteki olumsuz hallerin önceden önlenmesidir. Çocukların sosyal hayata daha sağlıklı, dirençli yetiştirilmesidir. SİGARA Hasan ÖZGÜLEÇ Avrupa dan memleketimize gelişinden sonra sigara bizden bir parça oldu. Kültürümüze de yerleşti. Yavuklu kız, askerdeki nişanlısına mektubunda sigara gönderdi. Gurbetteki işçi askerdeki yiğit, sokaktaki delikanlı yalnızlığını sigarayla giderdi. Saygı duyduğumuz büyüklerimiz, kahvesini yudumlarken sigarayı eksik etmedi. Böylece sigara günlük hayatımıza ayrılmamak üzere yerleşti. Sosyal hayatımızda bize dost görünen düşman sigara, içtikçe organlarımıza yerleşti. Her organda farklı hastalıklara sebep oldu. Vücudu bir ahtapot gibi sardı. Hücrelere yılan gibi zehirini akıttı. Kanser hastalıklarına sebep oldu. Yavaş yavaş insanı ölüme götürdü. Bu nedenle Türkiye de çeşitli kanser hastalıklarından yılda 120 bin kişi ölmektedir. Dünyada 5 milyon kişi ölmektedir. Bu ölümler bize dost görünen sigaranın düşman olduğunu göstermektedir. Türkiye de sigara ve sigaradan meydana gelen hastalıkların tedavisi için harcanan para yılda 20 milyar dolara çıkmaktadır. Bu para devletimizin on bir bakanlığının bütçesine eş değerdir. Bu para ile memleketimize binlerce fabrika okul ve hastane yapılabilir. Günde içilen bir paket sigara ile 10 ekmek ya da bir kitap alınabilir ya da 30 veya 40 yılda bir daire alınabilir. Saygıdeğer arkadaşlarım toplumu hastanesiz, okulsuz çocuklarımızı ekmeksiz, kitapsız ve evsiz bırakmayalım. Sigara içmeyerek israf tan kaçınalım. Tutumlu olalım. Onları okutarak hayata hazırlayalım. Böylece cehalet yok olsun. Geleceğimiz güzel kutlu ve mutlu olsun. Sigara dost görünen düşmandır. Sigara sönsün yüzler gülsün. 10 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 11

8 BAĞIMLILIK! RAHMAN A MI, ŞEYTAN A MI, NEFSE Mİ, RABB E Mİ? Murat YÜKSEL İnsan, Ahsen-i takvim le en güzel şekilde yaratılmış, mahlûkatın en şereflisi kılınmış, yeryüzüne Allah ın halifesi olarak gönderilmiş ve kulluk imtihanına tabi tutulmuştur. Bu kulluğu, Allah ın emrettiği ve yasakladığı esaslar dâhilinde, son peygamber Muhammed Mustafa nın (s.a.v.) örnek şahsiyetine uygun olarak ve Kuran ın hidayet rehberliğinde sırat-ı müstakim üzerinde yerine getirenler imtihanı kazanacaklar ve öldükten sonra cennette sonsuz saadete mazhar olacaklardır. İmtihanı kaybedenler ise cehennemde ebedî azaba uğratılacaklardır. Dünya ve ahiret saadeti için kulluk imtihanını başarabilmek, ancak iki düşmana galebe çalmakla mümkündür. Rabbi nin emirlerine sımsıkı bağlanan ve yasaklarından da şiddetle kaçınan mümin, bu iki düşmanla ölünceye kadar sa- vaşmak zorundadır. Kimdir bu iki düşman? NEFİS VE ŞEYTAN! Nefis, içimizde bize kötülüğü emreden, Allah ın emirlerine isyan eden, yasaklarını yapmaktan hoşlanan bir şer kuvvettir. İnsanı kendine sımsıkı bağlamak ve onun kölesi değil efendisi olmak ister. Şeytan da nefsin yakın dostu, akıl hocası ve danışmanıdır. İnsan ya Rahman a kul olur, O nun emrine girer ve O na bağlanır veya nefse ve şeytana kul olur onların emrine girer onlara bağlanır. Hem Allah a hem de Allah tan başkalarına kul olmak ve bağlanmak şirktir, Allah a ortaklar koşmaktır. Nefsini ilah edinenler ve şeytana tapanlar böyledir. Beden ve ruh olarak sonsuz ihtiyaçlara muhtaç olan insana ihtiyaç duyduğu bütün maddi ve manevi nimetleri ve rızkları Allah ihsan etmektedir. Allah, bütün yaratılanları, halife olarak yeryüzüne gönderdiği insanoğlunun emrine ve hizmetine vermiştir. Haramlar ve helaller bellidir. Emirler ve yasaklar da bellidir. İnsanoğlu bu esaslar dâhilinde yiyecek, içecek giyinecek, barınacak, neslini devam ettirecek ve hayatını sürdürecektir. Yalnız Allah a kulluk edecek ve ancak O ndan yardım dileyecektir. Nefsine köle ve kul olmayacak, nefsinin emrine girip heva ve heveslerine bağlanmayacak, apaçık düşman olan şeytana uymayacaktır. Aksine nefsin ve şeytanın bağlarından kurtulmak için sürekli mücadele verecektir. İnsanın en büyük savaşı kendi kendisiyle yaptığı savaştır. Kendisiyle mücadele edemeyen, nefsini yenemeyen, nefsin bağlarından kurtulamayan kimse, nefsin kölesi olmuştur. Artık nefsi ne emrederse onu yerine getirecektir. Bu gayeyle her türlü vasıtayı mübah ve meşru görecektir! İnsanın Allah tan başka kendisine bağlandığı ve vazgeçemediği her bağımlılık nefsin zafiyetinden gelmektedir. İçki, sigara, uyuşturucu, kumar, israf, İnternet, eğlence, futbol, kahvehane, yemek, içmek, güzel giyinmek gibi bütün bağımlılıklar nefse esir olmanın verdiği teslimiyetlerdir. Hayır ve şer Allah tandır. İnsanın başına gelen bir iyilik Allah tandır. Başına gelen bir kötülük ise kendi nefsinin günahlarındandır. Allah kullarına zerre kadar zulmetmez. Emanet olarak verilen beden ve ruhu Allah a kulluk ettiren, maddi ve manevi varlığını Allah a teslim eden ve O na boyun eğen ve O na bağlanan bir mümin, Allah tan başka hiçbir güç ve kuvvete bağlanmaz, başka hiçbir gücün emrine girip boyun eğmez. Başına bir musibet, kötülük ve haksızlık geldiğinde, hemen kendisini hesaba çeker. Ben nerde niçin ve nasıl bir hata yaptım da bu başıma geldi diye düşünür. Hastalansa, bu mikrobu hangi günahtan kaptım diye düşünür. Kendisini düzeltmeye çalışır. Tövbe ve istiğfar eder. Kurtuluş için Allah tan yardım diler. Allah tan başkasına bağlanmaz ve yardım dilemez. Kurtuluş için haram olan şeylere sarılmaz. İçkiden, uyuşturucudan ve sigaradan medet ummaz! Çünkü başa gelen bir musibeti kaldıracak olan onu bize veren Allah tır. İnsana düşen sabır, teslimiyet ve tevekküldür. İsyan değildir! Yine başına sevindirici bir olay geldiğinde bir nimet ihsan edildiğinde, hemen Allah a şükreder, o nimetten başkalarını da faydalandırır, hediyeler verir ve sadakalar dağıtır. Şımarmaz, harama tevessül etmez. İçkiye, sigaraya el uzatmaz! Nimete şükreder; nankörlük etmez! GENÇLİK Mesuliyet duygusu yakışır sana. Umudun köküdür, O kutsal ana. Yaşama, yaşatma arzusu ile Abıhayat suyundan iç kana kana. Zamanın yüzü hep ileriye bakar. Edep ve ahlak duygusu ile özünü yakar. Yüreğini vererek ellerimize Varlık ırmağı ile ölü gönülleri yıkar. Onda gıybet, sunilik, abes yoktur. Hazinesinde herkese yetecek, neşe çoktur. Mertlik, yiğitlik kanına işlemiş onun Çalışır rengi yağız, benzi soluktur. Gönül erleridir kanatlanır uçarlar. Her yere sevgi, şefkat saçarlar. Hızla akan zaman içinde, Sinelerinde, herkese kucak açarlar. İpsiz özgürlük, özgürlük olmaz. Gülü, dikenini geçmiş çiçekler solmaz. Nazarın ufukta olsun, gölgene takılma, Gençliği olamayan millet, ayakta kalamaz. Mevlüt KORKMAZ 12 IEGD EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ MAYIS 2011 MAYIS 2011 EĞİTİM, BİLİM, KÜLTÜR, SANAT DERGİSİ IEGD 13