Anlama Yetenekli Dizgeler

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Anlama Yetenekli Dizgeler"

Transkript

1 Anlama Yetenekli Dizgeler Özet Bu yazıda anlama kavramı üç yönden irdelenmiştir: (1) anlama yetenekli dizgelerin ana öğelerinin saptanması, (2) anlama yetenekli dizgelerin başarımlarını etkileyen etkenlerin belirlenmesi ve (3) anlamanın 40 kadar türünün tanımlanması ve sınıflandırılması. Bu yazı, yazarın program anlama konusunda endüstri için yapmış olduğu bir çalışmaya dayanmaktadır (Ören ve diğerleri, 1990) ve daha önce bir konferansta açılış konuşması olarak yayımlanmış bir yazının gözden geçirilmiş bir sürümüdür (Ören, 2000). 1. Giriş Bilgisayar anlaması veya bilgisayar destekli anlamanın program anlama (WPC 2003), bilgisayarla görme ve örüntü tanıma (CVPR 2003) gibi önemli uygulamaları vardır. Ayrıca değerlendirme yapabilen dizgelerin de anlama yeteneklerinin olmaları gerekmektedir. 2. Tanımlar Günlük konuşma dilinde kullanılan sözcüklerin pek çoğu teknik terim olduklarında alışılagelmiş anlamlarından ayrılarak özel anlam(lar) kazanır. Bu yüzden, yanlış beklentileri önlemek amacıyla, anlama sözcüğünün her iki gruptaki tanımlarını gözden geçirmekte yarar vardır. Günlük konuşmada, anlamak sözcüğünün sözlük tanımları arasında şunlar vardır: (DDS, 2002; Püsküllüoğlu, 1995): 1. Bir sözün, sözcüğün, bir simgenin, bir olay, olgu ya da davranışın ne demek olduğunu, neyi gösterdiğini kavramak. 2. Bir şeyin ne demek olduğunu, neye işaret ettiğini kavramak. 3. Yeni bilgileri eskileriyle bir araya getirerek sonuç niteliğinde başka bir bilgi edinmek. 4. İçinde bulunulan durumun gerçeğini kavramak. 5. Sorup öğrenmek, bilgi edinmek. 6. Duygu ve düşünce yoluyla bir şeyin değerini ayrımsamak ya da bir durumu görmek. 7. Bir şeyi doğru, uygun, yerinde bulmak. 8. Birinin duygu, düşünce ve isteğine katılmak, ona hak vermek. 9. Bir şeyi sezmek. 10. Hoşgörülü olmak. 11. Öyle değerlendirmek, öyle kabul etmek. 12. Bir konuda özel bilgisi, geçerli uzmanlığı olmak. 13. (daha çok olumsuz) Tadına varmak. 14. Herhangi bir şeyden ya da kişiden yararlanmak. 15. (daha çok olumsuz) Doğru ve yerinde bulmamak, kabul etmemek, hak vermemek Felsefede, Dewey (1910) anlama ve anlam arasındaki ilişkiye dikkatimizi çekmektedir. (İngilizce de bu iki kavram, Türkçede olduğu gibi aynı kökten türemiş iki sözcükle değil, understanding ve meaning gibi kökleri farklı iki ayrı sözcükle ifade edilmektedir!) Dewey e göre A B yi anlayamaz ise, B nin A için bir anlamı yoktur. Bilgisayar anlamasında, günlük konuşmadaki özellikle ilk iki kavramı karşılamak üzere aşağıdaki tanım esas alınmaktadır: Bir varlığı (bir şey, kavram, olay, vb) anlamak, o varlık hakkındaki algılanmış ve çözümlenmiş bilgi ile o varlık hakkındaki daha genel kapsamlı bilgi (üstmodel) arasında bir ilişkilendirme yaparak, olan ve olmayan özellikler hakkında bilgilenmektir. Anlama terimi gerek bir süreci gerek o süreç sonunda edinilen ürünü (bilgiyi) belirtir. Neyi nasıl anlamalı? ve anlaşılmış bilgiyi ne yapmalı? iki ayrı soru olarak sorulmalıdır. İkinci soru yanıtlandıktan sonra, anlama ürününün özellikleri ve anlama yetenekli dizgenin yetenekleri daha belirgin olur. 3. Bir Anlama dizgesinin Öğeleri Bir varlığın anlaşılır ya da anlaşılamaz olması o varlığın mutlak özelliği olmaktan ziyade onu anlamak amacıyla kullanılan dizgenin yeteneğine (veya yeteneksizliğine) bağlıdır. Bir varlık bir dizgeye göre anlaşılır, başka bir dizgeye göre anlaşılamaz olabilir. Hatta bir anlama dizgesine göre bir varlığın bazı yönleri anlaşılabilir diğer yönleri anlaşılamaz olabilir. Şekil 1 de gösterildiği gibi anlama yetenekli bir dizgenin ana öğeleri şunlardır: (1) A nın B ler hakkındaki bilgisi, yani B ler hakkındaki bir üstmodel, (2). B leri algılama ve çözümleme birimi ve (3) üstmodel (C) ve algılanmış bilgi (D) yi ilişkilendirme birimi. Bir A dizgesinin bir B varlığını anlayabilmesi için üç koşulun sağlanması gerekir: (1) A nın B ler hakkında bilgiyi içeren bir üstmodel C ye erişebilmesi, (2) B yi algılayıp bu algısını çözümleyerek bir D algısı oluşturabilmesi ve (3) D algısını C üstmodeli ile ilişkilendirerek D nin C de olan ve olmayan özelliklerine göre değerlendirilmesi.

2 4. Anlama Yetenekli Dizgelerin Başarımlarını Etkileyen Etkenler Bir dizgenin bir varlığı anlama yeteneği yukarda adı geçen üç koşuldaki kısıtlamalara bağlıdır. Dolayısıyla, bu koşullardaki özellikler bir anlama dizgesinin başarımını etkiler. B yi anlar A dizgesi C: üst model C ve algıyı ilişkilendirme birimi Şekil 1. Anlama Yetenekli Bir Dizgenin Ana Öğeleri Algılama birimi 4.1 Üstmodel Bir varlık hakkında üstmodeli olmayan bir dizge o varlığı anlayamaz. Bir varlığın bir özelliği hakkında üstmodelinde bilgi olmayan bir dizge varlığın adı geçen özelliğini anlayamaz. Anlamanın kapsamı üstmodeldeki bilgi ile kısıtlıdır. Üstmodeldeki bilginin ayrıntı düzeyi anlama dizgesinin ayrım gücünü belirler. Üstmodeldeki bilginin ayrıntı düzeyi anlama dizgesinden istenecek bilgi tipine, yani anlama dizgesinin yanıtlaması gereken sorulara bağlıdır. Anlamanın yönü, kapsamı ve ayrıntı düzeyi üstmodeli değiştirerek değiştirilebilir. Dolayısıyla, anlama dizgesinin bir veya birden fazla üstmodeli olabilir. Gelişmiş dizgelerde en uygun üstmodel amaca uygun olarak seçilebilir. İletişim ağlarında bulunan üstmodellere internet, intranet veya İnternet den de erişilebilir. Üstmodele erişim hızı anlamanın hızını etkiler. 4.2 Algılama/Çözümleme İki farklı durum vardır: (1) Anlama dizgesi A ya B varlığı girdi olarak verilir. Bu durumda A B yi üstmodel C ye göre çözümler. (2) A ya B yi algılayıp anlama amacı verilmiştir. Bu durumda anlama dizgesi A nın dışsal ve içsel bazı olayları izlemesi, tanıması ve sınıflandırması gerekir. Her iki durumda da A, çözümleme sonucu B nin bir algısı olarak D yi oluşturur. Algılama kavrayış gerektirir. Dolayısıyla, bir dizge hakkında bilgisi (üst modeli) olmayan bir varlığı anlayamaz. Algılanamayan veya çözümlemede ayırt edilemeyen öğe veya özellik anlaşılamaz. Algılama ve çözümlemenin ayrıntı düzeyleri anlamanın ayrıntı düzeyini belirler. Algılama ve çözümleme birimleri üstmodel tabanlı olarak gerçekleştirilirlerse daha esnek bir yazılım mimarisi elde edilebilir. Bu durumda, bir anlama dizgesinin yeteneği üstmodelin değiştirilmesi veya güncellenmesi ile etkilenebilir. Algılama ve çözümleme hızları anlama hızını etkiler. 4.3 İlişkilendirme Bir anlama dizgesi A nın, bir B varlığını anlayabilmesi için, B ler hakkındaki üstmodel C ile algılama/çözümleme sonucu oluşturulmuş olan D algısını ilişkilendirmesi gerekir. Bulunmuş veya olmayan ilişkiler anlamanın sınırlarını belirler. Algılama/çözümlemenin gerçekleştirilmesi hakkındaki üstmodel tabanlılık özelliği ilşkilendirme yeteneği için de geçerlidir. İlişkilendirme hızı anlamanın hızını etkiler. 5. Anlama türleri Anlama türlerinin sınıflandılmaları Tablo 1 de verilmiştir. Bu sınıflandırmada, kullanılan birincil ölçütler şunlardır: anlama sürecinin ürünü, anlama süreci, süreçte kullanılan üstmodel ve anlama dizgesinin özellikleri. 5.1 Anlama sürecinin ürünü

3 Tablo 1. Anlama Türlerinin Sınıflandırılmaları Sınıflandırmada Anlama Türleri kullanılan ölçütler alanı İçsel anlama Dışsal anlama Sözlüksel anlama Sözdizimsel anlama doğası Biçimbilgisel anlama (yapıyı anlama ) Anlambilimsel anlama (anlamı anlama ) Anlama sürecinin Pragmatic anlama (niyeti anlama ) ürününün Odaklanmış anlama kapsamı Kapsamlı anlama (birden fazla veya tüm özelliklerin anlaşılması) Çok yönlü anlama ayrıntı düzeyi Kabaca anlama Derinliğine anlama (ayrıntılı anlama ) güvenilirliği Güvenilir anlama: Geçerli anlama, Doğruluğu sağlanmış anlama Güvenilmez anlama: Geçersiz anlama, Doğruluğu sağlanmamış anlama yönü Yukarıdan aşağıya anlama Aşağıdan yukarıya anlama Sezgi (dolaysız anlama) Anlama sürecinin dolaysızlığı Kavrama (dolaylı anlama, aracılı anlama) Mantıksal anlama anlamanın birikimi Birikimli anlama Sil baştan anlama Eski anlama Süreçte kullanılan sabit Tek görüşlü anlama bağnaz anlama üstmodel değiştirilebilir Çok görüşlü anlama (anahtarlanır anlama) Anlama dizgesinin gelişebilir Öğrenmeli anlama girişimi Özerk anlama Yetkilendirilmiş anlama Uzaktan anlama sayısı bilgi paylaşım özellikleri bilgi dağıtım özellikleri Bireysel anlama Grup anlaması Dağıtılmış anlama Yinelemeli anlama İşbirlikli anlama Ismarlama anlama Aboneler için anlama Genel yayınlı anlama Karatahta anlaması

4 Anlama sürecinin ürünü, anlamanın alanı, doğası, kapsamı, ayrıntı düzeyi ve güvenilirliğine göre ayırt edilebilir. Anlama ürününün alanı: Whitehead (1938) içsel ve dışsal anlama türlerini açıklar: İçsel anlama bir dizgenin öğelerini, aralarındaki ilişkileri ve öğe ve ilişkilerin özelliklerini ile ilgilidir. Öğeler, ilişkiler ve özellikler zamanla değişebilir. Dizge beyaz kutu olarak algılanır. Dışsal anlama bir dizgenin çevresi ile ilişkisi ile ilgilidir. İlişkiler zamanla değişebilir. Dizge kara kutu olarak algılanır. Anlama ürününün doğası olarak sözlüksel, sözdizimsel, biçimbilgisel, anlambilimsel ve pragmatik anlama türleri vardır: Sözlüksel anlama en düşük düzeydeki anlamadır ve bir varlığın yalnız öğeleri ve özellikleri hakkında bilgi edinmedir. Sözdizimsel anlama bir varlığın öğeleri arasındaki ilişkiler ve özellikleri hakkında bilgi edinmedir. Biçimbilgisel anlama şekil ve yapılarla ilgilidir. Anlambilimsel anlama bir varlığın öğelerine ve ilişkilerine bağlanan anlamla ilgilidir. Pragmatik anlama bir varlığın öğe ve ilişkileri ile ilgili niyet hakkında bilgi edinmedir. Anlama ürününün kapsamı olarak odaklanmış, kapsamlı ve çok yönlü anlama vardır: Odaklanmış anlama bir varlığın seçilmiş bazı özellikleri ile ilgili anlamadır. Kapsamlı anlama bir varlığın çok fazla veya tüm özellikleri ile ilgili anlamadır. Çok yönlü anlama aynı anda birden fazla modelle gösterilir çok yönlü dizgelerin anlaşılmasıdır (Ören 2001). Çok yönlü anlama kapsamlı anlamadan farklıdır ve birden fazla üstmodel gerektirebilir. Anlama ürününün ayrıntı düzeyi olarak iki tür anlama vardır: Kabaca anlama bir varlık hakkında ayrıntılı bilgi içermeyen anlamadır. Derinliğine anlama bir varlığın ilgi duyulan özelliklerinin ayrıntılı olarak anlaşılmasıdır. Anlama ürününün güvenilirliği olarak güvenilir ve güvenilmez anlama türleri vardır. Güvenilir anlama geçerli anlama veya doğruluğu sağlanmış anlama olabilir: Bir anlamanın geçerli anlama olabilmesi için kullanılan üstmodelin ve anlama dizgesinin diğer öğelerinin nitelik güvencelerinin yapılıp güvenilir olmalarının sağlanmış olmaları gerekir. Güvenilir anlama doğruluğu sağlanmış anlamadır. Güvenilmez anlama öğelerinde hata bulunabilecek anlama dizgeleri ile yapılmış anlama türüdür. Doğruluğu sağlanmamış anlama hatasız olsa bile, hatasız olduğu kanıtlanmadıkça güvenilmez anlamadır 5.2 Anlama süreci Anlama sürecinin yönü, dolaysızlığı ve anlamanın birikimine göre aşağıda belirtilen anlama türleri ayırt edilebilir: Anlama sürecinin yönü: Whitehead in (1938) açıklamış olduğu gibi anlama süreci iki yönde çalışabilir: Belirli bir örüntüye dayanarak ayrıntı bilgilerin anlaşılması veya yeni ayrıntılara dayanarak yeni örüntülerin anlaşılması. Bu iki tür anlamaya, sırasıyla yukardan aşağıya anlama ve aşağıdan yıkarıya anlama denmektedir. Yukardan aşağıya anlama bir varlık hakkında bilgi edinirken varlığın üstmodelindeki bilgi ile başlar. Aşağıdan yıkarıya anlama bir varlık hakkındaki bir algılama veya çözümleme ile başlar ve elde edilen bilginin üstmodel(ler)deki bilgilerle ilişkisine dayanır. Anlama sürecinin dolaysızlığına göre anlamanın sezgi ve kavrama türleri vardır: Sezgi dolaysız anlama (Dewey 1910) veya özkanıttır (Whitehead 1938). Kavrama dolaylı anlama veya aracılı anlamadır (Dewey 1910). Mantıksal anlama, anlamanın gerçekleşmesi için mantıksal çıkarsamanın kullanıldığı anlama türüdür. Whitehead in (1938) yazdığı gibi, ispatlar mükemmel olmayan özkanıtın uzantısı işlevini yüklenen araçlardır. Anlama sürecininde anlamanın birikimi: Anlanan bilginin birikimine göre birikimli anlama ve sil baştan anlama türleri vardır: Birikimli anlama daha önceki anlamaları da kullanan anlama türüdür Sil baştan anlama daha önceki anlama süreçlerinden bağımsız yapılan anlamadır. Daha önceki anlama süreçlerinden arda kalmış anlama ürünleri anlama sürecinde kullanılmaz.. Eski anlama yeni bir anlama süreci gerektirmeden eskiden elde edilen anlamanın kullanılmasıdır. 5.3 Anlama sürecinde kullanılan üstmodeller Üstmodeller sabit, değiştirilebilir veya gelişebilir olabilir. Buna bağlı olarak tek görüşlü, çok görüşlü veya öğrenmeli anlama türleri vardır. Tek görüşlü anlama yalnız bir üstmodele dayanır. Üstmodel tamamen sorgulanmamış ve gerekçelenmemiş ise tek görüşlü anlama bağnaz anlama olur. Çok görüşlü anlamada (anahtarlanır

5 anlama) birden fazla üstmodel kullanılabilir. Anlaşılması gereken özelliğe göre gereken üstmodel seçilir. Öğrenmeli anlamada kullanılan üstmodel zamanla gelişebilir. Bu amaçla çeşitli öğrenme teknikleri kullanılabilir. 5.4 Anlama Dizgesi Dizgenin girişimi, sayısı, bilgi paylaşım ve dağıtım özelliklerine göre anlama türleri vardır. Anlama dizgesinin girişimine göre özerk ve yetkilendirilmiş anlama türleri vardır. Özerk anlamada dizge anlama sürecini özerk olarak başlatır ve gerçekleştirir. Dizge anlama ürününü kendisi kullanıp kullanmamakta da özerktir. Yetkilendirilmiş anlamada bir dizge başka bir dizge tarafından anlama amaçlı olarak tetiklenir. Uzaktan anlama yetkilendirilmiş anlamanın bir türüdür: anlamada kullanılan yazılım birimleri ve/veya üstmodel başka bilgisayar(lar)dadır. İntranet, internet ve İnternet bu tür anlamada en doğal iletişim ortamını sağlar. Bir anlama dizgesinde bir veya birkaç anlama birimi olabilir. Dolayısıyla, bireysel ve grup anlaması bahis konusudur. Bireysel anlamada yalnız bir anlama dizgesi vardır. Grup anlamamasında aynı veya değişik anlama özellikleri olan birden fazla anlama dizgesi vardır. İkinci tür grup anlamasında anlama dizgeleri değişik varlıkları veya varlıkların değişik yönlerini anlayabilirler. Grup anlamasının özel bir türü dağıtılmış anlamadır. Bu türde birden fazla anlama dizgesi farklı bilgisayarlardadır. Anlama dizgelerinin bilgi paylaşım özelliklerine göre yinelemeli ve işbirlikli anlama türleri vardır. Yinelemeli anlamada değişik anlama dizgeleri birbirlerinden bağımsız olarak aynı anlama amacı ile çalışabilir. İşbirlikli anlama grup anlamasında bahis konusudur. Bazı anlama dizgeleri birbirlerini tamamlayan özel anlama dizgeleri olabilir. Bilgi dağıtım özelliklerine göre ısmarlama anlama, aboneler için anlama, genel yayınlı anlama ve karatahta anlaması bahis konusudur. Ismarlama anlama bir anlama dizgesinin tetiklenmesi ile elde edilir. Aboneler için anlama anlama dizgesi tarafından daha önceden yapılmış anlaşmaya uygun olarak yapılır. Genel yayınlı anlamada anlaşılmış bilgi tüm birimlerin kullanımına sunulur. Karatahta anlamasında anlaşılan bilgi ortak erişime açıktır ve grup anlamasında da kullanılabilir. 6. Sonsöz Bilgisayar anlaması epey konuda uygulanmaktadır. Uygulama alanının daha da genişlemesinin ve anlama yeteneğinin yazılım etmenlerinin özelliklerinden olmasının daha da ileri uygulamalara yol açması beklenir. Kaynakça CVPR (2003). IEEE Bilgisayarla Görme ve Örüntü Tanıma Konferansı, DDS (2002) Dil Derneği Sözlüğü, Dil Derneğiö Ankara. Dewey, J. (1910). How we Think. D.C. Heath, Lexington, MA). Ören, T.I. (2000 Çağrılı açılış bildirisi) Understanding: A Taxonomy and Performance Factors. Bildiri Kitabı: D. Thiel (ed.) FOODSIM 2000, Haziran 2627, 2000, Nantes, Fransa. SCS, San Diego, CA, s Ören, T.I. (2001 Çağrılı bildiri). Towards a Modelling Formalism for Crisis Management. Sarjoughian, H.S. ve Cellier, F.E. (ed.) Discrete Event Modeling and Simulation Technologies A Tapestry of Systems and AIBased Theorıes and Methodologıes. SpringerVerlag, New York. Ören, T.I., AbouRabia, O., King, D.G., Birta, L.G., Wendt, R.N. (1990 Çağrılı bildiri). Reverse Engineering in Simulation Program Understanding. Bildiri Kitabı: A. Javor (ed.) Problem Solving by Simulation, IMACS European Simulation Meeting, Estergon, Macaristan, Ağ. 2830, 1990, s Püsküllüoğlu, A. (1995). Türkçe Sözlük, Doğan Kitap, İstanbul. Whitehead, A.N. (1938). Modes of Thought. The Free Press, New York. WPC IEEE 11. Uluslararası Program Anlama Çalıştayı, Tuncer Ören Ottawa Üniversitesi (Kanada)

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM PDR BÜLTENİ Bülten Tarihi: Aralık 2016 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Psikolojik Danışma ve

Detaylı

ALİ ÖRNEK 29 Haziran 2015 YETKİLİ KULLANICI STANDART RAPOR GENEL MUHAKEME TESTİ. Yetenek. Adapt-g. Psychometrics Ltd.

ALİ ÖRNEK 29 Haziran 2015 YETKİLİ KULLANICI STANDART RAPOR GENEL MUHAKEME TESTİ. Yetenek. Adapt-g. Psychometrics Ltd. 29 Haziran 2015 YETKİLİ KULLANICI STANDART RAPOR GENEL MUHAKEME TESTİ Yetenek -g RAPOR YAPISI Standart Rapor katılımcının sonuçlarını aşağıdaki bölümler çerçevesinde sunar: 1. Bu raporu kullanma rehberi

Detaylı

yollarla elde edilmiş ve geçerliliği kabul

yollarla elde edilmiş ve geçerliliği kabul Sürekli gelişmekte olduğu için kesin bir tanımı yoktur. Bilim, bilim insanlarınca belli yollarla üretilmiş bilgi birikimi olarak tanımlanabilir. Bilim güvenilir bilgi kaynağıdır. Bilim yöntem olarak düşünüldüğünde

Detaylı

MÜHENDİSLİK KARİYERİ Mühendislik Kariyeri Mezun olduktan sonra çalışmak için seçtiğiniz şirket ne olursa olsun genelde işe basit projelerle başlayacaksınız. Mühendis olmak için üniversitede 4 yıl harcamanıza

Detaylı

Veritabanı Uygulamaları Tasarımı

Veritabanı Uygulamaları Tasarımı Veritabanı Uygulamaları Tasarımı Veri Tabanı Veritabanı yada ingilizce database kavramı, verilerin belirli bir düzene göre depolandığı sistemlere verilen genel bir isimdir. Günümüzde özel veya kamu kuruluşların

Detaylı

Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar.

Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar. Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar. Bilim Günlük Yaşamın Neresindedir? Geri Bildirim BİLİMİN İŞLEVİ Tanımlama:

Detaylı

Genel Yazıcı Sürücüsü Kılavuzu

Genel Yazıcı Sürücüsü Kılavuzu Genel Yazıcı Sürücüsü Kılavuzu Brother Universal Printer Driver (BR-Script3) Brother Mono Universal Printer Driver (PCL) Brother Universal Printer Driver (Inkjet) Sürüm B TUR 1 Toplu bakış 1 Brother Universal

Detaylı

Öğretim Materyallerinin Eğitimdeki Yeri ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI. Dr. Ümmühan Avcı Yücel Esin Ergün

Öğretim Materyallerinin Eğitimdeki Yeri ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI. Dr. Ümmühan Avcı Yücel Esin Ergün ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI Dr. Ümmühan Avcı Yücel Esin Ergün Bu bölümü tamamladıktan sonra; Bu bölümü tamamladıktan sonra; Bir öğretim materyali seçerken hangi unsurlara dikkat edilmesi

Detaylı

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Eğitim Teknoloji ve İletişim Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU BÖTE @ KOÜ Önceki Ders Tanışma ve Genel Bilgilendirme Değerlendirme Ölçütleri, Devamsızlık Limitleri Ders

Detaylı

ONUNCU BÖLÜM. EFQM Mükemmellik Modeli

ONUNCU BÖLÜM. EFQM Mükemmellik Modeli ONUNCU BÖLÜM EFQM Mükemmellik Modeli ONUNCU BÖLÜM EFQM Mükemmellik Modeli 10.1. Bir Modele Duyulan Gereksinim 10.2. Mükemmelliğin Temel Kavramları 10.3. EFQM Mükemmellik Modeli ne Genel Bir Bakış 10.4.

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. Abidin Özler Makine Müh. İGU (A) Meditek Yazılım

RİSK DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. Abidin Özler Makine Müh. İGU (A) Meditek Yazılım RİSK DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Abidin Özler Makine Müh. İGU (A) Meditek Yazılım Tanımlar Risk Değerlendirme : Risk yönetiminin bir parçası olup, hedeflerin nasıl etkilenebileceğini

Detaylı

Hedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar).

Hedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar). Hedef Davranışlar Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar). Bu nitelikler bilişsel, duyuşsal ve psikomotordur. 2 aşamada ele alınmaktadır.

Detaylı

Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci

Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci BÖLÜM 8 ÖRNEKLEME Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması

Detaylı

Benzetim: Temel Kavramlar ve İlerlemeler

Benzetim: Temel Kavramlar ve İlerlemeler Benzetim: Temel Kavramlar ve İlerlemeler Özet Bu yazıda benzetimin ne olduğu, kullanılma nedenleri ve türleri açıklanmakta; deney yapmanın ve benzetimin önemi ile benzetimde ilerleme olanakları irdelenmektedir.

Detaylı

İletişimin Bileşenleri

İletişimin Bileşenleri Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır. İletişim Sürecinde; Dönüt (feedback) sağlanamıyorsa iletişim

Detaylı

Yetişkin Eğitimi Programlarının Planlanması ve Uygulanması

Yetişkin Eğitimi Programlarının Planlanması ve Uygulanması Yetişkin Eğitimi Programlarının Planlanması ve Uygulanması Program planlama en genel anlamda sistemli eğitim etkinliklerinin içinde oluştuğu çevrenin düzenlenmesi sürecidir. Bir başka tanımla program planlama

Detaylı

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM 1 EĞİTİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM 2 ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ ve İLETİŞİM Öğretim teknolojisi, öğrenmenin amaçlı ve kontrollü olduğu durumlarda öğrenmeyle ilgili sorunların analizi ve çözümünde insanları, yöntemleri,

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI PERFORMANS YÖNETİMİ NEDİR?

İNSAN KAYNAKLARI PERFORMANS YÖNETİMİ NEDİR? İNSAN KAYNAKLARI PERFORMANS YÖNETİMİ NEDİR? Sefa ESEN Kurumsal Finansman Yönetmeni 1 Stratejik hedeflere ulaşmada stratejik plan çevriminin performans gözlemleme ve raporlama unsurları kurum tarafından

Detaylı

Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri

Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri 1. Yıl Ders Planı 1. Yarıyıl Türkçe Öğretiminde Çağdaş Yaklaşımlar ETO701 1 2 + 1 7 Türkçe öğretiminde geleneksel uygulamalardan

Detaylı

ÖNSÖZ 5 1 İLETİŞİM SÜRECİ VE EĞİTİM...

ÖNSÖZ 5 1 İLETİŞİM SÜRECİ VE EĞİTİM... İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 Bölüm 1 İLETİŞİM SÜRECİ VE EĞİTİM... 13 İletişim Sürecinin Ögeleri... 13 İletişim Sürecinin İşleme Süreci... 14 Kod ve Kodlama... 14 Etkili İletişimde Kodlama ve Kod Açımlama... 15

Detaylı

1- Matematik ve Geometri

1- Matematik ve Geometri GEOMETRİ ÖĞRETİMİ 1- Matematik ve Geometri Matematik ve Geometri Bir çok matematikçi ve matematik eğitimcisi matematiği «cisimler, şekiller ve sembollerle ilişkiler ve desenler inşa etme etkinliği» olarak

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

GATSO T-SERİSİ. Trafik denetlemenin geleceği

GATSO T-SERİSİ. Trafik denetlemenin geleceği GATSO T-SERİSİ Trafik denetlemenin geleceği GATSO T-Serisi: maksimum esneklik minimum maliyet Yol güvenliği Bugünün etkin çözümleri için ihtiyacı: Çok yönlü kullanım T-Serisi rakipsiz kullanılabilirliği

Detaylı

EPWN İstanbul. Giriş

EPWN İstanbul. Giriş EPWN İstanbul Giriş Avrupa Profesyonel Kadınlar Ağı ("EPWN") EPWN, tüm sektörlerden ve sanayilerden profesyonel kadınlar için dinamik ve hızlı büyüyen çevrimdışı ve çevrimiçi bir ağ ve liderlik geliştirme

Detaylı

ÖNSÖZ ŞEKİL LİSTESİ TABLO LİSTESİ

ÖNSÖZ ŞEKİL LİSTESİ TABLO LİSTESİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ii ŞEKİL LİSTESİ v TABLO LİSTESİ vii ÖZET viii SUMMARY ix BÖLÜM 1. GİRİŞ 1 1.1. YÜKLENİCİ FİRMALARDA İNŞAAT EKİPMANI YÖNETİMİ PROBLEMİNİN ÖNEMİ 1 1.2. PROBLEMİN TANIMLANMASI 3 1.3. YÜKLENİCİ

Detaylı

ITMS DAYS www.itmsdays.com. Information Technologies Management Systems Days

ITMS DAYS www.itmsdays.com. Information Technologies Management Systems Days ITMS DAYS Information Technologies Management Systems Days ELEKTRONİK SERTİFİKA HİZMET SAĞLAYICILARI İÇİN ISO/IEC 27001 İN GEREKLİLİĞİ Demet KABASAKAL Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Bilgi Güvenliği

Detaylı

VERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri

VERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri VERİ KAYNAKLARI YÖNETİMİ İ İ 5. ÜNİTE GİRİŞ Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri yönetimidir. Geleneksel yada çağdaş, birinci yada ikinci elden derlenen veriler amaca uygun veri formlarında tutulur.

Detaylı

KAMU POLİTİKASI. Doç. Dr. Nuray E. KESKİN

KAMU POLİTİKASI. Doç. Dr. Nuray E. KESKİN KAMU POLİTİKASI Doç. Dr. Nuray E. KESKİN nekeskin@omu.edu.tr Kamu politikası, kamu hizmetleri ile ilgili toplum taleplerinin ortaya çıkması, bu taleplerin devlete taşınma biçimleri ve siyasal-yönetsel

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı BİÇİM BİLGİSİ (Kök, Ek ve

Detaylı

İsraf Ne Değildir? Bu sunum sadece cengizpak.com.tr site üyeleri içindir. Hazırlayan : Cengiz Pak

İsraf Ne Değildir? Bu sunum sadece cengizpak.com.tr site üyeleri içindir. Hazırlayan : Cengiz Pak İsraf Ne Değildir? Hazırlayan : Cengiz Pak www.cengizpak.com.tr Bu sunum sadece cengizpak.com.tr site üyeleri içindir cengizpak.com.tr Avcının Silahı Kullanılabilir Bilgi İsraf Ne Değildir? Değer Katan

Detaylı

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir?

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir? İnternet Teknolojisi Öğrt. Gör. Alper Aslan ENF102 Bilgisayar - II İnternet Teknolojisi İnternet Nedir? İnternet Kime Aittir İnternet in Türkiye deki Gelişimi İnternet in Türkiye de Kullanımı Yakın Gelecekte

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili PSİKOLOJİYE GİRİŞ Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans() Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim( )

Detaylı

Kurumlar, Bölümler ya da Diğer kuruluşlar için Kalite ve Mükemmelliyet Kriterleri 1

Kurumlar, Bölümler ya da Diğer kuruluşlar için Kalite ve Mükemmelliyet Kriterleri 1 Kurumlar, Bölümler ya da Diğer kuruluşlar için Kalite ve ükemmelliyet Kriterleri 1 Bu dokuman d2.0 projesi kapsamında hazırlanmış ükemmelliyet erkesi akreditasyon çalışmasının bir parçasıdır. Bu Öz-Değerlendirme

Detaylı

KÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ

KÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ KÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ Zehra TAŞKIN ztaskin@hacettepe.edu.tr http://yunus.hacettepe.edu.tr/~ztaskin PLAN MARC Standartları XML MARC XML Neden MARC için XML? MARC XML için gerekli

Detaylı

Dinleme DİNLEME. Dinlemenin Amaçları. Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Motivasyonun, Duyguların ve Amacın Etkisi

Dinleme DİNLEME. Dinlemenin Amaçları. Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Motivasyonun, Duyguların ve Amacın Etkisi Dinleme DİNLEME Öğr. Gör. A. Alper ERTEM Dinleyicinin, daha önce söylenilenler ile bir sonra söylenilen cümle arasında bağlantı kurma ve iletişim içindeki işlevini anlama yeteneğidir. Duyma farklılıklar

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Görsel Algı II Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans (X) Lisans ( ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim( )

Detaylı

Erişebileceğiniz bilgi

Erişebileceğiniz bilgi Erişebileceğiniz bilgi İsveç Çalışanlar Eğitim Birliği sunusu DEMOKRASİ ÖZGÜR YETİŞKİN EĞİTİMİ KÜLTÜR DOSTLUK Bir kişinin çalışma ortamını anlamak, değişiklikler yapılabilmesi için te mel bir rol oynar.

Detaylı

Kısaca İçindekiler. KISIM I: Sosyal Bilgilere Giriş. KISIM II: Sosyal Bilgiler Öğretimin Temelleri

Kısaca İçindekiler. KISIM I: Sosyal Bilgilere Giriş. KISIM II: Sosyal Bilgiler Öğretimin Temelleri iv / Künye Kısaca İçindekiler KISIM I: Sosyal Bilgilere Giriş Bölüm 1: Sosyal Bilgiler Öğretiminin ve Öğreniminin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği KISIM II: Sosyal Bilgiler Öğretimin Temelleri Bölüm 2: Sosyal

Detaylı

Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Yönergesi

Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Yönergesi Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Yönergesi v AMAÇ VE KAPSAM Madde 1: Bu Yönerge, Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi nin düzenli ve verimli bir ortamda gerçekleşmesi için Kongre öncesi ve Kongre nin açılışından

Detaylı

Yaz.Müh.Ders Notları #6 1

Yaz.Müh.Ders Notları #6 1 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Prof.Dr. Oya Kalıpsız GİRİŞ 1 YAZILIM YETERLİLİK OLGUNLUK MODELİ Olgunluk Seviyeleri: Düzey 1. Başlangıç düzeyi: Yazılım gelişimi ile ilişkili süreçlerin tanımlanması için hiçbir sistematik

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞIN TANIMI Davranış Kavramı, öncelikle insan veya hayvanın tek tek veya toplu olarak gösterdiği faaliyetler olarak tanımlanabilir. En genel anlamda davranış, insanların

Detaylı

Türkiye de Çalışan Çevirmenlerin İnternet Kullanım Alışkanlıkları

Türkiye de Çalışan Çevirmenlerin İnternet Kullanım Alışkanlıkları Türkiye de Çalışan Çevirmenlerin İnternet Kullanım Alışkanlıkları Alper Kumcu Gökçen Hastürkoğlu Tolga Çakmak Hacettepe Üniversitesi Atılım Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi İçerik Bilgi İnternet Teknolojileri

Detaylı

SENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ

SENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ SENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ G Ö R K E M G I R AY, T U R K E Y B E D I R T E K I N E R D O G A N, W A G E N I N G E N U N I V E R S I T Y, N E

Detaylı

Genel Değerlendirme Çerçevesi. Genel Degerlendırme Çerçevesı Egıtım Sunumu

Genel Değerlendirme Çerçevesi. Genel Degerlendırme Çerçevesı Egıtım Sunumu Sunum 2 Genel Değerlendirme Çerçevesi 1 CAF ın amaçları Toplam kalite yönetimine giriş, özellikle kamu sektörüne uyarlanmış Kullanımdaki çeşitli modeller için bir köprü oluşturmakta Kıyaslamayı kolaylaştırmakta

Detaylı

MATEMATİĞİ SEVİYORUM OKUL ÖNCESİNDE MATEMATİK

MATEMATİĞİ SEVİYORUM OKUL ÖNCESİNDE MATEMATİK MATEMATİĞİ SEVİYORUM OKUL ÖNCESİNDE MATEMATİK Matematik,adını duymamış olsalar bile, herkesin yaşamlarına sızmıştır. Yaşamın herhangi bir kesitini alın, matematiğe mutlaka rastlarsınız.ben matematikten

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BİR DİSİPLİN OLARAK EĞİTİM TEKNOLOJİSİ / 1 GİRİŞ/1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BİR DİSİPLİN OLARAK EĞİTİM TEKNOLOJİSİ / 1 GİRİŞ/1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I BİR DİSİPLİN OLARAK EĞİTİM TEKNOLOJİSİ / 1 GİRİŞ/1 Bölümün Amaçları / 2 Çağdaş Eğitim Gereksinimleri / 3 Demografik Faktör / 3 Bilgi Patlaması / 3 Eğitimin ve Sosyo Ekonomik İlişkiler

Detaylı

Kavram Haritaları ve Ebelikte Kavram Haritalarının Kullanımı. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN

Kavram Haritaları ve Ebelikte Kavram Haritalarının Kullanımı. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Kavram Haritaları ve Ebelikte Kavram Haritalarının Kullanımı Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN GİRİŞ Eğitimde öğrencileri pasif bilgi alıcısı olmak yerine aktif, yaşam boyu bağımsız öğrenici ve problem çözücü

Detaylı

225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar

225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar 225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar Bilgi Nedir? Bilme edimi, bilinen şey, bilme edimi sonunda ulaşılan şey (Akarsu, 1988). Yeterince doğrulanmış olgusal bir önermenin dile getirdiği

Detaylı

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Umut Al umutal@hacettepe.edu.tr - 1 Pazarlama - Tanımlar Tanım sayısının çokluğu Anlayış farklılıkları Tanımları yapanların özellikleri Dar ve geniş anlamda yapılan

Detaylı

Bilgisayarda Programlama. Temel Kavramlar

Bilgisayarda Programlama. Temel Kavramlar Bilgisayarda Programlama Temel Kavramlar KAVRAMLAR Programlama, yaşadığımız gerçek dünyadaki problemlere ilişkin çözümlerin bilgisayarın anlayabileceği bir biçime dönüştürülmesi / ifade edilmesidir. Bunu

Detaylı

NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi

NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi / Logopedi Alanındaki Standartların ve Eğitim Programlarının Niteliklerinin

Detaylı

UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU. TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu

UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU. TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu 31 Ekim 2009 TTB-UDEK Etik Çalışma Grubu UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLARI GENEL OLARAK ETİK KURULLAR Etik Kurullar: Tanım Etik

Detaylı

İlaçla-İlgili Sorunlar için Sınıflandırma

İlaçla-İlgili Sorunlar için Sınıflandırma İlaçla-İlgili Sorunlar için Sınıflandırma (14.01.2010 da revize edilmiştir) 2003-2010 Pharmaceutical Care Network Europe Foundation Vakıf, sınıflandırmanın kullanım ve validasyon sonuçları konusunda bilgilendirildiği

Detaylı

İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ

İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ KISA ÖZET KOLAYAOF

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Giriş... 1

İÇİNDEKİLER. Giriş... 1 İÇİNDEKİLER Giriş... 1 Bölüm 1: İŞLETME KAVRAMI... 3 1.1 Ekonomik Sistem... 3 1.2 Üretim Ögeleri... 4 1.3 Gereksinme ve İstekler... 5 1.3.1 Talep... 6 1.3.2 Mal ve Hizmet... 7 1.3.3 Tüketim ve Tüketici...

Detaylı

Semantik Bilgi Yönetimi

Semantik Bilgi Yönetimi Semantik Bilgi Yönetimi Yaşar ar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/ 1 Plan Memex ten Semantik Web e... Semantik Bilgi Yönetimi

Detaylı

NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEME SÜRECİ

NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEME SÜRECİ NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEMENİN TEMELLERİ Çözümleme: Bir şeyi anlayabilmek için parçalarına ayırmak. Sistemi anlamaya yönelik çalışmalardan ve üst düzey planlama eylemlerinden oluşur. Uygulama/problem alanının

Detaylı

BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ

BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ Derleyen: Prof. Dr. Güngör BAL Bölüm 09 Bilişim ve Karar Destek Sistemleri Prensipler ve Öğrenme Hedefleri İyi karar-verme ve problem çözme yetenekleri etkin bilişim ve

Detaylı

Temel Kavramlar Bilgi :

Temel Kavramlar Bilgi : Temel Kavramlar Bilim, bilgi, bilmek, öğrenmek sadece insana özgü kavramlardır. Bilgi : 1- Bilgi, bilim sürecinin sonunda elde edilen bir üründür. Kişilerin öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile çaba

Detaylı

<Ekip Adı> <Proje Adı> Yazılım Gereksinimlerine İlişkin Belirtimler. Sürüm <1.0>

<Ekip Adı> <Proje Adı> Yazılım Gereksinimlerine İlişkin Belirtimler. Sürüm <1.0> Yazılım Gereksinimlerine İlişkin Belirtimler Sürüm [Not: Aşağıda yer alan şablon, Rational Unified Process ile birlikte kullanılmak üzere sağlanmıştır] [Köşeli parantezler

Detaylı

LÜTFEN KAYNAK GÖSTEREREK KULLANINIZ 2013

LÜTFEN KAYNAK GÖSTEREREK KULLANINIZ 2013 OECD 2013 EĞİTİM GÖSTERGELERİ RAPORU: NE EKERSEN ONU BİÇERSİN (4) Prof. Dr. Hasan Şimşek İstanbul Kültür Üniversitesi (www.hasansimsek.net) 5 Ocak 2014 Geçtiğimiz üç hafta boyunca 2013 OECD Eğitim Göstergeleri

Detaylı

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr

ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ. www.promodsoftware.com.tr promod@promodsoftware.com.tr ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ PROKLT ÜÇ BOYUTLU ÖLÇÜM VE ANALİZ SİSTEMİ ProKLT, üç boyutlu ölçüm gereksinimleri için üretilen bir yazılım-donanım çözümüdür. ProKLT, incelenen cisme dokunmaksızın,

Detaylı

Veri Toplama Araçları

Veri Toplama Araçları Veri Toplama Araçları 0 Görüşme 0 Odak grup görüşmesi 0 Gözlem 0 Araştırma problemine hizmet edecek her nevi doküman (soru formları, katılımcı ve/veya araştırmacı günlüğü, fotoğraf, resim vb) GÖRÜŞME Önceden

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...v BİRİNCİ BÖLÜM PAZARLAMANIN TANIMI, KAPSAMI VE GELİŞİMİ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...v BİRİNCİ BÖLÜM PAZARLAMANIN TANIMI, KAPSAMI VE GELİŞİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...v BİRİNCİ BÖLÜM PAZARLAMANIN TANIMI, KAPSAMI VE GELİŞİMİ 1.1. PAZARLAMANIN TANIMI VE KAPSAMI...1 1.2. PAZARLAMADA TEMEL KAVRAMLAR...4 1.3. PAZARLAMANIN ÖZELLİKLERİ...9 1.4. PAZARLAMANIN

Detaylı

PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ

PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ Pazarlama araştırması yapılırken belirli bir sıra izlenir. Araştırmada her aşama, birbirinden bağımsız olmayıp biri diğeri ile ilişkilidir. Araştırma sürecinde başlıca aşağıdaki

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v. 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management)

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v. 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) İÇİNDEKİLER Önsöz... v 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) 1. Toplam Kalite Yönetiminin Tanımı, Önemi, Gelişimi ve Guruları... 1 2. Turizm Sektörü Açısından Toplam Kalite Yönetimi

Detaylı

Tedarik Zinciri Performans Ölçümü

Tedarik Zinciri Performans Ölçümü Tedarik Zinciri Performans Ölçümü Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetim Etkinliğinin Artırılmasında Kullanılan Performans Ölçüleri 1. Maliyet

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı FİİLLER (Anlam-Kip-Kişi- Anlam

Detaylı

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U)

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ (PZL208U)

Detaylı

Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon Araştırması (KOR 661) Ders Detayları

Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon Araştırması (KOR 661) Ders Detayları Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon Araştırması (KOR 661) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Kodu Saati Saati Saati Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon Araştırması KOR

Detaylı

Bu çalışma insan kaynakları dersinde yapılan kariyer yönetimi konulu sunumun metin halidir.

Bu çalışma insan kaynakları dersinde yapılan kariyer yönetimi konulu sunumun metin halidir. Eğitişim Dergisi. Sayı: 16. Ağustos 2007 GİRİŞ Bu çalışma insan kaynakları dersinde yapılan kariyer yönetimi konulu sunumun metin halidir. KARİYER YÖNETİMİ 1 / 13 Kariyer, bireyin iş yaşantısındaki aktivite,

Detaylı

Yaz.Müh.Ders Notları #4 1

Yaz.Müh.Ders Notları #4 1 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Şubat 2012 Yrd.Doç.Dr. Yunus Emre SELÇUK 1 NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEMENİN TEMELLERİ Çözümleme (Analiz): Bir şeyi anlayabilmek için parçalarına ayırmak. Sistemi anlamaya yönelik çalışmalardan

Detaylı

Teşhis Yazılımı Yalıtım yağı

Teşhis Yazılımı Yalıtım yağı Teşhis Yazılımı Yalıtım yağı Doğruluk Önemlidir Varlığın durumunu değerlendirmek için doğru verilere ihtiyacınız vardır; ayrıca bu verileri yorumlamak için etkili bir yazılım da gereklidir. Inside View,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v. ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi. ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v. ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi. ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ BÖLÜM 1. BİLİMSEL İRADE ALGI ÇERÇEVESİ... 3 BİLGİNİN KAYNAĞI:

Detaylı

İLETİŞİM İyi iletişimin ön koşulları: İletişimin ilkeleri şunlardır: Saygı: Saydamlık Somutluk Empati:

İLETİŞİM İyi iletişimin ön koşulları: İletişimin ilkeleri şunlardır: Saygı: Saydamlık Somutluk Empati: İLETİŞİM İletişim bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma sürecidir. Pek çok etkinlik iletişim sayılabilir. Genel anlamda iletişimin gerçekleşmesi için iki sistem gereklidir. Bu sistemler iki insan, iki

Detaylı

ANADOLU ISUZU OTOMOTİV SAN. VE TİC. A.Ş. BİLGİLENDİRME POLİTİKASI

ANADOLU ISUZU OTOMOTİV SAN. VE TİC. A.Ş. BİLGİLENDİRME POLİTİKASI ANADOLU ISUZU OTOMOTİV SAN. VE TİC. A.Ş. BİLGİLENDİRME POLİTİKASI İşbu Bilgilendirme Politikası Yönetim Kurulu nun 25 Haziran 2014 gün ve 2014/29 No.lu kararı ile kabul edilmiştir. Hazırlayan Kurumsal

Detaylı

Bilgi Kaynaklarının Düzenlenmesinde ve Erişiminde Kontrollü Terim Kullanımı,Gerekliliği, Uygulanabilirliği ve Sorunlar

Bilgi Kaynaklarının Düzenlenmesinde ve Erişiminde Kontrollü Terim Kullanımı,Gerekliliği, Uygulanabilirliği ve Sorunlar 1 Bilgi Kaynaklarının Düzenlenmesinde ve Erişiminde Kontrollü Terim Kullanımı,Gerekliliği, Uygulanabilirliği ve Sorunlar Uluslararası Bilgi ve Belge Yönetimi Alanında Bilgiye Erişim/Kataloglama Sorunları

Detaylı

Uzaktan Eğitim. Öğr. Gör. Fırat YÜCEL Akdeniz Üniversitesi Enformatik Bölümü

Uzaktan Eğitim. Öğr. Gör. Fırat YÜCEL Akdeniz Üniversitesi Enformatik Bölümü Uzaktan Eğitim Öğr. Gör. Fırat YÜCEL Akdeniz Üniversitesi Enformatik Bölümü İçerik Eğitim Türleri Uzaktan Eğitim Uzaktan Eğitim Etkili midir? Uzaktan Eğitimin Bireylere Sağladığı Olanaklar Dünyada ve Türkiye

Detaylı

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize; Sayın Veli, Yeni bir eğitim öğretim yılına başlarken, öğrencilerimizin yıl boyunca öğrenme ortamlarını destekleyecek, ders kitaplarını ve kaynak kitapları sizlerle paylaşmak istedik. Bu kaynakları belirlerken

Detaylı

Bilgiyi Keşfedin! Özelleştirme, Eklenti ve Veri Entegrasyonu Kurumsal Seviyede Yönetim ve Performans

Bilgiyi Keşfedin! Özelleştirme, Eklenti ve Veri Entegrasyonu Kurumsal Seviyede Yönetim ve Performans Bilgiyi Keşfedin! LOGO MIND INSIGHT (powered by Qlik) İŞ ANALİTİĞİ ÜRÜNÜ, HERKESİN SEZGİLERİ İLE ARAŞTIRMA VE KEŞİF YAPMASINI SAĞLAYAN ÇOK ÇEŞİTLİ ESNEK VE İNTERAKTİF GÖRSELLER OLUŞTURABİLECEĞİ YENİ NESİL

Detaylı

Bilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU

Bilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 5. İhtiyaç Analizi ve Modelleme II Haftanın Amacı Bilişim sistemleri ihtiyaç analizinin modeli oluşturulmasında,

Detaylı

(Fabrika Şablonu) Factory Pattern. Tasarım şablonlarının Creational (Yaratıcı) Sınıflandırmasına aittir. Fabrika(Factory) Şablonu

(Fabrika Şablonu) Factory Pattern. Tasarım şablonlarının Creational (Yaratıcı) Sınıflandırmasına aittir. Fabrika(Factory) Şablonu 1 Aşağıda açıklanan iki şablon (Factory patten and Abstract Factory pattern) Creational Tasarım şablonu sınıfındadır. Structural Tasarım şablonu sınıflandırmasındaki Bridge Şablonu olması mümkün değildir.

Detaylı

Yazılı iletişim. Her yazı hazırlayanın kişiliğini, bilgi birikimini, kültürünü yansıtmaktadır.

Yazılı iletişim. Her yazı hazırlayanın kişiliğini, bilgi birikimini, kültürünü yansıtmaktadır. Yazılı iletişim Raporlar, anketler, pano yazıları, duyurular, ilanlar, köşe yazıları, dergiler Kalıcıdır, net ifadeler kullanılarak yanlış anlaşılmalar en aza indirilir Resmiyet içerir Tekrar tekrar okunabilir,

Detaylı

Tümleştirilmiş Süreçte (UP) Yazılım Projesi Aşamaları

Tümleştirilmiş Süreçte (UP) Yazılım Projesi Aşamaları 16 Tümleştirilmiş Süreçte (UP) Yazılım Projesi Aşamaları Başlangıç (Inception): Bu aşamada kabaca projenin vizyonu ortaya konur. İstekler ayrıntıya girilmeden genel olarak ele alınır ve fizibilite değerlendirmesi

Detaylı

AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA:

AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA: AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA: MÖDÜL SENARYOSU BÜTÜNLÜĞÜ 1. AKTİF EĞİTİM KURULTAYI ( 29-30 MAYIS 2004) Yrd. Doç. Dr. Şükrü KEYİFLİ- Doç. Dr. Osman BİLEN TEORİK ÇERÇEVE Üniversite eğitim ve öğretimi

Detaylı

ÖĞRENME ÇIKTILARI. Prof. Dr. Petek Aşkar

ÖĞRENME ÇIKTILARI. Prof. Dr. Petek Aşkar ÖĞRENME ÇIKTILARI Prof. Dr. Petek Aşkar Bu seminerin sonunda katılımcılar: Öğrenme çıktısını tanımlayabilecek Öğrenme çıktılarının süreçteki yerini açıklayabilecek Öğrenme çıktılarının özelliklerini sıralayabilecek

Detaylı

Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine

Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine Çevrimiçi Takviye Materyal YÖNTEMLER VE SÜREÇ Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine dayanmaktadır. Bunların birincisi 2000 yılında yapılan Ulusal Sağlık Enstitüleri

Detaylı

Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler

Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Satın Alma ve Tedarik Satın Alma: Üretimde kullanılmak ya da yeniden satmak

Detaylı

Fatih Kölmek. ICCI 2012-18.Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı 25 Nisan 2012, İstanbul, Türkiye

Fatih Kölmek. ICCI 2012-18.Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı 25 Nisan 2012, İstanbul, Türkiye Fatih Kölmek ICCI 2012-18.Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı 25 Nisan 2012, İstanbul, Türkiye Türkiye Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizması Fiyat Tahmin Modelleri Yapay Sinir

Detaylı

ÖRNEK SOSYAL İNCELEME RAPORU. Bu bölümde etraflıca toplanan bilgiler, bir düzen içinde verilir.

ÖRNEK SOSYAL İNCELEME RAPORU. Bu bölümde etraflıca toplanan bilgiler, bir düzen içinde verilir. SOSYAL İNCELEME RAPORU 1.Kimlik Bilgileri: Bu bölümde müracaatçının adı, cinsiyeti, adresi, doğum yeri ve yılı, kuruluşa başvurma biçimi ve nedeni hakkında bilgiler verilir. 2. Bilgi Toplama Yolları ve

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM GENEL BAKIŞ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM GENEL BAKIŞ BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM GENEL BAKIŞ Bilgi Çağı gereksinimleri Shift Happens: http://www.youtube.com/watch?v=ejpsqeqbh4o&featur e=related Öğretim Teknolojisi ne yapar? Öğretim, okullarda gerçekleştirilen

Detaylı

Her daim yenilikçi anlayış

Her daim yenilikçi anlayış Her daim yenilikçi anlayış KLEEMANN Design: hayata dair, hayatın içinden. Biz yalnızca asansör tasarlamıyoruz; işimizin her yönünü sürekli geliştiren bir tasarım anlayışının peşindeyiz. KLEEMANN Design,

Detaylı

Yaşam Değerleri Envanterinin Faktör Yapısı ve Güvenirliği. Prof. Dr. Hasan BACANLI Doç. Dr. Feride BACANLI

Yaşam Değerleri Envanterinin Faktör Yapısı ve Güvenirliği. Prof. Dr. Hasan BACANLI Doç. Dr. Feride BACANLI Yaşam Değerleri Envanterinin Faktör Yapısı ve Güvenirliği Prof. Dr. Hasan BACANLI Doç. Dr. Feride BACANLI Rokeach İnsanların sahip oldukları değerler uzun zamandır psikolog ve sosyologların ilgisini çekmiştir.

Detaylı

Araştırma Problemleri: Problem İfadeleri, Araştırma Soruları ve Hipotezler

Araştırma Problemleri: Problem İfadeleri, Araştırma Soruları ve Hipotezler Araştırma Problemleri: Problem İfadeleri, Araştırma Soruları ve Hipotezler Araştırma Problemleri Problem Belirleme Kaynakları Genel problem Yapısı Problem Oluşturmanın Önemi Nicel Problem Oluşturma 1-

Detaylı

BLG4146 - Sistem Analizi ve Tasarımı. Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK

BLG4146 - Sistem Analizi ve Tasarımı. Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK BLG4146 - Sistem Analizi ve Tasarımı Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK Tasarım Evresi Analiz evresinde sorulan NE sorusuyla elde edilen bilgilerin NASIL yapılacağı, NASIL gerçekleştirileceğinin ortaya konulduğu

Detaylı

KAMU MALİ SEKTÖRÜ KURULUŞLARINDA MALİ KONTROL STANDARTLARI

KAMU MALİ SEKTÖRÜ KURULUŞLARINDA MALİ KONTROL STANDARTLARI Gayrı resmi tercüme KAMU MALİ SEKTÖRÜ KURULUŞLARINDA MALİ KONTROL STANDARTLARI I. Giriş Bundan böyle "standartlar" olarak anılacak mali kontrol standartları, bundan böyle "kuruluşlar" olarak anılacak kamu

Detaylı

KAR / ZARAR GRAFİKLERİ

KAR / ZARAR GRAFİKLERİ KR / ZRR GRFİKLERİ Y eksen çizgisi K R - Z R R Dayanak Varlık Fiyatı X eksen çizgisi EKSEN ÇİZGİLERİ Y eksen çizgisi elde edilen kar veya zararı gösteren eksendir. Y eksen çizgisinde bulunup X eksen çizgisinin

Detaylı

Online teknik sayfa. FX3-ANA Flexi Soft GÜVENLIK KONTROLÖRÜ

Online teknik sayfa. FX3-ANA Flexi Soft GÜVENLIK KONTROLÖRÜ Online teknik sayfa FX3-ANA020002 Flexi Soft A B C D E F H I J K L M N O P Q R S T Ayrıntılı teknik bilgiler Özellikler Modül Konfigürasyon metodu Emniyet tekniği parametreleri Sipariş bilgileri Tip Diğer

Detaylı

11/10/14. Yeni ürün geliştirme stratejisi Yeni ürün geliştirme süreci Yeni ürün geliştirme yönetimi Ürün yaşam döngüsü stratejileri

11/10/14. Yeni ürün geliştirme stratejisi Yeni ürün geliştirme süreci Yeni ürün geliştirme yönetimi Ürün yaşam döngüsü stratejileri Yeni ürün geliştirme stratejisi Yeni ürün geliştirme süreci Yeni ürün geliştirme yönetimi Ürün yaşam döngüsü stratejileri Kullanılan Kaynaklar: - Mucuk, İ. (2012). Pazarlama İlkeleri. Türkmen Kitabevi

Detaylı