Fibrojen Toz: Solunumla akciğerlere ulaşarak biriken ve bunun sonucunda dokusal değişim oluşturarak akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozları,

Transkript

1 İşyerinde Toz Toz: Maden ve taş ocaklarında, tünel yapımında ve tamamlayıcı tesislerinde işyeri havasına yayılan mineral ve kayaç parçacıklarını, Solunabilir Toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0-5 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı 3 mikrondan küçük, uzunluğu çapın en az 3 katı olan ipliksi tozları,

2 Fibrojen Toz: Solunumla akciğerlere ulaşarak biriken ve bunun sonucunda dokusal değişim oluşturarak akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozları, İnert Toz: Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapmayan tozları, Pnömokonyoz - Akciğer Toz Hastalığı: Akciğerlerde toz birikmesi ve buna karşı dokusal tepkime sonucu oluşan akciğer hastalığını,

3 İşyerinde tozlar Pnömokonyoz yapan tozlar Ağır hastalık yapanlar (asbest, silis) Orta derecede hasar yapanlar (kömür, mika, feldispat) Hafif hastalık (demir, baryum oksit) Pnömokonyoz yapmayan tozlar Ağır hastalık yapanlar (berilyum, krom, nikel, kurşun) Orta derece hastalık yapanlar (pamuk, ağaç, un) Hafif hastalık (çimento, mermer, tütün vs)

4 ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-1 Toz Sorunu olan İş Kolları ve Meslekler Maden ocakları Kömür-Krom-Civa Bakır-Demir İmalat sanayi Döküm-Çimento-Tuğla-Seramik-Cam-Aspest Pamuk-Kendir İnşaat işleri Yol-Tünel Tarım

5 ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-2 Toz Türleri Ve Sağlık Sakıncaları Toz : Havada asılı olarak kalabilen mikron çapında katı parçacıklar. Solunabilen toz ; mikron çapında. Kimyasal yapı... Organik-inorganik Fizik yapı... Kristal Amorf Biyolojik özellik... Allerjen-toksik-fibrojen-non-fibrojen

6 SOLUNUM SİSTEMİNİN SAVUNMASI Partiküllerin eliminasyonu Üst hava yolları; Mükosilier klirens Alt hava yolları ; Öksürük. Mükosilier klirens. Alveoler makrofajlar. İmmünolojik savunma. Asiner klirens Yapısal faktörler Sigara Bronş daralması Kr.Bronş infeksiyonu Alkol Alveole ulaşan mik. tozların %98-99 u dışarı atılır.

7 SİLİKOZİS Etken madde: Silika (Sio2) En sık görülen meslek hastalıklarından biri. Riski İşler Maden ocakları Yol-baraj-tünel yapımı Seramik ve cam sanayi Ateş tuğlası yapımı Döküm temizleyiciler Kot taşlama işçileri

8 SİLİKOZİS Patogenez Silis yüklü makrofaj-lizozim paraçlanması proteolitik enzimler-fibrozis Mikronodül, nodül, büyük fibroz kümeler Klinik Nefes darlığı (geç dönemde) Öksürük, balgam çıkarma (Silikotüberküloz?) SFT ZVK, ZVK 1.sn Seri ölçümlerde karşılaştırma önemli!

9 Akut silikozis (Alveoler siliko-lipoproteinozis) 44 yaşında, kum püskürtme işçisi. 7 yıldır, korunmasız çalışmış.

10 SİLİKOZİS İşe uygun olmayanlar veya işten ayrılması gerekenler Önemli solunum ve/veya dolaşım fonks. bozukluğu Astım, KOAH, Yaygın TB sekeli Org. Kalp Hastalığı- Kontrolsuz hipertansiyon Radyoloji de A 2 ve B 1 kategorisinde lezyonlar

11 SİLİKOZİS- Korunma Mühendislik- Madenlerde ; Sulu çalışma, uygun havalandırma Döküm temizleme de ve seramik işlerinde ; Yerel aspirasyon Kum püskürtme işlemi: Özel odalarda yapılmalı. İşçiye dışardan hortumla, Kişisel Koruyucu- Toz maskeleri!

12 KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP) Kömür tozu silisyuma göre daha az da olsa patojendir Kömür tozu % 1-2 oranında silisyum içerir! Risk grupları Kömür madenlerinde- Kazmacılar-Lağımcılar Kömür yükleyiciler

13 KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP) Klinik ve Laboratuar Basit KİP Küçük yuvarlak opasiteler. Solunum fonksiyonlarında minimal değişiklikler İyi prognoz Komplike KİP Massif fibrozis odakları Solunum Fonksiyon bozuklukları Kötü prognoz

14

15 PNÖMOKONYOZLAR Radyolojik kontrol; Genel kural olarak, Pnömokonyoz riski taşıyan iş yerlerinde işe giriş muayenesinde ve her 1-2 yılda bir standart akciğer grafisi önerilir.

16

17

18 ASBESTOZ (ASBESTOZİS) Serpentin Amfibol Krosidolit (mavi asbest)! İnşaat işleri ; Yalıtım malzemeleri-döşeme-tavan Boru Balata üretimi Tekstil; Dayanıklı malzeme üretimi Gemi-uçak sanayi

19 ASBESTOZ (ASBESTOZİS) Çevresel maruziyet ; Türkiye de yaygın. Ak toprak. (Sıva) Asbest ve zeolit bölgeleri Hiç beyaz toprakla badana yapılan bir evde oturdunuz mu?

20 ASBESTİN YOL AÇTIĞI HASTALIKLAR Selim hastalıklar Plevrada fibrokalsifikasyonlar Plevra sıvısı Perikard sıvısı Prikardial fibrozisi İnterstisyel fibrozis (ASBESTOZİS) Malign hastalıklar Malign Plevral Mezetelyoma Akciğer kanseri Malign Peritoneal Mezotelyoma Diğer kanserler Hastalık için 5-20 yıllık süre Sigara içilmesi riski kat artırır.

21 BİSSİNOZİS Pamuk, keten, kenevir tozlarına maruz kalanlarda gelişebilen akciğer hastalığı. Başlangıç döneminde ; Reversibl bronş spazmı.. Bronko-alveolit İleri dönemde : KOAH benzeri tablo.(irreversibl) Etyoloji: ENDOTOKSİNLER İmmünolojik etki Kimyasal etki

22 BİSSİNOZİS- Riskli işler Pamuklu tekstil Çırçır,harman-hallaç, Tarak,Vater,Çözgü Keten,Kendir ve kenevir fabrikaları. Maruziyet süresi ; 5-6 yıl Yükümlülük süresi:15 gün, 3yıl

23 BİSSİNOZİS- KLİNİK Semptomlar ; Göğüste sıkışıklık hissi, öksürük, hırıltı, hafif nefes darlığı, ateş Evre ½ ; Bazı tatil sonraları-pazartesiler semptom varlığı Evre 1 ; Her tatil-pazartesi sonrası Evre 2 ; Tüm çalışma günlerinde Evre 3 ; KOAH bulguları

24 BİSSİNOZİS- TANI Klinik bulgular + Akciğer radyolojik muayene ; Normal Vardiya içinde ZVK 1.sn de % 5-10 azalma ; Hafif % = Orta >% 20 = Ağır.

25 BİSSİNOZİS- Prevelans Endenozya ; % 30 Sudan ; % 37 (1987) Etyopya ; % 40 Hindistan % İngiltere; ; % % % 3.9

26 BİSSİNOZİS- KORUNMA İşe uygun olmayanlar: Astım- KOAH Ciddi Akciğer Hastalığı Sekelleri İşden ayrılması gerekenler Vardiye içinde ZVK 1.sn 100 ml azalanlar Koruyucu Önlemler; Aspirasyon, taban islaklığı,kapalı çalışma

27 - SESİNİZİ DUYURMAK İÇİN BAĞIRMAK ZORUNDA KALDIĞINIZ GÜRÜLTÜLÜ ORTAM, - KULAĞINIZI RAHATSIZ EDEN SESLER, - KULAĞINIZI ÇINLATAN GÜRÜLTÜ İŞİTMENİZE ZARAR VEREBİLİR.

28 Kurşun işleri, Matbaa işleri, Akü işleri, Galvaniz işleri, Lehim işleri... gibi kurşun ve bileşiklerinin kullanıldığı işlerde çalışıyorsanız KURŞUN ZEHİRLENMESİNE DİKKAT EDİN!!!

29 MADEN OCAĞI, TAŞ OCAĞI, TÜNEL YAPIMI, KUVARS OCAĞI VEYA DEĞİRMENİ, RASPA VE KUMLAMA, SERAMİK VE ÇANAK-ÇÖMLEK İŞLERİ, CAM SANAYİ, DÖKÜMHANE, ÇİMENTO SANAYİ, İNŞAAT SEKTÖRÜ gibi İŞLERDE ÇALIŞANLAR.

30

31

32 (PAZARTESİ ATEŞİ HUMMASI) Pamuk Çırçır işinde veya Tekstil fabrikasında YADA keten, jüt ve kenevir ipliği ve halat işinde ÇALIŞIYORSAN Hafta tatili dönüşü ilk iş günü öğleden sonra; Göğsünde sıkışma, Nefes daralması, Şiddetli öksürük varsa, Dinlenme ihtiyacı duyuyorsan

33 Nezle olmadığın halde burun akıyor sa, Burun içinde iyileşmeyen yara varsa, Burun kanaması oluyorsa, -KROM VE NİKEL KAPLAMA İŞİ YAPIYORSAN -KROM VE NİKEL ALAŞIMLI METALLERLE KAYNAK İŞİ YAPIYOR VE KAYNAK DUMANINI SOLUYORSAN, -KROM VE NİKEL TUZLARI İLE ÇÖZELTİ HAZIRLAMA İŞİ YAPIYORSAN MESLEK HASTALIĞI OLABİLİR İŞYERİ HEKİMİNE BAŞVUR.

34 NEFES DARALMASI, KRONİK BRONŞİT VEYA ASTIM, GÖZLERİNDE KIZARIKLIK, BOGAZINDA YANMA VE ÖKSÜRÜK, EL VE YÜZ DERİSİNDE SARARMA, DİŞLERDE SARARMA VE ÇÜRÜME VARSA, KAYNAK İŞİ YAPIYORSAN MESLEK HASTALIĞI OLABİLİR

35 Kızarıklık VARSA, Kabarma ve su toplama VARSA Deride dökülme VARSA 1- Cildinizin, kimyasal maddelere temas edip etmediğini düşünün, 2- İçleri astarsız lastik veya kauçuktan yapılmış eldiven, ayakkabı giyip giymediğinizi düşünün, 3- Eliniz veya üzerinizdeki yağ, boya ve benzeri kirleri temizlemede benzin yada başka kimyasal madde kullanıp kullanmadığını düşün, EĞER DOĞRUYSA

36 ASBESTİN ÜRETİMİ KIRMA ÖĞÜTME PAKETLEME TEKSTİL VE BALATA FABRİKALARI İNŞAAT VE ÇATI DÖŞEMELERDE ASBEST İÇEREN YAPILARIN YIKILMASI FREN BALATA DEĞİŞİMİ NEFES ALIRKEN ZORLANIYORSANIZ! ÖKSÜRÜK ŞİKAYETİNİZ ARTMIŞ İSE! KİLO KAYBINIZ VARSA?

37 İşyeri ortamında toza maruziyet öyküsü incelenirken çalışanın; ayrıntılı meslek öyküsü alınmalıdır (En son yaptığı ve daha önce çalıştığı işler, çalıştığı bölümler, kullandığı ve çalıştığı ortamdaki maddeler, iş dışı uğraşları, alışkanlıkları sorgulanmalıdır.). ** PA Akciğer grafisinin (35x35cm.) değerlendirilmesi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik hükümlerine göre yapılır. PA akciğer grafileri, A ve B okuyucu tarafından değerlendirilir. İlgili Tüzük ve Yönetmelik ile A ve B okuyucu listelerine adresinden ulaşılabilir. *** A ve B okuyucuları tarafından pnömokonyoz olgusu ya da şüphesi biçiminde kabul edilen ve işverene bildirilen işçiler, Meslek Hastalıkları tanısı koymakla yetkili Hastaneye sevk edilir. Hastane raporlarının bir örneği ilgili işyerine ve İSGÜM'e gönderilir.

38

39 Kromda burun septumlarının delinmesi

40 Kromda dermatolojik bulgular

41 Boya kazanına kobalt dökümü