AUTOCAD2007 ÇİZİM PROGRAMI

Transkript

1 AUTOCAD2007 ÇİZİM PROGRAMI ÇĠZĠM DOSYASI OLUġTURMA: Başlat menüsünden yada masaüstünden Autocad 2007 ikonuna basarak programı çalıştırdığımızda Autocad2007 açılış gösteriminden çizim programını çalıştırırınız. START UP (BaĢlatma): sonra Start up karşımıza gelir. Burada sıfırdan yeni bir çizime başlayabiliriz. Şablon seçebilir veya önceden kaydedilmiş dosyaları açabiliriz. Start up diyalog kutusunun en altında içi dolu onay kutucuğu vardır. Bu Show startup diyaloğu seçili kalırsa, Autocad her açıldığında ekranımıza gelir. Bunun işaretli olması gerekir. Çünkü yapacağımız ayarlara ulaşabilmemizi sağlar. Open a drawing (Çizim açmak) düğmesini tıkladığımızda karşımıza select file liste kutusu gelir. Bu liste kutusunda önceden kaydedilmiş dosyaları görürüz. Bir dosyanın üzerine tıkladığımızda yandaki alana o dosyanın görüntüsü gelir. İki sefer tıkladığımızda dosyamız açılmış olur. Use a Template (Şablon kullan) düğmesi ile çizimlerimiz için önceden kendi çizim standartlarımıza uyan bir şablonu açarak üzerinde çizimimizi yaparız. Şablon kullanmak kaçınılmaz bir durumdur. Şablonun boyutu,anteti çizimimize uymalıdır. Kendi şablonumuzu da çizim standartlarımıza uygun olacak şekilde hazırlayabiliriz. Use a Wizard (Sihirbaz kullan) düğmesi ile Autocad in çizim ile ilgili ayarlarının yapılmasına imkan verir.böylece kağıt boyutundan ölçü ve açı durumlarına kadar değişik ayarları yapmamızı sağlar. Use Wizard iki alt seçenek sunar. Bunlar Quick Setup (hızlı ayarlar) ve Advanced Setup (gelişmiş ayarlar) dır. Onur YILDIRIM 1

2 Onur YILDIRIM 2

3 Başlangıçta Startup diyalog kutusu görünmüyorsa Komut satırına Op yazılarak Opsions dialog kutusu ekrana gelir. System düğmesine tıklanır. Burada sağ alt tarafta bulunan Startup kısmından Show Startup dialog box seçilir. Apply e ve OK a basılır.bundan sonra Startup dialog kutusu, Autocad in her açılışında karşımıza gelecektir. NEW ve OPEN (Dosya açmak): New (Yeni dosya) :İlk defa çizime başlayacağımız zaman File çekme mönüsünden,standart araç çubuğundan veya kısa yoldan (Ctrl+N) açabiliriz. Open (Mevcut dosyayı açmak) : File çekme mönüsünden veya standart araç çubuğundan tıklanırsa karşımıza select file diyalog kutusu gelir.buradan dosyamızın bulunduğu klasörden dosyamızın üzerine geldiğimizde yanda o dosyanın içeriği görülecektir. Bu dosyamıza çift tıklayarak çizimimize ulaşabiliriz. Onur YILDIRIM 3

4 SAVE ve SAVE AS (Dosyaları kaydetmek) : Yeni çizmiş olduğumuz çizimlerimizi File çekme mönüsünden Save seçilerek,komut satırından qsave (save) yazarak veya standart araç çubuğundan Save düğmesini seçerek çıkan tabloya oluşturacağımız dosyanın ismini yazarız Böylece kayıt etmiş oluruz. Eğer daha önceden kayıt edilmiş bir dosyayı farklı bir ad ile kayıt etmek için File çekme mönüsünden Save as seçilerek çıkan tabloya dosyanın ismi yazılır. Böylece aynı içerikli dosyalar iki ayrı isim altında kayıt edilmiş oldu. IMPORT (Dosya alıģ) : Normal bir dosya açar gibi File>Import seçilerek Select File diyalog kutusundan dosya türü açılan liste kutusuna *.dwg, drawing template file (*.dwt) seçeneği yerine *.dxf seçeneğini işaretleriz. Daha önceden metin dosyasına çevrilmiş çizim dosyalarını ekrana birden açabiliriz. Ayrıca İnsert çekme menüsünden de adlarını çağırabiliriz. EXPORT (Dosya veriģ) : Çizim dosyalarımızı başka bir yazılımlara onların anlayacağı dilde transfer etmek için File<Export seçilir. Export data diyalog kutusundan farklı kaydetme yolu ile başka dosya formatlarında saklayabiliriz. ACAD2007 EKRANI: Autocad ekranında en üstte komut başlıklarının bulunduğu üst çekme menüleri vardır. Onun altında sembollerle gösterilen standart araç çubuğu ve Object Properties araç çubuğu vardır. Ekranın altında Command yazan yere komut satırı denir. En allta yazıların bulunduğu yere durum çubuğu denir. UCS simgesini gösteren ikon vardır. Ayrıca çizimimizi yapabilmemiz için gerekli olan artı şeklinde imlecimiz vardır. Onur YILDIRIM 4

5 AUTOCAD TEN ÇIKMAK: Autocad ile işimiz bitiğinde oturumu sona erdirmek için şunlardan biri ile çıkarız: Komut satırına Quit veya Exit yazarak, File>Exit seçilerek yada Alt+ F+X ve Alt+F4 yazarak çıkabiliriz. Autocad ten çıkmadan önce yapılan değişiklikleri kaydedilsin mi sorusuna Evet, kayıt etmeyecek isek Hayır, dosyayı kapatmaktan vazgeçmiş isek İptal seçilmelidir. ÇĠZĠM EDĠTÖRÜ: LIMITS: Ekranda gördüğümüz çizim kağıdı boyutunu düzenlememizi sağlar. Çizeceğimiz şeklin büyüklüğüne göre limit değerleri de artacaktır. Limits komutu yazılıp enter tuşuna bastığımızda kağıdın sol alt başlangıç noktası,ç,n 0,0 olaran x,y değeri enterle geçilir. Daha sonra ikinci olarak kağıdın sağ üst köşesi değeri x,y olarak girilir. Kağıt boyutunu ekranımıza kabul ettirmek için Zoom (z) yazıp enterleriz.sonra da All (a) yazarak tekrar enter tuşuna basılarak limit ayarı işlemi tamamlanır. Ölçekli çizimlerde çıktısını almayı düşündüğümüz çizimin yan boşluklarını da hesap etmeliyiz. Örnek olarak 800,1200 olan yatay ve düşey uzunluklarının dışında kağıt kenarında bırakmak istediğimiz boşluklar olacaktır. Ölçülendirmeler ve çerçeve boşlukları gibi boşluklar olabilir. İşte bu yan boşluklara ne kadar bir uzunluk gerekeceğini de hesap etmeliyiz. Kenar boşlular için proje üzerindeki uzunluk değerinden kaç birim gerekiyorsa o uzunluk ile ölçek çarpılarak bulunur. Örneğin : Yan boşluk için 10 cm uzunluk (proje üzerindeki uzunluk) gerekiyorsa, gerçekte ne kadar bir uzunluk gerekeceğini hesaplayalım: Ölçeğimiz 1/50 olsun, o zaman : 1 cm de 50 cm ise 10 cm de x tir x=10*50=500 x=500 birim (cm) olur. Yani gerçekte yan boşluğumuzun değeridir. Zaten şeklimizi gerçek uzunluklara göre çizdiğimizden, yan boşluğumuzun da gerçek ölçü birimine göre uzunluğunun olması gerekir. Şeklimizin kapladığı yatay uzunluk 800 cm, buna göre : Uzunluk=İki kenar için bırakılan boşluk +şekil uzunluğu Uzunluk= =1800 cm eder. X için hesap edilen bu birim uzunluk y yönü için de hesaplanırsa, Y= =2200 olur. Sonuç olarak;limits değerimiz 1800,2200 olur. ZOOM: Ekranımızdaki çizimin daha yakından veya uzaktan görülebilmesini sağlayan komuttur. Daha rahat bir çizim yapabilmemiz için, en çok kullandığımız komutlardan biridir. Zoom yapılması ile çizimin boyutlarını değiştirmez. Bu komutun değişik şekilde görevleri olan alt komutları vardır. ALL (A): İlk çizilmeye başlanıldığı görüntüye (limit ayarlarına göre nasıl görünüyorsa) getirir. CENTER (C): Çizilen şeklin merkezini seçmiş olduğumuz yeni noktaya(koordinata) taşır. Sadece görüntü ayarlanır. Çizimin koordinatları değişmez. DYNAMIC (D): Onur YILDIRIM 5

6 Şekli kapsayacak biçimde oluşan dikdörtgenin mouse sol kısmı ile istenildiği kadar tıklanabilir.böylece küçülmüş olan dikdörtgenin o an görünen durumunu ekranımıza sığdırmak istersek farenin sağ düğmesi ile sonlandırılarak büyütme işlemi gerçekleştirilir. EXTEND (E): Çizilen şeklin ekranımıza tam olarak sığdırmamızı sağlar. PREVIOUS (P): Çizilen şeklin bir önceki zoom görüntüsüne geri döner. SCALE (S): Çizilmiş şeklin istenilen katlarda çarpılarak görüntünün büyümesini veya küçülmesini sağlar. Örn: 0.5,1,2 katları gibi. WINDOWS (W): Pecere içinde kalan görüntüyü büyültür. Vmax (V): Çizimin en küçük görünebileceği duruma getirir. ZOOM REALTIME: Çizim üzerinde sürüklendiğinde görüntüyü büyültür veya küçültür. PAN: Büyültme ve küçültme yapmadan görüntünün yerini değiştirir, kaydırır GRID: Sayfamızdaki belli aralıklarda oluşturulmuş noktalar grubudur. Bu noktalar bizim işimizi kolaylaştırır. Izgara aralıkları diye tarif edilirler. Çizim üzerinde çıktı alırken görülmezler. Komut satırından Grid yazarak veya Tools çekme mönüsünden Drafting Setting seçilerek aralık değeri değiştirilebilir,aktif olup olmaması sağlanır. Ayrıca ekranın altındaki durum çubuğundan GRID seçilerek veya F7 tuşuna basılarak ta sağlanabilir. Grid seçenekleri: ON: Grid i açar. OFF: Grid i kapatır. SNAP: Izgara aralığını Snap sekmesine göre düzenler. ASPECT: Izgara aralığını x,y olarak farklı değerler girmemize imkan verir. SNAP: Onur YILDIRIM 6

7 Bu ızgara aralıkları arasında sekme(zıplama) yapar. Grid noktalar arasında sekerek çizgi çekeriz. Komut satırından Snap yazarak veya Tools çekme mönüsünden Drafting Setting seçilerek aralık değeri değiştirilebilir, aktif edilebilir. Ayrıca durum çubuğundan da SNAP seçilebilir. F9 tuşuna basarsak Snap ın aktif olup olmaması sağlanır. Snap seçenekleri: ON: Komut satırında ON yazılırsa aktif olur. OFF: OF yazılırsa kapalı olur. ROTATE: Snap sekmelerini istenilen açıda veya doğrultuda hareket ettirebiliriz. STYLE: İki seçene sunar. Standart (S) : Dik sanal noktalardan sekme yapar. Isometric (I) : Açılı noktalardan oluşan doğrultuda seker. TYPE: İki alt seçeneği var. Polar: Izgaraya kutupsal hizalara göre kenetlenir. Grid: Grid noktalarına göre sekme yapar. POLAR: Belli açıların katları şeklindardan oluşmuş hizalara göre o yönde ilerlememize yardımcı olurlar. Drafting Setting ayar tablosundan Polar Tracking seçilerek ayarı yapılabilir. Normal olarak 45 derece ve katlarına göre ayarlıdır. F10 tuşuna basarsak Polar ın aktif olup olmaması sağlanır. Durum çubuğundan da POLAR seçilebilir. Onur YILDIRIM 7

8 ORTHO: İmleci yatay, düşey veya eğik açılı modunda çalıştırır. F8 tuşuna basarsak Ortho on aktif yada Ortho off ile etkisiz hale getirebiliriz. Ayrıca durum çubuğundan da ORTHO sekmesine basılabilir. DRAFTĠNG SETTĠNG AYARLARI: Bu ayarlara Tools çekme mönüsünden Drafting Setting seçilerek veya ekranın altındaki durum çubuğundaki OSNAP düğmesine farenin sağı ile tıklanarak ulaşılır. Ayrıca komut satırından OSNAP, kısaca Os veya Ds yazılarak ulaşılabilir. Snap and Grid: Izgara aralıklarını değiştirebileceğimiz tabloya Snap and Grid sekmesine tıklayarak ulaşabiliriz. Grid ve snap aralıklarının yatay ve düşey değerlerini değiştirebiliriz. Hatta grid ve snapın yatay ve düşey aralık değerlerini birbirinden farklı bile yaparız. Onur YILDIRIM 8

9 Polar Tracking Ayarları : Autocad 2000 in yeni özelliklerinden biridir. Eskiden rotamızı 0,90,180,270 derecelik açılara kilitleyebiliyorduk. Şimdi ise istediğimiz açıya kilitleyebiliriz. Drafting Setting tablosundan Polar Tracking sekmesini seçersek, çıkan tablodan incerement angle değerine istediğimiz açıyı girerek (örneğin 45), tablonun sağındaki Track using all polar angle settings i seçersek artık çizimimizde 45 derecenin katlarında bir kutupsal açı rotamızı belirleyecektir. Object Snaps Ayarları: Drafting Setting tablosundan bu sekme seçilir. Burada tutma komutlarının aktif olup olmaması işaretlenerek sağlanır. Sol kısımdakiler için F3 tuşuna veya ekranın altındaki durum çubuğunda bulunan OSNAP sekmesine basılarak aktif olup olmamaları sağlanır. Sağdakiler için F11 tuşuna veya çizim ekranının altındaki durum çubuğunda bulunan OTRACK sekmesine basılır. Options: Burada tutma komutlarının sembollerinin renklerini değiştirebiliriz. File üst menüsünden Page setup seçilip çıkan diyalog kutusundan Options seçilerek te bu diyalog kutusuna ulaşabiliriz. Onur YILDIRIM 9

10 Konu açılmışken bu diyalog kutusunda bulunan diğer ayarlara da değinelim. Files: Dosya yönetimi ile ilgili ayarları içerir. Display: Ekran görüntü renkleri, imleç büyüklükleri, yazı fontları gibi ayarları yapılır. Open and Save: Dosya açma ve kaydetme ile ilgili ayarlar yapılır. System: Sistem ayarları yapılır. Drafting Çizim ayarları yapılır. Selection: Seçim ayarları yapılır. Profilles: Kullanıcı profilleri ayarlanır. Onur YILDIRIM 10

11 ÇĠZGĠ TUTMA VE KENETLEME (OBJECT SNAP): Çizigileri veya nesneleri yakalama noktası adı verdiğimiz tutma yerlerinden tutarak çizimimize devam edebiliriz. View çekme menüsünden Toolbars seçilir. Araç çubuklarının bulunduğu Toolbars diyalog kutusu ekranımıza gelir. İstenilen araç çubuğunu burada seçerek ekranımızda görünmesini sağlarız. Biz burada Object Snap araç çubuğunu işretleriz. TEMPORARY TRACKING POINT: Nesnemizin iki kenar çizgilerinin orta yerlerinden yakalayıp nesnemizin merkezine doğru sürüklersek, burada çarpı şeklinde merkez noktası belirir. Aşağıda elipsin içine çember yerleştirilmiştir. Elipsin eksenleri ile kesiştiği noktaları tutmak için Object Snaps lardan quadrant seçilir. C yazıp çember komutuna gireriz. Elipsin eksen ile kesiştiği noktaları (yatayda ve düşeyde) fare ile gezdirilerek temporary tracking point noktası bulunur. Elipsin merkezi olan bu noktaya tıklanarak çemberimizin de merkez noktasını belirtiriz. Çemberin yarıçapını girerek istenilen büyüklükte bir çemberi çizeriz. SNAP FROM: Nesnemizin bir noktasına kenetlenerek, bu noktaya göre göreceli olarak x ve y mesafelerini alırız. Bu mesafenin bulunduğu nokta çizgimizin ucudur. Artık çizgimiz buradan başlayacaktır. Aşağıdaki örnekte Line komutunda iken snap from düğmesine tıklayıp üçgenin üst köşesine kenetleniriz. Sonra şu ifadeyi yazarız: Böylece üçgenin bu köşesinden itibaren yatayda 50 birim, düşeyde ise 30 birim uzaklıktaki koordinatta çizgimizin ucu olur. Çizgimize buradan devam edebiliriz. Object snaps lar için Os yazılarak veya Tools üst çekme menüsünden Drafting Setting seçilerek diyalog kutusuna ulaşılır. Buradan Object Snap sekmesi tıklanır. Onur YILDIRIM 11

12 MID BETWEEN 2 POINTS: Autocad2005 ile gelen bir özelliktir. Belirtilen iki noktanın ortasından tutar. Bu işlemi gerçekleştirmek için komutta iken fare sağ tuşuna basarak açılan listeden Mid Between 2 Points seçilir. Sonrada iki noktaya tıklanır. Böylece iki noktanın orta yerinden yakalamış olur. Bu çizgi tutma noktalarını sıra ile ele alalım. ENDPOINT: Çizgi uç noktasından yakalar. MIDPOINT: Çizgi orta nokrasından yakalar. INTERSECTION: Çizgilerin kesiştikleri veya ileride kesişecekleri noktalardan yakalar. PERPENDICULAR: Onur YILDIRIM 12

13 Bulunduğumuz noktadan seçilen çizgilere dik çıkmamızı sağlar. CENTER: NODE: Çember ve yayların merkezinden yakalar. Noktaların üzerinden yakalar QUADRANT: Çemberlerin eksen ile kesiştikleri yerlerden yakalar. EXTENSION: Bir çizginin ucuna gidilip, sürüklenirse kesik çizgi halinde uzantısını görebiliriz. Bu çizginin uzantısı üzerinde herhangi bir noktadan tutabiliriz. INSERTION: Shape, blok, text gibi nesnelerin taşınma ya da ekrana indirme noktalarından yakalar TANGENT: Çizilmiş olan çember ve yayların teğet noktalarından yakalar. NEAREST: Bulunduğumuz noktaya göre en yakın olan çizgiden yakalar. PARALLEL: Onur YILDIRIM 13

14 Çizgi dışında bir nokta belirledikten sonra çizginin üzerinde fareyi gezdiririz. Paralel (//) sembolünü görünce fare ile belirlediğimiz noktanın hizasına kadar hareketlendirdiğimizde noktalardan oluşmuş bir doğrultuyu görünce, çizginin boyu istenildiği kadar uzatabiliriz.. APPERENT INTERSECTION: Intersection ile aynı özellikte, fakat daha karmaşık şekiller için kullanıldığı söyleniyor. Kesişeceği tahmin edilen iki çizginin köşe noktalarını yakalamada kullanılır. Bunun için çizgilerden birisinin üzerinde beliren işarete tıklayıp diğer çizgi üzerine gidilir. İleride kesişecekleri noktada bir işaret belirir. Bu yere tıklanırsa köşe noktaları yakalanmış olur. LAYER (KATMANLAR): Katmanların renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlığı gibi ayarların tümü aynı diyalog kutusunda toplanmıştır. Farklı özellikli nesneleri farklı katmanlarda saklayabiliriz. Layer ler (katmanlar) bize çizim kolaylığı sağlarlar. Nesneleri değişik isimler altında katmanlara ayırabiliriz. Bu isimlerdeki layerlerin kendine özgü renkleri, çizgi tipleri, çizgi kalınlıkları vardır. Bu katmanların bize en büyük faydası çizim nesnelerine isimler verip, bize lazım olmayan o layeri kapatıp rahat çalışma imkanımızın olmasıdır. Layerlere Format üst çekme mönüsünden veya komut satırından Layer yada kısaca la yazarak Layer Properties Manager diyalog kutusu karşımıza çıkacaktır. Bu tabloda New seçeneğine tıklanarak Layer1, Layer2 gibi layer isimleri oluşacaktır. Fazladan oluşturduğumuz layerleri silmek için o satırları seçerek mavili şerit halinde görülmesini sağlayarak, Delete sekmesine tıklarız. Current sekmesine tıklayarak çizim yapmak istediğimiz layeri aktif etmiş oluruz. Hide details sekmesi tıklanarak Layer tablosunun altındaki kısım görülür. Burada layer ile ilgili tüm ayarları kısa yoldan yapmamıza imkan verir. KATMAN AYARLARI: Liste penceresinin üstündeki sembollere tıklanarak seçili hale getirilir.aşağıdaki özellikler uygulanabilir. Onur YILDIRIM 14

15 ON: Seçili katmanları açıp kapatmaya, yani görünür veya görünmez hale getirir. Sanki varmış gibi ekranda yer kaplarlar. Işık saçan ampul görünümündedir. FREEZ..: Seçili katmanı tüm bakış pencerelerinde dondurur. Dondurulan katmanlar tamamen kapanır. Zoom Extend edildiğinde ekranı sadece görünen çizgiler doldurur. Güneş şeklinde görünümü vardır. LOCK: Kilitlemek istediğimiz katmanı, örneğin aks katmanını seçip, açık kilit şeklindeki görünümüne tıklarsak, kilitli duruma gelecektir. Kilitli katmanların nesne olarak görüntüleri sayfa üzerinde vardır, ama dokunulmazlık kazanırlar. Nesne üzerinde düzeltme yapılmasına imkan vermezler. COLOR: Katman satırı üzerinde bulunan color sütunu hizasındaki siyah veya beyaz kutuya tıkladığımızda karşımıza Select Color diyalog kutusu çıkar.istenilen renk seçilerek veya renk sayısı yazılarak OK tuşuna basılır. LINETYPE: Bütün katmanların çizgi tipi continous (sürekli düz çizgi) dir. Hangi katmanın çizgi tipini değiştirecek isek, onun üzerindeki continuous yazısına tıklayarak seçeriz. Karşımıza Select Linetype diyalog kutusu çıkar. Alt kısmındaki load sekmesine tıklayarak çizgi tiplerinin bulunduğu bir Load or Reload Linetypes diyalog kutusundan istediğimiz çizgi tiplerini seçebiliriz. Ayrıca File tuşuna basarak ta burada olmayan önceden oluştuduğumuz kendi çizgi tiplerimize ulaşabiliriz. Çizgi tiplerinin bize yarayacak kadarını çabuk seçmek için Ctrl tuşuna basılı tutarak istediğimiz sayıda çizgilerin üzerine art arda tıklayarak birden seçebiliriz. Eğer çizgi tiplerini alt alta sıralı biçimde ise o zaman shift tuşuna basılı tutarak, alt alta olan çizgilerin en sonundaki çizgi tipine de tıklarsak aradakiler seçilmiş olacaktır. Artık OK tuşuna basıp çıkmalıyız. Geri tabloya döndüğümüzde yeni aldığımız çizgi tiplerinden hangisinin üzerine tıklarsam o çizgi Layer imizin üzerinde bulunacaktır. Tabi ki OK tuşuna basıp çıkmayı unutmamalıyız. LINEWEIGHT: Çizgilerimize ekranda ve kağıt çıktısını alırken kalınlık vermek için Lineweight diyalog kutusundan istenilen kalem kalınlığı seçilebilir. Ayrıca çizim ekranın altında bulunan LWT düğmesi basılı durumda olmalıdır. PLOT STYLE: Seçili nesnenin çizdirme biçemini gösterir. PLOT: Seçmiş olduğumuz katmanın yazdırma veya çizdirme sırasında dikkate alıp almamayı gösterir. COLOR: Komut satırından veya Format çekme mönüsünden color seçilir. Karşımıza çıkan renk tablosundan istediğimiz rengi alırız. ÇĠZGĠ ÇEġĠTLERĠ: LINETYPE: Çizgi tiplerini çağırarak yükleriz. Format çekme menüsünden veya komut satırından da yazarak ulaşabiliriz. Bu Linetype Manager diyalog kutusundan ayarlayabiliriz. LINEWEIGHT: Çizgi kalınlıklarını ayarlarız. Format çekme menüsünden veya komut satırından da lweight yazarak ulaşabiliriz. Karşımıza gelen Line weight Settings diyalog kutusu gelir. LTSCALE: Çizgi tipinin ölçeğini değiştirir. Continuous haricindeki çizgilerin aralıklarını büyültebilmek veya küçültebilmek için ölçek katsayısı ile çarparız. Ölçek katsayısı büyük olursa çizgi aralıkları da büyür. ÇĠZGĠ ÇEKME KOMUTLARI: Çizgi çekme komutları Draw araç çubuğunda bulunur. Autocad program arayüzünde Draw üst çekme menüsüne tıklanır ve açılan listede aşağıdaki gibi görülür. Onur YILDIRIM 15

16 Aşağıda Modfy ve File üst menüleri de bulunuyor. Modify üst menüsündeki komutlar çizilen nesneler üzerinde değişik işlemler yapma imkanı verir. File üst menüsündeki komutlarla da dosyalar ile ilgili işlemler yapılmaktadır. LINE (L): Düz çizgileri çekmeye yarayan komuttur. Bu komut girildiğinde ilk noktayı girmemiz istenir. Daha sonra ikinci,üçüncü gibi noktalar art arda girilir. Böylece istenilen çizgiler çekilmiş olur. Koordinat Sistemleri: Projemizi oluşturan çizgilerin üç değişik koordinat sistemine göre çizilmesi sağlanır. 1) Kartezyen koordinat sistemi: Başlangıç noktası 0,0 değerine göre bütün çizgilerin uçlarındaki x,y koordinat değerleri yazılır. Onur YILDIRIM 16

17 2) Relative(göreceli) koordinat sistemi: İlk çizginin uç noktası kartezyen koordinat gibi 0,0 a göre alınır. Diğer çizgi uç noktaları ise o an bulunduğu noktaya göre, başlangıç kabul edilir. Bu başlangıç noktasına göre x,y değerleri alınarak işlem devam eder. gibi. Onur YILDIRIM 17

18 3) Relative polar koordinat sistemi: Çizginin boyu ve yatay ile yaptığı açı girilerek çizim yapılır. gibi. Onur YILDIRIM 18

19 Karışık örnek: ARC (A): Yay şeklinde çizgiler çekmeye yarayan komuttur. Yayın çizimi, saat yönünün tersi istikametinde yapılmalıdır. Yoksa yayımız ters oluşur. Onur YILDIRIM 19

20 Arc komutun seçenekleri sırası ile incelenirse: 3POINTS: Girilecek üç noktaya göre yay çizer. Bu noktaların sırası ile başlangıç,teğet noktası ve bitiş şeklinde olduğu düşünülmelidir. SCE: Başlangıç,merkez ve bitiş noktaları girilir. SCA: Başlangıç,merkez ve açı girilir. SCL: Başlangıç, merkez ve yayın kiriş uzunluğu girilir. SEA: Başlangıç,bitiş ve yayı gören açı değeri girilir. SED: Başlangıç,bitiş ve yayın çizileceği doğrultuya göre bir yer işaretlenir.(ortho on) SER: Başlangıç,bitiş ve yarıçap değeri girilir. CSE: Merkez,başlangıç ve bitiş noktaları girilir. CSA: Merkez, Başlangıç ve açı değeri girilir. CSL: Merkez, başlangıç ve kiriş uzunluğu girilir. Çapı oluşturan çizginin başlangıç,bitiş noktalarını Ortho on iken tıklarsak yayı daha daha çabuk çizmiş oluruz. Onur YILDIRIM 20

21 CIRCLE ( C) : Çember çizer. Komut alt seçenekleri: CR: Merkez noktası seçilir ve yarıçap değeri girilir. CD:Merkez noktası seçilir ve çap değeri girilir. 2POİNTS: Düşey veya yatay eksenlerin çemberi kestiği yerlerden (quadrant noktalarından) tutarak çemberi oluşturur. 3POİNTS: Üç nokta seçilir. Bu noktalar seçildiğinde çember noktalara değecek şekilde çizilmiş olacaktır. T,T,R: İki nokta seçilir ve yarıçap değeri girilir. Seçilen çizgilerin ucundaki noktalar çizgi doğrultusunun çember ile teğet olmasını sağlar. Girilen yarıçap değerinde çember çizilmiş olur. T,T,T: Üç nokta seçilir. Seçilen çizgilerin ucundaki üç noktaya göre çember çizilir. Bu çizgilere teğet olan çember çizilmiş olur. Onur YILDIRIM 21

22 Onur YILDIRIM 22

23 Onur YILDIRIM 23

24 SKETCH: Eskiz çalışmalarına benzer.serbest el ile çizgi çekermiş gibi yapar. Alt seçenekleri: RECORD INCREMENT: Girilen değer 1 den küçük oldursa daha hassas çizgiler oluşur. Bu 1 den büyük olursa o uzunluk kadar çizgi basamakları oluşur.(örn. 20 gibi] EXİT(X): Çizgiden o an için çıkmamızı sağlar. QUIT (Q): Çizgiden ve komuttan çıkar ve çizile gelmiş o anki çizimler kaybolur. ERASE(E): O an çizilen çizimleri siler. CONNECT (C): Çizilen çizgilerin bağlantısını koparıp tekrar çizgi çekmemizi sağlar. Onur YILDIRIM 24

25 POLYLINE (PL): Birleşik çizgi çeker. Çizgilerin sürekli ve tek parça gibi çizilmesini sağlar. ARC: Çizgi çekerken yay çizeceğimiz de bu seçeneği kullanırız. Yay çizim işi bitince tekrar line komutuna geri dönmek için (l) yazıp enter tuşuna basarız. Arc komutunun da kendi içinde alt seçenekleri vardır. CLOSE: Polyline komutundan çıkar. HALFWIDTH: Polyline ile kapalı dikdörtgen biçiminde çizgiler çeker. Çizgi kalınlığın yarı değeri girilir. İçi dolu kalın çizgi çeker. LENGTH: Polyline ile çizilen çizgilerin uzunluklarını gireriz. UNDO: Çizilen çizgileri bir geri alarak çizilmemiş hale kadar gider. WIDTH: Çizilecek olan dikdörtgenin kalınlık değeri girilir. Aşağıdaki şekilde yay çizileceği zaman, a seçeneği yazılıp, başlangıç ve bitiş noktaları için koordinat değerleri girilmelidir. Onur YILDIRIM 25

26 MULTILINE (ML): İç içe paralel en az iki en fazla onaltı çizgi çekebilir. Bu çizgilerin içi dolu da olabilir. Çizgi uçları açık,düz olarak veya yuvarlak olarak kapalıda olabilir. Çizgi ve dolu renkleri değişik seçilebilir. Çizgi sitili de değişik seçilebilir.bütün bu ayarlar Multiline style den yapılmaktadır. Onur YILDIRIM 26

27 Oluşturduğumuz yeni sitili dosya adı vererek Continue tuşuna basılır.,kullanacağımız zaman çağırırız. Add ile yeni çizgi ekleyebiliriz. Bu iki çizgi arasına (0.5 ve -0.5) diğer çizgiler ilave edebiliriz. Böylece iç içe istenilen sayıda çizgiler oluşur.bu çizgilerin renkli ve değişik çizgi tipinde olmasını da sağlayabiliriz. Çizgi çekerken çizginin tuttuğu yer komut girildikten sonra justification (j) seçilerek değiştirilebilir(üstten,ortadan,alttan).ölçeğini ve sitilini de değiştirebiliriz. Onur YILDIRIM 27

28 CONSTRUCTION LINE (XL): Sonsuz uzunlukta çizgi çeker. Bu çizgi yatay,düşey veya istenilen açıda olabilir. Buna biz yardımcı çizgi de deriz. HOR (H): Yatay sonsuz çizgi çeker. VER (V): Düşey sonsuz çizgi çeker. ANG (A): Açılı sonsuz çizgi çeker. BİSECT (B): Açıyı oluşturan iki çizginin açıortayını bularak sonsuz çizgi çeker. İlk olarak köşe nokta işaretlenir sonra da iki yan çizgiler üzerine tıklanarak işaretlenir. Çizgi tutma noktası olan nearest ile yapılabilir. OFFSET (O): Önceden çizilmiş bu çizgilere aralık değerleri girilerek paralel çizgiler çeker. RAY: Işınsal çizgi. Başlangıç noktasını girerek ucu sonsuz uzaklıkta olan çizgi çekeriz. RECTANGLE (REC): Dikdörtgen şeklinde çizgi çeker. İlk noktanın koordinatları girilir. Daha sonra ikinci köşe noktasının koordinat değeri girilerek dikdörtgen çizilmiş olur. Örn: bu koordinatlara göre dikdörtgen 5 birim yatay, 3 birim düşeyden oluşur. CHAMFER (C): Dikdörtgen köşeleri istenilen uzunluk kadar pahlandırılır. Köşeyi oluşturan iki kenarın(x ve y) uzunluk değerleri kadar pahlandırma yapar. Pah için iki kenar değerlerinin eşit olması ile 45 derecelik açıda pah oluşur. ELEVATION (E): Dikdörtgenin yatay düzleminden ne kadar yukarıda (z ekseni doğrultusunda) olacağını belirtir.(3 boyut konusu) FILLET (F): Dikdörtgen köşelerini istenilen yarıçap(radius) değerinde yuvarlatır. THICKNESS (T): Dikdörtgenimizin z ekseni doğrultusunda ne kadar yükseklikte olacağını belirtir. (3 boyut konusu) WIDTH (W): Dikdörtgenimizin kalınlığının ne kadar olacağını belirtiriz. Buradaki kalınlığımız dikdörtgeni oluşturan çizginin kalınlığıdır.(3 boyut konusu) Onur YILDIRIM 28

29 TRACE : İçi dolu çizgi çizmeye yarar. İz ve patika gibi anlamları vardır. Bunu daha çok görsel anlatım için kullanacağımızı tahmin ediyorum. İz kalınlık değeri 1 dir. Bunu büyültebiliriz. Büyüdükçe karalanmış gibi iç doludur. Biz bunun içini Fill komutu ile boşaltabiliriz.fill komutundan sonra regen komutunu yazarak onaylarız. Çizgimizin ekseni merkezidir. SPLINE (SPL): Eğri şekiller çizilebilir. Bunlar yay görünümünü andırır. Komutu çalıştırdığımızda iki yere rastgele tıklamamız sonucunda veya iki sefer koordinat girdiğimizde Komut satırında iki kelime görülür. Bunlar: CLOSE (C): Çizgiyi sonlandırmak istiyorsak o zaman seçeriz. Böylece çizimin iki ucunun birleştirilmesi sağlanmış olur. FIT TOLERANCE (F): Tam olarak hassasiyetlik değeri 0 dır.girilen sayı büyüdükçe hassasiyetliği azalır. Bu hassasiyetlik işaretlenen noktaya eğrinin yakınlığıdır. START TANGENT: Çizilen eğriyi o hali ile bitirmek istiyorsak ozaman ilk çizime başladığımız çizgi ucunun alacağı konumu ayarlamamıza imkan verir. İstediğimiz eğri şeklini mouse ile elde ederiz. END TANGENT: Son olarak çizilen eğri ucunun alacağı konumu ayarlamamıza imkan verir.istediğimiz eğri şeklini çizgi ucunda mouse ile elde ederiz. POLYGON (POL): Çokgen çizer. İlk önce çokgen kenar sayısı girilir. Çokgeni iki şekilde çizebiliriz. Birincisinde kenar uzunluğunu (edge) vererek çokgen oluştururuz. Bunun için (e) yazılmalıdır. İkincisinde çokgeni oluşturan çemberin merkez ve çapını verip içine veya dışına çokgen oluşturur. İkinci yolla sırası ile şöyle yapılır: -Komut girilir ve kenar sayısı seçilir. -Mouse ile merkez olacak nokta tutularak belirlenir. -Çemberin içinde çokgenin olmasını istiyorsak Inscribed kısaca (I) yazılmalıdır. Onur YILDIRIM 29

30 -Çemberin dışına kalmasını istiyorsak Circumscribed kısaca (C) yazılmalıdır. -Daha sonra çap değeri girilir veya mouse ile işaretlenir. Böylece çokgen çizilmiş olur. Çokgenler de birleşik çizgi olan polyline gibi davranırlar. Bunlara PEDIT komutundan düzenleme yapabiliriz. ELLIPSE (EL): Elips çizer. Daireden biraz daha basık bir şekildir. Tanımlanan eksenlerden ilki yataydır,ikinci girilen eksen ise düşey eksendir. Göz kararı parametre değerleri girmeden elips çizmek istersek : -Hiçbir parametre girmeden yatay eksenin ilk noktasını işaretleriz. Sonra yatay eksenin ikinci noktasını işaretleriz. Böylece x eksenin tam uzunluğu nu girmiş olurum. İkinci eksenin ise yarı uzunluğunu sayı ile girerim veya işaretlerim. Bu işaretleme muhakkak merkezden çıkan ve ilk eksene dik olan bir uzunluk olmalıdır. Eğer aşağıdaki parametrelere göre elips çizmek istersek, şöyle bir inceleyelim: CENTER: Elips merkezini C yazarak gireriz. Daha sonra yatay eksenin yarı uzunluğunu ve düşey eksenin yarı uzunluğunu gireriz. Son aşamada görülen Rotation seçeneği ile yatay eksenin düşey eksene oranı değeri girilir.(0~89.4) arası değer girilir.0 değeri girilirse tam bir çember olur. ARC: İki eksenle tanımlanan eliptik (elipsin bir kısmını oluşturan) bir yay çizer. -Elips komutu onaylandıktan sonra Arc (a) seçilir,onaylanır. -Yatay eksenin ilk noktası girilir, sonra yatay eksenin ikinci noktası girilerek onaylanır. Böylece yatay eksenin tam boyu girilmiş olur. -Dikey eksenin yarı uzunluğu sayı olarak girilir veya merkezinden çıkan ilk eksene dik çikanbir uzunluk işaretlenir. Sonra enterlenir. -Yayın başlangıç(start) noktası mouse ile tıklayarak işaretleriz. -Daha sonra yayın bitiş(end) hizasını sürükleyerek işaretlerim veya açı değeri girerim. Onur YILDIRIM 30

31 Onur YILDIRIM 31

32 DONUT (DO): Simit biçiminde iç içe iki çember çizerken arasını doldurur. -Komut yazıldıktan sonra ilk önce simidin iç çapını, -Sonrada dış çapını girip onaylıyoruz. -Eğer bir simit ile çizimi bitirmek istiyorsak exit (e) seçeneğini seçeriz. Yoksa bu böyle çizmeye devam eder. Bu simit elektronik devre çizimlerinde kullanılabilir. TABLE: Tablo çizimlerinde işimize yarayan bir komuttur.ilk önce tablo sitili oluşturmalı ve sonrada oluşturulan sitillere göre değişik sütun ve satır sayılarına göre tabloyu çizime indirilir. Format üst menüsünden Table Style seçilir. Table Style ile tablolar oluşturabiliriz Tablo başlığı(title), sütün başlıkları(header) ve verileri(data) girdiğimiz kısımların sitillerini ayarlayabiliriz. Sütun(Colum) genişlik ve satır yüksekliklerini ayarlayabiliriz. Onur YILDIRIM 32

33 Table komutu ile oluşturulmuş Tablo sitiline göre, istenilen satır ve sütunlarda mouse ile ekrana pencere açar gibi indirebiliriz. Table komutu Draw üst menüsünden yada Draw araç çubuğundan da seçilebilir. Onur YILDIRIM 33

34 Aşağıdaki gibi bir tablo yapabiliriz. REVISION CLOUD(REVCLOUD): Proje üzerinde düzenleme ile ilgili notlar belirtilebilir. Draw üst menüsünden yada araç çubuğundan seçilebilir. Komut satırından Revcloud yazılarak komut çalıştırılmış olur. Mouse ile çizilir. REGION (REG): Çokgen şeklinde ve dolu bir bölge(alan) oluşturur. Line, Polyline, Arc, Eliptik yay,spline gibi her türlü eğriyi bünyesine alan çokgenler Region a dönüştürülür. Komut onaylandıktan sonra çizgiler seçilir. Bu çizgilerin uçları kapalı olmalıdır. Kapalı çizgiler birbirleri içine girmiş olmalıdırlar. Onaylandıktan sonra dolu olarak görmek için komut satırından Shade yazılabilir veya Wiew>shade ten komut alt seçeneklerinden biri seçilebilir. Onur YILDIRIM 34

35 Region ile içi dolu alanlar elde ederken bu kapalı şekillerin köşelerinin mutlaka tam birleşmesi lazım. Çıkıntıda olmamalıdır. Böylece dolu bir görüntü elde ederiz.3 boyut çizimlerinde çok işimize yarar. UNION (UNI) : İçi dolu bu alanları birbirleri ile bağlantısı var ise tek bir yüzey haline getirebiliriz. Komutu onaylayarak birleştirmek istediğimiz çokgenleri (kenarları farklı biçimde olabilir) tek bir parça haline getirebiliriz. SUBTRACT(SU) : Birbirine girmiş dolu alanları,yüzeyleri birbirinden koparmaya yarayan komuttur. İlk olarak çıkarılacak alanın bulunduğu bölgeyi seçeriz. Daha sonra çıkarılacak alanı seçeriz. Böylece işlem tamamlanmış olur. INTERSECT (IN) : Alanların arakesitini alır. Yani iki alanın çakıştıkları ortak alanı elde etmemize imkan verir. Bunun için birinci alanı ve sonra ikinci alanı seçerek bu işlemi gerçekleştirebiliriz. BOUNDARY (BO):Sınır demektir. Birbiri ile kesişen çitlerin ortasında kalan alanın sınırlarını bir birleşik çizgiye dönüştürür. Yani polyline halini alır. Region da birbirini kesen çizgilerin olmaması gerekir demiştik. Bu şekilde ise kesişen çizgiler bile alan (bölge ) olabilmektedir. Komutu yazınca çıkan tablodan sürekli çizgi istiyorsak Polyline ı veya bölge Onur YILDIRIM 35

36 oluşturmak için de Region seçerek işlemi gerçekleştiririz. POINT(PO): Noktalardır. Uzayda bir koordinatı işaret eder. Bu koordinatta bulunan nokta işarettir. Nokta çeşitli geometrik şekillerdeki küçük nesneleri tanımlar. Format çekme mönüsünden nokta ayarlarının oluşturulduğu Point Style seçilerek ekrana gelir. Buradaki süslü görülen tiplerden birini seçelim. Çünkü noktayı çıktılarda veya ekranımızda göremeyiz. Noktanın biçimini ve boyutunu tespit etmeliyiz. Boyutunu Size metin kutusuna yazalım. Set size relative to screen: Nokta boyutu ekran birimi olarak kabul eder. Zoom yapıldığında büyüme veya küçülme olmaz. Set size in absolute unit: Nokta boyutunu çizim birimi olarak kabul eder. Zoom yapma ile büyülüp, küçülmez. Yapılan ayarlamalar Regen işleminden sonra kendilerini gösterecektir. Komut satırına Point yada kısaca Po yazarsak yada Draw çekme mönüsünden Point>Single point seçilir. Sonra koordinat değerleri girilir veya mouse ile işaretlenir. Böylece noktamızı oluşturmuş oluruz. Eğer birden fazla noktayı art arda girmek istiyorsak o zaman Draw çekme mönüsünden Multiple Point seçeneğini işaretliyorum. Hep ard arda noktaların yerleştirileceği yere tıklıyorum veya koordinat değerini giriyorum. İstediğimiz kadar nokta girebilirim. İşimiz bittiğinde komuttan çıkmak için Esc ye basmalıyız. Onur YILDIRIM 36

37 DIVIDE (DIV) : Çizim nesnesinin boyu veya çevresi üzerinde istenilen sayıya böler. Bu bölme işaret yerlerini noktalar veya bloklarla belirtebiliriz. Böylece seçilen uzunluk, istenilen sayıya eşit olarak bölünür. Draw çekme mönüsünden Point>Divide seçilebilir. Yada komut satırından Divide, kısaca Div yazarız. Eşit parçalara bölünecek nesne seçilir. Kaç eşit parçaya bölünecek ise o sayı girilir. Enter e basılarak işlem tamamlanır. Geçerli olan o anki Point Style deki nokta biçimi ile bölümlere ayırır. Eğer noktaların yerine önceden oluşturduğumuz bloklar ile bölmeleri oluşturmak istiyorsak sıra ile şu şekilde yapabiliriz: Nesneyi seçerim. Nesne üzerinde bloklar ile bölümlere ayırmak istiyorsam, B yazarım. Blok ismini girerim. Seçilen nesneye göre hizalamak istiyorsam Y yazarım. Eğer nesneye göre değil de kendi blok durumuna göre olmasını istiyorsam N yazarım. Onayladıktan sonra eşit parçaya böleceğim sayıyı girerim. Enter ile işi bitirmiş olurum. Onur YILDIRIM 37

38 MEASURE (ME): Nesnenin uzunluğunca veya çevresi boyunca belirleyeceğimiz aralık sayısına göre noktaları veya blokları oluşturur. Seçilen nesneyi istenilen aralık değerine göre bölümlere ayırır. Draw çekme mönüsünden Point>Measure seçilir. Komut satırından ise Measure yada kısaca Me yazılır. İşlemi kısaca şöyle yapalım: Nesneyi seçip, aralık değerini giriyorum. Enter ile onaylıyorum. Eğer bloklar ile aralıkları oluşturmak istiyorsam: Nesne seçilir. Blok ile bölümleme yapmak için B yazılır. Blok ismi girilir. Nesnenin kıvrımına göre hizalanacak ise Y yazılır. Nesneye göre hizalanmayacak ise N yazılır. Bloklar arası mesafe değeri girilerek onaylanır. Onur YILDIRIM 38

39 NESNE DÜZENLEME (MODIFY) ARAÇLARI: A-GEOMETRIK DÜZENLEME KOMUTLARI: ERASE (E): Nesneleri oluşturan çizgilerin silinmesini sağlar. Komut onaylandıktan sonra silinme işlemi şu şekillerde yapılabilir: -Silinecek çizgi üzerinden mouse ile seçerek, -Silinecek çizgiyi kesik çizgi şeklindeki seçme pencere içine alarak, -Silinecek çizgiyi sağdan sola doğru çektiğimiz seçme penceresine değen çizgiler silinir. -Soldan sağa doğru seçme pencere açılınca sadece içinde kalanlar silinir. Değenler silinmez. Onur YILDIRIM 39

40 OFFSET (O): Çizginin, verilen aralık değerine göre bir benzerini oluşturur. Komutu girip onayladıktan sonra bizden offset aralık değeri istenir. Bu sayı girildikten sonra bu aralıkta paralel çizgi çeker. Mouse ile iki noktayı seçerek elde etmiş olduğumuz uzunluk bizim aralık değerimiz olarak da kabul edilir. FILLET (F): Birbirini kesen veya uzantıları kesişen iki çizgiyi köşeli veya yaylı biçimde birleştirir.2 ve 3 boyutlu nesnelere uygulanır. Komut girildikten sonra iki kenarı sırası ile girmemiz gerekir. Böylece köşe birleşmiş olur. Eğer polyline ile çizilmiş olan çizgilerimize köşe yapmak istiyorsak o zaman P seçeneğini yazmamız gerekir. Bu şekilde yazınca o zaman bütün polyline ile çizilmiş olan çizgi köşelerinin hepsi birleşmiş olur. Eğer bir köşesini birleştirecek isek o zaman P seçeneğini seçmeye gerek yoktur. Eğer çizgi köşelerini yarıçapı belli bir yay çizerek yuvarlatmak istiyorsak komutu girdikten sonra Radius seçeneği R ile seçilerek yay yarıçap değeri girilir. Bundan sonra köşeler yaylı çizilmiş olur. Köşelerdeki taşan çizgilerin silinmesini istemiyorsak o zaman Trim seçeneğini T yazarak seçtikten sonra tekrar trim yapması veya yapmaması (No trim) için iki seçenek çıkar buradan da tekrar T harfi işaretlenir. Eğer trim yapmasını istemiyorsak U yazılmalıdır. Onur YILDIRIM 40

41 CHAMFER (CHA):2 ve 3 boyutlu nesnelere uygulanır. İki çizginin pahlı köşe ile birleştirilmesinde kullanılır. Açılı olarak köşeler kırılmaktadır. Spline, Elips, Line, Ray, Xline ve her türlü Polyline lar üzerinde pah kırmayı uygulayabiliriz. Polyline çizgilerinde P seçeneğini yazıp bir kere çizgiyi seçince bütün dik veya eğik köşeli yerlere pah yapılmış olur. Komut onaylandıktan sonra sıra ile iki kenar çizgisi işaretlenerek istenilen biçimde pah yapılmış olur. Şimdi pah yapmada iki tür ayar seçeneğimiz vardır. Bunlar sırası ile : DISTANCE: Pah uygulanacak köşeyi oluşturan iki çizginin de hangi uzunlukta kırpılacağını sırası ile belirleriz. ANGLE: Pahın ilk kenarının uzunluğunu sorup pah çizgisinin onun başladığı yerden açı yaparak diğer kenarı kırpmasını sağlar. İlk çizgiden girilen uzunluk kadar pah kıracaktır,daha sonra ise kırılacak o çizgi ucundan ne kadar açı ile kırılacağını ikinci değer olarak gireriz. Bunlardan başka ayarlarla ilgili şu seçeneklerde vardır. TRIM: Ayrıca pah kırma işleminde köşelerdeki çizgilerin uzantısının yok olmasını istemiyorsak o zaman No trim (N) seçeneğini seçeriz. Eğer fazla kısımlarını görmek istemiyorsak Trim (T) seçeneğini yazarız. METHOD: Bu iki çeşit pah kırma işleminden hangisini seçersek o ayarımız aktif olur. Bunlardan birini geçerli yapmak istiyorsak ilk önce Method (M) yazarız. Sonrada Hangisini istiyorsak; Distance için (D), Angle için (A) yazarız. İkisi için de yapmış olduğumuz ayarlar saklıdır. Metodumuzu değiştirip o ayarın harfini yazmak yeterlidir. Onur YILDIRIM 41

42 TRIM (TR): Kesişen çizgilerin içinden istediğimiz fazlalıkları atıp (budayıp) ortaya köşeli kısımlar çıkarabiliriz. Poyline lara,yaylar, çemberlere,region ve hatta metin gibi nesnelere uygulanabilir. Şu şekilde budama yaparız: Fazlalıklarını atmak istediğimiz nesneleri ve bu nesnelere değen çizgileri seçeriz Bunları tek tek seçmek yerine, aşağıdan yukarıya doğru çekilen bir seçme penceresi ile birden seçeriz.seçme işlemini bitirdiğimizde enter tuşuna basmalıyız. Daha sonra budamak istediğimiz çizgileri,nesneleri tek tek seçerek silmiş oluruz. Kısaca; komuttan sonra iki sefer entere basıp silmek istediğimiz çizgilere tıklayabiliriz. Ayrıca çizgileri budarken istenmeyen nesneleri bir çırpıda budamak için seçme işini bitirip enterledikten sonra F harfini yazıp onaylarsak, sıra ile en az iki nokta girerek o doğrultuda budama yapar. Bu iki nokta doğrultusunda budama yapacaktır. PROJECT: Budanacak nesnelerin bulundukları düzlemlere göre budama yapma imkanı verir. Üç seçeneğimiz vardır. None: Üç boyutlu uzayda birbirini kesen nesneleri budar. Ucs: Geçerli UCS nin xy düzlemindeki izdüşümünü alarak üç boyutlu uzayda kesişme olmasa da budama yapar. View: Geçerli bakış açımıza göre olan izdüşümü esas alarak budama yapar. Doğal olarak, farklı bakış açılarında farklı olacaktır. EDGE: Budanacak nesnelerin birbiri ile kesişip kesişmediğini kontrol etmemizi sağlar. No extend: Budama işlemine tepkisiz kalmayı yeğler. Extend: Kesici iki kenarın sanal uzantısını alarak,çıkıntı teşkil edecek çizgiyi siler ama çizgileri birleştirmez. Bunu yaparken çıkıntı olacak kısım seçilirse sanal olarak birleşmiş olur. Çizgilerin uzantısı köşe teşkil etmiş olur. UNDO: Hatalı budamaları anında komuttan çıkmadan geri alabilmemizi sağlar. BREAK (BR): Bir nesnenin belirli bir kısmını kopararak siler. O nesneyi İkiye ayırır (koparır). Trim ile budayamadığımız kısımları kopararak silebiliriz. Line, Arc, 2 ve 3D Polyline, Ellipse, Donut gibi pek çok nesnelerde uygulayabiliriz. Bunun için koparacağımız çizgiyi seçeriz. Daha sonra kopmasını istediğimiz çizgi üzerindeki bir yeri işaretleriz. Kopmasını istediğimiz ikinci noktayı da işaretleriz. İkinci noktayı koordinat girerek de yapabiliriz. Böylece çizgi üzerinde kopuk bir kısım oluştu. Alt seçenekleri şunlardır: Onur YILDIRIM 42

43 1POINT: Çizgi, üzerinde işaretlenmiş olan noktadan ikiye ayrılır. Ancak çizgiyi seçtiğimiz zaman kırık olduğunu görürüz. 1POINT SELECT: Kırılacak olan nesneyi seçeriz. Kırılma noktasını işaretleriz. Kesişme noktalarına yakın olan yerden çizgiyi koparmak iyi sonuç verir. 2POINTS: Çizgi üzerinde girilen iki nokta arasını koparır. 2POINTS SELECT: Nesne seçildikten sonra iki nokta işaretlenir. Arada kalan kısım koparılmış olur. LENGTHEN (LEN): Çizgi veya yay nesnelerinin uzunluklarını değiştirmede pratik bir işlevi vardır. Trim, Extend,Strecth gibi düzenleme komutlarının yerinede kullanabiliriz. Çokgen, polygon gibi nesnelerde uzatma yapmaz. Spline nesnelerde ancak doğrusal uzayabilir. DELTA: Girilen aralık değeri kadar çizgimizin boyu uzar. Bunun için, uzatılacak çizgi seçildikten sonra uzatma aralığı değerini gireriz. Onaylayarak işlem tamamlanmış olur. Uzanacak diğer çizgiler varsa onlarda seçilir. İşlemden vazgeçmek için U yazarız. Yay çizimlerinde ise yayın açısına belli bir açı eklenerek istenilen açı değerine erişilir. Uzatılacak yay seçilir. Angle alt seçeneği için A yazılır. Yay açısını ne kadar artırmak istiyorsak o açı değerini yazmalıyız. Örneğin 40 gibi. PERCENT: Seçilen çizim nesnesinin uzunluğu girilen yüzde değeri ile büyür veya küçülür. Eğer 50 girersek çizim nesnemiz yarı uzunluğuna düşer,200girersek halihazırdaki uzunluk iki katına çıkar. TOTAL: Seçmiş olduğumuz çizginin olması istenilen boya ulaşması için T seçeneği yazılarak onaylandıktan sonra toplam olması istenilen boy değeri girilir. Yaylarda ise olmasını istediğimiz toplam açı değerini gireriz. DYNAMIC: Sezgisel olarak Seçmiş olduğumuz çizginin uzunluğunu sezgisel olarak mouse ile tıklamak sureti ile uzatabiliriz. SCALE (SC): Nesnelerin boyutlarını belli oranlarda büyütür veya küçültür. İki yöntem kullanılmaktadır: Onur YILDIRIM 43

44 SCALE FAKTÖR: Nesne seçilip onaylandıktan sonra ölçeğin büyüyüp, küçüleceği zaman yerinde sabit olacağı nokta tespit edilir. Enter e basılıp onaylanır. Sayı girilir. Bu ölçek sayısı 1 den büyük olursa şekil büyür.1 den küçük olursa o oranda şekil küçülecektir. REFERANCE: Ölçek katsayısı yerine R yazarak bir uzunluk işaretleriz. Sonra yeniden olmasını istediğimiz toplam uzunluk işaretlenir veya toplam olmasını istediğimiz uzunluk girilir. Böylece ilk uzunluk ile ikinci uzunluk arasındaki oran kadar seçmiş olduğumuz şekil büyüyecek veya küçülecektir. Bunu art arda gireceğimiz sayılar ile de yapabiliriz. İlkine 100, ikincisine 70 yazarsak, 100 birim uzunluğundaki nesnemiz 70 birim olacaktır. COPY (CP): Bir nesneyi belli mesafelere kopyalayarak gönderir. Kopyalanacak nesneyi seçiyorum,sonra nesnenin bir noktasından tutarak kopyalanacak uzaklığa göreceli koordinat veya o yerdeki uygun tutma noktalarına kilitleyerek çoğaltmış olurum. Eğer birden fazla kopyalama işlemini yapacaksam o zaman nesne seçimini yaparım. Daha sonra Multiple kısaca (M) yazarak tutma noktasını tespit ederim. Çoğaltacağımız noktalara veya tutma noktalarına mouse ile işaretleyerek çoğaltmış olurum. MOVE (M): Bir nesneyi bir yerden alıp başka bir yere veya belirli bir koordinaa taşır. İlk önce taşınacak nesne veya nesneleri seçeriz. Bu nesneleri taşımak için tutacağım noktayı belirlerim. Daha sonra hangi noktaya götüreceksem o noktanın koordinatlarını girerim veya belirlenmiş tutma noktalarını yakalarım. EXTEND(EX): Bir çizgiyi diğerine temas ettirmek,dayamak üzere uzatıyor. 2 ve 3 boyutlu açık Polyline lar,yaylar, çemberler, regionlar, çizgi türleri ve metin nesnelerine uygulanabilir. Onur YILDIRIM 44

45 Uzatılacak çizginin değeceği yaslanma nesnesi seçilir. Onaylanarak uzanacak çizgi seçilir. Çizgiyi uzatmış oluruz. Ayrıca trim komutunda olduğu gibi Extend te de şu özellik var: Dayanılacak çizgi seçildikten sonra onaylanır. Select object to extend diye sorulduğunda F(select fence) yazıp çok sayıda çizim nesnesini bir hamlede seçip dayatmayı yaparız. PROJECT : Bize üç alt seçeneklere ulaşmak için P yazarız: None : 3boyutlu uzayda nesneleri uzatır. Ucs : Geçerli UCS mizin uzayda kesişme şansı olmasada uzatma yapar. View : O anki geçerli bakış açımıza göre uzatma yapar. Ama diğer bakış açılarında uzatma olmadığı görülür. EDGE: Uzatılacak nesnelerin yaslanma şanslarını kontrol eder. No extend: Uzatma işlemine tepkisiz kalır. Extend: Yaslanılacak çizginin sanal uzantısına (doğrultusuna) kadar diğer çizgi uzatılır. Undo: Hatalı yapılmış uzatmaları hemen geri alır. ROTATE (RO): Nesneleri, seçmiş olduğumuz bir nokta etrafında dairesel hareketle döndürürüz. Nesneyi seçtikten sonra döndürme merkezini belirleriz. Daha sonrada döndürme açısını 0~360 derece arasında açı gireriz. REFERANCE (R) : Referans doğrultusu vererek bu doğrultuya göre döndürme açısı girilerek işlem gerçekleştirilir. MIRROR (MI): Seçilen nesnenin ayna tersini (simetrik kopyasını) belirtilen eksen doğrultusunda oluşturur.3 boyutlu nesnelerin kopyalanmasında ise Mirror 3D komutu uygulanır. İlk önce nesne seçilir. Hangi eksen doğrultusunda ayna tersini almak istiyorsak o yönde iki nokta art arda işaretlenir. Burada seçilen eksen ile nesne arasındaki boşluk yeni oluşturacağımız nesnenin yanında da oluşacaktır. Bu boşluğun olmasını istemiyorsak ilk seçtiğimiz nesne kenar çizgisi üzerinden iki nokta işaretleyerek ekseni belirtmem gerekir. Seçilen nesnenin silinmesini istiyorsam N yazılır. Silinmesini istemiyorsam Y yazılır. O zaman simetrik kopyasının yanında nesnemiz olacaktır. Pratik olarak ayna tersini almak için iken sanal eksen için ilk nokta girildikten sonra Ortho on (F8) modunda iken diğer noktayı girmeye gerek kalmaz. Yatay ve düşey hatta polar (açısal) modlarda ayna tersini alabiliriz. Onur YILDIRIM 45

46 Metin türü nesnelerde ayna tersi yapılınca yazılar da ters olacağından, bu durumdan etkilenmemeleri için Mirrtext değişkenini 1 den 0 a değiştiririz. Onur YILDIRIM 46

47 ARRAY (AR): Çoklu kopyalama. Nesnemizi sıralı dizi halinde çoğaltmak istiyorsak Array komutu bizim için çok kullanışlı olacaktır. Bu dizileri sütun, satır şeklinde oluştururuz. Hatta dairesel biçimde de dizilmelerini sağlayabiliriz. Yalnız diziler deki nesnelerin yatay ve düşey aralıklarının durumu hepsinde aynı olmalıdır. Kopyalama ile bu nesneleri çoğaltmamız çok zaman alır. Çoklu kopyalama iki şekilde olur.(r/p) RECTANGULAR ARRAY: R yazarak bu seçeneği etkin kılarız. Satır ve sütun biçimindeki dizilişler vardır. Nesneyi seçip R parametresini yazdıktan sonra şeklimiz kaç satırdan oluşuyorsa o sayı girilir. Bu en az 1 olacaktır. Sonra kaç sütundan oluştuğu sorulur. Yine en az 1 ve daha fazlası değer olmalıdır. Eğer ikisi de 1 olursa kopyalanma olamaz. Daha sonra şekillerin oluşturduğu satır aralıkları ve sonra sütun aralıkları sayı olarak girilir. Oluşturacağımız şekillerin sol alt köşesinden sol köşesine olan yatay veya düşey eksenleri arasındaki uzaklıklar girilecektir. Şeklimiz kopyalanmış olur. Onur YILDIRIM 47

48 POLAR ARRAY: P yazarak kutupsal çoklu kopyalama seçeneğini seçmiş oluruz. Bir nesnenin dilediğimiz sayıda kopyasını, tespit etmiş olduğumuz bir merkez noktası etrafında doğrultuları merkezi görecek şekilde dizilerek çoğaltmış oluruz. Nesneyi seçtikten sonra enter ile onaylıyorum. Saat dizilişinde olduğu gibi dairesel kopyalama için P yazıyorum. Dairenin merkezini işaretliyor, veya koordinat giriyorum. Nesnemi kaç adet kopyalamak istediğimi sayı girerek belirtiyorum. Bu nesnelerin kaç derecelik açı içerisine sığdırmak istediğimi yazarak giriyorum (Tam daire olacaksa360 derece girerim).çoklu kopyalamada dairenin merkezine bakacak şekilde doğrultularını hizalamak için Y seçeneğini giriyorum. N seçeneğini girersem doğrultuları x eksenine dik olacaktır. Böylece çoklu kopyalama işlemini tamamlamış olurum. Eğer dairenin merkezine açılı olarak doğrultuları sıralanmasını istiyorsam. Kopyalama sayısını yazmadan enter ile geçersem bu kez de kopyalanacak nesnelerin arasındaki açıyı girmem istenecektir. İşte şimdi bu nesneler arasındaki açıyı girerek enterle onayladığımda işlem bitmiş olur. Onur YILDIRIM 48

49 Onur YILDIRIM 49

50 STRETCH (S) : Bir nesnenin belirlenmiş bir kısmını herhangi bir doğrultuda çekip, uzatmaya veya kısaltmaya yarar. Böylece nesnenin o kısmının boyu büyümüş veya küçülmüş olacaktır. olur. Şeklini değiştireceğimiz nesnenin o kısmını mouse ile sağdan sola doğru sürükleyerek pencere içine alırız. Nesnenin o kısmını seçmiş oluruz. Sonra çekip uzatacağımız kısmın tutma noktasını işaretleriz. İkinci noktayı da işaretleriz yada koordinat değerini gireriz. Böylece o kısmı büyültmüş oluruz. Tersini yaparsak içe doğru ikinci noktayı verirsek kısaltmış oluruz. Ayrıca varacağı noktayı z değerine göre koordinatını girersek üç boyuta işi taşımış oluruz. Sezgisel olarak nesnenin uzatılmasında polar ve ortho modunun açık olması iyi sonuç verebilir. Bir nesnenin içinde örneğin duvar nesnesinin içinde bulunan bir kapının yerini değiştirmede sadece kapının seçilip kaydırılması ile duvarımızın o uzunluğunun değişikliğe ayak uydurduğunu görebiliriz. Onur YILDIRIM 50

51 ALIGN (AL) : İki nesnenin karşılıklı noktalarını eşleştirerek nesneleri birbirine hizalar. Bu hizalamada 2 ve 3 boyutta da UCS den bağımsız olarak yapabilir. Önce hizalamak istediğimiz nesne seçilir. Hizalanacak noktalar karşılıklı olarak belirtilir. N yazılı olursa nesneler aynı boyda hizalanmaz. Y yazılırsa, seçilen nesnemiz, diğerinin kenar uzunluğuna uygun olarak hizalanır. İki boyutlu nesnelerde birbiri üstüne işaretlenen noktalar çakışır. Böylece istenilen hizalama gerçekleştirilmiş olur. En az tek noktadan hizalama yapabiliriz. İki boyutlu nesnelerde birbirine hizalama yaparken üçüncü noktayı vermemiz gerekmez. Enter le geçerek işlemi tamamlarız. Onur YILDIRIM 51

52 DRAGMOD: Dragmod Sistem değişkeni ile nesneyi sezgisel olarak düzenlerken, nesnenin yeni yerini veya halini de görmek isteriz. Komut satırına Dragmod yazılır. Off halinden On a çevrilir. Böylece copy, move, rotate, gibi komutlarda seçilen nesnenin ne hale geleceğini önceden görebiliriz. EKRANI TEMĠZLEMEK: REGEN: Ekranımızda görüntünün çözünürlüğünü yeniden hesaplayarak çizimi yeniler. Bunun için regen kısaca re yazılır. Bütün bakış pencerelerinde görüntüyü yenilemek için ise regenall kısaca rea yazılmalıdır. Shade,render gibi işlemlerin sonunda regen yapmak gerekebilir. Regenauto sistem değişkeni ile de otomatik olarak bilgisayarın kendisi yapacaktır. Bunun için On yazılmalı, iptali için de Off yazılır. B-ÖZELLĠK DÜZENLEME KOMUTLARI: CHANGE: Sadece komut satırından ulaşabileceğimiz bu komut ile seçilmiş nesnelerin niteliklerini ve koordinatlarını değiştirmek mümkündür. İlk olarak nesnemizi seçmemiz gerekir. Onayladıktan sonra change point nesneyi tutacağı nokta) girilir. Nesneyi nereden yakalamak istiyorsak o koordinat girilmeli. Tabi ki F8 modunda çalışırken tutma noktamızdan yakalaması imkansızdır. Ancak o doğrultuda çizgimizi kaydırmamıza yardımcı olacaktır. F8 modunu kapatırsak eğik şekilde hareket etmek sureti ile istenilen nokta yakalanmış olacaktır. Seçilmiş olan çizgilerimizin noktasını çekerek veya sündürerek, uzatıp kısaltabilir. İkinci olarak P seçeneğini girelim. Karşımıza seçili nesnelerin rengini (color), katmanını (layer), çizgi tipini (lweight) ve z eksenindeki kalınlığı (thickness) ile değiştirilir. Bunları hep komut satırından yazarak yaparız. PROPERTIES (CH): Modify çekme mönüsünden veya Tools çekme mönüsünden Properties diyalog kutusuna ulaşabiliriz. Ayrıca komut satırından Mo veya Ch yazarak ta ulaşılabilir. Standart araç çubuğundan Properties düğmesine de basabiliriz. Çizim dosyasında bulunan herhangi bir çalışmanın özelliğini değiştirebiliriz. Bu çağdaş görünümlü diyalog kutusundan çizimimiz ile ilgili bütün özellikleri değiştirerek istediğimiz özellikleri atayabiliriz. QUICK SELECT (HIZLI SEÇİM) : Özelliklerini düzenlemek için seçeceğimiz nesnelere bazı kriterlere göre süzebiliriz. Kalabalık çizimlerde çok sayıda nesne türü ile çalıştığımızda yardımımıza koşar. Onur YILDIRIM 52

53 MATCH PROPERTIES (MA): Modify çekme mönüsünden, standart araç çubuğundan Match properties düğmesine ulaşırız. Yada komut satırından Ma yazarız. Görevi ise seçili bir nesnenin renk,katman,çizgi tipi, çizgi tipi ölçeği, z düşey eksenindeki kalınlığı gibi nesne özelliklerini diğer seçilen nesnelere atar. Nesne özelliklerini eşler. Ayrıca yazı, ölçü, tarama biçemlerini de ilk seçilen nesne özelliklerine eşler. Nesnelerin büyüklüklerini değiştirmez. İşlemi şöyle yapalım : İlk önce özelliklerine benzeteceğimiz nesneyi seçelim. Sonrada diğer nesneleri ard arda seçelim. Böylece çizim nesnelerimiz ilk seçilen nesne özelliklerine bezemiş oldu. Yani aynı özelliklere sahip oldu. Match Properties in ikinci bir özelliği de ilk seçilen nesnenin özelliklerinden bazılarını ayıklamak isteyebilirim. O zaman şöyle yapmalıyım : İlk benzeteceğim nesneyi seçtikten sonra komut satırına Settings seçeneği için S yazarsam, Property Settings diyalog kutusunu ekrana getirmiş olurum. Bu kutuda, seçtiğim nesnenin özelliklerinden bazılarını istemezsem, o radyo düğmelerinin üzerindeki işaretleri kaldırırım. HIZLI BĠÇĠMLENDĠRME: Object Properties araç çubuğunu kullanarak ta özellik değiştirme işlerini yapabiliriz. Bu araç çubuğunda açılan beş liste kutusu vardır. Seçili nesneye ilişkin özellikleri görmek ve değiştirmek mümkündür. EXPLODE(X): Bütünleşmiş haldeki çizim nesnesini bileşenlerine ayırır. Explode komutunu blokları ve birleşik çizgileri patlatıp, ayrı ayrı segmentlerden oluşan çizim nesneleri haline getirmede kullanıyoruz. Komuta Modify çekme mönüsünden Explode yazarak veya komut satırından X yazarak ulaşabiliriz. Blokların patlatılmasında renk ve çizgi tiplerinde değişmeler olabilir. Minsert veya External Referance ile yerleştirdiğimiz blokları patlatamayız. BLOK KÜTÜPHANESĠ OLUġTURMA: BLOCK(B): Sürekli lazım olan şekil gruplarını saklayarak bir daha hazırlamak istemeyiz. İşte bu çizgi gruplarına blok adını veririz. Blok olarak kapı, pencere masa, koltuk gibi şekilleri örnek verebiliriz. Fakat oluşturduğumuz blok o dosya için geçerli olur. Blok çizim dosyamıza bağlıdır. Onur YILDIRIM 53

54 Bir kutu nesnesi çizip onu blok olarak çizim sayfamıza bağlayalım. Bunun için komut satırına B veya Block yazıp entere basalım. Draw çekme menüsünden de Block > Make seçersem karşımıza Block Definition diyalog kutusu çıkacaktır. Blok yapmak istediğim nesne ismini Name kısmına Masa diye yazıyorum. Bloğun indirme noktası olarak merkezini Pick points e tıklayarak seçerim. Bloğun tutulacak noktasını yada x,y,z koordinat değerleri ile de girebilirim. Select object düğmesi ile blok olacak masa nesnesini seçerim. Masa şekli blok isminin yanıda görülecektir. Conver to block düğmesi seçili olarak görülmektedir. Bu çizim nesnemizin de blok nesnesine dönüşeceğinin işaretidir. En son olarak OK düğmesini onaylarım. Blok yapmış olduğum nesnem yok olacaktır. Retain: nesneyi bloklaştırdıktan sonra bloklanmamış gibi durur. Conver to block: nesneyi blok haline getirerek aynı koordinatında bulunur. Delete : Blok oluşturduktan sonra özgün nesneyi siler. Create icon from block geometry: Bloğun diyalog kutusunda görülmesini sağlar. Do not include an icon: Blok simgesi oluşturmaz. Onu tekrar bloklanmamış hali ile getirmek için OOPS komutunu yazarım. Undo ile bloklanmamış olarak nesneleri geri getiririm ama blok yapmak için uğraştığım çabalar boşa gidecektir. OOPS ile geri getirdiğim nesne üzerinde değişiklik yapıp tekrar blok oluşturmak için kullanabilirim. WBLOCK (W):Oluşturduğumuz bloğu bağımsız bir çizim dosyası gibi harddiskte kütüphane klasörüne kaydederiz. Yeni açtığımız çizim dosyası içine blok olarak çağırabiliriz. Komut satırına Wblok veya W yazarak ekranımıza Write Block diyalog kutusu gelir. Block: Çizimdeki bloğu çizim dosyası olarak yazar. Entire drawing: Tüm çizimi blok gibi kabul eder. Oturumu kapatmadan başka bir adla harddiske yazar. Object: Çizimdeki herhangi bir nesneyi çizim dosyası olarak harddiske yazar. Bu seçenek kullanıldığı zaman Pick point ve Select object ayarları ekinleşir. File name: Dosya ismi. Dosya ismi için çizim dosyasının ismini kesinlikle yazmayalım. Yoksa dosyamızı kaybederiz. Location: Dosyanın saklanacağı yer, kütüphane İnsert units: Milimetre cinsinden değeri INSERT (I): Oluşturmuş olduğumuz blokları veya çizim dosyasını tek tek çağırmak için kullanırız. Insert çekme mönüsünden block veya komut satırından i yazarak İnsert diyalog kutusuna ulaşılır. Bu kutudaki kısımlar incelersek: İnsertion point: Çağıracağımız nesneyi hangi indirme noktalarına sabitleyeceğimizi belirtiriz. Koordinat girmeden mouse ile istenilen kısma tıklamak sureti ile de indirebiliriz. Scale: Blok nesnemizin boyutlarını farklı ölçeklerde değiştirerek çağırabiliriz. Rotation: İndireceğimiz bloğun dönme açısın girerek istenilen açıda gelmesini sağlarız. Explode: Çağıracağımız blokları patlatmış olarak getirmeyi istersek işaretleriz. 0 katmanında blokları oluşturmayalım. İstenilmeyen sonuçlar çıkabilir. DYNAMIC BLOCK: Dinamik bloklar tek bir blok üzerinden önceden tanımlanmış görünüş ve ölçülerin hızlı erişimini ve değişikliğini sağlayan araçlardır. Artık sık kullandığımız blokların farklı görünüş ve tiplerini yaratmamıza gerek kalmıyor. Autocad design center dan kolaylıkla ulaşabileceğimiz bloklar farklı branş ve sitillerde hazırlamış durumda. Onur YILDIRIM 54

55 Örnek olarak spor araba bloğunu seçiyorum. Sürükle bırak yöntemi ile dosyama eklediğim bloğu seçtiğinizde bloğun kenarlarında yönlendirme butonları çıkacak. Bir ya da iki bazen bloğun özelliğine göre 3 ya da 4 adet de olabilir. Butona bastığınzda aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi hen spor arabanın hem de diğer araba modellerine ait üç ayrı görünüş seçeneğine ulaşabiliyoruz.. Onur YILDIRIM 55

56 Aynı şekilde cıvata, somun, kapı pencere detayı I profiller gibi sıklıkla kullanabileceğiniz örnekleri incelemenizi tavsiye ederim. Önceden bir cıvata ve somunun en az iki görünüşünü block yapmamız gerekirdi ve bazen de her ölçü için ayrı ayrı bloklar. Dinamik bloklar ile artık bunlara gerek kalmıyor. Onur YILDIRIM 56

57 Onur YILDIRIM 57

58 CUT (Kesmek): Seçili nesneleri kesip başka panoya yapıştırır. COPY (Kopyalamak): Seçili nesneleri kesip başka panoya kopyalar. COPY WITH BASE POINT (İndirme noktasından tutarak kopyalama): Edit çekme mönüsünden ulaşırız. Komut satırından ise copybase yazarak ulaşılabilir. Kopyalanacak nesnelerin indirileceği noktayı işaretledikten sonra nesne seçilir. Seçmiş olduğumuz çizim nesnelerini iki türlü çizime indiririz. Onur YILDIRIM 58

59 PASTE (Yapıştırmak): Birincisinde çizim panomuza nesneleri kendine özgü halleri ile kopyalayabiliriz,indirebiliriz. PASTE AS BLOK (Hızlı çağırmak): İkincisinde ise nesneleri çizim panomuza indirirken blok nesnesi gibi bir bütünleşik tek parça halinde indirmiş oluruz. Kısa yoldan blok çağırma işin yapmış oluruz. Edit çekme mönüsünden veya komut satırına pasteblock yazarak ulaşabiliriz. MINSERT: Bir bloğu çizim dosyamıza birçok kez indirmek istersek kullanmamız gereken komuttur. -Komut yazılarak onaylanır, blok ismi girilir. -Bloğun indirileceği noktayı gireriz. -x eksenin ölçek katsayısı girilir 1 ise onaylanır. -Dönme açısını gireriz yada işaretleriz 0 ise onaylanır. -Çoklu indirilecek blokların satır sayısını örneğin 5 gibi girilir.(---) -Çoklu indirilecek blokları sütun sayısı örneğin 3 girelim. ( ) -Eğer birden fazla satır sayısı girmiş isek ve de girdik, o zaman satır aralığını gireriz veya işaretleriz. (---) 60 olsun. -Eğer birden fazla sütun sayısı girmiş isek ve de girdik, o zaman satır aralığını gireriz veya işaretleriz. ( ) 80 olsun. Minsert ile elde edilmiş bloklarımız bir bütün olarak hareket ederler, Explode (patlatma) edilemezler ona göre düşünüp, taşınmalıyız. ATTRIBUTE: Blok nesnesinin bilgi taşıyıcısıdır. Burada yaptığımız kayıtları değiştirebiliriz. Örnek verecek olursak mimaride sürekli kullandığımız kotların üzerine yazdığımız kaba ve ince kotları bir sefer oluşturup, sonraları sadece kotların sayılarını tablo üzerine yazabiliriz. Böylece yeniden kot oluşturup tek tek sayıları yazma derdinden kurtulmuş olacağız. Burada örnek olarak pencere ölçülendirmesini yapalım: İlk önce pencere ölçülendirme şekli için aşağıdakine benzer bir düz çizgi bir de bu çizginin ucuna yapışık çember çizelim. Komut satırına Attdef, yada kısaca att yazabiliriz. Yada çekme menüsünden Draw>Block>Define Attributes seçilebilir. Attribute Definition diyalog kutusunda şu ayarları yapalım: Tag kısmına pencere genişliğinin değerini, Prompt yerine de Pencere genişliğini giriniz? yazısını yazalım. Value kısmında ise İnsert ile çağıracağımız bloğun kendiliğinden alacağı değeri yazabiliriz. Yada boş bırakabiliriz. Pick point düğmesine basarak oluşacak bloğumuzun yerleştirileceği noktayı işaretliyoruz. Yada koordinat değeri girebiliriz. OK ile onaylayıp bu işlemi bitiriyoruz. Onur YILDIRIM 59

60 İkinci olarak, gireceğimiz pencere yüksekliği için yine att komutunu kullanarak Attribute Definition diyalog kutusunda Tag yerine 140, Prompt yerine de Pencere yüksekliğini giriniz? yazısını yazarız. En alt kısımda bulunan Align below previous attribute definition kısmını işaretlersek ikinci olarak yazdığımız 140 sayısını 200 sayısının altına yazacaktır. OK ile onaylayıp çıkarız. Onur YILDIRIM 60

61 Son olarak ta Pencere numarasını yazalım. Bunun için Tag kısmına P1, Prompt kısmına Pencere numarasını giriniz? yazısını yazıp Pick point düğmesine basarak bunun yerleşeceği nokta işaretlenir. OK ile onaylayıp çıkarız. Şimdi bu pencere ölçülendirmesini bir bütün olarak blok ismi vererek kaydedelim. Bunun için Wblok kullanalım. Kısaca W yazarak aşağıdaki ölçülendirme şeklini blok haline getirelim. Bu bloğumuzu insert ile çağırıp, ölçülendirme şeklini çizimimizin üzerine yerleştirdikten sonra, sorulara cevap vererek yeni değerleri gireriz. Burada explode onay kutusu işaretlenmemelidir. Böylece pencere ölçülendirmesini bir bütün olarak yapmış oluruz. Buradaki sorulara komut satırından değil de diyalog kutusundan cevap verebiliriz. Böylesi daha iyi olacaktır. Bunun için attdia sistem değişkenini yazıp, 0 olan değeri 1 olarak değiştirmek gerekir. Bunun gibi diğer attribute blokları, pencere ölçülendirmesinde olduğu gibi aynı yollarla yapabiliriz. Kotlu ölçülendirmeyi de üst kot ve alt kot değerlerini girerek yapabiliriz. Onur YILDIRIM 61

62 Son olarak attdisp değişkenini yazarak ON değerini OFF yaparak bu kotlarımızın çizimimizde görünmemesini sağlarız. Attribute Düzenleme (Edit Attribute): Komut satırına attedit yada kısaca ate yazıp attribute bloğu seçilirse Edit Attribute diyalog kutusu ekrana gelecektir. Burada yeni değerleri yazarak değiştirmek mümkündür. C-ÖZEL DÜZENLEME KOMUTLARI: EDIT POLYLINE (P): Polyline ile ilgili birçok düzenlemeler yapma imkanı verir. Burada diğer bileşik çizgileri de düzenleme imkanımız vardır. Komut satırında Pedit yada kısaca P yazarak komuta girmiş oluruz. Polyline nesnesi üzerine tıklamak üzere düzenleme alt seçenekleri karşımıza gelecektir. CLOSE/OPEN: Bileşik çizgileri oluşturan çizgi parçalarına vertex denir. Açık olan Polyline komut satırına C yazarak kapatılır. Aynı şekilde kapalı olan Polyline ı da O yazarak açılır. JOIN: Uçları açık olan Polyline e Line, Arc veya başka bileşik çizgiler ekleyebilmemizi sağlar. Örnek olarak bileşik çizgimizin ucuna sonradan çizdiğimiz yay çizgisini o Polyline nin bir devamı gibi tek bir bileşik çizgiye dönüştürelim. Polyline nesnesine tıklarım,join seçeneği için J yazarım. Sonra da yay çizgisine tıklarım. Enter ile komuttan çıkarım. Ayrıca polyline olmayan line, arc gibi çizgi gruplarını da bileşik çizgi haline getirir. Polyline olmayan bir çizgiye tıkladığımızda Autocad bileşik çizgi olmadığını anlayarak, bileşik çizgi olsun mu sorusunu (Y), enter ile geçip J seçeneğini yazarız. Seçmediğimiz diğer çizgileri de seçerek onaylarız. Yada çizgileri pencere içine alarak ta birden hepsini seçmiş oluruz. Böylece çizgi gruplarını tek bileşik çizgi haline gelir. WIDTH: Seçilmiş olan bileşik çizginin kalınlığını ayarlamak için W yazarak enterleriz. Kalınlık için sayı girerek onaylamış oluruz. EDIT VERTEX: Bileşik çizgiyi oluşturan vertexler üzerinde çeşitli düzenlemeler ve değişiklikler yapabiliriz. E seçeneği yazılarak polyline ın başlangıç noktası işaretlenince X işareti görülür. Çizgi üzerinde hareket ettirilerek diğer alt seçeneklere göre düzenlemeler yapılır. FIT: Bileşik çizginin her parçasını bir yaya dönüştürebilir. SPLINE: Köşeli Polyline ı Spline eğrisine çevirir. DECURVE: Fit ve Spline ile yuvarlaklaştırılmış bileşik çizgiyi eski haline dönüştürür. Onur YILDIRIM 62

63 LTYPE GEN: Kesik çizgili Poliline larda çizgi köşelerinin boş veya çizgi ile dönmesini ayarlar. Ltype gen =off (köşeler çizgili), Ltype gen =on (köşeler boş) UNDO: Yapılan son değişiklikleri geri alır. EDIT MULTILINE (MLEDIT) : Bir çoklu çizginin geometrik ve nesnel özelliklerini düzenleyen bir araçtır. Komut satırından Modify Çekme mönüsünden Multiline a ulaşılabilir. Yada komut satırından Mledit yazarak Multiline Edit Tools diyalog kutusu ekrana gelir. Tüm geometrik düzenleme işlemlerimizi bu kutudan yaparız. Çizimimizde hangi düzenleme işlemini yapacak isek onunla ilgili düzenleme simgesini seçmeliyiz. Sonra da çizim üzerindeki yerlerini işaretlemeliyiz. İşlemlerde yanlış olduğunda U ile geri almak mümkündür, ya da enter ile onaylanmalıdır. CLOSED CROSS: Kesişen iki çizgiden biri devam edecek şekilde haçvari olacak biçimde birleştirir. Ön planda olması istenilen çoklu çizginin önceden seçilmesi gerekir. OPEN CROSS: Açık haçvari biçimde birleşim sağlar. İkinci seçtiğimiz çoklu çizginin içi temizlenmiş olacaktır. MERGED CROSS: İki çoklu çizgi içinde haçvari bir birleşim olmasını sağlar. CLOSED TEE: Kapalı bir T şeklinde bir birleşimde saplanan çoklu çizgi ilk olarak seçilir. OPEN TEE: Açık T şeklinde yine dik olarak saplanan çoklu çizgi ilk seçilmelidir. MERGED TEE: Kolları aynı özellikte, içinde T şeklinde birleşme oluşur. CORNER JOINT: İki çoklu çizgi birbiri ile köşe oluşturuyor. Önceden iki çoklu çizginin kesişebilecek biçimde birbirini görmesi gerekir. ADD VERTEX: Çoklu çizginin segmenti (parça çizgisi üzerinde) işaetlenen noktayı kırılma noktası gibi algılar. Kıvrımlı çizgi oluşur. DELETE VERTEX: Çoklu çizginin segmentinden işaretleyerek kırıklığını giderir. CUT SINGLE: Bir Multiline elemanından bir parça kesip çıkarır. Segment üzerinde iki ayrı nokta işaretlenerek arası boş kalır. CUT ALL: Aynı yerde bulunan tüm segment elemanlarından bir parça kesip atılır. Bunun için bir segment üzerinde iki nokta işaretlemek yeterlidir. İşaretlenen noktalar hizasındaki tüm segmenlerin arası boşalır. WELD ALL: Kesilerek ayrılmış çoklu çizgi segmentlerinin arasını doldurur. İki ayrı çoklu çizginin uçlarını da birleştirir. GRIP EDITING: Grip, çizgilerin üzerinde bulunan tutamak yerlerine denir. Bunlar mavi renkli ve küçük kutucuk görünümündedirler. Komut yazmadan, nesnelerin üzeri tıklandığında bu nesneleri seçmiş ve böylece de grip noktalarını görmüş olacağız. Bu seçimden çıkarılacak nesneler varsa Shift tuşu basılı tutularak o nesne üzeri tıklanır. Basit olarak taşıma ve kopyalama işlemlerini yapabiliriz. Bu işlemlerde grip noktalarından tutmamamız gerekir. Onur YILDIRIM 63

64 Taşıma: Nesne üzerinde grip noktalarından tutarak istenilen tarafa sürüklenerek o nesne taşınır. Kopyalama: Seçili nesne üzerindeki bir yerinden tıklayıp, tutarız. Sonra ctrl tuşuna basılı tutarak sürükleriz. Sürüklemenin bittiği yerde o nesnenin bir kopyasını yapmış oluruz. Gripleri Kullanarak Düzenleme Yapmak: Nesne üzerindeki grip noktasına iki kere tıkladığımızda kırmızılaşacaktır. Buna hot grip denir. Bu anda farenin sağ tuşuna bastığımızda içerik menüsü çıkar. Move: Bu komut seçili iken tutma noktası (base point) hot grip noktasıdır. Tutma noktasının yerini B yazılarak değiştirebiliriz. Taşınacağı yerin noktası işaretlenir yada koordinat değeri girilir. B ile tutma noktasını değiştirebiliriz. C ile istediğimiz kadar kopyasını alabiliriz. U ile de işlemi bir geriye alabiliriz. Shift tuşunu basılı tutarak da istediğimiz kadar tıklama yaparak ta kopyalama yapabiliriz. Onur YILDIRIM 64

65 Mirror: Seçtiğimiz nesneyi aynanın tersi gibi yanına bir kopyasını yapabiliriz. Hot grip noktası simetri çizgimizin ilk noktası olarak kabul edilir. Simetrinin ikinci noktasını girmeden önce seçtiğimiz nesnenin yok olmasını istiyorsak C yazmalıyız. Böylece işlem tamamlanır. Ayrıca B yazarak simetri eksenin iki noktasını istediğimiz yerden alma imkanımızda var. U ile de işlemi bir geriye alabiliriz. Şunu da bilmek gerekir ki ikinci noktayı girmeden Ortho on modunda iken de ilk nokta ile simetrisini almak daha pratik olabilir. Rotate: Hot grip merkez kabul edilir. Bu nokta etrafında açı vererek yada fare ile sezgisel olarak nesne döndürülür. Bu merkezi B ile yeniden tanımlamak mümkün. Ayrıca listeden rotate komutu seçili iken C yazıp döndürürken istediğimiz yerlere tıklarız. Bu yerlerde istediğimiz kadar kopyasını alabiliriz. U ile de işlemi bir geriye alabiliriz. Scale: Hot grip merkez noktası olarak alınır. Burada gireceğimiz ölçek katsayısı ile nesnemizi büyütmek veya küçültmek mümkündür. Ayrıca komut satırında görülen seçenekleri de girebiliriz. B ile merkez noktamızın yerini değiştirebiliriz. R ile referans verebiliriz. U ile de işlemi bir geriye alabiliriz. Stretch: Hot grip noktasından tutularak istediğimiz yere koordinat yazılar veya sürükleyerek istenilen noktaya bırakılır. Seçilen nesnemizi istenilen yere çekip uzatırız veya sündürürüz. Hot grip noktası nesnenin orta noktası olarak seçilirse o zaman taşıma işlemi gerçekleşir. B ile tutma noktasını değiştirebiliriz. C ile istediğimiz kadar kopyasını alabiliriz. U ile de işlemi bir geriye alabiliriz. Copy: Nesnenin ortasındaki grip noktası tutulurken tıklanıp hot grip halini alır. Bu anda farenin sağ tuşuna basarak listeden copy seçilir. Hot grip noktasından istenilen uzunluk değer girilerek istediğimiz kadar sayıda bu çizgimize paralel çizgiler oluşturmak mümkündür. Birde çizgi ucunda hot grip oluşturulur. Bu nokta başlangıç noktası olarak kabul edilir. İkinci olarak gireceğimiz nokta çizgimizin ucunu oraya kopyalarken boyunu da uzatmış veya kısaltmış olur.art arda istenildiği kadar tıklanarak çok sayıda kopyalama yaparken nesnenin boyu da değişebilir. Nesnelerin grip noktalarını kullanarak bu nesneler bu noktaları birbirlerine kenetleyebiliriz. Böylece Object snap ları kullanmadan bu işi yapmış oluruz. Örnek olarak aşağıda iki nesne seçilmiştir. Onur YILDIRIM 65

66 Properties: Properties ile ekrana gelen Properties araç çubuğu ile seçili nesnenin özelliklerini değiştirmek mümkündür. METĠN BĠÇEMĠ (TEXT): Metin biçemi denilince, bir yazı tipi(font) ve diğer yazı ile ilgili özellikler akla gelir. Format çekme mönüsünden Text Style i seçerek veya komut satırından Style yada kısaca St yazarak Text Style diyalog kutusuna ulaşırız. Buradaki kısımları incelersek: Style Name: İlk olarak soldaki açılan liste kutusunda hangi metin biçemini yazımızda uygulayacağımıza karar vererek, seçeriz. Eğer metin biçemi oluşturmadıysak Standart metin biçemini Autocad kullanacaktır. New: Bu seçenekte karşımıza New Text Style gelir. Buraya yeni yazı biçemin adı yazılır. Ad girmezsek kendisi Style1 adını oluşturur. Onur YILDIRIM 66

67 Rename: Önceden oluşturduğumuz metin biçemlerinin adlarını değiştirme imkanı verir. Rename Style diyalog kutusu ekrana gelecektir. Metin biçeminin yeni ismini gireriz. Delete: Oluşturmuş olduğumuz metin biçemlerinden sileceğimiz biçemi seçeriz. O an kullanılan yazı biçemi silinemez. Font: Metin biçemindeki yazı tipi ile ilgili üç ayar vardır: Font Name: Windows işletim sistemine yüklenmiş bütün yazı tiplerinden birini seçerek kullanırız. Font Style: Bu liste kutusu açıldığında yazı tiplerinin durumuna göre Regular(normal),Kalın, Kalın italik, İtalik farklı seçenekleri vardır. Height: Yazı yüksekliğini çizim birimi cinsinden yazarız. Effects: Seçmiş olduğumuz metin biçemine çeşitli efektler uygulanabilir. unları sıra ile görelim. Upside down: Yazıyı baş aşağıya doğru ters olarak soldan sağa yazar. Back wards: Yazıyı sağdan sola doğru ayna tersi gibi yazar. Vertical: Yazıyı yukarıdan aşağıya doğru alt alta harfleri yazar. Width faktör: Harflerin genişlik katsayılarıdır. Bu katsayı değiştirilerek daha yayvan veya sıkışık biçimde yazılabilir. Böylece harfler deforme olmuş olur. Oblique angle: Yazıyı istenilen açıda eğim vererek yazabiliriz. Preview: Yapılan ayar değişikliklerini bu pencereden görebiliriz. DTEXT (DT): (Dinamik metin.) Dtext komutunda her satır ayrı bir nesne gibi algılanır.draw çekme mönüsünden Text>Single Text seçilir. Komut satırından da Dtext yada Dt yazılabilir. Yazılacak yazının ilk noktası işaretlenir. Yazının eğim açısı yazılır. Eğer yatay yazıyorsak 0 olmalıdır. Sonra yazı işine geçebiliriz. Yazının ikinci satırına geçmek için Entere basılmalıdır. Yazma işi kalmayınca iki sefer Entere basılarak çıkılmalıdır. Yoksa yazı işi devam eder. Yazı işi varken Esc tuşuna basarsak yazdıklarımız boşa gidecektir. Yazıya başlamadan önce iki seçenek görülür.bunlar Style ve Justify seçenekleridir. Style :Kısaca S yazarak seçebiliriz. O anki aktif olan metin biçeminin adı komut satırında görülmektedir. Biçemin adını değiştirmek için önceden oluşturduğumuz biçemlerden birini yazarız. Metin biçemlerinin adlarını?işareti ile de ekranımızda listelenir. Justify : Bu seçeneğe de J yazarak ulaşabiliriz. Alt seçenekleri : Align: Yazıyı işaretlenen iki nokta arasına deforme etmeden sığacak biçimde yazar. Fakat yazının yüksekliği ve aynı oranda da genişliği azalabilir veya artabilir. Fit: Yazıyı başlangıç ve bitiş noktaları arasına sığdırırken Yazının yüksekliği bozulmaz. Genişliği deforme olur yani azalabilir veya artabilir. Center: İşaretlenen başlangıç noktasına göre satır uzunluğu ortalanır, metin her iki yana yaslanır. Mid: Başlangıç noktasına göre yazı yüksekliği ve satır boyu ortalanır. Right: Metin sağa yaslanır. TL: İşaretlenen nokta, yazının sol üst köşesinde kalacak şekilde yazar. TC: İşaretlenen nokta, yazı ortasının üstünde kalacak şekilde yazar. TR: İşaretlenen nokta yazının sağ üst köşesinde kalacak şekilde yazar. Onur YILDIRIM 67

68 ML: İşaretlenen nokta, yazı yüksekliğinin ortasında ve yazının sol tarafında kalacak şekilde yazar. MC: İşaretlenen nokta, yazı yüksekliğinin ortasında ve yazının ortasında kalacak şekilde yazar. MR: İşaretlenen nokta, yazı yüksekliğinin ortasında ve yazının sağ tarafında kalacak şekilde yazar. BL: İşaretlenen nokta, yazının sol alt köşesinde kalacak şekilde yazar. BC: İşaretlenen nokta, yazının alt ortasında kalacak şekilde yazar. BR: İşaretlenen nokta, yazının sağ alt köşesinde kalacak şekilde yazar. Metin biçeminde yapmış olduğumuz değişiklikler sonucunda, o biçemle yazılmış metinleri de değiştirecektir. METĠNLERĠ DÜZENLEMEK (DDEDIT) : Yazılarımızı yazarken yapılan yanlışlıkları düzeltmemizi sağlar. Modify çekme mönüsünden Text düğmesine tıklamak veya komut satırından DDEDIT yazarız. Düzeltilecek satır seçildikten sonra Edit Text diyalog kutusu karşımıza gelecektir. Bu kutuda yazılı metin üzerinde imleci hatalı kelime üzerine götürüp düzelmeyi yaparız. Modify çekme mönüsünden Properties tıklanarak, Standart araç çubuğundan Properties seçilerek yada komut satırından Properties yazılarak karşımıza Properties diyalog kutusu gelir. Burada yazı ile ilgili bütün özelliklerinde değişiklikler ve düzeltmeleri yapabiliriz. Düzeltilecek yazı seçildikten sonra Text ile ilgili birçok özellik Text yazısının altındaki satırlarda görülmektedir. Contents satırında metin içeriklerini değiştirebiliriz. Justify satırına tıkladığımızda açılan liste kutusundan özelliklerini değiştirebiliriz. Buna benzer değiştireceğimiz çok özellik var. QTEXT: Çizim üzerinde yazıların fazla yer kaplayacağı durumda dosya açılıp kapanırken fazla zaman kaybetmemiz, işlerin daha ağır olması gibi durumların olmaması için yazılarımızı dondururuz. Yazıları dondurmak için Qtext değişkenini Off tan On a çevirmeliyiz. Regen işlemi yaptıktan sonra bu yazıların olduğu yerde dikdörtgen biçiminde kutular görülür. Yazı üzerine çizgi çekme veya ölçü çizgilerinin yazı üzerinden geçmesi önlenmiş olacaktır. Onur YILDIRIM 68

69 MIRRTEXT: Çizimlerde simetri oluştururken içinde bulunan yazılarımızda bundan nasibini alır. Yani ayna tersi bir yazı görünümünde olurlar. Bu durumu önlemek için yani yazımızı düzgün olarak simetrisi alınan yerde görebilmek için MIRRTEXT komutunu kullanırız. Bu komutun değişkenini 1 den 0 a çevirmeliyiz. TEXTFILL: İçi dolu yazı tiplerinin içlerinin boş olarak görülmesi için değişkeni 1 den 0 a çevirmeliyiz. TEXTQLTY: Çizim kağıdına kaliteli metin görüntülenmesini sağlar. 0 dan 100 e kadar kalite değerleri vardır. 150 dpi çıktı kalitesi için Textqlty=50, 300 dpi çıktı kalitesi için Textqlty=100 değeri alınmalıdır. MULTILINE TEXT (MT): Paragraflı metin. Draw çekme mönüsünden Text>Multiline Text yada komut satırından Mtext, kısaca MT yazılarak komut girilmiş olur. Metnin içinde kalacağı alanın ilk köşe noktası işaretlenir. Böylece komut satırında ayarlamak gerekecek seçenekler görülür. Bunlar: Height: Metin yüksekliğidir. Justify : J yazarak metni hizalamak için birçok seçeneğe ulaşırız. TL: İşaretlenen nokta, metnin sol üst köşesinde kalacak şekilde yazar. TC: İşaretlenen nokta, metnin üst ortasında kalacak şekilde yazar. TR: İşaretlenen nokta metnin sağ üst köşesinde kalacak şekilde yazar. ML: İşaretlenen nokta, metinin sol ortasında kalacak şekilde yazar. MC: İşaretlenen nokta, metinin orta merkezinde kalacak şekilde yazar. MR: İşaretlenen nokta, metin yüksekliğinin sağ ortasında kalacak şekilde yazar. BL: İşaretlenen nokta, metnin sol alt köşesinde kalacak şekilde yazar. BC: İşaretlenen nokta, metnin alt ortasında kalacak şekilde yazar. BR: İşaretlenen nokta, metnin sağ alt köşesinde kalacak şekilde yazar. Line spacing: Satır aralığı değerini uzaklık olarak gireriz. Satır aralığı yüksekliğin 1.66 katıdır. Tek satır aralığına 1x, birbuçuk satır aralığına 1.5x gibi yazarız.satır aralığı en az 0.25x ten 4x e kadar alınabilir.satır aralıkları aşağıdaki seçeneklerle de ayarlanabilir. Bunlar: At least: Metindeki en büyük yazı karakterine göre satır aralığı belirlenir. Excatly: Bütün satırlarda belirlenen aynı aralık kullanılır. Rotation: X eksenine göre yazı eğimi verilir. Style: Metin biçemi atanır. Onur YILDIRIM 69

70 Width: Paragraflı olan metin penceresinin genişliği çizim birimi olarak ya da işaretlenerek girilir. Bu kısımları inceledikten sonra Mouse ile diğer çapraz köşe noktası işaretlenince karşımıza metnimizi yazacağımız alan yani Multiline Text Editör diyalog kutusu gelecektir. Multiline Text Editör diyalog kutusunu inceleyelim: Charecter: Metne ilişkin ayarlar vardır. Bu ayarlarımız önceki oluşturulan metin biçemlerinden farklıdır. Yani bağımsızdırlar. Font: Açılan liste kutusundan yazı tiplerini değiştirebiliriz. Font hight: Yazı tipinin yükseklikleri girilir. Bold: Metni kalın hale getirir. İtalic: Metni eğik hale getirir. Underline: Seçili metnin altına çizgi çeker. Undo: En son yazılanı geri alır. Stacck/Unstack: Kesirli ifadeleri üst üste yazar. İnsert Symbol: Çizime çeşitli semboller eklememizi sağlar. Bunlar: Degrees%%d = Derece ekler. ( ) Plus/Minus %%p = Üst üste artı,eksi simgesi ekliyor. ( ) Diameter %%c = Çap simgesi (fi) ekler. ( ) None-breaking Space: İki sözcüğün satır sonunda birbirinden ayrılmamasını sağlar. Other:İstediğimiz karakteri çizime eklemek için windows character map diyalog kutusunu ekrana getirir. Properties: Style, justification, width ve rotation ayarları vardır. Line Spacing: Satır ayarlarını yaparız. Find/Replace: Metin içindeki sözcük veya sözcük gruplarını arayıp bulabilir veya başka ifade ile değiştirebiliriz. Diyalog kutusundan metnimizi seçip farenin sağ tuşu ile çıkan listedeki seçeneklerle de düzeltmeler yapılabilir. Ayrıca İmport text sekmesi ile karşımıza gelen Open diyalog kutusundan metinleri ithal edriz. Bu ithal edilen dosyaların txt veya rtf (zengin metin biçimi) olması gerekir. ÖLÇÜLENDĠRME DIMENSION (DST): Çizimini yapmış olduğumuz nesnenin imalatının yapılabilmesi için gerekli ölçülerinin bilinmesi gerekir. Çizimimiz için gerekli olan ölçülendirmeyi bu sebepten dolayı şekil üzerinde gösteririz. Dimension çekme mönüsünden Dimension araç çubuğundan yada komut satırından Dimstyle, kısaca Dst yazarak Dimension Style Manager diyalog kutusu karşımıza gelir. Diyalog kutusunun sol üst köşesinde Style listesi vardır. Burada önceden oluşturduğumuz stilleri görürüz. Onur YILDIRIM 70

71 Set Current: Seçili ölçülendirme biçemini aktif hale getirir. New: Yeni ölçülendirme biçemine vereceğimiz adı buraya yazarız. New Style Name: Yeni ölçü biçemi ismi yazılır. Start with: Önceden oluşturulmuş ölçü biçeminin üzerinde değişiklik yaparak, tekrar aynı ayarları yapmamak için biçemlerden birini seçeriz. Use for: Yapılacak ölçü ayarlarını hangi tür ölçülendirmede kullanılacak ise onu seçeriz. Ölçülendirme türleri: All dimension: Bütün ölçülendirmeler. Linear dimension: Doğrusal ölçülendirmeler. Angular dimension: Açısal ölçülendirme. Radius dimension: Yarıçap ölçülendirme. Diameter dimension: Çap ölçülendirme Ordinate dimension: Sıralı ölçülendirme Leaders and tolerance: Gösterge ve toleranslar Bir ölçü biçemin içinde farklı ölçülendirme türlerine göre farklı ayarlar yapmak mümkündür. Linear ölçülendirme için ayrı, diameter ölçülendirme için ayrı ayarlar yapabiliriz. Onur YILDIRIM 71

72 Modify: Listeden seçilmiş olan ölçü biçemin özelliklerini değiştirerek yeni bir ölçü biçemini oluşturabiliriz. Override: Ölçü biçemi için geçici bir alternatif üretir. Seçilmiş biçem üzerinde her türlü değişiklik yapabiliriz. Bu özellik ayarlarını değiştirmeye fazla gerek yok. Compare: Listeden seçilmiş ölçü biçemini diğer ölçü biçemleri ile karşılaştırır. Karşımıza gelen Compare Dimension Styles diyalog kutusunda en altta bulunan ölçü biçemlerin birbirlerinden farklı olan kısımlarını görebiliriz. Bunun için Compare yazan kısma ölçü biçemin adını, açılan listeden seçeriz. With yazan yere de açılan listeden diğer ölçü biçemini seçeriz. Bu karşılaştırmanın olabilmesi için en az iki ölçü biçemi gereklidir. ÖLÇÜ BĠÇEMĠ AYARLARI: New, Modify, Override düğmelerinden birine tıklandığında ölçü biçemi (Dimension Style) ayarları yapılırken hep aynı diyalog kutusu kullanır. New Dimension Style diyalog kutusunda altı sekme vardır. Bunlar sırası ile inceleyelim: Lines and Arrows: Onur YILDIRIM 72

73 Dimension Line: Ölçü çizgisi ayarları yapılır. Color: Ölçü çizgisi rengi ayarlanır. Lineweight: Ölçü çizgisinin çizgi kalınlığını gerekirse ayarlanabilir. Extend beyon ticks: Tick ölçü çizgisinin yanlara doğru ölçü çizgisi uzantısı olarak çıkıntısının ne kadar olacağı yazılır. Baseline spacing: Paralel iki ölçü çizgisi arasındaki aralığı çizgi birimi cinsinden yazılır. Supress: Ölçü çizgisinin ilk ucu olan Dim1 ve ikinci ucu olan Dim2 için kıtucuklar işretli olursa ölçülendirmenin uc kısımlarındaki ölçülendirme işaretleri seçili olmaz. Ölçü çizgisi uçları boş olur. Extension Line:Ölçü çizgisinden nesneye bağlanan uzatma çizgisinin ayarları yapılır. Color: Uzatma çizgisi rengi ayarlanır. Lineweight: Uzatma çizgisinin çizgi kalınlığını gerekirse ayarlanabilir. Extend beyon dim lines: Ölçü çizgisinin üstüne doğru uzatma çizgisi çıkıntısının ne kadar olacağı yazılır. Offset from origin: Uzatma çizgisinin başlangıcının nesne ile rasında kalacak boşluk. Sayı yazılmazsa uzatma çizgisi nesneye değer. Supress: Uzatma çizgisinin, ölçü çizgisi üzerindeki çıkıntısının iptal edilmesi için kutucukların biri veya ikisi işaretli olmalıdır. Arrowheads: Ölçülendirme işareti (arrow,tick gibi) ayarlarını yapar. 1 st : 1. Ölçülendirme işareti. 2 nd : 2.ölçülendirme işareti. Leader: Gösterge işaretinin şekli ayarlanır. Size: Ölçülendirme işareti büyüklüğü çizim birimi cinsinden alınır. Center Marks For Circle: Type: Yay ve çember merkezini ifade eden merkez iminin şeklini ayarlar. Mark: + şeklinde merkez imi olur. Line: Çap boyunca boydan boya birbirine dik iki çizgi olur. Onur YILDIRIM 73

74 None: Hiçbir anlamı olmayan, yok seçeneğidir. Size: Merkez imi büyüklüğü. Text: Ölçü metinidir. Ölçü çizgisi üzerindeki metinleri düzenler. Text Appearance: Ölçü metninin biçimini düzenler. Text style: Ölçülerde kullanılacak metin biçemini düzenler. Text color: Ölçü metninin rengi ayarlanır. Text height: Ölçü metnin yüksekliği çizim birimi cinsinden girilir. Fraction Height Scale: Kesirli ifadelerin ölçü metnine oranlarını belirler. Bu ayar ile uğraşmaya gerek yok. Onur YILDIRIM 74

75 Draw frame around text: Eğer kutucuk işaretli olursa ölçü metnini dikdörtgen içine alır. Text placement: Ölçü yazısının ölçü çizgisi üzerindeki konumunu ayarlar. Vertical: Ölçü yazısının ölçü çizgisi üzerinde dik konumda olmasını sağlar. Centered: Ölçü yazısı, ölçü çizgisinin içinde,ortasındadır. Above: Ölçü yazısı, ölçü çizgisi üzerine yerleştirilir. Outside: Ölçü metnini ölçü çizgisinin dışına yerleştirilir. JIS: Japon standartlarına uygun olacak şekilde ölçü yazısını yerleştirir. Horizontal: Ölçü metnini ölçü çizgisi üzerinde yatay hizalanmasını yapar. Centered: Ölçülendirme çizgisinin ortasında bulunur. 1 st extension line: 1. Uzatma çizgisine yanaşık ve ölçü çizgisine paraleldir. 2 nd extension line: 2. Uzatma çizgisine yanaşık ve ölçü çizgisine paraleldir. Over 1 st extension line: 1. Uzatma çizgisi üzerinde ve ölçü çizgisine diktir. Over 2 nd extension line: 2. Uzatma çizgisi üzerinde ve ölçü çizgisine diktir. Offset from dim line: Ölçü metnin ölçü çizgisine gömülmesi durumunda, metnin iki yan boşluklarını belirler. Text alignment: Ölçü metnin, ölçü çizgisi üzerinde hizalanmasını ayarlar. Horizontal: Ölçü metnin yatay durumda kalmasını sağlar. Aligned with dimension line: Ölçü metnini, ölçü çizgisi ile hizalar yani paralel olmasını sağlar. Genellikle biz bu seçeneği kullanırız. ISO standart: Uzatma çizgisi arasında metnimiz kalıyorsa, ölçü çizgisi ile hizalar, paralel yapar. Metin uzatma çizgisi dışında bulunuyorsa, yatay olarak hizalar. Fit: Ölçülendirme yaparken yer darlığı nedeni ile ölçülendirme metnini ve ölçülendirme işaretini küçültmemiz gerekmektedir. Fit options: Bu seçenekler ise şöyle özetlenebilir: Either the text orthe arrows,whichever fits best: Metin veya ölçü şeklinden hangisini sığdğrmak uygun ise onu seçer. Arrows: Okları uzatma çizgileri arasında tutar, yazıyı da dışarı atar. Text: Ölçü metni uzatma çizgileri arasında yerleştirir, oklar ise dışarıda kalır. Both text and arrows: Metin ve oklardan herhangi biri bile sıkışık olsa, ikisini de dışarı atar. Always keep text between ext lines: Metni uzatma çizgileri arasına sığdırır. Suppress arrows if they don t fit inside the extension lines: Uzatma çizgileri arasında yer yok ise tümünü görünmez hale getirir. Text placement: Metin olması gerektiği yerde bulunamıyorsa aşağıdakilerden biri seçilir: Beside the dimension line: Ölçü metni, ölçü çizgisinin yanına yerleştirilir. Over the dimension line, with a leader: Ölçü metnini bir gösterge ile ölçü çizgisinin yukarısına yazdırır. Over the dimension line, without a leader: Ölçü metnini bir gösterge kullanmadan ölçü çizgisinin yukarısına yazar. Kullanılışlı bir komuttur. Scale for dimension features: Fit options: Bu seçenekler ölçeğini yandaki kutucuğa girerek değiştirebiliriz. Scale dimension to layout(paper space): Ölçülendirmemizin, layout modunda kullanacağımız ölçeğe uyarlanmasını istersek bu seçeneği işaretleriz. Fine tuning: Ölçü metninin yerleştirilmesi ile ilgili. Place text Manually when dimensioning: Ölçü metnini dilediğimiz yere yerleştirebiliriz. Always draw dim line between ext lines: Ölçü okları uzatma çizgisi dışında bile kalsa yine de ölçü çizgisini iki uzatma çizgisi arasına yerleştirir. Kullanılışlı bir seçenektir. Primary Units: Ölçü birimini ile ilgili düzenleme yapılır. Onur YILDIRIM 75

76 Linear dimension: Doğrusal ölçülendirme ayarları. Unit format: Birim olarak Windows Desktop veya Decimal (ondalık) kullanırız. Precision: Ölçü metnin ne kadar küsürlü sayı olacağını ayarlarız. Fraction format: Bayağı kesir ölçü birimini seçmiş isek o zaman bu kutu aktif olur ve seçeneklerine girilebilir. Decimal separator: Decimal ölçü birimini kullanırsak ondalık kesir sayıların arasını nokta, virgül veya boşlu olarak ayırabiliriz. Round off: Küsürlü sayıya, girilen ondalık sayı hassasiyetinde yuvarlatma yapabilir. Prefix: Ölçü metninin önüne özel karakterler (+,- gibi) ekleyebiliriz. Suffix: Ölçü metinlerinin sonuna özel karakterler veya cm,m gibi yazılar ekleyebiliriz. Measurenent scale: Ölçü değerinin ölçeğini ayarlarız. Scale faktör: Ölçek katsayısı girilen sayı ile ölçülen uzunluk çarpılır. Apply to layout dimensions only: Layout (paper space) modunda geçerli olması için onay kutucuğu işaretlenir. Zero suppression: Ölçülerdeki rakamların küsüratlarını atar. Leading: Virgülden önceki 0 rakamı göstermez. Örn. 0,5=>,5 gibi gösterir. Trailing: Virgülden sonra gelen fazlalık sıfırları göstermez. Örn. 5,500=> 5,5 gibi. 0 feet: Ayak uzunluk biriminde 0 küsüratı göstermez. 0 inches: Parmak ölçü biriminde 0 küsüratı göstermez. Angular dimensions: Açılı ölçülendirme ayarları. Units format: açılı ölçü birimlerini seçeriz. Precision: Açılı ölçü sayısında virgülden sonra kaç sıfır yazılacağını belirleriz. Örn. 30,0 gibi. Zero suppression: Açılı ölçülendirmeler sonucu çıkan sıfırlardan kurtulmayı sağlar. Leading: Virgülden önceki sıfır rakamını göstermez. Örn. 0,5=>,5 gibi. Trailing: Virgülden sonraki sıfır rakamını göstermez. Örn. 55,000=>55 gibi. Onur YILDIRIM 76

77 Alternate Units: Ölçü birimine alternatif diğer mimari,ayak, parmak gibi ölçü birimleri ile yanında gösterilir. Display alternateunits: Bu seçenek işaretli olursa sönük olan diğer seçenekler aktifleşir. Alternate units: Unit format: Alternatif ölçü birimlerini gösterir. Precision: ondalık kesirli kısmın, virgülden sonraki hane sayısını gösterir. Multiplier for alt units: Esas ölçü değeri ile alternatif ölçü değeri değeri arasındaki katsayıdır. Round distances to: Belirli bir katsayı etrafında yuvarlatır. Prefix: Alternatif ölçü değerinin başına ön ek ekleme yapar. Suffix: Alternatif ölçü değerinin sonuna son ek ekleme yapar. Zero suppression: Küsüratlardaki sıfırlardan bizi kurtarır. Leading: Virgülden önceki sıfır rakamını göstermez. Örn. 0,5=>,5 gibi. Trailing: Virgülden sonraki sıfır rakamını göstermez. Örn. 55,000=>55 gibi. 0 feet: Bir ayak uzunluk biriminden küçük ölçülerde 0 rakamı göstermez. 0 inches: Parmak ölçü birimi bir tam ayak ölçüsüne denk oluyorsa parmaklı kısım gösterilmez. Placement: Alternatif ölçü değeri ölçü değerinin neresinde olacağını belirler. After primary value: Alternatif ölçü değeri, esas ölçü değerinin yanında gösterilir. Below primary value: Alternatif ölçü değeri, esas ölçü değerinin altında gösterilir. Tolerances: Teknik dilde kabul edilen en küçük hata payına tolerance denir.. Tolerance format: Tolerans değerini ölçü çizgisi üzerinde nasıl gösterebileceğimizi ayarlar. Method: Tolerans hesap metodlarını gösterir. None: Tolerans hesaplamaz. Symmetrical: tolerans değeri ekler. Deviation: Ölçü değerinin yanına en yüksek ve en düşük hata payı değerini yazar. Limits: Ölçü değerinin kendisini göstermez. Onun yerine hata payı değerlerlerinden yüksek olanı üste, düşük değer ise alta yazar. Basic: Ölçü değerini kutu içinde gösterir. Precision: Toleranslı değerin virgülden sonra kaç haneli olacağını gösterir. Upper value: En yüksek hata payı değeri girilir. Örneğin bina çizimi için cm cinsinden ölçülendirmede 1cm hata payını girebiliriz. 100 cm lik bir uzunluğun hata payı değeri, ölçü değerinin 1cm üstüdür. Yani 101 cm dir. Basic ve none seçeneklerinde etkinleşmez. Lower value: En düşük hata payı değeri girilir. Örneğin bina çizimi için cm cinsinden ölçülendirmede 1cm hata payını girebiliriz. 100 cm lik bir uzunluğun hata payı değeri, ölçü değerinin 1cm altıdır. Yani 99 cm dir. Deviation ve limit seçeneklerinde etkinleşir. Scaling for height: Tollerans sayısının yüksekliğini ölçü sayısının yüksekliğini dikkate alır. Girilen oranla çarpar, yüksekliği değişir.. Vertical position: Symmetrical ve deviation toleranslarında kullanılır. Bottom: Alt hata değeri sayısı hizasına göre ölçü sayısı hizalanır. Middle: Tolerans sayısı, ölçü sayısı yüksekliğince ortalanır. Top: Üst hata değeri sayısı hizasına göre ölçü sayısı hizalanır. Zero suppression: Toleranslardaki gereksiz sıfırlardan bizi kurtarır. Leading: Virgülden önceki sıfır rakamını göstermez. Trailing: Virgülden sonraki sıfır rakamını göstermez. 0 feet: Bir ayak uzunluk biriminden küçük ölçülerde 0 rakamı göstermez. 0 inches: Parmak ölçü birimi bir tam ayak ölçüsüne denk oluyorsa parmaklı kısım gösterilmez. Alternate unit tolerance: Onur YILDIRIM 77

78 Precision: Alternatif ölçünün toleransta kullanılacak küsürlerin, virgülden sonraki hane sayısını gösterir. Zero suppress: tolerans hesapları sonucu ortaya çıkabilecek sıfırları yok eder. ÖÇÜLENDĠRME YAPMAK: Nesneyi ölçülendirmek için Dimension araç çubuğundan veya komut satırına dim Komutlarını yazarak yapabiliriz. Linear dimension: Doğrusal ölçülendirme yapar. Ard arda yatay ve düşey olarak ölçülendirmeyi yapabiliriz. Ölçülendirilecek nesnenin ilk noktası ve sonrasında da diğer ikinci noktası işaretlenir. Son olarak ölçü çizgisinin nesneden olan uzaklığını belirtilir. Mouse ile de işaretlenerek uzaklık belirtilebilir. Komut satırından Dim yazıp enterledikten sonra yatay ölçülendirme için horizontal (hor),düşey ölçülendirme için de vertical(ver) yazıp enterleyerek ölçülendirme yapılabilir. Ölçülendirme yapılırken ikinci noktayı da işaretlediğimizde karşımıza aşağıdaki seçenekler çıkar. Sırası ile bunları görelim: Mtext: Multiline text diyalog kutusu görülür. Ölçülmüş olan değer yanına başka bir metin ilave edebilir veya ölçülmüş metni silip, istediğimiz metini yazabiliriz. Text: Karşımıza gelecek olan enter dimension text yazısının yanına istediğimiz metni yazabiliriz. Ölçülen sayımız değişmiş olur. Angle: Ölçü metnini ölçü çizgisi ile yaptığı açıyı değiştirebiliriz. Horizantal : Sadece yatay ölçülendirme yapma imkanı sağlar. Vertical: Sadece düşey ölçülendirme yapma imkanı sağlar. Rotated: İstediğimiz açıda ölçülendirme yapma imkanı verir. Aligned dimension: Hizalı ölçülendirmedir. Nesnenin kenar çizgisi hangi doğrultuda ve açıda olsa bile ölçü çizgimiz nesne kenarına hizalı olarak ölçülendirme yapılır. Ordinate dimension: Sıralı ölçülendirme yapar. Başlangıç noktası 0,0 a göre x ve y istikametinde ölçülendirme yapılarak ardı ardına cismin ölçü değerleri bulunmuş olur. Komut satırı ile de yapacak olursak, Dim komutunu yazıp enterledikten sonra Ordinate kısaca Ord yazılır. Nesnemizin ölçüleceği yerini seçtikten sonra komut satırında alt seçenekler görülecektir.bunlar: Onur YILDIRIM 78

79 X Datum: Bu parametre ile başlangıç noktasından sadece X istikameti boyunca ölçülendirme yapar. Y Datum: Bu parametre ile başlangıç noktasından Y istikameti boyunca ölçülendirme yapar. Mtext: Multiline text diyalog kutusu görülür.ölçülmüş olan değer yanına başka bir metin ilave edebilir veya ölçülmüş metni silip, istediğimiz metini yazabiliriz. Text: Karşımıza gelecek olan enter dimension text yazısının yanına istediğimiz metni yazabiliriz. Ölçülen sayımız değişmiş olur. Angle: Ölçü metnini ölçü çizgisi ile yaptığı açıyı değiştirebiliriz. X ve Y parametrelerini girmeden de iki yöne doğru ölçülendirme yapılabilir. Radius dimension: Yarıçapı ölçülendirir. Yay ve çemberin ölçülendirilmesinde kullanılır. Araç çubuğundan Radius seçilir. Ölçülendirilecek yay işaretlenir. Böylece bir oklu çizgi (leader) yaya değerek yarıçap değeri belirtilir. Yarıçapın önünde R yazar. Komut satırından yazacak olursak dim komutundan sonra radius veya kısaca rad yazılmalıdır. Diameter dimension: Çapı ölçülendirir. Yay ve çemberin ölçülendirilmesinde kullanılır. Araç çubuğundan Diameter seçilir. Ölçülendirilecek yay işaretlenir. Böylece bir oklu çizgi (leader) yaya değerek çapın değerini belirtir. Çapın önünde sembolü vardır. Angular dimension: Açılı ölçülendirme yapar. Açıyı oluşturan iki çizgiye teker teker değdirilir. Sonrasında da açı ifadesinin bulunacağı yer tesbit edilir. Komut satırında Dim komutundan sonra Angular veya kısaca Ang yazılabilir. Quick dimension: Hızlı ölçülendirme yapar. Autocad 2000 ile gelen harika bir özelliktir. Nesneyi seçtikten sonra istediğimiz yönünü tayin edip tıkladığımızda ardı ardına ölçülendirmenin birden oluştuğunu göreceğiz. Continuous: Bilgisayarda kendi parametresini yazmadan kendiliğinden aktif olan bir komuttur. Nesneleri tek tek seçip ölçü çizgisinin yerini belirledikten sonra yan yana ölçülendirmelerin birden olduğu görülecektir. En sık kullanılan bir komuttur. Staggered: Nesnemizin dış kısmını oluşturan girintili veya çıkıntılı kısımların her birini ayrı ayrı, yatay veya düşeye paralel ölçülendirir. Baseline:Seçili nesnelerin kenar kısımları tek tek soldaki sabit bir noktadan uzaklıkları ölçülendirilir. Bu ölçülendirmeler seçilen nesnemize paralel olacaktır. Ordinate: Başlangıç noktasına göre nesnelerin mesafeleri sıralı veya kotlu olacak şekilde ölçülendirme yapar. Başlangıç noktasını orijine (0,0) göre değil de kendimizin belirtmiş olduğu noktaya göre olmasını isteyebiliriz. Bunun için nesneyi seçtikten sonra Point dautum kısaca P yazarız. Bizden yeni bir başlangıç noktası istenecektir. Bu nokta işaretlenir. Ölçü çizgisinin yerin de belirterek işlem tamamlanır. Radius: Seçili nesneler üzerinde bulunan yay ve çemberlerin sadece yarı çaplarını kendi üzerlerinde belirtir. Diameter: Seçili nesneler üzerinde bulunan yay ve çemberlerin sadece çaplarını kendi üzerlerinde belirtir. Edit: Hızlı ölçülendirmeyi kullanırken nesneyi seçip eidit parametresini e yazarak etkin kıldığımızda nesne üzerinde ölçü sınır çizgilerinin geçeceği yerlerde x imleri (işaretleri) görülecektir. İstemediğimiz kısımların ölçülendirmelerini yapmamak için bu imler üzerine tıklanarak silinebilir. Yada ilve imler yapmak için ise Add (A) yazılarak ta ilave ölçü imleri elde ederiz. İşlemlerimiz bittikten sonra Exit (X) yazarak çıkabiliriz. Eğer tekrar silmek istediğimiz imler varsa Remove ( R ) yazarak silmeişlemlerini yapıp tekrar X ile edit işlemlerinden çıkarız. Son olarak ölçü çizgisi yerini tesbit edilerek ölçülendirme tamamlanmış olur. Onur YILDIRIM 79

80 Baseline dimension: Paralel ölçülendirmede önceden en az bir ölçülendirme yapılmış olması gerekir. Bu ölçü çizgisine paralel bir kademe üste diğer ölçü çizgisi oluşacaktır. Bu şekilde üst üste paralel olarak ölçülendirme yapılır. Başlangıç noktasına göre sıralı bir ölçülendirme yapar. Ölçülendirilmesini istediğimiz çizgilerin sınırlarını biz seçeriz. Eğik olarak bir ölçü çizgimiz varsa buna paralel diğer çizgilerde eğik olacaktır. Paralel ölçü çizgi ayarlarını Modify Dimension Style diyalog kutusundaki Lines and arrows tan Baseline spacing değeri değiştirilir. Sıralı ölçü verirken çok kullanılabilir. Makine parçası gibi şekillerin ölçülendirilmesinde çok kullanılır. Continue dimension: Aynı doğrultuda art arda ölçü veririz. Bunun için önceden çizilmiş en az bir ölçü çizgimiz olmalıdır. Angular (açılı),ve Ordinate (sıralı-kotlu) ölçülendirmeleri de sürekli bir halde yapabiliriz. Önceden bu ölçülendirmelerden en az bir tane çizilmiş olması gerekir. Mimaride çok kullanacağımız bir ölçülendirmedir. Quick leader: Hızlı gösterge. Çizim üzerinde bazı notlar yazmak için gösterge çizgisi oluşturulabilir. Bu çizginin ucunda ok vardır. Gövdesindeki çizgiler birkaç parçadan oluşabilir. İlk önce okun uç kısmının değeceği yer işaretlenir. Sonra da diğer çizgileri eğik veya doğrusal olarak çizebiliriz. Ayrıca bu gösterge metninin yüksekliğini yeni değer girerek değiştirebiliriz. Komut satırından da Dim komutundan sonra Leader yazılarak ta girilebilir. Fakat siz yine de araç çubuğundaki Quick Leader i kullanın. Çünkü yazı metnini istediğiniz kadar satırlara yazabilirsiniz. Tolerance: Dimension araç çubuğunda bulunur. Kabul edilebilir hata değeri aralığı sembollerle veya sayı ile belirtmek mümkün. Mark : Merkez imini koymak istediğimiz yayı veya çemberi seçeriz. Böylece merkezi belirten bir işaret belirir. ÖLÇÜLERĠ DÜZENLEMEK: Çizim üzerinde bazen ölçülerin özelliklerini değiştirmemiz gerekir. Aşağıda şekillerde ölçüler üzerinde düzenleme yapabiliriz: Dimension edit (DIMEDIT) : Araç çubuğunda seçilir veya komut satırından da yazabiliriz. Ölçülendirmenin şekli üzerinde değişiklik yapabiliriz. Dimedit komutu alt seçenekleri sırası ile şöyle bir tanıyalım: Home: Üzerinde değişiklik yapmış olduğumuz ölçü metnini ilk haline getirir. New: Seçmiş olduğumuz metini açılan Multiline text editör diyalog kutusu üzerinde yeni metni yazarak değiştirebiliriz. Rotate: Seçmiş olduğumuz ölçü metnini istediğimiz açıda döndürebiliriz. Oblique: Ölçü uzatma çizgisini seçerek istediğimiz açıda eğik hale getirebiliriz. Dimension text edit (DIMTEDIT): Komut satırından Dimtedit yazarak yada araç çubuğundan seçerek yapabiliriz.ölçü metninin(sayısının) ölçü çizgisi üzerindeki konumunu değiştirmeye yarar. Ayrıca ölçü metninin aşağıdaki özelliklerin uygulanmasını sağlayabiliriz. Left: Ölçü metnini, ölçü çizgisi üzerinde paralel olarak sola yaslar. Right: Ölçü metnini, ölçü çizgisi üzerinde paralel olarak sağa yaslar. Home: Üzerinde değişiklik yapmış olduğumuz ölçü metnini ilk haline getitrir. Angle: Seçmiş olduğumuz ölçü metnini istediğimiz açıda döndürebiliriz. Onur YILDIRIM 80

81 Ddedit (ED): Komut satırından ED yazarsak ölçü sayısının üzerinde değişiklik yapabiliriz. Text Formatting penceresinden istediğimiz değişikliği yapabiliriz. Dimension update: Ölçülendirmeler üzerinde değişiklik yaptıktan sonra bunları güncellemek için bu komutu çok kullanırız. TARAMA (HATCH): Çizimleri anlamlı hale getirebilmek için onların taranması gerekir. Tarama seçili nesnenin istenilen desen türü ile içinin çizilmesidir. Tarama, desenler ile yapılabileceği gibi bir de, taranılacak alanın o anki aktif olan renk ile içine dolgu (solid) yapmak mümkündür. Tarama işlerini en sona bırakmak çalışma hızımız açısından önemlidir. Eğer tarama yapıldıysa o an kullanılmayan taramaları dondurmak iyi olacaktır. HATCH (-H): Bu tarama biçimi daha çok Autocad 14 ten önce kullandığımız sıradan bir taramadır. Komut satırına Hatch,kısaca H yazarak ulaşabiliriz. Karşımıza çıkan tabloda tarama deseni, ölçeği ve açısını ayarlanır. Sonra da taranacak kapalı nesne seçilir. Mouse ile de içi tıklanabilir. Dışındaki çerçevesi ile tarama arasında hiçbir bağlantı yoktur. BOUNDARY HATCH (H):Seçili nesneyi oluşturan çerçevenin dışındaki nesneleri de tarayıp taramayacağımıza karar vermeliyiz. Çerçeve de yapılan değişiklikler taramayı da etkileyecektir. Komut satırına BHATCH,BH veya H yazarak, Boundary Hatch diyalog kutusu karşımıza gelir. Burada yer alan bölümleri inceleyelim: Quick: Bu sekmede şu kısımlar vardır: Type: Tarama tipleri Predefined: Autocad in kendi desenlerini kullanmamızı sağlar. User defined: Taranılacak alanın o anki aktif olan çizgi tipini kullanarak tarama yapar. Custom: Özel olarak yapılmış tarama nesnelerini.pat uzantılı dosyalarda saklanan desenleri kullanmamızı sağlar. Bunun için Express Tools u kullanırız. Pattern: Autocad in içinde bulunan tarama desenlerinin isimlerin görürüz. Swatch: Seçilmiş olan tarama desenini görüntüler. Eğer mouse ile tıklarsak Hatch Pattern Palette diyalog kutusu görülür. Burada şu sekmeler vardır: ANSI: Amerikan standartlarına uygun tarama desenleri görülür. ISO: Uluslar arası standartlara uygun tarama desenleri görülür. Other Predefined: Autocad in kullandığı diğer tarama desenleri görülür. Custom: Kullanıcı tarafından tanımlanan tarama desenleri varsa görülür. Custom pattern: : Kullanıcı tarafından tanımlanan tarama deseni varsa Type den Custom u seçerek aktif hale getiririz. Onur YILDIRIM 81

82 Angle : Tarama desenin yatay ile yaptığı açı sayısal olarak girilebilir. Normalde 0 değeri bulunur. Yani taramalar görüldüğü gibidir. Scale: Tarama desenin ölçeğini büyük girdiğimizde aralık değeri büyüyecektir. Relative to paper space: Layout modunda iken, tarama desenin sayfa düzeninde ölçek birimine göre uyarlamasını yapar. Spacing: Kullanıcının oluşturduğu taramaların desen aralıklarının ayarıdır. ISO pen width: ISO standardındaki taramalar için çizgi kalınlığıdır. Advanced: Boundary Hatch in ikinci sekmesinde ise şu kısımlar vardır: Island detection style: Tarama biçimlerini seçebiliriz. Bunlar: Normal: İç içe bulunan nesnelerde dıştan içe doğru bir dolu bir boş olacak şekilde taramayı gerçekleştirir. İç içe iki alan varsa ve sadece dış alan taranacak ise o yere tıklanır. İç içe üç alan olduğu zaman herhangi nesne içine tıklanırsa otomatik olarak Autocad hepsini seçer, ama dıştan içe doğru, dolu boş şeklinde tarama yapılır. Oueter: Birbiri içinde bulunan nesnelerde sadece dış nesne çerçevesi ile bir içinde bulunan nesne arası taranır. Ignore: Birbiri içinde bulunan nesnelerde sadece dış nesne çerçevesi içinde kalan bütün nesneler taranır. Object type: Retain boundaries kutucuğu seçili iken Object type in altında bulunan liste kutusu aktif olur. Burada tarama çerçevesinin polyline(birleşik çizgi) veya Region (bölge) mi taranacağına karar verilir. Boundary set:belirlenen yerdeki tarama sınırını oluşturmaya karar verilir. New: Buna tıklanıldığında ekranımıza geri dönebiliriz. Seçilen çerçeveleri sınır olarak tanımlayabiliriz. Current Wiewport/ Existing Set: Bulunduğumuz ortamda tüm nesnelerden çerçeveşer oluşturabiliriz. Island detection method: Çerçeve içinde kalan adacıkların taramaya dahil edileceğini belirlememize yarar. Bunlar: Flood: Sınır nesnelerini ve adacıkları taramaya dahil eder. Ray casting: Belirtilen nokta istikametine doğru hayali bir çizgi yapar Saatin tersi yönünde sınır çizerek içinde kalan adacıklar da sınır olur. Onur YILDIRIM 82

83 ÖRNEK PLANLAR: Onur YILDIRIM 83

84 TARAMA YAPMAK: Pick point: Tarama yapacağımız nesne içine tıklamak için bu seçeneği kullanırız. Select object: Tarama yapılacak nesne çerçeveleri seçilir. Remove Island: İç içe olan nesnelerin çerçevelerini tarama yaparken bazı nesnelerin taranmasını istemiyorsak üzerine tıklamak sureti ile seçeriz. Wiew selection: Taramasını yapacağımız nesnelerin son olarak seçili durumlarını görürüz. Inherit Properties: Çizimdeki taralı nesnelerin taramalarını seçerek diğer tarama yapmak istediğimiz nesneler içine tıklayabiliriz. Böylece match properties teki gibi aynı tarama kopyalanmış olur. Preview: Burada çizimi geçici olarak taranmış bir şekilde görürüz. Double: User defined seçili iken double aktif olur. Buradaki taramaya yatay olan çizgiler üzerine düşey çizgiler de eklenir. Composition: Burada iki seçenek karşımıza çıkar: Associative: Taranacak alanın çerçeve çizgisi ile beraber bir bütün olması sağlanır. Eğer nesne çerçevelerini hareket ettirilerek başka yöne kaydırmamız durumunda tarama da beraberinde nesne çerçevesine uyacak ve boşluklar doldurulacaktır. Nonassociative: Tarama ile çerçeve arasında hiçbir ilişki olmaz. Onur YILDIRIM 84

85 TARAMA DÜZENLEMEK (EDIT HATCH): Tarama deseni içindeki başka bir cizim nesnesini kaydırdığımızda içindeki tarama da boşlukları dolduracaktır. Dış çerçeve içindeki nesneyi silince de içi o tarama ile dolacaktır. Tarama nesnesini veya çerçeveyi copy, move,scale,stretch gibi komutlarla düzenleme yapabiliriz. FILLMODE: Buradaki değişkenin değeri 0 olursa dolgu ve taramaların görünürlüğünü gizler. Tekrar görünür olması için 1 yazılır. Bunları kabul ettirmek için Regen(re) yazılmalıdır. FILL: Bu komutta da aktif on durumundaki halini kapalı off durumuna getirebiliriz. Tarama yapmak için açılan pencereden Swatch yazısının yanındaki tarama şekline tıklayarak açılan pencereden istenilen desen seçilebilir. Add Pick point düğmesi ile kapalı alan içine tıklanır. Add Select object düğmesi ile de kapalı şeklin kenarına tıklayarak seçim yapılır. Inherit Properties düğmesi ile önceden yapılmış taramaların aynı desenini diğer yerlere uygulayabiliriz. Gradient kısmında One color ve Two color seçenekleri vardır. Değişik boyalı desenlerden birisi seçilir. Onur YILDIRIM 85

86 Onur YILDIRIM 86

87 Onur YILDIRIM 87

88 Onur YILDIRIM 88

89 Onur YILDIRIM 89

90 Onur YILDIRIM 90

91 Onur YILDIRIM 91

92 Onur YILDIRIM 92

93 Onur YILDIRIM 93

94 Onur YILDIRIM 94

95 Onur YILDIRIM 95

96 KOORDĠNAT SĠSTEMLERĠ: WCS (World Coordinate System): Dünya koordinat sistemi olan iki boyutlu ve üç boyutlu plan bakışı yani görüntüsüdür. Bu sistemde orijin 0,0,0 dır. Sanal dünyamızın koordinat sistemidir. Sol alt köşede WCS ikonu görülür. Burada W sembolü vardır. UCS (User Coordinate System): Kullanıcı koordinat sistemidir. Kullanıcılar kendilerine uygun çalışma ortamı oluşturabilirler. Böylece daha rahat çizime ulaşabilme imkanına sahip olurlar. WCS (World Coordinate System) dünya koordinat sistemimizin konumundan farklı bakışlarda oluşturulur. UCS nin konumunda kendi eksenlerinin(x,y,z) birbirine dik olması gerekir. UCS ayarları: Ortophedic Ucs s: Hazır ucs lerdir. Burada dducs yazılarak ekrana gelir. Named Ucs s: Yeni Ucs mize isim vererek oluştururuz. Aşağıda listede görülürler. Settings: Ucs ile ilgili bakış penceresi ve ucs ikonu ile iligili ayarlar yapılır. UCS: Object Ucs: Belirtilen çizgilere ve yüzeylere göre Ucs yi hizalar. Face Ucs: Katı modellerin seçilen yüzeyine Ucs ikonu hizalanır. View Ucs: O bulunduğu görünüşe göre Ucs ikonu hizalanır. Origin Ucs: Ucs nin originini istenilen yere, noktaya taşır. Z Axis Vector Ucs: Ucs nin Z axis ini istenilen doğrultuya hizalar. 3 points Ucs: 3 noktaya göre Ucs hizalanır. (Merkez nokta, x ve y eksen hizaları) LAYOUT (PAFTA DÜZENİ) AYARLARI : Layout ortamına gelmeden modelimizin plot komutu ile bulunduğu limite göre çıktısını alabiliriz. Aşağıdaki durum çubuğundaki Model de (uzay ortamında) çizimimiz üzerinde işlemler yapabiliriz. Paper de ise çizim üzerinde değil de kağıt düzeni üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Layout1 sekmesi tıklandığında Page Setup diyalog kutusu ekrana gelir. Burada yapılacak ayarlar görüntüyü etkiler. Layout kısmına istediğimiz adı yazabiliriz. Page SetupName kısmındaki Add sekmesi tıklanırsa yeni sayfa düzeni ayarı için User Defined Page Setup diyalog kutusu ekrana gelir. Buradaki yeni ayar setine ad veririz. Layout Settings sekmesinde, Paper size and paper units kısmında çizici veya yazıcının kağıt boyutlarını ve sayfa görünümünü ayarlarız. OK ile layout ortamına geri döneriz. Beyaz sayfa bizim çizim kağıdımızı, içindeki kesikler ise baskı sınırlarını göstermektedir. Layout ortamında yapacağımız çizimler veya düzenlemeler model ortamını etkilemez. Yani çıktısı alınacak kağıdın üzerinde değişiklikler yapabiliriz. Çizimimize geri dönmek için Model tıklanır. Model ortamına geçtiğimizi UCS ikonundan da anlayabiliriz. Çizim penceresinin altındaki Layout sekmesine farenin sağ tuşu ile tıklanırsa açılan içerik menüsündeki öğeler ile layout düzenlemeleri yapılabilir. New layout: Yeni sayfa ekler. From template: Sayfa düzeni ve pafta anteti gibi özellikler ile hazır şablonu çizimimize ekler. Buradaki select file diyalog kutusundan Template dizini içindeki şablonlardan biri seçilebilir. Çağrılan bu şablon layout sekmelerinin en sonunda yer alır. Delete: Layout paftasını siler. Rename: Layout paftasının ismini değiştirir. Move or copy: Seçili layout sekmesini çıkan diyalog kutusunda işaretler. Onur YILDIRIM 96

97 Select all layouts: Layout paftalarının hepsini seçili hale getirerek, üzerinde işlem yapmamıza imkan verir. Page setup: Page Setup diyalog kutusunu ekranımıza getirir. Burada layout ayarlarını değiştirebiliriz. Plot: Layout paftasını kağıda çıkarmak için çizdirme veya yazdırma işlemlerini başlatır. LAYOUT ORTAMINDA ÇĠZĠM ÖLÇEĞĠNĠ DEĞĠġTĠRMEK: Modelimizin çizim nesnemizin büyüklüğü Layout ortamında tam olarak beyaz kağıda sığacak şekilde ekranımızda görülür. Burada ölçek değeri 1:1 yazılmalıdır. Ayrıca Paper size boyutu istediğimiz kağıt boyutu seçilmelidir. Örneğin 420/297 gibi. Bu kağıt boyutunun altındaki mm düğmesi seçili olmalıdır. Page Setup ta yapacağımız ölçek değişikliği ile kağıt ortamında nesnemiz büyür veya küçülür. Çizimimizde bulunan bir bölgenin değişik ölçeklerde çıktısını almak mümkündür. Layout ortamında MODEL yazısı var iken istediğimiz ölçekte şekli büyültüp küçültebiliriz. Bunun için durum çubuğunda Paper yazan yere tıklanırsa Model aktif olur. 1/50 ölçeğinde Layout ortamında çıktı almak için 1cm çizim uzunluğu için, 50 cm gerçekteki uzunluk değeri vardır. Layout ortamındaki çıktı biriminde mm cinsinden uzunluk girildiğinden 1cm= 10mm olur, dolayısı ile ölçek katsayısı (xp)olarak 10/50=0.2 yazılmalıdır. 1/50 ölçek için işlem olarak; Command: Zoom : S : 0.2xp yazılır. 1/100 ölçek için işlem olarak; Command: Zoom : S : 0.1xp yazılır. 1/20 ölçek için işlem olarak; Command: Zoom : S :0.5xp yazılır. Çizim kağıdı boyutlarını değiştirmek için ; Örneğin 297/210 olan kağıt boyutunu 210/148 yapabiliriz. Bunun için Layout isminin yazısı üzerine sağ tıklayarak Page Setup ekranımıza gelir. Paper size kısmında istediğimiz kağıt boyutunu yani 210/148 i seçeriz. Kağıt ortamında(layout düzeninde) bulunurken paper ve model kısımları vardır. Paper tıklanırsa model olur. Model tıklanırsa da paper olur. Model kısmında iken görünen çizimin pan ile kaydırılarak çizimin görünmeyen kısmını pencere içine almak mümkündür. Böylece çizimimiz üzerinde istediğimiz bölgenin, istenilen o ölçekte çıktısını alabiliriz. Kağıt üzerinde, yani paper durumunda iken yaptığımız değişiklikler, ilaveler model ortamında görülmez. LAYOUT ORTAMINDA BAKIġ PENCERELERĠ: Bir layout pafta düzeninde birden fazla bakış pencereleri ile çalışabiliriz. Layout1 gibi sayfa düzeni ekranımızda bulunurken Viewports araç çubuğundan Display Viewports Dialog tıklanırsa, Viewports araç çubuğu ekranımıza gelecektir. Buradaki New Viewports sekmesi ile yeni bakış pencereleri oluştururuz. Named Viewports sekmesi tıklanırsa hazırda bulunanlardan biri seçilebilir. Seçim işi bitince çoklu bakış penceresinin kaplayacağı alanın ilk köşesini,sonra da ikinci köşesini işaretleriz. Köşeleri işaretlemeden önce komut satırında fit seçeneği için enter tuşuna basarsak bakış penceremiz veya pencerelerimiz çizdirilecek alana kendiliğinden tam sığdırılır. Onur YILDIRIM 97

98 Layout ortamında bulunan bakış pencerelerinin hepsi birbirinden bağımsızdır. Üzerlerinde Grip editing gibi işlemleri yapmak mümkündür. Polygon Viewports ile çokgen bakış penceresi oluşturabiliriz. Bunun için layout üzerinde kapalı bir çokgen çizmek yeterli olur. Kenarlarındaki grip noktalarını kullanarak bakış penceresi sınırlarını değiştirebiliriz. Convert Object to Viewport seçeneği ile layout üzerine çizmiş olduğumuz çokgen, daire veya elips gibi kapalı çizgi nesneleri seçilerek bunları bakış penceresi haline getirmek mümkündür. Clip Existing Viewport ile oluşturduğumuz bu bakış pencerelerinden herhangi birisinde. çizimimiz üzerinde bulunan kapalı bir nesnenin işaretlenmesi ile çizimimize değdiği yerlerin dışı kırpılmış olur. ġablon OLUġTURMA (MAKE A TEMPLATE) : Şablonlar, bizim daha önceden ayarlarını yapmış olduğumuz çizim dosyalarıdır. Şüphesiz boyutu ve anteti standart olan çizimlerimiz vardır. Birkaç şablon hazırlamak ve gerektiğinde bu şablonlardan birisini açarak kullanmak dolayısıyla yapılması gereken ayarları yeniden yapmamak böylelikle de zamanın uçmasını önlemek hepimiz için önemli olsa gerek. Şimdi bir şablon hazırlayalım: Standart çizimlerimizde kullanmak istediğimiz limit değerlerini oluşturuyorum. Kağıt boyutunu ayarladıktan sonra standart antetimi çiziyorum. Bu projede olmasını istediğim yazı biçemlerini de oluşturup, gerekli yazı işlerini de yazıyorum. Genellikle çizimlerimde kullanacağım Layer leri de oluştururum. Bu şablon dosyamızın ayarlarını Layout ortamında iken tamamlayıp, sonra kayıt yapacağız. Dosya ile ilgili Save Drawing As diyalog kutusunda en altta olan Kayıt türü yerine AutoCAD Drawing Template File (*.dwt) uzantılı olacak şekilde seçtiğimizde Template dizinin içine girmiş oluruz. Burada Autocad tarafından önceden hazırlanmış dosyaları görürüz. Dosya adı yazılı kısımda şablona vereceğimiz ad yazılır. Onaylayıp çıktığımızda şablonumuz hazırdır. VĠEWPOTRS (EKRANI PENCERELERE AYIRMAK) : 3 boyutlu çalışırken ekranımızda aynı anda nesnemizin farklı perspektif veya görünüşlerini bir arada görmek isteriz. View çekme menüsünden Viewports >Named viewports seçilerek ekranımıza yeni oluşturmak istediğimiz nesnelerin görünüşlerini veya perspektiflerini isim vererek ayarlayabiliriz. View çekme menüsünden Viewports >New viewports seçilerek burada oniki tane görünüş veya perspektiflerden oluşan ekran bölümlemeleri görülür. Bunlardan birini de seçip kullanabiliriz. 1-Viewport, 2-Horizontal, 2-Vertical, 3-Horizontal, 3-Vertical, 3-Above, 3-Below, 3-Left, 3-Right, 4-Viewports, P olygon, Object 1 Viewport: Ekranı tek pencere halinde kullanır. 2 Viewport: Ekranı iki pencere halinde kullanır. 3 Viewport: Ekranı üç pencere halinde kullanır. 4 Viewport: Ekranı dört pencere halinde kullanır. Polygonal Viewport: Ekranı çokgen sınırlarına benzeyen konumda bir bakış noktasını layout ortamında oluştururuz. Object: Çizimde önceden oluşturduğumuz kapalı bileşik çizgiyi bakış penceresi olarak kabul eder. Join: Ekranı çoklu olarak bölümlenmiş durumdan, bölümleme alanları işaretlenerek, daha az bölümleme haline getirebiliriz. Save: Ekrandakiı çoklu görüntüyü kaydetmemizi sağlar. Restore: Önceden isim vererek oluşturduğumuz bakış pencerelerini çağırabiliriz. Delete: İsim verip sakladığımız bakış pencerelerini silebiliriz. Onur YILDIRIM 98

99 New Viewports: Yeni bakış penceresini isim vererek oluşturabiliriz. Bunu yaparken Viewports diyalog kutusunun altında bulunan yerden görünüş veya perspektiflerden seçerek oluşturabiliriz. Standart Viewports: Autocad te bulunan bakış pencerelerinin toplu listesini ve yanda da görüntülerini görebiliriz. Named Viewports: Çizimde ad vererek oluşturduğumuz tüm bakış pencerelerini burada görebiliriz.active model configuration ise o anki aktif bakış penceresini gösterir. DIġ REFERANSLAR: XREF: Dış referanslardır. Projemize blok indirdiğimiz gibi Xref komutu ile aynı projemizin değişik kısımlarını ayrı bilgisayarlarda çizerek tek çizimmiş gibi bir proje haline getirebiliriz. Örneğin kapı ve penceremizin bulunduğu kapen.dwg adlı çizim dosyamız olsun. Yine mutfak ve banyo dolaplarının çizildiği dolap.dwg adında çizim dosyası olsun.bu dosyaların içinde bulunacağı proje.dwg adlı dosyamızda toplansın. Yapacağımız bu iliştirme ile birkaç bilgisayarda bulunan kapen ve dolap dosyalarındaki ilaveler proje.dwg çizimine aktarılmış olacaktır. Ayrıca başka bir projeden kendi projemize almak istediğimiz ilave çizimler olabilir. Bunları da kendi projemize bağlayabiliriz. Yani görüntü olarak ekranımıza getiririz. External Reference komutumuza Insert çekme menüsünden Xref Manager seçilerek yada Reference araç çubuğundan External Reference seçilebilir. Karşımıza Xref Manager diyalog kutusu gelir. Onur YILDIRIM 99

100 Attach..: Çizimimize dış referans dosyası ekler. Detach: Dış referans ile ilişiğimizi keser. İşimiz bitince tercih edebiliriz. Unload: Dış referans dosyasının ekrandaki görüntüsünü iptal eder. Reload:Dış referans dosyamızın yeniden çizim dosyamızda görünmesini sağlar. Detach yerine Unload tercih edilebilir. Bind..:Dış referans dosyamızın çizimimizde kalıcı olmasını sağlar ve Xref olma özelliği gider. Eğer normal çizim nesnesi gibi işlemler yapacak isek Explode ile patlatmamız gerekecek. XCLIP (External Reference Clip) : Dış referans dosyasının istemediğimiz kısımlarını kırpabiliriz.modify çekme menüsünden Clip>Xref yada Reference araç çubuğundan da seçilebilir. Xclipframe değeri 1 yapılırsa kırpılan kenar çizgileri görülür. ÇĠZĠME RESĠM EKLEMEK: IMAGE: Çizime resim eklemek için Insert üst menüsünden Raster Image seçilir. Yada Insert araç çubuğundan Image düğmesi tıklanır. Image Manager diyalog kutusu karşımıza gelir. Onur YILDIRIM 100

101 Attach..: Image diyalog kutusunu ekranımıza getirir. Çizimimize iliştireceğimiz resim dosyalarını buradan bularak seçebiliriz. Detach: Resim dosyasını çizimimizden ayırırız. Unload: Seçili dosyaların görüntülerini saklar. Reload: Yeniden görünür hale getirir. Image Clip: Resmi dekupe edebiliriz. Yani kırpabiliriz. Image Adjust: Resmin özelliklerini değiştirebiliriz. Image Quality: Resmin kalitesini biraz artırabiliriz. Image Transparency: Resmleri saydam hale getirebiliriz. Draworder: Birden fazla resimlerin bulunduğu çizim dosyasında resimlerin önceliklerine göre üstte olmaları sağlanır. ÇĠZĠME OLE NESNESĠ YÜKLEMEK: Ole (Object Linking and Embeding), yani nesne bağlama ve gömme olarak ifade edilir. Windows 98/2000 ile WindowsNT işletim sistemlerinde bilgilerin ve resimlerin değişik Onur YILDIRIM 101

102 uygulamalarda kullanımını, paylaşımını sağlar. Örneğin Photo Editör den bir resmi kopyalayıp çizimimiz üzerine yapıştırabiliriz. Cutclip: Veriyi belgeden keser. Copyclip: Veriyi belgeden kopyalar. Pasteclip: Veriyi belgeye yapıştırır. Paste special: Komut satırından Pastespec yada pa yazarak ulaşabiliriz. Bir dosyadaki nesneleri seçip, kopyalama ile yeni bir çizim dosyamıza aktarırken çizim dosyamızdaki Edit çekme menüsünden Paste special seçilir. Bu özel yapıştır seçeneği ile Ole nesnemizi çizimimize gömebilir, aynı zamanda bağlantı yapıştır seçeneği ile bağlayabiliriz. Onur YILDIRIM 102

103 Onur YILDIRIM 103

104 Başka bir yöntem de Autocad çiziminde iken bir sunucu dosyasına ulaşmaktır. Bu dosya ile bağlantı kuracağız. Bunun için Insert çekme menüsünden Ole Object seçilir. Yada Insert araç çubuğundan Ole Object düğmesi seçilir. Nesne Ekle diyalog kutusu ekrana gelir. Dosyadan ekle seçeneği ile başka ortamda bulunan nesne çağırılır. Bu nesneyi çizime bağlayabiliriz. Böylece kendi ortamında nesne üzerinde yapılan değişiklikler, çizim ortamında da kayıt edilerek güncelliğini korur. ĠġĠMĠZE YARAYAN ARAÇLAR: DESING CENTER: Tasarım merkezi denir. Bu araç sayesinde masa üstündeki hatta Web üzerindeki öğelere ulaşmak mümkündür. Burada çizim dosyaları üzerinde bulunan bütün katman,blok gibi bilgilerden istediklerimizi çizim dosyamıza indirebiliriz, kopyalayabiliriz veya bağlayabiliriz. RENAME: Format çekme menüsünden Rename seçilir. Çıkan diyalog kutusundaki sekiz adet nesne türün adlarını değiştirmek mümkündür. PURGE: File çekme menüsünden Drawing Utulites tıklanarak Purge seçilir. Komut satırından Purge yazılır.süpürüp temizleyeceğimiz nesne türlerinin isimleri yanda görülecektir. Bunlar All, Layers, Multiline Styles,Text Styles, Block, Plot Styles, Shapes tir. Bunlardan biri seçilerek karşılarına Y yazarak silebiliriz. N yazarsak veya enterle geçersek o nesneyi silmemiş oluruz. RECOVER: File çekme menüsünden Drawing Utulites tıklanarak Recover seçilir. Karşımıza gelen Select File diyalog kutusundan bozuk olan dosyaları bularak, tamirini yapabiliriz.açılmayan dosyaları onarabiliriz. INQUIRY: Uzunluk, alan ve hacim ile ilgili geometrik bilgilere ulaşılır. Tools çekme menüsünden Inquary seçilerek ulaşılabilir. LIST: Çizimdeki nesne üzeri seçilip, komut satırına list, li veya ls yazabiliriz. Nesne hakkında bilgiler Autocad Text Window da görülür. ID POINT (Locate point): Nesnenin herhangi bir noktasının koordinatını verir. DISTANCE: Komut satırına dist yada di yazılır. İki nokta arasındaki uzunluğu ölçer. AREA: İstenilen yerin alanını ve çevresini bulabiliriz Onur YILDIRIM 104

105 Command satırında Area yada kısaca Aa yazıp enterleriz. Command: Aa kapalı şeklin köşe noktalarına tıklar ve enterleriz. Böylece area (alan) ve perimeter (çevre uzunluğu) bulunmuş olur. Ard arda alan veya çevre uzunluklarını da toplayabiliriz. Bunun için Aa komutundan sonra Add seçeneği için a diyerek alanların köşelerine tıklayarak yada object seçeneği ile kapalı alanlara tıklayarak alanları ardı ardına toplamış oluruz. Ardı ardına alanları da birbirinden çıkarabiliriz. Bunun için; Command: aa (add): a alanın köşelerine tıklanır, yada Object seçeneği için :o ile kapalı alan nesnesine tıklanır ve entere basılır. :subtract (çıkartma için) için s sonra da diğer çıkarılacak alanlar seçilerek yada köşelerine tıklanarak, bu alanlar çıkarılmış olur. verir. MASS PROPERTIES: Katı modellerin hacim, kütle ve atalet momenti gibi bilgileri bize ÇIKTI AYARLARI: File çekme menüsünden Plot seçilir. Komut satırından ise print veya plot yazılabilir. Plot diyalog kutusu karşımıza gelir. Page Setup: Name: Bu sayfadaki değişiklikleri isim vererek kaydedilir. Bunun için Add e tıklanır ve çıktı ayarı ismi yazılır. Onur YILDIRIM 105

106 Printer/Plotter: Name: Yazıcı veya çizici çeşitinin ismi seçilir. Paper Size: Yazıcı veya çizicinin kağıt boyutları ayarlanır. Plot Area: Limits: Limit sınırları içinde kalan bütün çizgiler çıktıya yollanır. Layout: Layout sayfasında iken bu ortamdaki görüntüyü çıktıya yollar. Extend: Zoom extend komutu uygulandığındaki görüntüyü çıktıya gönderir. Display: O an ekranda gördüğü görüntüyü çıktıya gönderir. View: Named view ile oluşturulmuş bakışlardan biri seçilerek çıktıya gönderilir. Window: Çizim ekranında istediğimiz kısmı pencere içine alarak, o kısmı çıktıya gönderir. Plot Offset: Çizimin kağıda yerleşim biçimi ayarlanır. X: Yatay kenar boşluğu ayarlanır. Y: Dikey kenar boşluğu ayarlanır. Center the plot: Çizim kağıt ortasına yerleştirilir. Plot Scale: Fit to paper işaretli olursa çizim kağıda sığacak şekilde yerleştirilir. Bu durumda scale kısmında Custom sönük olarak görülür. Fit to paper işareti kaldırılırsa Custom yanındaki aşağı ok kısmına tıklanır. Açılan listeden istenilen ölçek seçilir. Yada altındaki mm yazısının sol kısmı, çıktı kağıt birimi, altındaki kısma da çizim ekranında kullandığımız ölçü birimi(cm) dir. -1/50 ölçeğine göre; 50cm lik gerçek uzunluk değerini çıktıda 1cm olarak almak istiyoruz. Sol kısma mm olarak değer yazmamız gerekeceğinden 1cm=10mm olarak düşünmeliyiz. Çıktı birimi = Çizim ekranındaki birim Yani 10mm = 50cm, Dolayısı ile 1mm =5cm olarak yazabiliriz. -1 /2 çıktı almak istiyorsak ve çizim birimimiz mm ise o zaman; 2mm çizim ekranındaki gerçek uzunluk 1mm olarak çıktısını alacağız. Çıktı birimi = Çizim ekranındaki birim 1mm = 2 mm olarak yazarız. Onur YILDIRIM 106

107 AUTOCAD Ġ ÖZELLEġTĠRMEK: ARAÇ ÇUBUKLARINI ÖZELLEġTĠRMEK: Araç çubukları, önemli olan komutların çoğunu düğmeler halinde bünyesinde bulundururlar. Bazı kullanıcılar için, bu araç çubukların içerdiği komutlar yeterli olmayabilir. Ekranımızda en gereklilerinin olmasını isteriz. Tarafından Araç çubukları, kullanıcılar tarafından yeniden düzenlenebilir. Yani özelleştirilebilir. Araç çubuğuna düğme eklemek: İlk önce Toolbars diyalog kutusu ekrana getirmek gerekir. Bunun için View üst çekme menüsünden Toolbars seçilebilir yada ekranımızdaki herhangi bir araç çubuğu üzerinde iken farenin sağ tuşu ile tıklanabilir. Ayrıca komut satırına Toolbars yazarak ta ulaşabiliriz. Şimdi ekranımızda görülen araç çubuklarından birine komut düğmesi ekleyelim. Bunun için Customize seçilir ve ekranımıza Customize Toolbars diyalog kutusu gelir. Örnek olarak Draw araç çubuğuna measure komutunu ilave edelim.categories kısmından Draw seçilir.alt kısmında kapsadığı tüm komutlar görülür. Buradan Measure komutu tıklanıp sürüklenerek Point düğmesinin yanına kopyalanır. İşlem tamamlanmış olur. Araç çubuğundan düğme eksilmek istersek o zaman bu işlemlerin tersini yaparız. Yani araç çubuğundan eksilteceğimiz komut düğmesini tıklayıp, sürükleyerek Customize Toolbars ın içine bırakırız. Close düğmesine basarız. Sonra da Toolbars diyalog kutusunu kapatırız. Yeni araç çubuğu oluģturmak: İçine yeni komutlar getireceğimiz kendimize özgü bir araç çubuğu oluşturabiliriz. Onur YILDIRIM 107

108 Artık boş olan araç çubuğunu istediğimiz komut düğmeleri ile donatabiliriz. Nasıl yapıldığını yukarıda bahsetmiştim. Yeni bir düğme oluģturmak: Toolbars diyalog kutusu ekranda iken Customize düğmesi seçilir.categories te ikinci sırada bulunan Custom seçilir. Burada iki adet boş düğme vardır. İlki komut, ikincisi de komut düğmesidir. İlkini fare ile tıklayıp tutarak kendi oluşturduğum araç çubuğuna bırakırım. Bu boş araç çubuğuna farenin sağ tuşu ile tıkladığımda Button Properties diyalog kutusu ekrana gelir. Her defasında uzun yazılışını girmek istemediğim ve üç boyutta sık kullandığım Rotate3d komutunun düğmesini oluşturalım. Name kısmına Türkçe olarak Döndürme-3boyut yazmalıyım. Help kısmına açıklamasın yazarım. Macro kısmına da komutun komut satırına yazılan ismini yazmalıyım. Farklı bir şey yazılırsa komut işlevini yapamaz. Button icon kısmında görülen simgelerden birini düğmemize atayabiliriz. Yada bu düğmeler üzerinde değişiklikler yapmak için edit seçilir. Onur YILDIRIM 108

109 Karşımıza gelen Button Editör diyalog kutusunda Grid seçilerek boyama işini yapabiliriz. Yapmış olduğumuz bu değişiklikleri Save as ile kaydederiz.save yaparsak halihazırdaki düğmeyi değiştirmiş oluruz. Bunu istemeyiz. Close ile kapatıp, Buton Properties e geri döneriz. Burada Apply tıklanarak, yeni düğmemiz araç çubuğunda yerini alır. Komut kısayolları oluģturmak: Acad2000 in içinde kısayollar vardır. Bunların aralarına yeni kısayolları eklemek mümkündür. Acad2000 klasörü içinde Support alt klasörü içinde acad.pgp dosyasını Windows un Notepad, yada diğer kelime işlemci ortamlarında açabiliriz. Bu dosyanın içine istediğimiz kısaltmayı o komut için yazabiliriz. Örnek olarak kısayolu bulunmayan ve üç boyut ortamında işimize çok yarayanrotate3d komutunu ele alalım: Bu işlemi kabul ettirmek için Acad2000 programından çıkıp, tekrar girmemiz gerekir. Onur YILDIRIM 109