HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 15 Ekim 2012 / 41 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Haftaya Bakış Yurt içinde geçtiğimiz hafta ekonomi yönetimi dönemi Orta Vadeli Program ı (OVP) ve Orta Vadeli Mali Plan ı (OVMP) açıkladı. OVP de hükümetin söz konusu dönem için büyüme oranlarını aşağı çektiği görülüyor. İç ve dış talebi dengelemek amacıyla alınan önlemler sonucunda iç talepte yaşanan gerileme paralelinde 2012 yılı için öngörülen GSYH büyüme oranı %3,2 ye çekilirken, küresel konjonktürdeki olumsuz seyirden Türkiye nin de kaçınılmaz biçimde etkileneceği ve büyüme hızının önceki OVP ye göre düşeceği öngörülüyor. AB ülkeleri başta olmak üzere dış pazarlardaki talep yetersizliği sebebiyle GSYH büyümesinin 2013 için %4 olması beklenirken 2014 ve 2015 için ise %5 olacağı tahmin ediliyor. Düşük kamu borcu ve temkinli ekonomi politikasının süreceğinin açıklandığı OVP de, Türkiye nin en önemli sorunu olarak görülen cari açığın GSYH ya oranının program döneminde azalacağı öngörülüyor. Buna göre 2012 sonunda %7,3 olması beklenen cari açığın 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %7,1, %6,9 ve %6,5 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Küresel talep koşullarına bağlı olarak emtia fiyatlarında kayda değer bir hareketlenmenin beklenmediği OVP nin kapsadığı dönemde, petrol fiyatlarının $110 civarında seyredeceği tahmin ediliyor. Toplam talep koşullarının enflasyona düşüş yönünde katkı yapmaya devam edeceği ve TÜFE yıllık artış hızının 2012 de %7,4 olarak gerçekleştikten sonra 2013 te %5,3 e, 2014 ve 2015 yıllarında %5 e gerileyeceği öngörülüyor. OVMP kapsamında ise özellikle bütçe açığındaki artış dikkat çekiyor yılı için daha önce TL21,1 milyar olarak belirlenen bütçe açığının TL33,5 milyar olarak revize edildiği görülüyor. Bütçe açığındaki tedrici düşüşün önümüzdeki dönemde gerçekleşmesi beklenirken 2012 için %2,3 olarak tahmin edilen bütçe açığının GSYH ya oranının 2015 e kadar gerileyerek söz konusu yılda %1,8 seviyesine ineceği öngörülüyor. Küresel ekonominin yanı sıra Türkiye nin başlıca ticaret ortaklarının ekonomik istikrar kazanamadığı bir ortamda, ekonomi yönetimi tarafından ortaya konan OVP ve OVMP nin temkinli ve gerçekçi bir duruşa denk düştüğü görülüyor. Neden Önemli Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, Cari İşlemler ile Sermaye ve Finans hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir. Cari açık ; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde IMF Dünya Ekonomik Görünümü Raporu nu yayımladı. Raporda küresel ölçekte büyüme 2012 için %3,3 e, 2013 için ise %3,6 ya çekildi. Açıklanan bu son raporla birlikte daha önceki tahminlerin aşağı yönlü revize edildiği görülürken, özellikle Avrupa ve ABD deki politika yapıcıların kararlılıkla adım atmaları gerektiğine vurgu yapıldı. Euro Alanı için bir bankalar birliği kurulmasının ve mali konsolidasyona dönük uygulamaların önemine dikkat çekilirken, ABD nin borçlanma limitinin yükseltilmesi gerekliliği vurgulandı. IMF söz konusu raporda, Euro Alanı nın 2012 de %0,4 daralacağını, 2013 te ise ancak %0,2 büyüyebileceğini tahmin ediyor. TÜİK in açıkladığı Ağustos ayı sanayi üretim endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %1,5 geriledi. İmalat sanayi üretiminin %2,6 azaldığı görülürken, dayanıklı tüketim malı imalatı ile sermaye malı imalatındaki düşüş dikkat çekiyor. Buna göre Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre dayanıklı tüketim malı imalatı %6,2, sermaye malı imalatı %12 geriledi. Sanayi üretimindeki düşük seyrin Ağustos ayında da sürmüş olması, 3. çeyrek ve yılsonu büyüme rakamlarına ilişkin aşağı yönlü tahminleri destekliyor. KAPANIŞ VERİLERİ (12 Ekim) İMKB-100 : / $ : 1,2950 USD : 1,7989 $ / : 78,42 EURO : 2,3333 Petrol ($/varil) : 115,41 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %7,58 Altın ($/ons) : 1.753,75

2 15 Ekim 2012 Neden Önemli ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansmanı olumlu, portföy yatırımları gibi kısa vadeli ve borç yaratan kaynaklarla finansmanı daha olumsuz değerlendirilmektedir. Haftaya Bakış TCMB Ağustos ayı ödemeler dengesi istatistiklerini yayımladı. Yapılan açıklamaya göre Ağustos ayında $1,18 milyar olarak gerçekleşen cari açık Ocak-Ağustos döneminde 2011 in aynı dönemine kıyasla %33 gerileyerek $36,08 milyar oldu. İç talepteki gerilemenin etkisiyle ithalattaki düşüşün yanı sıra ihracat gelirinde kaydedilen artış da 12 aylık kümülatif cari açığın Mart 2011 den sonra ilk defa $60 milyarın altına gerileyerek $59,01 milyar olmasını sağladı. Açıklanan Ağustos ayı rakamlarıyla OVP de öngörülen 2012 sonu $58,7 milyarlık cari açık rakamının nerdeyse yakalandığı gözlenirken, sene sonunda cari açığın bu tahminin altında gerçekleşebileceği düşünülüyor. Yurtdışında açıklanan verilerden Euro Alanı Ağustos ayı sanayi üretim verisi ile ABD Eylül ayı üretici fiyatları öne çıktı. Ağustos ayında aylık bazda azalacağı tahmin edilen Euro Alanı sanayi üretimi %0,6 arttı. Yıllık bazda ise üretimin %2,9 gerilediği kaydedildi. Diğer taraftan, ABD de Eylül ayında üretici fiyatları, petrol fiyatlarındaki hızlı yükselişe bağlı olarak önceki aya göre beklentilerin üzerinde %1,1 arttı. Enerji ve gıdanın dışarda tutulduğu çekirdek enflasyon ise değişim göstermedi. Yoğun bir veri akışının yaşanacağı bu hafta, yurtiçinde TCMB PPK toplantısı takip edilecek. Yurtdışında ise ABD ve Çin verilerinin öne çıkması beklenirken, Euro Alanı ekonomilerine ilişkin gelişmelerin de önem arz edeceği düşünülüyor. 2

3 Eki Ekim 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 05.Eki 12.Eki Değişim İMKB %3,29 İMKB %3,75 Sınai %1,72 Hizmetler %0,53 Mali %4,64 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Eki 08.Eki 09.Eki 10.Eki 11.Eki 12.Eki İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB Geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde yurtdışında aşağı yönlü seyreden piyasalardan olumsuz etkilenen İMKB de teknik alımlar hisse senedi piyasasının yatay seviyelerde kalmasını sağladı. Salı günü ise, olumsuz açıklanan sanayi üretimi verisine rağmen İMKB-100 endeksinin önemli destek seviyesi olan ün üzerinde kalmasıyla teknik alımların hız kazandığı ve endekste artışlar yaşandığı görüldü. Hafta ortasında uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch in Türkiye nin yakın zamanda gerçekleştirilecek olan gözden geçirmesine ilişkin yaptığı açıklama piyasalar tarafından olumlu karşılandı. Perşembe günü olumlu açıklanan cari açık verisi alımların artmasına neden oldu ve İMKB günü yılın zirvesinde kapattı. Bir miktar kâr satışının gözlendiği haftanın son işlem gününde ise endeks yatay bir seyir izledi. İMKB-100 endeksi haftayı %3,3 artışla puandan kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 05.Eki 12.Eki (Puan) ,71 6,56-0, ,27 7,11-0, ,62 7,55-0, ,60 7,58-0,02 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 Beklenen Reel Faiz (%) 0,43% ,41 8,39-0, ,31 8,35 0,04 %0,00 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 132,29 129,80-2,49 Kaynak: İMKB Son dönemde bozulmaya başlayan enflasyon görünümünün olumsuz etkileri tahvil ve bono piyasasında geçtiğimiz hafta da etkili olmaya devam etti. TÜFE ye endeksli kıymetlerde görünüm hafta boyunca olumlu olurken, genel olarak faizler oldukça dalgalı bir haftayı geride bıraktı. Salı günü beklentilerden kötü açıklanan sanayi üretimi sonrasında TCMB nin parasal gevşeme konusunda daha etkin olacağı beklentisiyle tahvil ve bono piyasasında alımlar görüldü. Buna ek olarak Perşembe günü cari açığın beklentilerin altında açıklanması da piyasalar tarafından olumlu algılandı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch in Türkiye nin yakın zamanda gerçekleştirilecek olan gözden geçirmesine ilişkin Çarşamba günü yaptığı açıklama tahvil ve bono piyasası tarafından olumlu karşılansa da, etkisi kısıtlı oldu. Bu gelişmeler sonucunda 24 Eylül 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi bir önceki haftaya göre 2 baz puan gerileyerek Cuma gününü %7,58 den kapattı. 3

4 Eki.11 Eki Ekim 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 05.Eki 12.Eki Değişim Dolar (¹) 1,7893 1,7989 %0,54 Euro (¹) 2,3279 2,3333 %0,23 Sepet (²) 2,0586 2,0661 %0,36 /$ Paritesi (³) 1,3033 1,2950 -%0,64 $/Yen Paritesi (³) 78,65 78,42 -%0,29 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Geçtiğimiz hafta IMF nin küresel büyüme tahminini düşürmesine ek olarak Euro Alanı nda bankacılık sektörüne ilişkin tartışmaların sürmesi, İspanya ya yönelik endişelerin varlığını koruması paralelinde Euro, Dolar karşısında genel olarak zayıf bir seyir izledi. Öte yandan, hafta sonuna doğru S&P tarafından İspanya nın kredi notunun indirilmesinin ardından ülkenin kurtarma başvurusu yapacağına yönelik görüşlerin güçlenmesi Euro ya bir miktar destek verdi. Bu gelişmeler ışığında, /$ paritesi haftalık bazda %0,64 düşüşle Cuma günü 1,2950 seviyesine geriledi. Hafta başında Dolar başta olmak üzere diğer para birimleri karşısında değer kaybeden TL, cari açığın beklentilerin altında gerçekleşmesinin ve piyasalarda kredi notu artışına yönelik beklentilerin güçlenmesinin etkisiyle kayıplarının bir kısmını telafi etti. Bu gelişmeler sonucunda, TL döviz sepeti karşısında haftalık bazda %0,36 değer kaybetti. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 05.Eki 12.Eki (Puan) 45 EMBI+ Endeks 695,55 697,20 1,65 Spread Türkiye ,14 Endeks 462,91 463,27 0,36 5 Spread Kaynak: JP Morgan Geçen haftanın ilk yarısında yükseliş kaydeden gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primleri, ikinci yarıda aşağı yönde seyretti. Hafta başında IMF nin küresel büyüme tahminlerini aşağı yönde revize etmesinin ve Euro Alanı ndaki belirsizliklerin etkisiyle piyasada olumsuz bir hava hâkim oldu. İzleyen günlerde, ABD de işsizlik maaşı başvurularının piyasa beklentisinin altında açıklanması ve İspanya nın kredi notunun indirilmesinin ardından kurtarma başvurusu yapmaya daha yakın olduğu yönünde değerlendirmelerle piyasa alıcılı seyretti. Bu gelişmelerin etkisiyle gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçen hafta 6 baz puanlık artışla 269 a, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 8 baz puan artışla 216 ya yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz yükseliş kaydederek Cuma gününü 16,14 ten tamamladı. 4

5 Eki.11 Eki Ekim 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.753, $/varil Petrol 115,41 Önceki hafta ABD de olumlu yönde açıklanan istihdam verilerinin ardından ABD de ekonomik görünümün kısa vadede Avrupa ve Asya ya göre daha olumlu olabileceği algısı oluşurken, buna bağlı olarak güçlenen Dolar paralelinde altın da haftaya değer kayıplarıyla başladı. Merkez bankalarının parasal genişleme programlarının halihazırda fiyatlanmış olması ve son yükselişlerle altın fiyatları üzerinde oluşan teknik satış baskısı da fiyatların gerilemesinde etkili oldu. Küresel ekonomide giderek artan ve yaygınlaşan durgunluk göstergeleri, altının enflasyondan korunma aracı olarak öneminin azalmasına neden oluyor. Öte yandan Perşembe günü açıklanan ABD işsizlik maaşı başvurularındaki gerileme, altın fiyatlarında kısmi bir yükseliş yaratırken, fiyat hareketinin Asya'daki fiziksel alımlardan da etkilenmiş olabileceği düşünülüyor. Perşembe günü yaşanan yükselişle kayıplarının bir kısmını geri alsa da, altın fiyatları haftalık bazda %1,5 gerileyerek Cuma günü $/ons 1.753,75 seviyesinden kapandı. Küresel ekonomik görünüme ilişkin olumsuz değerlendirmeler hafta başında petrol fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskının bir miktar azalmasına neden oldu. Ancak, ilerleyen günlerde Orta Doğu da yaşanan gerginliğin tırmanması ile petrol fiyatları yeninden yükselişe geçti. Salı günü %2 civarında yükselen petrol fiyatları, Çarşamba günü yatay seyrin ardından Perşembe günü de yükselişini sürdürdü. Siyasi gerginliğin arz yönlü endişeleri artırmasının yanı sıra Kuzey Denizi nde üretimin azalması ve ABD de öngörülerin altında açıklanan ve kısmen iyimser bir tablo çizen işsizlik maaşı başvuruları verisi de fiyat artışını destekledi. Brent türü petrolün spot fiyatı haftanın son günü küresel petrol talebinde artış öngörülerinin zayıf kalmasıyla bir miktar gerilese de, haftalık bazda %2,35 yükseliş kaydederek Cuma gününü $/varil 115,41 den kapattı. Bu Haftanın Gündemi 15 Ekim TÜİK Temmuz ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri Maliye Bakanlığı Eylül ayı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Sonuçları ABD Eylül ayı Perakende Satışlar Verisi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,7 artış) ABD Ekim ayı Empire State İmalat Sanayi Anketi (Piyasa Beklentisi: endeks 3.0) 16 Ekim TÜİK Eylül ayı Tüketici Güven Endeksi ABD Eylül ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık enf. %0,5, yıllık enf. %1,9) ABD Eylül ayı Sanayi Üretimi Verisi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,2 artış) Euro Alanı Eylül ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık enf. %0,8, yıllık enf. %2,7) Almanya Ekim ayı ZEW Ekonomik Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: -16,0) 17 Ekim TCMB Ağustos ayı Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi Borcu Verileri ABD Eylül ayı Yeni Konut İnşaatları Verisi (Piyasa Beklentisi: 765 bin adet) Çin Eylül ayı Sanayi Üretimi Verisi (Piyasa Beklentisi: yıllık %9,0 artış) Çin Çeyrek GSYH Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: yıllık %7,4) 18 Ekim TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı TCMB Ağustos ayı Kısa Vadeli Dış Borç Verileri ABD Ekim ayı Philadelphia Fed Anketi (Piyasa Beklentisi: endeks 0.5) 19 Ekim TCMB Ağustos ayı Uluslararası Yatırım Pozisyonu ABD Eylül ayı İkinci El Konut Satışları Verisi (Piyasa Beklentisi: 4,75 milyon adet) 5

6 15 Ekim 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6