T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ TÜRK ECZACILIK TARİHİ TOPLANTILARINDA SUNULAN BİLDİRİLER ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL BİR DEĞERLENDİRME

Transkript

1 i T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ TÜRK ECZACILIK TARİHİ TOPLANTILARINDA SUNULAN BİLDİRİLER ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL BİR DEĞERLENDİRME Hazırlayan Betül GÜL Danışman Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER Bitirme Ödevi Haziran 2014 KAYSERİ

2 ii BİLİMSEL ETİĞE UYGUNLUK Bu çalışmadaki tüm bilgilerin, akademik ve etik kurallara uygun bir şekilde elde edildiğini beyan ederim. Aynı zamanda bu kural ve davranışların gerektirdiği gibi, bu çalışmanın özünde olmayan tüm materyal ve sonuçları tam olarak aktardığımı ve referans gösterdiğimi belirtirim. Betül GÜL İmza:

3 iii Türk Eczacılık Tarihi Toplantılarında Sunulan Bildiriler Üzerine İstatistiksel Bir Değerlendirme adlı bitirme ödevi Erciyes Üniversitesi Lisansüstü Tez Önerisi ve Tez Yazma Yönergesi ne uygun olarak hazırlanmıştır. Hazırlayan Betül GÜL Danışman Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER Eczacılık İşletmeciliği Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER

4 iv Betül GÜL tarafından Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER danışmanlığında hazırlanan Türk Eczacılık Tarihi Toplantılarında Sunulan Bildiriler Üzerine İstatistiksel Bir Değerlendirme adlı bu çalışma jürimiz tarafından Erciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Eczacılık İşletmeciliği Anabilim Dalı nda Bitirme Ödevi olarak kabul edilmiştir. Tezi Hazırlayan Betül GÜL Danışman Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER Eczacılık İşletmeciliği Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER ONAY Bu tezin kabulü Eczacılık Fakültesi Dekanlığı'nın... tarih ve..... sayılı kararı ile onaylanmıştır.. /./ Prof. Dr. Müberra KOŞAR Dekan

5 v TEŞEKKÜR Tezimin oluşum ve çalışma aşamasında bilgi ve deneyimleri ile desteklerini esirgemeyen tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER e, Tezimin oluşumunun son safhasında desteğini veren, benim içinde çok değerli olan Burak KILINÇKIRAN'a, Çalışmalarımın her safhasında yardımını sürekli gördüğüm değerli arkadaşım İrem YILDIZ'a, Eğitimimin her aşamasında maddi ve manevi destek sağlayan, yol gösteren ve her zaman hoşgörüsüne sığındığım canım aileme teşekkür ederim. Betül GÜL

6 vi TÜRK ECZACILIK TARİHİ TOPLANTILARINDA SUNULAN BİLDİRİLER ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL BİR DEĞERLENDİRME Betül GÜL Erciyes Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Bitirme Ödevi, Haziran 2014 Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER ÖZET Türk Eczacılık Tarihi Toplantıları nın (TETT) ilki Prof. Dr. Turhan Baytop un ( ) girişimleriyle 11 Mayıs 1990 tarihinde İstanbul da düzenlenmiştir. Toplam 14 bildirinin sunulduğu bu toplantıya Türk eczacılık tarihi araştırmacıları ile birlikte 70 kadar Fransız araştırmacı da katılmıştır. Bunu, sırasıyla Ankara (6-7 Mayıs 1994), Eskişehir (3-4 Haziran 1996), İstanbul (4-5 Haziran 1998), İzmir (25-26 Mayıs 2000), İstanbul (5-7 Haziran 2002), Ankara (27-28 Mayıs 2005), İstanbul (29-30 Mayıs 2008), Eskişehir (24-26 Mayıs 2010) ve İstanbul da (6-8 Haziran 2012) yaklaşık iki yıl ara ile düzenlenen diğer toplantılar takip etmiştir. Materyalini TETT nda sunulmuş bildiri özetleri ve tam metinlerinin oluşturduğu bu araştırma ile, gerçekleştirilen on toplantıda ele alınan konuların istatistiksel açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarımıza göre, yılları arasında düzenlenmiş TETT nda 5'i yabancı toplam 122 araştırmacı tarafından 289 bildiri sunulmuştur. Bütün toplantıların bildiri kitapları yayımlanmamış; bildirilerden sadece 121 i kongre bildiri kitaplarında yer almıştır. Bildirilerde en çok ele alınan konular arasında eczacılar veya eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri (45 bildiri, % 16); eczacılıkla ilgili yazma eser, risale veya kitaplar (37 bildiri, % 13); folklorik tıp, tıbbi bitki veya flora araştırmaları (32 bildiri, % 11); tarihi eczaneler (21 bildiri, % 7), eczacılık eğitimi tarihi (18 bildiri, % 6), tıp ve eczacılık müzeleri (17 bildiri, % 6) öne çıkmaktadır. Anahtar kelimeler: Eczacılık tarihi, eczacılık tarihi toplantıları, bildiriler, yayınlar, istatistik, Türkiye

7 vii A STATISTICAL EVALUATION ON THE COMMUNICATIONS PRESENTED AT NATIONAL CONFERENCES ON THE HISTROY OF PHARMACY IN TURKEY Betül GÜL Erciyes University, Faculty of Pharmacy Graduation Project, June 2014 Advisor: Yrd. Doç. Dr. Halil TEKİNER ABSTRACT The first National Conference for the History of Pharmacy in Turkey was held on 11 May 1990 in Istanbul under the guidance of the late Professor Turhan Baytop ( ). A total of 14 communications were presented at this meeting, which was also attended by some 70 French historians of pharmacy. This event was followed by biannual conferences held in different cities in Turkey: Ankara (6-7 May 1994), Eskisehir (3-4 June 1996), Istanbul (4-5 June 1998), Izmir (25-26 May 2000), Istanbul (5-7 June 2002), Ankara (27-28 May 2005), Istanbul (29-30 May 2008), Eskisehir (24-26 May 2010) and Istanbul (6-8 June 2012), respectively. Abstracts and proceedings of the communications presented at these conferences constitute the material of this study, which aims to statistically evaluate the topics addressed. Our findings indicate that over the course of 10 conferences, a total of 289 communications were presented by 122 researchers, 5 of whom were foreigners. The proceedings of conferences were not published regularly; only 121 of these oral and poster presentations appeared as full articles in print. The subjects of the presentations included biographies of pharmacists or important figures in the field of pharmacy (total 37 communications, 13%), folkloric medicine, history of medicinal plants and flora research (32 communications, 11%), historical pharmacies (21 communications, 7%), history of pharmacy education (18 communications, 6%), medicine and pharmacy history museums (17 communications, 6%), and miscellaneous topics. Keywords: Pharmacy history, national conference, presentation, statistics, Turkey

8 viii İÇİNDEKİLER KABUL ve ONAY... iv TEŞEKKÜR... v ÖZET... vi ABSTRACT... vii İÇİNDEKİLER... viii TABLOLAR LİSTESİ... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... x KISALTMALAR... xi 1. GİRİŞ VE AMAÇ MATERYAL ve YÖNTEM BULGULAR TARTIŞMA ve SONUÇ EKLER EK EK EK KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ

9 ix TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. TETT nın düzenlendiği tarih, şehir ve sunulan toplam bildiri sayısına göre dağılımı... 4 Tablo 2. TETT'nda sunulan bildirilerin toplantı sayısı ve konuya göre dağılımı Tablo 3. TETT'nda sunum yapan araştırmacıların bildiri sayısı Tablo 4. TETT'nda araştırmacıların ilk isim olarak sundukları toplam bildiri sayısı... 13

10 x ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. TETT nın düzenlendiği şehirler... 5 Şekil 2. İlk 10 TETT nda sunulan bildiri sayılarının toplantılara göre değişimi... 5 Şekil 3. TETT nda sunulan bildirilerin konularına göre dağılımı... 6

11 xi KISALTMALAR ISHP : Uluslararası Eczacılık Tarihi Birliği TETAG : Türk Eczacılık Tarihi Araştırma Grubu TETT : Türk Eczacılık Tarihi Toplantıları

12 1 1. GİRİŞ ve AMAÇ Türkiye'de eczacılık tarihi alanındaki bilimsel çalışmalar 20. yüzyılın ilk yarısında başlamış ve "eczacılık tarihi" özellikle 1945 yılından sonra atılan bilinçli adımlar sayesinde akademik bir disiplin olarak gelişmiştir. Bu adımlar arasında İstanbul Eczacılık Okulu nda eczacılık tarihi dersinin verilmeye başlanması, İstanbul Üniversitesi bünyesinde bir eczacılık tarihi müzesinin kurulması, Türk eczacılık tarihini konu alan ders kitapları ve akademik makalelerin yayınlanması, Türk Eczacılık Tarihi Toplantılarının (TETT) düzenlenmesi, İstanbul Üniversitesi bünyesinde bir Eczacılık Tarihi Anabilim Dalının kurulması, vb. sayılabilir. Türkiye'nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi, Prof. Dr. Turhan Baytop ( ) tarafından 1960 yılında kurulmuştur. Daha önceleri Doç. Dr. Naşid Baylav da bir Eczacılık Tarihi Müzesi kurma girişiminde bulunmuş ise de başarılı olamamıştır (1) yılları arasında Türk eczacılık tarihini konu alan 4 ders kitabı yayınlanmıştır: Eczacılık Tarihi (1968; Doç. Dr. Naşid Baylav tarafından), Eczacılık Tarihi Dersleri (1970; Prof. Dr. Bedi N. Şehsuvaroğlu tarafından), Türk Eczacılık Tarihi (1985, 2000; Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından, ikinci baskı ed. Prof. Dr. Afife Mat); Eczacılık Tarihi Ders Notları (1995, 1998; Prof. Dr. Emre Dölen tarafından) yılında Prof. Dr. Afife Mat, Müh. Mert Sandalcı ve Dr. Ecz. Halil Tekiner'in girişimleri ile TETAG kurulmuş ve bu grup aynı yıl Uluslararası Eczacılık Tarihi Birliği'ne (ISHP) üye kabul edilmiştir yılında ise Prof. Dr. Afife Mat'ın girişimleriyle İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bünyesinde Türkiye'nin ilk ve tek Eczacılık Tarihi Anabilim Dalı kurulmuş böylece eczacılık tarihi akademik bir disiplin olarak resmiyet kazanmıştır. Türkiye'de eczacılık tarihinin akademik bir disiplin olarak gelişmesindeki önemli adımlardan bir diğeri de bu konuda ulusal bir toplantı geleneğinin başlatılması olmuştur.

13 2 Türk Eczacılık Tarihi Toplantıları nın (TETT nın) ilki Prof. Dr. Turhan Baytop un ( ) girişimleriyle 11 Mayıs 1990 tarihinde İstanbul da düzenlenmiştir. Bu toplantının hazırlıkları 1989 Sonbaharında başlamıştır. Profesör Baytop Türkiye deki tıp veya eczacılık fakültelerinde tıp tarihi ya da eczacılık tarihi derslerini veren öğretim üyelerine birer mektup yazarak Fransız Eczacılık Tarihi Birliği üyesi bir grup araştırmacının Galenos un vatanı Bergama yı ziyaret etmek için Türkiye ye geleceklerini haber vermiş ve öğretim üyelerini Mayıs 1990 tarihinde düzenlenmesi planlanan Birinci Türk Eczacılık Tarihi Toplantısına davet etmiştir. Toplantıya bildiri ile katılan akademisyen sayısının az olması nedeniyle toplantı iki yerine bir gün olarak 11 Mayıs 1990 tarihinde düzenlenmiştir. Toplam 14 bildirinin sunulduğu bu toplantıya Türk araştırmacılar yanında Fransız Eczacılık Akademisi Başkanı Profesör Marcel Chaigneau nun da aralarında bulunduğu 70 kadar Fransız araştırmacı katılmıştır. Toplantıda ayrıca Fransız Eczacılık Tarihi Birliği Başkanı Profesör Henri Bonnemain e İbni Sina Madalyası takdim edilmiştir. Bunu, sırasıyla Ankara'da (6-7 Mayıs 1994), Eskişehir'de (3-4 Haziran 1996), İstanbul'da (4-5 Haziran 1998), İzmir'de (25-26 Mayıs 2000), İstanbul'da (5-7 Haziran 2002), Ankara'da (27-28 Mayıs 2005), İstanbul'da (29-30 Mayıs 2008), Eskişehir'de (24-26 Mayıs 2010) ve İstanbul da (6-8 Haziran 2012) yaklaşık iki yıl ara ile düzenlenen diğer toplantılar takip etmiştir. 11. Toplantı ise Mayıs 2014 tarihlerinde Kayseri Erciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada TETT'nda sunulan bildirilerin yazar, ele alınan konu ve sunulduğu toplantıya göre istatistiksel açıdan değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

14 3 2. MATERYAL ve YÖNTEM Bu çalışmanın materyalini 1990 yılından 2012 yılına kadar düzenlenmiş olan TETT'nın bildiri kitapları, bildiri özet kitapçıkları, eczacılık tarihi kaynakları ve konuyla ilgili web sitelerinden alınan bilgiler oluşturmaktadır. Elde edilen sayısal veriler SPSS 20.0 paket programına işlenerek istatistiksel analizi yapılmıştır.

15 4 3. BULGULAR yılları arasında toplam 10 TETT düzenlenmiş ve bu toplantıların düzenlenme tarihi, yeri ve her toplantıda sunulan toplam bildiri sayısı Tablo 1'de gösterilmiştir. Buna göre toplantılarda sunulan sözlü ve poster bildiri sayısı toplam 289'dur. Toplantıların en çok düzenlendiği şehir ise toplam 5 toplantı ile İstanbul dur. Bunu Ankara ve Eskişehir, ardından İzmir takip etmiştir. Toplantıların düzenlendiği şehirlerin dağılımı Şekil 1'de gösterilmiştir. İlk 10 TETT nda sunulan bildiri sayılarının yıllara göre değişimi ise Şekil 2 de gösterilmiştir. Tablo 1. TETT nın düzenlendiği tarih, şehir ve sunulan toplam bildiri sayısına göre dağılımı Toplantı adı Düzenlendiği tarih Düzenlendiği şehir Toplam bildiri sayısı I. TETT 11 Mayıs 1990 İstanbul 14 II. TETT 6-7 Mayıs 1994 Ankara 26 III. TETT 3-4 Haziran 1996 Eskişehir 23 IV. TETT 4-5 Haziran 1998 İstanbul 34 V. TETT Mayıs 2000 İzmir 30 VI. TETT 5-7 Haziran 2002 İstanbul 32 VII. TETT Mayıs 2005 Ankara 19 VIII. TETT Mayıs 2008 İstanbul 26 IX. TETT Mayıs 2010 Eskişehir 32 X. TETT 6-8 Haziran 2012 İstanbul 53 Toplam 289

16 5 Eskişehir 20% İzmir 10% İstanbul 50% Ankara 20% Şekil 1. TETT nın düzenlendiği şehirler Bildiri sayısı I. TETT II. TETT III. TETT IV. TETT V. TETT VI. TETT VII TETT VIII. TETT IX. TETT X. TETT Bildiri sayısı Şekil 2. İlk 10 TETT nda sunulan bildiri sayılarının toplantılara göre değişimi Buna göre bildiri sayısı ilk 6 toplantıda 14 ila 34 arasında değişmiştir. 7. toplantıdan sonra bildiri sayısında sürekli bir artış gözlenmiş ve 10. toplantıda bildiri sayısı 53 e ulaşmıştır.

17 6 2. TETT'nda sunulan bildirilerin konulara göre dağılımı Tablo 2'de gösterilmiştir. Buna göre TETT nda en az 25 farklı konu kategorisinde bildiriler sunulmuştur. Bu kategoriler arasında Antik Dönem Eczacılığı, Askeri eczacılık, Bölge veya il eczacılık tarihi; eczacılık dergi, gazete, kronik veya periyodikleri; Eczacılık mevzuatı; Eczacılıkta kadınlar; Tarihi eczaneler; Herbaryum ve tıbbi bitki bahçeleri, Laboratuvarlar ve Osmanlı saray eczacılığı sayılabilir. 10 toplantının istisnasız tamamında şu üç konu ele alınmıştır: 1) Eczacılar ve eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri, 2) Eczacılıkla ilgili yazma eser, risale, kitap, tez ve farmakopeler, 3) Folklorik tıp, tıbbi bitki ve flora araştırmaları ve alternatif tedaviler. Bildirilerde en çok ele alınan konular arasında eczacılar veya eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri (45 bildiri, % 16); eczacılıkla ilgili yazma eser, risale veya kitaplar (37 bildiri, % 13); folklorik tıp, tıbbi bitki veya flora araştırmaları (32 bildiri, % 11); tarihi eczaneler (21 bildiri, % 7), eczacılık eğitimi tarihi (18 bildiri, % 6), tıp ve eczacılık müzeleri (17 bildiri, % 6) öne çıkmaktadır. Bildirilerin konulara göre dağılım yüzdesi Şekil 3 te verilmiştir. 45; 16% Biyografiler 119; 41% 37; 13% Yazma eser, risale ve kitaplar Folklorik tıp ve tıbbi bitkiler Tarihi eczaneler 32; 11% Eczacılık eğitimi tarihi 17; 6% 18; 6% 21; 7% Tıp ve eczacılık müzeleri Şekil 3. TETT nda sunulan bildirilerin konularına göre dağılımı

18 7 TETT'nda "Eczacılar ve eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri" konu başlığı altında 45 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz; Aysel Gürsoy, Ahmet C. Ekinci "Türkiye'de Eczacı Yetiştiren Değerli Bir Hoca: Doç. Dr. Semiha Tulus," başlıklı bildiride 1915 yılında İstanbul'da doğan Doç. Dr. Semiha Tulus'un hayatını ve 'Organik Sentez Pratikleri' kitabını anlatmışlardır (2). M. Emin Gül ve M. Betül Aycan Bir Anadolu Hikâyesi: Ecz. Cemal Emden başlıklı bildiride Kayseri de Sümer Eczanesi nin sahibi olan Ecz. Cemal Emden'in hayatını ve Ecz. Cemal Emden'in eczacılık mesleğine akademik ve mesleki katkılarını anlatmışlardır (3). Müjgan Üçer "Ecz. Şevket Çubukçu ( )," başlıklı bildiride Sivas'ta yılları arasında eczacılık yapmış olan Ecz. Şevket Çubukçu'nun biyografisi, sahibi olduğu Şifa Eczanesi ve meslek hayatındaki çalışmaları anlatmıştır (4). Ahmet C. Ekinci "Hasan Rauf ve Türk Eczacılığına Hizmetleri," başlıklı bildiride Ecz. Hasan Rauf'un biyografisi, açmış olduğu eczaneler ve Türk Eczacılığına hizmetlerini anlatmıştır (5). Müberra Koşar "Türkiye'de Bir İlk: Ecz. Mustafa Kılıçer den Erciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'ne," başlıklı bildiride 1923 yılında Kayseri'de doğan Ecz. Mustafa Kılıçer'den Erciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Eczacılık Fakültesi'ne uzanan serüvenini anlatmıştır (6). Emre Dölen "Eczacı-Kimyager Prof. Mustafa Hakkı Nalçacı ( )," başlıklı bildiride 1880 yılında Afyonkarahisar'da doğmuş olan Eczacı-Kimyager Prof. Mustafa Hakkı Nalçacı'nın biyografisini ve akademik hayatını anlatmıştır (7). Rengin Dramur "Memleketimizde Türk Eczacılığının Gelişiminde Rolü Olan Eczacılarımızdan Etem Pertev, Beşir Kemal Pelin ve İbrahim Ethem Ulagay'ın Biyografyaları," başlıklı bu bildiride Türk eczacılığının gelişmesine katkıları olan Ethem Pertev, Beşir Kemal Pelin ve İbrahim Ethem Ulagay'ın biyografilerini anlatmıştır (8).

19 8 TETT'nda "Eczacılıkla ilgili yazma eser, risale, kitap ve farmakopeler" konu başlığında 37 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz; K. Hüsnü Can Başer, Afife Mat, Halil Tekiner Tarihsel Perspektiften Türk Farmakopesi, başlıklı bildiride Türkiye'nin ilk kodeksi olan Pharmacopoeia Geniki'yi, Türk Kodeksini, Türk Farmakopesi'ni ve komisyonunu, Avrupa Farmakopesi'ni anlatmışlardır (9). Eriş Asil, Serap Hepkaya, Hale Özcömert "Türkiye'de Hazırlanan Kodeksler ve 1974 Türk Farmakopesi Üzerine Bir İnceleme," başlıklı bu çalışmada önce kodekslerle ilgili kısa bir tarihçeden bahsedip, daha sonra ülkemizde Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet dönemlerinde hazırlanan tüm kodeks ve farmakopeleri ele alarak bu kitapları anlatmışlardır (10). Afife Mat "Fenni İspençiyari Kitabının Önemi," başlıklı bildiride eczacılık tarihimizin bir dönemine ışık tutarak bu alandaki araştırmacılar için önemli bir kaynak oluşturan Fenni İspençiyari kitabını anlatmıştır (11). Emre Dölen "Ligor Bey ( ) ve 'Nazari ve Ameli Fenn-i İspençiyari Dersleri' Adlı Kitabı," başlıklı bu çalışmada Fenn-i İspençiyari derslerinin ders notları düzenlenerek basılmış olan Nazari ve Ameli Fenn-i İspençiyari Dersleri adı altında yayınlanan kitabı anlatmıştır (12). Afife Mat, Michèle Nicolas "Osmanlı Eczanelerinin Başvuru Kitabı: "L'Officine de Dorvault"," adlı bildiride bir dönem her Türk eczanesinde bulunan L'Officine de Dorvault farmakopesini ve yazarını ele almışlardır (13). Nil Sarı, Yahya Okutan "Kimya İlmine Ait Kitabü-l Mecmuatü'l Mücerrebat'a Kısa Bir Bakış," başlıklı bu çalışmada simyacıların sırlarını anlatan Kitabü-l Mecmuatü'l Mücerrebat kitabını anlatmıştır (14). TETT'nda "Folklorik tıp, tıbbi bitki veya flora araştırmalarına" konu başlığında 32 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz; Bintuğ Öztürk, Ulvi Zeybek "Adamotu'nun (Mandragora autumnalis Bertol.) Tarih Boyunca Kullanımı," başlıklı bu çalışmada Mandragora autumnalis Bertol.'un kullanımı anlatılıp, etnobotanik açıdan değerlendirmişlerdir (15).

20 9 Ayşegül Demirhan Erdemir "Meyan Kökünün Eczacılık Tarihindeki Yeri, Geleneksel Halk Tedavileri Açısından Önemi, Bursa ve İstanbul Aktarlarından Bazı Örnekler," başlıklı çalışmada meyan kökünün eczacılık tarihindeki gelişimini ve halk arasında kullanımını anlatmıştır (16). Esma Kilimcioğlu, Selim Kadıoğlu "Tarsus Meyan Kökü Şerbeti," adlı bu çalışmada meyan kökü şerbetinin üretimi, sunumu ve kullanımı hakkında yerel kaynaklardan derlenen bilgileri tıbbi bir bakış açısıyla anlatmıştır (17). Ayşe Mine Özkan Gençler "Tarihte Nesli Tükenen Bir Tıbbi Bitki: Silphium," başlıklı bu bildiride tıbbi bitkilerin tarihi ve Silphium bitkisini anlatmıştır (18). Asuman Baytop "Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Adı Geçen Bitkiler," adlı çalışmada Seyahatname'de adı geçen bitkileri ortaya koyup bu eseri bitkileri yönünden değerlendirmiştir (19). Nilüfer Şendoğdu, Didem Deliorman Orhan, Fatma Ergun "Anadolu Medeniyetlerinde Asma (Vitis vinifera L.) Bitkisi," adlı bu çalışmada ülkemizde önemli bir kültür bitkisi olan asmanın Anadolu'da köklü geçmişini, kültürünün yapılıp nasıl yetiştirildiğini ve Anadolu kültüründeki önemli yerini anlatmışlardır (20). TETT'nda "Tarihi eczaneler" konu başlığı altında 21 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz; Müjgan Üçer "Sivas'ta Eczacılık Tarihine Genel Bir Bakış ve Cumhuriyet Döneminde Açılan İlk Eczane: Numune Eczanesi," başlıklı bu bildiride Sivas'ta eczacılık tarihi üzerinde durup Sivas'ın halen en eski ikinci eczanesi olan Numune Eczanesi'ni anlatmıştır (21). Turhan Baytop "250 Yıllık Bir İstanbul Eczahanesi," bu bildiride Baytop "İstanbul'da bilinen ilk eczane 1802'de açılmıştır" varsayımını çürütmüştür (22). Mebrure Değer "Cerrahpaşa Hastanesinin Eczanesi," adlı bu bildiride İstanbul Belediyesine bağlı olarak çalışan Cerrahpaşa Hastanesi Eczanesinin 1967 yılına kadar olan durumuyla 1967 yılından sonra, Üniversiteye devredildikten sonra yeniden yapılanma durumunu anlatmıştır (23). Fidan Pesen, Mehmet Çalık, Ahu Sultan Güney, Zeynep Çalgan, Selen Yeğenoğlu "Ankara'daki Tarihi İstanbul Eczanesi," adlı bu çalışmada 1919 yılında Hüseyin Hüsnü Sarı Bey tarafından açılan ve o zamanlar Ankara'da

21 10 açılmış iki eczaneden biri olma özelliğine sahip İstanbul Eczanesi'ni anlatmışlardır (24). Müjgan Üçer "Sivas'ta Eski Bir Eczane Ali Rıza Eczanesi," başlıklı bu bildiride Ali Rıza Eczanesi'ni anlatıp, şimdi hayatta olmayan eski sahiplerinden Ecz. Ali Rıza Peker ve Ecz. İhsan Turgut Peker ve halen sahibi ve mes'ul müdürü olan Ecz. M. Demir Peker'den bahsetmiştir (25). TETT'nda "Eczacılık eğitimi tarihi" konu başlığı altında 18 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz; Afife Mat "Türkiye'de Eczacılık Tarihi Dersinin Geçmişi ve Geleceği," başlıklı bu bildiride Türkiye'de eczacılık tarihinden bahsedip eczacılık tarihi dersinin bugün üniversitelerde okutulduğu yarıyılları karşılaştırıp, dersin hangi yarıyılda verilmesi gerektiğinin üzerinde durmuştur (26). Selen Yeğenoğlu "Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesinin Tarihçesi," adlı bu bildiride Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesinin tarihçesinden bahsetmiştir (27). Gülbin Özçelikay "Türkiye'deki Eczacılık Fakültelerindeki Lisansüstü Eğitimi," adlı bu çalışmada Türkiye'de eczacılık alanında lisansüstü eğitim programları ve bu programlarda eğitim almış, almakta olan öğrencilerin ve görev yapan öğretim üyelerinin sayısal verilerini paylaşmıştır (28). Ekrem Sezik, Mustafa Aslan, Sevtap Han "Ankara'daki Özel Eczacılık Yüksekokulları Hakkında," adlı bu bildiride 1967 yılında Ankara'da açılan Anadolu, Ankara ve Emek Özel Eczacılık Yüksek Okullarının kuruluşunu, kuruluşundan devletleşinceye kadar geçen dönemini anlatmışlardır (29). Nuran Yıldırım "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Dışında Askeri Eczacılık Öğretimi," adlı bu bildiride Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane dışında diğer yüksek okullardaki askeri eczacılık öğretimini anlatmıştır (30). TETT'nda "Tıp ve Eczacılık müzeleri" konu başlığı altında 17 bildiri sunulmuştur. Bu konuda sunum yapan bazı araştırmacıları ve bildirilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

22 11 Ekrem Sezik "Müze Haline Getirilmiş Eski Bir Eczane" başlıklı bu bildiride şuanda müze olan Şehremini Merkez Eczanesi'nin müze olma sürecini anlatmıştır (31). Halil Tekiner "Alman Eczacılık Müzesi" başlıklı bu bildiride Alman Eczacılık Müzesi'nin tarihi ve mimari yapısına ilişkin genel bilgiler verip müze koleksiyonunda yer alan bazı önemli objeleri tanıtmıştır (32). Afife Mat "İstanbul Eczacılık Tarihi Müzesi" başlıklı bu bildiride Türkiye nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi'nin tarihini ve müzede bulunan bölümleri, eşyaları anlatmıştır (33). Emre Dölen "Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi ve Eczacılık Tarihi," başlıklı bu bildiride M. Koç Sanayi Müzesi'ni anlatmıştır (34). Gülbin Özçelikay "Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde Eczacılık Tarihi Açısından İncelemeler," başlıklı bu bildiride Ankara'da bulunan Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ndeki uygarlıklar hakkında kısa bilgi verip, Müzedeki eserleri Eczacılık Tarihi açısından değerlendirmiştir (35). Hasan Erdem, Fatma Bağcı, Canan Beste İlhan, Zeynep Çalgan, Selen Yeğenoğlu, Adnan Ataç "G.A.T.A. Tıp Tarihi Müzesi," başlıklı bu bildiride G.A.T.A Tıp Tarihi Müzesi'ni anlatmıştır (36).

23 12 Tablo 2. TETT'nda sunulan bildirilerin toplantı sayısı ve konuya göre dağılımı Konular 1. Toplantı 2. Toplantı Antik dönem eczacılığı Askeri eczacılık Bölge/il eczacılık tarihi Eczacılar ve eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri Eczacılık akademi, birlik, cemiyet, dernek, oda ve kooperatifleri Eczacılık dergi, gazete, kronik ve diğer periyodikleri Eczacılık koleksiyon ve arşivleri Eczacılık kurum ve enstitüleri Eczacılık mevzuatı Eczacılık eğitimi, eczacı okulları ve dersler Eczacılık tarihi toplantıları, eczacılık açısından önemli olaylar Eczacılık ve tıp müzeleri ve müze objeleri Eczacılıkla ilgili belge, diploma, ruhsat, sertifika, madalya, pul ve efemera Eczacılıkla ilgili yazma eser, risale, kitap, tez ve farmakopeler Eczacılıkta formül ve semboller Eczacılıkta kadınlar Eczaneler Folklorik tıp, tıbbi bitki ve flora araştırmaları, mitoloji ve alternatif tedavi Herbaryumlar ve tıbbi bitki bahçeleri İlaç firmaları, ilaç sanayii ve ecza depoları İlaçlar, aşılar, vitaminler, kimyasallar, kozmetikler ve farmasötik formlar Laboratuarlar Osmanlı saray eczacılığı Sanat, edebiyat ve tiyatroda eczacılık Selçuklu ve Osmanlı döneminde eczacılık Diğer Eczacılık tarihi ile ilgili olmayan bildiriler TOPLAM Toplantı 4. Toplantı 5. Toplantı 6. Toplantı 7. Toplantı 8. Toplantı 9. Toplantı 10. Toplantı TOPLAM

24 yılları arasında düzenlenen TETT nda sunum yapan araştırmacıların toplantıda sundukları toplam bildiri sayısı Tablo 3 te, ilk isim olarak sundukları toplam bildiri sayısı ise Tablo 4 te gösterilmiştir. Buna göre toplantılarda en çok bildiri sunan araştırmacıların başında Dr. Şeref Etker yer almaktadır. Tablo 3. TETT'nda sunum yapan araştırmacıların toplam bildiri sayısı Toplantıda En Fazla Sunum Yapan Kişiler Bildiri Sayısı Şeref ETKER 17 Halil TEKİNER 14 Afife MAT 13 Ekrem SEZİK 13 Emre DÖLEN 10 Michèle NICOLAS 10 Nuran YILDIRIM 10 Mert SANDALCI 9 Selen YEĞENOĞLU 9 Fatma ERGUN 8 Tablo 4. TETT'nda araştırmacıların ilk isim olarak sundukları toplam bildiri sayısı Toplantıda İlk Sırada Sunum Yapan Kişiler Bildiri Sayısı Şeref ETKER 16 Afife MAT 12 Ekrem SEZİK 11 Emre DÖLEN 10 Halil TEKİNER 10 Nuran YILDIRIM 9 Mert SANDALCI 8 Ayten ALTINTAŞ 7 Turhan BAYTOP 6 Ayşegül ERDEMİR DEMİRHAN 6 4. Her toplantının bildiri kitabı yayınlanamamış; bildirilerden sadece 121 i kongre bildiri kitapları veya dergi özel sayılarında yer almıştır. (EK 1) Bildiri kitabı yayınlanan toplantılarının 3 ü de İstanbul da düzenlenmiştir. 5. TETT nın düzenleme kurulları ekte verilmiştir. (EK 2)

25 14 6. TETT nda verilen bir de ödül vardır. Eczacılık tarihi alanına başarılı araştırmalarıyla katkıda bulunanlara verilen Eczacı Hamdi Bey Ödülü nün birincisi 2002 yılında Mert ve Gülnur Sandalcı ya, ikincisi 2010 yılında Halil Tekiner e, üçüncüsü ise 2012 yılında Prof. Dr. Emre Dölen e verilmiştir (37). 7. TETT'nda katılımcı sayısı yıllara göre artış göstermiştir. Ayrıca TETT'nda yabancı araştırmacıların da bildiri sunduğunu görmekteyiz. Bu araştırmacılara Marcel Chaigneau, Alois Kernbauer, Alain Legrand, Michèle Nicolas ve Christiane Staiger örnek verilebilir. 8. TETT'nda sunum yapan araştırmacıların künyeleri ekte verilmiştir. (Ek 3)

26 15 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırma sonuçlarımıza göre, yılları arasında düzenlenmiş olan TETT nda 5'i yabancı toplam 122 araştırmacı tarafından 289 bildiri sunulmuştur. Her toplantının bildiri kitabı yayımlanmamış; bildiri ve posterlerin sadece 121 i bildiri kitaplarında veya dergi özel sayılarında yer almıştır. Bildirilerde en çok ele alınan konular arasında eczacılar veya eczacılık alanındaki önemli kişilerin biyografileri (45 bildiri, % 16); eczacılıkla ilgili yazma eser, risale veya kitaplar (37 bildiri, % 13); folklorik tıp, tıbbi bitki veya flora araştırmaları (32 bildiri, % 11); tarihi eczaneler (21 bildiri, % 7), eczacılık eğitimi tarihi (18 bildiri, % 6), tıp ve eczacılık müzeleri (17 bildiri, % 6) öne çıkmaktadır. Toplantılarda sunulan 3 bildirinin ise eczacılık tarihi yerine eczacılık işletmeciliği veya eczacılık etiği konularını ele aldığı gözlenmiştir. TETT ları, Türkiye'de eczacılık tarihi alanında yapılan yayınların artmasına katkıda bulunmuş ve eczacılık tarihinin akademik bir disiplin olarak gelişmesi için itici güç olmuştur. Bu konudaki yayınların sayısı 1960'larda toplam 45, 1970'lerde toplam 58, 1980'lerde toplam 135 iken, Türk Eczacılık Tarihi Toplantılarının başladığı 1990'larda toplam 333'e ulaşmıştır (38). Bazı TETT'ları tema dahilinde düzenlenmiştir. Ancak büyük bir kısmının teması bulunmamaktadır. Bazı toplantıların tema dahilinde düzenlenmiş olmasının, bildirilerin konulara göre dağılımı üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir. Gelecek toplantıların tema dahilinde olması tavsiye edilir. Tema dahilinde olması bu çalışmaların ihtiyaç olunan alanlara yönlendirilmesinde etkili bir yöntem olabilir.

27 16 5. EKLER EK 1. TETT nda Sunulan Bildirilerin Künyeleri Birinci Türk Eczacılık Tarihi Toplantısında (11 Mayıs 1990, İstanbul) Sunulan Bildiriler 1. Baytop, Asuman. "Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Adı Geçen Bitkiler," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Baytop, Turhan., Nicolas, Michèle. "Osmanlı Eczacılığı Üzerinde Fransız Eczacılık Biliminin Etkileri," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Dramur, Rengin. "Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane'nin Nebatat Bahçesi," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Ekinci, Ahmet C. "Hasan Rauf ve Türk Eczacılığına Hizmetleri," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Günergun, Feza. "Desimal Metrik Sistemin Osmanlı Eczahanelerine Girişi," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Hatemi, Hüsrev. "Dr. Yakub'un Balkan Yaraları 'Blessures de la guerre Turco- Balkanique' İsimli Kitabı Hakkında," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Kavalalı, Gülsel. "Dr. Hüseyin Sabri Bey'in Türk Eczacılık Bilimine Katkıları," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: 25.

28 17 8. Mat, Afife. "Türkiye'de Yayınlanan İlk Eczacılık Dergisi 'Journal de la Société de Pharmacie de Constantinople'," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Sezik, Ekrem. "Müze Haline Getirilmiş Eski Bir Eczane," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Sütlüpınar, Nurhayat. "Eczacı Sidney Maltass'ın Batı Anadolu Drogları Üzerindeki Araştırmaları," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Terzioğlu, Arslan. "Dr. Neuner ve Onun, Osmanlı İmparatorluğu'nda Hastanelerle, Eczacılığı Reform Çabaları," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Terzioğlu, Arslan., Kandan, Sadun. "A. Brestowski ve H. Lafite'nin Gözlemlerine Göre, 19. Yüzyılın Sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Eczacılık," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Yazıcıoğlu, Ergin. "Samsun'da Yayınlanan 'Genç Eczacı' Dergisi Hakkında," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: Yıldırım, Nuran. "Staj Belgeleri ," I. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı. İstanbul: Mustafa Nevzat Eczacılık, Tıp ve Kültür Evi Yayınları, 1990: 39.

29 18 İkinci Türk Eczacılık Tarihi Toplantısında (6-7 Mayıs 1994, Ankara) Sunulan Bildiriler 1. Baytop, Turhan. "Osmanlı Döneminde İzmir'de Eczacılık," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Azgın, Fatma. "Kıbrıs Türk Toplumunda Eczacılık," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Elçioğlu Şaylıgil, Ömür., Özüdoğru, Şerife., Ortuğ, Gürsel. "Eskişehir Bölgesinde Eczacılık ve Eskişehir'in En Eski Eczanesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Sivas, Süheyla. "Yirminci Yüzyılın Başlangıcında İstanbul'da Kurulan ve Halen Yaşayan Eczanelerden Örnekler," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Üçer, Müjgan. "Sivas'ta Eski Bir Eczane Ali Rıza Eczanesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Kernbauer, Alois. "Ondokuzuncu Asırda, Avusturya Eczacılığının Diğer Avrupa Ülkeleri ve Bilhassa Osmanlı İmparatorluğu İçin Önemi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Terzioğlu, Arslan. "Abbasiler, Gazneliler, Selçuklular Döneminde Eczacıların İmtihan Edilmeleri ve Eczacılık Etiği İle İlgili Hususların Avrupa'ya Etkileri," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Demirhan Erdemir, Ayşegül. "Tuzun Türk Eczacılık Tarihindeki Yeri ve Geleneksel Halk Tedavileri Bakımından Önemi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Turgut, Kaya., Alpan, Sabahattin. "İEİS'in 30'uncu Yılı," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Suskun, Ayhan. "Türk İlaç Sanayiinin Gelişimi ve Öncü Kuruluşları," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Kirof, Kiril. "Prof. Mustafa Nevzat Pısak'ın Türk Eczacılık Tarihindeki Yeri," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: 23.

30 Üstün, Gönül. "Dr. İbrahim Etem Ulugay'ın Türk İlaç Sanayii'ne Katkıları," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Turgut, Kaya., Turan, Nurettin. "Fako Tarihçesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Sarıyar, Günay., Arsan, Tülay. "Eczacı Hüseyin Hüsnü Arsan ve Türk İlaç Sanayii ve Ticaretine Yaptığı Katkılar," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Ekinci, Ahmet C. "Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Eczacıların Aldığı Nişan ve Madalyalar," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Altıntaş, Ayten. "Osmanlı İmparatorluğunda 1837 Yılında Hastahanelere Gereken İlaçların İmali ve Dağıtımıyla İlgili Düzenleme Yapılması Hakkında," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Üvey, Doğan. "Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Saray Eczacıbaşıları," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Yıldırım, Nuran. "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Dışında Askeri Eczacılık Öğretimi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Sütlüpınar, Nurhayat. "İstanbul Türk Eczacılık Tarihi Müzesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Dölen, Emre. "Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi ve Eczacılık Tarihi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Baytop, Asuman., Günergun, Feza. "Dr. Esad Şerefeddin Köprülü ( ) ve Botanikle İlgili Çalışmaları," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Kavalalı, Gülsel. "Türkiye Bitkileri Üzerinde Yapılan Farmakolojik Araştırmaların Eczacılık Tarihi Açısından Değerlendirilmesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: 34.

31 Mat, Afife. "Ekimi Yasaklanan 'Anadolu Haşhaşı'nın Kurtarılması İçin Yapılan Çalışmalar," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Uzel, İlter. "Codex Vindobonensis (11. Yüzyıl)'deki Dişhekimliği Drogları," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: 36. POSTERLER 1. Canefe, Kandemir., Özçelikay, Gülbin., Asil, Eriş. "İlaç Sanayiimizin Geçirdiği Aşamalara Genel Bakış," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: Şar, Sevgi., Süveren, Kenan. "İbn Sina'nın Akrabadininde Kayıtlı Olan İlaç Formülasyonlarından Pastillerin (Lookların) Günümüz Eczacılığı Açısından İncelenmesi," II. Türk Eczacılık Tarihi Simpozyumu. Ankara: Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1994: 40.

32 21 Üçüncü Türk Eczacılık Tarihi Toplantısında (3-4 Haziran 1996, Eskişehir) Sunulan Bildiriler 1. Altıntaş, Ayten. "1853 Yılında İstanbul'da Bir Eczacının Cezalandırılması," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Zülfikar Aydın, M. Bedizel. "Ebulfeyz Mustafa Efendi ve Ünlü Eseri Risale-i Feyziyye'ye Ait Yeni Bilgiler," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Baytop, Asuman., Günergun, Feza. "Dr. Şerafettin Tevfik Tertemiz ( ) ve Botanikle İlgili Yayınları," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Baytop, Turhan. "Prof. Dr. Pierre Duquénois ve Esrarın Tanınmasında Kullanılan Duquénois Reaksiyonu," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Chaigneau, Marcel. "Ernest Fourneau (Biarritz 1872-Ascain 1949) Fransız Farmasötik Kimyasının Kurucusu," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Dölen, Emre. "Modern Kimyanın Türkiye'ye Girişinden Sonra Kullanılan Kimyasal Semboller ve Formüllerin Yazılışı ( )," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Dürüst, Hamdi. "Türk İlaç Sanayii'nin Yabancı Sermayeye Açılışı," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Ekinci, Ahmet C. "İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Eczacı Okulu Yıllıklarından Öğrendiklerimiz," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Ekinci, Ahmet C., Hatemi, Hüsrev. "Türkiye'de Doktor ve Eczacı Yetiştiren Değerli Bir Hoca: Prof. Dr. Necmettin Rıfat Yarar," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Embil, Nejat. "Embil Laboratuvarı'nda (Bandırma) Yerli İlkel Maddelerden Yararlanılarak 1944 Yılında Aktif Kömür, Albümin Tannat ve Fitin Likit

33 22 Üretimi," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Erdemir Demirhan, Ayşegül. "Kahvenin Geleneksel Halk Tedavilerimizdeki Yeri, Kahve Ticareti İle İlgili Bazı Belgeler ve Bazı Orijinal Sonuçlar," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Kavalalı, Gülsel. "Eskişehir Şifa Eczanesi ve Eczacı Halise Ayan," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Mat, Afife., Nicolas, Michèle. "Fransız Eczacı Aucher-Eloy ve Doğu Gezisi Hakkında," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Nicolas, Michèle. "Paris Eczacılık Okulu Mezunu Bir Osmanlı Eczacısı," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Sandalcı, Gülnur. "Eczacılık Tarihi Ephemerası Üzerine, Eczacılık Tarihi ve Posta Tarihinin Kesiştiği Noktalar Kartpostallar, Zarflar, Antiyeler, Reçete Muhafaza Zarfları," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Sandalcı, Mert. "Neden Eczacılık Tarihi," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Sezik, Ekrem. "Tarihi Bir Eczanenin Reçete Kayıt Defteri," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Sezik, Ekrem., Ergun, Fatma. "Osmanlı Döneminde İlaç Reklamları," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Sütlüpınar, Nurhayat. "İlk Türk İlaçlarından Pertev Şurubu ve İksir-i Süreyya," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: 28.

34 Şahinbaş, Gaye. "Hititler Devrinde Anadolu'da Yaygın Görülen Bazı Hastalıklar ve Droglarla Tedavi," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Terzioğlu, Arslan. "Saray Eczaneleri ve İlaç Araştırmalarının Gelişmesine Katkıları," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Üvey, Doğan. "1930 Türk Kodeksinin Hazırlanması," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996: Yıldırım, Nuran. "İstanbul Eczanelerinde Hasta Muayenesi - Hangi Doktor Hangi Eczanedeydi?," 3. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı (Bildiri Özetleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1996:

35 24 Dördüncü Türk Eczacılık Tarihi Toplantısında (4-5 Haziran 1998, İstanbul) Sunulan Bildiriler 1. Altıntaş, Ayten. "Eczacı Sınıfı'ndan Eczacı Mektebi ne," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 3-4. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Altıntaş, Ayten. "Eczacı Sınıfı'ndan Eczacı Mektebi ne," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: 1-22.) 2. Aşıcı, Sevil. "1930'lu Yıllarda Akciğer Tüberkülozu Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Günümüzde Tüberkülozun Önlenmesinde Eczacının Rolü," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 5. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Aşıcı, Sevil. "1930'lu Yıllarda Akciğer Tüberkülozu Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Günümüzde Tüberkülozun Önlenmesinde Eczacının Rolü," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 3. Zülfikar Aydın, Bedizel. "Bir Frengi Vakası ve Tedavisi," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 6. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Zülfikar Aydın, Bedizel. "Fazlızade Mehmed (XVIII. Yüzyıl) ve Tedavi Ettiği Bir Frengi Vakası," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 4. Başer, K. Hüsnü Can., Kürkçüoğlu, M., Tümen, Gülendam. "Bursa Civarında Gül Yağı Elde Edilişi Hakkında Yeni Gözlemler," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 7. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Başer, K. Hüsnü Can., Kürkçüoğlu, M., Tümen, Gülendam. "Bursa Civarında Gül Yağı Elde Edilişi Hakkında Yeni Gözlemler," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 5. Bayat, Ali Haydar., Okumuş, Necdet. "Lityazol Cemil ve Dr. Cemil Şener," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 8. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Bayat, Ali Haydar., Okumuş, Necdet. "Lityazol Cemil ve Dr. Cemil Şener," IV. Türk

36 25 Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 6. Baytop, Asuman. "Prof. Dr. Nebahat Yakar ( ) ve Botanikle İlgili Çalışmaları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 9. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Baytop, Asuman. "Prof. Dr. Nebahat Yakar ( ) ve Botanikle İlgili Çalışmaları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 7. Baytop, Asuman., Günergun, Feza. "Mehmet Ali Paşa ( ) ve Botanikle İlgili Yayınları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Baytop, Asuman., Günergun, Feza. "Mehmet Ali Paşa ( ) ve Botanikle İlgili Yayınları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 8. Baytop, Turhan. "İstanbul Tıbbiye Mektepleri Tarafından Verilen Tasdikname, Mezuniyet Tezkeresi ve İcazetnameler Hakkında," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Baytop, Turhan. "İstanbul Tıbbiye Mektepleri Tarafından Verilen Tasdikname, Mezuniyet Tezkeresi ve İcazetnameler ( )," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 9. Chaigneau, Marcel. "Henri Moissan ( ): Kimya Dalında Nobel Ödülü Kazanan Fransız Eczacı," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 14. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Chaigneau, Marcel. "Henri Moissan ( ): Kimya Dalında Nobel Ödülü Kazanan Fransız Eczacı," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 10. Çubukçu, Bayhan. "Türkiye'de Eczane ve Ecza Depolarında Hafif ve Şiddetli Zehirlerin Muhafazası," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 15. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Çubukçu, Bayhan. "Türkiye'de Eczane ve Ecza Depolarında Hafif ve Şiddetli Zehirlerin Muhafazası," IV. Türk Eczacılık Tarihi

37 26 Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 11. Dinçer, Ferruh., Özgür, Atilla., Özen, Abdullah. "Türkiye'de Veteriner Hekimliği Eğitiminde Farmakoloji ve Toksikoloji Konusunda Gelişmeler," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 16. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Dinçer, Ferruh., Özgür, Atilla., Özen, Abdullah. "Türkiye'de Veteriner Hekimliği Eğitiminde Farmakoloji ve Toksikoloji Konusunda Gelişmeler," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 12. Dölen, Emre. "Ligor Bey ( ) ve 'Nazari ve Ameli Fenn-i İspençiyari Dersleri' Adlı Kitabı," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Dölen, Emre. "Ligor Bey ( ) ve 'Nazari ve Ameli Fenn-i İspençiyari Dersleri' Adlı Kitabı," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 13. Dölen, Emre. "XIX. Yüzyılda 'Paris Eczacılık Yüksekokulu'nda Öğrencilerin Kimya Laboratuvarları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Dölen, Emre. "XIX. Yüzyılda 'Paris Eczacılık Yüksekokulu'nda Öğrencilerin Kimya Laboratuvarları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 14. Dramur, Rengin. "Memleketimizde Türk Eczacılığının Gelişiminde Rolü Olan Eczacılarımızdan Etem Pertev, Beşir Kemal Pelin ve İbrahim Ethem Ulagay'ın Biyografyaları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 21. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Dramur, Rengin. "Memleketimizde Türk Eczacılığının Gelişiminde Rolü Olan Eczacılarımızdan Etem Pertev, Beşir Kemal Pelin ve İbrahim Ethem Ulagay'ın Biyografyaları," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: )

38 Demirhan Erdemir, Ayşegül., Öncel, Öztan. "XIX. Yüzyıla Ait 'Diş Tozu Terkibi' Adlı Anonim Bir Risale'nin Türk Eczacılık Tarihi Açısından Önemi ve Bazı Sonuçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 22. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Demirhan Erdemir, Ayşegül., Öncel, Öztan. "XIX. Yüzyıla Ait 'Diş Tozu Terkibi' Adlı Anonim Bir Risale'nin Türk Eczacılık Tarihi Açısından Önemi ve Bazı Sonuçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 16. Demirhan Erdemir, Ayşegül., Öncel, Öztan., Elçioğlu, Ömür. "Karanfil'in Türk Tıbbi Folklorundaki Yeri ve Bazı Bilimsel Sonuçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 23. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Demirhan Erdemir, Ayşegül., Öncel, Öztan., Elçioğlu, Ömür. "Karanfil'in (Caryophyllus) Türk Tıbbi Folklorundaki Yeri ve Bazı Bilimsel Sonuçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 17. Ergün, H. Ulvi. "Türkiye İlaç Sektörü İçinde Ecza Kooperatiflerinin Dünü ve Bugünü," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: Gökçe, Nilüfer. "Edirne Sultan II. Bayezid Darüşşifası Vakfiyesine Göre Darüşşifa'da Çalışan Personel ve Kullanılan İlaçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 26. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Gökçe, Nilüfer. "Edirne Sultan II. Bayezid Darüşşifası Vakfiyesine Göre Darüşşifa'da Çalışan Personel ve Kullanılan İlaçlar," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: ) 19. Gürsoy, Aysel., Ekinci, Ahmet C. "Türkiye'de Eczacı Yetiştiren Değerli Bir Hoca: Doç. Dr. Semiha Tulus," IV. Türk Eczacılık Tarihi Kongresi Bildiri Özetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1998: 27. (Toplantı bildiri kitabında basıldı. Bkz. Gürsoy, Aysel., Ekinci, Ahmet C. "Türkiye'de Eczacı Yetiştiren Değerli Bir Hoca: Doç. Dr. Semiha Tulus," IV. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı Bildirileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 2000: )