Şekil 1: l k r a ik i k i ş a ik ri i (Klein ve Lajoie,1980)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Şekil 1: l k r a ik i k i ş a ik ri i (Klein ve Lajoie,1980)"

Berkant Yavuz
9 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ELEKTROMANY Elektromanyetik, bir ka ak a a ıla ğiş elektrik ve manyetik ala şi l ri i l ş r ğ l k r ağ ik al alara karşı ri r iği ki l l r k ri il k liği hakkı a bil i i ilir (Ş kil 1) a ağı a a

1 1 ELEKTROMANY Elektromanyetik, bir ka ak a a ıla ğiş elektrik ve manyetik ala şi l ri i l ş r ğ l k r ağ ik al alara karşı ri r iği ki l l r k ri il k liği hakkı a bil i i ilir (Ş kil 1) a ağı a a veya ğal l a ı a, araş ır aları ha a a a kara a a ıl a ı a, l l ri a a a a r ka r a a alı a ı a r pek k şi i ar ır Elektromanyetik ri i, a i i ri i al r a i akı bir b bi a ıla biri il ( al alar r al ı a il rl r k alı ı b bi laşır ral ı a h rha i bir a ı k a bir ğişi ka il k ral ı a il k bir a ı b l r a ( r ği a h ri a ıla a ik ala b il k k l ri akı ları larak bili ğişk bir l k rik ala i kl k ir akı ları k l i ra ı a k i iki il bir l k r ağ ik ala ( r ir l alı ı a laşa biri il ala la b iki il ala birl şir başla ı a r il l k r ağ ik al aları llikl ri arklı lik a a ahi la al a ( l ş r ril alı a elektromanyetik al alar ara ı aki arklılık, ri al ı a il k bir a ı ı l ğ r k ir l r, ha a a, kara a i la abilir ( aş k r, 2008) Şekil 1: l k r a ik i k i ş a ik ri i (Klein ve Lajoie,1980) l k r a ik ri Maxw ll i l k rik a ik la ları ari a, A r Faraday ı r a a k ğ ka ları bir ara a ir i l r a a ık ış ır l l k r a ik k ra l k r a ik ir i i (i k i hakkı a bil i rirk Maxw ll i r a a k ğ b la ıkılabilir

ı a il rl r k alı ı b bi laşır ral ı a h rha i bir a ı k a bir ğişi ka il k ral ı a il k bir a ı b l r a ( r ği a h ri a ıla a ik ala b il k k l ri akı ları larak bili ğişk bir l k rik ala i kl k ir

2 11 Maxwell denklemleri: 1 Fara a a a ı x d B dt E (11) 2 A r a a ı ı Maxw ll ara ı a liş iril iş hali d xb 0J 0 E (12) dt 3a 3b a a a ı B 0 (13a), ı q E (13b) iri i kl (1 1 a a la ğiş a ik ala ı l k rik ala a a ir ği i, iki i kl (1 1 i a a la ğiş l k rik ala ı a a ik ala a a ir ği i rir Ü kl (1 3a a ik ala ı k a al bir ka ağı l a ığı ı rirk r kl (1 3b l k rik ala ı ka ağı ı l k rik k l ğ b kl ğ r a ı i l k rik ka a ı ı a bağlı l ğ r a a karı a a bah il iği ibi, a ik ala ı a a la ğişi i l k rik ala l ş r r D la ı ı la bir l k r a ik ala ka ağı a ğa a ik ala ri al ı aki il k l r ri bir l k rik ala ( akı ları b l k rik ala a iki il bir a ik ala a a irir A ak, ka ak a a ı a l k rik ala lar ri al ı a a ik ala l ş a l a a a k ha a- r ara ı aki ı ır a l k rik ala ı ş bil ş i r k i ir l l k rik ala lar r i i, b l M l r l k rik ala ı ş bil ş i ğil a a a bil ş l ri l l r ş kil a a la ğiş a ik ala ı bir başka il k i ri i l k rik akı ları b l k rik akı ları bir a ik ala l ş r a ı a ir i i (i k i a ı rilir 12 lektromanyetik ( ) öntemlerin kullanım alanları Ma ara aları l r kabl ha ları a al r k i likl rin belirlenmesi ri b şl kları ı b lirl i r al ı kirl i l l k irişi l ri i hari ala a ı Ark j i ik J r al ara alar Ha a a l k r a ik l ri a a ı, llikl hı lı i ş k ali l rl masif s l i l r ibi şi li il il l ri araş ır ak ır l r, a a ka a ı r ka a ı il k, k i l ğ r lar hari bir k j l jik a ı a la abilir Ç şi li h i lik r bl l ri i l j l jik a ı ı r a a ıkar ak ve hari ala ak i i l k a r

r a ı i l k rik ka a ı ı a bağlı l ğ r a a karı a a bah il iği ibi, a ik ala ı a a la ğişi i l k rik ala l ş r r D la ı ı la bir l k r a ik ala ka ağı a ğa a ik ala ri al ı aki il k l r ri bir l k

13 Yatay Halka öntemi (HL ) Bir verici ve bir alı ı halka sisteminden l ş rlar (Ş kil 2 Bu cihazlar elektrik alanı l l r; a manyetik alan bil ş l ri i l rl r Araş ır a ri liği alı ı-verici aralığı a

iletkenlerden uzakken l l H p z ; araş ır a aha ı a l l alan H z olmak r ; manyetik alan (14) Denklemiyle yerin ortalama il k liği elde edilebilir Halka halka tipi cihazlarla bulunan bir başka veri

3 13 Yatay Halka öntemi (HL ) Bir verici ve bir alı ı halka sisteminden l ş rlar (Ş kil 2 Bu cihazlar elektrik alanı l l r; a manyetik alan bil ş l ri i l rl r Araş ır a ri liği alı ı-verici aralığı a bağlı ır; alı ı-verici ara ı mesafeler ğiş iril r k derinlik ajı r kl ş iril bilir Verici Halka Alıcı Halka Yeryüzü Şekil 2: Halka Halka l i i Bu tip bir cihaz i i, alı ı-verici aralığı, r; iha iletkenlerden uzakken l l H p z ; araş ır a aha ı a l l alan H z olmak r ; manyetik alan (14) Denklemiyle yerin ortalama il k liği elde edilebilir Halka halka tipi cihazlarla bulunan bir başka veri de meyil a ı ı ır Meyil a ı ı l l ri toplam manyetik alan l l ri a ala ılır Alı ı halka a bağlı bir k laklık, alı ı halka i ri i la a ik ala ı l ş r ğ l k rik i all ri i ir k ir Alı ı halka ğr l, la manyetik ala k r l a ı l ğ a alı ı halkada kavrama l a a i halka i i l k rik i ali l ş a ; la ı ı la k laklığa l ses ı ır olur Yüksek amplitüd = yüksek ses 0 amplitüd = 0 ses Şekil 3: Meyil a ı ı l (U w r h, 2014)

aşağı aki gibi l alı ır (Ş kil4, Ş kil 5) Şekil 4: Sabit verici hareketli alı ı l i i tipik l Ş kil a,b,c,d,e,f,g

4 131 eyil Açısı lçümleri Genelde, verici abi, alı ı hareketli halka halka i l r, alı ı halka ı, ses 0 olana kadar r l rek hareket iril i ş kli r kl ş irilir Bir iletken ri ilerleyen hareketli alı ı halka i i i al il a ı ı l aşağı aki gibi l alı ır (Ş kil4, Ş kil 5) Şekil 4: Sabit verici hareketli alı ı l i i tipik l Ş kil a,b,c,d,e,f,g harfleri alı ı bobinin arklı k ları ı r k ir (U w r h, 2014) Şekil 5: Bir mineral cevheri ri alı a l i i meyil a ı ı l

Birden fazla profil ri l l r alı arak cevherlerin yatay a ı ları ı belirlenmesi de k r (Ş kil6) Şekil 6: Paralel, birden a la ha ri meyil a ı ı l l ri (T l r vd, 1990) 132 oplam anyetik Alan lçümleri

5 Birden fazla profil ri l l r alı arak cevherlerin yatay a ı ları ı belirlenmesi de k r (Ş kil6) Şekil 6: Paralel, birden a la ha ri meyil a ı ı l l ri (T l r vd, 1990) 132 oplam anyetik Alan lçümleri i l l r, l l toplam manyetik ala ı, biri il alana ra ı a ral ı aki iletkenler hakkı a r l r b l l ak a ır V ril r l, biri il a ik ala ı iki il a ik ala a i i ğişi i i ra ikl i l rilir (1 5 C=100*H T /H P (15)

l r, l l toplam manyetik ala ı, biri il alana ra ı a ral ı aki iletkenler hakkı a r l r b l l ak a ır

6 Şekil 7: Hareketli verici hareketli alı ı i i tipik l (U w r h, 2008 Şekil 8: l r cevheri ri hareketli verici hareketli alı ı l sistemi la a ı

7 14 HLEM yöntemi Arazi Ekipmanı Bir veya iki a rı r ka a alışa A C ka ağı Verici-Alı ı bi l r V ri i b bi il a ı r ka a a arlı Alı ı A li ika r k laklık D ğ r l metresi 15 Arazi Çalışması rli a ı a r il k a ı ve r kl aralığı b lirl r k l alı rl ri uygun bi i ik l ir (Ş kil 9) r il b a ri i b bi ril alı ı k laklığı a i alı ı b bi k a ğ rl r ka il r k r kl k aları b a il rl ir ( r ği alı ı b bi ri i b bi ara ı 4m r kl aralığı 2 olarak belirlenebilir Öl bir noktada alı ık a ra, r kl aralığı ka ar (2m) ka ırılarak krar l alı ır) V ri i b bi l ş r la birincil a ik ala a karşılık alı ı a 1kHz ve/veya 5kH ka a il (L- ş k ka a a H k k ka a la a ik ala (biri il+iki il a ik ala i i il a ı ı ğ ri k r Alı ı a k a ğ rl r ka il r k aşağı aki ibi bir l kar i l ş r l r (tablo 1) Öl kar i l il ik ra, a a k r kl aralığı, ş k il a ı ı ( la ak ş kil l ğ rl ri ra iğ ak arılır (Ş kil 9 Tablo 1: HL M il a ı ı l i i r k l kar i Öl 1kHz 5kHz N k a ı H L H L A1-B A2-B A3-B A4-B A5-B A6-B A7-B

i b bi ara ı 4m r kl aralığı 2 olarak belirlenebilir Öl bir noktada alı ık a ra, r kl aralığı ka ar (2m) ka ırılarak krar l alı ır) V ri i b bi l ş r la birincil a ik ala a karşılık alı ı a 1kHz

Şekil 9: il a ı ı- r kl aralığı ra iği Ş kil 9 a ril iği ibi 1kH L H il 5kH L H i i ra ikl r ha ırla ık a ra r kli ri işl aşa aları la arak ara ıla a ı a ilişki r r ir ğ ri h a la ır Kaynaklar

8 Şekil 9: il a ı ı- r kl aralığı ra iği Ş kil 9 a ril iği ibi 1kH L H il 5kH L H i i ra ikl r ha ırla ık a ra r kli ri işl aşa aları la arak ara ıla a ı a ilişki r r ir ğ ri h a la ır Kaynaklar Başokur A, 2008 l k r a ik l r A kara Ü i r i i D r N ları Klein, J,Lajoie, J, 1980, Electromagnetic Prospecting for Minerals, Practical Geophysics for the Exploration Geologist, Northwest Mining Association, Spokane, WA, pp Telford WM, Geldart LP, Sheriff RE, 1995 Applied Geophysics Cambridge University Press ISBN-13: Unsworth M, 2008 Alb r a Ü i r i i Ders N ları

Electromagnetic Prospecting for Minerals, Practical Geophysics for the Exploration Geologist, Northwest Mining Association, Spokane, WA, pp

Benzer belgeler

2011 L 2 4 5 6 7 8 10 12 14 16 20 24 47 48 49 50 Y L Y Y L L I 51 54 55 57 58 60 61 61 62 62 63 63 64 75 L L L Y L L L 76 77 80 81 81 82 83 87 193 300 2 Y Y L 3 4 21 03 2012 L L L L 5 LI Y I I Y L Y L