TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) RİSK ANALİZİ

Transkript

1 TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) RİSK ANALİZİ

2 TEHLİKE Yaralanma, hastalık, hasar, zarar meydana getirme potansiyeli olan kaynak veya durumdur. İnsanlara veya çevrelerinde, zarara veya yıkıma sebep olma potansiyeli bulunan her türlü (doğal, teknolojik ve sosyal kaynaklı) fenomendir. Yaşam kaybını ya da mallara veya çevreye gelecek zararı tetikleyici olay

3 RİSK Bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığı ile, tehlike ortaya çıktığında meydana gelebilecek hasar ya da yaralanmanın şiddet derecesinin kombinasyonunu gösteren kavramdır. Bir durum üzerine etkili olabilecek bir etkenin gerçekleşme ihtimalidir. Bir afette meydana gelebilecek şiddetli zarar ya da kayıp olasılığı

4 İNCİNEBİLİRLİK (Zarar görebilirlik) Toplumun tehlikelerle başa çıkabilme kapasitesinin bir ölçüsüdür. Kişilerin, malların ya da çevrenin bir tehlikenin etkisi sebebiyle kayıp, yaralanma ve hasara maruz kalma seviyesi

5 HAZIRLIK-YÖNETEBİLİRLİK Toplum için risk oluşturan durumların azaltılması için yapılan çalışmalardır. Bir afet durumunda etkilenen toplumun, zararları en aza indirgeme seviyesi

6 OLASILIK Tüm risk etmenleri her basamaktaki çalışanlar için tanımlanır. Çalışanlar riskleri kendi birimlerinde belirtirler

7 ŞİDDET Şiddet değerleri Afet planı uygulanırken var olan tehlikeler, gerçek afet anında büyük riskler taşıyabilir. Önceden saptanan tehlikelere karşı risk analizi ile baş etmek hasarı en aza indirir.

8 RİSK Risk analizi yapılırken Hastanenin herhangi bir servisini değerlendirmeye alalım. Tüm servisi ünitelere bölelim her bölümü ayrı değerlendirelim.

9 RİSK = OLASILIK X ŞİDDET RİSK = TEHLİKE X İNCİNEBİLİRLİK HAZIRLIK

10 Örnek A HASTANESİ: İncinebilirlik: 1 Hazırlık: 2 Tehlike: 2 RİSK= 1 B HASTANESİ: İncinebilirlik:1 Hazırlık:0.5 Tehlike:1 RİSK= 1

11 TEHLİKE/RİSK Amaç, tehlikenin t saptanmasıdır, çözümü içermez. Potansiyel tehlikelerden tamamen arındırmak mümkün değildir, mümkün olan riskin azaltılmasıdır. Değerlendirme operasyon, mekan veya aktivite bazında yapılabilir.

12 Risk Analiz Süreci Tehlikeleri belirleyin Tehlikeleri analiz edin Zarar görebilirliği analiz edin Yönetebilirliği analiz edin Riskleri derecelendirin Planlamalarda yararlanın

13 Risk Analizi Ne tür afet olabileceğini Hangi sıklıkla olabileceğini Oluşabilecek zararı Toplumu nasıl etkileyeceğini Toplumun afetten ne derece zarar görebilir olduğunu belirler

14 Risk Analizi Risk Analizi iki ana başlıktan oluşur TEHLİKE ANALİZİ: Tehlikenin derecesini, tipini ve karakteristiğini kavramaktır ZARAR GÖREBİLİRLİK ANALİZİ : Afetin oluşması durumunda kurumun göreceği zararın boyutunu ölçmektir

15 HAP VE RİSK ANALİZİ HAP taki her birim hastane risk analizi sürecine katkıda bulunabilir İnsan sağlığı temeldir Planlama yapılır ve/veya yapılmış planın üzerine ek konur. Uygulama başlatılır. Kontrol süreçleri işleme konur. Sürekli iyileştirme çalışmasına girişilir

16 HAP VE RİSK ANALİZİ İşin tanımı Risklerin belirlenmesi Alınması gereken önlemler Amaç, tüm afet planını tam olarak basitleştirmek, çalışanlara duyurmak Tanımlanan tehlikeleri yüksek risk analizine geçirmek

17 HUKUK VE RİSK ANALİZİ Mevcut yasalar tam olarak bilinmelidir İşlerliği korumak için alternatif yapılanmalar bu yasalara sadık olmalıdır,

18 YÖNETİM VE RİSK ANALİZİ Eğitim basamağı oluşturmak İhtiyacın amaçlarını oluşturmak Tüm çalışanların buna gereksinimini gösterebilmek. Takım etkinliğini geliştirmek.

19 ÜÇ TEMEL BASAMAK Mikro Orta Makro

20 MİKRO RİSK ANALİZİ Çalışanın müdahale gücünü artırmak Eğitimler (İlkyardım, sivil savunma) Tatbikatlar-acil-bölümler-hastane Psikolojik alt yapı oluşturmak Birim afete hazırlık planını yaşama katmak

21 ORTA RİSK ANALİZİ İş- etki analizi Bina envanteri Yerel risk haritaları Hastane alan kullanımının geliştirilmesi Tatbikatlar

22 MAKRO RİSK ANALİZİ Acil müdahale sistemleri Sigorta politikaları İletişim politikaları Karşılıklı yardım planları İl ve Ulasal afete hazırlık programları Acil durum yönetim planı

23 RİSK ANALİZİ Birinci basamak Tehlike tanımlama, risk değerlendirmesi ve risk kontrolü için planlama" çalışması oluşturmaktadır.

24 TEHLİKE TANIMLAMA Tüm risk analizlerinin bilincinde entegre ve sistematik bir yöntem seçilmelidir.

25 SİGORTA YAKLAŞIMI Afet planının mümkünse hastane yapım aşamasında devreye girmesiyle sigorta yaklaşımı yapılır. Afet planlarında hukuksal çerçeve içinde tehlikelerin doğru tanımlanmasıyla sigorta risk birimleri tanımlanır. Risklerin sigorta değerleri saptanır.

26 MATRİS DEĞERLENDİRMESİ Sayısal değerlere çevrilen riskler afet planının işleyişiyle açığa çıkar. Sayısal değerler önem sırasına göre değerlendirilir.

27 PROSES TEHLİKE ANALİZİ Amaç - tüm yöneticiler ve çalışanların katılacağı bir düşünce sistemi oluşturmaktır. Afet planının işleyişi sırasındaki çalışma temposunun, sorunun önceden belirlenmesine katkısını ve çözüm üretmesini sağlar.

28 YENİ BİR HASTANE YAPIMINDA Yapı işleri yönetmeliğine uygun olarak sağlık güvenlik planı oluşturulmalı ve bunun hastane afet planına ek olarak şekillendirilmesi gerekmektedir. Risk analizi ilk aşamada başlaması ve yapım aşamasında dahi sürdürülmesi önemlidir.

29 SORUMLULUK ALANLARININ TANIMLANMASI Her tehlikenin (güvenlik, çevre, ekonomi, sosyal karışıklık) bir sonucu vardır. Afet planlarında bunun için önceden sorumluluk alanları tanımlanır.

30 SİSTEMİN HER BASAMAĞINI KONTROL ETMEK Basamak formu oluşturmak

31 EKSİKSİZLİK Risk analizi hastanenin olası afetlerdeki tehlikelere karşı tam ve eksiksiz olmalıdır.

32 TEKRAR DEĞERLENDİRME Orijinal risk değerlendirmesinin artık geçerli olmadığına dair şüphe uyandıran bir sebep olduğunda (kaza olması, faaliyetin/personelin/ekipmanın değişmesi, vb.) risk değerlendirmelerinin tekrar gözden geçirilmesi gerekmektdir

33 AFET YÖNETİMİ RİSK DEĞERLENDİRME FORMU Değerlendirmeyi yapan hakkında bilgi Görev tanımı Önemli tehlikelerin tanımı Kimler ne şekilde zarar görür? Kontroller ve öneriler

34 MATRİX DEĞERLENDİRME RİSKİN DEĞERLENDİRİLMESİ ( Değerlendirmenizi aşağıda işaretleyiniz ) ZARARIN SONUÇLARI (DÜŞEY EKSEN) ZARARIN OLMA OLASILIĞI (YATAY EKSEN) Küçük yaralanma Olması muhtemel değil, hiç karşılaşılmamış 3 günün üzerinde yaralanma/hastalık Olması az muhtemel, ancak karşılaşıldığı biliniyor Ciddi yaralanma/geçici işgöremezlik/hastalık--3 Uzuv kaybı/ Sürekli işgöremezlik/yangın Ölüm/patlama/toksik yayılım Olması muhtemel, olabileceği tahmin edilebilir Olması çok muhtemel, geçmişte yaşanmış olaylar var Olması çok çok muhtemel, bilinen risk

35 ŞİDDET DEĞERLERİ Şiddet Değeri Açıklama 1 Önemsiz (yaralanma yok) 2 Minimum (İlk yardım gerektirebilecek yaralanma) 3 Orta (3 güne kadar iş kaybıyla sonuçlanabilecek yaralanma) 4 Ciddi (3 ila 28 güne kadar iş kaybıyla sonuçlanabilecek yaralanma) 5 Geçici iş göremezlik (28 günden fazla iş kaybıyla sonuçlanabilecek yaralanma) 6 Sürekli iş göremezlik (erken emeklilik gerektiren yaralanma) 7 Tek kişinin hayatını kaybetmesi 8 Birden fazla kişinin hayatını kaybetmesi

36 OLASILIK DEĞERLERI Olasılık Değeri Açıklama 1 Rakam verilemeyecek kadar çok ender 2 Her 10 ila 30 yılda bir 3 Her 10 ila 30 yılda birkaç kere 4 Yılda bir 5 Yılda birkaç kere 6 Ayda bir 7 Haftada bir 8 Günde bir

37 RİSK MATRİSİ Şiddet Olasılık

38 ÖNCELİK İNDEKSİ Risk Faktörü Risk Tanımı Gerekli çalışma Öncelik Kabul edilemez Ya derhal ek kontrolleri/çalışma planını uygulayın veya çalışmayı durdurun Yüksek risk çalışma planını/ek kontroller geliştirin ve uygulayın Orta risk Var olan kontrolleri uygulayın ve çalışmayı izleyin 5 16 Düşük risk Risk değerlendirmeleri kaydedildi. çalışmayı izleyin. 1 4 Minimum risk Risk değerlendirmeleri kaydedildi. Daha ileri bir çalışmaya gerek yoktur

39 FEMA Modeli FEMA sınıflama ve skorlama sistemi dört kriter kullanır : Tarihçe Zarar Görebilirlik Maksimum Tehdit Olasılık

40 Tehlikelerin Puanlanması 1-Tarihçe: 2 ile çarpılır Afetin Meydana Gelişi Değerlendirme Skor Geçmiş 100 yılda 0-1 Kez Düşük 1 Geçmiş 100 yılda 2-3 Kez Orta 5 Geçmiş 100 yılda 4 veya >4 Yüksek 10

41 Tehlikelerin Puanlanması 2-Zarar Görebilirlik: 5 ile çarpılır a) İnsan kaybı Değerlendirme Skor < %1 Düşük 1 % 1-10 Orta 5 > %10 Yüksek 10

42 Tehlikelerin Puanlanması 2-Zarar Görebilirlik: 5 ile çarpılır b) Mal-mülk kaybı Değerlendirme Skor < %1 Düşük 1 % 1-10 Orta 5 > %10 Yüksek 10

43 Tehlikelerin Puanlanması 3-Maksimum Tehdit; 10 ile çarpılır Etkilenen yerleşim alanı Değerlendirme Skor < %5 Düşük 1 % 5-25 Orta 5 > %25 Yüksek 10

44 Tehlikelerin Puanlanması 4-Olasılık; 7 ile çarpılır EYıllık Afet Olasılığı Değerlendirme Skor < Düşük Orta 5 > 0.1 Yüksek 10

45 Deprem Örneği Kriter Değerlendirme Skor&Katsayı Total Tarihçe Zarar Gör. Maks. Tehdit Yüksek 10 x 2 20 Orta 5 x 5 25 Yüksek 10 x Olasılık Orta 5 x 7 35 Total 180

46 Puanlama FEMA modeli eşik değeri 100 puandır Acil durum planlamasında 100 puan üzeri tehlikeler önceliklidir Ancak 100 puan altı tehlikeler de göz ardı edilmez! Prosedür tanımlanan tüm afet türleri için tekrarlanır ve en yüksek puandan düşüğe doğru öncelik sıralaması yapılır.

47 SMUG Modeli Dört kriterin İngilizce baş harflerinden oluşur; Seriousness Manageability Urgency Growth

48 Seriousness (Ciddiyet) Değerlendirilen tehlike çok sayıda insanı veya çok fazla ekonomik değeri tehdit ediyorsa; yüksek Puanlamada yüksek, orta, düşük değerleri kullanınız Kararsızlık olursa bir üst değeri veriniz

49 Manageability (Yönetilebilirlik) Tehlikenin etkisi azaltılabiliyorsa; yüksek Etki ancak olay meydana geldikten sonra azaltılıp yönetilebiliyorsa; düşük

50 Urgency (İvedilik) Tehlike ile ilgili şu anda bir şeyler yapılması gerekiyorsa; Yüksek Yakın gelecekte bir şeyler yapılması gerekiyorsa; Orta İvedilik gerektiren bir şey yok ve orta vadeli uygun planlama yapılabiliyorsa; Düşük

51 Growth (Büyüme, Artış) Eğer hiçbir şey yapılmazsa tehlike daha kötüye mi gidecektir yoksa olduğu gibi mi kalacaktır? Hızla büyüyecekse; Yüksek Yavaş yavaş büyüyecekse; Orta Olduğu gibi kalacaksa; Düşük

52 Skorlama Tüm skorlamalara tabloda mantıksal kanıtlar gösterilmeli ve puanlama toplamları sonucu öncelik sıralaması listelenmelidir.

53 SMUG Skorlama Yüksek Orta Düşük Ciddiyet Yönetilebilirlik Aciliyet Büyüme

54 SMUG Yöntemi Tehlike DEPREM Ciddiyet Yönetilebilirlik İvedilik Büyüme, Artış TOPLA M Yüksek=10 Orta=5 Orta=5 Orta=5 25 SU BASKINI Yüksek=10 Orta=5 Orta=5 Orta=5 25 KASIRGA Yüksek=10 Düşük=1 Orta=5 Orta=5 21 TRAFİK KAZASI TERÖR YANGIN TOPRAK KAYMASI ÇIĞ Yüksek=10 Orta=5 Düşük=1 Düşük=1 17 Yüksek=10 Düşük=1 Orta=5 Orta=5 21 Düşük=1 Düşük=1 Düşük=1 Düşük=1 4 Yüksek=10 Orta=5 Orta=5 Orta=5 25 Yüksek=10 Orta=5 Orta=5 Yüksek=10 30

55 SON DERECELENDİRME SMUG FEMA 1. DEPREM 1. DEPREM 2. SU BASKINI 2. TERÖR 3. TERÖR 3. SU BASKINI 4. YANGIN 4. YANGIN 5. TOPRAK KAYMASI 5. TRAFİK KAZASI 6. KASIRGA 6. KASIRGA 7. ÇIĞ 7. TOPRAK KAYMASI 8. TRAFİK KAZASI 8. ÇIĞ 9. METEOR DÜŞMESİ 9. METEOR DÜŞMESİ

56 Kritik Öneme Sahip Sistemler Aydınlatma Isınma İklimlendirme Havalandırma Elektrik Su Atık kontrolü Kritik Malzeme Haberleşme Bilgisayar Sistemleri Alarm sistemleri Asansörler- merdivenler Merkezi Tıbbi Gaz Sistemi Personel

57 TEHLİKE TÜRÜ SKOR CİDDİYET SINIFLAMASI DÜŞÜK, ORTA, YÜKSEK Olasılık 1 Yıl içinde meydana gelme olasılığı 0 1 = Düşük 2 = Orta 3 = Yüksek İnsan Etkisi Ölüm-Yaralanma olasılığı 0 1 = Düşük 2 = Orta 3 = Yüksek Mal/Mülk Etkisi Maddi Kayıplar ve Zarar 0 1 = Düşük 2 = Orta 3 = Yüksek Operasyonel Etki Hizmetlerin Kesintiye Uğraması 0 1 = Düşük 2 = Orta 3 = Yüksek DÜZEY Herhangi bir kategoride 2 veya üstündeki skorlar Standart Operasyon Prosedürü gerektirir. SOP gerekli evet/hayır? (tehlike türü)