Cerrahi Maske, Gömlek ve Eldiven Seçimi

Transkript

1 Cerrahi Maske, Gömlek ve Eldiven Seçimi Doç. Dr. Türkan ÖZBAYIR Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD. Hastanede enfeksiyon kontrolü, sağlık ekibinin tüm üyeleri ve hasta için güncel bir sorundur. Cerrahi alanda cerrah, anestezist, hemşire ve enfeksiyon kontrol ekibi enfeksiyonu önlemek ya da azaltmak amacıyla, personel koruyucu önlemlerin alınması gerekuğine inanmaktadırlar. Cerrahi Maske Cerrahi alan enfeksiyonlarından korunmada cerrahi kıyafetler önemlidir. Cerrahi kıyafetlerin amacı; hastaya mikroorganizmaların yayılmasını önlemek ve personeli enfekte hastadan korumakwr. Tarihsel olarak, cerrahi kıyafetler, eldiven, gömlek giyilmesi, maske takılması uygulamaları 1860'lara kadar uzanmaktadır. ElekUf cerrahi hastaları ile yapılan sınırlı randomize kontrollü çalışmalarda, hala, cerrahi yüz maskesi takmanın yarar ya da zararları net değildir. From the limited randomized trials it is sull not clear that whether wearing surgical face masks harms or benefit the pauents undergoing elecuve surgery. No significance difference in the incidence of postoperauve wound infecuon was observed between masks group and groups operated with no masks. ElekUf cerrahi hastaları ile yapılan sınırlı randomize kontrollü çalışmalarda, hala, cerrahi yüz maskesi takmanın yarar ya da zararları net değildir. PostoperaUf yara enfeksiyonu insidansında, maskeli grup ve maskesiz grup arasında anlamlı fark saptanmadı. 1

2 Main results Three trials were included, involving a total of 2113 parucipants. There was no stausucally significant difference in infecuon rates between the masked and unmasked group in any of the trials. Sonuç olarak: Toplam 2113 kawlımlı üç araşwrma da, maske takan ve maske takmayan grup arasında enfeksiyon oranları açısından istauksel olarak anlamlı fark yoktu. Two randomised controlled trials were included involving a total of 1453 participants. In one small trial there was a trend towards masks being associated with fewer infections, whereas in one large trial there was no statistically significant difference in infection rates between the masked and unmasked group. Cerrahi yara enfeksiyonunu önlemek için tek kullanımlık maske takan, toplam 1453 kawlımlı iki randomize kontrollü çalışmada; örneklemi büyük olan çalışmada, maskeli ve maskesiz grup arasında enfeksiyon oranları açısından istausuksel olarak anlamlı fark saptanmamışwr. Örneklemi küçük olan çalışmada ise, enfeksiyonu önlemek için, maske kullanımının olumlu etkisine yönelik bir eğilim saptanmışwr. Bu nedenle, ameliyathanede maske takma standartları ve ilkeleri yasal kuruluşlar tara6ndan yönetmeliklerde belir9lmiş9r. The American NaUonal Standards InsUtute (ANSI), The AssociaUon of perioperauve Registered Nurses (AORN)AORN. Centers for Disease Control and PrevenUon (CDC), The Food and Drug AdministraUon (FDA), The NaUonal InsUtute for OccupaUonal Safety and Health (NIOSH), The American Society of TesUng and Materials (ASTM). Maske seçiminde; TS EN Cerrahi maskeler- özellikler ve deney yöntemleri standardı göz önünde bulundurulmalıdır. Türk Standartları EnsUtüsü. Cerrahi Maskeler- Özellikler ve Deney Yöntemleri, TS EN 14683, Ankara (Mart 2009). EN Standardı Nedir? Bu Avrupa Standardı ; ameliyathane ve diğer Wbbi ortamlarda cerrahi işlemler sırasında personelden hastalara ve (bazı durumlarda tam tersi) enfekte ajanların bulaşmasını sınırlamak için tasarlanmışwr. Bu standart; cerrahi maske için yapı ve performans gereksinimleri ve deney yöntemlerini kapsar. Bu Avrupa Standardı personelin kişisel korunma için özel olarak tasarlanan maskeleri için geçerli değildir. NOT 1 : Solunum koruyucu kişisel ekipman olarak uygundur. NOT 2 Ek: Cerrahi maske kullanıcıları için bilgi sağlar. Cerrahi kıyafetler Amerikan Ameliyathane Hemşireler Derneği (AORN) Önerileri Öneri 6: Ameliyathane kısıtlı alanına giren tüm personel, steril ekipman ve malzemeler açık halde bulunurken maske takmak zorundadırlar. Cerrahi maske, hem sağlık personelini hem de hastayı mikroorganizmaların geçişinden korur. Cerrahi maskeler sağlık çalışanlarını 5 mikrometreden büyük damlacıklardan korurlar. Maskeler giyildiklerinde sıkıca bağlanır ve her işlemden sonra değişurilirler. 2

3 6.a. Maske, tüm ağzı ve burnu kapatmalıdır ve düşmesi/kayması engellenecek biçimde sabitlenmelidir. 6.b. Her işlemde yeni temiz bir maske takılmalıdır. Maske, her kirlendiğinde veya ıslandığında çıkarwlıp yenisi takılmalıdır. 6.b.1. Maskeler, boyundan sarkacak şekilde takılmamalıdır. 6.c. Cerrahi maskeler her işlemden sonra çıkarwlmalıdır. Maskeler dikkatlice sadece iplerinden tutularak çıkarwlmalıdır. Maskenin çıkarwlmasının ardından el hijyeni sağlanmalıdır. 6.d. Bir seferde tek maske takılmalıdır. Maskelerin özellikleri Burun üzerinde katlanabilin bir metal üzerinde, pileli, LasUk bantla tukurulan, konik, Gözlükle kullanılabilmeli, Buharlaşmayı engelleyecek şekilde olmalı, Lazer cihazlarında kullanılabilmeli, Su sıçramalarından ve koter dumanından korumalı, Bakteri filtrasyon verimliliği (BFE), (%99) ve parukül filtrasyon verimliliği (PFE), (%95) yüksek olmalıdır. (Zenciroğlu D, ANKEM_26_Ek2_314_319). Maske ile birlikte, gözü korumak ve kanla taşınan patojenlere maruziyet riskini azaltmak için, yüz siperi veya koruyucu gözlükte takılabilir. Solunum koruyucu olarak, N95 maskeleri de kullanılır. DİSPOSSABLE MASKE TEKNİK ŞARTNAMESİ 1- YırWlmaya dayanıklı, kolay alev almayan nonvoven materyalden yapılmış olmalı 2- Kullanılan materyal tüysüz olmalı, ameliyat bölgesine lif, tüy dökülmemeli 3- %99 bakteri filtrasyonu, %95 parukül filtrasyonu (0,1 mikron büyüklüğünde) sağlamalı 4-3 kakan oluşmalı 5- Sıvı bariyeri oluşturmalı 6- Nefes almayı engellemeyecek kalınlıkta olmalı, 7- Hipoallerjik olmalı 8- Maskenin üst orta kısmında buruna göre şekil alabilen polieulen kaplı çelik şerit bulunmalı (ince tel şeklinde olmamalı) 9- Çelik şerit uçları maske materyalini delip çıkarak kazalara neden olmamalı 10- Bağcıkları maskeye sıkı preslenmiş olmalı, birleşim yerinden kolay ayrılmamalı 11- Bağcıklar başın en üst noktasında rahat bağlanacak uzunlukta (90 cm) olmalı, bağcıklar her iki taraqa eşit uzunlukta olmalı 12- Rahatsızlık verecek kokuya sahip olmamalıdır HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ Sağlık Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi Sa\n Alma Komisyon Başkanlığı Ameliyat ekibi ameliyathanede steril önlük giymelidir (AORN 2012). 3

4 Cerrahi önlükler; TS EN Standartlarını karşılamalıdır. Cerrahi kıyafetlerin uygun kullanıldığında enfeksiyonu azalrğı ve önlediği saptanmışwr. Cerrahi önlük, hem hasta, hem de cerrahi ekibin üyelerini çapraz kontaminasyondan korur. Cerrahi önlükler, ıslandığında bile, mikroorganizmaların steril olmayan alandan steril alana geçmesini engelleyecek bir yapıda olması gerekir. Birden fazla kullanılabilir cerrahi önlüklerin bariyer kalitesini arrrmak için, ilave katlar ya da başka materyalden yapılmış katlarla önlük güçlendirilmelidir. Kan ve sıvı kontaminasyonun olmadığı durumlarda, standart tek kullanımlık cerrahi önlük için kullanılan non- woven (dokunmamış kumaşlar) bariyer kalitesini arrrmak için iki veya daha fazla non woven kawndan oluşmalıdır. Cerrahi önlüklerin yapıldığı malzemeler kan ve diğer vücut sıvılarının geçişine engel olmalıdır. Kan ve sıvı teması riski olan durumlarda yüksek performanslı önlükler tercih edilmelidir. Kısa süren kan veya vücut sıvısı temas riski hiç olmayan veya az olan işlemlerde minimal bariyer koruması olan cerrahi önlükler kullanılabilir. Dayanıklı olmalı ve bütünlüklerini muhafaza etmelidir. Delik olmamalı ve bütünlüğü bozulmamış olmalıdır. YırWlmaya delinmeye ve sürtünmeye karşı dayanıklı olmalıdır. Hav oluşturmamalıdır. Havlar üzerindeki bakterilerle cerrahi alana inerek ameliyat sonrası komplikasyonlara neden olabilirler. 4

5 Cerrahi önlüklerin ek yerlerinin bariyer özelliği yok ya da azdır. Cerrahi önlükler de kullanılan malzeme sterilizasyon yöntemine uygun olmalıdır. Sterilizasyon yöntemi olarak radyasyon, buhar ve eulen oksitle sterilizasyon yöntemi kullanılır. TeksUller tekrarlayan kullanımlarda koruyucu bariyer kalitesini kaybederler. ÜreUcinin önerilen sterilizasyon sayısı ve bariyer materyalinin kullanım ömrü ile ilgili yazılı talimaw olmalı, her gömleğin kullanım sayısının kayıt edildiği bir sistem oluşturulmalı ve takibi yapılmalıdır. Cerrahi önlüklerin ek yerlerinin bariyer özelliği yok ya da azdır. Cerrahi önlükler de kullanılan malzeme sterilizasyon yöntemine uygun olmalıdır. Sterilizasyon yöntemi olarak radyasyon, buhar ve eulen oksitle sterilizasyon yöntemi kullanılır. TeksUller tekrarlayan kullanımlarda koruyucu bariyer kalitesini kaybederler. ÜreUcinin önerilen sterilizasyon sayısı ve bariyer materyalinin kullanım ömrü ile ilgili yazılı talimaw olmalı, her gömleğin kullanım sayısının kayıt edildiği bir sistem oluşturulmalı ve takibi yapılmalıdır. Cerrahi önlükler, cerrahi ekipten yaraya veya yaradan ekibe, enfeksiyon meydana geuren maddelerin doğrudan temasla geçişini önlemek için kullanılır. Cerrahi önlükler, deri döküntülerinin ameliyathaneye yayılımını sadece uygun malzemeden yapıldıklarında ve aşırı (ultra) temiz hava sistemleriyle birlikte kullanıldıklarında önler. Kullanılmamış tek kullanımlık cerrahi gömlekler tekrar steril edilmemelidir. Yanmaya dirençli olmalı, ışık ve ısı kaynaklarına elektrocerrahi aletlere, lazer ve diğer güç aletlerine yakın olunduğunda dikkatli olunmalıdır. Vücut sıcaklığını muhafaza etmeli, toksik veya alerjen olmamalıdır. Giyen kişinin vücudunu örtecek şekilde esnek olmalı ve kan ve vücut sıvıları ile kontaminasyondan korumalıdır. İzotermik çevreyi sürdürmelidir. Cerrahi önlüklerin genel rahatlığı tasarım, uyum, havalanabilirlik, ağırlık, yüzey kalınlığı, elektrostauk özellikler, renk, ışık yansıtma, koku, deri hassasiyeu gibi çok sayıda faktörden etkilenebilir. Rahatlığı etkileyebilecek diğer önemli değişkenlere, iç giysiler, sağlık ve fiziksel şartlar, iş yükü, zihinsel stres ve sıcaklık, bağıl nem gibi çevre şartlarıyla, ameliyathanedeki hava değişikliği dahildir. Rahatlık özneldir ve daha önce belirulen faktörlerin birinden veya bir kaçından etkilenebilir. 5

6 Cerrahi Eldivenler Eldivenler Hastayı, sağlık çalışanlarının ellerinden Sağlık çalışanlarını, hastanın kanı ve vücut sıvılarıyla bulaşan enfeksiyonlardan korur. Eldivenler Cerrahi eldivenler ameliyathane ortamında kişisel koruyucu ekipmanın bir parçasıdır. Cerrahi eldivenler her iki elin anatomik şekline uygun olmalıdır. Lateks eldiven Nitril eldiven Vinil (PVC) eldiven Neopren eldiven Eldiven Çeşitleri Eldiven Çeşitleri Pudralı cerrahi eldiven Pudrası cerrahi eldiven Lateks içermeyen anuallerjik eldiven AnUmikrobiyel (bariyerli) eldiven Mikrocerrahi ameliyaw için, (hassasiyeu yüksek) eldiven Ortopedi ameliyatları için dayanıklığı yüksek cerrahi eldiven Kemoterapi eldiveni Çiq eldiven Eldiven için Ulusal Standartlar Türk standartları EnsUtüsü taravndan tanınan standartlar; TS EN 455= Tek kullanımlık eldivenler için gerekli şartlar ve testler başlığı alwnda tanımlanmışwr. Delik bulunması deneyi (TSE EN 455-1), fiziksel özellikler için deneyler (TSE EN 455-2), biyolojik değerlendirme ve özellikler için deneyler (TSE EN 455-3) kapsamaktadır. 6

7 Eldiven için Uluslar arası Standartlar ABD de FDA taravndan tanınan American Society for TesUng and Materials (ASTM) standartlar ve Avrupa Standartları taravndan belirlenmiş testleri içermektedir. Türkiyede, Türk Standartları EnsUtüsü (TSE) taravndan Avrupa Tıbbi Eldiven Standartları kabul edilmişur. FDA taravndan tanınan American Society for TesUng and Materials (ASTM) standartlar ve testler, eldivenlerin deliksiz olması, boyutu, fiziksel kullanım özellikleri, pudra içeriği ve sınırlarını kapsamaktadır. Cerrahi eldivenlerin özellikleri Uzunluk: Orta parmak ucundan bilek manşet ucuna kadar olan mesafe. Standart eldiven uzunluğu: mm. Boyut: Eldivenin boyutu kullanıcıya uygun olmalıdır. Kalınlık ve incelik: Parmak, avuç içi ve manşet kalınlığı en az 0.10 mm olmalıdır. Kalınlık farklı alanlara göre değişebilir. Gerilmeye dayanıklılık Kabul edilebilir kalite düzeyi: Koruyucu bariyer özelliği Giymeyi kolaylaşwrıcı (pudra) lar Islaklık, iletkenlik ve geçirgenlik Eldiven sa\n alırken: Gereksinimlere uygun eldiven sawn alınmalı ve firmadan gerekli testlerin yapıldığını kanıtlayan belgeler istenmelidir. Eldivenlerin depolanmasında: Eldivenler, ısıwcı, klima, x- ray ünitesi yakınında, UV ışını, güneş ve floresan ışığına maruz kalan yerde saklanmamalıdır. Eldivenlerden, önce alınan önce, sonra alınanlar sonra kullanılmalıdır. Amerikan Hastalık Kontrol merkezi (CDC) Amerikan PerioperaUf Hemşireler Birliği (AORN) Yıkanmış cerrahi ekip üyeleri steril önlük giymeli, Steril cerrahi eldiven takmalı. Delinen yırwlan eldiven hemen değişurilmeli İnvaziv işlemlerde çiq eldiven kullanılmalıdır. Eldiven delinmelerinin araşwrıldığı 18 randomize kontrollü çalışma incelenmişur. Dokuz araşwrmada, çiq lateks eldivenle, tek lateks eldiven karşılaşwrılmışwr. Bunlar tek kullanımlık lateks eldiven ve çiq lateks eldivenden dıştaki çiqi arasında deliklerden sayısında fark yoktu, ancak lateks iki çiq eldiven giyildiğinde, iç eldivende delinme sayısı önemli ölçüde azalwldığı saptanmışwr. Lateks allerjisi Ameliyathanede çalışanların sık eldiven kullanması ve eldiven sık değişurilmesi sonucu gelişmektedir. Allerji ve eldiven kullanıma bağlı diğer yan etkilerin önlemek için, eldivende düşük protein içeriği ve kimyasal kalınwnın minimum düzeyde olması istenmektedir. 7

8 Sonuç Olarak Cerrahi işlemler sırasında eldiven değişurme için uygun zaman aralığı nedir? AraşWrma sonuçları: dk arasında değişmekte, cerrah ve asistanlar için: 90dk., hemşireler için: 150dk. SONUÇ: Delinme oranı ve dolayısıyla eldiven değişurme zamanı ameliyat türüne bağlıdır. Sağlık çalışanları uygun cerrahi kıyafetler konusunda eğium almalı, eğiumleri sürekli olmalı ve bu konudaki yeterliliklerini ispatlamalıdırlar. Ameliyathane kıyafetleri ile ilgili poliuka ve prosedürler gelişurilmeli, periyodik olarak gözden geçirilmeli ve uygulama alanında bulundurulmalıdır. Ameliyathane ortamında güvenlik, ameliyat olacak hasta için her şeyden önemlidir. Hasta güvenliğinin anahtar konularından biri olan cerrahi alan enfeksiyonlarının önlenmesi, tüm cerrahi ekip üyelerinin temel amacıdır. 8