DIŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ

Transkript

1 GAZİ ÜNİVERSİTESİ DIŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT: 4 TEMMUZ 1987 SAYI: 2

2

3 GAZİ ÜNİVERSİTESİ YAYIN NO : 109 DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ YAYIN NO : GAZİ ÜNİVERSİTESİ DIŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT: 4 TEMMUZ 1987 SAYI : 2

4 DERGİ YAZIŞMA ADRESİ : Emek Mah. 82. Sokak No : 4 Tel : Ankara - TÜRKİYE GAZÎ ÜNİVERSİTESİ BASIN - YAYIN YÜKSEKOKULU MATBAASI

5 YAYIMLANACAK YAZILARLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR 1 Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi, Fakültenin yayın organıdır. Dişhekimliği ve Tıp dalında yapılan orijinal çalışmalar, araştırmalar, derlemeler ve vak'a gözlemleri yayınlanır. 2 Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi yılda 2 sayı olarak yayımlanır ve iki sayıda bir cilt tamamlanır. 3 Başka yerde yayımlanan yazılar dergiye alınmaz. Tercümeler eser sahibinin müsaade belgeleri ve asılları ile birlikte gönderilmelidir. 4 Dergide yayımlanan yazıların telif hakkı Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi'ne aittir, başka yerde yayımlanamaz. 5 Orijinal çalışmalar, araştırmalar ve derlemeler 15, vak'a gözlemleri 5 daktilo sayfasını geçmemelidir. Daha uzun yazıları yayın kurulu kısaltmakta serbesttir. Metinler daktilo ile standart daktilo kâğıdına ve sayfanın bir yüzüne iki satır aralıklı olarak yazılarak yayın kuruluna iki nüsha halinde teslim edilmelidir. Sayfanın sağ ve solunda ikişer santimetre aralık bırakılmalıdır. Pelür ya da başka tür kâğıda yazılmış nüshalar kabul edilmez. 6 Başlıklar metne uygun, kısa ve açık ifadeli olmalıdır. Yazann veya yazarların adlan ve soyadları başlığın alt ve ortasına konmalıdır. Yazarların akademik unvanları ve adresleri soyadının sonuna konulacak (*) işareti ile birinci sayfanın altında not halinde bildirilmelidir. 7 Araştırmaların yazılı düzeni şöyle olmalıdır: Giriş, Materyal ve Metod, Bulgular, Tartışma, Özet (Türkçe) Özet Yabancı dilde, konu başlığı ile birlikte), Yararlanılan Kaynaklar. 8 Yazının anlamını ifade edecek nitelikte en az 5 satır Türkçe özetle birlikte, bu özetin İngilizce, Almanca ve Fransızca çevirileri yazılmalıdır. 9 Resimler net ve parlak fotoğraf kâğıdına basılmış olmalıdır. Grafik, diyagram ve şemalar çini mürekkebi ile aydınger kâğıdına veya şablon kartonuna çizilmelidir. Bunların arkasına yazar adı, yazı başlığı, şekil numarası ve yer- III

6 leri ayrı bir zarf içinde yazıya eklenmelidir. Klişelerin konulacağı yerler yazı içerisinde de işaretlenmelidir. Grafik, diyagram ve şekil altı yazılar metin dışında ayrı bir daktilo kâğıdına yazılmalıdır. 10 Yararlanılan kaynaklar ve metindeki geçiş sırasına göre veya yazarların soyadlarına göre alfabetik olarak düzenlenmelidir. Yararlanılan kaynakların yazılış şekli şu sıraya göre olmalıdır. a Dergiler: Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, yazının başlığı, derginin kısaltılmış adı, cilt numarası, sayfa numarası, yılı. Dergi isimleri «Index Medicus» da verilen listeye göre kısaltılmalıdır. b Kitaplar : Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, kitabın adı, baskı veya cilt numarası, basıldığı basımevi, basıldığı şehir, yılı. 11 Dergiye gönderilecek yazılarda imlâ ve terminoloji yönünden şu noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. Anatomi terimlerinin latinceleri kullanılmalı ve bunlar tırnak içerisinde orijinal imlâsı ile yazılmalıdır. Dişhekimliği ve Tıp diline yerleşmiş terimler söylendiği şekilde yazıldıktan sonra parantez içerisinde orijinal yazılış şekli belirtilmelidir. 12 Metin içindeki sayfa üstlerine yazmak amacıyla, yazarlar konu başlıklarını beş kelimeyi geçmeyecek şekilde kısaltarak bildirmek zorundadırlar. 13 Dergimizde yayınlanacak yazılarım bilimsel niteliğinden yazar ya da yazarlar sorumludur. Bilimsel yayınlar ile ilgili tenkitler ve cevapları dergide «editöre mektuplar» bölümünde yayınlanır. Dergi ile her hususta Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Yayın Komisyonu Başkanlığına başvurulmalıdır. 14 Dergiye gönderilen yazılara G.Ü. Rektörlüğü'nce belirlenecek esaslar içinde telif ödenir. _ IV

7 PROF. DR. PEKER SANDALLI'NIN BİYOGRAFİSİ 1938 yılında Niğde'de doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Niğde'de tamamladı yılında İstanbul Üniversitesi DişhekimÜği Fakültesi' ne girdi ve buradan 1960 yılında birincilikle mezun oldu yılları arasında vatani görevini tamamladı yılında İstanbul Üniversitesi DişhekimÜği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Kürsüsü'ne asistan oldu yılında pekiyi derece ile doktora sınavını vererek Dr. Meddent unvanını aldı ve 1968 yıllarında British Council bursunu alarak Royal Dental Hospital'da Periodontoloji konusunda Gostgraduate çalışma yaptı yılında üniversite doçenti oldu yılında İsviçre'de Profesör Cimasoni'nin yanında Ora! Fizyoloji konusunda, 1974 yılında da Royal Dental Hospital'de Profesör Rassim yanında diş ve ağız radyolojisi konularında çalıştı yılında Profesör oldu yılında Diş Hastalıkları Kürsüsü Başkanlığına atandı yılından itibaren de kurmuş olduğu Periodontoloji Kürsüsü Başkanlığına atandı. Halen bu anabilim dalının başkanlığını yapmaktadır. Profesör Dr. Peker Sandallı 1969 yılında Türk Periodontoloji Derneği'ni kurdu ve bu derneğin 10 sene başkanlığını yaptı yılları arasında Türk Diş Tabipleri Cemiyeti Başkanlığı yaptı. Prostodonti ve İmplantoloji ve Pedodonti derneklerinin kurucu üyeliğini yaptı. İstanbul Üniversitesi Senato üyeliği ve İ.Ü. Dişhekim- Üği Fakültesi Dekan Yardımcılığı görevlerinde bulunan Prof. Dr. Peker Sandallı'nın 4 adet mesleki kitabı ve yüzden fazla bilimsel makale ve araştırmaları mevcuttur. Evli olup iki çocuk babasıdır. V

8

9 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ YAYIN KOMİSYONU Baş k a n Prof. Dr. Hüsnü YAVUZYILMAZ Üye Prof. Dr. Oktay ÜNER Üye Doç. Dr. Erol DEMİREL Üye Doç. Dr. Tayfun ALAÇAM Üye Prof. Dr. Mustafa TÜRKER Üye Doç. Dr. Şule YÜCETAŞ Üye Yrd. Doç. Dr. Sevda SUCA CİLT : 4 TEMMUZ 1987 SAYI : 2 İ Ç İ N DEKİ LER ARAŞTIRMALAR Bülent ERDOĞ AN : Submandîbuler Tükrük Bezi Büyüömer Ş ENSÖZ melerinde Benign Mixed Tümör U*»KOÇE H Oran,... 1 Tülin OYGÜR ; Sütün Diş Çekim Yaralarının İyîleşmesindeki Etkisi VII

10 Mustafa ÜLGEN Cengiz YOLALAN Angle KL.II, 1 Anomalilerin Coben Sefalometrik Analizi İle İncelenmesi 23 Arife DOĞAN O. Murat DOĞAN Nezihe SAYGUN Doku Şartlandırıcı Materyallerinin Ağzın Bakteriyolojik Durumuna Et kisi Melahat ÖĞÜTCEN Temporomandibuler Eklem Kapsül - İçi Disfonksiyonunda Muayene Bulgularının Değerlendirilmesi : I. Klinik Muayene Melahat ÖĞÜTCEN Temporomandibuler Eklem Kapsül -İçi Disfonksiyonunda Muayene Bulgularının Değerlendirilmesi : II. Radyolojik - Muayene Behiye ERDOĞAN Farklı Toplumlarda Yapılan Sea lant Uygulama Sonuçlarının Kar şılaştırılması İsmet ÖZKURT Derviş YILMAZ Nadir GÜNGÖR Ömer GÜNHAN Laserin Enflamasyonlu Doku Üze rine Olan Etkisi Yavuz BURGAZ Bülent BEK Hisam DEMİRKÖPRÜLÜ Kron - Köprü Protezlerinde Kulla nılan Akrilik Rezinîerde Renk Stabilizasyonu Melahat ÖĞÜTCEN Mustafa TÜRKER Hayrettin KÖYMEN Temporomandibuler Eklem Hastalık ları île Temporomandibuler Ek lem Seslerinin Karşılaştırmalı Ola rak İncelenmesi Nejat ERVERDİ Semra CİĞER Yaş Arası Türk Çocukların da Büyümeye Bağlı Profil Değişik liklerinin Sefalometrik Olarak İn celenmesi VIII

11 Derviş YILMAZ Mustafa TÜRKER Sevim ERCAN Arife DOĞAN Hişam DEMİRKÖPRÜLÜ Caner YILMAZ Prostaglandinlerin Florozisteki Rol leri Protez Yapıştırıcı Maddelerin Ağ zın Bakteriyolojik Florasına Etki leri Ateş PARLAR Koksal BALOŞ Emel AYTUĞ Cep Epiteli Apikal Migrasyonu Üzerine Chlorhexidin'in Etkisi Behlye ERDOĞAN Sistemli Ağız B,akımının Diş Kayıpları ve Diş Sağlığına Etkisi VAKA TAKDİMLERİ Hakan N. İŞCAN Arife DOĞAN Bir Vaka Nedeni İle Protetik Tedavi Öncesi Ortodontik Uygulama. 169 DERLEMELER Derviş YILMAZ Ahmet MAHLİ Dişhekimliğinde Akupunktur IX

12

13 THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY VOLUME 4 JULY 1987 NUMBER 2 RESEARCH CONTENTS Bülent ERDOĞAN Ömer ŞENSÖZ Uğur KOÇER Tülin OYGÜR Mustafa ÜLGEN Cengiz YOLALAN Arife DOĞAN O. Murat DOĞAN Nezihe SAYGUN Melahat ÖĞÜTCEN Melahat ÖĞÜTCEN Behiye ERDOĞAN İsmet ÖZKURT Derviş YILMAZ Nadir GÜNGÖR Ömer GÜNHAN Benign Mixed Tumor Incidence In The Case Of Submandibular Salivary Gland Hypertrophy.... The Affect Of Milk On The Healing Of Extraction Wounds The Morphology Of The Angle Class II, I Malocclusion...23 Influence Of Tissue Conditioning Materials On The Oral Bacteriologic Status...35 The Evaluation Of Examination In Temporomandibular Joint Intra - Capsular Dysfunction : I. Clinical Examination...43 The Evaluation Of Examination In Temporomandibular Joint Intra - Capsular Dysfunction : II. Radiographic Examination...59 The Comparison Of Sealant Appli cation Results In Different Popu lations...71 The Effect Of The Laser On The Inflammatory Tissues...79 XI

14 Yavuz BURGAZ Bülent BEK h'isarn DEMİRKÖPRÜLÜ Melahat ÖĞÜTCEN Mustafa TÜRKER Hayrettin KÖYMEN Nejat ERVERDİ Semra CİĞER Derviş YILMAZ Mustafa TÜRKER Sevim ERCAN Arife DOĞAN Hişam DEMİRKÖPRÜLÜ Caner YILMAZ Ateş PARLAR Koksal BALOŞ Emei AYTUĞ Color Stability Of Crown and Brid ge Acrylic Resins The Comperative Evaluation Of Temporomandibuler Joint Diseases And Temporomandibular Joint Sounds Cephalometric Investigation of Profile Changes At The Turkish People That Occurs Between The Ages Of 13 To 17 Years Effect Of Prostaglandins On Fluorosis The Effect Of Denture Adhesives On The Bacteriologic Status Of Mouth Effects Of CHX On The Apical Migration Of Sulcular Epithelium Behiye ERDOĞAN The Influence Of The Systematic Oral Care On Dental Health And Missings CASE REPORTS Hakan N. İŞCAN Arife DOĞAN A Case Report: An Orthodontic Application Before Prosthetic Treat ment REVIEW Derviş YİLMAZ Ahmet MAHLİ Acupuncture In Dentistry 185 XII

15 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IV, Sayı 2, Sayfa 1-9, 1987 SUBMANDİBULER TÜKRÜK BEZİ BÜYÜMELERİNDE BENİGN MİXED TÜMÖR ORANI The incidence of the Benign Mixed tumor, in the hypertrophies of Submandibular salivary gland Op. Dr. Bülent ERDOĞAN 4 * Doç. Dr. Ömer ŞENSÖZ* Op. Dr. Uğur KOÇEFT* Tükrük bezleri, sindirim sisteminin bir parçası sayılan glandüler yapılardır. Her glandda olduğu gibi, bunlarda da enfeksiyöz ya da tümöral olaylar yer alır. Majör tükrük bezleri içinde anatomik özellikleri nedeniyle Submandibuler glandda kronik enfeksiyonlar, Parotisde de tümöral oluşumlar daha sık görülmektedir. En sık görülen tükrük bezi iyi huylu tümörü olan Benign Mixed tümör, çok yüksek bir oranda (% 80-90) Parotisde yer alır. Submandibuler gland ise çok nadir bir yerleşim alanıdır (1, 2, 5,10). Histolojik yapıları tamamen aynı olup, küçük fizyolojik farklılıklar taşıyan bu iki tükrük bezinden birinde sözü edilen tümörün çok daha fazla görülmesinin sebebi tam bilinmemektedir. Bilinen farklılıklar submandibuler gland salgısının daha çok musinöz ve daha alkali vasıfta olmasıdır (1,2). Literatürde submandibuler glandda görülen tümörlerin oranı Parotis'e göre 1/8'dir(2). Özellikle submandibuler glandda görülen tümörler içinde, malign tümörler önemli bir oran teşkil etmektedir (% 40), (2, 5). Benign tümörlerin büyük çoğunluğu Mixed tümör olmakla birlikte, Warthin tümörü, onkositik adenoma ve Mikulicz hastalığı da görülebilir. Benign Mixed tümör genellikle ağrısız, yavaş büyüyen, sert kitle ile karakterizedir. Nadiren glandda diffüz büyüme ve ağrı olabilir (5, 7). Glandın her yerinde, ancak daha çok dış tarafında yer- (*) Ankara Numune Hastanesi Plastik Cerrahi Klinik Şefi. (**) Ankara Numune Hastanesi Plastik Cerrahi Kliniği Başasistanları.

16 SUBMENDİBULAR TÜKRÜK BEZİ BÜYÜMESİ leşen bu tümörün tedavisi de giandın total eksizyonudur. Tümör enükleasyonu hemen daima nüks gösterir ve bu nüksler multiloküler olup, lokal olarak destrüktif davranıştadır {1, 2, 5, 7,10). Tükrük bezlerinde ileri derecede büyüme ile birlikte giden kronik siyeladenit vakalarında sebep bazen tükrük taşlarıdır. Bu taşlar sıklıkla (.% 85-90) submandibuler bez Warthon kanalında görülmektedir (1,3,4). Taşların % 80'i radyoopak kalsiyum fosfat taşlarıdır (3, 4,6,9). Tekrarlayan kanal tıkanması duyarlılık ve bezde şişme ile birliktedir. Şişme, tipik olarak yemeklerden sonra olmaktadır. Proksimal kanaf taşlarının tedavisi bezin total eksizyonudur [1, 2, 3,4, 9). Tıkanma sonucu olmayan, ağızdan gelen Stafilokok kok gibi mikroorganizmalara bağlı gelişen diğer kronik lerde bezde kronik ve sürekli bir büyüme sözkonusudur, ataklar olabilir (2, 8, 9). ve Strepto siyeladenitbazen akut Görüldüğü gibi submandibuler tükrük bezinde sık rastlanan kronik enfeksiyonlarla, çok nadir görülen benign tümörler bazen aynı yada çok benzer klinik ve radyolojik görüntüler verebilmektedir. Tümörü taklit eden sınırlı, sert kronik enfeksiyon vakaları yanında ağrılı diffüz büyüme gösteren tümör vakaları nadir de olsa izlenebilmektedir (1, 4, 6, 8, 9). Biz çalışmamızda, Submandibuler tükrük bezinde uzun süreli şişlik nedeni ile kliniğimize başvuran hastaları değerlendirerek cerrahi tedavilerini yaptık. Histopatolojik araştırma sonuçlarını ortaya koyduk. MATERYAL, METOD ve BULGULAR Bu çalışmamızda Submandibuler gland bölgesinde şişlik yakınmasıyla kliniğimize başvuran, ardışık 10 hasta ele alınarak, klinik radyolojik ve histopatolojik yönden değerlendirilmiştir. Tablo - 1'de hastalarımızın yaş, cins ve büyüyen giandın lokalizasyonuna göre dağılımı izlenmektedir. Kadın/Erkek oranı 2/8 olup bütün hastalarımız yaşları arasındadır. Olgularımızın 5'i sağ, 3'ü sol ve 2'si de bilateral yerleşimde bulunmuştur.

17 Bülent ERDOĞAN, Ömer ŞENSÖZ, Uğur KOÇER Tablo - 2'de hastaların yakınmaları izlenmektedir. Bu tabloda dikkati çeken nokta hastaların % 80'inin ağrıdan yakınması olup, 4 olguda intermittant şişlik görülmüştür. Fizik muayene bulguları Tablo - 3'de gösterilmiştir. Palpasyonla hastaların tamamında diffüz bir kitlenin mevcudiyeti dikkati çekmektedir. Bilateral olgulardan birisinde solda sert, sınırlı kitle, diğer olguda ise bilateral diffüz kitle palpe edilmiştir. (İkinci olgu tek hasta sayısı ile belirtilmiştir.) Siyelografik tetkikler sonucu, 10 hastadaki 12 glanda ait incelemelerde; 8 grafide yumuşak doku şişliği ve duktus genişlemesi, 2 grafide kanal obstrüksiyonu saptanmış, 2 grafi de normal bulunmuştur. (Duktus genişlemesi olan hastalardan 2, kanal obstrüksiyonu olanlardan biri tümör olgularıdır. Şekil 1-4, Hastalarda uygulanan cerrahi tedavi, standart olarak submandibuler insizyonla girilerek yapılan glandın total eksizyonudur. Bu cerrahi sırasında parezi ve paralizilerden kaçınmak için marginal mandibuler sinir platysma ile birlikte flebe katılmış, eksternal maksiller (fasiyal) arter rutin olarak bağlanmıştır. Cerrahi tedaviden sonraki komplikasyonlar olarak 2 olguda enfeksiyon ve bir olguda ödeme bağlı marginal mandibuler sinir parezisini sayabiliriz. 10 hastada çıkartılan 12 tükrük bezinin histopatolojik tetkik sonuçlarında; 3 olguda Benign Mixed tümör, 8 olguda Kronik siyeladenit, 1 olguda normal tükrük bezi bulundu. Mixed tümör olgularının hepsinde, glandın total eksizyonu yapıldığından ve de histolojik olarak tümörlerde kapsül dışına taşma izlenmediğinden küratif tedavileri yapılmış oldu. Halen 3 aylık kontrollerini geçmiş olan bu olgularda herhangi bir sorun ya da nüks sözkonusu değildir.

18 SUBMENDIBULAR TÜKRÜK BEZİ BÜYÜMESİ TABLO 1 SUBMANDİBULER GLAND Büyümesi Olan Hastaların Yaş, Cins ve Lokalizasyona Göre Dağılımı No. Adı - Soyadı Yaş. Cinsi Lokal izasyon 1 M.U. 28 E Sağ 2 H.E. 53 E Sol 3 İ.D. 55 E Bilateral 4 A.K. 37 K Sağ 5 H.S. 20 E Sağ 6 R.C. 33 E Bilateral 7 C.K. 22 E Sol 8 M.S. 42 K Sağ 9 A.S. 44 E Sol 10 K.T. 37 E Sağ i T AB LO 2 Hastaların Yakınmaları Yakınmanın Cinsi Hasta Sayısı İntermittant şişlik 4 40 Kronik şişlik 6 60 Ağrı 8 80 TA B L O 3 Fizik Muayene Bulguları Bulgular Hasta Sayısı % D iff üz kitle Sınırlı kitle 1 10 Duyarlılık 4 40

19 Bülent ERDOĞAN, Ömer ŞENSÖZ, Uğur KOÇER ŞEKİL 1 Normal submandibuler Siyelografi. ŞEKİL 2 Kronik siyeladenite bağlı yumuşak doku şişliği ve duktal genişlemeler. 5

20 SUBMENDİBULAR TÜKRUK BEZİ BÜYÜMESİ ŞEKİL 3 Duktal genişleme, hafif itilme gösteren siyelografik tetkik (Bu olguda B. Mixed tümör çıkmıştır.) ŞEKİL 4 Parsiyel duktus obstrüksiyonu ve genişleme gösteren siyelografik tetkik (Bu olguda B. Mixed tümör çıkmıştır.)

21 Bülent ERDOĞAN, Ömer ŞENSÖZ, Uğur KOÇER TARTIŞMA Tükrük bezlerinde görülen enfeksiyöz ve tümöral hastalıklar diğer nadir hastalıklar yanında en önemli yeri teşkil eder. Epidemik parotitis gibi iyi bilinen akut enfeksiyonlar Parotisde, tekrarlayan ya da kronik enfeksiyonlar Submandibuler glandda daha fazla görülmektedir. Özellikle obstrüksiyona bağlı kronik enfeksiyonlar, Warthon kanalında daha fazla taş görülmesi nedeniyle daha sıktır. Bu kanalda daha fazla taş görülmesinin sebepleri de şöyle sıralanabilir; 1) Warthon kanalı Stenon'dan daha geniş ve uzundur, 2) Warthon kanalında akım yerçekimine karşıdır, 3) Submandibuler sekresyon daha alkalidir, 4) Musin kontenti daha fazladır (9). Levy'ye göre, tükrük taşları tükrük bezinde cerrahi önemi olan en sık nonneoplastik hastalıktır (4). Literatürde büyük çoğunluğu taşa bağlı obstrüksiyona sekonder geliştiği belirtilen kronik siyeladenit olgularında, tükrük bezindeki kronik şişme yanında bazen karşımıza rekürrent şişme ve ağrı periyotları ile de çıkabilir (8). Olgularımızın 4'ünde rekürrent şişlik, 8 olguda da ağrı yakınması mevcuttu (Tablo-1). Kronik siyeladenit nonobstrüktif bir patoloji olarak da karşımıza çıkabilir ve klinik, radyolojik ya da kateter çalışmaları ile obstrüktif bir patolojiden ayrılamaz (4,7,8). Olgularımız içindeki kronik siyeladenit hastalarında d,a gerçekten patolojisi obstrüktif olan ve olmayan hastalar mevcuttur. Muayene ve tetkiklerde çok kesin bir ayırım yapılamamıştır. Siyelografik çalışmaların büyük çoğunluğunda bezde büyüme ve siyalektazi izlenmiş, tipik bulgular görülmemiştir. 2 hastada duktus obstrüksiyonu izlenmiş, bu olgulardan birinde de Mixed tümör çıkmıştır. Normal duktal sistem yapısı görülmesi, son obstrüktif patolojiler için normal bir sonuçtur (6). Kronik enfeksiyonların Submandibuler glandda sık görülmesine karşın, tümöral oluşumlar nadirdir. Simon ve ark.'na göre bu oran tüm tükrük bezi tümörlerinin % 8'idir (5). Bütün Submandibuler gland tümörlerinin % 4O'ı malign olup, bu oran Parotis'in iki katıdır. Submandibuler glandda şişlik nedeniyle başvuran 10 hastadan 3'ünde histopatolojik tetkik sonucu Benign Mixed tümör ola-

22 SUBMENDİBULAB TÜKRÜK BEZİ BÜYÜMESİ rak bildirilmiştir. Diğer bir deyişle Subrnandibuler gland büyümelerinde % 30 oranında Benign Mixed tümöre rastlanmıştır. Nadir olarak bildirilen literatür verilerine göre bu sonuç bize göre yüksek orandadır. Bunun yanında mixed tümör olgularının birinde büyüyüp küçülen şişlik bulunmuş, olguların % 80'inde de ağrı yakınması saptanmıştır. Klasik bilgi haline gelen yavaş ilerleyen ağrısız büyüme gösteren B. Mixed tümör için bu bulgular farklılık göstermektedir. Submandibuler glanddaki kronik bütün kitlelerin total eksizyonla tedavi edilmesi konusunda fikir birliği vardır (1, 2,4, 6, 9). Ağrılı büyüme gösteren, zaman zaman büyüyüp küçülen kronik olgularda da aynı tedavi yolunu seçmek gerektiği kanısındayız. SONUÇ Submandibuler glandda atipik görüntüler veren mixed tümör olguları iyi değerlendirilmeli ve kronik glandüler hipertrofi olguları total eksizyonla tedavi edilmelidir. ÖZET Submandibuler tükrük bezi büyümesi olan 10 hastamızda yapılan cerrahi eksizyon ^ histopatolojik tetkik sonucu % 30 oranında Benign Mixed tümör olgusu saptanmıştır. Bu, Submandibuler tükrük bezi Benign Mixed tümörü için beklenmeyen yüksek bir orandır. Bu nedenle bütün kronik Submandibuler tükrük bezi büyümesi olgularında bu sonuç unutulmamalı ve tedavi buna göre planlanmalıdır. Anahtar kelimeler : Submandibuler tükrük bezi, Benign Mixed tümör. SUMMARY BENIGN MIXED TUMOR INCIDENCE IN THE CASE OF SUBMANDIBULAR SALIVARY GLAND HYPERTROPHY! We found 30 percent Benign Mixed tumor, at the end of the surgical excision and histopathologic study, in the 10 case of Subman- 8

23 Bülent ERDOĞAN, Ömer ŞENSÖZ, Uğur KOÇER dibuiar saiivary gland hypertrohy. This is an unexpected high incidence, for the Benign Mixed tumor of Submandibular salivary gland. So, we must don't forget this result in such cases and make thecorrect plan of treatment. Key words : Submandibular salivary gland, Benign Mixed tumor. KAYNAKLAR 1 Baker, H.W., The salivary glands, in Head and Neck surgery, by Southwick, H.W.: Ch. 10, Harper-Row, Publishers, Converse, J.M. : Reconstructive Plastic Surgery. V. 5, P : 2539, W.B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, Harris, J.A.: Structure and composition of salivary calculus. Laryngoscope, 69 : 481, Levy, D.M., ReMine, W.H. and Devine, K.D. : Salivary gland calculi. J.A.M.A., 181 : 1115, Simons. J.N., Beahrs, O.H. and Woolner, L.B. : Tumors of the submaxillary gland. Am. J. Surg., 108 : 787, Sutton, D.: A textbook of radiology and imaging. P : 658, Churchill Livingstone, Edinburg, Turnbull, A.D. and Frazell, E.L. : Multipl tumors of the major salivary glands. Am. J. Surg., 108 : 485, Waterhouse, J.P. : Inflammation of the saiivary glands. Br. J. Oral. Surg., 3 : 161, Work, W.P. and Hecht, D.W.: Inflammatory diseases of the majör salivary glands, in Otolaryngology V. 3, Ch. 20, by Paparella M.M. and Shumrick, D.A., W.B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, Work, W.P. and Hecht, D.W.: Tumors and cysts of major salivary glands, in Otolaryngology V. 3, Ch. 21, by Paparella M.M. and Shumrick, D.A., W.B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, 1980.

24

25 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IV, Sayı 2, Sayfa 11-22, 1987 SÜTÜN DİŞ ÇEKİM YARALARININ İYİLESMESİNDEKİ ETKİSİ Tülin OYGÜR* GİRİŞ Diş çekimleri ilk dişlenmeden başlayıp insan yaşamının sonuna kadar uygulama alanı bulan cerrahi işlemlerdendir. Çocuk veya yetişkin, insanların büyük çoğunluğu değişen sayılarda bu cerrahi uygulamayla tanışırlar. Dişin çekilmesiyle meydana gelen yaranın birçok dokusal olayın belirli prensiplerle yer alması sonucu kapanması beklenir (2). Ancak bazı iç ve dış faktörler beklenen iyileşmeyi geciktirebilir, hatta komplikasyonlar doğurabilir. Diş çektiren hastalarda, özellikle ortodontik veya protetik amaçlarla seri diş çektirmiş hastalarda normal gıdayı almak zprlaştığından, çekimi izleyen ilk birkaç gün süt ve sütlü yumuşak gıdalardan zengin bir diyetle beslenme alışkanlığı yaygındır. Bu araştırmada, ağız içinde doku kaybının fazla olduğu, ağız ortamına açık bir yara varken alınacak sütten zengin bir diyetin bu yaranın iyileşmesinde olumlu veya olumsuz bir etkisinin olup olmadığı incelenmiştir. MATERYAL VE METOD Araştırmanın deney bölümü Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hayvan Yetiştirme ve Bakım Laboratuarında, histolojik tetkikler bölümü ise Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Patoloji Laboratuarında yürütüldü. Deneyde, cinsiyet ve ırk ayırımı gözetmeden, yakın yaş grubunda 6 adet köpek kullanıldı. 4 köpek deney grubunu oluştururken 2 köpek kontrol grubu olarak bırakıldı. (*) G.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, Dr. 11

26 SÜTÜN ÇEKİM YARALARINA ETKİSİ Deneyin 1. gününde bütün köpeklerin üst sağ 3 numaralı dişleri, cerrahi prensiplere uyularak, normal çekimle çekildi. Çekim gününden başlayarak 3 gün süreyle deney grubuna süt ve sütlü gıda verildi. Kontrol grubu süt içermeyen normal beslenmelerine alındılar. Çekimin 4. gününde deney grubundan da sütlü gıda kesildi. Bu çekimleri izleyen 7. günde yine tüm köpeklerin bu kez üst sol 3 numaralı dişleri, aynı prensiplerle, çekildi. Deney grubuna çekimi izleyen 3 gün süreyle sütlü diyet uygulanırken kontrol grubuna süt içermeyen diyet uygulandı. Kontrol ve deney gruplarının üst sağ 3 nolu dişlerinin çekim yerlerinin klinik muayeneleri çekimi izleyen 3. ve 10. günlerde yapıldı, üst sol 3 nolu dişlerin çekim yerlerinin klinik muayeneleri ise yalnızca çekimi izleyen 3. gün yapıldı. Deneyin başlamasından 10 gün sonra köpekler öldürülmek suretiyle 10 günlük ve 3 günlük çekim bölgelerinden materyal alındı. Alınan materyaller 3 gün % 10'luk Formolde bırakıldıktan sonra Formik asit - Sodyum sitrat solüsyonunda dekalsifiye edildi. Bu işlemler sırasında 10 günlük çekim yarası materyallerinden biri hasar gördüğünden deney grubunun 10 günlük çekim yarası değerlendirmeleri 4 yerine 3 örnekle yapıldı. Dekalsifikasyon tamamlandıktan sonra rutin laboratuar teknikleri uygulanarak 6 mikron kalınlığında kesitler alındı. Hemotoksilen - Eosin ve Van Gieson kollagen boyalarıyla boyayarak preparatlar hazırlandı. Değerlendirmeler ışık mikroskobunda yapıldı. Klinik Bulgular BULGULAR Tüm köpeklerin üst sağ 3 numaralı dişlerinin çekim yerlerinin, çekimi izleyen 3. ve 10. günlerde yapılan klinik muayeneleri sonunda aşağıdaki bulgular toplandı. Deney grubu : Çekimi izleyen 3. gün muayenesinde, 4 denekten ikisinde soket içerisinde pıhtının yer almadığı görüldü. 2 denekte klinik olarak sağlıklı çekim yeri yarası izlendi. 12

27 Tülin OYGÜR Aynı çekimlerin 10. gün klinik muayenesinde, deneklerden birinde soketin gıda artıkları ve püy benzeri bir maddeyle dolu olduğu, bir denekte «kuru alveolitis» tablosu ve 2 denekte normal çekim yeri yarası izlendi. Kontrol grubu : 3. ve 10. gün klinik muayenelerinde, köpeklerden birinin çekim yeri yarası klinik olarak sağlıklı bulunurken, diğer köpekteki çekim yerinde pıhtının yer almadığı, soket içerisinde püy benzeri madde bulunduğu izlendi. Tüm köpeklerin üst sol 3 numaralı dişlerinin çekimini izleyen 3. gün klinik muayenelerinde aşağıdaki bulgular toplandı. Deney grubu : 4 denekten ikisinde soket içerisindeki pıhtının düşmüş olduğu (Resim 1), diğer 2 deneğin çekim yerlerinin klinik olarak sağlıklı olduğu izlendi. Resim 1 : Pıhtının yer almadığı 3 günlük çekim yarası (deney grubu). 13

28 SÜTÜN ÇEKİM YARALARINA ETKİSİ Kontrol grubu Bu grubun 2 üyesinde de çekim yeri yaraları klinik olarak sağlıklı bulundu. Histopatolojik bulgular : Bu bulgular, klinik muayenelerde elde edilen bulgularla oldukça paralellik taşımaktaydı. 3 günlük çekim yeri yaraları : Deney grubu : 4 örnekli bu grupta, örneklerden birinde soket duvarını oluşturan son kemik trabekulalarının hemen bitişiğinde, soket ağzına doğru ar tan mononüklear hücre infiltrasyonu izlendi. Diğer bir örnekte soket duvarında yer alan periodontal membran artığı bağ dokusu içerisin de çok az miktarda mononüklear hücre infiltrasyonunun bulunduğu, kalan 2 örnekten birinde, pıhtının bitiminden sonra alveolar mukoza ya kadar uzanmış çok yoğun mononüklear hücre infiltrasyonunun yer aldığı (Resim 2), diğer örnekte, yalnızca apikalde bir miktar pıhtının kalmış olduğu, soketin boş olduğu, pıhtıyı çevreleyen alveol duvarın da infiltratif hücrelerin bulunmamasına karşılık, pıhtının döküldüğü yerlerde alveolar mukozaya doğru ilerleyen şiddette lökositer infiltrasyon olduğu ve kemikte rerifikasyon olduğu dikkati çekti (Resim 3). Bu grubun tüm örneklerinde osteoklastik aktivite fazla idi. Kontrol grubu : Bu gruptaki 2 örnekte de soket içerisinde fibrinden zengin bir pıhtının yer aldığı izlendi (Resim 4). Pıhtıların periferlerinde az sayıda, yer yer fibroblastlar dikkati çekti. Bir örnekte soket girişine doğru yer almış sekestre kemik parçaları çevresinde mononüklear hücre infiltrasyonu izlendi. Diğer örnekte alveolar mukozanın soket ağzını kapatacak şekilde karşılıklı prolifere olduğu ve pıhtının üst kısımlarında fibril, fibroblast ve makrofajlardan zengin bir dokunun pıhtıyı istila etmeye başladığı görüldü. Deney ve kontrol grubunun van Gieson ile boyanan preparatlarında henüz başlangıcında olan fibril yapımında fark izlenmedi. 14

29 Tülin OYGÜB Resim 2 : Soket duvarına yakın bölgede yoğun iltihabı hücre mfiltrasyonu. Resim 3 : İltihabı hücre infiltrasyonu île birlikte alveol kemiğinde rerifikasyon. 15

30 SÜTÜN ÇEKİM YARALARINA ETKİSİ Resim 4 : 4T '. ". *... -.' Fibrin ağı içerisinde eritrositler. 10 günlük çekim yeri yaraları : Deney grubu : Örneklerden ikisinde soketin üst kısımlarında ve serbest mukozanın altında geniş alanları kaplayan lökosit infiltrasyonu görüldü. Bir örnekte ise lenfosit ve makrofajlardan zengin iltihabi hücre infiltrasyonu izlendi (Resim 5). Her 3 örnekte de alveol kemiğinin son trabekulaları çevresinde şiddetli osteoblastik ve yer yer osteoklastik aktivite izlendi. Soket duvarında, ortalardan itibaren apikale kadar yeni şekillenmiş osteoid doku dikkati çekti (Resim 6). Osteoid dokudan sonra yer alan genç bağ dokusu içerisinde lenfosit ve makrofajların serpildiği görüldü. 2 örnekte, birisi soket ortalarında, diğeri apikalde yer almış ve çevreleri adi granülasyon dokusuyla çevrili pıhtı izlendi. Pıhtıların periferlerinde fibrosit ve fibroblastların nispeten yoğunlaştıkları görüldü. Bütün örneklerdeki genç bağ dokusunda damarlanmanm fazlalığı dikkati çekti, Sokete yakın kemik trabekulaları arasındaki medullar dokuda lenfosit ve plazma hücrelerinin perivasküler infiltrasyonu izlendi. 16

31 Tülin OYGUR Resim 5 : Lenfosit ve makrofajlardan zengin, damarlanmanın arttığı iltihabi doku. Resim 6 : Osteoid doku. 17

32 SÜTÜN ÇEKİM YABALARINA ETKİSİ Kontrol grubu : Bir örnekte soket üst kenarlarında, alveolar mukozanın soket ağzına doğru proliferasyonu ve yoğun nötrofil lökosit kümelenmesi dikkati çekti. Aynı örnekte soket üst-yan duvarlarında yoğun fibroblast ve fibrosit ve bir miktar mononüklear hücre infiltrasyonu izlendi. Her 2 örnekte de son kemik trabekulalarında osteoblastik çerçevelenme görüldü (Resim 7). Soket tabanına doğru, organize olmaya Resim 7 : Yoğun fibroblastik aktivite, bir miktar mononüklear hücre infiltrasyonu ve osteoblastik çerçevelenme. başlamamış bir miktar pıhtı ve pıhtı periferinde lökositten zengin mononüklear hücre infiltrasyonu dikkati çekti. Kemiğin medullar dokusunda ve soket içerisindeki genç bağ dokusunda damarlanmanm arttığı görüldü. 10 günlük çekim yaralarının van Gieson ile boyanan preparatlarında her 2 gruptaki organize olmuş granülasyon dokusunda narin fibriler yapı ve yer yer kalınlaşmış fibril bantları izlenirken, söz konusu organizasyonun periferden merkeze doğru ilerlemiş olduğu görül- 18

33 Tülin OYGUR dü. Kontrol grubuna ait bir örnekte, soket ağzını kapatacak şekilde prolifere olan alveolar mukozanın lamina propriasından gelişen bağ doku yapımının periferindekinden hızlı olduğu dikkati çekti. TARTIŞMA Süt proteinlerinin asitte çökebilen kazein fraksiyonu nötrofil lökositler ve makrofajlar için in vitro kuvvetli kemotaktik aktivite gösterir (4). Wilkinson (6), bu noktadan hareketle yapmış olduğu araştırmada, gerek kazein fraksiyonunun tümünün, gerekse saf laştırı İmiş a- kazeinin nötrofil lökositler ve makrofajlar için kemotaktik aktivi-teye sahip olduğunu göstermiştir. Aynı araştırmada, sütün kemotaktik aktivitesinin hafif olduğu gözlenirken, en yüksek kemotaktik aktivite trombin enzimi ile karıştırılan kazein'de bulunmuştur. Diş çekimini izleyen ilk reaksiyon kanamadır. Kanamanın başlamasından hemen sonra pıhtılaşma mekanizması da devreye girer. Kanın pıhtılaşmasının en klasik şeması aşağıdaki şekildedir (3) : Protrombin + Tromboplastin + Kalsiyum = Trombin Trombin -f Fibrinojen = Fibrin O halde, çekim boşluğundaki fibrinden zengin yapı (pıhtı) ortadan kaldırılana dek ortamda trombin mevcuttur. Bu bilgiler ışığında; ağız ortamına açık bir çekim yarası mevcutken alınacak süt ve sütlü yumuşak gıda artıklarının yara yerine girmesyle, içeriğindeki kazeinin ortamdaki trombinle birlikte nötrofil lökositler ve makrofajlar için kemotaktik aktivite göstermeleri, en ezından, şüphelenilecek bir durumdur. Yaraların sekonder iyileşmesinin 1. ve 4. günler arasındaki «başlangıç fazı»nda, dominant hücresel aktiviteler olan otolizis ve fagositozisden sorumlu nötrofil lökositler ve makrofajlar yara yerinde mevcutturlar (3). Ancak, pıhtının boşluğa bakan yüzeyi, bu dönemde, henüz fibrinle kaplıdır (5). Çekim yerindeki sütlü gıda artıkları, fibrinin içeriğindeki trombinle birlikte sözkonusu hücreler için kemotaksiyi hızlandırabilir. Nitekim; deney ve kontrol gruplarının 3 günlük çekim yaraları karşılaştırıldığında : 19

34 SÜTÜN ÇEKİM YARALABINA ETKİSİ (1) Deney grubunun 4 deneğinden yalnız birinde soket içerisin de hafif yoğunlukta iltihabı hücre infiltrasyonu izlenirken, 1 denekte soket ağzına doğru yoğunlaşan ve 2 denekte ise çok yoğun iltihap hücresi infiltrasyonu izlenmiştir. Bu son 2 denekten birinde yoğun nötrofil lökosit kümelenmeleri dikkati çekmiştir. (2) Kontrol grubunun her iki üyesinde de yer yer yoğunlaşmış nötrofil lökosit ve mononüklear makrofaj infiltrasyonu görülmüştür. Deney grubunun çekim yaralarında izlenen ve kontrol grubuna göre daha yoğun olan lökosit ve makrofaj akümülasyonu bu stimülasyönla ilgili olabilir. Çekim sonrası 4. ve 10. günler arasında seyreden «fibroplazî fazı» yaklaşık 10. günde sona erer ve yara yerinin fibrobl,ast, fibrosit ve fibrilden zengin bir dokuyla dolması ve iltihap hücrelerinin azalması beklenir (3). Deney ve kontrol gruplarının 10 günlük çekim yerlerinin histopatolojik bulguları karşılaştırıldığında : (1) Deney grubunun 3 deneğinden ikisinde, kontrol grubunun 2 üyesinden birinde soket ağzına yakın bölgelerde ve serbest mukoz,anın hemen altında yoğun nötrofil lökosit kümelerinin bulunduğu ve, (2) Deney grubu üyelerindeki soket duvarını oluşturan kemiğin medüllar dokusundaki perivasküler iltihabi hücre infiltrasyonunun kontrol grubu örneklerinden biraz daha yoğun olduğu gözlenmiştir. Klinik muayenelerde elde edilen bulgularla da desteklenen histopatolojik tetkiklere topluca bakıldığında çekimi izleyen ilk 3 gün sütlü gıdayla beslenen köpeklerin çekim yeri yaralarında, sütsüz gıdayla beslenen köpeklere göre daha fazla iltihabi hücre infiltrasyonunun olduğu görülür. Yine de, denek sayısının azlığı ve istatistiksel değerlendirmelere gidilememesi nedeniyle, deney grubunda izlenen iltihap hücresi yoğunluklarını, kesin olarak, sütlü diyete bağlamak imkânsızdır. Diğer yandan, van Gieson-kollagen boyasıyla hazırlanan preparatllarda, deney ve kontrol grupları arasında kollagen yapımı yönünden herhangi bir farklılık izlenmemesi, çekim yerindeki bağ doku yapımını etkilemediğini göstermektedir. 20

35 Tülin OYGÜR TEŞEKKÜR Bu çalışmada histopatolojik değerlendirmelerdeki yardımlarından ötürü Sayın Hocam Prof. Dr. Sâtı Baran'a teşekkür ederim. ÖZET Bu çalışmada diş çekimlerini izleyen birkaç gün süt ve sütlü gıdayla beslenen köpeklerin çekim yaralarının iyileşmesinde sütün bir etkisinin olup olmadığı incelendi. Klinik ve histopatolojik incelemeler sonunda; deney grubunda nötrof i I lökosit ve mononüklear makrofajlarin biraz daha fazla olduğu gözlenirken, her iki (kontrol ve deney) grubunda bağ doku yapımında farklılık yoktu. SUMMARY THE AFFECT OF MILK ON THE HEALING OF EXTRACTION WOUNDS In this study it was investigated whether or not milk affects the healing of extraction wounds of dogs which had been fed with milk and milky diet for a few days following tooth extraction. At the end of clinical and histopathological examinations, while a slight increase of neutrophil leucocytes and mononuclear macrophages was observed in the experimental group, there was no difference in connective tissue formation in both (control and experimental) groups. 21

36 SÜTÜN ÇEKİM YARALARINA ETKİSİ KAYNAKLAR 1 Anderson, W.A.D. and Scotti, T.M.: Synopsis of Pathology, 10 th edition, The C.V. Mosby Co., St. Louis, 1980, Bhaskar, S.N.: Synopsis of Oral Pathologü 6 th edition, The C.V. Mosby Co., Toronto, 1981, Dunphy, J.E. and Udupa, K.N.: Chemical and Histochemical Sequences in the Normal Healing of Wounds, New Eng. J. Med., 253(20) : , Keller, H.U. and Sorkin, E. : Studies on Chemotaxis, Int. Arch. Allergy, 31 : , Shafer, W.G., Hine, M.K. and Levy, B.M.: A Textbook of Oral Pathology, W.B. Baunders Co., Philedelphia, 1958, Wilkinson, P.C.: Characterization of the Chemotactic Activity of Casein for Neutrophil Leucocytes and Macrophages, Experientia, 28 (9) : ,

37 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IV, Sayı 2, Sayfa 23-34, 1987 ANGLE KL.II, 1 ANOMALİLERİN COBEN SEFALOMETRİK ANALİZİ İLE İNCELENMESİ Prof. Dr. Mustafa ÜLGEN* Dr. Cengiz YOLALAN** Ortodontik anomaliler iskeletsel veya dişsel kökenli olabileceği gibi her ikisinin kombinasyonu şeklinde de görülebilirler. Ortodontik anomalilerin en iyi şekilde tedavi edilebilmesi için, bu anomalilerin morfolojik yapılarının iyi bilinmesi ve buna bağlı olarak doğru teşhis konulması ile mümkündür. Bugün ortodonti'de en iyi teşhis araçlarından bir tanesi, uzak röntgen resimleridir. Uzak röntgen resimlerinin sefalometrik analizlerinin amacı, ortodontik anomalilerin ortaya çıkmasında sorumlu olan, hatalı olan yüz iskeleti bölgesinin belirlenmesidir. Çünkü en iyi ortodontik tedavi, morfolojik yapı bozukluğu nerede ise o bölgeye müdahale edilerek yapılan tedavi şeklidir. Bu araştırmanın amacı; Angle Kİ.II, 1 anomalilerin yüz iskeleti morfolojisini Coben sefalometrik analizi ile inceleyerek, bu anomalilerin meydana gelmesinde sorumlu veya hatalı olan yüz iskeleti bölgesinin belirlenmesidir. Bu amaçla bir de kontrol grubu olarak ideal oklüzyon grubu alınmış ve K1.ll, 1 anomali grubu ile karşilaştırılmıştir. MATERYAL VE METOD Bu araştırmanın materyalini; Angle Kİ.II, 1 anomali gösteren 10 kız 10 erkek ve ideal oklüzyon gösteren 10 kız 10 erkek olmak üzere toplam 40 bireyden alınan profil uzak röntgen resimleri oluşturmaktadır. Bu çalışmanın bireyleri Dicle Üniversitesi öğrencileri ile, kliniğimize müracaat eden hastalar arasından seçilmiştir. Gruplarımızı oluşturan bireylerin takvim yaşları yıl ve yılın ondalık kesirleri olarak hesap edilmiş olup (9), her gruptaki kız, erkek ve cinsiyet ayırımı yapılmaksızın oluşturulan gruplardaki takvi myaşlarının ortalamaları, standart sapmaları, minimum ve maksimum değerleri Tablo 1, 2, 3 ve ( * ) Dicle Üni. Dişhek. Fak. Dekanı ve Ortodonti Anabilim Dalı Başkanı. ("j D.Ü. Dişhek. Fak. Ortodonti Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi. 23

38 ANGLE Kl.II, 1 ANOMALİLERİ 4'de gösterilmiştir. Tablo 4'de görüldüğü gibi ortalama takvim yaşları ideal oklüzyon grubunda 21.0 (s = 2.4), Kİ.II, 1 anomali grubunda 19.0 (s = 2.7) yıldır. Bu araştırmada Coben (1,4) sefalometrik analizinde kullanılmış olan ölçümlerden 12 parametre seçilerek kullanılmış olup, 6'sı yüz iskeletinin sagittal yönünü, 6'sı ise vertikal yönünü ilgilendirmektedir. Bu altı sagittal yön ölçümünden 3 tanesi maksilla'yı, 3 tanesi mandibula'yı ilgilendirmekte olup, altı vertikal yön ölçümünden 3 tanesi ön yüz yüksekliğini, 3 tanesi de arka yüz yüksekliğini ilgilendirmektedir. Bu ölçümleri yapabilmek için, Şekil 1'de gösterilen şu sefalometrik noktalar kullanılmıştır (8, 9,12). : 1 = «Ba» Basion, 2 = «Ar» \O 24 ŞEKİL 1 Sefalometfik nokta ve doğrular.

39 Mustafa ÜLGEN, Cengiz YOLALAN Artikulare, 3 = «Po» Porion, 4 = «S» SeMa, 5 «N» Nasion, 6 = «Or» Qrbitale, 7 «ANS» Anterior Nasal Spina, 8 = «A» A noktası, 9 = «Pg» Pogonion, 10 = «M» Menton, 11 = «Go» Gonion, 12 «Ptm» Pterygomaksiller nokta, 13 = Üst birinci molar (6) distal kontakt noktası. Coben (î, 4) Sefalometrik ölçümlerini bir koordinat sistemi ile yapmaktadır. Şekil 1'de görüldüğü gibi apsis ekseni olarak Basion noktasından Frankfurt doğrusuna bir paralel çizilmekte ve ordinat ekseni olarak da Basion noktasından Frankfurt doğrusuna bir dikme çizilmektedir. Sagittal yöndeki ölçümler apsis ekseni üzerinde, vertikal yöndeki ölçümler ise ordinat ekseni üzerindeki izdüşümler (efektif boyutlar) olarak ölçülmektedir. ŞEKİL 2 Sagittal yön ölçümleri. 25

40 ANGLE Kl.II. 1 ANOMALİLERİ Bu araştırmada yapılan milimetrik öiçürnier yukarıda bahsedilen sefalometrik noktalara ve koordinat sistemine göre aşağıdaki şekilde yapılmıştır: 1. Sagittal Yön Ölçümleri (Şekil 2) Maksiller Ölçümler (Şekil 2) : Ölçüm 1 = Ba A, Ölçüm 2 = Ba Ptm, Ölçüm 3 = Ptm A 1.2. Mandibular Ölçümler (Şekil 2): Ölçüm 4=Go Pg, Öl çüm 5 = Ba Ar, Ölçüm 6 = Ptm 6 2. Vertikal Yön Ölçümleri (Şekil 3) Ön Yüz Yüksekliği Ölçümleri (Şekil 3) : Ölçüm 7-N ANS, Ölçüm 8=ANS M, Ölçüm 9 = N M 2.2. Arka Yüz Yüksekliği (Şekil 3) : Ölçüm 10 = S Ar, Öl çüm 11= Ar Go, Ölçüm 12 = S Go 26 BaV ŞEKİL 3 Vertikal yön ölçümleri.

41 Mustafa ÜLGEN, Cengiz YOLALAN BULGULAR Önce her grup içerisinde kız ve erkeklerde ayrı ayrı olmak üzere, yapılan her ölçümün ortalama değeri, standart sapması, minimum ve maksimum değerleri gibi tanımlayıcı istatistiksel değerleri bulunarak Tablo 1 ve 2'de verilmiştir. Bu araştırmadaki karşılaştırmalar iki safhada yapılmıştır. Birinci safhada her iki grup içerisinde ölçülen her özelliğin kız ve erkeklere ait ortalama değerleri arasındaki farkın önemi Student t-testi (3, 11,13) ile araştırılarak Tablo 1 ve 2'de verilmiştir. İkinci safhada ise bu çalışmanın asıl amacı olan karşılaştırmalar yapılmıştır. Araştırmamızın asıl hedefi; Angle Kİ.11, 1 anomalilerinde anomalinin meydana gelmesinde sorumlu olan yüz iskeleti bölgesinin belirlenmesi olduğuna göre, kontrol grubu olarak alınan ideal oklüzyon grubu ile Kİ.II. 1 anomali grubu karşıiaştırılmıştır. İkinci safhada karşılaştırmalar önce kız ve erkeklerde ayrı ayrı olmak üzere, ölçülen her parametrenin ideal oklüzyon grubundaki ortalama değeri ile Kİ.II, 1 anomali grubundaki ortalama değeri Student t-testi ile karşılaştırılarak aradaki farkın önemi Tablo 3'de belirtilmiştir. Sonra her gruptaki kız ve erkekler birleştirilerek, cinsiyet ayırımı yapılmaksızın, kontrol grubu olan ideal oklüzyon grubu ile Ki.II, 1 anomali grubu karşıiaştırılmıştır (Tablo 4). TARTIŞMA Genç erişkinlerden oluşan materyalimizde hem vertikal hem de sagittal yönde ölçüm yapmamızın nedeni, yüz iskeletinin bu iki yön özelliklerinin birbirinden soyutlanamamasıdır. Yüz iskeletinin vertikal yön boyutunun artması veya azalması, yüz iskeletinin morfolojisinin sagittal yönünü de etkilemektedir. Örneğin yüz iskeletinin dik yön boyutlarının arttığı durumlarda daha çok retrognatik, azaldığı durumlarda ise daha ç;ok prognatik bir yüz yapısı söz konusudur (10). İdeal oklüzyon (Tablo 1) ve Kİ.II, 1 (Tablo 2) anomali grubunda ölçülen her özelliğin kız ve erkeklere ait ortalama değerleri karşılaştırılarak, aradaki farkın önemi saptanmıştır. Tablo 1 ve 2'de görüldüğü gibi, her iki grupta da ölçülen özelliklerin çoğunda kız ve erkekler ara- 27

42 -M * * a ANGLE K1.II, 1 ANOMALİLERİ * I 1 * 1 * * 1 * * (01 (0 o o O in o o in o o o o o O min Ol in 41.5 in 47.5 o co 67.5 co 1 t in in co 00 r- in 53.5 II c/> Ol co 00 oo o co Ol in Ol CM co co 27.0 in o 51.5 co a* ı-h I * in Ol co in in CO in vo r-h tu o CM 03 _ Ol O 00 o o 00 Ol CO ^. lx 100. o* E co 03 M 9 f- Ol in r- co ı-4 ın o O in o o O o in in in o o O & tn co ı-h r- r-h in? 129 o in tn tn in in tn o in o in o c W IX vo g 1 0Q DEA L g j^ in 00 ı 1 in o in 111. i-l CO in Ol 00 in in Si in CM i-h r- i-t 00 r- 00 o o Ol CO CM co Ol Ol co Ol CM ı-h in CO vo OJ 00 in co o C CO vo in vo in H m M s r- 00 l-i Ol co in o 00 r-4 vo in S CO I J Ba-Ptm 1 Ptm-A 1 Go-Pg 1 Ba-Ar N-AKS 1 ANS-M 119 İN-M I S-Ar ı-l co <* in r- 00 o i-h wessm JHHTWnOlO NQA 1VI1J0VS Ar-Go I * r-h.1 S-Go OI r-1 jahtwflulp NQA TYXJIHHA Yaş co i-l TABLO 1 : İdeal Oklüzyon Grubundaki Ortalama Değer (X), Standart Sapma (S), Ölçülen Minimum ve Maksimum Değerler ile, Kız ve Erkek Ortalama Değerleri Arasındaki Farkın Önem Testi. x:p<0.05, xx : p < 0.01.

43 TEST t s 1 Mustafa ÜLGEN, Cengiz YOLALAN * t * 1 maks. min, w o in in O in O o o in o o ş in co o CO v O o o o o o in in in o o in in in CO o vo co co 116. fi vo r i o co in co o CM co S 24.8 in 03 ERKEK (n=10) ix min. maks. <n r-~i CO co CM vo,_, in CO o o CM O 00 cr> vo ı in r-rr- rh r- ın in o 127. o in o o o in o in in o o o o* $ 03 co t-i co in î 121 in co in co S vo 91 o in o in o in o vo in o in ıf» 8 oo co CO o in r - co CM co co co 03 CO vo co co o in o rh r^i CM CM CM O l KIZ (n=10) OMALÎ Kİ.II, ix <? CM CM co CM CM rh CO o co CM in r- CM co CO CM o c^ co co CO f- s o 8 o «-4 CO 00 Ba-A Ba-Ptm Ptm-A Go-Pg Ba-Ar Ptm-6 N-ANS ANS-M H -< CM co ıf) -o r-' 00* GRUBU JUHTMnOlQ N0A 1V1LJ9VS 116. N-M u Ar-Go 11. S-Go 12 JHHTWnSlQ W9A lv>lîjhaa TABLO 2 : Kl.ll, 1 Anomali Grubundaki Ortalama Değer (X), Standart Sapma (S), Ölçülen Minimum ve Maksimum Değerler ile, Kız ve Erkek Ortalama Değerleri Arasındaki Farkın Önem Testi. x : p < 0.05, xx : p < to 13.

44 ANGLE K1.II, 1 ANOMALİLERİ. TEST *: 1 1 * rl -4 vo i-4 o CO o in 00 r-l CO CM CO in o w ID Kl.I 1-4 «k 1-4 g CM _ in CO o- vo <^ & (0 CM CO CO t~- -I in 127 CO r-4 -t in CM CO in i CO CO CM in CM CM CO in vo CO in vo r-4 o CM 00 r-l CM O o o CO CO CM CO TEST İ IX 100. CM in p- 00 in r-«in o r r-4 CO S! N IH Kl.I I CM 00 CO ^. CO CO CO CM CM CM CO CM» CM rh r-l CM in f» CM Ix 8 9 [,. CM 00 CO P. CO r- CO CO 00 CM CO. vo 00 CM ft CO CO CM vo Ov S 116. o co 80. CO o o CM CO c-l 17. CM f-l CO CM CM CO CM CM <» in CO «o CM «HI CO in to O 00 vo r-l in TABL O Jx Ba-A s Ba-Ptm Ptm- Pi CO < U Go-P Ba-A CM co * in Ptm- CM i-4 N-AN CO in 0} 65. ANS j s X m 1 m m m Q NQA IVIIJOVS JH3TW(]5lO NF N-M u r-i Yaş 00 i-l CO r-# z HA up" A 1)i zna BÎİJV Otjl İ3A y y, y Kl.ll, 1 Anomali Grubunun Ortalama Değerleri Arasındaki Farkın Önem Testi. X : Ortalama Değer, S : Standart Sapma. x : p < 0.05, xx : p < : Kı ve Erkeklerde Ayr i n, ideal Oklüzyon Grubu ile A\

45 Mustafa ÜLGEN, Cengiz YOLALAN a i İaeal Oklüzyon Kİ.11,1 Anomal i X S X S u 1. Ba-A sill jmle 2. Ba-Ptm :o 3. Ptm-A İTTAL YÖ dibular jmle.r SA G a ÇÜM L 1 :O c o flj i-h 4. Go-pg , Ba-Ar Ptm H ia H 7. N-ANS N r-l 8. AN S-M >i 0) C Ad 9. N-M :O :3 J N -H :3 >D >> S-Ar S t-h w n) -^ 11. Ar-Go (-4 <" > 12. S-Go Yaş ÎABLO 4 : Kız ve Erkekler Birleştirilerek, Cinsiyet Ayırımı Yapılmaksızın, İdeal Oklüzyon Grubu (n = 20) ile Kİ.11,1 Anomali Grubunun (n = 20) Ortalama Değerleri Arasındaki Farkın Önem Testi. X : Ortalama Değer, S : Standart Sapma. x : p < 0.05, xx : p < sında farklılık bulunmuş olup, erkeklere ait ortalamalar kızlardakinden d,aha büyüktür. Bu nedenle araştırmanın asıl amacı olan ideal oklüzyon grubu ile Ki.11,1 anomali grubunun karşılaştırılması, kızlar ve erkekler için ayrı ayrı yapılmış ve Tablo 3'de gösterilmiştir. Bunun yanında her iki gruptaki kız ve erkekler birleştirilerek, cinsiyet ayırımı yapılmaksızın ideal oklüzyon grubu ile K1.II.1 anomali grubu karşılaştırılmış ve Tablo 4'de gösterilmiştir. Kız ve erkekler arasında önem- 31

46 ANGLE Kl.II, 1 ANOMALİLERİ li farklılık gösteren özelliklerden hangisinin anomilinin meydana gelmesinde rol oynadığını anlamak için kız ve erkeklerin ayrı ayrı karşılaştırıldığı Tablo 3'e, ölçtüğümüz özelliklerden kız ve erkekler arasında önemsiz farklılıklar bulunanlar için ise, cinsiyet ayırımı gözetilmeyen Tablo 4'e bakılması en uygundur. Hernekadar ölçtüğümüz bir çok özellik kız ve erkekler arasında önemli bir farklılık gösteriyorsa da, her grupta kız ve erkek sayıları eşit olduğundan, kız ve erkeklerin birleştirilerek, cinsiyet ayırımı gözetmeksizin yapılan karşılaştırmaların büyük bir sakıncası olmayacaktır. Aksine bu birleştirme sonucunda her gruptaki birey sayısı artmış olduğundan, karşılaştırmalar sonucunda ortaya çıkan farklılık daha güvenilir olacaktır. Tablo 3'de görüldüğü gibi, K1.ll, 1 anomali gösteren erkeklerde öl çülen oniki sefalometrik özellikten bir tanesi olan üst arka yüz yük sekliği (1O.S-Ar) ideal oklüzyon grubundan daha uzun bulunmuştur. Tablo 3 ve 4'de görüldüğü gibi K1.ll, 1 anomalinin hem kız, hem de cinsiyet ayırımı yapılmaksızın oluşturulan her iki grubunda da ölçülen oniki sefalometrik özellikten hiçbiri ideal oklüzyon grubundan önem li bir farklılık göstermemektedir. Hernekadar Angle K1.II, 1 anomali gösteren erkeklerde üst arka yüz yüksekliğinin artmış olması, üst molarm aşağıya doğru sarkmasıyla alt çenenin aşağıya ve arkaya doğ ru rotasyonunu doğurarak, K1.ll, 1 anomalinin oluşabileceğine işaret ediyorsa da, bulgularımız bizim beklentilerimiz yön ve ölçüsünde ol mamıştır. Örneğin aşağıda belirtilen yazarların vardıkları sonuçları biz doğrulayamadık. Gilmore (5) «1.11,1 anomali gösteren hem kız hem de erkeklerden oluşan grubunda, mandibula uzunluğunu ideal ok lüzyon gösteren gruptan daha kısa bulmuştur. Houston (7) K1.ll, 1 anomali gösteren kızlarda üst ön yüz yüksekliğini nötral oklüzyon grubundan daha büyük olarak belirlemiştir. Hitchcock (6) normal ok lüzyon grubu ile, cinsiyet ayırımı yapmaksızın oluşturduğu Kİ.II, 1 anomali grubunu karşılaştırmış, Angle K1.II, 1 anomalilerde alt çene nin hem kafa kaidesine göre, hem de üst çeneye göre daha geride ko numlandığını saptamıştır. Fakat bizim bu bulgularımız araştırma materyalimizdeki birey sayısının azlığı nedeniyle dikkatli olarak yorumlanmalıdır. Çünkü araştırma materyalini oluşturan birey sayısı neka^ dar fazla olursa, farklılıklarda o ölçüde daha belirgin olarak kendisini gösterecektir. i 32

47 Mustafa ÜLGEN, Cengiz YOLALAN TEŞEKKÜR Bu araştırmanın biyometrik değerlendirmesini yapan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı ve Genetik ve İstatistik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tahsin Kesici'ye, özellikle hesaplamalarla bizzat ilgilenen aynı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fikret Gürbüz'e ve Araştırma Görevlisi Zahide Kocabaş'a teşekkür ederiz. ÖZET Bu araştırmada Angle Kİ.11,1 anomalilerin meydana gelmesinde rol oynayan yüz iskeleti bölgesinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla kontrol grubu olarak alınan ideal oklüzyon grubu ile Kİ.II, 1 anomali grubu karşılaştırmıştır. Bu araştırmanın materyalini; ideal oklüzyon gösteren 10 kız 10 erkek ve Kİ.II, 1 anomali gösteren 10 kız 10 erkek olmak üzere toplam 40 genç erişkinden alınan profil uzak röntgen resimleri oluşturmaktadır. Bu araştırmada Coben sefalometrik analizinden oniki parametre seçilerek ölçülmüştür. Angle Kİ,11,1 anomali grubunda ideal oklüzyon grubuna kıyasla yalnız erkeklerde üst arka yüz yüksekliğinin artmış olduğu belirlenmiştir. SUMMARY THE MORPHOLOGY OF THE ANGLE CLASS II, I MALOCCLUSIONS The purpose of this investigation is to study the morphology of the Angle Class II, 1 malocclusions. For this purpose the group of Clas II, 1 maiocclusion was compared to the control group of the ideal occlusion. This study is based on the cephalographs of 40 young adults. 20 cases (10 females, 10 males) were showing Class II, 1 maiocclusion and the other 20 cases (10 females, 10 males) ideal occlusion. In this investigation twelve Parameters of the Coben cephalometric analysis were measured, recorded and statisticaly assessed. Increased Posterior Upper Face Height in men, in the Class II, 1 maiocclusion when compared to the ideal occlusion group has been recorded. 33