ANKARA DOĞAL ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (ADÜAŞ)

Transkript

1 ANKARA DOĞAL ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (ADÜAŞ) 2012 YILI RAPORU TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU AMASRA TAŞKÖMÜRÜ İŞLETME MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU

2 Bu rapor, tarih, 6085 sayılı Kanun ile 233 sayılı KHK uyarınca düzenlenmiş, Rapor Değerlendirme Kurulunun tarih ve 42 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

3 Müessesenin Ünvanı : Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi Merkezi : Amasra Bağlı Olduğu Kuruluş : Türkiye Taşkömürü Kurumu Esas Sermayesi : TL (*) Ödenmiş Sermayesi : TL Karar Organı (Yönetim Komitesi) Karar Organındaki Ünvanı Adı Soyadı Müessesedeki Görevi Görevli Bulunduğu Süre Başlama Tarihi Ayrılış Tarihi 1- Başkan Mustafa ÖZÇELİK Müessese Müdürü Başkan Ejder ERBAY Müessese Müdürü Devam Ediyor 2-Üye Cengiz AKÇE Müessese Müdür Yardımcısı (Teknik-Üretim) Devam Ediyor 3-Üye Hüseyin KASIM Müessese Müdür Yardımcısı (İdari) Devam Ediyor 4-Üye Seyhan DAL İşletme Müdürü (Elektro-Mekanik) Devam Ediyor 5-Üye A.Gündüz APAYDIN Lavvar Şube Müdürü Devam Ediyor (*) Müessesenin sermayesi TTK Yönetim Kurulu' nun 06/02/2013 tarih ve 45 sayılı kararı ile TL.' ye yükseltilmiştir.

4

5 İÇİNDEKİLER Sayfa No I. TOPLU BAKIŞ... I II. İDARİ BÜNYE... 1 A- Mevzuat... 1 B- Teşkilat... 2 C- Personel durumu... 3 III. MALİ BÜNYE A- Mali durum B- Mali sonuçlar...22 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI A- Giderler B- Tedarik işleri C- Üretim ve maliyetler D- Pazarlama E- Sigorta işleri F- İşletme sonuçları G- Yatırımlar V. BİLANÇO Aktif Pasif VI. GELİR TABLOSU VII. EKLER

6 Raporda yer alan kısaltmalar AB AID AKÇT COP ÇATES DPT DLF ECSC EKİ ESD ETKB EÜAŞ GSMH GSYİH IEA İDT İSO KHK KİK KİT KYSK MİGEM MKE MTA MTEP PAÜİ PCI PDKS TBMM TEP TİM TİS TKİ TTK TÜİK USBM YKK YPK : Avrupa Birliği : Alt Isıl Değeri : Avrupa Kömür Çelik Topluluğu : İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi : Çatalağzı Termik Santralı : Devlet Planlama Müsteşarlığı : Devolopment Loan Fund : Avrupa Kömür Çelik Topluluğu : Ereğli Kömür İşletmeleri : Eşik Sınır Değer (TWA) : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı : Elektrik Üretim Anonim Şirketi : Gayri Safi Milli Hasıla : Gayri Safi Yurt İçi Hasıla : Uluslararası Enerji Ajansı : İktisadi Devlet Teşekkülü : Uluslararası Sınıflandırma Sistemi : Kanun Hükmünde Kararname : Kamu İhale Kurumu / Kanunu : Kamu İktisadi Teşekkülü : Karadon Yeni Servis Kuyusu : Maden İşleri Genel Müdürlüğü : Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü : Milyon Ton Eşdeğer Petrol : Pano Ayak Üretim İşçisi : Pulverize Kömür Enjeksiyonu : Personel Devam Kontrol Sistemi : Türkiye Büyük Millet Meclisi : Ton Eşdeğer Petrol : Taşkömürü İşletme Müessesesi : Toplu İş Sözleşmesi : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu : Türkiye Taşkömürü Kurumu : Türkiye İstatistik Kurumu : Amerikan Jeolojik Teknikler : Yönetim Kurulu Kararı : Yüksek Planlama Kurulu

7 I I. TOPLU BAKIŞ Amasra yöresinde 1840 lı yıllardan bu yana kömür çıkarılmaktadır. Bilinen ilk ocaklar, İngiliz asıllı Galata Sarrafları tarafından İngiliz Bacaları adı ile işletmeye başlanmıştır yılında Havzanın Emlak-ı Şahane (Sultanlık toprakları) kapsamına alınması ve Havza sınırlarının belirlenmesinden sonraki yıllarda Hazine-i Hassa, daha sonra Bahriye ve Nafia Nezareti tarafından çeşitli kişi ve kuruluşlara işletme imtiyazı verilerek işlettirilmiştir. Tüm Havzada olduğu gibi Amasra yöresindeki ocaklar da gayrimüslimler tarafından kurulan şirketler tarafından açılmış, yerli halkın madencilik konusunda kültürü ve deneyimi bulunmadığından ocaklarda başta Sırp ve Hırvatlar olmak üzere uzak yerlerden getirilen işçiler çalıştırılmıştır tarih ve 3867 Sayılı Kömür Havzasındaki Ocakların Devletçe İşletilmesi Kanunuyla havzadaki tüm ocaklar kamulaştırılarak Devlet eliyle işletilmesi sağlanmıştır. Bu yasanın hemen ardından tarihli Ereğli Kömür Havzasının Devletçe İşletilmesine Dair Kararname ile bütün imtiyazlar, imal ruhsatları ve özel ocaklar EKİTAŞ a devredilmiştir. Etibank Yönetim Kurulu nun tarih ve 275/8 sayılı kararı ile de EKİTAŞ, Ereğli Kömürleri İşletmesi (EKİ) Müessesesi ne dönüştürülmüştür yılında Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu nun (TKİ) kurulması ile Etibank ın EKİ Müessesesi tarafından işletilen ocaklar tarihinde kabul edilen ve tarihinde yayınlanan 6974 Sayılı Kanunla kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu na (TKİ) devredilmiştir. KİT lerin yeniden düzenlenmesi kapsamında çıkarılan tarih ve 96 sayılı KHK ile Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) kurulmuş ve TKİ ye bağlı Ereğli Kömürleri İşletmesi Müessesesi TTK ya devredilerek taşkömürü rezervinin işletilmesi hakkı tüm hukuku ile TTK ya verilmiştir. TTK Yönetim Kurulu nun tarih ve 442 sayılı kararıyla tarihi itibarıyla Müessese haline getirilen Amasra İşletmesi, 1994 yılında müessese statüsü kaldırılarak yeniden işletmeye dönüştürülmüş ve TTK Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesesine bağlanmıştır. TTK Yönetim Kurulu nun tarih ve 16/192 sayılı Kararı ile de tekrar müessese statüsü verilerek tüzel kişilik kazandırılmıştır. TTK Yönetim Kurulu nun tarih ve 240 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Müesseselerin Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliği nin 6. maddesinde Müessesenin amaç ve faaliyet konuları; TTK Ana Statüsünde belirtilen amaç ve faaliyetler doğrultusunda her türlü arama, etüd, plan, proje ve programlar yapmak, uygulama stratejilerini belirlemek, sınai ve sosyal tesis kurmak, işletmek ve işlettirmek suretiyle taşkömürü üretimini gerçekleştirmektir şeklinde belirlenmiştir. Zonguldak İlinin merkezinde bulunan Ana Teşekkülden 90 km uzakta Bartın İli Amasra İlçesinde faaliyetlerini sürdüren Müessesede üretilen koklaşamaz nitelikli tuvönan kömür lavvar tesisinde yıkanarak beş ana ürün elde edilmekte, ana hatlarıyla;

8 II Sayıştay %38 oranında elde edilen metalürjik kömür (%14 küllü-0-18 mm ebatlı ince lave) Demir-Çelik sektörüne (KARDEMİR e), %33 oranında elde edilen %13 küllü 0-18 ebatlı filtrasyon ürünü kömür Enerji sektörüne (Çatalağzı Termik Santraline), %19 oranında elde edilen %15-%18 küllü mm ebatlı parça-torbalanmış kömür yakımlık olarak teshine, %7 oranında elde edilen 0-25 mm ebatlı kömür muhtelif sanayiye ve %3 oranında elde edilen %15-%18 küllü mm. ebatlı dökme-parça kömürler ise Çay-Kur Fabrikasına satılmaktadır. TTK bünyesindeki jeolojik rezervin %31 ine (171 milyon tonu hazır+görünür olmak üzere 407 milyon ton) sahip Müessesenin 2012 yılı üretimi TTK toplam satılabilir üretiminin %6,0 ını oluşturmuştur. Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi 35,6 km 2 lik imtiyaz sahasındaki toplam kömür rezervi 407,4 milyon ton olarak hesaplanmakta olup, saha (A) ve (B) olarak ikiye ayrılmış bulunmaktadır. Müessese, 13,5 km 2 alanı olan (A) sahasında (-400) kotu üzerindeki yaklaşık 12 milyon ton kömür rezervinin çıkarılması ile görevlidir. Bunun dışında kalan ve (B) sahası olarak adlandırılan kısımda mevcut yaklaşık 395 milyon ton kömür rezervi 2005 yılından itibaren 20 yıl süreyle rödavans karşılığı işletilmek üzere bir şirkete verilmiştir. Amasra Müessesesinin son 5 yıla ilişkin toplu bilgileri aşağıdaki çizelgede sunulmuştur.

9 III Toplu bilgiler Ölçü Son iki Artış veya azalış yıl farkı % Sermaye Bin TL ,2 Ödenmiş sermaye Bin TL ,3 Öz kaynaklar Bin TL (10.190) (20) Yabancı kaynaklar Bin TL (288) (4) Yabancı kaynaklara sirayet eden zarar Bin TL Finansman giderleri Bin TL Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL ,4 Maddi duran varlıklar birik.amortis Bin TL ,0 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL ,3 Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % ,1 Tüm alım tutarı(hizmet alımları dahil) Bin TL (1.759) (14,6) Üretim miktarı (satılabilir kömür) Bin ton (37) (24) Tüm üretim tutarı (üretim maliyeti) Bin TL ,1 Üretim verimliliği (veya randıman) Kg/Yev (198) (21) Satış miktarı : Bin ton (36) (24) Net satış tutarı Bin TL (4.267) (15) Stoklar: 0 -İlk madde ve malzeme Bin TL ,0 -Yarı mamuler Bin TL Mamuller Bin TL ,9 -Ticari mallar Bin TL 0 -Diğer stoklar Bin TL (73) (100) Memur (ortalama) Kişi Sözleşmeli (ortalama) Kişi ,4 İşçi (ortalama) Kişi (49) (6) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL ,9 Cari yıla ilişkin: 0 -Memurlar için yapılan giderler Bin TL (123) (16) -Memur başına aylık ortalama gider TL (1.207) (22) -Sözleşmeliler için yapılan giderler Bin TL Sözleşmeli başına aylık ortalama gider TL ,2 -İşçiler için yapılan giderler Bin TL ,0 -İşçi başına aylık ortalama gider TL ,3 Dönem kârına ilişkin vergi ve diğer yasal yük. Bin TL Tahakkuk eden vergiler Bin TL (1.125) (22) GSYİH'ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (3.705) (21) GSYİH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (4.401) (21) GSMH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (4.401) (21) Zararlılık (öz kaynak yitirilişi) % ,6 Faaliyet karı veya zararı Bin TL (28.854) (34.119) (37.768) (36.369) (42.612) (6.243) 17,2 Dönem karı zararı Bin TL (34.112) (37.014) (38.356) (37.733) (45.121) (7.388) 19,6 Bilanço karı zararı Bin TL ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (45.121) 10,5

10 IV Sayıştay Amasra Müessesesinin esas sermayesi 2012 yılı sonu itibarıyla 535 milyon liraya çıkarılmış, bu tutarın 514 milyon lirası ödenmiştir. Müessesede 2012 yılında üretilen 250 bin ton tüvanan kömürün % 48,0 i oranında elde edilen 119 bin ton satılabilir kömürden 3 bin tonu iç tüketime verilmiş, bakiyesi 116 bin ton kömür satışa sunulmuştur. Satışı gerçekleşen 117 bin ton kömür karşılığında 25,1 milyon lira satış hasılatı sağlanmış, toplam satış maliyeti ise 53,3 milyon lira olmuştur. Faaliyet giderleri ile olağan ve olağandışı gider ve gelirlerden sonra 2012 yılında 45,1 milyon lira tutarında dönem zararı oluşmuştur. Zonguldak taşkömürü havzasının jeolojik yapısı nedeniyle, üretimde tam mekanizasyon uygulanamamakta, üretim insan gücüne dayalı olarak sürdürülmektedir yılı sonu itibarıyla çalışan işçi sayısı 774 olup, bunun 625 kişisi yer altı, 149 kişiside yer üstü işçisidir. 53 milyon lira tutarındaki üretim maliyetinin %81,2 sini işçilik giderleri oluşturmuştur. Elde edilen satış hâsılatının işçi ücretlerini dahi karşılayamadığı, müessesenin sürekli olarak zarar ettiği ve birikmiş zararların büyük tutarlara ulaştığı göz önüne alınarak, dönem zararlarının önlenebilmesi için üretim miktarlarının daha da artırılması ve birim üretim maliyetlerinin düşürülmesi yönünde etkin önlemler alınması gerekmektedir. Üretim miktarının istenilen düzeye çıkarılamaması, birim maliyet içindeki sabit giderlerin payının düşürülememesine neden olmakta, bunun neticesinde üretim ve satış maliyeti yükselmekte ve satış fiyatlarına yansıtılamayan maliyet artışları doğrudan zarara dönüşmektedir. Kömürün satış fiyatı ithal maliyetine göre belirlenmekte, maliyete göre fiyat artırma imkanı bulunmamaktadır. Müessesenin 2012 yılında yaptığı hazırlık, üretim ve kömür yıkama faaliyetlerinin değerlendirilmesi sonucu aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir. Belirli aralıklarla yeraltı işçisi alınmasına karşılık emeklilikler nedeniyle hızla azalan işçi sayısının optimum bir seviyede tutulamaması, özellikle pano ayak üretimine hizmet veren nakliye, elektro-mekanik işçiliklerinin kritik seviyesinin bile altına inmiş olması üretimin istenilen düzeye çıkarılamamasındaki en büyük etken olup, işçi sayısının azalmasına imkan verilmemesi gerekmektedir Son yapılan düşük ücretli işçi alımlarının işçilik maliyetlerindeki artışı azaltmasına karşılık, aynı iş yerinde aynı işi yapan işçiler arasındaki ücret farklılıkları düşük ücretli işçiler üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır. Müessese ihtiyacı olan kaynağı yaratamadığı için finansman ihtiyacının önemli bir kısmı sermaye artışı ile Hazine tarafından karşılanmaktadır. Üretim maliyetlerinin yüksek gerçekleşmesi ve satışların devamlı zararla sonuçlanması, sermaye ihtiyacını her yıl arttırmaktadır. Bunun azalması için üretim miktarının artırılarak üretim maliyetinin düşürülmesi gerekmektedir Zonguldak Havzasındaki ocaklarda derin yeraltı madenciliği ile yapılan üretimin; verimliliği düşük, birim maliyeti yüksek olmaktadır. Buna karşılık taşkömürünün yurtiçi satış fiyatı, büyük rezervlere sahip ülkelerde açık işletmelerden düşük maliyetle üretilen kömürlerin ithal maliyetine göre belirlendiğinden buna göre tespit edilen TTK satış fiyatları ticari maliyete göre düşük düzeyde kalmakta, satışlar zararla sonuçlanmaktadır.

11 V Taşkömürü havzasının jeolojik yapısı nedeniyle ocaklarda tam mekanizasyon uygulanamamakta, üretim insan gücü ağırlıklı sürdürülmektedir. Amasra da başlatılmış olan mekanizasyon çalışmaları ile üretimin başarılı olması ve diğer müesseselere yaygınlaştırılması, kurumun geleceği için önemli bir başarı göstergesi olacaktır. Yukarıda özetlenen nedenlerle elde edilen satış hasılatının işçi ücretlerini dahi karşılayamadığı, Müessesenin sürekli olarak zarar ettiği ve birikmiş zararların büyük tutarlara ulaştığı göz önüne alınarak, dönem zararlarının önlenebilmesi için işgücü verimliliği ile birlikte üretim miktarlarının artırılması ve birim üretim maliyetlerinin düşürülmesi yönünde etkin önlemler alınması Müessese zararının asgariye düşürülmesi gerekmektedir. Öneriler: Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesinin 2012 yılındaki çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağıdadır. 1- Müessesede işgücü kayıplarının önlenmesi, iş verimliliğinin artırılması ve işyeri disiplini sağlanması amacıyla; İzinsiz ve mazeretsiz işe gelmemeyi, hastane izni kullanmayı alışkanlık haline getiren, disiplinsiz hareket eden, iş amirlerine ve arkadaşlarına karşı uygunsuz ve fiili davranışlarda bulunan, işyeri moralini ve disiplinini bozarak üretimi aksatan işçilere 4857 Sayılı İş Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanması konusunda Kurum yöneticileri tarafından gösterilen kararlılığın tavizsiz olarak sürdürülmesi, Personel Devam Kontrol Sisteminin uygulamalarına ilişkin olarak TTK Genel Müdürlüğünce çıkarılan genelge ve talimatlarla ilgili uygulamanın Kurum Teftiş Kurulu nca yapılan denetimlerde izlenmesi ve sonucuna göre işlem yapılması, PDKS kayıtları ile lambahane kayıtları ve kamera görüntülerinin ilgili birim amirlerince aylık olarak kontrol edilerek vergi kayıplarına ve kamu zararına yol açan haksız ödemelerin önüne geçilmesi (Sayfa:11), 2- Küçük Kasalar Yönergesi kapsamında yapılan malzeme alımları ile ilgili olarak; - Müesseselerin aynı malzemelere ait küçük kasa alım fiyatlarının birbirleriyle, ayrıca tek elden yapılan toplu alıma konu malzeme alım fiyatlarıyla aynı malzemelerin küçük kasa alım fiyatlarının Genel Müdürlükçe karşılaştırılması ve Kurum yararına gerekli önlemlerin alınması, - Küçük Kasalar Yönergesi ile yapılan düzenlemelerin titizlikle uygulanması suretiyle küçük kasa alımlarının toplu alım kapsamı dışında kalan malzemeler ve acil ihtiyaçlarla sınırlı tutulmasına özen gösterilmesi (Sayfa:31),

12 VI Sayıştay 3- Müessesede son 12 senedir sadece pano ayak-üretim işçisinin alınması nedeniyle giderek azalan hazırlık, nakliyat, elektro-mekanik, v.b. üretime yardımcı yer altı işçiliklerinde yaşanan darboğazların giderilmesini teminen bu sanatlara ihtiyaç duyulan sayı ve nitelikte işçi temin edilmesi hususunda Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulması (Sayfa:57), 4- Amasra Lavvarı ihalesinde Sözleşme ve ekleri kapsamında tahhüdünü yerine getiremeyen ve sözleşmesi fesih edilen firmanın, taahhüdünü yerine getirememesi nedeniyle, kömür yıkama işlerine, yaklaşık 40 yıl öncesi teknoloji ile kurulan, ekonomik ömrünü dolduran, Kurum personeli tarafından çalıştırılan ve yıkama maliyetleri oldukça yüksek olan lavvarda devam edilmek zorunda kalınması sonucu oluşan ve oluşacak zararın, ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınarak taahhüdünü yerine getiremeyen firmadan tahsili yönünde Kurum Hukuk Müşavirliğinin görüşleri doğrultusunda işlem yapılması (Sayfa:95), 5- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve Ek:12 de listelenen öneri ve tavsiyelerinde yerine getirilmesi. Sonuç: Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesinin 2012 yılı bilançosu ve ,90 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur.

13 1 A-Mevzuat : II. İDARİ BÜNYE TTK nın üretim havzası içinde yer alan bölgede, 1828 yılından bu yana kömür işletmeciliği yapılmaktadır yılından itibaren havzada kömür işletmeleri; Türkiye Cumhuriyetinin tercih ve kararları doğrultusunda kurulan şirketler tarafından, 1940 yılından itibaren doğrudan kamu kuruluşları eliyle işletilmiştir. Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları Hakkında tarih ve 60 sayılı KHK ile; Ereğli Kömürleri İşletme Müessesesi yerine (EKİ) Armutçuk, Kozlu, Üzülmez, Karadon ve Amasra Taşkömürü İşletme Müesseselerini bünyesinde toplayan Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) kurulmuştur tarih ve 60 sayılı Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları Hakkında KHK, tarih ve 2929 sayılı Kanunla değiştirilmiştir. Yapılan bu düzenlemeden sonra Türkiye Taşkömürü Kurumunun Kuruluşu Hakkında tarih ve 96 sayılı KHK yayımlanmıştır. Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında KHK ile yeniden düzenlenmiş ve 2929 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. 233 sayılı KHK gereğince hazırlanan, Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulu tarafından kabul edilen Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarının 233 sayılı KHK çerçevesinde kuruluşlarının tamamlanması ve Ana Statülerinin Resmi Gazete de yayımlanmasından sonra, tarih ve 3743 sayılı Kanunla, diğer kuruluşlar yanında Türkiye Taşkömürü Kurumu Kuruluşu hakkında tarih ve 96 sayılı KHK de yürürlükten kaldırılmıştır. Türkiye Taşkömürü Kurumu; 233 sayılı KHK ve Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü hükümlerine göre faaliyetini sürdürmektedir. TTK Yönetim Kurulunun tarih ve 240 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Müesseselerin Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliğinin 6. maddesinde, Müesseselerin kuruluş amaç ve faaliyet konuları; TTK Ana Statüsünde belirtilen amaç ve faaliyetler doğrultusunda her türlü arama, etüt, plan, proje ve programlar yapmak, uygulama stratejilerini belirlemek, sınai ve sosyal tesisler kurmak ve işletmek suretiyle, taşkömürü üretimini gerçekleştirmektir. şeklinde belirlenmiş ve müessesenin faaliyetleri esas olarak kömür üretimi ile sınırlandırılmıştır.

14 2 Sayıştay Yapılan bu düzenlemeye istinaden; üretilen kömürün satış işlemleri genel müdürlükçe yürütüldüğü gibi, müessesenin birçok alım işi, işlerin üçüncü kişilere yaptırılması, inşaat ihaleleri, kömür ocağı yatırımı gibi işleri de genel müdürlükçe yürütülmektedir. Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi; 3346 sayılı Kanun ile 8065 sayılı Sayıştay Kanunu ve 233 sayılı KHK gereğince T.C. Satıştay ın mali, idari, hukuki ve teknik olarak sürekli denetime tabi olup, 233 sayılı KHK de saklı tutulan hususlar dışında özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunmaktadır. Memur ve sözleşmeli personel statüsünde çalışan personelin özlük hakları, 399 sayılı KHK ve 657 sayılı Kanun a göre, İşçi statüsündeki personelin özlük ve sosyal hakları; 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi grev ve Lokavt Kanunu na göre yürütülmektedir. Tüm personel sosyal güvenlik bakımından 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigotası Kanunu ile oluşturulan mevzuata tabi bulunmaktadır. B-Teşkilat : 1-Teşkilatın yapısı : Taşkömürü İşletme Müessese Müdürlüklerinin teşkilat yapısı; 233 sayılı KHK gereğince hazırlanan Türkiye Taşkömürü Kurumu Ana Statüsü ile düzenlenmiştir. Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi nin merkezi Bartın ili Amasra ilçesinde bulunmaktadır. Müesseselerin teşkilat yapıları, TTK Teşkilat Yapısı, Görev ve Çalışma Esasları Yönergesi ile belirlenmektedir. Yönetim Kurulunun tarih, 49 sayılı kararıyla yeniden düzenlenen bu yönergede müesseselerin teşkilat yapısının; müessese müdürü, müdür yardımcıları, hukuk müşaviri, sivil savunma uzmanlığı, işletme müdürlükleri, şube müdürlükleri ve başmühendislikler şeklinde olması uygun bulunmuştur. Yönetim Kurulu nun tarih, 23 sayılı kararıyla müesseselerde bulunan hukuk müşavirliği kadroları merkeze alınmış ve hukuk müşavirliği müessese teşkilat şemasından çıkarılmıştır. Birimlerin görev, yetki ve sorumlulukları yukarıda adı geçen Görev ve Çalışma Esasları Yönergesinde ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Müessesenin mevcut yapısında; biri teknik olmak üzere iki müdür yardımcısı, üretim, lavvar ve elektro-mekanik şube müdürleri, bunlara bağlı başmühendislikler ile idari birimler bulunmaktadır.

15 3 2-Karar organı : 233 sayılı KHK ve TTK Ana Statüsüne göre; Müessesenin karar organı Yönetim Komitesidir. 233 sayılı KHK nin 18 inci maddesine göre Yönetim Komitesi bir başkan dört üyeden oluşmakta olup, Yönetim Komitesinin üyeleri Müessese Müdürü ve yardımcıları ile diğer üyeler TTK Yönetim Kurulunca atanmaktadır. TTK Yönetim Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye Taşkömürü Kurumu Teşkilat Yapısı, Görev ve Çalışma Esasları Yönergesi ne göre; Yönetim Komitesi, TTK Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilen esaslara, işletme bütçesi ve programlarına uygun olarak verimlilik ve kârlılık ilkeleri doğrultusunda müessesenin yönetimini sağlayacak kararları almakla görevli ve yetkili bulunmaktadır. Yönetim Komitesi başkan ve üyeleri raporun giriş bölümünde yer almaktadır. Yönetim Komitesi Başkanı Müessese Müdürü olup, Yönetim Komitesi Üyeleri Müessese Müdürü ve Müdür Yardımcıları ile işletme Müdürü ve Lavvar Müdüründen oluşmaktadır. Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi Müdürü, Karadon TİM Müdürlüğüne atanmış, onun yerinede tarihinde yeni bir atama yapılmış, diğer komite üyeleri görevlerini sürdürmüştür. Yönetim Komitesi 2012 yılında 31 toplantı yapmış, teknik, idari, mali olmak üzere çeşitli konularda 50 karar almıştır. 3-Yürütme organı : 233 sayılı KHK nin 17 nci maddesi, TTK Ana Statüsünün 13 üncü maddesine göre; müessesenin yetkili ve sorumlu yürütme organı müessese müdürlüğüdür. Müessese Müdürü; üretim, etüt-tesis, idari, elektro-mekanikten sorumlu 2 müessese müdür yardımcısı ile birlikte yürütme organını oluşturmakta, müessese müdürü ve müessese müdür yardımcılarına bağlı; işletme müdürlükleri, şube müdürlükleri ve başmühendisliklerle yürütme organını oluşturmaktadır tarih ve 49 sayılı TTK Yönetim Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye Taşkömürü Kurumu Teşkilat Yapısı, Görev ve Çalışma Esasları Yönergesi Müessese Müdürünü; TTK Ana Statüsünde belirlenen amaç ve faaliyetler ile Genel Müdürlüğün öngördüğü programlar çerçevesinde, Müessesenin çalışma politikasını belirlemek, organize etmek, zorunlu kaynakları sağlamak ve ilgili birimlere tahsis ederek denetlemek, planlanan hedeflere ulaşmak için Müessesenin yeraltı ve yerüstü faaliyetlerini organize etmek, her türlü arama, etüt, plan, proje ve programların yapılmasını ve uygulamasını sağlamakla görevlendirmiştir. Müessese Müdürü; müesseseyi kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri ile TTK Yönetim Kurulu ve Müessese Yönetim Komitesi kararları doğrultusunda yönetmekle

16 4 Sayıştay görevli olup, idare ve yargı mercilerine ve üçüncü kişilere karşı müesseseyi temsil etmektedir. Müessese Müdürü, müdür yardımcıları, işletme müdürü, şube müdürleri ve başmühendisler başta olmak üzere, personel atamaları TTK Yönetim Kurulu Kararı ile gerçekleştirilmektedir. Amasra Müessese Müdürlüğünde TTK Yönetim Kurulu Kararı ile yapılan diğer atamalara raporun C-Personel Durumu bölümünde yer verilmiştir. - Hukuk servisi : Müessesenin hukuk işleri; genel müdürlük merkezinden yürütülmektedir tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2008/14269 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TTK Genel Müdürlük ve Müesseselerinde yapılan kadro ihdas ve iptal işlemleri sonucunda Müesseselerde Hukuk Müşavirliği birimleri iptal edilerek Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliği bünyesine alınmıştır. Bu nedenle müessesenin hukuk işleri ve davaları TTK Hukuk Müşavirliği tarafından yürütülmekte, yıl içinde ortaya çıkan dava ve takip konuları TTK Hukuk Müşavirliğine iletilmekte olup, buradan takip edilmekte ve yürütülmektedir. Müessese aleyhine açılan davalar genellikle, iş kazaları, maluliyet, meslek hastalıkları ve kıdem tazminatlarıyla ilgili iş davalarıdır tarihi itibarıyla Müesseselerin leyh ve aleyhinde açılan davalara Genel Müdürlük denetim raporunda yer verilmiştir. - Teftiş ve kontrol servisleri: Müessesenin teftiş işlemleri; TTK Teftiş Kurulu Yönetmeliğine göre Kurum Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülmektedir. Müessesenin 2012 yılı teftiş programı tarih ve 726 sayılı Genel Müdür onayı ile yürürlüğe girmiştir yılında Amasra Taşkömürü İşletme Müessese Müdürlüğünün 2011 yılı işlem ve faaliyetleri hakkında tarih ve 24 sayılı Cevaplı Teftiş Raporu düzenlenerek gerekli öneri ve tavsiyelerde bulunulmuş, ayrıca değişik konularda inceleme ve tahkik raporları hazırlanmıştır. Teftiş Kurulunca hazırlanan raporlarda tespit edilen konuların bazılarının kuruluşun kârlılığı ve verimliliği ile çok yakından ilgili bulunan önerilerin bu konuda çıkarılan genelgeler ile Genel Müdürlük talimatına dönüşmesi ve iç mevzuat gereği kesinlikle uygulamaya konulması izinsiz ve mazaretsiz olarak işe gelmeyen işçilerin iş akitlerinin feshi dahil gerekli kesin çözümlerin uygulanması. Bu konuda ayrıntılı bilgi raporun Personel durumu kısmında verilmiştir.

17 5 C- Personel durumu: 1-Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler: Müessesenin 2012 yılı personel kadroları ile dönem içinde çalışan ortalama personel ve dönem sonu personeli 2011 yılı ile mukayeseli olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir P e r s o n e l Çalışan Personel Norm Program Çalışan Personel Ortalama Yılsonu Kadro Kadro Ortalama Yılsonu kişi kişi sayı sayı kişi A-Memurlar 1-Genel İdare hizmetleri Teknik hizmetler Toplam ( A ) B- Sözleşmeliler Sayılı KHK'ye göre çalışanlar Toplam ( B ) C- İşçiler : 1- Sürekli İşçiler : a) Aylıklılar b) Gündelikçiler (Saat ücretliler) Yer altı işçileri Yer üstü işçileri Geçici İşçiler Toplam ( C ) Genel toplam (A + B + C ) yılı bütçesi ile Müesseseye 12 si I sayılı cetvelde memur, 141 i II sayılı cetvele tabi sözleşmeli personel kadrosu verilmiş, ortalama 787 işçi ile çalışılacağı ve toplam personel sayısının 940 kişi olacağı öngörülmüştür. TTK Genel Müdürlüğü ve Müesseselerin personel kadroları, 399 sayılı KHK ile bu KHK de değişiklik yapan 3771 sayılı Kanun gereği Bakanlar Kurulu nca hazırlanan kararname eki I ve II sayılı cetveller ile tespit edilmektedir. Genel Müdürlük kadro ihdas ve iptalleri 2012 yılı için; tarih ve 2012/3777 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilmiştir yılında müessesede 655 kişisi yeraltı, 132 kişisi yerüstü olmak üzere ortalama 787 işçi çalıştırılacağı öngörülmüştür. Müessesenin 2012 yılı iş programına göre; 12 memur, 141 sözleşmeli memur, 787 işçi statüsünde olmak üzere 940 program kadrosu bulunmaktadır. Bu personel kadrosuna karşılık yılsonunda 12 memur, 146 sözleşmeli 774 işçi olmak üzere Müessesede toplam 932 kişi çalışmıştır yılında bir önceki yıla göre çalışan

18 6 Sayıştay personel sayısında % 4,4 oranında 43 kişi azalma olmuştur. İşçilerde 45 kişi azalırken, sözleşmelilerde yılsonu itibariyle 3 kişi artış, memurlarda 1 kişi azalma olmuştur. Müessese kadrosunda olup aktif görevde bulunmayan 4 başuzmanın ve 5 uzmanın uzun süredir görev yapmadan bekletildiği görülmüştür. Geçmiş dönemlerde Kurumun muhtelif üst birimlerinde görev yapan söz konusu başuzmanların bilgi birikiminden yararlanılması veya değişik şekilde (kontrol, denetim, raporlama) iş verilerek iş deneyimlerinden faydalanılması gerekmektedir. Personelin müessese içinde servislere dağılımı ve yıllık hareketlerini gösterir çizelge rapor ekinde (EK:1) yer almıştır. Memur statüsünde çalışan personelin özlük hakları; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 399 sayılı KHK, sosyal hakları ise 5434 sayılı T.C Emekli Sandığı Kanununa tabi bulunmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 233 ve 399 sayılı KHK lere tabi olan personel ile 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun ve buna ait yönetmeliğe tabi olanların; hizmete alınması görev ve yetkileri, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleriyle diğer özlük hakları, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü Personel Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Söz konusu personel ayrıca, TTK Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği ile TTK Genel Müdürlüğü Kadrolu ve Sözleşmeli Personel Sicil Amirleri Yönetmeliği ne tabi bulunmaktadır yılı sonu itibarıyla Müessesede 12 memur personel çalışmakta olup, yıl içinde memur olarak 1 kişi girmiş, 2 kişi de ayrılmıştır. Giriş 1 kişi müesseseler arası nakil olmuştur. Çıkışların 1 i emeklilik, 1 i de kurum içi nakil nedeniyle ayrılmıştır. Bundan sonra memur sayısı 12 kişi olmuştur. Memur personelin hareketini gösterir çizelge rapor ekinde (EK:2) yer almaktadır. Müessesenin Personel Müdürlüğü bünyesinde İşçi Sağlığı ve Koruma Başhekimliği bulunmaktadır. Bu birimede; 1 baştabip, 2 tabip, 1 hemşire, 1 şef, 1 sağlık teknikeri kadrosu bulunmaktadır. Buna karşılık sadece 1 tane sağlık teknikeri görev yapmaktadır. Kadrosu olmasına rağmen baştabip, tabip, hemşire ve sağlık memurluklarına atama yapılamamıştır. Gerçekte olması gereken doktorlar bulunamamaktadır. Yıl içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerince yapılan incelemelerde, bu eksiklikler için cezalı duruma düşülmektedir.

19 7 Bu nedenle; doktor ve sağlık memuru eksikliğinin tamamlanması cezalı duruma düşülmemesi gerekmektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgi ve önerilere, Genel Müdürlük raporlarında yer verilmiştir. Sözleşmeli personelin özlük hakları 399 Sayılı KHK ye, 399 Sayılı KHK de hüküm bulunmayan hallerde Devlet Personel Başkanlığı nın görüşü alınmak kaydıyla 657 Sayılı Kanuna, sosyal hakları ise 5434 Sayılı T.C Emekli Sandığı Kanunu na ve 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu na tabidir yılı sonu itibarıyla Müessesede 143 sözleşmeli personel olup, 2012 yılı içinde, 11 kişi emeklilik nedeniyle ayrılırken, 1 kişi kuruluş içinde nakil, 1 kişi istifa, 1 kişide ölüm nedeniyle ayrılırken, toplamda 14 kişi ayrılmış, buna karşılık 13 ü açıktan tayin, 3 kişi de müesseseler arası nakil olmuş toplam 17 kişi girmiştir. Bundan sonra 2012 yılı sonu itibarıyla sözleşmeli personel sayısı 146 kişi olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre sözleşmeli personel sayısında 3 kişi artış olmuştur. Sözleşmeli personelin hareketini gösterir çizelge rapor ekinde (EK:3) yer almıştır. İşçi statüsünde çalışan personelin özlük ve sosyal hakları; 4857 Sayılı İş Kanunu, 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu hükümlerine göre yürütülmektedir. Müessesede; Kamu İşletmeleri İşveren Sendikası ile Genel Maden İşçileri Sendikası arasında imzalanan tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte bulunmaktadır. Müessesede 2011 yılı sonu itibarıyla; 833 işçi kadrosuna karşılık 819 kişi çalışmakta iken 2012 yılı sonu itibarıyla 787 işçi kadrosuna karşılık 774 işçi çalışmıştır yılında işçi sayısında bir önceki yıla göre % 5,5 oranında 45 kişi azalma olmuştur yılında yıl sonu itibarıyla çalışan 774 işçinin % 80,9 oranında 625 kişisi yeraltı, % 19,1 oranında 149 kişi de yerüstünde çalışmaktadır. İşçilerin işyerine dağılımı rapor ekinde yer alan çizelgede (EK:3) gösterilmiştir yılında işçi sayısında 45 kişi azalış olurken, 32 kişi de yeni işe girmiştir. İşe giren işçilerin; 13 ü naklen diğer bölgelerden, 19 kişi açıktan tayin şeklinde girişler olmuş, işten ayrılan 77 kişinin 61 i emeklilik, 1 i ölüm, 11 i kendi isteği ile ayrılma, 4 ü de diğer nedenlerden (tutukluluk, nakil, istifa), nedenlerle ayrılan personel çıkışlarına aittir.

20 8 Sayıştay Müessesede 16 eski hükümlü, 22 özürlü işçi çalışmaktadır. Eski hükümlülerin 14 ü yeraltında, 2 si yerüstünde görev yapmaktadır. İşçi hareketlerini gösteren çizelge (EK:4) rapor ekinde yer almıştır. Kurumda açıktan atamalar; Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programlarını belirleyen kararnamelere konulan toplu işçi alımına ilişkin özel izinle veya aynı kararnamelerle Kurumdan bir önceki yıl ayrılan işçi sayısının %25 i kadar yeni işçi alımı için Yönetim Kuruluna tanınan yetki ile yapılmaktadır. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 2012 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programına göre Açıktan ve naklen atama ile ilgili 3 üncü maddesinde de aynı düzenleme yapılmıştır. TTK Yönetim Kuruluna bu konuda 101 personel alımına müsaade edilmiş ve atamaları yapılmıştır. Amasra Müessese Müdürlüğüne 2012 yılı içerisinde bu karar kapsamında 2 elektrik, 1 kuyu vinç, 16 mekanizasyon ve 1 adet de elektrik işçisi açıktan ataması yapılmış, toplam 20 personelin alımı yapılmıştır. Her yıl denetim raporlarında belirtildiği üzere kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının genel yatırım ve finansman kararnamesi ile açıktan atamalar kısıtlanmakta, sadece kuruluştan ayrılan personel sayısının %25 i oranında açıktan atama izni verilmektedir. Bunun dışında kararnamede belirtilen şartlarda alınan özel izinle personel alınabilmektedir. Bu nedenle kuruma yeterli sayıda sözleşmeli personel alınamadığından ihtiyaç duyulan teknik kadrolarda ve büro hizmetlerinde işçi statüsünde personel çalıştırılmaktadır. KİT lerdeki istihdam şekilleri 399 sayılı KHK nin 3 üncü maddesinde düzenlenmiştir. 3 üncü maddenin (a) bendinde hizmetlerin, memurlar, sözleşmeli personel ve işçiler eliyle gördürüleceği, (b) bendinde genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken yönetim ve denetim hizmetlerinin, I sayılı cetvele tabi memurlar eliyle gördürüleceği, (c) bendinde memurlar eliyle yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevler dışındaki hizmetlerde, işçi statüsünde olmayan II sayılı cetvele tabi sözleşmeli personel çalıştırılacağı hükme bağlanmıştır. Hizmet alımı şeklindeki temizlik işçileri dışında, sözleşmeli personel tarafından yürütülmesi gereken büro hizmetleri ve sorumluluk gerektiren teknik işlerde işçi statüsünde 19 personel bulunmaktadır. Bu nitelikteki personelin 4 ü mühendis, 11 i tekniker olup teknik işlerde isdihdam edilmekte, bilgi işlemci olarakta 4 işçi personel bilgi işlemde çalıştırılmaktadır.

21 9 İşçi statüsündeki maden mühendisleri ile teknikerlerin çoğunluğu yeraltındaki ocaklarda vardiya mühendisi ve vardiya teknikeri olarak yüksek sorumluluk taşıyan işlerde görevlendirilmiştir. İşçi statüsünde bulunan personelin özlük hakları tabi oldukları mevzuata göre belirlendiğinden yürüttükleri görevlerinde yükselmeleri ve unvanlı görevlere atanmaları mümkün olmamaktadır. Sözleşmeli personelin yapması gereken işlerde çalıştırılan işçi statüsündeki personel ile sözleşmeli personelin özlük haklarında olduğu gibi, ücretlerinde de önemli farklar bulunmaktadır. Aynı veya benzer işlerde farklı statüde personel çalıştırılması eşitsizliklerden kaynaklanan huzursuzluklara yol açmaktadır. Müessesede işin daha iyi yürütülmesi bakımından yüksek sorumluluk gerektiren vardiya mühendisliği ve vardiya teknikerliği görevlerinde, bilgi işlem birimlerinde sorumluluk gerektiren hizmetlerinde işçi statüsünde personel çalıştırılması uygulamasının kaldırılabilmesi için, sayı ve nitelik açısından personel ihtiyacı tespit edilerek yeterli sayıda sözleşmeli personel kadrosu ihdas edilmesi ve bu personelin sözleşmeli statüde istihdam edilmesi önerilir. Müessesede çeşitli nedenlerle işçiler, zaman zaman hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalıştırılmakta, normal çalışma günlerinde işin devamı olarak fazla çalışma yaptırılmaktadır sayılı İş Kanunu ve yürülükteki toplu iş sözleşmesi çerçevesinde hafta ve genel tatil günlerinde çalıştırılan veya fazla mesai yaptırılan işçilere 2012 yılı sonuna kadar zamlı ücret veya fazla çalışma ücreti 50 saat karşılığı işçilere 1,1 bin TL lik fazla mesai yaptırılmış, bunun dışında fazla çalışma karşılığı ücretli izin kullandırılmıştır yılında ayrıca sağlık nedeniyle sevksiz olarak hastaneye giden ve ücretli izinli sayılan yevmiye sayısı 969 güne ulaşmıştır. Bu uygulamaya göre; Kurumda yılsonunda 774 işçi çalıştığına göre; yıl içinde tam 1,3 iş günü tüm işçilerin çalışmadığı görülmektedir. Başka bir deyişle ortalama işçi maliyeti aylık TL olduğuna göre bu uygulamanın maliyeti 4,8 bin TL olmaktadır. Üretim bakımından bakılıdğında ise günlük 490 ton ortalama işçi başına satılabilir üretimden vazgeçildiği görülmektedir. İşlerin; hafta ve genel tatil günlerinde çalışmayı, normal günlerde ise fazla çalışmayı gerektirmeyecek şekilde düzenlenmesi, fazla çalışmanın öngörülemeyen olağandışı durumlardan kaynaklanan zorunlu hallerle sınırlandırılması ile fazla çalışma karşılığı ücretli izin uygulamasının en alt düzeye indirilmesine çalışılması, işyeri hekimi bulundurularak iş günü kayıplarının önlenmesi, üretim kaybı ve fazladan harcama yapılmasının önlenmesi önerilir sayılı İş Kanununun 81 inci maddesine göre devamlı olarak elliden fazla işçi çalıştıran işverenler en az bir işyeri hekimi bulundurmak zorundadırlar. Müessesede görevli işyeri hekimi uzun süredir bulunmamaktadır.

22 10 Sayıştay 4857 sayılı İş Kanununun işyeri hekimleri hakkındaki 81 inci maddesi ve buna ilişkin mevzuat gereğince tam gün çalışacak yeteri kadar işyeri hekimi ve sağlık personeli temini konusundaki çabaların sürdürülmesi ile işyeri hekimi bulundurmamak nedeniyle cezalı duruma düşülmesinin önlenmesi gerekmektedir. Müesseseye gereken sayıda işyeri hekimi ve sağlık personeli alındığı takdirde iş kayıpları maliyetinin önemli tutarda azalacağı tahmin edilmekte ve kuruluşa tasarruf sağlayacağı ve iş gücü kaybının önleneceği düşünülmektedir. İşçi sağlığı ve iş güvenliğine katkı sağlanması yanında, iş gücü kayıplarının azaltılması ve 4857 sayılı İş Kanunun 81 inci maddesi hükmünün yerine getirilmesi için müesseseye yeterli sayıda işyeri hekimi ve sağlık personeli alınması gerekmektedir. Denetimler sırasında yapılan incelemelerde; Kuruma bağlı işyerlerinde çalışan işçilerin disiplinsiz davranışları nedeniyle ortaya çıkan işgücü kayıplarının önlenmesi amacıyla Disiplin Cezaları konusunda tarih, 679 sayılı bir Genelge yayımlandığı ve sözkonusu Genelgede yer alan kuralların taviz verilmeden uygulanması gerektiğinin bütün müesseselere bildirildiği, PDKS uygulamaları konusunda daha titiz davranıldığı görülmekle birlikte, beklenen olumlu sonuçların henüz bütünüyle sağlanamadığı tespit edilmiştir. Özellikle hastane izni ve rapor kullanmayı alışkanlık haline getiren işçilerin işyerlerinde işyeri hekimi bulunmamasının yarattığı boşluktan da yararlanmak suretiyle bu alışkanlıklarını sürdürdükleri görülmektedir. Bilindiği üzere, TTK Genel Müdürlüğüne bağlı müesseselerde önceki yıllardan beri işyeri hekimi bulunmaması nedeniyle çevredeki sağlık kuruluşlarına muayene veya kontrol için giden işçilerin yol açtığı işgücü kayıpları ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Müesseselere gereken sayıda işyeri hekimi ve sağlık personeli alınması halinde iş gücü kayıplarının önemli ölçüde azalacağını ve bu soruna bir an önce çözüm bulunması gerektiğini dikkate alan TTK Genel Müdürlüğü, tarih, sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6331sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun getirdiği yükümlülükler çerçevesinde, sonuncusu 2013 yılı Mart ayında olmak üzere üç kez ihaleye çıkmasına rağmen bu konuda henüz olumlu bir sonuç alınamamıştır. Son olarak, TTK Genel Müdürlüğü nün tarih, 1360 sayılı yazısıyla; 6331 Sayılı Kanun kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nca yetkilendirilen Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) gibi tüzel kişiliklerin

23 11 yanında Bakanlıkça aranılan yetkilere sahip gerçek kişi tıp hekimlerinden de hizmet alınıp alınamayacağı konusunda Bakanlık görüşü sorulmuştur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Genel Müdürlüğü nün tarih, 7667 sayılı yazısıyla TTK Genel Müdürlüğü ne cevap verilmiş ve sadece OSGB lerden hizmet alımı zorunluluğu bulunmadığı, gerçek kişilerden de iş sözleşmesi yapılmak suretiyle hizmet satın alınabileceği yolunda uygun görüş bildirilmiştir. Denetim tarihinde (Mayıs 2013) yapılan incelemelerde Bakanlıktan alınan uygun görüş çerçevesinde TTK Genel Müdürlüğü nce işyeri hekimliği hizmeti satın alınması konusunda açılacak ihalelere gerçek kişilerin de katılımını sağlayacak şekilde hazırlıkların sürdürüldüğü görülmüştür. Müessesede işgücü kayıplarının önlenmesi, iş verimliliğinin artırılması ve işyeri disiplini sağlanması amacıyla; - İzinsiz ve mazeretsiz işe gelmemeyi, hastane izni kullanmayı alışkanlık haline getiren, disiplinsiz hareket eden, iş amirlerine ve arkadaşlarına karşı uygunsuz ve fiili davranışlarda bulunan, işyeri moralini ve disiplinini bozarak üretimi aksatan işçilere 4857 Sayılı İş Kanununun ilgili hükümlerinin uygulanması konusunda Kurum yöneticileri tarafından gösterilen kararlılığın tavizsiz olarak sürdürülmesi, - Personel Devam Kontrol Sisteminin uygulamalarına ilişkin olarak TTK Genel Müdürlüğünce çıkarılan genelge ve talimatlarla ilgili uygulamanın Kurum Teftiş Kurulu nca yapılan denetimlerde izlenmesi ve sonucuna göre işlem yapılması, - PDKS kayıtları ile lambahane kayıtları ve kamera görüntülerinin ilgili birim amirlerince aylık olarak kontrol edilerek vergi kayıplarına ve kamu zararına yol açan haksız ödemelerin önüne geçilmesi, Önerilir. 2-Personele yapılan harcamalar : 2012 yılında personele yapılan harcamalar bir önceki yıl sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

24 12 Sayıştay Harcanan Harcanan Personele yapılan harcamalar Toplam harcama Kişi başına ayda düşen Ödeneğin son durumu Esas ücretler Ek ödemeler Sosyal giderler Cari yıl toplamı Geçmiş yılla ilgili ödeme ve geri alışlar Toplam harcama Kişi başına ayda düşen Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL A- Memurlar B- Sözleşmeliler C- İşçiler Genel toplam ( A+B+C ) Geçen yıl toplamı Fark (43)

25 yılında toplam; bin TL olan personel gideri, 2012 yılında bin TL olmuştur. Bu tutarın bin TL si cari yılla, bin TL si geçmiş yılla ilgili bulunmaktadır yılında yapılan toplam personel harcamalarının % 14,5 oranında bin TL si memur ve sözleşmeli personele, % 85,5 oranında bin TL si işçi personele yapılmıştır yılında cari yılla ilgili personel harcamalarının % 42,9 oranında bin TL si esas ücretler, % 27,3 oranında bin TL si ek ödemeler, % 29,8 oranında bin TL si sosyal giderlerden oluşmaktadır. TTK da memur ve sözleşmeli personele 657 sayılı Devlet memurları Kanununa göre aylık, tazminat ve ek ödemeler ödenmektedir yılının ilk 6 ayı ve 2. altı ayı için tarih ve 2012/1 no.lu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararıyla belirlenen oranlarda ücret artışı yapılmıştır. İşçi personele Kamu İşletmeleri İşveren Sendikası ile Genel Maden İşçileri Sendikası arasında imzalanan tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesi uygulanmıştır tarihlerini kapsayan 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesinde; 2012 yılında çalışan işçi personele; Yeraltında çalışan tüm işçi ve nezaretçilere verilen %15 oranındaki maden tazminatına ilave olarak, pano ayak üretimi işçileri, usta ve uzmanları ile üretimde çalışan nezaretçi, tekniker ve mühendislerine, ayrıca hazırlık işçiliği sanatının işçi, usta ve uzman ehliyet dereceleri ile yeraltında çalışan diğer nezaretçi, tekniker ve mühendislerine iyileştirme yapılmıştır. Ayrıca, TTK Yönetim Kurulu nun Yeni Prim Yönetmelikleri ile; üretimde çalışan pano ayak üretim usta ve işçileri ile bunların vardiya mühendisi-teknikeri, şef ve nezaretçilerine, lağımda ve tabanda çalışan kesene hazırlık ustası, hazırlık usta ve işçileri ile bunların vardiya mühendisi-teknikeri, şef ve nezaretçilerine, özel tahkimatlı baca ve başyukarıda çalışan pano ayak üretim usta ve işçileri ile bunların şef ve nezaretçilerine bu görevlerde fiilen çalıştıkları günlere münhasır olmak üzere yönetmeliklerde belirtilen esaslar dahilinde prim ödenmektedir. Ayrıca; yeni Toplu İş Sözleşmesi ile işçilere verilen ücret ve sosyal yardımlarda artışlar olmuş, bunlar da 2012 yılında uygulanmıştır. Müessesede 2011 yılına göre; ortalama memur sayısı aynı kalmış, sözleşmeli personel sayısında 2 kişi artmış, işçi sayısında da 50 kişi azalma olmuştur. Buna rağmen toplam personel ücretleri % 5,9 oranında lira artmış bin TL olarak gerçekleşmiştir.

26 14 Sayıştay Personel sayısındaki azalmaya rağmen, ücretlerdeki artışa; TİS ne göre artan ücret ve sosyal haklardaki artış ve sözleşmeli ve memur personelin ücretlerindeki yükselmeler neden olmuştur. Bu ödemelerden sonra; kişi başına ayda düşen ortalama tutar; 2012 yıl sonu itibariyle memurlarda TL, sözleşmelilerde TL, işçilerde ise TL olarak gerçekleşmişir. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2012 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programı tarih 2011/2305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla tespit edilerek tarihinden itibaren yürürlüğe konmuştur. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararına istinaden T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığınca yayınlanan 2012 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasları belirleyen Genelge ve anılan Müsteşarlığın tarih ve sayılı yazıları ekinde TTK Genel Müdürlüğüne 2012 yılı için saat fazla mesai izni uygun görülmüştür. TTK Yönetim Kurulunun tarih 19 sayılı kararıyla kuruma tanınan saat fazla çalışma izninin, 5857 sayılı İş Kanuna tabi işçi personel statüsündeki personele kullandırılması kararlaştırılmış Amasra Müessese Müdürlüğüne verilen 50 saatlik fazla mesai yıl içinde kullandırılmış, bunun için de yıl içinde TL fazla mesai ücreti ödenmiştir. Müessesede; icra dosyası ve icralık işçi sayısı her yıl artmaktadır yıl sonunda bin TL arası 7 işçi, bin TL arası 11 işçi toplamda 73 işçi hakkında icra takibi yapılmaktadır. Bu işçilerin eğitim ve gerekli takiplerinin yapılarak asgari miktara indirilmesi yararlı olacaktır. 3-Sosyal konular ve giderleri : Müessese personeli için 2012 yılında yapılan sosyal giderler geçen yılla mukayeseli olarak aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

27 15 Sosyal giderler 2011 Bin TL Memurlar Sözleşmeliler İşçiler Toplam 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL Fark Bin TL A- Cari yılla ilgili: 1-Aile ve çocuk yardımı (170) 2-Evlenme, doğum ve ölüm yardımı Sosyal yardım zammı Barındırma giderleri 5-Yakacak yardımı Yedirme yardımı Giydirme yardımı 8-Taşıma gideri T.C. Emekli sandığı kurum karşılığı ve ek karşılığı (12) 10- Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı SSK primi işveren payı (451) 12- İşsizlik sigortası primi işveren payı Sağlık gideri 14- Eğitim gideri (19) 15- Personel dernek ve vakıflara yardımlar Ayni ve nakdi başka sosyal giderler Toplam (A) (45) B-Geçmiş yılla ilgili: 1-Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı Diğer ödemeler Toplam (B) Genel toplam (A+B)

28 16 Sayıştay Müessesenin 2012 yılı sosyal giderleri toplam bin TL olarak gerçekleşmiştir. Sosyal giderler bir önceki yıla göre % 10,7 oranında bin TL artmıştır yılındaki toplam sosyal giderlerin % 79,1 oranında bin TL si cari yılla, % 20,9 oranında bin TL si geçmiş yılla ilgili bulunmaktadır. Cari yılda yapılan toplam bin liralık sosyal giderlerin % 8,3 oranında bin TL si memur ve sözleşmeli personele, % 91,7 oranında bin TL si işçi personele ait bulunmaktadır. Cari yılda memur ve sözleşmeli personele yapılan sosyal giderler; sosyal yardım zammı, T.C. Emekli Sandığına ödenen kurum karşılığı ve SSK primi işveren payı, ayni ve nakdi başkaca giderler, yakacak yardımı önemli kısmını oluşturmaktadır. Cari yılda işçi personele yapılan sosyal giderler; genellikle Genel Maden İşçileri Sendikası ile imzalanan Toplu İş Sözleşmesi gereği yapılan ödemelerden oluşmaktadır. İşçi personele 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin 62. maddesinde, yemek bedeli, evlenme, doğum, ölüm, hastalık yardımı, taşıt yardımı, ayni ve nakdi sosyal giderler olarak verilen kömür yardımı tutarlarından meydana gelmiştir. Sosyal giderler toplamı bin TL nin; % 56,5 i SGS primi işveren payı, %5,9 u ayni ve nakdi başkaca yardımlar, % 11,2 si emekli ikramiyesi işten ayrılma tazminatı, % 9,3 ü sosyal yardımlar, % 7,8 i Emekli sandığı ek karşılığı, kalan %17,1 i de aile ve çocuk yardımı, sağlık giderleri, taşıma giderleri, eğitim v.b. sosyal yardımlardan oluşmuştur. Geçmiş yılla ilgili sosyal giderleri; emekliler için SSK ya ödenen sosyal yardım zammı ile, emekli ikramiyesi ve işten ayrılma tazminatının geçmiş yıllarla ilgili bölümü, mahkemelerce hükmedilen meslek hastalığı ve kaza tazminatları, işçi istihkakları oluşturmaktadır. Müessesenin memur, sözleşmeli personel ve işçilerine tahsis ettiği 48 lojmanı olup, bunların tamamı kaloriferli ve betonarme olup boş lojmanı bulunmamaktadır. Sosyal giderler içerisinde yer alan, personel dernek ve vakıflarına yapılan yardımlar; Ereğli Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı na işverence yapılan katkı payı tutarına aittir (1921) tarih ve 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun un yürürlükte bulunan 4 üncü maddesine göre hazırlanan Ereğli Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı Yönetmeliğinin 24 üncü maddesi gereği kurum tarafından bu sandığa üye olan işçinin brüt ücretinin %1,0 oranında üyelik aidatı ödenmektedir yılında müessesece Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığına; işveren tarafından 228 bin TL, işçiler tarafından da 456 bin TL olmak üzere 684 bin TL ödeme yapılmıştır.