Sürekli Üretim Hatlarında Kullanılan Makinelerin Performanslarının İzlenmesi Amacıyla Geliştirilen Bir Bilgi Sistemi Çerçevesi

Transkript

1 Savunma Bilimleri Dergisi The Journal of Defense Sciences Kasım/November 2015, Cilt/Volume 14, Sayı/Issue 2, ISSN (Basılı) : ISSN (Online): Sürekli Üretim Hatlarında Kullanılan Makinelerin Performanslarının İzlenmesi Amacıyla Geliştirilen Bir Bilgi Sistemi Çerçevesi Volkan SÖNMEZ 1 Murat Caner TESTİK 2 Öz Rekabetin küresel boyutta yaşandığı günümüz ortamında işletmeler performanslarını sürekli artırmak zorundadır. Üretim yapan işletmelerde performans büyük oranda kullanılan makinelere bağlı olduğundan makine performansının bir bilgi sistemi dâhilinde izlenmesi ve ölçülmesi, makinelerde yaşanan üretim kayıplarının ortadan kaldırılması aşamasında büyük önem arz etmektedir. Bu amaçla çalışmada sürekli tipte üretim yapan işletmelerin kendi süreçlerine uygun bilgi sistemi geliştirebilmeleri için genel bir bilgi sistemi çerçevesi geliştirilmiştir. Bilgi sistemi çerçevesinin bileşenleri genel sistem modelleme dillerinden UML ve SysML araçlarından yararlanılarak anlatılmış ve geliştirilen bilgi sistemi çerçevesi kullanılarak işletmelerin kendi bünyelerinde yönetim bilgi sistemleri, karar destek sistemleri gibi çeşitli bilgi sistemlerini kolayca tasarlayabilmeleri hedeflenmiştir. Çalışmada, geliştirilen bilgi sistemi çerçevesi kullanılarak profil üreten bir işletmedeki ekstrüzyon makinelerinin performanslarının yönetimi amacıyla bir yönetim bilgi sistemi tasarlanmış ve sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilgi Sistemi, Makine Performansı, Performans İzleme, Sistem Geliştirme, Sürekli Üretim Sistemi. 1 Arş. Gör., Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Beytepe/Ankara, volkansz@hacettepe.edu.tr. 2 Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Beytepe/Ankara, mtestik@hacettepe.edu.tr. Makalenin geliş tarihi: Kabul tarihi:

2 112 Sönmez ve Testik An Information System Framework for Monitoring the Performance of Machines in a Continuous Production Line Abstract In today's competitive and global business environment, companies should continuously improve their performance. In manufacturing companies, the performance is highly dependent on the machines, therefore monitoring and measuring the performance of the machines by using an information system is of great importance for the elimination of production losses. For this purpose, an information system framework for continuous manufacturing companies is proposed in order to guide in developing appropriate information systems for their processes. The components of the information system framework is described by using the UML and SysML tools, which can be used to design information systems such as management information systems and decision support systems. As an application of the framework, a management information system is developed for the purpose of managing the performance of production lines of a company and the results are discussed. Keywords: Information System, Machine Performance, Performance Monitoring, System Development, Continuous Production System. Giriş Günümüzün rekabetçi ortamında işletmeler kaynaklarını doğru kullanmak ve süreçlerini sürekli iyileştirmek zorundadır. Bu doğrultuda, üretim işletmelerinde kayıpların belirlenmesi, ölçülmesi, izlenmesi ve ortadan kaldırılması önem arz etmektedir (Nakajima, 1989). Katma değer yaratmayan süreçler olarak da tanımlanabilecek olan kayıpların, performans ölçümünde amaca uygun olarak ele alınması ve ilişkili verilerin bir sistem dâhilinde değerlendirilmesi önemlidir (Grady, 1991). İşletmelerde mevcut olan birçok uygulamada veri toplama faaliyetleri yürütülse de amaca uygun veri toplanmamasından ve toplanan verinin değerlendirme yöntemlerindeki eksikliklerden dolayı performans izleme açısından yeterli fayda sağlanamamaktadır (Turban vd., 2007). Oysaki performansını sürekli artırmak zorunda olan işletmeler, süreçlerine en uygun performans ölçüm ve izleme sistemlerini satın almalı veya geliştirmelidir (Ben-Daya ve Duffuaa, 1995, Paranjape vd., 2006). Literatürde, işletmelerin süreçlerine uygun olan performans ölçüm

3 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), sistemlerini kendi içlerinde geliştirmelerinin satın almaya kıyasla daha fazla yarar sağlayacağı belirtilmiştir (Garg ve Deshmukh, 2006). Özel uygulamalara yönelik performans ölçüm sistemi tasarlayan çalışmalara örnek olarak Bhasin (2008) in geliştirdiği yalın uygulamaların performansını ölçen bilgi sistemi, Gomes ve Yasin (2011) in KOBİ ler için geliştirdiği performans ölçüm sistemi ve Kovacs ve Paganelli (2003) nin büyük şirketler için tedarik zinciri yönetimine yönelik tasarladığı sistemler gösterilebilir. Örnek verilen ve diğer mevcut çalışmalar (Chan vd., 2005, Kumar ve Soni, 2014, Ng vd., 2014, Jain vd., 2015) çoğunlukla belirli bir alana özel uygulama şeklinde olup performans ölçüm sisteminin genel olarak nasıl geliştirilebileceği ile ilgili temel bir çerçeve sunmamaktadır. Bu çalışmada, sürekli üretim sistemlerinde üretim hattı ve makine performansları yönetimi için genel bir bilgi sistemi çerçevesi sunulmuştur. İşletmelerin çeşitli operasyonel kararları için, geliştirilen bu çerçeveyi kullanarak bir programlama dili ve veri tabanı yönetim sistemi ile süreçlerine uygun olan yönetim bilgi sistemleri, karar destek sistemleri veya zeki sistemleri tasarlayabilmeleri amaçlanmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde, geliştirilen bilgi sistemi çerçevesi kullanılarak profil üreten bir işletmenin üretim hatlarının ve makinelerinin performanslarını izlemek amacıyla örnek bir bilgi sistemi geliştirilmiştir. Bilgi Sistemi İşletmelerin makine performanslarını sürekli artırması ihtiyacı, makinelerde oluşan kayıpların kaydedilmesi ve izlenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Tutarlılık, güvenlik ve kolay erişebilirlik gibi birçok avantaja sahip olan bilgi sistemleri, performans yönetimi için en uygun yöntemlerden birisidir (Turban vd., 2007). Bilgi sistemleri genel olarak veri tabanı, model ve kullanıcı ara yüzü olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır. Çalışmada, geliştirilen bilgi sistemi çerçevesinin bileşenleri genel modelleme dillerinden Birleşik Modelleme (UML) ve Sistem Modelleme Dilleri (SysML) araçlarından yararlanılarak anlatılmıştır. UML ve SysML, kullanıcılar ve sistem geliştiriciler için var olan bir sistemi kolayca anlamayı veya bir sistemi doğru bir şekilde geliştirmeyi sağlamak üzere kullanılan grafik ve metin tabanlı araçlardan oluşan genel modelleme dilleridir (Debbabi vd., 2010). UML ve SysML modelleme dilleri, programlama dillerinden bağımsız olduklarından dolayı kullanıcıların herhangi bir programlama dilinde sistem geliştirmelerine imkân sağlamakta, kullanıcılar

4 114 Sönmez ve Testik bu araçları kullanarak sistemleri, sistemlerin gereksinimlerini ve sistem bileşenlerinin arasındaki ilişkileri kolayca anlayabilmektedir (Weilkiens, 2011). Bu çalışmada, geliştirilen bilgi sistemi çerçevesi ile sürekli üretim hatlarında üretim planlama, kapasite planlama, üretim çizelgeleme, süreç iyileştirme, bakım planlama, makinelerin çalışma koşullarını belirleme, satın alma, performansa dayalı ücret belirleme gibi alanlardaki kararlara destek sağlanması amaçlanmıştır. Örneğin, bu bilgi sistemi Toplam Ekipman Etkinliği (TEE) çalışmaları kapsamında kullanılarak süreç iyileştirme projelerinde karar vermede yarar sağlayabilecektir. Bunun yanı sıra, TEE nin kullanılabilirlik bileşeni dikkate alınarak kapasite ve üretim çizelgeleri daha etkili planlanabilecek, performans bileşeni ile makinelerin uygun çalışma koşulları tespit edilebilecek, kalite bileşeni göz önüne alınarak da bakım planları geliştirilebilecektir (Gupta ve Garg. 2012). Bilgi sistemi çerçevesinin model bileşeni açıkça tanımlanmış konvansiyonel metrikler ile (kalite oranı, planların etkinliği vb.) TEE gibi modern metriklerinin hesaplanmasını içermektedir. Belirlenen metriklerin hesaplanabilmesi için öncelikle üretim kayıplarının tespit edilmesi ve ilgili verilerin toplanması gereklidir. Toplanan verileri elektronik ortamda sistematik bir şekilde kaydetmek için çalışmada bir veri tabanı da tasarlanmıştır. Kullanıcılar ve bunların yapabildikleri işlemler kullanım senaryoları ile veri tabanının yapısı varlık-ilişki diyagramı ve normalizasyon tekniği ile sistemin davranışı iş akış diyagramları ile hesaplama yöntemleri parametrik şemalar aracılığıyla açıklanmıştır. Geliştirilen bilgi sistemi çerçevesinin bileşenleri çalışmanın Bilgi Sistemi Çerçevesi bölümünde ayrıntılı bir şekilde açıklanmış, Uygulama bölümünde ise bilgi sistemi çerçevesi kullanılarak yapılan örnek bir uygulama sunulmuştur. Son bölümde de sonuçlar ve çalışmanın devamında planlanan faaliyetler değerlendirilmiştir. Bilgi Sistemi Çerçevesi Bu bölümde, geliştirilen bilgi sistemi çerçevesinin bileşenleri UML ve SysML modelleme dillerinin çeşitli araçlarından yararlanılarak anlatılmıştır.

5 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Bilgi Sistemi Bileşenleri ve Veri Akış Diyagramı Önerilen bilgi sistemi çerçevesinin temel olarak üç bileşen ve üç modülden oluşan mimarisi Şekil 1'de gösterilmiştir. Burada yönlü oklar modüller ve bileşenler arasındaki ilişkileri göstermektedir. Sistemin bileşenleri; Kullanıcı Ara Yüzü (C1), Performans Hesaplama (C2) ve Veri Tabanı Yönetim Sistemidir (C3). Kullanıcı Ara Yüzü bileşeninde, farklı kullanıcı ve işlemlere yönelik olarak Veri Girişi (M1), Sistem Kurulumu ve Güncelleme (M2) ile Raporlama (M3) modülleri bulunmaktadır. M1 Veri Girişi M2 Kullanıcı Ara Yüzü Sistem Kurulumu ve Güncelleme M3 Raporlama C1 Performans Hesaplama C2 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Şekil 1. Bilgi Sistemi Çatısının Mimarisi C3 Kullanıcı ara yüzü bileşeninin modülleri, bileşenler arasındaki iletişim için kullanılmaktadır. Böylece, veri tabanındaki bir kayıt doğrudan değiştirilememekte (güncelleme, ekleme, silme), bu işlemler ara katman olarak ele alınan modüller aracılığı ile yapılabilmektedir. Bilgi sistemi çerçevesince yapılan ana işlemler, ilgili bileşenleri ve modülleri ile birlikte iş-akış diyagramı olarak Şekil 2'de gösterilmiştir. Bilgi sistemi ilk kullanılmaya başlandığında öncelikle sistem kurulumu yapılmalıdır. Bu aşamada hat, makine ve çalışan bilgilerinin ve tespit edilen bütün kayıp türlerinin sisteme kaydedilmesi gerekmektedir. Bilgi sisteminin rutin kullanımında ise üretimin yapıldığı tarih için o üretim ile ilgili üretim parametrelerinin (tarih, vardiya, hat ve kullanılan makineler gibi) girilmesi

6 116 Sönmez ve Testik gerekmektedir. Bununla birlikte, üretimde yaşanan kayıplar sisteme girilmeli ve istendiğinde raporlama yapılabilmektedir. Bilgi sisteminin kullanılmaya başlanması C1, M1, C3 Üretim yapısının kaydedilmesi C1, M1, C3 C1, M3, C2, C3 Üretim kayıplarının kaydedilmesi Performans metriklerinin raporlanması Sistemin kurulum ve güncellemesinin yapılması C1, M2, C3 Bilgi sisteminin kullanılmasının bitimi Şekil 2. Bilgi Sistemi Akış Diyagramı Üretimin yapısını gösteren parametreler, kullanıcı ara yüzü ve veri girişi modülleri kullanılarak veri tabanına kaydedilmektedir. Performans metriklerinin raporlamasında ise kullanıcı ara yüzü, performans hesaplama ve veri tabanı yönetim sistemi bileşenleri ve raporlama modülleri kullanılmaktadır. Bilgi Sisteminin Kullanıcıları ve Ana İşlemleri UML araçlarından kullanım senaryosu diyagramı, kullanıcılar açısından sistemin davranışını açıklamak için kullanılmaktadır (Debbabi vd. 2010). Kullanıcılar diyagramın iki tarafında gösterilmekte, kullanıcılar tarafından gerçekleştirilebilecek sistem operasyonları (senaryolar) ise düğüm olarak diyagramın içinde gösterilmektedir. Şekil 3 teki kullanım senaryosu diyagramında gösterildiği gibi bilgi sistemi çerçevesinin kullanıcıları olarak yöneticiler, mühendisler, operatörler ve üretim planlama departmanı çalışanları belirlenmiştir.

7 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Yönetici B Performans metriklerinin belirlenmesi <<include>> Performans metriklerinin istenen seviyelerinin belirlenmesi Performans İzleme Bilgi Sistemi A Bilgi sistemi kurulumu ve güncellemesi <<include>> <<include>> Çalışan, hat ve makine <<include>> <<include>> bilgilerinin kaydedilmesi Üretim kayıp türünün belirlenmesi D C <<include>> Üretim kaybının Kategorisinin belirlenmesi Makinenin planlanan üretim hızının kaydedilmesi Üretim Planlama Departmanı Performans metriklerinin hesaplanması Mühendis E Üretim kayıplarının kaydedilmesi <<include>> <<include>> Üretim yapısının kaydedilmesi F <<include>> <<include>> Operatör Aynı üretim kaybı verisinin kaydedilme kontrolü Aynı üretim yapısı verisinin kaydedilme kontrolü Şekil 3. Bilgi Sisteminin Kullanım Senaryosu (Use Case) Diyagramı Bilgi sisteminin kurulumu ve güncellenmesi senaryosunda (A), kullanıcılar veri ekleme, silme veya parametreleri değiştirme işlemlerini yapabilmektedir. Değiştirilebilecek parametreler şunlardır: Bilgi sisteminin hesaplayacağı performans metriklerinin seçimi, Seçilen performans metriklerinin istenen seviyeleri (standartlar), Hat ve makinelerin planlanan üretim hızları, Üretim kaybı türleri ve sınıfları, Çalışan, hat ve makine bilgileri. Burada, üretim planlama departmanı çalışanları, sadece hat ve makinelerin planlanan hızını değiştirebilmektedir.

8 118 Sönmez ve Testik Performans metriklerinin belirlenmesi senaryosunda (B) kullanıcılar çalışmanın model bileşeninde ayrıntılı olarak anlatılmış olan ve önceden tanımlı performans metrikleri arasından kendi üretim sistemleri için uygun olan performans metriklerini seçebilmektedir. Bir performans metriği ile birlikte bunun için bir hedef değerin de (standardın) tanımlanması faydalıdır. Metriklerin gerçekleşen değeri ile hedef değerleri arasında belirlenenden daha fazla bir fark gerçekleşmesi durumunda sistemin uyarı vermesi kullanıcılar açısından yararlı olacaktır. Her üretim sisteminde farklı kayıp türleri olabileceği için, kullanıcıların üretim sistemlerinde meydana gelebilecek olası bütün kayıp türlerini tanımlaması gereklidir. Üretim kayıp türü belirleme senaryosunda (C), üretim kaybı türlerinin ve birimlerinin (zaman, miktar vs.) tanımlanması gerçekleştirilir. İleride karşılaşılabilecek yeni kayıp türlerinin eklenmesine olanak sağlanması da önemlidir. Kayıp türlerinin tanımlanmasından sonra kayıpların kategorisinin belirlenmesi (D) gereklidir. Bu senaryo, bazı performans metriklerinin hesaplanabilmesi ve kötü performansın kök nedenlerinin belirlenebilmesi açısından önemlidir. Üretimde kayıpların sınıflandırılması planlı ve plansız kayıplar olmak üzere en üst seviyede iki kategoriyi içermelidir (Nakajima, 1988). Bu kategorilerin her biri için makine kaynaklı, işçi kaynaklı vb. birçok alt kategori ihtiyaca göre oluşturulabilir. Üretim kayıpları için örnek bir sınıflandırma modeli uygulama bölümünde gösterilmiştir (bkz. Tablo 8). Üretim kayıplarının kaydedilmesi senaryosunda (E), kullanıcılar üretim sırasında meydana gelen ve kategorileri önceden tanımlanmış kayıp türleri ile ilgili verileri sisteme kaydederler. Bu senaryo aynı bilginin tekrarlı kaydının önlenmesi için bir kontrol mekanizması gerektirir. Kullanıcılar bir üretim kaybı eklerken aynı zamanda kaybın başlama zamanını, arıza türü bir kayıp olduğunda bitiş zamanını, ürün kaybı olduğunda ise kayıp miktarını ve kayıp sırasında yapılan müdahale bilgilerini de eklemelidir. Bir kayıp verisi eklendiğinde bilgi sistemi, Şekil 4 teki parametrik diyagramda gösterilen hesaplamaları yapmaktadır. Üretim yapısının kaydedilmesi senaryosunda (F), üretimin yapıldığı tarih ve vardiya, üretim hattı, bu hatta kullanılan makineler gibi üretimle ilgili parametreler ile planlanan üretim miktarı, toplam çalışma süresi ve gerçekleşen üretim hızı gibi işletimle ilgili parametreler kullanıcı ara yüzleri kullanılarak veri tabanına kaydedilir. Bu senaryoda da birden fazla kaydı önlemek için bir kontrol mekanizması gereklidir.

9 Üretim Hızı (ÜH): Miktar/Zaman Üretim Kaybının Başlama Zamanı Kayıp Ürün Miktarı Birimindense: KTEZ KB/ÜH Kayıp Zaman Birimindense: KTEZ Kaybın Tespit Edilme Zamanı (KTEZ): Zaman Zaman Biriminden Kayıp Miktarı Kayıp Ürün Miktarı Birimindense: KTEZ (KTEZ KB/ÜH) = KB/ÜH Kayıp Zaman Birimindense: KBZ KTEZ Kayıp Birimi: Zaman, Miktar Kayıp Büyüklüğü: Miktar Miktar Biriminden Kayıp Miktarı Kayıp Ürün Miktarı Birimindense: KB Kayıp Zaman Birimindense: (KBZ KTEZ)*ÜH Kaybın Bitiş Zamanı (KBZ): Zaman Üretim Kaybının Bitiş Zamanı Kayıp Ürün Miktarı Birimindense: KTEZ Kayıp Zaman Birimindense: KBZ Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Şekil 4. Bilgi Sistemi Parametrik Diyagramı Performans metriklerinin hesaplanabilmesi için üretim ve üretim kayıpları ile ilgili parametrelerin veri tabanına kaydedilmesi gereklidir.

10 120 Sönmez ve Testik Üretim yapısı ve üretim kayıpları veri tabanına kaydedildikten sonra, bilgi sisteminde performans göstergeleri çerçevenin model bileşeninin anlatıldığı bölümde açıklandığı gibi hesaplanmaktadır. Bilgi Sisteminin Veri Tabanı Bileşeni Bilgi sisteminin kullanıcıları ile bunların bilgi sistemine aktardığı/aldığı bilgilerin açıklandığı kaba ilişki diyagramı Şekil 5 te gösterilmektedir. Bu diyagramda, kullanıcılar ve bilgi sistemi arasındaki bilgi akışı oklarla gösterilmiştir. Örneğin, yöneticilerin planlama, organizasyon, liderlik ve kontrol fonksiyonları dolayısıyla makine performansını içeren bilginin akışı yöneticilere doğrudur. Yöneticiler, performans metrikleri için istenen düzeyler gibi bazı standartları tanımlayabileceğinden, bilgi sistemine doğru da ok bulunmaktadır. Y O M Yönetici Operatör Mühendis Performans Bilgisi Çalışma Koşulları Bilgisi Performans Bilgisi Sistem Bilgisi 0.0 Çalışma Koşulları Bilgisi Performans Yönetimi Bilgi Sistemi Çalışma Koşulları Bilgisi Üretim Bilgisi Ü Üretim Planlama Departmanı Şekil 5. Bilgi Sistemi Kaba İlişki Diyagramı

11 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Operatörler, üretim hat ve makineleriyle ilgili çalışma koşullarının bilgisine dair kayıttan sorumlu oldukları için sisteme bilgi akışı sağlarlar. Benzer bir şekilde, vardiya mühendisleri makinelerin çalışma koşulları bilgisini kaydedebilmekte ve buna ek olarak bilgi sisteminden performans ile ilgili bilgileri alabilmektedir. Üretim planlama departmanı kullanıcıları, hat ve makinelerin planlanan üretim hızı bilgisini sisteme girebilmeli, sistemden de üretim planı ile ilgili gerçek üretim hızı, üretim kayıpları gibi bilgileri alabilmelidir. Veri tabanında kaydedilmesi gereken genel alanlar sınıflandırılarak açıklamaları, tipleri ve birincil anahtar alanları ile birlikte Tablo 1-7 de sunulmuş ardından veri tabanının tutarlı ve sorgulanabilir yapıda olabilmesi amacıyla normalizasyon kuralları uygulanarak yapılan tasarım açıklanmıştır. Tablo 1. Makineler ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Makine Numarası (birincil anahtar) Makinelerin kendilerine özgü olan kimlik bilgisi Sayısal Açıklama Makine hakkında açıklama Metin Fabrika Kodu Makinelere işletme tarafından verilen kod Sayısal Üreticisi Makineyi üreten firma Metin Tasarlanan Çalışma Hızı Planlanan Çalışma Hızı Makinenin tasarlanan çalışma hızı İşletmenin makineyi çalıştırmayı planladığı hız Sayısal Sayısal Ürün Yoğunluğu Makinenin birim zamanda üreteceği birim ürün miktarı Sayısal Durumu Makinenin işletmedeki durumunu gösteren alan Metin Tablo 2. Üretim Hatları ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Hat Numarası (birincil anahtar) İşletmedeki hatların numaraları Sayısal Hat Açıklaması Hat ile ilgili açıklamalar Metin Tablo 3. Üretim Kayıpları ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Kayıp Kodu (birincil anahtar) Üretim kaybının kodu Sayısal Kayıp Açıklaması Üretim kaybının açıklaması Metin Birim Üretim kaybı verisinin hangi birimde olduğu Metin

12 122 Sönmez ve Testik Tablo 4. Çalışanlar ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Kimlik (birincil anahtar) Çalışanlara özel olan kimlik bilgisi Sayısal İsim Çalışanın isim bilgisi Metin Çalışan Tipi Operatör, vardiya mühendisi, yönetici, üretim planlama departmanı çalışanının tipi bilgisi Metin Tablo 5. Üretim Yapan Hatlar ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Hat Detay Kodu Üretim yapılan tarih, vardiya ve hatta özel olan (birincil anahtar) kimlik kodu Sayısal Tarih Hattın hangi tarihte çalıştığı Tarih Hat Numarası Çalışan hattın numarası Sayısal Vardiya Hattın çalıştığı vardiya Sayısal Operatör Kimliği Hatta çalışan operatör kimliği Sayısal Vardiya Mühendisi Kimliği Hatta çalışan vardiya mühendisi kimliği Sayısal Gerçekleşen Üretim Miktarı O hatta gerçekleşen tüm üretim miktarı Sayısal Planlanan Üretim Miktarı O hat için planlanan üretim miktarı Sayısal Üretim Kapasitesi O hattın üretim kapasitesi Sayısal Tablo 6. Üretim Yapan Hatlarda Kullanılan Makineler ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Makine Detay Kodu (birincil anahtar) Makine detayını içeren sayısal kod Sayısal Makine Numarası Hatta çalışan makinenin kodu Sayısal Makinenin Gerçek Çalışma Hızı Makinenin gerçek çalışma hızı Sayısal Makinenin Belirtilen Hattaki Toplam Çalışma Süresi Makinenin belirtilen hatta ne kadar süre ile çalıştığı Sayısal Tablo 7. Üretim Yapan Hatlardaki Üretim Kayıpları ile İlgili Alanlar Alan Adı Alan Açıklaması Alan Tipi Kayıp Detay Kodu (birincil anahtar) Kayıp detay kodu Sayısal Kayıp Kodu Kayıp kodu Sayısal Makine Numarası Hattaki hangi makinede kaybın yaşandığı Sayısal Süre Biriminden Kayıp Miktarı Yaşanan kaybın zaman biriminden miktarı Sayısal Miktar Biriminden Yaşanan kaybın ürün miktarı biriminden miktarı Sayısal

13 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Kayıp Miktarı Açıklama Kayıp hakkında açıklama Metin Kaybın Başlangıç Zamanı Yaşanan üretim kaybının ne zaman başladığı Tarih Kaybın Bitiş Zamanı Yaşanan üretim kaybının ne zaman bittiği Tarih Belirlenen verilerin kaydedilmesi için veri tabanı tasarımında yedi tablo kullanılmıştır. Tablolar arasındaki ilişkiler, örnek üretim sistemlerinin incelenmesi ve incelenen üretim sistemlerindeki kullanıcılar ile görüşmeler sonucunda belirlenmiştir. Bu ilişkiler: 1. Bir kayıp birden fazla sayıdan oluşabilir. 2. Bir hat veya makine, üretim periyodu boyunca birden fazla üretim duruşu yaşayabilir. 3. Bir hatta birden fazla makine çalışabilir. 4. Bir çalışan birden fazla hatta çalışabilir. Bu ilişkiler ve kısıtlar göz önüne alınarak oluşturulan birim-ilişki diyagramı Şekil 6 da gösterilmiştir. Tabloların birbirleri ile ilişkileri normalizasyon kurallarına göre düzenlendiğinde veri tabanı tasarımının son şekli tablo isimleri ve birincil anahtar bilgileri (altı çizili alanlar) ile verilmiştir: Makine Kayıp 1 M Makine_Detay 1 M 1 M M 1 Kayıp_Detay Hat Detay 1 M Hat 1 M M 1 Çalışan Şekil 6. Birim-İlişki Diyagramı

14 124 Sönmez ve Testik 1. Makine (Makine_Numarası, Makine_Açıklaması, Makinenin_Fabrika_Kodu, Makinenin_Üretici_Kodu, Makinenin_Tasarlanan_Çalışma_Hızı, Makinenin_Planlanan_Çalışma_Hızı, Makinenin_Ürün_Yoğunluğu, Makinenin_Durumu) 2. Hat (Hat_Numarası, Hat_Açıklaması) 3. Kayıp (Kayıp_Kodu, Kayıp_Açıklaması, Kaybın_Birimi) 4. Çalışan (Çalışan_ID, Çalışan_İsmi, Çalışan_Tipi) 5. Hat_Detay (Hat_Detay_Kodu, Hat_Numarası, Operatör_Olarak_Çalışan_ID, Mühendis_Olarak_Çalışan_ID, Hat_Detay_Tarihi, Hat_Detay_Vardiyası, Hat_Detayda_Gerçekleşen_Üretim, Hat_Detayda_Planlanan_Üretim, Hat_Detayın_Üretim_Kapasitesi) 6. Makine_Detay (Makine_Detay_Kodu, Hat_Detay_Kodu, Makine_Numarası, Makinenin_Gerçek_Çalışma_Hızı, Makinenin_Belirtilen_Hattaki_Toplam_ Çalışma_Süresi) 7. Kayıp_Detay (Kayıp_Detay_Kodu, Hat_Detay_Kodu, Makine_Numarası, Kayıp_Kodu, Kayıp_Miktarı, Kaybın_Başlangıç_Zamanı, Kaybın_Bitiş_Zamanı, Açıklama) Bilgi Sisteminin Model Bileşeni Bilgi sistemi çerçevesinin bu bileşeninde, belirlenen makine veya hattın istenen tarihteki performans metriklerinin hesaplanması ve raporlanması aşamaları açıklanmıştır. İş-akış diyagramı Şekil 7 de gösterilmektedir.

15 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Makine Performansının Hesaplanması Performansı İstenen Makinenin Seçilmesi İstenen Tarihin Seçilmesi İstenen Makine ve Tarih için Performans Göstergelerinin Hesaplanması Makine Performans Raporunun Kullanıcıya Sunulması Şekil 7. Performans Hesaplama ve Raporlama İş-Akış Diyagramı Kaydedilen veriler kullanılarak hesaplanabilecek bazı performans metrikleri aşağıdaki gibi sıralanmıştır: 1. Toplam Ekipman Etkinliği (TEE), toplam satılabilir ürün miktarı/planlanan üretim miktarı bağıntısıyla hesaplanan TEE performans göstergesi, birçok temel göstergeyi esas alan, sanayide sıklıkla kullanılan ve makinelerin belirli bir kullanım periyodu için performansının genel bir göstergesidir (Nakajima, 1988, 1989, De Ron ve Rooda, 2006, Muchiri ve Pintelon, 2008 ve Almeanazel, 2010). 2. Hat veya makinelerin kullanım oranları, hat veya makinelerin çalıştığı süre/planlandığı çalışma süresi olarak hesaplanan ve bir makineden beklenen performansı yerine getirebilme derecesi olarak tanımlanan temel metriktir. Bir makinede yaşanan plansız üretim kesintilerinin izlenmesi için hesaplanabilecektir (Duffuaa vd., 2009). 3. Hat veya makinelerin kapasiteleri, planlanan çalışma süresi/planlanan üretim hızı bağıntısıyla hesaplanan temel bir

16 126 Sönmez ve Testik metriktir. Planlı üretim kesintilerinin azaltılması amacıyla izlenebilmektedir (Duffuaa vd., 2009). 4. Hatlarda veya makinelerde meydana gelen toplam duruş sayısı ve süresi, toplam verimli bakım felsefesinin metriklerindendir ve sıfır hatayı hedefleyen işletmeler için önemlidir (Sun ve Wai, 2003). 5. Toplam kusurlu ürün sayısı, kalite kayıplarının zamana dayalı olarak izlenmesi açısından önemlidir. 6. Hat veya makinelerin kusurlu oranları, toplam satılabilir ürün miktarı/toplam üretim miktarı bağıntısıyla hesaplanan bu temel metrik, bakım planlarının oluşturulmasında, hat ve makinelerin karşılaştırılmasında kullanılabilecektir (Wireman, 2004). 7. Arızalar arası geçen ortalama süre, çalışma süresi/arıza sayısı şeklinde hesaplanan metriktir ve bakım planlarının oluşturulması ile değerlendirilmesinde kullanılabilecektir (Nakajima, 1989). 8. Hat veya makine performansları, gerçekleşen üretim/planlanan üretim bağıntısıyla hesaplanmakta ve makinelerin gerçekleşen üretim hızlarının takibi için kullanılabilmektedir (Nakaijma, 1988). 9. Operatör veya vardiya mühendislerinin performansları, uygun ürün miktarı/çalışma saati olarak hesaplanan çalışan performansları, ücretlendirme, teşvik, terfi gibi alanlarda kullanılabilecektir. 10. Her bir arıza türünün oluşma miktarı, bakım mühendislerinin hangi iyileştirme alanlarına odaklanacağına ve makinelerin hangi sıklıkta bakıma alınacağına karar vermede kullanılabileceği bir göstergedir. Bu performans metrikleri ile aşağıdaki analizlerin yapılabilmesi hedeflenmiştir: 1. Bakım planlaması: Makine veya hatların arıza sayıları, kusur oranları ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler kullanılarak uygun bakım planlarının yapılabilmesi.

17 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Üretim planlaması: Makinelerin gerçek çalışma hızları, planlı ve plansız duruşların analizleri ile daha etkin üretim planlarının hazırlanabilmesi. 3. Süreç izleme: Makinelerin duruş süreleri, duruş sayıları, toplam duruş süreleri ve çalışma hızları gibi değişkenlerin geliştirilebilecek uygun kontrol grafikleri ile izlenebilmesi. 4. Proje seçimi: Tanımlanan metrikler kullanılarak iyileştirme gerektiren alanların belirlenip proje temelli iyileştirmelerin yapılabilmesi. 5. Pareto analizleri: Arıza sebepleri ve duruş sayıları veya süreleri kullanılarak Pareto analizleri gerçekleştirilip doğru yatırım ve iyileştirme politikalarının belirlenebilmesi. 6. Yatırım analizleri: Kullanım ömrü sonuna gelmiş olan makinelerin tespit edilip bakım yapma veya yeni makine satın alma seçeneklerinin değerlendirilebilmesi. 7. Performansa dayalı ücretlendirme: Hesaplanan çalışan performansları kullanılarak performansa dayalı prim sistemlerinin uygulanabilmesi. 8. Kök neden analizleri: Sık oluşan arızalar ve kayıp kategorileri analiz edilerek makine arızalarının kök nedenlerinin araştırılabilmesi. Bilgi Sisteminin Kullanıcı Ara Yüzü Bileşeni Bu bölümde, kullanıcı ara yüzleri iş-akış diyagramları kullanılarak anlatılmıştır. Kullanıcı ara yüzü bileşeni Visual Basic, C# gibi bir programlama dili kullanılarak geliştirilebilecektir. Kullanıcı ara yüzleri, kullanıcılar ve veri tabanı arasında bir bağlantı sağlayacağından bilgi sisteminin önemli bir bileşenidir. Örnek uygulama bölümünde, Visual Basic.NET programlama dili ile geliştirilen veri girişi ve raporlama kullanıcı ara yüzlerine örnekler gösterilmiştir (bkz. Şekil 11, 12). Veri Giriş Modülü Bilgi sistemi çerçevesinde geliştirilen kullanıcı ara yüzü modülleri, kullanıcıların veri tabanı ile doğrudan çalışmasının önüne geçmekte,

18 128 Sönmez ve Testik böylece güvenlik, hesaplama, kayıt kontrolleri gibi birçok avantaj elde edilmektedir. Veri girişi modülü kullanılarak kullanıcıların üretimin yapısını gösteren parametreleri ve üretim yapısına ait üretim kayıplarını kaydetmeleri sağlanmalıdır. Üretim Yapısının Girilmesi Yapılan Üretim ile İlgili Parametrelerin Girilmesi Aynı Parametreler Daha Önce Girilmiş mi? E Önceki parametreleri, verileri ve o üretim ile ilgili girilmiş tüm üretim kayıplarını listele H Üretim İle İlgili Verilerin Kaydedilmesi Üretim Yapısı Girilmesinin Tamamlanması Şekil 8. Üretim Yapısı Girilmesinin İş-Akış Diyagramı Şekil 8 de önerilen iş-akış diyagramına göre kullanıcı, üretimin olduğu tarih ve vardiyayı, üretimin yapıldığı hattı, bu hatta kullanılan makineleri ve gerçek üretim hızlarını, gerçekleşen üretim miktarını, üretim hattında çalışan personel ile ilgili gerekli bilgileri kullanıcı ara yüzünü kullanarak bilgi sistemine kaydeder.

19 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Üretim Kayıplarının Girilmesi Üretim Kayıp Türünün Seçilmesi Üretim Kaybının Biriminin Seçilmesi Kaybın Olduğu Makinenin Seçilmesi Kaybın Başladığı Zamanın Seçilmesi Kayıp Miktarının Girilmesi E Kayıp Önceden Girilmiş mi? H Üretim Kaybının Listeye Eklenmesi E Başka Bir Üretim Kaybı Var Mı? H Üretim Kayıplarının Veri Tabanına Kaydedilmesi Üretim Kaybı Girişinin Tamamlanması Şekil 9. Üretim Kayıplarının Girilmesini Gösteren İş-Akış Diyagramı Üretimin yapısı ile ilgili verilerin kaydedilmesinden sonra kullanıcılar bu yapıya ait üretim kayıp verilerini kaydedebilir. Kaydedilen veriler; üretim kayıplarının tespit edilme zamanı, kayıp arıza türünde ise kaybın bitiş zamanı, ürün kaybı ise kayıp miktarı ve kayıp sırasında alınan önlemlerdir. Bu işlem için önerilen iş-akış diyagramı Şekil 9'da gösterilmiştir.

20 130 Sönmez ve Testik Sistem Kurulumu ve Güncelleme Modülü Bir kullanıcı, üretim sistemi ile ilgili parametreleri kaydetmek veya değiştirmek istediğinde bu modül aktif hale gelecektir. Bu modülde kullanıcılar; yeni makine, personel, üretim hattı, üretim kaybı kategorisi eklemek veya değiştirmek gibi işlemleri gerçekleştirebilmelidir. Bu modül için önerilen iş-akış diyagramı Şekil 10'da gösterilmiştir. Sistem Bilgilerinin Güncellenmesi Eski Sistem Bilgilerinin Yenilenmesi veya Yeni Bilgilerin Girilmesi Güncel Bilgilerin Veri Tabanına Kaydedilmesi Şekil 10. Sistem Bilgilerinin Kaydedilmesini/Güncellenmesini Gösteren İş- Akış Diyagramı Uygulama geliştirmenin en kritik aşaması işletmede oluşabilecek bütün kayıp türlerinin belirlenmesi ve kayıp türlerinin sınıflandırılması aşamasıdır. Bu aşamada işletmeler Pareto grafiklerinden, balık-kılçık diyagramlarından, beyin fırtınası tekniklerinden yararlanmalıdır. Kayıp sınıflandırması yapan mevcut çalışmalardaki (Nakajima, 1988) yetersizliklerden korunmak için bu aşamaya gerekli zamanın ayrılması önerilmektedir. Raporlama Modülü Sistem Bilgilerinin Güncellenmesinin Tamamlanması Raporlama modülü, kullanıcıların seçtiği makine/hatlar için belirli tarihlerdeki performans metriklerinin hesaplandığı ve kullanıcıya raporlandığı modüldür. Yöneticilerin kararları ilgili metrikler ile destekleneceğinden, model bileşeninde tanımlanan hesaplamalar ile bu

21 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), modülde oluşturulacak raporlamalar bir karar destek sistemi açısından oldukça önemlidir. Raporlama işlemi için dağılım, serpme, çubuk veya daire grafiği gibi çeşitli görsel araçlardan yararlanılabileceği gibi Microsoft Excel gibi sayısal analizlerin yapılabildiği yardımcı programlar da kullanılabilecektir. Örnek uygulama bölümünde Microsoft Excel formatında raporlanan rapor kesiti sunulmuştur (bkz. Şekil 13). Uygulama Çalışma kapsamında geliştirilen bilgi sistemi çerçevesi, profil üreten ekstrüzyon makinelerinin performans yönetimi amacıyla bir fabrikada uygulanmıştır. Fabrikada, on iki saatlik periyotlarla on yedi üretim hattında günde iki vardiya üretim gerçekleşmektedir. Üretim Kayıplarının Belirlenmesi Üretim kayıplarının belirlenmesi ve ardından sınıflandırılması amacıyla üretim hatlarında meydana gelebilecek kayıp türleri ve birimleri, geçmiş veriler ve çalışanlarla yapılan görüşmelerle belirlenmiş ve Tablo 8 deki örnek kayıp kategorizasyonu oluşturulmuştur. Tablo 8. Örnek Üretim Kaybı Kategorizasyonu 1. Plansız Üretim Kayıpları 1.1. Üretim Kaynaklı Kayıplar (dakika) 5 adet alt madde 1.2. Hammadde Kaynaklı Kayıplar (dakika) 2 adet alt madde 1.3. Bakım Kaynaklı Kayıplar (dakika) Elektrik (dakika) 11 adet alt madde Mekanik (dakika) 11 adet alt madde 1.4. Kalite Kaynaklı Kayıplar (kg) 5 adet alt madde 1.5. Dış Kaynaklı Kayıplar (dakika) 3 adet alt madde 1.6. Diğerleri (dakika) Diğer kayıplar (dakika)

22 132 Sönmez ve Testik 2. Planlı Üretim Kayıpları (dakika) 2.1. Üretim Kaynaklı Kayıplar (dakika) 5 adet alt madde 2.2. Bakım Kaynaklı Kayıplar (dakika) Elektrik (dakika) 11 adet alt madde Mekanik (dakika) 10 adet alt madde 2.3. Kalite Nedenli Kayıplar (kg) 3 adet alt madde 2.4. Dış Kaynaklı Kayıplar (dakika) Tatiller (dakika) Talep nedenli kayıplar (dakika) 2.5. Diğer Kayıplar (dakika) Diğer Kayıplar (dakika) Örnek uygulama için yapılan kategorizasyon kullanılarak en sık oluşan arızalar, oluşan arızaların kök nedenleri, hat veya makine performansları ve kullanım oranları gibi birçok performans metriği hesaplanabilmektedir. Veri Tabanı Tasarımı Örnek uygulama için dokuz tablo (veri tabanı bileşeninde tanımlanan yedi temel tablo ve hesaplamalar için ilave olarak iki tablo) kullanılarak oluşturulan ilişkisel veri tabanı Microsoft Access Veri Tabanı Yönetim Sisteminde geliştirilmiştir. Kullanıcı Ara Yüzleri Örnek uygulamanın kullanıcı ara yüzleri Microsoft Visual Basic.NET programlama dili ile geliştirilmiş ve Access veri tabanına bağlantı gerçekleştirilmiş, sorgular yapısal sorgulama dili (SQL) ile yazılmıştır. Şekil 11 de veri giriş modülü gösterilmiştir. Kullanıcı ara yüzünün bu modülünde, vardiya mühendisleri veya operatörler, üretimin yapısı ile ilgili bilgileri girebilmektedir. Bu bilgilerin eklenmesinin ardından üretim kayıplarının girilmesi mümkün hale gelmektedir.

23 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Şekil 11. Veri Girişi Modülü Şekil 12. Raporlama Modülü

24 134 Sönmez ve Testik Örnek uygulamanın raporlama modülü (Şekil 12) kullanılarak elde edilebilecek raporlar kullanıcıya Microsoft Excel ortamında sunulmaktadır (Şekil 13). Şekil 13. Örnek Uygulama Hat Bilgileri Raporu Kesiti Yöneticiler, sunulan bu örnek raporda üretim hatları ve kalıplar için hesaplanan üretim kesinti sürelerini, meydana gelen toplam kusurlu ürün miktarlarını, üretim performanslarını ve gerçekleşen üretim hızlarını görebilmektedir. Şekil 14 a) Çalışan ve Üretim Hattı Değişikliği Alanı Üretim sisteminde meydana gelen, yeni makine alımı, personel değişimi, üretim kayıplarının türlerinin değişmesi gibi değişiklikleri bilgi sistemine yansıtmak amacıyla tasarlanan Sistem Kurulumu ve

25 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Güncelleme modülünün ekran görüntüleri Şekil 14 a), b) ve c) de sunulmuştur. Şekil 14 b) Kalıp Değişikliği Alanı Şekil 13 c) Üretim Kaybı Türü Değiştirme Alanı Böylece yöneticiler, işten ayrılmış veya yeni işe başlamış operatör ve vardiya mühendislerinin bilgilerini, üretim hatlarının bilgilerini ve en önemlisi üretim kayıpları ile ilgili verileri değiştirebilmektedir. Sonuç ve Değerlendirme Performanslarını sürekli artırmak zorunda olan işletmelerin, bu amaçla kullanması önerilen bilgi sistemlerini satın almak yerine kendi bünyelerinde geliştirmeleri, hem geliştirilen sistemin etkinliğini artıracak hem de işletmeler için daha büyük esneklik sağlayacaktır. Çalışmada, kendi

26 136 Sönmez ve Testik sistemlerini geliştirmek isteyen işletmeler için bir bilgi sistemi çerçevesi sunulmuş ve işletmelerin bu çerçeveyi kullanarak kendi süreçlerine uygun bir performans bilgi sistemi geliştirmesi hedeflenmiştir. İşletmeler, bilgi sistemi çerçevesi yardımıyla geliştirecekleri performans izleme bilgi sistemleri ile birçok operasyonel karara destek sağlayabilecektir. Kendi süreçlerine uygun performans izleme sistemi geliştiren işletmeler bunu; bakım planlaması, üretim planlaması, süreç izleme, proje seçimi, Pareto analizi, yatırım analizi, ücretlendirme gibi çalışmalarda kullanarak fayda sağlayabilecektir. İşletmelerin kendi bünyelerinde geliştireceği bilgi sistemlerinin en önemli aşaması, süreçlerinde oluşabilecek olası bütün kayıp türlerinin belirlenmesi ve bu kayıp türlerinin doğru bir şekilde sınıflandırılmasıdır. Olası kayıp türlerinin belirlenip doğru bir şekilde sınıflandırılmasıyla, işletmelerin kendi makineleri için geliştirecekleri performans izlemeye yönelik olan bilgi sistemlerinden amaçlanan faydaların sağlanması beklenmektedir. Çalışmanın devamında sürekli üretim sistemleri için geliştirilen bilgi sisteminin farklı sektörlerde uygulanması, bilgi sistemi çerçevesinin model bileşenine zekâ katacak sezgisel algoritmaların eklenmesi ve benzer amaçlı çerçevelerin diğer üretim sistemleri için de tasarlanması planlanmaktadır. Kaynakça Almeanazel, O. T. R. (2010). Total productive maintenance review and overall equipment effectiveness measurement. Jordan Journal of Mechanical and Industrial Engineering, 4(4), Ben-Daya, M., ve Duffuaa, S. O. (1995). Maintenance and quality: the missing link. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 1(1), Bhasin, S. (2008), Lean and performance measurement, Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 19 No. 5, pp Chan, F. T. S., Lau, H. C. W., Ip, R. W. L., Chan, H. K., ve Kong, S. (2005). Implementation of total productive maintenance: A case study. International Journal of Production Economics, 95(1), De Ron, A. J., ve Rooda, J. E. (2006). OEE and equipment effectiveness: an evaluation. International Journal of Production Research, 44(23),

27 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Debbabi, M., Hassaine, F., Jarraya, Y., Soeanu, A., ve Alawneh, L. (2010). Verification and Validation in Systems Engineering: Assessing UML/SysML Design Models. Springer Science & Business Media. Duffuaa, S. O., Raouf, A., Knezevic, J., ve Ait-Kadi, D. (2009). Handbook of maintenance management and engineering (Vol. 7). London: Springer. Garg, A., ve Deshmukh, S. G. (2006). Maintenance management: literature review and directions. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 12(3), Gomes, C.F. ve Yasin, M.M. (2011), A systematic benchmarking perspective on performance management of global small to mediumsized organizations: an implementation based approach, Benchmarking: An International Journal, Vol. 18 No. 4, pp Grady, M. W. (1991). Performance measurement: implementing strategy. Management Accounting, 72(12), Gupta, A. K., ve Garg, R. K. (2012). OEE improvement by TPM implementation: A case study. International Journal of IT, Engineering and Applied Sciences Research, 1, Jain, A., Bhatti, R. S., ve Singh, H. (2015). OEE enhancement in SMEs through mobile maintenance: a TPM concept. International Journal of Quality & Reliability Management, 32(5), Kovacs, G. L., ve Paganelli, P. (2003). A planning and management infrastructure for large, complex, distributed projects beyond ERP and SCM. Computers in Industry, 51(2), Kumar, J., ve Soni, V. K. (2014). An Exploratory Study of OEE Implementation in Indian Manufacturing Companies. Journal of The Institution of Engineers. 96(2), Muchiri, P., ve Pintelon, L. (2008). Performance measurement using overall equipment effectiveness (OEE): literature review and practical application discussion. International Journal of Production Research, 46(13), Nakajima, S. (1988). Introduction to TPM: total productive maintenance. Chicago: Productivity Press

28 138 Sönmez ve Testik Nakajima, S. (Ed.). (1989). TPM development program: implementing total productive maintenance. Chicago: Productivity Press Ng, K. C., Chong, K. E., ve Goh, G. G. G. (2014). Improving Overall Equipment Effectiveness (OEE) through the six sigma methodology in a semiconductor firm: A case study. Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), 2014 IEEE International Conference. Paranjape, B., Rossiter, M., ve Pantano, V. (2006). Performance measurement systems: successes, failures and future-a review. Measuring Business Excellence, 10(3), Sun, H., Yam, R., ve Wai-Keung, N. G. (2003). The implementation and evaluation of Total Productive Maintenance (TPM) an action case study in a Hong Kong manufacturing company. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 22(3-4), Turban, E., Sharda, R., ve Delen, D.(2007). Decision support and business intelligence systems. India: Pearson Education. Weilkiens, T. (2011). Systems engineering with SysML/UML: modeling, analysis, design. Morgan Kaufmann. Wireman, T. (2004). Total productive maintenance. Industrial Press Inc..

29 Savunma Bilimleri Dergisi, Kasım 2015, 14 (2), Extended Summary An Information System Framework for Monitoring the Performance of Machines in a Continuous Production Line Introduction Determining, measuring, monitoring and eliminating production losses is essential for manufacturing companies to increase performance (Nakajima, 1989). In many data collection activities that are available in organizations, due to the lack of the relevant data and the assessment methods, enough benefits in terms of performance evaluation cannot be obtained. In the literature, performance measurement systems, which are developed in-company, are specified to provide more benefits compared to purchasing a readily available software (Garg and Deshmukh, 2006). These studies, however, are mostly in the form of applications to specific areas, rather than in providing a framework on how to improve performance measurement systems (Chen, 2005, Kumar Soni, 2014, Ng et al., 2014, Jain et al., 2015) In this study, a general information system framework is proposed for companies that want to develop their own information systems. With this framework, it is intended for companies to perform maintenance planning, production planning, process monitoring, project selection, and root cause analysis easily. Components of the information system framework is described by Unified Modeling (UML) and Systems Modeling Languages (SysML) tools. UML and SysML are general modeling languages that allow users to develop a system by using any programming languages. Moreover, with these tools users can easily understand the system requirements and relationship between system components (Weilkiens, 2011). Components of the Information System Framework The framework consists of three components and three modules. The components are; User Interface (C1), Performance Measurement (C2), and the Data Base Management System (C3). In the User Interface component; Data Entry Module (M1), System Setup and Update (M2), and Reporting (M3) modules are available. In this paper, Use Case diagram is used to describe the behavior of the system from the users perspective (Debbabi vd. 2010). As users of the

30 140 Sönmez ve Testik information system s framework; managers, engineers, operators and production planning department employees have been determined. User interfaces can be developed using a programming language such as Visual Basic and C#. The user interface is an important component of the information system because it provides a connection between the user and the data base. The flowcharts for the user interfaces are shown and described in the study. In a real world implementation of the proposed framework, data entry and reporting user interfaces, which are developed by the Visual Basic.Net programming language are shown as examples. To calculate the performance indicators, it is required to record the production and production loss related parameters to a data base. After recording production structure and production losses to the data base, performance indicators are calculated as described in the model component of the framework. In explaining data base of the framework, required data fields are classified and presented in seven tables with the descriptions, types and primary key fields. Finally, data base is developed after applying normalization rules. A Real World Implementation In the study, the information system framework is used for developing a performance management information system for a company producing profiles. The loss types and categorization was formed by using historical data and through interviews with employees. A relational data base was developed with nine data tables in Microsoft Access Data base Management System software. The user interface is developed with Microsoft Visual Basic.Net programming language and Microsoft Access data base connection is established with structured query language (SQL). Conclusion In the study, an information system framework is proposed and presented for the companies that want to develop their own information systems. As future studies, extensions to the proposed information system framework with heuristic algorithms and data mining capabilities are planned to improve quality and productivity.