NAZİLLİ İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNİN DURUMU

Transkript

1 NAZİLLİ İNCİR YETİŞTİRİCİLİĞİNİN DURUMU AĞUSTOS 2015 NAZILLI TICARET BORSASI Cumhuriyet Mah. 228 Sok. No:33 Nazilli / AYDIN Tel: Faks: info@nazillitb.org.tr

2 İÇİNDEKİLER Nazilli de İncir Yetiştiriciliğinin Durumu... 2 GİRİŞ... 2 İncir Üretiminin Dünya Ve Türkiye deki Durumu... 3 Dünya da Durum... 3 Türkiye de Durum... 5 SONUÇ

3 Nazilli de İncir Yetiştiriciliğinin Durumu Özet Türkiye de ihracatın başta gelen ürünlerinden olan ve dünyada ki talebin çoğunluğunun ülkemizden sağlandığı incir ve incir ürünleri (kuru incir, incir ezmesi vb.) üretiminin başında ege bölgesi gelmektedir.ege bölgesi içerisinde Aydın ve İzmir üretimin en yoğun olduğu illerdir. Özellikle kuru incir üretim ve ihracatında, ülkemize ve yetiştiği bölge halkına gerek tarımsal potansiyel gerekse iş gücü istihdamı sağlamaktadır. Aydın ın Nazilli ilçesi ve köyleri bunun en güzel örneğidir ve bu üretimin orjini haline gelmiştir. Nazilli, Üretim miktarı (ton), ağaç sayısı (adet) ve dikili alan (dekar) bakımından sektörün en üst seviyelerine ulaşmış ve bu gelişimini üstüne koyarak devam ettirmektedir. Bu çalışma ile geleneksel ihraç ürünlerimizden olan incirin ekonomik önemi ve Nazilli nin sektördeki önemini ortaya koyacak veriler sunulmuştur. 1.Giriş İncir, anavatanı doğu Akdeniz ve güneybatı Asya (Türkiye'den Afganistan'a kadar) olan, ağaç ya da ağaççık nitelikli bir bitki türü ve bu türün meyvesidir. İncir (Ficus carica L.) Urticales (Isırganlar) takımının Moraceae (Dutgiller) familyasında yer almaktadır.ficus cinsi ise yaklaşık 700 tür içermektedir. (Watson ve Dallwitz, 2004).Bu cins içerisinde yer alan incir dioik bir tür olup, diğer meyve türlerinden farklı olarak çiçekleri meyve kılıfı (repestakulum) içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle meyve tutumu tozlayıcı ilek arıcığı (Blastophaga psenses) ile gerçekleşmektedir. (Özen ve ark., 2007). Adını Ege Bölgesindeki antik yerleşim alanı Caria dan alan incir (Şekil 1.1), Anadolu ve Ege de binlerce yıllık bir geçmişe sahiptir. Eski Yunan ve Mısır uygarlıklarında verimlilik sembolü olarak kabul edilen incirin Anadolu'daki kültürünün insanlık kültürü kadar eski olduğunu, Herodotos M.Ö. 484 yılında yazdığı yazılarda belirtmiştir. 2

4 Şekil 1 İncir, subtrofik ve ılıman kuşağındaki alanlarda yaygın olarak kültürü yapılan meyve türlerinden biridir. Anadolu incirin gen merkezi olarak bilinmektedir. Ülkemiz kuru incir üretiminde ve ihracatında önemli rol oynamaktadır. Ülkemizde Doğu Karadeniz Bölgesinden başlayarak Marmara,Ege, Akdeniz kıyı şeridinde ve Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu'daki nehir vadilerinde incir ağaçlarına rastlamak mümkündür.incir, yetiştirme koşulları açısında en uygun Ege Bölgesi Büyük ve Küçük Menderes havzalarında bulmuştur.özellikle Aydın İzmir illeri Türkiye'de mevcut incir plantasyonunun %75 ine sahiptir. (DİE, 1989) İNCİR meyvesinin değerlendirme şekilleri oldukça çeşitlidir taze ve kuru olarak yenilebildiği gibi, incir; ezmesi, lokumu, reçel, marmelat, pekmez ve alkol yapımında kullanılmaktadır. Bu çalışmada incirin Dünya, Aydın ve Nazilli'deki önemi sayısal veriler ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. 2. İNCİR ÜRETİMİNİN DÜNYA VE TÜRKİYE DEKİ DURUMU 2.1 Dünya da Durum 2011 yılı itibari ile Dünyada 389 bin ha alanda incir üretimi yapılmaktadır. Dünya incir üretim alanlarının %16'sı Türkiye'ye aittir. Ülkemizi sırasıyla Fas %14, Cezayir %12 ve Mısır %7 ile izlemektedir (Tablo 1). Dünya da 2012/2013 yılları arasında yıllık üretim ton'dur. Yıllık değerlere göre Türkiye ton üretim ile kuru incir üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Türkiye'yi 3

5 Yıllar itibari ile toplam kuru incir üretiminde çok büyük farklılığın olmadığı birbirine yakın değerlerde üretimin yapıldığı anlaşılmaktadır. İran, A.B.D, Yunanistan, İspanya gibi ülkeler takip etmektedir (Tablo 2). Dünya Kuru incir üretimi 2008/2009 yılında bin ton iken 2012/2013 yılında bin ton olduğu görülmektedir. Dünya İncir Üretim Alanları (Ha) Diğer Ülkeler %36 İran %5 Türkiye %16 Fas %14 Türkiye Fas Cezayir Mısır İran Tunus İspanya Suriye Diğer Ülkeler Tablo 1 (FAO, 2013) Dünya Kuru İncir Üretim Miktarı (Ton) Dünya Kuru İncir Üretim Miktarı (Ton) İtalya İspanya Yunanistan ABD İran Türkiye Tablo 2 (FAO 2013) 4

6 2012/2013 rakamlarına göre Türkiye ton ile en fazla incir ihracatı yapan ülke konumundadır. Ülkemizi sırasıyla A.B.D, İran, Almanya, Yunanistan gibi ülkeler takip etmektedir. Türkiye'nin 2011 yılı rakamlarına göre dünya kuru incir ihracat miktarındaki payı %58,13'tür yılında Türkiye'nin ihracat miktarı, 2003'e göre %29 artmış 2009 yılında ise %8 azalmış ve 2011 yılında %7 artmıştır yılındaki azalışın sebebi kuraklığa bağlı üretim miktarındaki düşüştür. İran'nın üretim miktarındaki azalışı Türkiye'ye benzer bir seyir izlemiştir. 2.2 Türkiye de Durum yılları arasında Türkiye'nin, incir meyvesi veren ağaç sayısında dalgalanmalar olduğu görülmektedir yılında yaşanan meyve ağaçlarında kurumalar görülmüştür ve meyve veren ağaç sayısı 580 bin adet azalarak 2009 yılında 9 milyon 271 bin olmuştur yılından sonra uygun iklim koşuları nedeniyle üretim miktarında artışlar görülmüştür yılında taze incir üretiminin en fazla ( ton) olduğu yıldır. İç tüketiminin yaklaşık 10 bin ton olduğu tahmin edilmektedir. Tablo 3 de yılları arasındaki kuru incir üretim miktarları görülmektedir yılları üretimin kuraklık sebebiyle en düşük olduğu yıllardır. Tablo 3 (INC, 2013) Türkiye Kuru İncir Üretim (Ton) Türkiye'de 2013 yılı rakamlarına göre yaklaşık 494 bin ha alanda incir yetiştiriciliği yapılmakta olup mevcut incir ağacı sayısı 9 milyon 647 adettir. Özellikle Aydın ili toplam incir alanlarının %73üne sahiptir. Aydın ilini %15lik pay ile İzmir ve %4 pay ile Bursa takip etmektedir. İncir üretimi incelendiğinde 2013 yılı verilerine göre toplam üretim miktarı 299 bin tondur. 5

7 Üretimde 187 bin ton ile Aydın ilk sırada yer almaktadır. Daha sonra İzmir, Bursa, Mersin illeri yer almaktadır. İncir varlığı yönünden Ege Bölgesi hatta yalnızca Aydın ve İzmir illeri ülkemizdeki incir ağaçlarının büyük çoğunluğunu bünyesinde barındırmaktadır. Bu bölgedeki plantasyonların büyük çoğunluğu, üstün kuru meyve niteliklerine sahip Sarılop çeşidi ile kuruludur. Özellikle olgunlaşma ve güneşte yapılan kurutma teknikleri ile ekolojik koşuların elverişliliği sayesinde büyük ve küçük menderes havzalarının tüm üretimi kaliteli kuru incir elde etmeye yöneliktir. Bu havzalar dışında üretilen incirin tümü taze meyve olarak değerlendirilmektedir. Çoğunluk ile Bursa yöresinde yetiştirilmekte olan Bursa Siyahı incir çeşidi ile İçel' in mut ilçesinde yetiştirilen mut incirinin taze tüketilen çeşitler olarak iç ve dış pazarlarda talebi artmaktadır. Aydın İzmir illerini kapsayan incir plantasyonları envanter çalışmaları sonuçlarına göre, Aydın ili %78'lik, İzmir ili ise %22'lik paya sahiptir.(tkb,1984) Özellikle aydın inciri meyvelik alan, üretim ve ağaç adeti bakımından büyük farklılıklar vardır. Aşağıdaki tablo incelendiğinde Nazilli ilçesinin ağaç varlığı ve üretim miktarı (Ton) diğer ilçelerden fazla olduğu görülmektedir. 6

8 AĞAÇ ADEDİ AĞAÇ ADEDİ Tablo 4.1 (İzmir Ticaret Borsası, Rekolte Tahmin Tablosu) ÜRETİM (Ton) Tablo 5.2 (İzmir Ticaret Borsası, Rekolte Tahmin Tablosu) 7

9 NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİM BİLGİLERİ NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİCİ ÇİFTÇİ SAYISI 3288 ÇİFTÇİ NAZİLLİ İNCİR AĞAÇ SAYISI Toplu Meyveli Ağaç Sayısı (2013 TÜİK RAKAMI) (2013 TÜİK RAKAMI) (2013 TÜİK RAKAMI) Toplu Meyvesiz Ağaç Sayısı Dağınık Meyveli Ağaç Sayısı Adet Dağınık Meyvesiz Ağaç Sayısı Adet NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİM ALANI Dekar NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİM MİKTARI (yaş) Ton NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİM MİKTARI (kuru) Ton NAZİLLİ İLÇESİ İNCİR ÜRETİMİ YAPAN KÖY SAYISI 59 Mahalle ORGANİK İNCİR ÜRETİMİ YAPAN ÇİFTÇİ SAYISI ÇİFTÇİ ORGANİK İNCİR ÜRETİMİ YAPILAN ÜRETİM ALANI Dekar ORGANİK İNCİR ÜRETİMİ YAPAN KÖY SAYISI 51 Mahalle Tablo 5 (Nazilli İlçe Tarım Müdürlüğü Verileri) Nazilli ilçesi içinde 59 mahalle ekonomik olarak incir üretimi yapmaktadır. Ova koşullarından başlayarak denizden 800 m yüksekliğe kadar incir ağaçlarına ve kapama bahçelere rastlanmaktadır. Nazilli incir üreticilerinin yarısı sertifikalı organik üretim yapmaktadır. Sentetik kimyasal kullanmamaları ve çevre dostu teknikler uygulamaları nedeni ile organik üreticiler doğanın korunmasına tüm Nazilli hatta ülke adına hizmet üretmekte ve değer yaratmaktadır. Ayrıca Nazilli'de geleneksel hale gelen Uluslararası İncir Festivali kültürel tanıtım ve turizm açısından İlçeye katkı sağlamaktadır. 8

10 9

11 Aşağıda tabloda incir üretimi yapılan mahalleler üretim miktarları ile verilmiştir. NAZİLLİ İNCİR ÜRETİMİ YAPILAN MAHALLELER Yıllık Üretim Miktarı S. No. Mahalle adı (Ton) S. No. Mahalle Adı Yıllık Üretim Miktarı (Ton) 1 AKSU KAHVEDERESİ APAKLAR 4 32 KARAHALLI ARSLANLI KARDEŞKÖY 41 4 A. ÖRENCİK KAVACIK 89 5 A. YAKACIK 7 35 KESTEL 97 6 AYDOĞDU 1 36 KETENDERE 97 7 BAĞCILLI KETENOVA BAYINDIR KIRCAKLI BEKİRLER KIZILDERE 2 10 BEYERLİ KOCAKESİK BOZYURT KOZDERE ÇATAK KUŞÇULAR ÇAYLI MESCİTLİ ÇOBANLAR OCAKLI 4 15 DEMİRCİLER OVACIK DUALAR 1 46 PINARBAŞI DURASILLI PİRLİBEY ESENKÖY 5 48 RAHMANLAR 2 19 ESENTEPE SAİLER EYCELLİ SAMAİLLİ GEDİK SÜMER GEDİKALTI ŞİMŞELLİ 1 23 GÜZELKÖY YAYLAPINAR HAMİDİYE 1 54 YAYLAPINAR HAMZALLI 1 55 TOYGAR 1 26 HASKÖY UZUNÇAM HAYDARLI YALINKUYU HİSARCIK YELLİCE 8 29 IŞIKLAR Y.ÖRENCİK İSABEYLİ 21 TOPLAM Tablo 8 Üretim Miktarları 2014 Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre derlenmiştir. 10

12 Aşağıdaki tablo incelendiğinde ağaç adeti ve üretim miktarlarına bakıldığında incirin asıl üretim yeri Nazilli olduğu görülmektedir. 2014/2015 SEZONU EGE BÖLGESİ KURU İNCİR REKOLTE TAHMİN TABLOSU TOPLAM MEYVELİK ÜRETİM BÖLGELERİ AĞAÇ ADEDİ ÜRETİM (Ton) ALAN (Da) SELÇUK 6,130 95, TORBALI 2,130 45, KİRAZ 9, ,000 1,063 BEYDAĞ 10, ,500 1,268 ÖDEMİŞ 15, ,250 1,344 TİRE 36, ,347 8,266 SÖKE 2,200 34, GERMENCİK 89,297 1,442,225 15,576 İNCİRLİOVA 37, , AYDIN 23, , KÖŞK 24, , SULTANHİSAR 20, ,200 3,200 YENİPAZAR 10, ,000 1,270 BOZDOĞAN 15, ,600 2,320 NAZİLLİ 95,327 1,816,390 15,694 KUYUCAK 17, ,505 2,454 BUHARKENT 13, ,000 1,685 TOPLAM 428,408 7,859,342 69,731 Tablo 9 Not 1: Aydın ili ve ilçeleri Toplam Meyvelik Alanı ve Toplam Ağaç Sayısı TÜİK verilerinden, İzmir ili ve ilçeleri Toplam Meyvelik Alanı ve Toplam Ağaç Sayısı Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerinden alınmıştır. İzmir ili Tire ilçesi ağaç varlığında TÜİK ve İl Müdürlüğü verileri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Not 2: TÜİK verilerine göre Rekolte Heyetinin programında yer almayan Aydın ilinin Karacasu, Koçarlı, Kuşadası, Karpuzlu, Çine, Didim, ilçelerinde ve Muğla, Balıkesir, Hatay, Mersin, Antalya, Gaziantep vb. bölgelerde de kuru incir üretimi yapılmaktadır. Bu bölgelerdeki üretimler rekolte tablosunda yer almamaktadır. Tabloda görüldüğü gibi Nazillide incir önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Bölge ekonomisini de ayakta tutmaktadır. İncir üretimi ile ülkemizin kalkınma politikasında rol üstlenen incir üreticileri ihracat ile bölgemiz ekonomisini ayakta tutmaktadır. İncir üreticileri ailelerinin yanında sezonluk işçi çalıştırmaktadır. İncirin hasadı, kurutulması ve işlenmesi aşamalarında çok sayıda ailenin geçim kaynağını oluşturmaktadır. 11

13 3.SONUÇ Türkiye, taze ve kuru incirde; üretim, dış ticaret hacmi, üstün kalitesi ile ilk sırada yer almaktadır. Özellikle Aydın ve İzmir il sınırları içerisinde kalan Büyük ve Küçük Menderes Havzasında üretimi yapılan, önemli bir kurutmalık incir çeşidi olan Sarılop, Dünyanın en kaliteli inciri olarak tanımlanmaktadır. Kuru incir üretiminin %65 i Aydın il sınırları içinden sağlanmaktadır. Aydın da iki önemli kuru incir üretim alanı söz konusudur: batıda yer alan Germencik İncirliova ile doğuda kalan Nazilli yöresi. Batı üretim alanı denize daha yakın olduğunda nemli rüzgarlardan daha fazla etkilenirken Nazilli yöresi bu açıdan daha korumalıdır. Martal, 1999; Kütükoğlu,2000 yaptığı çalışmalar neticesinde 16. Yüzyılın ikinci yarısında İstanbul da tüketilen incirin (kuru meyve -yemiş) İzmir den geldiğini öne sürmüşlerdir. Halbuki İstanbul a ait narh defterinin kayıtları incelendiğinde Aydın ve İzmir illerimizden geldiği, bu kuru meyvelerin lop sarıca ve Nazilli inciri türlerinden olduğu ve İstanbul pazarında sıkça tercih edildiği anlaşılmaktadır. Bu üretimin planlanmasında, teknik olarak yardım ile teşvikinde ve fiyatlandırma konusunda İl İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı çalışanları, İncir araştırma enstitüsü mühendisleri, İl-İlçe Ticaret Borsası çalışanları yardım ve desteklemelerde bulunarak üreticilere önayak olmaktadır. Bu önem arz eden konu da daha ileri gidebilmek ve sektörün zirvesini bırakmamak adına; kâr oranını arttırarak üreticiyi teşvik etmek ve fiyatlandırmada söz sahibi olabilmek için tek çatı altında toplanılmalı ve birlik olunmalıdır. Tüm bunların ışığında incir üretim ve ihracatı, Nazilli ekonomisi için önemli katkı sağlamaktadır. Sektörde kuru incir üretimi yapmakta olan 3288 çiftçi, buna müteakip işleme ve paketleme tesislerinde binlerce işçi istihdam edilmektedir. Bundan dolayı, yetiştiriciliğinden pazarlanmasına kadar olan süreçte olan tüm paydaşların; kaliteli, istikrarlı, sağlıklı üretim, güvenilir markalaşma, yeni pazarlar keşfetme, rekabet üstünlüğü sağlama gibi ilke ve prensipler çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmeleri gerekmektedir. 12

14 Kaynaklar İncir Araştırma Dergisi (Aralık 2013). Anonim, Nazilli Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kayıtları. Anonim, 2015 İzmir Ticaret Borsası. Oğuzhan Çalışkan, Türkiye de Sofralık İncir Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumu ve Geleceği, U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 2012, Cilt 26,Sayı 2, B.Şahin, H. Uçar Özkan, İncir (Taze- Kuru), İncir Araştırma İstasyon Müdürlüğü. Anonim, Ege İhracatçılar Birliği, Türkiye İstatistik Kurumu, 2013 TÜİK rakamları. FAO,