Türkiye de ve Dünya da Gözlemevleri ve Teleskoplar. Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi

Transkript

1 Türkiye de ve Dünya da Gözlemevleri ve Teleskoplar Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi

2

3 Bize en yakın yıldız Güneş: 150 milyon km. Uzay mekiklerinin hızı: km/saat 223 günde Güneş e gidilebilir Güneş ten sonra bize en yakın yıldızın (Proxima Centauri) uzaklığı: ~ 36 trilyon km. Aynı uzay mekiği ile yıl!!!

4 IŞIK: Hem dalga hem parçacık

5

6 Buz dağının görünen kısmı!

7 Gökcisimlerindeki sır Işığın toplanması ve incelenmesi Işığın şiddetindeki değişim + ışığın dalgaboylarına ayrılması

8 Atmosferik Pencere

9

10 Teleskop Türleri Optik Teleskoplar Radyo Teleskoplar Gama-Işın Teleskopları X-Işın Teleskopları

11 Optik Teleskoplar Mercekli Teleskoplar Aynalı Teleskoplar

12 Dünya daki Büyük Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Gran Telescopio Canarias Bulunduğu Yer: LaPalma, İspanya Bulunduğu Yükseklik: 2267m Ayna Çapı: 10.4m (36 altıgen aynadan oluşuyor) Maliyet: 130 milyon Euro = 377 milyon TL * Milimetrenin milyonda biri (nanometre) hassasiyetle hareket eden aynaları sayesinde atmosferin buzlu cam etkisini büyük oranda ortadan kaldırabiliyor!

13 Dünya daki Büyük Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Keck Teleskopları: Bulunduğu Yer: Mamalahoa, Hawaii Bulunduğu Yükseklik: 4145m Ayna Çapı: 10.0m (36 altıgen aynadan oluşuyor) Maliyet: 70 milyon Dolar = 154 milyon TL (bir teleskop için) * Tek bir teleskobun ağırlığı 300 tondan fazla! * İki teleskobu aynı anda kullanabilme özelliği (interferometri) 85m çaplı tek bir teleskop 1km ötedeki bir insanın anlık saç teli uzamasını görebilir!

14 Dünya daki Büyük Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Güney Afrika Büyük Teleskobu (SALT) ve Hobby-Eberly Teleskobu: Bulunduğu Yer: Sutherland, Güney Afrika Bulunduğu Yükseklik: 1798m Ayna Çapı: 9.2m Maliyet: 36 milyon Dolar = 79 milyon TL

15 Dünya daki Büyük Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar ESO-VLT Teleskopları: Bulunduğu Yer: Atacama Çölü, Şili Bulunduğu Yükseklik: 2635m Ayna Çapı: 8.2m (4 adet 8.2m ve 4 adet 1.8m çaplı teleskop) Maliyet: 330 milyon Euro = 957 milyon TL * Tüm teleskopların aynı anda kullanılabilme özelliği 200 m çaplı bir teleskop! * Ay uzaklığında bulunan bir arabanın iki farını ayırt edebilir! * Çıplak gözle görülebilenden dört milyar kat daha sönük cisimleri görebilir!

16 Teleskop Çap Ortak Ülkeler Yerleşke Subaru (JNLT) 8.2 m Japonya Mauna Kea Observatories, Hawaii, ABD Gemini North (Gillett) 8.1 m ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Şili, Avusturalya, Arjantin, Brezilya Mauna Kea Observatories, Hawaii, ABD MMT (1 x 6.5 M1) 6.5 m ABD F. L. Whipple Obs., Arizona, ABD Magellan1 (Walter Baade) 6.5 m ABD Las Campanas Obs., Coquimbo Region, Şili Magellan 2 (Landon Clay) 6.5 m ABD Las Campanas Obs., Coquimbo Region, Şili BTA-6 6 m Rusya Special Astrophysical Obs., Karachay Cherkessia, Rusya Large Zenith Teleskobu(LZT) 6 m Kanada, Fransa, ABD Maple Ridge, British Columbia, Kanada Hale Teleskobu(200 inch) 5.08 m ABD Palomar Gözlemevi, California, ABD LAMOST 4.9 m 3.6 m PRC (Çin) Beijing Astronomical Obs., Xinglong, Çin MMT (6 1.8 m) 4.7 m (6 1.8 m) ABD F. L. Whipple Obs., Arizona, ABD Discovery Channel Teleskobu 4.3 m ABD Lowell Gözlemevi, Happy Jack, Arizona William Herschel Teleskobu 4.2 m Birleşik Krallık, Hollanda, İspanya Roque de los Muchachos Obs., Canary Islands, İspanya SOAR 4.1 m ABD, Brezilya Cerro Pachón (CTIO), Coquimbo Region, Şili VISTA 4.1 m ESO, Şili Paranal Gözlemevi, Antofagasta Region, Şili Victor M. Blanco Teleskobu 4 m ABD Cerro Tololo Inter-American Obs., Coquimbo Region, Şili Nicholas U. Mayall 4 m ABD Kitt Peak National Obs., Arizona, ABD Anglo-Avusturalyan Teleskobu (AAT) 3.89 m Avustralya, Birleşik Krallık Avusturalyan Astronomical Obs., New South Wales, Avustralya 3.67m AEOS Teleskobu (AEOS) 3.67 m ABD Air Force Maui Optical Station, Hawaii, ABD Telescopio Nazionale Galileo (TNG) 3.58 m İtalya Roque de los Muchachos Obs., Canary Islands, İspanya New Technology Teleskobu (NTT) 3.58 m ESO La Silla Gözlemevi, Coquimbo Region, Şili Canada-France-Hawaii TeleskobuCFHT) 3.58 m Kanada, Fransa, USA Mauna Kea Observatories, Hawaii, ABD ESO 3.6 m Teleskobu 3.57 m ESO La Silla Gözlemevi, Coquimbo Region, Şili MPI-CAHA3.5 m 3.5 m Almanya, İspanya Calar Alto Obs., Almería, İspanya USAF Starfire 3.5 m ABD Starfire Optical Range, New Mexico, ABD WIYN Teleskobu 3.5 m ABD Kitt Peak National Obs., Arizona, ABD

17 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG): Bulunduğu Yer: Bakırlıtepe, Antalya Bulunduğu Yükseklik: 2500m Teleskoplar: - 1.5m ayna çaplı Rus-Türk Tekeskobu (RTT150) - 1.0m ayna çaplı T100 Teleskobu - 60cm ayna çaplı T60 Teleskobu - 50cm ayna çaplı ROTSE Teleskobu

18 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi (AUKR): Bulunduğu Yer: Ahlatlıbel, Ankara Bulunduğu Yükseklik: 1250m Teleskoplar: - 40cm ayna çaplı Kreiken Tekeskobu (T40) - 35cm ayna çaplı T35 Teleskobu - 20cm ayna çaplı T20 Teleskobu - 15cm mercekli Coude Teleskobu - 2 adet 12.5cm ayna çaplı ETX125 Teleskobu

19 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Ege Üniversitesi Gözlemevi: Bulunduğu Yer: Bornova, İzmir Bulunduğu Yükseklik: 632m Teleskoplar: - 48cm ayna çaplı A48 Tekeskobu - 40cm ayna çaplı T40 Teleskobu - 35 cm ayna çaplı T35a Teleskobu - 30 cm ayna çaplı T30 Teleskobu cm ayna çaplı ETX125 Teleskobu

20 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar İstanbul Üniversitesi Gözlemevi: Bulunduğu Yer: Beyazit, İstanbul Bulunduğu Yükseklik: 55m Teleskoplar: - 60cm ayna çaplı IST60 Tekeskobu (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gözlemevi nde) - 40cm ayna çaplı IST40 Teleskobu - 30cm çaplı mercekli Teleskop

21 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi: Bulunduğu Yer: Ulupınar, Çanakkale Bulunduğu Yükseklik: 410m Teleskoplar: m ayna çaplı T122 Tekeskobu - 40cm ayna çaplı T40 Teleskobu - 2 adet 30cm ayna çaplı T30a ve T30b Teleskopları - 20cm ayna çaplı T20 Teleskobu - 12 cm ayna çaplı T12 Teleskobu

22 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Çukurova Üniversitesi Uzaymer: Bulunduğu Yer: Balcalı, Adana Bulunduğu Yükseklik: 130m Teleskoplar: - 50cm ayna çaplı T50 Tekeskobu - 30cm ayna çaplı T30 Teleskobu

23 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Erciyes Üniversitesi Uzaybimer: Bulunduğu Yer: Melikgazi, Kayseri Bulunduğu Yükseklik: 1330m Teleskoplar: - 40cm ayna çaplı T40 Tekeskobu (Kurulum aşamasında) - 30cm ayna çaplı T30 Teleskobu (Kurulum aşamasında) - 20cm ayna çaplı T20 Teleskobu

24 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Gözlemevi: Bulunduğu Yer: Kurupelit, Samsun Bulunduğu Yükseklik: 165m Teleskoplar: - 35cm ayna çaplı T35 Teleskobu cm ayna çaplı ETX125 Teleskobu

25 Türkiye deki Gözlemevleri ve Optik Teleskoplar Malatya İnönü Üniversitesi Gözlemevi: Bulunduğu Yer: Malatya-Merkez Bulunduğu Yükseklik: 998m Teleskoplar: - 35cm ayna çaplı T35 Teleskobu (Kurulum ve Test Aşaması)

26 Uzay Teleskopları Atmosferin varlığı buzlu cam etkisi + farklı dalgaboylarında gözlemlerin yapılamaması Çözüm uydu teleskoplar

27 Hubble Uzay Teleskobu: Uzay Teleskopları Bulunduğu Yer: Dünya etrafında bir yörünge! Bulunduğu Yükseklik: 559km! Ayna Çapı: 2.4m! Görev Süresi: 1990 devam ediyor!

28 Kepler Uzay Teleskobu: Uzay Teleskopları Bulunduğu Yer: Güneş etrafında bir yörünge! Bulunduğu Yükseklik: 64 milyon km! Ayna Çapı: 0.95m! Görev Süresi: 2009 devam ediyor! Maliyet: 600 milyon dolar = 1320 milyon TL

29 Zamana göre parlaklık değişimi ışık eğrisi Bu yöntemle keşfedilen gezegen sayısı 977 Aday sayısı 4234

30 Gaia Uzay Teleskobu: Uzay Teleskopları Bulunduğu Yer: Güneş etrafında bir yörünge! Bulunduğu Yükseklik: 1.5 milyon km! Ayna Boyutu: 1.45m x 0.5m! Görev Süresi: 2013 devam ediyor Maliyet: 1 milyar dolar = 2.9 milyar TL Galaksimizin 3-boyutlu haritası Konum astronomisi (astrometri) tekniği ile öte-gezegen keşfi

31 Gelecekteki Projeler: Ülkemiz Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) Bulunduğu Yer: Palandöken, Erzurum Bulunduğu Yükseklik: 3170m Teleskoplar: - 4.0m ayna çaplı bir teleskop (kurulum aşamasında) - 50 cm ayna çaplı bir teleskop (kurulum aşamasında)

32 Gelecekteki Projeler: Dünya ESO European Extremely Large Telescope (E-ELT) Bulunduğu Yer: Cerro Armazones, Şili Bulunduğu Yükseklik: 3060m Teleskop: parçadan oluşan 39.3m ayna çaplı bir teleskop (kurulum aşamasında) Aynanın Kapladığı Alan: 978m 2 Maliyet: milyar Euro = milyar TL * Teleskop binası bir futbol sahasından daha büyük * Başka yıldızların etrafında dolanan gezegenlerin atmosferleri, su ve canlı organizmalar

33 Gelecekteki Projeler: Dünya Thirty Meter Telescope (TMT) Bulunduğu Yer: Mauna Kea, Hawai Bulunduğu Yükseklik: 4050m Teleskop: parçadan oluşan 30.0m ayna çaplı bir teleskop (kurulum aşamasında) Aynanın Kapladığı Alan: 655m 2 Maliyet: 1.2 milyar Dolar = 2.64 milyar TL

34 Teşekkürler