Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: Ölçek ve Kalite Açısından Bir Deerlendirme

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: Ölçek ve Kalite Açısından Bir Deerlendirme"

Transkript

1 TÜRKYE CUMHURYET MERKEZ BANKASI Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: Ölçek ve Kalite Açısından Bir Deerlendirme Ercan TÜRKAN Danıman 9 Kasım

2 çindekiler Sayfa No. Giri 5 I. Firma ve Hanehalklarının Faaliyetlerinin Finansmanı Firmaların Finansman Yapısı Hanehalkının Finansman Yapısı... 7 II. Makro Kredi Kanalının Tanımlanması Makro Kredi Kanalı Tanımı Kullanılan Metodoloji ve Veri Kaynakları... 9 III. Makro Kredi Kanalının Ölçei Büyük Resimin Ortaya Konulması Sorunlu Kredi Kanalının Ölçei Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei Makro Kredi Kanalı lem Hacmi IV. Kredi Kanalında Kalite Sorunu V. Mevcut Kredi Kanalı Yapısının Yarattıı Dısallıklar Para Politikasının Geçikenlii Üzerine Etkileri Türk Mali Sektörü Ölçei Üzerine Etkileri Kayıt Dıı Ekonomi Üzerine Etkileri Rekabet Gücü Üzerine Etkileri Genel Bulgu ve Deerlendirmeler Kaynakça Ek Bilgi ve Tablolar Kullanılan Metedoloji ve Hesaplamalar Hakkında Ek Bilgiler Ek Tablolar

3 Tablolar Sayfa No. Tablo.1- Klasik ve Makro Kredi Kanalları Ölçeklerinin Karılatırılması Tablo.2- Makro Kredi Kanalının Ölçei Tablo.3- Finansal Ürün Türleri tibariyle Makro Kredi Kanalı Tablo.4- Sorunlu Krediler Tablo.5- Sorunlu Kredi Oranları Tablo.6- Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei Tablo.7- Makro Kredi Kanalı lem Hacmi Tablo.8- Klasik Kredi Kanalında Kalite Göstergeleri Tablo.9- Reel Sektörün Dorudan Ulaabildii Kredi Ölçei Tablo.10- Reel Sektör Firmalarının Alternatif Finansman Kaynakları Tablo.11- Firma Bilançolarında Kredilendirme Döngüsü Tablo.12- Ticari Senetler ile Çek Kullanımı Arasındaki liki Tablo.13- TCMB Sektör Bilanço Bilgilerinin Geneli Temsil Gücü Tablo.14- SO Firmalarının Temsil Gücü ekiller ekil.1 - Reel Sektör Firmalarının Finansman Yapısı... 6 ekil.2 - Hanehalkının Tüketim Harcamalarını Finansman Yöntemi... 7 ekil.3 - Makro Kredi Kanalı... 8 ekil.4 - Resmi Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları... 9 ekil.5 - Yarı-resmi Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları ekil.6 - Resmi Olmayan Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları ekil.7 - Makro Kredi Kanalının Bileenleri ekil.8 - Finansal Ürünler tibariyle Makro Kredi Kanalı ekil.9 - Sorunlu Kredi Oranı ekil.10 - Kredi Kanallarının Ölçei ekil.11 - Ticari Hayatta Kredi likileri ve Kredi Çarpanı ekil.12 - Türk Bankacılık Sektöründe Ölçek Sorunu ekil.13 - Dünya da ve ABD de Ödeme Araçları Kutular Kutu.1- Kredi Kanalında ekil Deitirme: Rusya ve Ukrayna Deneyimi Kutu.2- Banka ve Kredi Kartı Kullanımını Tevik Deneyimleri Ek Tablolar Ek Tablo.1- Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı Ölçei Ek Tablo.2a- Bankacılık Sektörü Bilançosu (2001) Ek Tablo.2b- Bankacılık Sektörü Bilançosu (2002) Ek Tablo.2c- Bankacılık Sektörü Bilançosu (2003) Ek Tablo.3a- Mevduat ve Yatırım Bankaları Kredilerinin Sektörel Daılımı Ek Tablo.3b- Sektörel Nakdi Krediler Ek Tablo.4- Özel Finans Kurumları Bilançosu Ek Tablo.5a- Finansal Kiralama irketleri Bilançosu (UMS17) Ek Tablo.5b- Finansal Kiralama irketleri Bilançosu (VUK) Ek Tablo.6- Finansal Kiralama lem Hacmi Ek Tablo.7- Faktoring irketleri Bilançosu

4 Ek Tablo.8a- Faktoring irketlerinin lem Hacmi (2001) Ek Tablo.8b- Faktoring irketlerinin lem Hacmi (2002) Ek Tablo.8c- Faktoring irketlerinin lem Hacmi (2003) Ek Tablo.9- Tüketici Finansman irketleri Bilançosu Ek Tablo.10- Tüketici Finansman irketlerinin Kredi lem Hacimleri Ek Tablo.11- Bankaların Yurtdıı ubelerince Kullandırılan Krediler Ek Tablo.12- Özel Sektör Dı Borç Stoku Ek Tablo.13a- Bankalararası Takas Odası lemleri Ek Tablo.13b- Karılıksız Çek lemleri Ek Tablo.13c- Sorunlu Çek Oranı Ek Tablo.14- Protesto Edilen Senetler Ek Tablo.15- Tahsile Alınan Çek ve Senet Tutarı Ek Tablo.16a- Firma Bilançolarında Kredilendirme Faaliyetleri (Toplam) Ek Tablo.16b- Firma Bilançolarında Kredilendirme Faaliyetleri (Özel) Ek Tablo.16c- Firma Bilançolarında Kredilendirme Faaliyetleri (Kamu) Ek Tablo.17a- Firma Bilançolarında Finansman Yöntemleri (Toplam) Ek Tablo.17b- Firma Bilançolarında Finansman Yöntemleri (Özel) Ek Tablo.17c- Firma Bilançolarında Finansman Yöntemleri (Kamu) Ek Tablo.18a- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2002 Toplam) Ek Tablo.18b- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2001 Toplam) Ek Tablo.18c- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2000 Toplam) Ek Tablo.18d- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2002 Özel) Ek Tablo.18e- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2001 Özel) Ek Tablo.18f- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2000 Özel) Ek Tablo.18g- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2002 Kamu) Ek Tablo.18h- Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları Ek Tablo.18i- (2001 Kamu) Reel Sektör Firmalarında Finansman ve Kredilendirme Kanalları (2000 Kamu) Ek Tablo.19a- Hanehalkı Tüketim Harcamalarının Daılımı Ek Tablo.19b- Hanehalkı Tüketim Harcamalarının Finansman Yöntemleri Ek Tablo.19c- Hanehalkının Yardım Kaynak ve Türleri

5 Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: Ölçek ve Kalite Açısından Bir Deerlendirme 1 Giri 2 Türk finansal sisteminin bankacılık aırlıklı bir yapı göstermesi nedeniyle, bankacılık sektörü ile reel kesim arasındaki ilikiler bankacılık sektörü kredileri balamında deerlendirilmekte, genel olarak politika dizaynı ve deerlendirmeleri bu baz üzerine oturtulmaktadır. Bu çalımada, farklı olarak mevcut bankacılık sektörü kanalıyla çalıan kredilendirme aktivitesinin yanısıra bankacılık sektörü dıındaki kredi kanallarının (lending channels) büyüklüü tahmin edilmeye çalıılacak, makro kredi kanalı adı verilen büyük resim görüldükten sonra, kanalın kalite ve etkinlii ile Türk ekonomisi açısından muhtemel dısallıkları tartıılacaktır. Çalımanın birinci bölümünde, kredi kanalı yaklaımına makro bir bakı açısıyla bakma gereini göstermek açısından, firma ve hanehalkının tüketim, yatırım gibi ekonomik faaliyetlerini nasıl finanse ettiklerine bakılacaktır. kinci bölümde, firma ve hanehalkının mevcut finansman yapısı dikkate alınarak, Türk ekonomisinde öne çıkan mikro kredilendirme kanalları kurumlama bakı açısıyla bir sınıflandırmaya tabi tutulacak ve makro kredi kanalı kavramı ortaya konulacaktır. Ayrıca, mikro kredi kanallarının bilekesi olarak makro kredi kanalı nın tanımlanmasında kullanılan metodoloji ve veri kaynakları özetlenecektir. Makro kredi kanalının sayısal olarak analizi üçüncü bölümün konusunu oluturacaktır. Büyük resim sayısal olarak kredi kanalı ve finansal ürün türleri itibariyle ortaya konulduktan sonra, resmin biraz daha büyütülebilmesi için sorunlu kredi kanalı ve sorunlu kredi oranları nın sayısal analizi yapılarak, makro ve sorunlu kredi kanallarının bir bilekesi olarak Brüt Makro Kredi Kanalı tanımlanacaktır. Son olarak, yılsonları itibariyle stok deerlerin ötesine geçilerek, yıl içindeki toplam ilem hacmini esas alan Makro Kredi Kanalı lem Hacmi ortaya konulmaya çalıılacaktır. Dördüncü bölüm mevcut kredi kanalının kalite ve etkinliinin tartıılmasına ayrılmıtır. Beinci bölümde makro kredi kanalı nın ekonomik açıdan anlamı ve neden olduu negatif dısallıklar tartımaya açılacaktır. Çalımada sözkonusu dısallıklar, (1) para politikasının geçikenlii (monetary policy transmission), (2) kayıt dıı ekonominin yaygınlıı, (3) bankacılık bata olmak üzere finansal sektörün ölçek sorunu üzerine etkileri açılarından deerlendirilecektir. Sonuç bölümünde ise genel deerlendirmelere yer verilecek ve bu çalımada ortaya konulan makro kredi kanalının kalitesinin artırılması ve negatif dısallıklarının mümkün olduunca giderilmesi yönünde öneriler ele alınacaktır. 1 Bu çalımada yer alan fikirler yazarına aittir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının görülerini yansıtmaz. 2 Bu çalımaya yaptıı katkı ve deerlendirmeler için, Merkez Bankası Danımanı Sn. Zafer Yükseler e teekkürü bir borç bilirim. 5

6 Birinci Bölüm Firma ve Hanehalklarının Faaliyetlerinin Finansmanı Çalımanın bu bölümünde, Türkiye ekonomisindeki kredi kanallarının sayısal analizine geçilmeden önce ekonomik ajanlar olarak firmaların ve hanehalkının yatırım ve tüketim harcamalarını nasıl finanse ettikleri aratırılacaktır. Sözkonusu finansman yapılarının bilinmesi, çalımanın amacının ve gereinin daha net olarak ortaya konulabilmesi açısından önemlidir Firmaların Finansman Yapısı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından derlenen ve imalat ve imalat dıı sektörlerde faaliyet gösteren 8,007 firmayı kapsayan sektör bilançoları çalımasından yararlanılarak, firmaların pasif yapıları incelenmi ve firma faaliyetlerinden doan yükümlülükler be ana balık altında toplulatırılmıtır. Banka kredileri de dahil olmak üzere mali borçlar mali sistem ile ilikiler, senetli ve senetsiz borçlardan oluan ticari borçlar ticari hayat ile ilikiler, ortak ve itiraklere olan yükümlülükler ortak ve itirakler ile ilikiler, özkaynaklar dıında kalan dier pasif kalemleri ise dier kesimler ile ilikiler balıkları altında toplanmıtır. ekil.1 Reel Sektör Firmalarının Finansman yapısı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3,9 4,4 4,0 4,1 15,1 15,4 15,6 15,4 20,4 20,3 19,2 20,0 26,6 31,0 27,6 28,4 34,0 28,8 33,6 32, Ortalama Özkaynak Mali sistem ile ilikiler Ticari hayat ile ilikiler Dier kesimler ile ilikiler Ortak ve itirak ilikileri Kaynak: TCMB, Sektör Bilançoları ( ), kendi hesaplamalarımız. Firmaların, ekil.1 de de görülecei üzere, daha ziyade faaliyetlerini yabancı kaynak ile finanse ettii, özkaynaklar ile finanse edilen kısmın ise ortalama olarak yüzde 32 civarında kaldıı görülmektedir. Özkaynaklar yanında en çok kullanılan finansman yöntemi ise yerli ve yabancı mali sektörden kullanılan kredilerdir. Firmalar finansman ihtiyaçlarının 1/5 ini satıcı kredileri ile finanse ederken, hakediler, ödemesi ertelenen vergi de dahil olmak üzere mali yükümlülükler, ayrılan karılıklar, personele borçlar vb. yükümlülüklerden oluan dier kesim finansmanı yüzde 15 lik bir paya sahiptir. Ortak ve itiraklerden temin edilen kredi imkanlarının payı da yüzde 4 ler civarında seyretmektedir. Firmaların finansman yapısında dikkati çeken bir dier tespit ise, özkaynak ve mali sektör kredilerinin kendi içinde gösterdii geçikenliktir. Firmaların kriz sonrasında sermaye artıına giderek 2002 yılında özkaynaklarını güçlendirdikleri, beklentilerin tersine mali 6

7 kesimden finansmanı göreceli olarak artırdıkları görülmektedir. Buna karılık özkaynak ve mali kesim kredileri dıındaki finansman kaynaklarının yıllar itibariyle daha istikrarlı bir yapı gösterdii görülmektedir Hanehalkının Finansman Yapısı Firmaların sözkonusu finansman yapılarına karılık, tüketim harcamalarını hanehalkları nasıl finanse etmektedir? DE tarafından yapılan hanehalkı tüketim harcamaları anketi sonuçlarına göre, hanehalkları tüketim harcamalarının yüzde 24 ünü taksitle yapmaktadır. ekil.2 den de takip edilebilecei gibi, tüketim harcamalarının yüzde 24 ü kredilendirilmekte, yüzde 67 si ise hanehalkı tarafından pein olarak satın alınmaktadır. Geri kalan yüzde 9 luk tüketim ise hanehalkı tarafından ya üretilmekte ya da ayni gelir, hediye veya stoktan tüketim suretiyle karılanmaktadır yılı anket sonuçları 1994 yılı 3 ile karılatırıldıında, vadeli alım suretiyle tüketim finansmanının artı trendinde olduu görülmektedir. Vadeli alımların toplam içerisindeki payı yüzde 20 lerden, 2002 yılında yüzde 24 lere yükselmitir. Hanehalkının tüketim harcamalarının finansmanına yönelik olarak kredi kartı harcamaları ve tüketici kredilerinde 2003 ve 2004 yıllarında yaanan önemli artılar da dikkate alındıında, yüzde 24 civarında olan kredili tüketim harcaması oranının son yıllarda daha da artmı olabilecei gözönünde tutulmalıdır. ekil.2 Hanehalkının Tüketim Harcamalarını Finansman Yöntemi ,7% 19,6% 8,8% 24,4% 70,7% 66,8% Vadeli alı Pein alı Dier Vadeli alı Pein alı Dier Kaynak: DE, Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi, kendi hesaplamalarımız 3 DE anketinde izafi kira 1994 yılında pein, 2002 yılında ise vadeli olarak deerlendirilmitir. Bu nedenle, karılatırmayı mümkün kılabilmek için 1994 yılı anket sonuçlarında da izafi kira vadeli olarak deerlendirilerek gerekli düzeltme yapılmıtır. 7

8 kinci Bölüm Makro Kredi Kanalının Tanımlanması Birinci bölümde ortaya konulan firma ve hanehalkının finansman yapıları, mali kesim dıı finansman temininin önemli boyutlarda olduunu göstermektedir. Oysa ki Türk ekonomisinde üretilen istatistikler ve yapılan deerlendirme ve yorumlar, bırakınız mali kesimin bütününü genel olarak sadece bankacılık sektörü kredi portföyü üzerine odaklanmaktadır. Bu çalımada, farklı olarak, kredilendirme kanallarının ölçei hesaplanırken, bankacılık sektörüne ilave olarak bankacılık sektörü dıında ortaya çıkan kredilendirme aktivitesi de dikkate alınmaya çalıılacaktır. Dier bir deyile, aysbergin su altında kalan bölümünün ortaya konulması bu çalımanın temel amacı olacaktır Makro Kredi Kanalı Tanımı Türk ekonomisindeki kredilendirme faaliyetleri, bu çalımada faaliyetin kurumlama derecesi ne göre üç ana balık altında tanımlanmaktadır. Bunlar; ekil.3 de görüldüü üzere (1)resmi kredi kanalları, (2)yarı-resmi kredi kanalları ve (3)resmi olmayan kredi kanallarıdır. Resmi kredi kanalları olarak sınıflandırılan kredi aktivitelerine, mevduat ve yatırım&kalkınma bankalarının kredi portföyleri, özel finans kurumlarının kredi ve finansal kiralama aktiviteleri, finansal kiralama irketlerinin yapmı olduu kiralama ilemleri, faktoring irketlerinin alacak karılıında yapmı olduu ön ödeme ilemleri, tüketici finansman irketleri tarafından yapılan kredilendirme ilemleri dahil edilmektedir. Yarı resmi kredi kanalları sınıflandırması altında, finans dıı özel sektör firmalarının dı ülkelerden yapmı olduu kısa, orta ve uzun vadeli her türlü borçlanma, mevzuata ramen geni uygulama alanı bulan vadeli çek uygulaması sonucu yaratılan kredilendirme faaliyetleri ile ticari senet kullanımından doan borç-alacak ilikisi yeralmaktadır. ekil.3 - Makro Kredi Kanalı I II III Resmi Kredi Kanalları Yarı-Resmi Kredi Kanalları Resmi Olmayan Kredi Kanalları a.mevduat bankacılıı b.yatırım bankacılıı c.faizsiz bankacılık d.finansal kiralama e.faktoring f.tüketici finansmanı a.dı borçlanma b.vadeli çek kullanımı c.ticari senet (bono) a.satıcı kredileri (Senetsiz ticari alacaklar) b. Aile içi dayanıma Kaynak: Kendi sınıflandırmamız Resmi olmayan kredi kanalı alt sınıflandırmasında ise, firmaların kendileri ve müterileri arasındaki ticari faaliyetlerin sonucunda ortaya çıkan ve satıcı kredileri (suppliers credit) ya da senetsiz ticari alacaklar olarak adlandırılan kredilendirme aktivitesi yeralmaktadır. Aile fertleri ya da arkadalar arasındaki dayanımadan doan kredilendirme faaliyetleri de bu balık altında sınıflandırılmaktadır. 8

9 Makro kredi kanalı, üç balık altında sınıflandırılan kredi kanallarının basit bir konsolidasyonu ya da toplamından ibaret deildir. Çünkü kredi kanalları arasında önemli geçikenlikler ve ilikiler sözkonusudur. Kredi kanalları konsolide edilirken bu geçikenlik ve ilikilerin dikkate alınarak bir ayıklamanın yapılması ve bu suretle çifte sayımın (double counting) önüne geçilmesi gerekmektedir. Makro kredi kanalı ölçeinin tespit edilebilmesi amacıyla yapılan toplulatırma ileminde, sözkonusu geçikenlikler belirli varsayımlar altında giderilmitir. Bundan sonra yapılacak çalıma ve/veya derlenecek yeni istatistikler bu geçikenlikleri herhangi bir tereddüte meydan vermeden tamamen gidermeye ve bu çalımada kullanılan metodolojinin daha da gelitirilmesine yönelik olmalıdır. Aaıda sözkonusu konsolidasyon yapılırken izlenen metodoloji ve kullanılan veri kaynakları özetlenecektir Kullanılan Metodoloji ve Veri Kaynakları Resmi kredi kanalları olarak, finansal sektörde farklı formlarda da olsa kredilendirme aktivitesinde bulunan mevduat bankaları, yatırım bankaları, özel finans kurumları, finansal kiralama irketleri, faktoring irketleri ve tüketici finansman irketlerinin faaliyetleri esas alınmıtır. ekil.4 de resmi kredi kanallarının alt bileenlerini oluturan finansal kurumların hangi faaliyetlerinin tanıma dahil edildiini ve bu faaliyetlerin hangi veri setine dayandırılarak sayısallatırıldıı özetlenmektedir. Kredi kanallarının ölçei bulunurken genel olarak bilanço rakamları kullanılmıtır. Bu nedenledir ki kredi ölçei yılsonları itibariyle bakiye kredi stok tutarlarını ifade etmektedir. Dier bir deyile, yılı içinde verilen ve vadesi kısa olduu için aynı yıl içinde kapatılan kredi ilemleri tanıma dahil edilememektedir. Ancak, ilerleyen bölümlerde, makro kredi kanalı ilem hacmi diye tanımlanan ve belirli bir yıl içerisinde vadeden baımsız olarak açılan kredilerin tutarını gösteren büyüklüklere, bilgisi bulunabilen kanallar için ayrıca yer verilecektir. Dier taraftan makro kredi kanalı dönemi için hesaplanmıtır. Bu dönemin seçilmesinde, verinin bulunabilirlii kadar, veriler arasında tanım ve kapsam farklılıklarının olmaması da temel saikler olmutur. ekil.4 Resmi Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları Kredi Kanalı Gelitirilen Tanım Veri Kaynaı - Mevduat bankacılıı (+) Nakdi krediler * Bilanço BDDK internet sayfası - Yatırım bankacılıı (+) Nakdi krediler * Bilanço BDDK internet sayfası (+) Finansal kiralama alacakları (- borçları) - Faizsiz bankacılık (+) Kullandırılan fonlar * BDDK Yıllık Rapor ve Haftalık (+) Finansal kiralama alacakları - Finansal kiralama (+) Finansal kiralama anapara alacakları (ÖFK ve Yatırım Bankaları hariç) (-) Finansal kiralama irketlerinin yurtiçi bankalardan kullanmı olduu krediler - Faktoring (+) Faktoring alacakları (- borçları) (-) Faktoring irketlerinin yurtiçi bankalardan kullanmı olduu krediler - Tüketici finansmanı (+) Tüketici Finansman irketlerinin (TF) saladıı nakdi krediler (-) TF lerin yurtiçi bankalardan kullanmı olduu krediler Bültenleri * UMS17 ve VUK esaslı Bilançolar- Hazine Müstearlıı (HM) internet sayfası * Sektör Kredileri Tablosu TCMB internet sayfası * Bilançolar HM internet sayfası * Sektör Kredileri Tablosu TCMB internet sayfası * Bilançolar HM internet sayfası * Sektör Kredileri Tablosu TCMB internet sayfası * Baımsız Denetim Raporları 9

10 Okumayı kolaylatırmak ve okuyucuyu rakamlara bomamak amacıyla, kredi kanalları ile ilgili istatistikler ile yapılan varsayımlara çalımanın ekinde yer verilmitir. Reel sektör firmalarının yurtdıından kullandıkları krediler ile vadeli çek ve bono kullanımları ekil.5 de de görüldüü gibi yarı-resmi kredi kanalları olarak tanımlanmıtır. Bu kanalların sayısallatırılmasında genel olarak dı borç stoku ve ödemeler dengesi istatistikleri, bankalararası takas odası ilem bilgileri, karılıksız çek ve protestolu senet bilgileri ile bankaların bilanço dıı yükümlülüklerini özetleyen mali tablolardan yararlanılmıtır. ekil.5 Yarı resmi Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları Kredi Kanalı Gelitirilen Tanım Veri Kaynaı - Dı kaynak (+) Finans dıı özel sektörün dı borç stoku (-) Bankaların yurtdıı ubeleri vasıtasıyla kullandırılan krediler * Ödemeler Dengesi statistikleri TCMB internet sayfası * Yurtdıı ubelerin kredi bilgileri - Vadeli çek ve ticari senet kullanımı (+) Vadeli çek kullanım tutarı tahmini (+) Ticari senet kullanım tutarı tahmini (-) Bankaların iskonto ve itira senetleri (-) Net faktoring alacakları TCMB statistik Genel Müdürlüü * Bankalararası Takas Odası ilemleri TCMB * Karılıksız çek ve protestolu senetler istatistikleri TCMB * Bankaların bilanço dıı yükümlülükleri TBB internet sayfası * Kredilerin türleri itibariyle daılımı BDDK internet sayfası * Faktoring irketleri bilançoları HM internet sayfası Resmi olmayan kredi kanallarının sayısallatırılmasında ise TCMB tarafından derlenen ve 8,007 adet irketin bilançolarını içeren Sektör Bilançoları yayınları ve SO tarafından derlenen 500 ve kinci 500 Büyük Sanayi irketlerine ilikin istatistikler ana veri kaynakları olmutur yılı I/O tabloları kullanılarak bu bilgi setlerinin Türkiye genelini temsil gücü hesaplanmı ve sözkonusu bilgiler Türkiye geneline temil edilmitir. Akraba, arkada, komular vb. kanalıyla yapılan kredilendirme aktivitesi sayısallatırılmamıtır. Bunun yerine bu konuda ipucu niteliindeki bazı bilgilerin çalımaya dahil edilmesi tercih edilmitir. Aile dayanımasından ortaya çıkan kredilendirme kanalının sayısallatırılması konusunda ilave çalıma yapabilecek okuyuculara kolaylık salaması açısından, gerekli olabilecek veri kaynaklarının belirtilmesi ile yetinilmitir. ekil.6 Resmi Olmayan Kredi Kanallarının Kapsamı ve Veri Kaynakları Kredi Kanalı Gelitirilen Tanım Veri Kaynaı - Satıcı kredileri (Senetsiz ticari alacaklar) (+) Finans dıı sektörlerde faaliyet gösteren firmaların tahmini satıcı kredileri (-) Firmaların kullandıı kısa vadeli banka kredileri (-) Satıcı firmalara teminata verilen çek ve senet tutarı tahmini * Sektör Bilançoları ( ) TCMB * lk 500 ve kinci 500 Büyük Sanayi Kuruluları statistikleri SO Dergileri *1996 yılı Input/Output Tablosu DE - Aile içi dayanıma * Hanehalkı Bütçe Anketleri, DE * 2003 Yaam Memnuniyeti Aratırması, DE * Harcama yöntemiyle hesaplanan GSYH bilgileri, DE 10

11 Ekonomide yeralan kredi kanalları üç balık altında tasnif edilerek herbiri hakkında sayısal analiz için takip edilen metodoloji ve veri kaynakları önceki bölümlerde özetlenmitir. Bu defa, aaıdaki bölümde makro kredi kanalını oluturan kredi kanallarının sayısal olarak ölçei ortaya konularak, büyük resim görülmeye çalıılacaktır. 11

12 Üçüncü Bölüm Makro Kredi Kanalının Ölçei 3.1. Büyük Resimin Ortaya Konulması Kurumlama derecesine göre üç ana balık altında toplanan 9 adet mikro kredi kanalına ait büyüklükler konsolide edildiinde, klasik kredi kanalının 4 çok ötesinde bir makro kredi kanalı ölçei ile karılaılmaktadır. Ekonomik deerlendirme ve kararlarımızda genel olarak dikkate aldıımız klasik kredi portföyüne göre, makro kredi kanalının yaklaık 2,6 kat daha büyük olduu anlaılmaktadır. Tablo.1 de makro kredi kanalı, klasik kredi kanalı ve milli gelir arasındaki ölçek ilikileri yıllar itibariyle sunulmaktadır. Tablo.1 Klasik ve Makro Kredi Kanalları Ölçeklerinin Karılatırılması (Trilyon TL) Dönem Ort. Klasik Kredi Kanalı Ölçei 33,679 48,981 66,222 Makro Kredi Kanalı Ölçei 89, , ,541 Makro Kanal / Klasik Kanal (Katı) 2,66 2,68 2,59 2,64 Klasik Kredi Kanalı / GSMH (%) 19,1 17,8 18,6 18,5 Makro Kredi Kanalı / GSMH (%) 50,8 47,7 48,1 48,9 Kaynak: Kendi hesaplamalarımız döneminde klasik kredi kanalları yoluyla ekonomide yaratılan kredi portföyünün milli gelir içindeki payı ortalama yüzde 18,5 iken, makro kredi kanalı milli gelir içinde aynı dönemde yüzde 48,9 luk bir büyüklüe ulamaktadır. Tablo.2 Makro Kredi Kanalının Ölçei Kredi Kanalı Türü (Trilyon TL) ,231 53,284 30,321 44,744 3,358 4,365 1,072 2, , A. Resmi Kredi Kanalları 1. Mevduat Bankacılıı 2. Yatırım Bankacılıı 3. Faizsiz Bankacılık 4. Finansal Kiralama 5. Faktoring 6. Tüketici Finansmanı B. Yarı-resmi Kredi Kanalı 7. Dı Kaynak 8. Vadeli Çek ve Senet C. Resmi Olmayan Kredi Kanalı 42,796 29,708 13,087 57,441 39,417 18,024 72,526 61,282 5,106 3,138 2, ,639 45,738 19,901 % Pay (Dön. Ort.) 41,3 34,8 3,3 1,6 1,1 0,2 0,3 42,3 29,3 13,0 16,4 16,4 9. Satıcı Kredileri 10,533 10,533 20,532 20,532 33,377 33,377 Makro Kredi Kanalı (A+B+C) 89, , , ,0 Kaynak: Kendi hesaplamalarımız Türk ekonomisinde en fazla kullanılan kredi kanalı, yarı-resmi kredi kanallarıdır. Tablo.2 ve ekil.7 den de takip edilebilecei gibi, makro kredi kanalı içinde yarı- resmi kredi kanalları yüzde 42,3, resmi kredi kanalları ise yüzde 41,3 lük bir paya sahiptir. Kurumsal bir çatı altında yaratılmadıı için bu çalımada resmi olmayan kredi kanalı olarak adlandırdıımız satıcı kredilerinin ise konsolide kredi hacmi içerisinde yüzde 16,4 lük bir büyüklüe sahip olduu görülmektedir. 4 Bu çalımada, klasik kredi kanalı, mevduat ve yatırım bankalarının nakdi kredileri toplamını ifade etmektedir. 12

13 ekil.7 - Makro Kredi Kanalının Bileenleri ( Dönem Ortalamaları, Yüzde Daılım) 13,0 16,4 16,4 41,3 42,3 Resmi Yarı-resmi Resmi olmayan 29,3 34,8 1,1 1,6 3,3 Mevduat B. Yatırım B. Faizsiz B. Fin. Kiralama Faktoring Tüketici Fin. Dı Kaynak Çek ve Senet Satıcı Kredisi Kaynak: Tablo.2 Makro kredi kanalını oluturan mikro kredi kanallarının her biri farklı finansal ürünler sunabilmektedirler. Örnein, mevduat bankaları klasik anlamda kredi hizmeti yaratırken, yatırım bankaları klasik kredi uygulaması yanında finansal kiralama faaliyetinde de bulanabilmektedirler. ÖFK ların sunduu faizsiz bankacılık hizmetinde de aynı durum sözkonusudur. Bununla birlikte, klasik kredi ürünü de kendi içinde farklı formlarda ortaya çıkabilmektedir. Örnein, kredi hizmeti yurtiçi finansal kurulular tarafından sunulabildii gibi, bu kuruluların yurtdıı ubeleri tarafından ya da dı borçlanma eklinde yurtdıındaki kurumlar tarafından da sunulabilmektedir. Aynı ekilde, finansal kiralama yoluyla kredi hizmeti yurtiçindeki firmalar tarafından verilebildii gibi, özellikle uçak alımlarında yurtdıındaki finansal kiralama irketleri tarafından da verilebilmektedir. Bu nedenle, makro kredi kanalı finansal ürünler itibariyle aaıda sunulmak suretiyle, büyük resim e daha farklı bir perspektifden bakılması amaçlanmaktadır. Tablo.3 Finansal Ürün Türleri tibariyle Makro Kredi Kanalı Finansal Ürün Türü (Trilyon TL) % Pay (Ort.) 1. Krediler Yurtiçi Finansal Kurumlar Bankaların Yurtdıı ubeleri Yurtdıı Kurumlar 63,833 27,580 7,312 28,941 89,075 39,128 11,834 38, ,482 58,753 10,592 45,137 68,2 32,0 7,6 28,6 2. Vadeli çek ve ticari senet 13,087 18,024 19,901 13,0 3. Satıcı Kredisi 10,533 20,532 33,377 16,4 4. Finansal Kiralama Yurtiçi Firmalar Yurtdıı Firmalar 1,954 1, ,240 1,936 1,304 3,409 2, ,2 1,5 0,7 5. Faktoring ,2 Makro Kredi Kanalı ( ) 89, , , ,0 Kaynak: Kendi hesaplamalarımız Finansal ürünler itibariyle bakıldıında, yurtiçindeki finansal kurumların yarattıkları kredilendirme faaliyetiyle (mevduat bankalarının yarattıı krediler, yatırım bankalarının finansal kiralama hariç yarattıkları kredi hacmi, ÖFK ların finansal kiralama hariç olmak 13

14 üzere kullandırdıı fonlar ve tüketici finansman irketlerinin kredi hacimlerinin toplamını ifade etmektedir.) makro kredi kanalına en önemli katkıyı saladıkları görülmektedir. ekil.8 - Finansal Ürünler tibariyle Makro Kredi Kanalı (%) 7,6 28,6 32,0 0,2 2,2 16,4 13,0 Yurtiçi krediler Yurtdıı ube kredileri Dı krediler Çek ve senet kullanımı Satıcı kredileri Finansal kiralama Faktoring Kaynak: Tablo.3 Yurtdıındaki ubeler hariç olmak üzere yurtdıı kurumlar tarafından sunulan kredi hizmetinin de yüzde 28,6 lık bir payla kredi ürünleri içerisinde ikinci sırada yeraldıı, onu satıcı kredileri ve finansal kiralama hizmetlerinin takip ettii görülmektedir Sorunlu Kredi Kanalının Ölçei Canlı olarak nitelendirebileceimiz nakdi kredilerin oluturduu makro kredi kanalı ölçei yukarıda özetlendikten sonra, çalımanın bu bölümünde ise sorunlu hale dönümü kredi aktivitesinin büyüklüü aratırılacaktır. Tablo.4 Sorunlu Krediler (Trilyon TL) ,490 11,096 13,549 10, A. Resmi Kredi Kanalları Mevduat Bankaları Yatırım Bankaları Özel Finans Kurumları Finansal Kiralama irketleri Faktoring irketleri Tüketici Finansman irketleri B. Yarı-resmi Kredi Kanalı Dı Kaynak Karılıksız Çekler Protestolu Senetler C. Resmi Olmayan Kredi Kanalı 675? ? ,184 8, ? % Pay (Dön. Ort.) 75,1 69,7 1,7 2,3 0,8 0,6 0,0 3,7? 1,9 1,8 21,2 21,2 üpheli Ticari Alacaklar 2,702 2,702 3,492 3,492 3,627 3,627 Genel Toplam (A+B+C) 17,867 15,125 13, ,0 Kaynak: TCMB, BDDK, Hazine Müstearlıı internet sayfaları ve kendi hesaplamalarımız. Tablo.4 den de görülebilecei üzere takibe düerek üpheli ya da sorunlu kredi haline gelmi kredi tutarı 2003 yılı sonu itibariyle 13 katrilyon lira civarındadır. Sorunlu alacakların yaklaık ¾ ü resmi kredi kanallarında, ¼ ü ise resmi olmayan kredi kanalları younlukta olmak üzere dier kredi kanallarında olumutur. Dier taraftan, kriz yılı olan 2001 yılında en yüksek seviyesine çıkan sorunlu alacakların, ekonomide yaanan canlanma ve stanbul 14

15 Yaklaımı bata olmak üzere genel olarak kredilerde yaanan yeniden yapılandırma çalımalarının etkisiyle giderek nispi önemini yitirdii göze çarpmaktadır. Tablo.5 Sorunlu Kredi Oranları (SKO) Dönem Ort. Sorunlu Krediler (Trilyon TL) 17,867 15,125 13,316 Sorunlu Krediler / GSMH (%) 10,1 5,5 3,7 6,4 Klasik Sorunlu Kredi Oranı (%) Makro Sorunlu Kredi Oranı (%) Resmi Kredi Kanalı SKO (%) Yarı-resmi Kredi Kanalı SKO 6 (%) Resmi Olmayan Kredi Kanalı SKO (%) Kaynak: Kendi hesaplamalarımız Türk ekonomisi genelinde sorunlu kredi oranının (SKO) incelenen dönemde ortalama yüzde 11,4 olduu, kriz döneminde yüzde 16,6 ya kadar yükselen bu oranın, 2002 yılında yüzde 10,3, 2003 yılında ise yüzde 7,2 seviyesine geriledii görülmektedir. 29,3 16,6 28,6 4,9 20,4 17,5 10,3 17,2 2,9 14,5 11,5 7,2 11,2 2,5 9,8 19,4 11,4 19,0 3,4 14, ,6 16,6 4,9 20,4 ekil.9 - Sorunlu Kredi Oranı (%) 10,3 2,9 17,2 14,5 11,2 9,8 7, Genel Resmi Yarı-resmi Resmi olmayan 2,5 Sorunlu kredi oranlarına kredi kanalı türleri itibariyle bakıldıında, ekil.9 ve Tablo.5 ten de izlenebilecei üzere, en yüksek SKO nın resmi kredi kanalında gerçekletii görülmektedir. Kriz yılı olan 2001 yılında SKO resmi kredi kanalında yüzde 29 civarına yükseldikten sonra, 2003 yılında yüzde 11 ler seviyesine gerilemitir. Resmi olmayan kredi kanalı olarak sınıflandırılan satıcı kredilerinde sorunlu hale gelmi kredilerin incelenen dönemde resmi kredi kanalının altında gerçekletii görülmektedir. Bu da satıcıların kredilendirdii firmalar hakkında daha doru bilgilere sahip olduu, bu nedenle bankalar da dahil olmak üzere finansal kurumlara göre satıcıların daha rasyonel kredi kararları aldıkları yönündeki genel bulguları dorulamaktadır 7. Dier taraftan, dı kaynak hariç olmak üzere yarı-resmi kredi kanalında, kredilerde ortalamanın altında bir sorunlu hale dönüme yaandıı görülmektedir. 5 Sorunlu kredi oranı, (Sorunlu Krediler) / (Kredi Kanalı Ölçei + Sorunlu Krediler) olarak tanımlanmıtır. 6 Dı kaynaklara ait sorunlu kredi tanımlaması yapılamadıı için, bu kredi kanalına ilikin sorunlu kredi oranı hesaplanırken, dı kaynak dıarıda tutulmutur. 7 Bankaların aracılık fonksiyonunu yerine getirirken esas ilevlerinden bir tanesi, borç alanlar hakkında bilgi üretmek ve kaynak tahsisi kararlarını bu bilgi tabanına göre yapmaktır. Oysa ki, SKO larına bakıldıında, firmaların bankalara göre daha rasyonel kredi kararları alabildikleri görülmektedir. 15

16 3.3. Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei Makro kredi kanalı ölçei ile sorunlu kredilerin toplamı eklinde formüle edilen Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei nin GSMH içindeki payının 2001 yılında yüzde 61 lere kadar yükseldii, sonraki yıllarda ise yüzde seviyelerine geriledii görülmektedir. Kredi kanalı ölçeine brüt bazda bakıldıında, ekonomide kredi hacminin krizden sonra önemli bir daralma gösterdii ve bu daralmanın, 2003 yılında da devam ettii anlaılmaktadır. Sorunlu kredilerin de dahil olduu brüt kredi kanallarına bakıldıında, makro kredi kanalı ile klasik kredi kanalı arasındaki ölçek farklılıının, net rakamlara göre daraldıı görülmektedir. öyle ki yukarıda 2,64 kat olarak ifade edilen farklılık, sorunlu kredilerin klasik kanalda çok daha yüksek olması nedeniyle 2,4 kata gerilemektedir. Brüt ve net ölçekler arasındaki farklılıklar, ekil.10 da daha açık bir ekilde görülmektedir. Tablo.6 Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei (Trilyon TL) Dönem Ort. Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei 107, , ,855 - Makro Kredi Kanalı Ölçei 89, , ,541 - Sorunlu Krediler 17,867 15,125 13,314 Brüt Klasik Kredi Kanalı Ölçei 47,632 59,410 74,850 - Klasik Kredi Kanalı Ölçei 33,679 48,981 66,222 - Sorunlu krediler 13,953 10,429 8,628 Brüt Makro Kredi Kanalı Ölçei / GSMH (%) 60,9 53,2 51,8 55,3 Brüt Klasik Kredi Kanalı Ölçei / GSMH (%) 27,0 21,6 21,0 23,2 Brüt Makro K.K. / Brüt Klasik K.K. (Katı) 2,26 2,46 2,47 2,40 Kaynak: Kendi hesaplamalarımız Finansal kurum ve firmalar, kriz sonrasında sorunlu kredilerin bir bölümüne karılık ayırarak zarar yazmılar, bu ekilde sorunlu kredilerin ya tamamını bilançodan çıkarmılar ya da yeniden yapılandırma sonrasında canlı kredi olarak yeniden sınıflandırmılardır. Brüt ile net makro kredi kanalları büyüklüklerindeki farklılıkların bu ilemlerden de kaynaklandıı düünülmektedir. ekil Kredi Kanallarının Ölçei (GSMH çindeki Paylar, Yüzde) Makro kredi kanalı, brüt Makro kredi kanalı, net Klasik kredi kanalı, brüt Klasik kredi kanalı, net 16

17 3.4. Makro Kredi Kanalı lem Hacmi Buraya kadar olan bölümde makro kredi kanalını oluturan mikro kanalların yılsonu itibariyle bakiyeleri esas alınmıtır. Bu bölümde ise yıl içinde gerçekletirilen ilem hacimlerinin boyutu aratırılacaktır. Bütün mikro kanallar için ilem hacimleri bulunamamıtır. Bu nedenle Tablo.7 de ilem hacmi bilgisi bulunabilen kanalların ilem hacimleri, bilgisi bulunamayan kanalların ilem hacimleri belirlenirken ise yılsonu stok bilgileri korunmutur. Dier bir deyile, zımni olarak bilgisi bulunmayan kredi kanalları için ortalama vade 1 yıl olarak varsayılmıtır. lem hacimlerinin bilinmesi ve takip edilmesi, özellikle kredi vadesi 1 yılın altında olan bizim gibi ülkelerde önemlidir. Ortalama vadenin 1 yılın altında olması durumunda, yılı içinde açılan ve kapatılan kredilerin etkileri görülememekte, bu ise alınan ekonomik kararların salık derecesini olumsuz etkileyebilmektedir. 8 Tablo.7 Makro Kredi Kanalı lem Hacmi (2003) Kredi Kanalı Türü (Trilyon TL) A. Resmi Kredi Kanalları 1. Mevduat Bankacılıı 2. Yatırım Bankacılıı 3. Faizsiz Bankacılık 4. Finansal Kiralama 5. Faktoring 6. Tüketici Finansmanı B. Yarı-resmi Kredi Kanalı 7. Dı Kaynak 8. Vadeli çek tutarı 9. Ticari senet kullanımı C. Resmi Olmayan Kredi Kanalı Makro Kredi Kanalı Ölçei (Netletirilmi) (1) 72,526 61,282 5,106 3,138 2, ,639 45,738 11,307 8,594 33,377 Makro Kredi Kanalı Ölçei (Netletirilmemi) (2) 74,947 61,282 5,106 3,138 3,092 1, ,314 56,330 12,491 9,493 Tahmini Makro Kredi Kanalı lem Hacmi (Netletirilmemi) (3) 83,789 61,282 5,106 3,138 3,567 9, ,015 56, , , ,904 lem Hacmi / Ölçek (3) / (2) 1,1 1,0 1,0 1,0 1,2 5,9 1,2 3,8 1,0 10,9 10,9 71,226 4,0 10. Satıcı Kredileri 33,377 71, ,904 4,0 Makro Kredi Kanalı (A+B+C) 171, , ,708 3,0 Kaynak: Hazine Müstearlıı, TCMB, BDDK ve kendi hesaplamalarımız Tablo.7 den de takip edilebilecei gibi bu çalımanın esas konusunu tekil eden makro kredi kanalının ölçei 171,5 katrilyon liradır. Hatırlanacaı üzere bu konsolide rakama ulaırken çifte saymayı giderme amaçlı bazı ayıklamalar yapılmıtır. Bu ayıklamada izlenen metodoloji ikinci bölümde özetlenmitir. Sözkonusu ayıklama ilemi yapılmadan, mikro kredi kanallarında oluan kredi stokları konsolide edildiinde, kredi kanalı ölçei yukarıdaki tablonun orta sütununda da görüldüü gibi 224,5 katrilyon lira olarak hesaplanmaktadır. Buna karılık, yıl içerisinde yaratılan kredi kanalı ilem hacmi 664,7 katrilyon lira olarak tahmin edilmektedir. Tablo.7 den de görülebilecei gibi mevduat, yatırım ve faizsiz bankacılık ile dı kaynak kullanımı kanallarında ilem hacmi ile ilgili veri bulunamadıı için, yılsonu stok tutarları korunmutur. Finansal kiralama, faktoring, tüketici finansmanı kanalları ile ilgili olarak ilem hacimleri istatistikleri Hazine Müstearlıı internet sitesinden elde edilmitir. Vadeli çek, ticari senet ve satıcı kredileri ise bazı varsayımlar altında tahmin edilmitir. Burada altı çizilmesi gereken bir dier husus, ilem hacimleri toplulatırılırken, 8 Benzer bir tespit faiz dıı fazla için de geçerlidir. Ortalama vadenin 1 yılın altında olduu ülkelerde, faiz dıı fazla tanımı bazı yorum problemlerini de beraberinde taımaktadır. Detaylı bilgi için bakınız, (Türkan, 1997). 17

18 çifte saymayı önleme amaçlı bir ayıklamanın yapılmamı olması ya da netletirilmemi olarak verilmi olmasıdır. Brüt ilem hacminin netletirilmemi kredi kanalı ölçeinden yaklaık 3 kat büyük olduu görülmektedir. Bu, Türkiye de kredi kanalının ortalama vadesinin yaklaık 122 gün (365 gün / 3) ya da 4 ay olduunu göstermektedir. Ortalama vadedeki bu kısalık, özellikle aracılık faaliyetleri ile ilgili ülke karılatırmaları yapılırken dikkatli olunmasını gerektirmektedir. 18

19 Dördüncü Bölüm Kredi Kanalında Kalite Sorunu Makro kredi kanalının ölçei ortaya konulduktan ve klasik kredi kanalı ölçei ile karılatırıldıktan sonra, bu bölümde klasik kredi kanalının kalitesi üzerinde durulacaktır. Kredilerin taıdıı bazı özellikler Tablo.8 de toplulatırılarak, mevcut kredi kanalının kalitesi hakkında bir altyapı oluturulması amaçlanmıtır. Bu altyapıda ön plana çıkan temel tespitler aaıdaki gibi sıralanabilir; a. Türkiye de klasik kredi kanalı, yıllardır içinde bulunduumuz makro ekonomik istikrarsızlıkların da etkisiyle hanehalkı ve firmaları daha ziyade kısa vadeli olarak fonlamaktadır. Kısa vadeli kredilerin oranı yüzde 56,5 dir. Tablo.8 Klasik Kredi Kanalında Kalite Göstergeleri Kredinin Özellii (2003) Yüzde Pay Vadeler itibariyle daılım - Kısa Vadeli 56,5 - Orta ve Uzun Vadeli 43,5 Para cinsleri itibariyle daılım - TL 54,6 - YP 45,4 Kurulular itibariyle daılım - Kamu kuruluları 7,2 - Özel kurulular 92,8 Kredi türleri itibariyle daılım - hracat kredileri 17,0 - Yatırım kredileri 6,0 - letme kredileri 12,7 - htisas ve fon kaynaklı krediler 11,9 - Tüketici kredileri ve kredi kartları 24,3 - Dier krediler 28,1 Banka sahiplii itibariyle daılım - Kamu sermayeli bankalar 24,1 - Özel ve yabancı sermayeli bankalar 75,9 Ülkeler itibariyle daılım - Yurtdıı 4,1 - Yurtiçi 95,9 Büyüklük itibariyle daılım - 50 milyar TL ve altındaki krediler 28, milyar TL arası krediler 3, milyar TL arası krediler 7,4-500 milyar TL ve üstü krediler 60,6 Müteriler itibariyle daılım - Bankanın dahil olduu risk grubu (grubun firma ve ortakları) 9,4 - Dier gerçek ve tüzel kiiler 90,6 Kaynak: BDDK 2003 Yıllık Raporu, TBB ve BDDK internet sayfaları ve kendi hesaplamalarımız b. Hanehalkının tasarruflarını tutarken tercih ettikleri para cinsine paralel olarak, klasik kredi kanalında da kredilendirme yerli ve yabancı paranın bir kompozisyonu olarak yapılmaktadır. Kur riskinin firma ya da hanehalkı üzerinde kaldıı kredilendirme tutarı yüzde 45,4 tür. c. Kredilendirmenin azımsanmayacak bir bölümü bazı altyapı projelerinin finansmanı balamında merkezi yönetim, yerel yönetimler ve Kamu ktisadi 19

20 Teekküllerinin de içinde bulunduu kamu kurulularına yapılmaktadır. Kamu kurulularının kredi pastasından aldıkları pay yüzde 7,2 dir. Tarım satı ve kredi kooperatiflerine kullandırılan krediler de kamu tanımına dahil edildiinde, bu oran yüzde 11,7 ye yükselmektedir. d. Uzun vadeli krediler olan yatırım kredilerinin toplam kredi hacmi içerisindeki payı yüzde 6 gibi oldukça düük bir yere sahiptir yılının tüketim talebinin yüksek olduu bir yıl olmasının da etkisiyle, hanehalkına dorudan salanan kredilerin (tüketici kredisi + kredi kartları) toplam krediler içerisinde baskın bir yapıya sahip olduu görülmektedir. e. Klasik kredi kanalında yaratılan kredi hacminin yüzde 24,1 i kamu sermayeli bankalar 9 eliyle gerçekletirilmektedir. f. Kredi kanalının küçük de olsa (yüzde 4,1) bir kısmının bankaların yurtdıı ubeleri nedeniyle yurtdıındaki yerleiklere açık olduu görülmektedir. Yurtdıı kredilerin yurtiçi konjonktürden baımsız olması, kredi gelimeleri hakkında yaptıımız deerlendirmelerde dikkate alınması gereken bir olgudur. g. Klasik kredi kanalının konsantrasyonuna bakıldıında, iki uçlu bir kutuplama olduu görülmektedir. Büyük montanlı kredi kullanan 12 bin müterinin toplam kredi hacminin yüzde 61 ine sahip olduu, buna karılık dier kutupta 50 milyar TL ve altında küçük montanlı kredi kullanan 19 milyon kiinin ise kredi pastasından yüzde 29 oranında pay aldıı gözlenmektedir. 50 ile 500 milyar TL arasında kredi kullanan, kutup baları ortasında yeralan, 48 bin kiinin ise yüzde 10 luk bir payla yetindii anlaılmaktadır. h. Kamuoyunda bankaların büyük ölçüde grup firma ve ortaklarını finanse ettii, kurulu saiklerinden birisinin de zaten bu olduu yönünde genel bir inanı olmasına ramen, yayınlanmı istatistiklerin yetersizlii nedeniyle bu inanı sayısallatırılamamaktadır 10. Türkiye Bankalar Birlii internet sayfasında yayınlanan baımsız denetim raporları bilgilerinden hareketle, bankaların, dahil olduu risk grubundan (itirakler, balı ortaklıklar, bankanın dorudan ve dolaylı ortakları ve dier unsurları kapsamaktadır) kredi ve dier alacakları toplamı, 2003 yılı sonu itibariyle 6,2 katrilyon lira olarak hesaplanmaktadır. Bu tutarın toplam gruba kullandırılan kredi tutarını temsil ettii varsayıldıında, 2003 yılında toplam kredi hacminin yüzde 9,4 ünün grup firmalarına kullandırıldıı sonucuna ulaılabilmektedir. Bu tutar, grubun ya da ortaın kendi bankasından kullandıı kredi tutarını ifade etmektedir. Aynı grup firmalarının dier bankalardan elde ettii kaynaklar da dikkate alındıında bu oranın daha da yükselecei tabiidir. Genel olarak kredi gelimeleri tartıılırken, ekonomik kriz gibi dısal okların ekonomik göstergeler üzerindeki etkileri aratırılırken, kredi gelimeleri ile büyüme-istihdam 9 Kamu sermayeli bankalar olarak Ziraat Bankası, Halk Bankası, Vakıflar Bankası, Eximbank, TKB ve ller Bankası esas alınmıtır. 10 Bankalar Kanunu nda 2003 yılı için dolaylı kredi / özkaynak oranı yüzde 55 olarak tespit edilmitir. Bu, bir bankanın grup firmalarına 2003 yılı için özkaynaklarının en fazla yüzde 55 ini kullandırabilecei anlamına gelmektedir. Bu oran, 2000 yılı için yüzde 75 iken, tedrici olarak azaltılmakta olup, bir deiiklik olmazsa mevcut kanuna göre 2007 yılından itibaren yüzde 25 olarak uygulanacaktır. Bu düzenleme de grup firmalarına kullandırılan kredilerin tahmini boyutları konusunda okuyucuya bir fikir verebilir. 20

21 arasındaki ilikiler deerlendirilirken ya da alınan ekonomik bir kararın etki analizi yapılırken dikkate alınan temel gösterge, bu çalımada klasik kredi kanalı olarak takdim edilen kredi stoku büyüklüüdür. Aaıda, yukarıda özetlenen bazı kalite göstergeleri kullanılarak dorudan reel sektöre kullandırılabilen kredi tutarı ile ekonomideki konjonktürel gelimelerden ve/veya kararlardan dorudan etkilenebilecek kredi büyüklüünün tutarları tahmin edilmeye çalıılmaktadır. Tablo.9 Reel Sektörün Dorudan Ulaabildii Kredi Ölçei (2003) (Trilyon TL) Dorudan reel sektördeki özel firmalara kullandırılan kredi tutarının tahmin edilmesi Ekonomik konjonktürden dorudan etkilenen kredi tutarının tahmin edilmesi A. Klasik Kredi Kanalı 66,222 66,222 (-)Kamu kurumları ve birliklere kullandırılan krediler ller Bankası kredileri 1,650 1,650 Kamu kesimine açılan dier krediler 3,148 3,148 Tarım Satı ve Kredi Kooperatifleri kredileri 2,933 2,933 (-)Hanehalkına açılan krediler Tüketici kredileri 9,045 Kredi kartları 7,030 (-)Fon kaynaklı krediler 4,805 (-)Yurtdıına açılan krediler 2,712 2,712 B. Ara Toplam 39,704 50,974 (-)Grubun ortak ve firmalarına kullandırılan krediler Grubun kendi bankasından 6,196 6,196 Grup bankası dıındaki bankalardan?? C. Toplam 33,508 44,778 Toplam / Klasik Kredi Kanalı (C / A) (%) 50,6 67,6 Ara Toplam / Klasik Kredi Kanalı (B / A) (%) 60,0 77,0 Kaynak: Kendi hesaplamalarımız Kredi kanalındaki kalite göstergelerinden birisi toplam kredi portföyünün ne kadarlık bölümünün dorudan özel sektörde faaliyet gösteren reel sektör firmalarına kullandırıldııdır. Tablo.9 da görüldüü gibi, kamu sektörüne, tarım kooperatiflerine, dorudan hanehalkına ve yurtdıındaki firmalara açılan kredi tutarları ayıklandıında, Türk reel sektör firmalarına açılmı gözüken kredi imkanı 39,7 katrilyon liraya gerilemektedir. Bu tutardan bankanın dahil olduu gruba kullandırdıı kredi tutarı da ayıklandıında, reel sektörün ulaabildii kredi miktarı 33,5 katrilyon liraya dümektedir. Dier bir deyile klasik kredi kanalının yaklaık yarısı (%49,4 ü) bankası olmayan özel reel sektör firmalarına ulaabilmektedir. Kredi kanalının geçikenlii anlamında kalitesini gösteren bir dier unsur, kredi kanalının ne kadarlık bir bölümünün ekonomik konjonktürden dorudan etkilenmesi ile ilgilidir. Kamu kurulularına, mahalli idarelere, tarım kooperatiflerine ve kamu bankaları tarafından kullandırılan fon kaynaklı kredilerin ekonomideki gelimelerden birebir ve dorudan etkilenmesi düünülemez. Çünkü kredi artları ve faiz oranları daha ziyade genel konjonktürün dıında hükümetler ya da banka yönetimleri tarafından belirlenmektedir. Yurtdıına kullandırılan krediler de yurtiçindeki konjonktürle balantılı deildir. Grup kredi artlarının da belirlenme prosedürünün genel ekonomik gelimelerle dorudan ilikisi bulunmadıı da dikkate alındıında, ekonomik konjonktürden dorudan etkilenebilen kredi büyüklüü 44,8 katrilyon liraya gerilemektedir. Dier bir deyile mevcut klasik kredi kanalının 1/3 ünün ekonomik gelimelerle yakından ilikili olmadıı anlaılmaktadır. Bu yapı, 21

22 parasal aktarım mekanizmasında kredi kanalının geçikenlii ile ilgili deerlendirmelerde dikkate alınması gereken bir faktördür. Makro kredi kanalı genelinde, detaylı bilgiler sözkonusu olmadıı için yukarıda klasik kredi kanalına ilikin olarak sunulan göstergelerin bu kanal türü için de ortaya konulması mümkün gözükmemektedir. Ancak, makro kredi kanalındaki kalite hakkında da bazı deerlendirmeler yapmak yararlı olacaktır. Makro kredi kanalında temel kalite problemi, yarı-resmi ve resmi olmayan kredi kanallarının yaygınlıı ile ilgilidir. Bir ödeme aracı olması gereken çek uygulamasının kanuni bir dayanaı olmamasına ramen vadelendirme aracı haline dönümesi, bono gibi bir kredilendirme aracının ekonomide halen yaygın olarak kullanılıyor olması ve satıcıların çok çeitli nedenlerle yaygın ve youn bir kredilendirme aktivitesinde bulunarak finansal sistemin rolünün bir kısmına sahip çıkmaları, makro kredi kanalında tartıılması gereken kalite sorunları olarak görülmektedir. Bu hususların neden bir kalite sorunu olarak görüldüü ve böyle bir kredi kanalı yapısına sahip olunmasının ne gibi dısallıkları olduu hususu takip eden bölümde ele alınacaktır. 22

23 Beinci Bölüm Mevcut Kredi Kanalı Yapısının Yarattıı Dısallıklar Önceki bölümlerde, makro kredi kanalı ölçei üzerinde durularak resmin gerçek boyutlarıyla görülmesine çalıılmı ve görülen bu resmin kalitesi üzerinde deerlendirmelerde bulunulmutur. Bu bölümde ise, ortaya konulan resmin ölçei ve kalitesi veri alınarak, bu kalite ve büyüklükteki bir resmin Türk ekonomisi üzerine yarattıı dısal etkiler tartımaya açılacaktır. Yukarıda ortaya konulan kredi kanalı yapısının, ekonomideki birimler arasında zaman içinde doal bir ekilde olutuunu söylemek doru bir tespit olmasa gerekir. Tam aksine ekonomik ve sosyal yaamdaki tarihsel geliim, makro kredi kanalını ekillendirmitir. Bu balamda; - yıllar boyunca süren ekonomik dalgalanmaların yaratmı olduu belirsizlik ortamı, - mali sistem ve araçlarındaki gelime düzeyi, yeterince gelimi kredi ürünlerinin hanehalkı ve firmalara sunulabilme seviyesi, - finansal sistemin kredi ürününü ikame edebilecek plasman alanlarının olup olmadıı (yüksek getirili hazine kaıtları gibi), - kredi enstrümanları üzerindeki aırı yük ve yük farklılıkları (bunlar vergi gibi mali yükler olabilecei gibi, sermaye yeterlilii, denetim vb. düzenleyici yükler de olabilir) 11, - kronik hale gelen yüksek vergi oranlarıyla karın deil, sermayenin vergilendirilir hale gelmesi nedeniyle, mükellefin gerektiinde kayıt dıında kalma isteine cevap verip, vermedii, - finansal sisteme karı duyulan güvenin zaman zaman kesintiye uraması (banker olayı, içi irketleri uygulaması, bankaların zor duruma dümesi ve sonrasında yaanan gelimeler, mar bankası örnei, kriz okları nedeniyle kredilerin erken çarılmasının alıkanlık haline gelmesi vb. nedenlerle), - hukuk düzenindeki yapısal sorunlar ya da kredi enstrümanları arasındaki hukuksal uygulamalardaki farklılıklar, makro kredi kanalı yapısını zaman içinde ekillendiren görece önemli unsurlardan bazıları olarak ön plana çıkartılabilir. Piyasaların etkin çalımadıı, etkin çalıması için ortam yaratılmadıı durumlarda, ekonomik birimlerin buna verdii tepki biçimi (response to market failure), kredi kanalını yeniden ekillendirebilmektedir. Bu konuda en iyi örneklerden bir tanesi 1990 lı yıllarda Rusya ve Ukrayna da yaanan nakit dıı ve takas (barter) ekonomisidir (Bkz. Kutu.1) Kredi kanalları sadece tek yönlü olarak içinde bulundukları ortamdan etkilenmemekte, aynı zamanda kendisi de ekonomik yapıyı etkileyebilmektedir. Bu etkiler sonucu oluan 11 Kredilendirme aktivitesi üzerindeki mali yüklerle ilgili detaylı bilgi için (Türkan, 2003) e bakılabilir. 23

24 dısallıklar, aaıda üç boyuta indirgenecek ve para politikasının geçikenlii, kayıt dıı ekonomi ve Türk mali sektörünün ölçei üzerine etkiler olmak üzere üç alt balık altında tartıılacaktır. Kutu.1 Kredi kanalında ekil deitirme: Rusya ve Ukrayna deneyimi Türkiyede bu çalıma ile ortaya konulan kredilendirme altyapısı, eski sovyet cumhuriyetlerinde deiik bir formda kendisini göstermitir. Rusya ve Ukrayna da, bankacılık sektörünün içinde bulunduu sorunlar ve yüksek reel faizler nedeniyle Hazine kaıtlarının taıdıı cazibe sonrasında, kredi aktivitesi bankacılık sektörü dıına kaymıtır. Bankalar firmaları deil, firmalar bankaları kredilendirir olmu ve topladıkları mevduatlara ilave olarak bankalar firmalardan elde ettikleri kaynakları da Hazine kaıtlarına plase etmilerdir. Bankaların firmalara bu ekilde oluan borçlarının GSYH içindeki payı, 1994 yılında %20 iken, 1998 yılında %70 lerin üzerine çıkmıtır. Bankacılık sektöründe aracılık fonksiyonunun yeterince çalımaması nedeniyle, piyasa kendi çözümünü üretmi, ekonomide nakit dıı ödeme ve takas (barter) aktivitesi önemli ölçüde artmıtır. Nitekim, 1994 yılında nakit dıı ödeme ve barter ilemlerinin toplam satılar içindeki payı % 8 iken, 1998 yılında % 50 lerin üzerine çıkmıtır. Özel sektöre açılan kredilerin milli gelir içindeki paylarında da aynı dönemde önemli gerilemeler yaanmıtır. Örnein, Rusya da özel sektöre verilen kredilerin milli gelir içindeki payı, 1994 yılında %12 iken, 1997 yılında %7 ye, Ukrayna da ise aynı dönemde %5 den %2 ye gerilemitir.1998 yılında yaanan Rusya krizi ve sonrasındaki kısmi yeniden yapılandırma çalımaları sonrasında, bankaların kredilendirme aktivitelerinde olumlu gelimeler yaanmı, buna karılık nakit dıı ödeme ve barter ilemlerinde gerileme olmutur. Örnein Rusya da 1999 yılında bu tür ilemlerin hacmi %20 oranında gerilemi ve bu gerileme 2000 ve sonrasında devam etmitir. Nakit dıı ödeme ve barter ilemlerinin sözkonusu dönemde bu ölçüde gelime nedenlerinden biri olarak, vergi planlaması yapma (irketlere karlarının bir bölümünü saklama) imkanı yaratması gösterilse de, asıl nedenin reel sektörün bankacılık sektöründe yaanan olumsuzluklara (bank failures) karı gösterdii reaksiyon olduu ifade edilmektedir. Daha geni bilgi için; (Bkz. Huang, Marin and Xu, Haziran 2004) Para Politikasının Geçikenlii Üzerine Etkileri Para otoritesi olarak Merkez Bankası nın uyguladıı politikaların makro ekonomik deikenler üzerinde yarattıı etkiler bütününe parasal aktarım mekanizması ya da para politikasının geçikenlii adı verilmektedir. Parasal aktarım mekanizması, faiz oranı, varlık fiyatları, döviz kuru gibi kanallar aracılııyla parasalcı bir yaklaımla ele alınabildii gibi, ekonomideki kredilendirme aktivitesini esas alan kredi kanalı yaklaımı ile de deerlendirilebilmektedir. Parasal aktarım mekanizmasının kredi kanalı son yılda iktisat literatüründe geni bir tartıma alanı bulmutur. Aaıda, literatür taraması yerine, çalımanın konusu ile sınırlı olarak, makro kredi kanalı ölçek ve yapısının kredi kanalının geçikenlii üzerindeki etkilerinin tartıılması ile yetinilecektir. Literatürde, kredi kanalının etkin ileyebilmesi için ön plana çıkarılan iki temel ön koul bulunmaktadır. Bunlar; (1) firmaların faaliyetlerini finanse ederken, banka kredileri ile dier finansman yöntemleri arasında tam bir ikame imkanı olmamalıdır; (2) para otoritesi tarafından uygulanan politikalar bankaların kredi arzı üzerinde etkili olabilmelidir Bu konudaki literatür için (nan, 2001), (Gündüz, 2001) ve (Gür, 2003) e bakılabilir. 24

Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: leyii ve Dısallıkları

Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: leyii ve Dısallıkları Türk Ekonomisinde Makro Kredi Kanalı: leyii ve Dısallıkları Er can Tür kan TCMB, Danıman (ercan. turkan@tcmb. gov. t r) Tür kiye Bankalar Bir lii 27 Aralık 2005 Sunum çerii* Makro kredi kanalı: Tanım ve

Detaylı

e.t.t.e tüketim endeksi

e.t.t.e tüketim endeksi Kartlı alıverie dayalı e.t.t.e tüketim endeksi.sayı Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 22 Ocak 09 Özet Aralık 08 itibariyle tüketim endeksi, nominal olarak yıllık bazda yüzde 3,3 oranında artı göstermitir.

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I A Ç I K L A M A Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Merkez Bankası tarafından hazırlanan Üç Aylık Bülten'de yer alan, bankaların

Detaylı

e.t.t.e tüketim endeksi

e.t.t.e tüketim endeksi (Sayı 39 - Aralık 21) Kartlı alıverie dayalı e.t.t.e tüketim endeksi 39. sayı Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 26 Ocak 211 (Sayı 39 - Aralık 21) Özet Aralık ayında nominal toplam tüketim, bir önceki

Detaylı

NDEK LER I. Finansal stikrarın Makroekonomik Unsurları II. Bankacılık Sektörü ve Di er Finansal Kurulu lar

NDEK LER I. Finansal stikrarın Makroekonomik Unsurları II. Bankacılık Sektörü ve Di er Finansal Kurulu lar İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... i İÇİNDEKİLER... iii TABLO LİSTESİ... v GRAFİK LİSTESİ... vii KUTU LİSTESİ... xiv KISALTMA LİSTESİ.... xvi GENEL DEĞERLENDİRME... xvii I. Finansal İstikrarın Makroekonomik Unsurları...

Detaylı

Türkiye de Ekonomik Aktivite çinde Yabancı Sermaye Payı

Türkiye de Ekonomik Aktivite çinde Yabancı Sermaye Payı TÜRKYE CUMHURYET MERKEZ BANKASI Türkiye de Ekonomik Aktivite çinde Yabancı Sermaye Payı Ercan TÜRKAN Danıman (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 19 Ocak 2005 çindekiler Sayfa No. Giri... 4 I. Kullanılan Metodoloji

Detaylı

! "#$ % %&%' (! ) ) * ()#$ % (! ) ( + *)!! %, (! ) - )! ) ) +.- ) * (/ 01 ) "! %2.* ) 3."%$&(' "01 "0 4 *) / )/ ( +) ) ( )

! #$ % %&%' (! ) ) * ()#$ % (! ) ( + *)!! %, (! ) - )! ) ) +.- ) * (/ 01 ) ! %2.* ) 3.%$&(' 01 0 4 *) / )/ ( +) ) ( ) ! "#$ % %&%' (! ) ) * ()#$ % (! ) ( + *)!! %, (! ) - )! ) ) +.- ) * (/ 01 ) "! %2.* ) 3."%$&(' "01 "0 4 *) / )/ ( +) ) ( )! )! ) 1 87 Seri No'lu Gider Vergileri Genel Teblii Resmi Gazete Sayısı 27737 Resmi

Detaylı

SRKÜLER NO: POZ - 2006 / 42 ST, 08. 08. 2006 YEN KURUMLAR VERGS KANUNU NDA ÖRTÜLÜ SERMAYE

SRKÜLER NO: POZ - 2006 / 42 ST, 08. 08. 2006 YEN KURUMLAR VERGS KANUNU NDA ÖRTÜLÜ SERMAYE SRKÜLER NO: POZ - 2006 / 42 ST, 08. 08. 2006 çindekiler: Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu nda örtülü sermaye YEN KURUMLAR VERGS KANUNU NDA ÖRTÜLÜ SERMAYE Bilindii üzere, 21.06.2006 tarihli Resmi Gazete de

Detaylı

Türk Bankacılık Sektörü

Türk Bankacılık Sektörü Hisse Senedi / Sektör Raporu Türk Bankacılık Sektörü /0/01 Kredi mevduat spredleride geçen aya göre iyileme görülüyor Toplam krediler bir miktar geriledi. BDDK nın açıkladıı haftalık bankacılık sektörü

Detaylı

Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı?

Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı? Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı? Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) Mayıs 2009 Özet ç talebin canlandırılabilmesi amacıyla Mart ayında bir dizi

Detaylı

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu ette tüketim endeksi, ekonomideki tüketim eilimlerini kartla yapılan tüketimi baz alarak incelemektedir. Bu nedenle, endeks

Detaylı

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 1 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 2 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi

Detaylı

DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (1987-2006)

DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (1987-2006) DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (-2006) Zafer YÜKSELER Danıman 10 Austos 2007 1. Giri: hracat ve ithalat fiyat endekslerindeki farklı deiimler, yıllar itibariyle dı ticaret

Detaylı

! " #$! "# $$ $! " % % # $ &&& " '( % )* " '(

!  #$! # $$ $!  % % # $ &&&  '( % )*  '( !"#$!" #$ %!"# $$$ %% &&&"'( )*"'( $% &%'#& $ $()*+"" $%#,(-"./$ &(*(%*#0#"121"314*11"1"/5 %$#%%0#"3% )"$*#%! *#&% '" #*#6)#" $**)%& "(!+ ##,#(#-.,/0 12#)34 5( 6 7###0# 5 89 ",#' -(+ : ;(

Detaylı

Madde 1.1. in 4.paragrafı aaıdaki ekilde güncellenmitir.

Madde 1.1. in 4.paragrafı aaıdaki ekilde güncellenmitir. YAPI VE KRED BANKASI A.. NN BANKA BONOSU VE/VEYA TAHVLLERNN HALKA ARZINA LKN SERMAYE PYASASI KURULU TARAFINDAN 3 HAZRAN 2011 TARHNDE ONAYLANAN ve TESCL ETTRLEN, 30 EYLÜL 2011 TARHNDE TADL VE 4 EKM 2011

Detaylı

Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri Raporuna İlişkin Yöntemsel Açıklama

Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri Raporuna İlişkin Yöntemsel Açıklama Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri Raporuna İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Tanım... 3 II- Amaç... 4 III- Yöntem... 4 IV-Yayınlama

Detaylı

stanbul, 11 Ekim 2004 2004/1021

stanbul, 11 Ekim 2004 2004/1021 TÜRKYE SERMAYE PYASASI ARACI KURULULARI BRL Büyükdere Cad.No:173 I. Levent Plaza A-Blok Kat:4 34394 I. Levent-stanbul Tel : (212) 280 85 67 Faks : (212) 280 85 89 www.tspakb.org.tr stanbul, 11 Ekim 2004

Detaylı

Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama

Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Amaç... 3 II- Tanım... 3 III- Sınıflama... 5 IV- Yöntem...

Detaylı

Finansal Hesaplar 2013

Finansal Hesaplar 2013 Finansal Hesaplar 2013 İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I. Genel Değerlendirme...3 II. Mali Olmayan Kuruluşlar...5 III. Mali Kuruluşlar...6 IV. Genel Yönetim...8

Detaylı

BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI

BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI MADDE 1 01/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüe

Detaylı

GÖSTERGELERİ > > PİYASALAR: TÜRKİYE NİN HABER

GÖSTERGELERİ > > PİYASALAR: TÜRKİYE NİN HABER TÜRKİYE NİN GÖSTERGELERİ > > HABER Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ ala.aktas@gmail.com PROJEKSİYON PİYASALAR: Dokuz aylık borçlanma ve ödeme ile Eylül sonundaki stok 2007 Borçlanma 121,3 79,3 97,8 Borç ödemesi

Detaylı

AYGAZ. irket Finansal Göstergeleri (mn TL)

AYGAZ. irket Finansal Göstergeleri (mn TL) AYGAZ Aygaz 1Ç09 1Ç08 YoY 4Ç08 ÇoÇ 2008 2007 YoY Satı Gelirleri 811 893-9,1% 879-7,7% 3.579 3.190 12,2% Brüt Kar 167 100 67,0% 128 30,3% 476 406 17,4% VAFOK 142 70 102,2% 83 71,6% 336 258 30,4% Net Kar

Detaylı

Banka, Şube ve Personel Sayıları

Banka, Şube ve Personel Sayıları İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama

Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Amaç... 3 II- Tanımlar...

Detaylı

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Orta Vadeli Program. 22 Kasım 2013

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Orta Vadeli Program. 22 Kasım 2013 Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler ve Orta Vadeli Program 22 Kasım 201 Büyüme Tahminleri (%) 4, 4,1 Küresel Büyüme Tahminleri (%) 4,1,2,0 ABD Büyüme Tahminleri (%) 2,,,,,,1,6,6 2,8 2,6 2,4 2,2

Detaylı

A. K I S A L T M A L A R

A. K I S A L T M A L A R KKTC Merkez Bankası, 2004 Adres Bedreddin Demirel Caddesi, Lefkoa - KKTC Yazıma Adresi P.K. 857, Lefkoa- KKTC Telefon 0392-228 32 16 (10 Hat) Fax +0392-228 21 31 +0392-228 52 40 Telex 57493 Websitesi http://www.kktcmb.trnc.net

Detaylı

GRAFİK LİSTESİ. Grafik I.7.

GRAFİK LİSTESİ. Grafik I.7. GRAFİK LİSTESİ Grafik I.1. VIX Endeksi 1 Grafik I.2. itraxx Europe Crossover Endeksi 1 Grafik I.3. Gelişmiş Ülke Borsa Endeksleri 2 Grafik I.4. Seçilmiş Bazı Ülkelerde Büyüme Oranları 2 Grafik I.5. Seçilmiş

Detaylı

Bankacılık sektörü 2010 Ocak-Eylül dönemindeki gelişmeler. Ekim 2010

Bankacılık sektörü 2010 Ocak-Eylül dönemindeki gelişmeler. Ekim 2010 Bankacılık sektörü 2010 Ocak-Eylül dönemindeki gelişmeler Ekim 2010 Bu çalışma, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yayımlanan günlük veriler baz alınarak yapılmaktadır. Çalışmanın amacı,

Detaylı

Türk Bankacılık Sektörü

Türk Bankacılık Sektörü Hisse Senedi / Sektör Raporu Türk Bankacılık Sektörü 0/03/01 Tahsili gecikmi alacak oluumu ubat ayında hızlandı TL cinsi iletme kredileri büyümeyi saladı. BDDK nın açıkladıı haftalık bankacılık sektörü

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-IV

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-IV KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-IV A Ç I K L A M A Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Merkez Bankası tarafından hazırlanan Üç Aylık Bülten'de yer alan, bankaların

Detaylı

Gelişmeleri. Kasım m üçlü Ekonomi

Gelişmeleri. Kasım m üçlü Ekonomi Bankacılık k Sektörü Gelişmeleri Kasım m 2002 Güçlü Bankacılık, k, GüçG üçlü Ekonomi Bankacılık k sektöründe konsolidasyon Ticari Bankalar Kamu Özel Yabancı TMSF Kalkınma ve Yatırım Bankaları Kamu Özel

Detaylı

S R K Ü L E R : 2 0 0 8 / 3 2

S R K Ü L E R : 2 0 0 8 / 3 2 S R K Ü L E R : 2 0 0 8 / 3 2! " # $%&'( )*!! " #$!" ## $ %& &'()& & * + (,( %! # -.&%( & $/(%&& % 0 1 / # %(# 2 1 / (' 3'!! # % ##%.&% - ## (( '( 4% / (%&& % & 5'(67 8 / ('#3 ( 3'! (-.&% ## (( &&&! /

Detaylı

FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ İSTATİSTİKLERİ

FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ İSTATİSTİKLERİ FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ İSTATİSTİKLERİ HAZİRAN 2015 08.09.2015 Sayı: 2015-3 Son Güncelleme Tarihi: 03.09.2015 İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PARASAL VE FİNANSAL VERİLER MÜDÜRLÜĞÜ

Detaylı

CARİ AÇIK NEREYE KADAR?

CARİ AÇIK NEREYE KADAR? CARİ AÇIK NEREYE KADAR? Prof. Dr. Doğan CANSIZLAR ANKARA - 14 Aralık 2011 1 Türkiye Ekonomisindeki Bazı Eşitlikler -Ekonomik Büyüme = Artan Dış Açık -Artan Dış Açık = Artan Dış Borçlanma -Artan Dış Borçlanma

Detaylı

KKTC MERKEZ BANKASI PARA ARZI

KKTC MERKEZ BANKASI PARA ARZI KKTC MERKEZ BANKASI PARA ARZI İ Ç E R İ K I. KKTC MERKEZ BANKASI PARASAL BÜYÜKLÜK TANIMLARI (ÖZET) II. KKTC MERKEZ BANKASI PARA ARZI VERİLERİ III. PARASAL BÜYÜKLÜKLERDEKİ GELİŞMELER SUNUŞ Kurumumuzun kamuoyunu

Detaylı

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Finansal Piyasa Dinamikleri Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Neleri İşleyeceğiz? Finansal Sistemin Resmi Makro Göstergeler ve Yorumlanması Para ve Maliye Politikaları Merkez Bankası ve Piyasalar Finansal Piyasalardaki

Detaylı

Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi

Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi Sayı:48 Sayı:48 "!# $&%"')("( www.ette.gen.tr Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi ette tüketim endeksi, ekonomideki tüketim eilimlerini, kartla yapılan tüketimi baz alarak

Detaylı

HAZIRLAYAN. Nihat ULAŞ

HAZIRLAYAN. Nihat ULAŞ HAZIRLAYAN Nihat ULAŞ İZMİR, 27.11.2014 0 İÇİNDEKİLER Sayfa Firma Tanıtıcı Bilgiler. 1 Genel Ekonomik ve Sektörel Durum...2 Bilanço Analiz Formları.. 3-4 Gelir Tablosu Analiz Formları.5-6 Fon Akım Tablosu..7

Detaylı

Ek 4. Faaliyet Türleri Formu

Ek 4. Faaliyet Türleri Formu Ek 4 Faaliyet Türleri Formu Sıra Faaliyet Türleri Kurum/Kurulu 1 zin elgesi 2 1 Mevduat kabulü X 2 Katılım fonu kabulü 3 Nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme ilemleri X 4 Nakdî ve kaydî ödeme

Detaylı

TÜRKİYE DE KULLANILAN KREDİLER VE GETİRİLEN SİCİL AFFI

TÜRKİYE DE KULLANILAN KREDİLER VE GETİRİLEN SİCİL AFFI KONYA TİCARET ODASI TÜRKİYE DE KULLANILAN KREDİLER VE GETİRİLEN SİCİL AFFI Etüd-Araştırma Servisi Hakan KARAGÖZ KONYA-2009 İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ ii GİRİŞ..1 BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE DE KREDİLERİN DURUMU

Detaylı

Banka Bilançosunun Özellikleri Pazar, 26 Aralık 2010 18:24

Banka Bilançosunun Özellikleri Pazar, 26 Aralık 2010 18:24 Ticari bir işletme olarak bankaların belirli bir dönem içerisinde nasıl çalıştıklarını ve amaçlarına dönük olarak nasıl bir performans sergilediklerini değerlendirebilmenin yolu bankalara ait finansal

Detaylı

Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi. (e.t.t.e) Er can Tür kan. (ercan. turkan@tcmb. gov.

Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi. (e.t.t.e) Er can Tür kan. (ercan. turkan@tcmb. gov. Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi (e.t.t.e) Er can Tür kan (ercan. turkan@tcmb. gov. t r) Tür kiye Bankalar Bir lii 28 Kasım 2007 Sunum içerii* Tüketim

Detaylı

BÜLTEN. KONU: Menkul Kıymetlerin Vergilendirilmesi Hk 277 Nolu GVK G.T. Yayınlanmıtır

BÜLTEN. KONU: Menkul Kıymetlerin Vergilendirilmesi Hk 277 Nolu GVK G.T. Yayınlanmıtır Kültür Mah. 1375 Sk. No:25 Cumhuruiyet hanı K:5 35210 Alsancak - zmir-turkey Tel : + 90 232 464 16 16.. Fax: + 90 232 421 71 92. e-mail : info@psdisticaret.com..tr BÜLTEN SAYI :2010-054 Tarih: 27.12.2010

Detaylı

Banka, Şube ve Personel Sayıları

Banka, Şube ve Personel Sayıları İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 30 Ekim 2015

HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 30 Ekim 2015 HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 30 Ekim 2015 PARASAL VE FİNANSAL VERİLER MÜDÜRLÜĞÜ İÇİNDEKİLER 1. MERKEZ BANKASI SEÇİLMİŞ BİLANÇO KALEMLERİ VE PARA ARZI 2. BANKACILIK SEKTÖRÜ SEÇİLMİŞ BİLANÇO BÜYÜKLÜKLERİ

Detaylı

Sayı: 2012-35 / 13 Aralık 2012 EKONOMİ NOTLARI. Akım Verilerle Tüketici Kredileri Defne Mutluer Kurul

Sayı: 2012-35 / 13 Aralık 2012 EKONOMİ NOTLARI. Akım Verilerle Tüketici Kredileri Defne Mutluer Kurul Sayı: 212-3 / 13 Aralık 212 EKONOMİ NOTLARI Akım Verilerle Tüketici Kredileri Defne Mutluer Kurul Özet: Akım kredi verileri, kredilerin dönemsel dinamiklerini daha net ortaya koyabilmektedir. Bu doğrultuda,

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI TABLO LİSTESİ

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI TABLO LİSTESİ TABLO LİSTESİ Tablo I.1. Ödemeler Dengesi (Milyar ABD doları) 6 Tablo I.2. Cari İşlemler Açığını Finanse Eden Taraflar (Milyar ABD doları) 7 Tablo I.3. Seçilmiş Ekonomilerde Cari İşlemler Dengesinin GSYİH

Detaylı

Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama

Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosuna İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Amaç... 3 II- Tanımlar...

Detaylı

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir.

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir. .tr alan adlarını tescili, 1991 yılından itibaren, Türkiye'yi ilk olarak nternet'e balayan Üniversitemiz bünyesinde devam etmektedir. Bu kapsamda, bugün itibarı ile, toplam yaklaık 70,000 adet.tr uzantılı

Detaylı

GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla) GSYH (Milyar $, Cari Fiyatlarla)

GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla) GSYH (Milyar $, Cari Fiyatlarla) TÜRKİYE NİN GÖSTERGELERİ > > HABER Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ ala.aktas@gmail.com PROJEKSİYON OVP: 2011-2013 dönemini kapsayan orta program nihayet açıklandı. Program 2011-2013 dönemini kapsıyor, ancak

Detaylı

!" # $%! "# $$ $! " % % # $ &&& " '( % )* " '(

! # $%! # $$ $!  % % # $ &&&  '( % )*  '( !"#$%!" #$ %!"# $$$ %% &&&"'( )*"'( $% &%'#& $ $()*+"" $%#,(-"./$ &(*(%*#0#"121"314*11"1"/5 %$#%%0#"3% )"$*#%* &"! *#&% '" #*#6)#" $**)%& "(!+##,#(#-./(01###.#/23 ",#' -(+ 4 5( ( 6)#6(-'(+#)75(#89,9(:

Detaylı

Yurtdışına kâr transferi 8 yılda 54 milyar doları aştı

Yurtdışına kâr transferi 8 yılda 54 milyar doları aştı Tarih: 16.01.2011 Sayı: 2011/01 Yurtdışına kâr transferi 8 yılda 54 milyar doları aştı 2003-2010 yıllarını kapsayan 8 yılda, şirketlerin kâr aktarımı, faiz ödemeleri ve portföy yatırımları aracılığıyla,

Detaylı

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AYLIK EKONOMİK GÖSTERGELER EKİM 2015 Hazine Müsteşarlığı Matbaası Ankara, 22 Ekim 2015 İÇİNDEKİLER TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER i I. ÜRETİM I.1.1.

Detaylı

TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRK EXİMBANK (TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş.) DÜNYA BANKASI AVRUPA YATIRIM BANKASI İSLAM KALKINMA BANKASI Ortaklık Yapısı İlk özel

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-III

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-III KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2006-III A Ç I K L A M A Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Merkez Bankası tarafından hazırlanan Üç Aylık Bülten'de yer alan, bankaların

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

TEKSTL FNANSAL KRALAMA ANONM RKET ANA SÖZLEME TADL METNLER

TEKSTL FNANSAL KRALAMA ANONM RKET ANA SÖZLEME TADL METNLER TEKSTL FNANSAL KRALAMA ANONM RKET ANA SÖZLEME TADL METNLER AMAÇ VE KONU Madde 3/5 Kira alacaklarını iskonto ettirebilir. Bu alacakları teminata verebilir, temlik edebilir, Finansal Kiralama Kanunu ve bununla

Detaylı

2001 2013 Döneminde Türk Bankacılık Sektörü

2001 2013 Döneminde Türk Bankacılık Sektörü 2001 2013 Döneminde Türk Bankacılık Sektörü Prof. Dr. Sudi Apak Beykent Üniversitesi İçerik 2 Slayt 1 - Türk Bankalarında kurum riski bulunmaktadır. 140,00% Türk Bankacılık Sektörünün Aktif Büyüklüğü /

Detaylı

Finansal Hesaplar İstatistik Genel Müdürlüğü

Finansal Hesaplar İstatistik Genel Müdürlüğü Finansal Hesaplar İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I-Giriş... 2 II- Mali Kuruluşlar... 3 III. Genel Yönetim... 6 1 I-Giriş Son yıllarda uluslararası kuruluşlar

Detaylı

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için

Detaylı

HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 19 Kasım 2015

HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 19 Kasım 2015 HAFTALIK PARA VE BANKA İSTATİSTİKLERİ 19 Kasım 2015 PARASAL VE FİNANSAL VERİLER MÜDÜRLÜĞÜ İÇİNDEKİLER 1. MERKEZ BANKASI SEÇİLMİŞ BİLANÇO KALEMLERİ VE PARA ARZI 2. BANKACILIK SEKTÖRÜ SEÇİLMİŞ BİLANÇO BÜYÜKLÜKLERİ

Detaylı

GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN TASARRUF SAHPLER ÇN SRKÜLER

GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN TASARRUF SAHPLER ÇN SRKÜLER GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN TASARRUF SAHPLER ÇN SRKÜLER ÇIKARILMI SERMAYEMZ 80.000.000 YEN TÜRK LRASI NAKT KARILII, 120.000.000 YEN TÜRK LRASINDAN 200.000.000 YEN TÜRK LRASINA ARTIRILMAKTADIR. ARTIRILAN

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

!" # $%! "# $$ $! " % % # $ &&& " '( % )* " '(

! # $%! # $$ $!  % % # $ &&&  '( % )*  '( !"#$%!" #$ %!"# $$$ %% &&&"'( )*"'( $% &%'#& $ $()*+"" $%#,(-"./$ &(*(%*#0#"121"314*11"1"/5 %$#%%0#"3% )"$*#%* &"! *#&% '" #*#6)#" $**)%& "(!+##,#(#-./(01###.#/23 ",#' -(+ 4 5( ( 6)#6(-'(+#)75(#89,9(:

Detaylı

Seçilmiş Haftalık Veriler* 3 Temmuz 2015

Seçilmiş Haftalık Veriler* 3 Temmuz 2015 Seçilmiş Haftalık Veriler* 3 Temmuz 215 Sermaye Piyasaları ve Makro Ekonomik Araştırmalar *BDDK ve TCMB nin 26 Haziran 215 haftasına ait haftalık istatistiklerinden derlenmiştir. Jun-9 Nov-9 Apr-1 Sep-1

Detaylı

GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN ORTAKLARIN YEN PAY ALMALARINA LKN SRKÜLER

GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN ORTAKLARIN YEN PAY ALMALARINA LKN SRKÜLER GSD HOLDNG ANONM RKET'NDEN ORTAKLARIN YEN PAY ALMALARINA LKN SRKÜLER ÇIKARILMI SERMAYEMZ 50.000.000 YEN TÜRK LRASI NAKT KARILII, 200.000.000 YEN TÜRK LRASINDAN 250.000.000 YEN TÜRK LRASINA ARTIRILMAKTADIR.

Detaylı

12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ocak ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi olan -5,2 Milyar doların altında -4,88 milyar dolar olarak geldi. Ocak ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre

Detaylı

Seçilmiş Haftalık Veriler* 17 Haziran 2016

Seçilmiş Haftalık Veriler* 17 Haziran 2016 Seçilmiş Haftalık Veriler* 17 Haziran 216 Sermaye Piyasaları ve Makro Ekonomik Araştırmalar *BDDK ve TCMB nin 1 Haziran 216 haftasına ait haftalık istatistiklerinden derlenmiştir. Jun-9 Nov-9 Apr-1 Sep-1

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN 2015 YILINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN 2015 YILINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME TÜRKİYE EKONOMİSİNİN YILINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME İÇİNDEKİLER: 1) REEL KESİM 1-a) Büyüme 1-b) Sanayi 1-c) İstihdam 2) FİNANSAL KESİM 2-a) Fiyatlar 2-b) Parasal Göstergeler 2-c) Finansal Yatırım Araçları

Detaylı

BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ

BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ BİLGİ YÖNETİMİ DAİRESİ EKİM 2006-5 Görüş ve Önerileriniz İçin E-posta : beklentianketi@bddk.org.tr Tel: (312)

Detaylı

tepav Küresel Kriz e Karşı ş TEPAV Politika Önerileri TBB İstanbul , 28 Nisan 2009

tepav Küresel Kriz e Karşı ş TEPAV Politika Önerileri TBB İstanbul , 28 Nisan 2009 tepav Küresel Kriz e Karşı ş TEPAV Politika Önerileri TBB İstanbul, 28 Nisan2009 Küresel Krize Karşı TEPAV Politika Önerileri Slide 2 Çerçeve Krizi Türkiye ye taşıyan kanallar Krizin Türkiye üzerindeki

Detaylı

Ulusal Finans Sempozyumu Dr. İbrahim M. Turhan Başkan Yardımcısı

Ulusal Finans Sempozyumu Dr. İbrahim M. Turhan Başkan Yardımcısı Ulusal Finans Sempozyumu Dr. İbrahim M. Turhan Başkan Yardımcısı 13 Ekim 2011 Malatya KÜRESEL KRİZ ORTAMINA NASIL GELİNDİ? Net Bugünkü Değer Yöntemi Varlık fiyatlarının indirgenmiş nakit akımları (Net

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI GRAFİK LİSTESİ

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI GRAFİK LİSTESİ GRAFİK LİSTESİ Grafik I.1. VIX Endeksi 1 Grafik I.2. itraxx Europe Crossover Endeksi 1 Grafik I.3. Gelişmiş Ülke Döviz Kurları 2 Grafik I.4. ABD 10 Yıllık Devlet Tahvili Getirisi 2 Grafik I.5. Gelişmiş

Detaylı

Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama

Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Tanım... 3 II- Amaç... 3 III- Yöntem... 3 IV- Yayımlama

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

HAFTALIK MENKUL KIYMET İSTATİSTİKLERİ (23.09.2015 TARİHİ İTİBARIYLA)

HAFTALIK MENKUL KIYMET İSTATİSTİKLERİ (23.09.2015 TARİHİ İTİBARIYLA) HAFTALIK MENKUL KIYMET İSTATİSTİKLERİ (23.09.2015 TARİHİ İTİBARIYLA) İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PARASAL VE FİNANSAL VERİLER MÜDÜRLÜĞÜ 1 Ekim 2015 TABLO- 1 YURTDIŞINDA YERLEŞİK KİŞİLERİN PORFÖYÜNDEKİ HİSSE

Detaylı

BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ

BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ BİLGİ YÖNETİMİ DAİRESİ OCAK 2011 22 Görüş ve Önerileriniz İçin: E-posta: beklentianketi@bddk.org.tr Tel: (312)

Detaylı

Amaç ve Kapsam. Yetki ve Sorumluluk

Amaç ve Kapsam. Yetki ve Sorumluluk TEKSTL BANKASI A.. Amaç ve Kapsam Tekstil Bankası A.. (Tekstilbank) bilgilendirme politikası; Bankacılık Kanunu ve bu kanuna ilikin düzenlemeler, Sermaye Piyasası Mevzuatı, Türk Ticaret Kanunu, stanbul

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-III

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-III KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-III A Ç I K L A M A Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Merkez Bankası tarafından hazırlanan Üç Aylık Bülten'de yer alan, bankaların

Detaylı

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.50 Altın (USD) 1,225 Ekim 18 EUR/TRY 6.24 Petrol (Brent) 76.2 BİST - 100 90,201 Gösterge Faiz 24.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 5.21% -11.0% 25.2% 10.8%

Detaylı

Grafik I.1.1 Küresel ve Gelişmiş Ülkelerde Büyüme Oranları... 5. Grafik I.1.2 İmalat Sanayi PMI Endeksleri... 6

Grafik I.1.1 Küresel ve Gelişmiş Ülkelerde Büyüme Oranları... 5. Grafik I.1.2 İmalat Sanayi PMI Endeksleri... 6 Grafikler I. Finansal İstikrarı Etkileyen Uluslararası ve Ulusal Gelişmeler I.1. Uluslararası Gelişmeler Grafik I.1.1 Küresel ve Gelişmiş Ülkelerde Büyüme Oranları... 5 Grafik I.1.2 İmalat Sanayi PMI Endeksleri...

Detaylı

Seçilmiş Haftalık Veriler* 27 Şubat 2015

Seçilmiş Haftalık Veriler* 27 Şubat 2015 Seçilmiş Haftalık Veriler* 27 Şubat 215 Sermaye Piyasaları ve Makro Ekonomik Araştırmalar *BDDK ve TCMB nin 2 Şubat 215 haftasına ait haftalık istatistiklerinden derlenmiştir. Jun-9 Oct-9 Feb-1 Jun-1 Oct-1

Detaylı

EK-1 YABANCI PARA NET GENEL POZİSYON / ÖZKAYNAK STANDART ORANI BİLDİRİM CETVELİ

EK-1 YABANCI PARA NET GENEL POZİSYON / ÖZKAYNAK STANDART ORANI BİLDİRİM CETVELİ EK-1 YABANCI PARA NET GENEL POZİSYON / ÖZKAYNAK STANDART ORANI MEVDUAT BANKASI A.Ş./KALKINMA VE YATIRIM BANKASI Kapanış Kuru: Hesaplama Tarihi: Sıra No Hesap Kodu Hesap Adı DÖVİZ VARLIKLARI Bin YTL I -

Detaylı

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ : ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ Genel Çerçeve Makroekonomik, Politik ve veyasal Çevre Rekabet Edebilirliliin Mikroekonomik Temelleri irket irket Stratejisi Stratejisi Mikroekonomik Mikroekonomik

Detaylı

TÜRKİYE HALK BANKASI. A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

TÜRKİYE HALK BANKASI. A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU TÜRKİYE HALK BANKASI. A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2006) ( 31/12/2005) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 119.404

Detaylı

Haftalık Piyasa Beklentileri. 10 Kasım 2014

Haftalık Piyasa Beklentileri. 10 Kasım 2014 Haftalık Piyasa Beklentileri 10 Kasım 2014 1 Kas 13 Ara 13 Oca 14 Şub 14 Mar 14 Nis 14 May 14 Haz 14 Tem 14 Ağu 14 Eyl 14 Eki 14 BIST Hisse Senetleri BIST 100 Endeksinde geçtiğimiz hafta 81,000 seviyesine

Detaylı

TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/09/2006) ( 31/12/2005) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 89.421

Detaylı

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş PARA PİYASASI LİKİT EMEKLİLİK YATIRIM FONU(KAMU) YILLIK RAPOR

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş PARA PİYASASI LİKİT EMEKLİLİK YATIRIM FONU(KAMU) YILLIK RAPOR ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş PARA PİYASASI LİKİT EMEKLİLİK YATIRIM FONU(KAMU) YILLIK RAPOR Bu rapor ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş Para Piyasası Likit Emeklilik Yatırım Fonu(KAMU) Emeklilik Yatırım Fonu nun

Detaylı

TEBLİĞ. Önemli Sektörler/Karşı taraflar Krediler Karşılıklar. Donuk (Karşılık Yönetmeliği)* Temerrüt (Üçüncü Aşama)

TEBLİĞ. Önemli Sektörler/Karşı taraflar Krediler Karşılıklar. Donuk (Karşılık Yönetmeliği)* Temerrüt (Üçüncü Aşama) 20 Eylül 2017 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 30186 (Mükerrer) TEBLİĞ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: BANKALARCA KAMUYA AÇIKLANACAK FİNANSAL TABLOLAR İLE BUNLARA İLİŞKİN AÇIKLAMA VE DİPNOTLAR

Detaylı

2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU TARTIŞMA METNİ 2003/6 http://www.tek.org.tr 2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Zafer Yükseler Aralık, 2003

Detaylı

Haftalık Piyasa Beklentileri. 27 Ekim 2014

Haftalık Piyasa Beklentileri. 27 Ekim 2014 Haftalık Piyasa Beklentileri 27 Ekim 20 1 BIST Hisse Senetleri BIST 100 Endeksinde düşen petrol fiyatlarının makro dengelere olumlu etkisi ve global hisse piyasalarında olumlu seyir paralelinde tepki yükselişi

Detaylı

T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU EK1-A T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2

İÇİNDEKİLER. BDDK, Veri ve Sistem Yönetimi Daire Başkanlığı 2 İÇİNDEKİLER Banka, Şube ve Personel Sayıları... 1 Seçilmiş Bilanço Kalemleri... 2 Bilanço İçi Büyüklükler... 4 Bilanço Dışı Büyüklükler. 5 Temel Büyüklüklere İlişkin Gelişim. 7 Kârlılık... 8 Krediler...

Detaylı

Bankacılık sektörü. 2011 değerlendirmesi ve 2012 yılı beklentileri

Bankacılık sektörü. 2011 değerlendirmesi ve 2012 yılı beklentileri Bankacılık sektörü 2011 değerlendirmesi ve 2012 yılı beklentileri Şubat 2012 İçerik Bankacılık sektörünü etkileyen gelişmeler ve yansımalar 2012 yılına ilişkin beklentiler Gündemdeki başlıca konular 2

Detaylı

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/09/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 13.795 25.923 39.718 11.080 16.987

Detaylı

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU Denetimden Geçmiş Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 10.796

Detaylı