KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ UZAKTAN KUMANDALI YATAK

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ UZAKTAN KUMANDALI YATAK"

Transkript

1 T.C. KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü BĠTĠRME PROJESĠ UZAKTAN KUMANDALI YATAK Hakkı MOLLAHASANOĞLU Ahmet AVCI Özgün AĞAN DANIġMAN Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ Mayıs, 2014 TRABZON

2 T.C. KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü BĠTĠRME PROJESĠ UZAKTAN KUMANDALI YATAK Hakkı MOLLAHASANOĞLU Ahmet AVCI Özgün AĞAN DANIġMAN Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ Mayıs, 2014 TRABZON

3 LĠSANS BĠTĠRME PROJESĠ ONAY FORMU Hakkı MOLLAHASANOĞLU, Ahmet AVCI ve Özgün AĞAN tarafından Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ yönetiminde hazırlanan UZAKTAN KUMANDALI YATAK baģlıklı lisans tasarım projesi tarafımızdan incelenmiģ, kapsamı ve niteliği açısından bir Lisans Bitirme Projesi olarak kabul edilmiģtir. DanıĢman : Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ... Jüri Üyesi 1 : Prof. Dr. Ġsmail H. ALTAġ Jüri Üyesi 2 : Prof. Dr. A. Sefa AKPINAR Bölüm BaĢkanı : Prof. Dr. Ġsmail H. ALTAġ iii

4 ÖNSÖZ Tasarım projesi olarak verilen Uzaktan Kumandalı Yatak projemiz üzerine yapılan araģtırmalar, edinilen bilgiler ve projeye temel oluģturacak fikirlere yön vermek adına birtakım teorik çalıģmalar içermektedir. Projemizi oluģturmak için araģtırmalarımız sırasında yazılı kaynaklar, internet, çizim programları ve diğer kaynaklardan yararlanılmıģtır. YapmıĢ olduğumuz çalıģmanın daha ileri gitmesi adına bir temel oluģturması hedeflenen proje, bir grup çalıģmasıdır. Bu bitirme projesinin danıģmanlığını yürüten, yaptığımız çalıģmalarda bize yol gösteren çok değerli, Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ hocamıza teģekkür ederiz. Ayrıca bizleri bu günlere getirmek için emek sarf eden, bütün zorluklara rağmen desteklerini esirgemeyen ailelerimize Ģükranlarımızı sunuyoruz. Hakkı MOLLAHASANOĞLU Ahmet AVCI Özgün AĞAN Mayıs, 2014 iv

5 ĠÇĠNDEKĠLER LİSANS BİTİRME PROJESİ ONAY FORMU... iii ÖNSÖZ... iv ÖZET... vii ŞEKİLLER DİZİNİ... viii ÇİZELGELER DİZİNİ... ix SEMBOLLER ve KISALTMALAR... x 1. GİRİŞ Projenin Tanımı ve Varılmak İstenen Hedef TEORİK ALTYAPI Uzaktan Kumanda Uzaktan Kumanda Nedir? Uzaktan Kumanda Kullanım Alanları Çalışma Şekli Dört Kanal Radyo Kontrol RF Haberleşme Radyo Çalışmasının Temeli Radyo Frekans Spektrumu Doğru Akım Motorları Doğru Akım Motorlarının Yapısı Gövde Stator Rotor Doğru Akım Motorunun Çalışması Sağ El Prensibi DA Motorlarının Kullanım Alanları Sınır Anahtarları Sınır Anahtarı Nedir? Sınır Anahtarlarının Tipleri ve Seçimi Sınır Anahtarlarının Uygulama Alanları Sınır Anahtarlarının Sensörlerle Karşılaştırılması Dişliler ve Sonsuz Vida Dişli Çarkların Tanımı ve Çeşitleri Sonsuz Vida ve Karşılık Dişlileri v

6 Sonsuz Vidaların Tanımı ve Kullanıldığı Yerler Sonsuz Vida Hesaplamaları TASARIM Elektriksel Devre Mekanik Devre Sistemin Genel Blok Diyagramı DENEYSEL ÇALIŞMALAR Motor Seçimi DA Motorunun Montajı Doğrusal DA Tahrik Motoru Uzaktan Kumanda Lambanın Bağlanması Fanın Bağlanması Motorun Bağlanması Çağrı Butonu Elektriksel Sistemin Genel Bağlantı Şeması Sistemin Genel Görünümü Deneysel Hesaplamalar SONUÇLAR YORUMLAR ve DEĞERLENDİRME KAYNAKLAR STANDARTLAR ve KISITLAMALAR FORMU EKLER ÖZGEÇMİŞ vi

7 ÖZET Bu proje, hastanelerde bulunan hasta odalarının tasarımında temel oluģturmayı amaçlayan bir projedir. Hasta odalarında bulunan tüm elektrik-elektronik cihazların kontrolü uzaktan kumanda ile kablosuz olarak sağlanabilecektir. Ayrıca hasta yataklarının kontrolü de uzaktan kumanda sistemi ile sağlanmıģtır. Kimi zaman yataktaki hasta kimi zamansa yatağa belirli bir uzaklıktaki kiģi, yatağa istenilen komutları uzaktan kumanda ile verilebilmektedir. Yatağın istenilen konuma getirilmesi için kumandadan verilecek komut ile devredeki sınır anahtarlarının (açma ya da kapama) konumları değiģtirilerek DA motoruna akım akması sağlanır. DA motorunun çalıģmasıyla mekanik sistem devreye girerek yatağın hareketi sağlanmıģtır. Yatağın getirilen konumunun eski haline getirilmesi için kumandadan gelecek sinyalle, sınır anahtarları önceki konumlarının tersine getirilerek DA motoru ters yöne döndürülür. DA motorun bu hareketi sonucu mekanik sistem ile yatak tekrar eski pozisyonuna getirilmiģ olur. Proje 2 ana kısımdan oluģmaktadır. Bunlar; 1) Kumanda ile sinyal gönderilerek sınır anahtarlarının açma ya da kapamaya gitmesi, 2) DA tahrik motoruna gelen enerji ile mekanik sistemin harekete geçmesi. Burada önemli olan etkenlerden biri hastanın ağırlığıdır. Bu nedenle belli standartların üzerinde bir moment üretimi gerçekleģtirilmeye çalıģılmıģtır. Kumanda kontrolü dıģarıdan biri veya hastanın kendisi de olabilmektedir. YaklaĢık olarak 2-3 saniye içerisinde konumlandırma ve biçimlendirme Ģekli olabilmektedir. Proje üzerinde kullanılan yatak cinsi özel yapım olup ortopedik ve özel bir bileģimden oluģmuģ ve her türlü Ģekil alabilecek niteliktedir. Belli ebatlarda yapılmıģ olup üretimi yapılabilir özelliktedir. vii

8 ġekġller DĠZĠNĠ ġekil 1. Dört kanal radyo kontrol seti... 5 ġekil 2. Uzaktan kumanda alıcı devresi... 6 ġekil 3. Uzaktan kumanda verici devresi... 7 ġekil 4. Doğru akım motorlarının yapısı ġekil 5. Stator eģdeğer devresi ġekil 6. Rotor eģdeğer devresi ġekil 7. Yatağın mekanik kısmı ġekil 8. Sistemin genel blok diyagramı ġekil 9. DA motoru ve kısımları ġekil 10. Sistemde kullanılan doğrusal DA tahrik motoru ġekil 11. Dört kanallı uzaktan kumanda ġekil 12. Lambanın uzaktan kumandaya bağlanması ġekil 13. Fanın uzaktan kumandaya bağlanması ġekil 14. Motorun uzaktan kumandaya bağlanması ġekil 15. Çağrı butonunun elektriksel devresi ġekil 16. Elektriksel sistemin bağlantı Ģeması ġekil 17. Sistemin genel görünümü ġekil 18. DA motorunun Gerilim / Akım ve Hız diyagramı viii

9 ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ Çizelge 1. ÇalıĢma takvimi... 2 Çizelge 2. Radyo frekansının frekans spektrumu... 9 Çizelge 3. Doğrusal DA tahrik motorlarının genel özellikleri Çizelge 4. Sistemde kullanılan doğrusal DA tahrik motorunun genel özellikleri Çizelge 5. Tahrikli DA motoru deneysel hız sonuçları Çizelge E.3. Maliyet tablosu ix

10 SEMBOLLER ve KISALTMALAR A cm DA : Amper : Santimetre : Doğru Akım DDATM : Doğrusal Doğru Akım Tahrik Motoru () EMK ISM Hz km kg LNA LO ma mm N NA NK RF sn UHF V W : Elektromotor Kuvveti : Industrial Scientific Medical : Hertz : Kilometre : Kilogram : Low Noise Amplifer : Lokal Osilatör : Miliamper : Milimetre : Newton : Normalde Açık : Normalde Kapalı : Radyo Frekansı : Saniye : Ultra High Frequency : Volt : Watt x

11 1. GĠRĠġ Günümüzde teknoloji her alanda ilerleme kaydettiği gibi, sağlık sektöründe de oldukça yükselen bir ivmeyle yoluna devam etmektedir. Bu ilerleme de insan yaģamında karģılaģtıkları sorunları azaltmıģ, yapılan iģin verimini artırmıģ ve daha fazla zaman kazanılması gibi olumlu etkileri meydana getirmiģtir. Bu hususta atılan en önemli adımlar ise sağlık sektöründedir. Bizim projemizde ise temel amacımız ülkemizdeki hastanelerimizde, hastaların daha rahat ve etkin bir Ģekilde günümüz teknolojisinin sunduğu imkânlardan faydalanmasını sağlamaktır. Ülkemizde birçok hastanemizde hasta yakını, doktor vb. kiģiler tarafından hastanın ameliyat sırasında veya dinlenme esnasında gerekli konuma getirilmesi için yardım alınmaktadır. Ama günümüzde geliģen teknolojiyle bu sistem artık yerini yavaģ yavaģ kontrollü ve kumandalı yataklara bırakmaktadır. Hastanelerde kullanılan hasta yataklarının gün geçtikçe daha da teknolojik, ergonomik, hasta gereksinimlerine cevap vermesi hızlanmıģtır. Hastanede yatmakta olan hastalar, yatak konumları doktorları ve gözetimi altında oldukları kiģiler tarafından kumanda ile rahat kontrol etmektedir. Hasta, ayak, boyun ve baģ kısımlarını kendini zorlayıp hareket ettirmek yerine, uzaktan kontrollü bir kumanda vasıtasıyla, yatak baģ ve ayak kısımları baģta olmak üzere yatağın birçok kısmına istenilen konumlar verilmektedir. Bu Ģekildeki bir kontrol hem hastane ortamında daha sterilize hem de daha hızlı bir Ģekilde gerçekleģtirmektedir. Hastalar gerektiğinde de kendilerine bakıcı, hemģire, refakatçi gibi yardımcı kiģilerin yardımları olmadan, hemen yanı baģlarında bulunacak olan kumanda ile yataklarının konumlarını istediği zaman istediği pozisyona getirebilmeleri sağlanmıģtır. Bizim projemizde var olan bu teknolojiden farklı olarak kontrol sistemi, uzaktan kumanda ile sağlanmaktadır. Hasta yakını hastanın yanına gitmeden uzaktan kumanda sistemi ile hastanın ihtiyaçlarına cevap verebilmektedir. Ayrıca hasta elindeki uzaktan kumanda sayesinde, baģkalarına ihtiyaç duymadan; odadaki tüm cihazların kontrolü yapılabilecektir. Örneğin klimayı açabilecek, lambayı yakıp söndürebilecek, yatağını istediği pozisyona getirebilecektir. Birçok kumanda sisteminde kullanılmakta olan sınır anahtarları yardımıyla, bu kontrol iģlemi tek bir elden yapılmaktadır. DüĢük maliyet ile tasarlanan uzaktan kumandalı yatak 1

12 projesi ülkemizdeki insanlarımızın yaģam kalitesini bir nebze olsun daha ileri taģıyabilmesi amaçlanmıģtır Projenin Tanımı ve Varılmak Ġstenen Hedef Uzaktan kumandalı yatak adlı proje RF haberleģmesini kullanılarak çok kanallı uzaktan kumanda sistemi ile sınır anahtarları kullanılan elektronik devrelerin komuta edilmesini sağlayan bir projedir. Bu proje de; mevcut sistemde kullanılan, butonlarla kablolu olarak kontrol edilen yatakların yerine uzaktan kablosuz olarak kontrol edilebilen bir kumanda devresi tasarlayarak yatakların kontrol edilmesi amaçlanmıģtır. Hatta çok kanallı kumandaların kullanılmasıyla; yatağın pozisyon kontrolü dıģında, oda da bulunan diğer cihazların da kontrolü yapılabilecektir. Örneğin; hasta elinde ki kumanda ile yatağın pozisyonu dıģında oda da bulunan klimayı ya da lambayı açıp kapatabilecektir. Çizelge 1 de bir yarıyıl dönemine yayılan çalıģma takvimi gösterilmiģtir. Çizelge 1. ÇalıĢma takvimi YAPILAN İŞ EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN Tez konusunun detaylı araştırılması Gerekli Malzemelerin tespiti ve temini Tasarım çalışmaları Sistem çalışmasının denetlenmesi Deneysel çalışmalar Tez yazımı ve teslimi Sunum 2

13 2. TEORĠK ALTYAPI Tasarlanan sistemin gerçekleģtirilmesi için çeģitli malzemeler kullanılmıģtır. Bu bölümde kullanılan malzemeler ve yöntemler hakkında bilgi verilip ne amaçla kullanıldıkları anlatılacaktır Uzaktan Kumanda Uzaktan Kumanda Nedir? Uzaktan kumanda verici bir cihazın; kızılötesi, radyo frekansı gibi sinyal türü kullanılarak alıcı cihaza komut göndermesi ve aktif olmasını sağlayan bir komuta cihazıdır. Günümüzde televizyondan oyuncaklara, klimalardan armatürlere kadar birçok cihazda uzaktan kumanda ile cihazlar kablolu veya kablosuz kontrol edilebilmektedir. Burada ki amaç belli bir mesafede, uyumlu cihazları kontrol yani kumanda edebilmektir. Proje de kullanılan uzaktan kumanda radyo frekansı ile haberleģmeyi sağlamaktadır ve bundan sonra vereceğimiz bilgiler, radyo frekansı ile haberleģmeyi sağlayan uzaktan kumanda cihazları içindir Uzaktan Kumanda Kullanım Alanları Genel olarak düģünürsek elektrik ile çalıģan ve herhangi bir anahtar ile komut edilen her cihazı kablosuz uzaktan kumanda ile kontrol edebiliriz. Günümüzde de birçok alanda kullanılmaktadır. Bunların baģında ise her türlü açma-kapama olayları gelmektedir. Garaj site kapıları, kapı otomatikleri en yaygın kullanılan örnekleridir. Açma- kapama olaylarının dıģında endüstriyel ekipmanlarının kontrolü, güvenlik kameralarının yönünü çevirme, ıģıklandırma kontrolleri, otomobilde fonksiyon kumandaları hatta perde kontrollerinde bile kullanılmaktadır. Bu proje de ise uzaktan kumanda ile yatağın konum kontrolü dıģında alarm sisteminin ve lambalarında kontrolü sağlanacaktır. Kontrol edilen cihazların sayısına bağlı

14 olarak uzaktan kumandanın kanal sayısı arttırılır. Tek kanallıdan baģlayarak 16 kanallı kumanda cihazları piyasada kullanılmaktadır ÇalıĢma ġekli Uzaktan kumanda sisteminin temel olarak iki tür çalıģma durumu vardır. Bunlardan ilki momentary model denilen yöntemdir. Bu yöntemde butona bastığımızda çıkıģ aktif olur, butona basılı tuttuğumuz sürece çıkıģ aktif kalacaktır. Elimizi butondan çektiğimizde yani verici sinyali kestiğimiz zaman röle tekrar eski konumuna (kapalı) dönecektir. Uzaktan kumandanın çalıģma prensiplerinden diğeri ise; toggle kumanda butonları ile sistem kontrolü (latch model) dür. Bu kontrol sisteminde, her buton bir çıkıģı açar-kapatır. Bir kere butona bastığımızda ilgili çıkıģ aktif hale gelir ve beklemeye baģlar. Aynı butona ikinci kez bastığımızda ise çıkıģ kapanır. Bu projede de bu sistem kullanılacaktır [1] Dört Kanal Radyo Kontrol Uzaktan kumanda ile ilgili buraya kadar anlatılanlar, uzaktan kumanda ile ilgili genel bilgilerdi. AĢağıda ise projede kullanılan, hızlı anahtarlama tekniği ile çalıģan yüksek performanslı dört röle çıkıģlı radyo kontrol seti tanıtılacaktır [2]. 4

15 V DC Ortak giriģiler ġekil 1. Dört kanal radyo kontrol seti ġekil 1 de ki gibi uzaktan kumanda V ile (DA) ile çalıģabilmektedir. Bu proje de 12 V (DA) kullanılacaktır. 4 kanal için ortak giriģler de Ģekilde gösterilmiģtir. Ayrıca giriģ ve normalde açık (NA) portlar için bağlantı Ģekli gösterilmiģtir. Kanalların açık ya da kapalı olduğu durumlar için ön bilgi edinmek için led diyotlardan faydalanılır. Diyotlar ıģıldayarak hangi portun açık olduğu hakkında bilgi verirler. Uzaktan kumanda devresi tasarlanırken, devrede her kanal için ayrı ayrı jumper portları yer almaktadır. Bu jumper portları sayesinde yukarıda bahsedilen çalıģma modlarının (toggle ve momentary) seçimi yapılabilmektedir. Proje de kullanılan bu dört kanallı radyo frekanslı haberleģme kullanılan kontrol setinin teknik özellik ve performansı ile ilgili bilgiler aģağıda yer almaktadır. 5

16 Uzaktan Kumanda Alıcı-Verici Devresi ġekil 2 ve ġekil 3 te uzaktan kumandanın alıcı ve verici devreleri gösterilmiģtir. ġekil 2. Uzaktan kumanda alıcı devresi 6

17 ġekil 3. Uzaktan kumanda verici devresi 2.3. Kablosuz HaberleĢme Her geçen gün daha da geliģen haberleģme teknolojisi, genel olarak iki baģlık altında toplanmaktadır. Bunlar kablolu ve kablosuz haberleģmelerdir. Kablolu haberleģmede yüksek hızlarda iletim ve haberleģme gerçekleģmektedir ancak her alanda ve uzunlukta kablo kullanımı mümkün olmayan uydu, mobil haberleģmeleri gibi yerlerde; kablosuz haberleģme kullanmak zorunlu hale gelmektedir. Günümüz teknolojisinde en sık kullanılan kablosuz haberleģme, radyo frekansı (RF) haberleģmesidir. Bu projede de kullanılan haberleģme türü, radyo frekansı haberleģmesidir. ġekil 4 te kablosuz haberleģme diyagramı gösterilmiģtir. Yukarıda verilen sistem ile ilgili ve kablosuz haberleģmenin çalıģma prensibi, RF haberleģme bölümünde açıklanacaktır. 7

18 RF HaberleĢme Bu projede radyo frekanslı tabanlı iletiģim kullanıldığı için bu bölümde bu konuyla ilgili genel olarak bilgi verilecektir. Hayatımızda sıkça kullanılan bu haberleģme sayesinde uzaktan kablosuz haberleģme yapılabilmektedir. UHF bandında kablosuz haberleģme yapabilmek için sinyal gönderebilen bir vericiye ve bu sinyalleri alan bir alıcıya ihtiyaç vardır. UHF bandında çalıģan RF modüler kullanılarak kablosuz haberleģme sağlanabilmektedir. Radyo frekansı üreten cihaz bir antene bağlanır ve bu cihazın ürettiği dalga enerjisi, radyo dalgası olarak yayılır. Yayılan bu dalgalar baģka bir anten tarafından alınıp baģka bir radyo frekans alıcısına aktarılırsa verici ile alıcı arasında bir bağlantı kurulmuģ olur. Bilgilerin de yayılan bu dalgalar üzerinden alıcı-verici arasında haberleģme sağlanmasına RF haberleģme denir Radyo ÇalıĢmasının Temeli Radyo antenlerinde, oluģan dalganın elektrik alanı antene paraleldir. Dolayısıyla; dalgalar sinyallerin alıcıya ileten alıcı antenden geçerken elektrik alan iletkene paralelse iletkendeki elektronları aģağı-yukarı hareket ettirecektir. Alıcı da bu hareketi algılayacak ve sinyali iģleme alıp iletimi sağlayacaktır. Radyo dalgalarının yayılması frekansa bağlıdır. Yayılan bu dalganın frekansı ile iletkenden akan alternatif akımın salınım hızları eģittir. Frekans arttıkça radyo dalgaları, çevredeki olumsuz etkilerden ( yağmur, rüzgar, dağlar vb.) daha çok etkilenir. Hava ve boģluk ortamlar için tanımlanan serbest uzayda, dalgalar ıģık hızında (C) hareket etmektedir. Belli bir frekanstaki dalga boyu Ģu formülle belirlenir: C=ƒ ƛ C: ıģık hızı (1) Yukarıdaki formülde de görüldüğü gibi, frekans ile dalga boyu ters orantılı olarak değiģmektedir. Dalga boyu arttıkça frekans azalacaktır. 8

19 Radyo Frekans Spektrumu Teknolojinin her geçen gün geliģmesinde, radyo frekans spektrumunu kullanan haberleģme araçlarının katkısı büyüktür. Radyo frekans spektrumu yaklaģık bir asır önce ortaya atılmıģ ve o zamanlar sadece askeri deneme amaçlı olarak kullanılmıģtır. Ancak günümüzde bilgiye ulaģmada ve etkin bir biçimde kullanılmasında, polis, itfaiye gibi kamuya hizmet veren araçlarda, hava ve deniz ulaģımında güvenli taģımacılığın sağlanmasında, hava tahminlerinde vb. birçok alanda radyo frekansı altyapısından yararlanılmaktadır. Özetlemek gerekirse teknolojinin daha da geliģmesinde radyo frekans spektrumu kaynak olacaktır. Çizelge 2. Radyo frekansının frekans spektrumu Tanım Band Frekans (f) Dalga Boyu (ʎ) AĢırı DüĢük Frekanslı ELF Hz km Ses Frekansı VF khz km Çok DüĢük Frekans VLF 3-30 khz km DüĢük Frekans LF khz 10-1 km Orta Dereceli Frekans MF MHz km Yüksek Frekans HF 3-30 MHz m Çok Yüksek Frekans VHF MHz 10-1 m Ultra Yüksek Frekans UHF MHz cm Süper Yüksek Frekans SHF 3-30 GHz 10-1 cm AĢırı Yüksek Frekans EHF GHz 10-1 mm Çizelge 2 de radyo dalgalarının frekans spektrumu üzerindeki frekans aralıkları, bant geniģlikleri ve dalga boyları gösterilmiģtir. HaberleĢme sistemlerinde yukarıda belirtilen bantların belli bölümleri kullanılmakta ve bu radyo frekans sistemindeki belirli bölümlerin nasıl kullanılacağına iliģkin düzenlemeler bulunmaktadır. Industrial Scientific Medical Band (ISM), telsiz iletiģiminde kullanılan ve herhangi bir lisansa gerek duymadan, belli bir çıkıģ gücünde yayın yapan bir banttır. 9

20 2.4. Doğru Akım Motorları Doğru Akım Motorlarının Yapısı Doğru akım motorları, üç ana kısımdan oluģur. Bunlar gövde, stator (duran kısım, indüktör) ve rotor (endüvi, dönen kısım)dur. ġekil 4 te DA motorunun yapısı gösterilmiģtir. ġekil 4. Doğru akım motorlarının yapısı Gövde DıĢtan gelecek mekanik darbelere karģı makinayı koruma amacıyla yapılan gövde genellikle dökme demirden ve radyatör dilimlerine benzer Ģekilde çıkıntılı olarak yapılır. Bu çıkıntılar dıģ ortama gösterilen yüzeyi arttırarak makinanın daha çabuk soğumasını sağlar. Makina gövde üzerinde bulunan ayaklarla zemine monte edilir ve kulak denilen vidalı halka ile kaldırılıp, itilir. Gövde üzerinde bulunan diğer iki önemli parçacıktan birisi ise iģaret plakası olup bu plaka üzerinde makinanın nominal gücü, gerilimi ve akımıyla birlikte bazı değerler bulunur. Ġkinci önemli parça da klemens kutusu diye bilinen terminal kutusudur. Stator ve rotor üzerinde bulunan sargıların uçları bu kutu içerisine getirilip yerleģtirilmiģtir. 10

21 Stator Birbirinden elektriksel olarak yalıtılmıģ, ince saçlara belirli formlar verilerek paketlenmesiyle oluģan stator, makinanın hareket etmeyen parçasını oluģturur. Ġki ana görevi vardır. Ana ve yardımcı kutupları taģıma, bu kutupların oluģturduğu magnetik akıya küçük dirençli bir yol sağlamaktır. Ana kutuplar üzerinde sargı uyarma sargısı dediğimiz sargılar yardımıyla gerilim endüklenmesi için gerekli olan uyarma alanı sağlanmıģ olur. Rotor ile ana kutuplar arasında kalan hava aralığında belirli bir biçimde bir magnetik alan meydana getirmek için ana kutupların rotora yönelik kısımlarına belirli biçimler veriler. Bu biçim genellikle yarım ay Ģeklindedir. Uyarma sargıları makinanın türüne göre değiģik yapılardadır. Örneğin, seri uyarmalıda uyarma sargıları az sarımlı kalın kesitli iletkenlerden oluģur, serbest ve Ģönt uyarmalılarda ise ince kesitli çok sarımlıdırlar. Stator üzerinde yerleģtirilmiģ olan yardımcı kutuplar ana kutuplardan biçim olarak farklı olduğu gibi görevleri de farklıdır. Bunların görevi endüvi reaksiyonun etkisini azaltarak komutasyonu düzeltmektir. Bu sebeple de endüvi sargısıyla ters kublajlı bir biçimde seri olarak bağlanırlar. ġekil 5 te stator eģdeğer devresi gösterilmiģtir. ġekil 5. Stator eģdeğer devresi Rotor Motorun dönen kısmı olan rotor, endüvi kısım olarak da bilinmektedir. Motorun moment üretimi bu hareketli parçada gerçekleģir. 0,5 mm lik ince birbirinden yalıtılmıģ belirli biçimler verilmiģ sargıların bir araya getirilerek paketlenmesiyle oluģturulan rotor bir mil üzerine yerleģtirilmiģtir. DıĢ ortamdan rotor sargılarına akım alıģ veriģi kolektör ve fırça 11

22 düzeneği ile sağlanır. Fırçalar belirli basınçlarla kolektör dilimleriyle temas halindelerdir. Basıncın fazla olması fırçanın yıpranmasına yol açar. Fırça ile kolektör arasında açıklık meydana gelerek kıvılcım Ģeklinde atlama olayı meydana gelir. Bu nedenle endüvinin periyodik aralıklarla bakıma alınması, kolektör yüzeyinin temizlenmesi gerekmektedir [3]. ġekil 6 da rotor eģdeğer devresi gösterilmiģtir. ġekil 6. Rotor eģdeğer devresi Doğru Akım Motorunun ÇalıĢması Bobin üzerinden geçen akımın magnetik alan oluģturmasıyla elde edilen kutuplaģmanın kullanılarak dairesel harekete dönüģtürülmesidir. Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile belirlenir. Sağ el baģparmak havada diğer parmaklar kapalı Ģekilde tutularak baģparmağın yönü akımın yönünde olduğu zaman, diğer dört parmak manyetik alanın çizgilerinin geçtiği yönü gösterir Sağ El Prensibi Sağ el baģparmak havada diğer parmaklar kapalı Ģekilde tutularak baģparmağın yönü akımın yönünde olduğu zaman, diğer dört parmak manyetik alanın çizgilerinin geçtiği yönü gösterir. Motorun endüvi kısmı dönerken, endüvi kısımdaki iletkenlerde manyetik alan içerisinde döndüklerinden iletkenler kuvvet çizgileri tarafından kesilerek endüvi üzerinde 12

23 elektro motor kuvveti indüklenir. Bu indüklenen elektro motor kuvveti endüviye uygulanan voltaj ile birbirine terstir. OluĢan bu tes duruma zıt emk adı verilmiģtir. Zıt emk motorun açısal hızına ve kutupların manyetik akısına bağlıdır. Motorun ilk çalıģma anında daha hareket baģlamadığı için zıt emk sıfırıdır. Endüviden geçen akım sonucu endüvi dönmeye baģlar ve zıt emk meydana gelir. Zıt emk sayesinde doğru akım motorlarında geçen akımı ayarlayacak düzeneğe gerek kalmaz çünkü makinanın aldığı yüke göre devir sayısı ve dolayısıyla zıt emk da değiģerek makinanın gücü azaltılacak ya da arttırılacaktır [4] DA Motorlarının Kullanım Alanları Bu motorlar asenkron veya DA motorların kullanılamayacağı uygulamalar baģta olmak üzere çok sayıda uygulamada, verimlerinin yüksek olması, hacimlerinin ve hafif olmaları, moment yoğunluklarının ve moment/ağırlık oranlarının fazla olması nedeniyle kullanılmaktadır. En çok da madenler, değirmenler ve trenler ile sınırlıdır. Bunun asıl sebebi en fazla moment üretmeleridir. Araçlarımızda ise yakın geçmiģe kadar geri besleme amaçlı DA dinamolar kullanılmıģtır. Özel tasarımı nedeniyle aynı güçteki radyal alanlı motorlara göre ¼ hacim ve ağırlıktadır. Sabit mıknatıslı DA motorlarında en büyük tehlike, Yüksek ısı ve yük koģullarının, mıknatısların özelliklerini kaybetmesine neden olmasıdır. Bunun için belli baģlı önlemler alınır. Elektrik makinalarına rotor mili baģucuna bir vantilatör amaçlı pervane konularak bunun önüne geçilmeye çalıģılmıģtır Sınır Anahtarları Sınır Anahtarı Nedir? Hareketli sistemlerde bir hareketin durdurulması baģka bir hareketin baģlamasına yarayan devre elemanına sınır anahtarı denir. Sınır anahtarları, hareketli mekanizmaların temas etmesi sonucunda oluģan mekanik tahrikle; elektriksel kontakları pozisyon değiģtiren anahtarlardır. Kontaklarının pozisyon değiģtirmesi sonucunda herhangi bir devre açılır veya kapanır. Sınır anahtarları da kumanda iģlemi aygıtın hareketli parçalarının temasıyla sağlanır. Sınır anahtarları açma ve kapama iģlemlerini yaparak devreyi kumanda eder. Sınır 13

24 anahtarlarının kontakları kapalı olduğunda elektrik akımının geçiģine izin verilir. Kontaklar açık olduğu zaman ise elektrik akımının geçiģine izin verilmez. Genellikle sınır anahtarları elektriksel devrelerin aktivasyonlarını sınırlamak için kullanılır Sınır Anahtarlarının Tipleri ve Seçimi Çok farklı kullanım alanına sahip oluklar için çok farklı tipte üretilirler. Kullanıcı kendi aygıtının çalıģmasını ve ortam koģullarını göz önüne alarak sınır anahtarı seçimi yapmalıdır. Eğer kötü ortam koģullarında ve darbeli ortamlarda kullanılacak sınır anahtarları metal gövdeli seçilmelidir. Eğer asidik ortamlarda çalıģma yapılacak ise plastik gövdeli tipler seçilmelidir. En fazla kullanılan sınır anahtarları mekanik ve manyetik tip sınır anahtarlarıdır [5] Sınır Anahtarlarının Uygulama Alanları Sınır anahtarları genellikle endüstride kullanılmaktadır. Makinelerde, geçiģ turnikelerinde, yolcu ve yük asansörlerinde, yürüyen merdivenlerde, vinç sistemlerinde, merkezi havalandırma sistemlerinde kullanılmaktadırlar. Ayrıca evlerimizde kapı otomatiğinde, buzdolaplarının kapılarında, kullanılmaktadırlar Sınır Anahtarlarının Sensörlerle KarĢılaĢtırılması ÇalıĢmak için harici bir besleme kaynağına ihtiyaç duymaz. Daha ekonomiktir. Yük direkt olarak sınır anahtarlarına seri olarak bağlanabilir. Montajı ve bakımı kolaydır. Sınır anahtarları sadece fiziksel temas ile anahtarlama yapılabilmesi, çalıģma koģullarından etkilenmesi, anahtarlama ömrünün kısa olması, yüksek frekanslarda çalıģmaması ve hareketli parçalarda aģınmaların oluģması sensörlere göre dezavantajlarıdır. 14

25 2.6. DiĢliler ve Sonsuz Vida DiĢli Çarkların Tanımı ve ÇeĢitleri Hareketin ve gücün iletiminde kullanılan üzerinde girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik yüzeyli yapılara diģli denilmektedir. DiĢliler çok büyük kuvvet ve momentleri alet ve cihazlara aktarabilirler. DiĢliler döküm malzemeden ve dövme malzemeden yapılırlar. Gerekli mukavemeti sağlamak için büyük diģliler dökme malzemeden yapılırlar. Döküm diģliler dövme diģlilere göre biraz daha masraflıdırlar [6] Sonsuz Vida ve KarĢılık DiĢlileri Sonsuz Vidaların Tanımı ve Kullanıldığı Yerler Tek yönlü hareketi sağlayan sistemler sonsuz vida ve karģılık diģlisi kullanılarak sağlanır. Sonsuz vida diğer vidalara benzemektedir. Diğer vidalarla arasındaki fark bir eksen boyunca istenilen ölçüde hareket ettirilebilir olmasıdır. Sistemde kullanacağımız sonsuz vida ve karģılık diģlileriyle yatağın pozisyon alma hızını istenilen oranlarda düģürülebileceğiz. Dönme hızının çok fazla düģürülmesine yardımcı olur. Projede sonsuz vida ve karģılık diģlisini kullanma sebebimizde budur. Sonsuz vida iki ağızlı oldukları için çok ağızlı olarak kullanılabilir. Büyük devir sayılarının elde edilmesinde hızın çok küçük olduğu yerlerde kullanılırlar. Az kuvvetle çok iģ yapabilme olanağı sağlar. Hem hareket hem de kuvvet iletimini yapabilir. Asansörlerde, direksiyon mekanizmalarında, vinçlerde kullanılırlar Sonsuz Vida Hesaplamaları Sonsuz vida, bütün basit makinelerde kasnaklarda ve diģli çark sistemlerindeki gibi 3 temel kısımdan oluģur. Bunlar diģ üstü çapı, diģ tipi çapı, bölüm dairesi çapıdır [7]. Ağız sayısı: Z 1 = N 2 Z 2 N 1 (2) 15

26 N1: Sonsuz vidanın devir sayısı N2: DiĢlinin devir sayısı Z2: DiĢli çarkın diģ sayısı a)diģ adımı, vidanın bir diģ kadar ilerlemesine denir. adımına eģittir. P = π*m DiĢ adımı, karģılık diģlisinin (3) b)helis adımı, P z = Z 1 * P olarak tanımlanır. (4) c)vida boyu, L= 2m( z 2 + 1) formülüyle tanımlanır. (5) 16

27 3.TASARIM Tasarlanan bu proje temel olarak mekanik ve elektriksel olmak üzere iki ana kısımdan oluģmaktadır Elektriksel Devre Elektriksel sistem 12 Volt ile çalıģmaktadır. ġebekeden gelen gerilim 12 V a düģürülerek devrede kullanılmaktadır. 12 V ile enerjilenen devre, motorun bir yönde dönmesini sağlayacaktır. Motorun belli bir devrinden sonra ya da uzaktan kumanda ile verilebilecek komut ile sınır anahtarları konum değiģtirecek ve motorun aksi yönde dönmesi sağlanacaktır Mekanik Devre ġekil 7 de görülen uzaktan kumandalı yatağın 1 ve 2 numaralı kısımları istenilen yönde hareket etmektedir. Bu hareket; kasnak-kayıģ sistemin momenti iletmesi ve mekanizmanın çalıģması sayesinde meydana gelir. Yatağın bu mekanik hareketi sırasında hastanın rahatsız olmaması için sesi sönümleyen uygun kayıģ türü seçilmesine özen gösterilerek, sessiz bir çalıģmanın olması amaçlanmıģtır. DA motorun oluģturduğu hareketin mekanik kısımla yatağa hareket ettirmesinde, hareketin yatakla buluģmasında rol oynayan kasnak-kayıģ sisteminin dezavantajı vardır. Kasnak sisteminin dezavantajı, fazla yer kaplamasıdır. Tasarım yapılırken buna dikkat ederek tasarım yapılacaktır [8]. 17

28 ġekil 7. Yatağın mekanik kısmı 18

29 3.3 Sistemin Genel Blok Diyagramı Sistemin genel blok diyagramı Ģekil 8 de verilmiģtir. 4 KANAL UZAKTAN KUMANDA RF HABERLEġME LAMBA YANAR LAMBA KONTROL FAN KONTROL LAMBA SÖNER D O Ğ R U S A L D A SINIR ANAHTARI KONTROLÜ KONTAKLARIN ENERJİLENMESİ T A H R İ K M O T O R U DA MOTORUNUN (+) YÖNDE DÖNMESİ DİŞLİLERİN İLERİ YÖNDE HAREKETİ DA MOTORUNUN (-) YÖNDE DÖNMESİ DİŞLİLERİN GERİ YÖNDE HAREKETİ MOMENT OLUŞMASI YATAĞIN KONUM DEĞİŞMESİ ġekil 8. Sistemin genel blok diyagramı 19

30 4. DENEYSEL ÇALIġMALAR Bu proje temel olarak mekanik ve elektriksel olmak üzere iki ana kısımdan oluģmuģtur. Bu bölümde, mekanik kısımdan baģlayarak projemizin gerçekleģme aģamaları sırasıyla ele alınacaktır Motor Seçimi Yatağı kullanan hastaların sağlığı için yatağın hareket hızı önemlidir. Bu nedenle hareketi sağlayan motorun hızı 120 rpm olan redüktörlü DA motoru kullanılarak uygun hızda hareket sağlanmıģtır. Bu motor projemiz açısından uygun görülerek seçilmiģtir. Model yatağın ağırlığını (4 kg lık ağırlığa kadar) kaldırabilecek güçte olan motor, 24 V çalıģma gerilimine sahiptir. Çapı 25 mm ve uzunluğu 70 mm olan motorun az yer kaplaması da ekstra özelliklerinden biridir. Motorun hızı, yüke ve uyguladığımız gerilime bağlıdır. Yük arttıkça motorun hızı düģer ve güç azalır. Maksimum 24 volta kadar uygulanan gerilime göre yüksek gerilimde motorun dönüģ hızı artmaktadır. Sistemimiz model olduğu için yükümüz oldukça hafiftir, buda motorun çektiği akımın yüksek değerde olmaması anlamına gelir. Özetlersek; modelimizde kullandığımız redüktörlü motoru seçmemize neden olan avantajları; boyutunun küçük olası, maliyetinin ucuz olması, kolay temin edilmesi, sürülmesinin kolay olması, düģük akımda çalıģmasıdır DA Motorunun Montajı Mekanik kısmın en önemli parçalarından biri, projede kullanılan doğru akım motorunun sisteme montajıydı. Bu sistemi tasarlarken; maliyet ve malzeme tasarrufu sağlamak için motoru, kasnak sistemleri kullanarak değil de direkt olarak yatağa montaj etmeyi uygun gördük. Bu yüzden, motor milini uzatmak ve milin diģli görevi görebilmesi için milin ucuna cıvata Ģeklinde ek yapılması ve bu cıvataya da somon koyulması tasarlandı. Böylece motor mili ileri veya geriye döndüğü zaman cıvata üzerindeki somon da yukarı ve aģağıya doğru 20

31 hareket edecektir. KarĢılık diģlisinin yatakla bağlantısını sağlamak için karģılık diģlisinin uç kısmına metal bir levha ekledik. Bu metal levhayı kaynak vasıtasıyla sıkıca karģılık diģlisine kaynattık. Bu levhanın dört köģesine vida delikleri açarak yatakla olan bağlantılarını bu vidalar ile sağladık. Bunu yaparak karģılık diģlisinin yatağa vurmalı çalıģmasını engelledik. KarĢılık diģlisinin yatağa gelen kısmının yalama yapmasının önüne geçtik. Bu vidalar ile milin sallanmadan durmasını sağladık. Böylelikle somun sonsuz vida üzerinde daha hızlı ve daha kararlı hareket etmeye baģladı. AĢağıda ki Ģekillerde de görüldüğü gibi somona ek bir kaynak yaparak motorun adım boyu uzatıldı ve modellenen yatağın kalkması için gerekli adım aralığı sağlanmıģ oldu. Tasarımını yukarıdaki gibi düģündüğümüz sistemi gerçekleģtirmek için gerekli sanayitorna kuruluģları ile iletiģime geçilmiģ, Arsin Organize Sanayi Bölgesi nde Yavuz Döküm fabrikasında gerekli parça kesimi ve montajı Ģekil 9 da gösterildiği gibi yapılmıģtır. SOMON DİŞLİ MOTOR ġekil 9. DA motoru ve kısımları 21

32 4.3. Doğrusal DA Tahrik Motoru Doğrusal DA Tahrik Motoru (DDATM) hareketli sistemlerde elektrik kontrollü olarak ağır yüklerin kaldırılmasında ve indirilmesinde ayrıca; robotikte, otomatik açılıp kapanan çekmece kapaklarında ve endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır. 250 mm lik DDATM nin içerisinde diģli kutusu, mil, sınır anahtarı ve 24 volt doğru akım motoru bulunmaktadır. Bu motorlarda dönmeyi somun sağlar. KullanılıĢı oldukça basit olan tahrik motorlarının sessiz çalıģma yapısı da dikkat çekmektedir. Maliyetleri ise benzer iģlemleri yapan aletlere göre oldukça ucuzdur [9]. Doğrusal DA tahrik motorlarının kullanım alanlarına göre genel özellikleri çizelge 3 te verilmiģtir. Çizelge 3. Doğrusal DA tahrik motorlarının genel özellikleri ÇalıĢma Gerilimi Yük Kapasitesi Hız Uzunluk Hareket Mesafesi Zorlanma Akımı Volt 200 N N 3 mm/s 9 mm/s mm 100mm -500 mm 2000 ma Tasarladığımız projemizin seri üretilebilme durumuna göze alarak, seçimini yaptığımız doğru akım tahrik motorunun özellikleri çizelge 4 te verilmiģtir. Çizelge 4. Sistemde kullanılan doğrusal DA tahrik motorunun genel özellikleri ÇalıĢma Gerilimi Yük Kapasitesi Hız Uzunluk Hareket Mesafesi Zorlanma Akımı Volt 4000 N 5 mm/s mm 250 mm 2000 ma 22

33 Doğrusal DA tahrik motorlarının kullanım alanlarına göre genel özelliklerinin verildiği tablo 3 e göre tahrik motorumuzu seçtik. Sistemde kullanacağımız DA tahrik motoru ve kısımları ġekil 10 da gösterilmiģtir. BAŞ KISMI DİŞLİ D O Ğ R U S A L SABİT KISIM DA MOTORU D A T A H R Ġ K M O T O R U ġekil 10. Sistemde kullanılan doğrusal DA tahrik motoru 23

34 4.4. Uzaktan Kumanda ġekil 11 de tasarlanan sistemde kullanılan dört kanallı uzaktan kumanda gösterilmiģtir. Uzaktan kumandanın dört kanalının ikisine motor ( ileri-geri yön), diğer iki kanala ise fan ve lamba bağlanarak sistemin kurulması sağlanmıģtır. DA BESLEME GİRİŞİ KOD ÖĞRENME ve SİLME TUŞU RÖLELER ÇALIŞMA MODU KANALLAR ANTEN ġekil 11. Dört kanallı uzaktan kumanda Lambanın Bağlanması Hastane odası aydınlatması için uzaktan kumanda ile lamba kontrolü gerçekleģtirdik. Bunun için Ģebeke gerilimi ile çalıģan cihazların uzaktan kumanda ile kontrol edilebilmesi için 24 V ile çalıģan röle kullandık. ġekil 12 deki bağlantı gerçekleģtirilerek uzaktan kumandanın A kanalından verilen sinyalle rölenin kontaklarını NK veya NA durumlarına getirerek lambayı yakıp ve söndürdük. 24

35 ġekil 12. Lambanın uzaktan kumandaya bağlanması Fanın Bağlanması Hastane odalarında bulunan havalandırma sistemleri için projemizde klima amaçlı fan kullanmayı uygun gördük. ġekil 13 te verilen bağlantıları yaparak fanı uzaktan kumanda ile kontrol ettik. Bunun için kumandanın B kanalını kullandık. 25

36 ġekil 13. Fanın uzaktan kumandaya bağlanması Motorun Bağlanması Yatağın baģ kısmının yukarı-aģağı hareketini sağlamak için kumandanın C ve D kanallarını kullandık. ġekil 14 teki gibi C kanalında 1. adıma gerilim verdik. 2. adıma motorun bir ucunu 5. adıma ise diğer ucunu bağladık. 4-1 ve 6-3 adımlarını kısa devre ederek D kanalının çalıģma yönünü C kanalına göre ters yönde ayarlamıģ olduk. Böylece C kanalından gelen sinyalle motor ileri, D kanalından gelen sinyal ile motor geri dönmektedir. Böylece; motor ileri yönde döndüğü zaman yatak yukarı, motor geri yönde döndüğü zaman ise yatak aģağıya doğru hareket edecektir. 26

37 ġekil 14. Motorun uzaktan kumandaya bağlanması 4.5. Çağrı Butonu Hastanın durumunu takip etmek için küçük çağrı cihazları gibi burada da benzeri bir sitem uyguladık. Seri bağlı bir LED ve Zil yerleģtirildi. Bunlar 12 V DC gerilim ile belenmesi sağlanıp kumandada bulunan bir buton ile açma ve kapama iģlemi yapılabilmektedir. Basit ve ucuz olmasından dolayı diğer benzeri ıģıklı ve sesli çağrı, alarm cihazlarının yerine bu sistem tercih edilmiģtir. Devrenin çalıģması Ģu Ģekildedir: V2=12V verildiği takdirde, J1 butonu ile devreye yol verilip akımın LED (Kırmızı) ve BUZZER 50 Hz için ( frekansı ayarlanabilir ) devre tamamlanır. LED ve BUZZER aynı anda çalıģır. Uyarıcı renkler olan kırmızı, sarı vb. sinyalle birlikte LED ve BUZZER 3, 4 defa uyarıcı bir ses ile hastanın acil durumu da gereken yerler tarafından haberdar edilmesi böylece sağlanmıģ olur. Devrenin çalıģma Ģekli ve devrenin proteus programı ile gerçekleģtirilmiģ hali ġekil 15 deki gibidir. 27

38 ġekil 15. Çağrı butonunun elektriksel devresi 4.6. Elektriksel Sistemin Genel Bağlantı ġeması Uzaktan kumandaya bağlanan tüm cihazların bağlantı Ģeması Ģekil 16 da gösterilmiģtir. ġekil 16. Elektriksel sistemin bağlantı Ģeması 28

39 4.7. Sistemin Genel Görünümü Modellenen sistemin genel görünümü Ģekil 17 de gösterilmiģtir. ġekil 17. Sistemin genel görünümü 29

40 4.8. Deneysel Hesaplamalar ġekil 16 da verilen uzaktan kumanda bağlantıları yapılarak, doğrusal DA tahrik motoru uzaktan kumanda ile kontrol edilmiģ oldu. DA motorunun yatağın yukarı-aģağı hareketini uygun hızda olması için deneysel çalıģmalar yapılmıģtır. Buna göre değiģken gerilim değerleri için sabit bir mesafeyi motorun hareket eden diģli kısımları kaç saniyede katettiği gözlemlenmiģtir. Deney sonuçları çizelge 5 te gösterilmiģtir. Ayrıca yapılan deneysel çalıģmalardan motorun çektiği akımlar gözlemlenmiģtir. Çizelge 5. Tahrikli DA motoru deneysel hız sonuçları Gerilim ( V) Akım (A) Zaman (sn) Yer DeğiĢtirme (mm) Hız (mm/sn) Yapılan deneysel çalıģmalardan sonra aģağıda verilen formülden (12) yararlanılarak, motorun değiģken her gerilim değeri için oluģan zaman parametreleri kullanılarak, tüm değerler için tahrikli DA motorunun hızı hesaplanmıģtır. θ = t (6) Yapılan deneysel hesaplamalara göre bulunan hız değerleri Tablo 4 te gösterilmiģtir. Yaptığımız araģtırmaları ve hasta yataklarında, hasta rahatlığını düģünerek yatağın hareket hızı olarak V gerilimleri arasında uygun olduğu tespit ettik. Ve tasarladığımız model için 24 V kullanmaya karar verdik. 30

41 Yapılan deneysel çalıģmalar ve hesaplamalar sonucunda elde edilen değerler ayrıca Ģekil 18 de grafik halinde gösterilmiģtir. ġekil 18 de ki diyagram da incelendiğinde gerilim değerleri arttıkça tahrik motorunun çektiği akım fazla değiģiklik göstermediği halde hızı artmıģtır. 6 5 Akım (A) Hız (mm/sn) Akım (A) Hız (mm/sn) , Gerilim (V) ġekil 18. DA motorunun Gerilim / Akım ve Hız diyagramı 31

42 5. SONUÇLAR Projemizde günlük hayatta rahatlıkla kullanılabilecek bir hastane odası tasarımı gerçekleģtirildi. Bu çalıģmamızın ana amacı birden fazla elektronik cihazın kontrolünün tek bir kumanda ile gerçekleģtirilebileceğinin gösterilmesidir. Bu projede bir RF kumanda yardımıyla sistemin nasıl kontrol edilebileceğini, sistem elemanlarının kontrolünün hangi devre elemanlarıyla ve nasıl yapılacağını, kontrol için seçilen elemanların hangi kriterler göz önünde bulundurularak seçileceği öğrenilmiģtir. Projemizde kontrol aracı olarak RF kumanda kullandık. Böylelikle projemizi kontrol alanında gerçekleģtirmiģ olduk. Projede hastane yatağı baz alınarak bir hastane odasındaki aletlerin uzaktan kontrolünün gerçekleģtirilmesi sağlandı. Projede bir hastane odasını model alarak bunu daha kullanıģlı hale getirmenin yollarını aradık. Bunun içinde hastanın bu hastane odasından nasıl daha çok faydalanabileceği ve fazla bir güç kullanmadan isteğini yerine nasıl getirebileceğini tasarladık. Bazı özel hastanelerde kullanılan, kumanda ile kontrol edilebilen bir hastane oda sistemini kendimize model aldık. Modelden yola çıkarak aģağıdaki basamaklara göre projemizi gerçekleģtirdik. 1. Sistemin tasarımı yapılmıģtır. 2. Tasarıma göre gerekli donanım tespit ve temin edilmiģtir. 3. ġematik devre çizimleri yapılmıģtır. 4. Sistemin montajı gerçekleģtirilmiģtir. 5. Kontrolü gerçekleģtirilmiģ ve sistem test edilmiģtir. Sistemimizin çalıģma sistemi oldukça basit bir yapıdadır. Kullanımı rahat ve konfor en üst seviyede olacak Ģekilde gerçekleģtirilmiģtir. GeliĢime açık bir proje olduğundan gerekli yatırımların da olmasıyla ve projenin yeterli bütçe ile daha geliģmiģ modeli yapılabilir. 32

43 6. YORUMLAR ve DEĞERLENDĠRME YapmıĢ olduğumuz bu projede mühendislik bölümünde görmüģ olduğumuz bilgileri kullanarak görsel bir sonuç elde etmek istedik. Özellikle bu bölümdeki 4. Yılımızın her iki döneminde de aldığımız dersler doğrultusunda öğrendiğimiz bilgileri projemizde yararlı olacak Ģekilde kullandık. Proje aģaması boyunca mühendisliğin temel ilkelerinden olan basitlik ve ekonomikliği göz önünde bulundurarak bir mekanik süreç oluģturduk. Yatağın baģ kısmında bulunan tahrik motorunun kontrolü oldukça uzun zaman aldı. Çünkü istenilen değerlerde çalıģmasını sağlamak için kullanılan malzemelerin ağırlığından, cinsinden, sağlamlığına kadar her türlü özellikleri göz önünde bulundurup nasıl olması gerektiği uygulama yapılarak öğrenildi. Bu projeyi gerçekleģtirirken tasarımda düģündüğümüz bazı Ģeylerin proje yapımına geçtikten sonra düģündüğümüzden daha da zor olduğunu gözlemledik. Daha önce elimize bile almadığımız ismini bile bilmediğimiz malzemelerden yararlandık. En uygun malzemeyi nerden, nasıl alınabileceğini öğrenmeye çalıģtık ve bu sayede esnaf ile iletiģim kurarak ticaretin bazı temel kurallarını öğrenme fırsatını yakaladık. Böylece plan ve program dâhilinde bir iģin yapılması gerektiğini de öğrendik. Yaptığımız proje sayesinde bir olayı nasıl yaklaģmamız gerektiği, nelerin yapılması gibi sorularda çözüm üretebilme yeteneği kazandırırken ayrıca ortaya konulan proje ile kendimize olan güvenimizi de arttırmıģtır. 33

44 KAYNAKLAR [1] T. Ergül. RF Multi Kontrol, Bitirme Projesi/Tezi Y.T.Ü. Elektronik ve haberleģme Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul, [2] A. Özdemir, Ġ. Yazıcı. & Kunduz T. Mikrodenetleyici Tabanlı Kablosuz Kontrol ve Kumanda Sistemi Tasarımı 2004 [3] Prof. Dr. A. S. Akpınar, Elektrik Makinaları Ders Notları, KTÜ. [4] Bal, Güngör; Doğru Akım Makineleri ve Sürücüleri, Seçkin Yayıncılık, Ağustos 2001 [5] Modern Power Electronics: Evolation, Technology, and Applications by B. K. Bose, IEEE, 1992 [6] M. Akkurt, Makine Elemanları Cilt III, Birsen Yayınevi, Ġstanbul [7] A. Özdemir, Endüstriyel Kontrol, Erdem Yayıncılık. 16. Baskı / , [8] T. Çelik, Pratik Yatak, Bitirme Projesi/Tezi KTÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Trabzon, [9] D. Babacan, A. T. Özdemir, K. DanıĢman, HemĢire Çağrı Özellikli Elektrikli Hasta Karyolası Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü, Erciyes Üniversitesi, Kayseri 34

45 STANDARTLAR ve KISITLAMALAR FORMU Tasarım Projesinin hazırlanmasında Standart ve Kısıtlarla ilgili olarak, aģağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Projenizin tasarım boyutu nedir? Açıklayınız. Projemizde örnek yatak modeli oluģturularak; model boyutlarında çalıģılmıģtır. 2. Projenizde bir mühendislik problemini kendiniz formüle edip, çözdünüz mü? Bu projede; DC motor modellenmesi, mekanik kısmın tasarımı yapılırken çark ve diģlilerin hesabı formülize edilerek analizi incelenmiģtir. 3. Önceki derslerde edindiğiniz hangi bilgi ve becerileri kullandınız? BaĢta elektrik makinaları olmak üzere; elektrik mühendisliğinde malzeme, kontrol sistemleri, analog ve sayısal elektronik, sinyaller ve sistemler ve dört yıl boyunca görülen tüm laboratuar derslerinde edindiğimiz bilgi ve becerilerden yararlandık. 4. Kullandığınız veya dikkate aldığınız mühendislik standartları nelerdir? Bu projeyi hazırlarken mühendislik etiğine uygun hareket ederek aģağıdaki standartları kullandık. 1. Protocol of RF4CE 2. RC- 3. 5REC CC2430 SoC 5. Kullandığınız veya dikkate aldığınız gerçekçi kısıtlar nelerdir? a) Ekonomi En ucuz maliyet ile maksimum verim almayı amaçlayarak sistem tasarlanmaya çalıģılmıģtır. b) Çevre sorunları Bu projenin çevreye zarar verebilecek herhangi bir kimyasal, nükleer vb. bir etkisi olmadığından canlıların yaģam alanına olumsuz etki yapacak bir durum söz konusu değildir. c) Sürdürülebilirlik Sürdürülebilirlik göz önüne alınarak tasarımımız yapılmıģ ve yol haritamız tasarımın yaģam döngüsü boyunca ilkemiz zaman sarfiyatını minimuma indirmek olmuģtur. d) Üretilebilirlik Uzaktan kumanda kullanılması ve tek kumanda ile farklı cihazların anahtarlaması yapılabildiğinden bu projenin seri üretim yapılması uygundur. e) Etik Projenin tasarımında hiçbir etik kısıtlama yapılmamıģtır. 35

46 f) Sağlık Projemizin temel amacı sağlık sektöründe elektrik elektronik teknolojisini en uygun ve maksimum verimde kullanarak hastalara, hasta yakınlarına, doktorlara bu konforu sağlamaktır. g) Güvenlik Mekanik kısım için 12 Volt beslenme gerilimi kullanılması ve mekanik kısmın uzaktan kumanda ile komuta edildiği için insan sağlığı ve güvenliği için herhangi bir tehlikesi yoktur. h) Sosyal ve politik sorunlar Ülkemizdeki hastanelerin daha konforlu olması ve teknolojiden maksimum verimde yararlanması hedef alınarak ülkemizde bunun yaygınlaģması amaçlanmıģtır. 36

47 EK 1. IEEE ETIK KURALLARI EKLER Bu kısımda IEEE Etik Kuralları, IEEE Code of Ethics ve Mühendisler için Etik Kuralları sırasıyla sunulmuģtur. 37

48 38

49 39

50 EK 2. DĠSĠPLĠNLERARASI ÇALIġMA Projemiz birden fazla meslek grubunun bir arada çalıģması sonucu oluģturulmuģtur. Tasarımımızı sanayideki Yadigaroğlu Torna ve Tesviye atölyesinden ve Karadeniz Teknik Üniversitesi inģaat mühendisliğine ait marangoz atölyesinden yardım alarak gerçekleģtirdik. Torna ustaları tarafından motorun mili uzatılarak uç kısmına sonsuz vida ve karģılık diģlisi eklendi. Daha sonra marangoz atölyesinde çalıģmakta olan Halil Usta dan tasarladığımız yatağımızın gerçekleģtirilmesi konusunda yardım aldık. Malzeme tespiti ve temini konusunda ise mühendislik fakültesi öğretim görevlilerinden yardım aldık. Monte etme ve malzeme seçimi konularında Öğr. Gör. Oğuzhan ÇAKIR yardımcı oldu. Malzemelerimizi seçerken ergonomik koģulları göz önünde bulundurduk. DıĢarıdan ilk olarak satın aldığımız malzeme tahrik motoruydu. Bu motoru yaptığımız araģtırmalar sonucunda en uygun yer olan Redomak adlı bir Ģirketten sipariģ verdik. Daha sonra 4 kanallı RF kumandayı deniz elektronikten sipariģ verdik. Bu alınan malzemeler bizim projemizin en maliyetli elemanlarıydı. Bu malzemelerin temininden sonra geriye kalan az maliyetli ürünleri ÇağdaĢ Elektronik adlı elektronik ürün ve malzeme satan bir yerden satın aldık. Malzemelerin birleģtirilmesini okulumuzun elektronik labaratuarında gerçekleģtirdik. Malzemeleri monte etmeden önce test iģlemleri uygulandı. Gerekli uygunluklar görüldükten sonra monte iģlemini geçildi. Monte etme aģamasında okulumuzun imkanlarından da faydalanıldı. Bize tasarımımızı gerçekleģtirme konusunda yardımcı olan baģta hocalarımız olmak üzere projemizde tüm emeği geçen herkese teģekkürlerimizi sunmayı borç biliriz. 40

51 EK-3 MALZEME / TEÇHĠZAT OLANAKLARI Çizelge E.3. Mali Analiz Çizelgesi Sıra No Malzeme Adı Adet Birim Fiyat (TL) Referans Toplam Fiyat (TL) 1 4 Kanallı RF uzaktan kumanda 1 60 Deniz Elektronik 60 TL 2 Doğrusal DA Tahrik Motoru Redomak 130 TL 3 Fan 1 8 ÇağdaĢ Elektronik 8 TL 4 DC Adaptör TL 5 Bağlantı Kabloları 1 10 ÇağdaĢ Elektronik 10 TL 6 Anahtarlamalı buton 1 2 ÇağdaĢ Elektronik 2 TL 7 Lamba 1 5 ÇağdaĢ Elektronik 5 TL 8 24 V Röle 1 5 ÇağdaĢ Elektronik 5 TL 9 ĠĢçilik Masrafları 1 75 Mobilya-Torna 75TL Toplam 370 TL Ürünlerin seçiminde optimal koģullar göz önüne alınarak kararlar verildi. En ucuz maliyet ile maksimum verim almayı amaçlayarak sistem tasarlanmaya çalıģılmıģtır. Bu yüzden minimum maliyet ve yüksek kaliteli ürünler bulunduran elektronikçilerden ürün temini yapılmıģtır. Yukarıdaki Çizelge E.3 te söz konusu olan elektronik Ģirketleri yer almaktadır. 41

52 ÖZGEÇMĠġ Hakkı MOLLAHASANOĞLU, 1991 yılında Trabzon da doğdu. Ġlkokulu Kıyıboyu Ġlköğretim Okulu, ortaokulu ise Eskipazar Ġlköğretim Okulu nda tamamladı. Lise öğrenimini ise Araklı Anadolu Öğretmen Lisesi nde tamamladıktan sonra Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Lisans Programı nı kazandı. Özgün AĞAN, 1991 yılında Trabzon da doğdu. Ġlk ve ortaokulu Mehmet Akif Ersoy Ġlköğretim Okulu nda tamamladı. Lise öğrenimini ise Tevfik Serdar Anadolu Lisesi nde tamamladıktan sonra Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik- Elektronik Mühendisliği Bölümü Lisans Programı nı kazandı. Ahmet AVCI, 1989 yılında Adana da doğdu. Ġlk ve ortaokulu Yahya Kemal Beyatlı 100. Yıl Ġlköğretim Okulu nda tamamladı. Lise öğrenimini ise Ġsmail Safa Özler Anadolu Lisesi nde tamamladıktan sonra Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Lisans Programı nı kazandı. 42

DC Motor ve Parçaları

DC Motor ve Parçaları DC Motor ve Parçaları DC Motor ve Parçaları Doğru akım motorları, doğru akım elektrik enerjisini dairesel mekanik enerjiye dönüştüren elektrik makineleridir. Yapıları DC generatörlere çok benzer. 1.7.1.

Detaylı

RTX 6A-BX RF Uzaktan Kumanda

RTX 6A-BX RF Uzaktan Kumanda RTX 6A-BX RF Uzaktan Kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 Yüksek performanslı 6 kanal RF kontrol alıcı verici seti. Çalışma frekansı UHF 434.9 MHz. Endüstriyel çalışmalara uyumlu.açık

Detaylı

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER Eyleyiciler (Aktuatörler) Bir cismi hareket ettiren veya kontrol eden mekanik cihazlara denir. Elektrik motorları ve elektrikli sürücüler Hidrolik sürücüler Pinomatik sürücüler

Detaylı

RTX1_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda

RTX1_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda RTX1_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 Genel amaçlı, 1 röle çıkışlı toggle (buton tip) geçici hafızalı (momentary) olarak çalışabilen alıcı,verici

Detaylı

T.C. NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi. Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü BĠTĠRME ÖDEVĠNĠN ADI BİTİRME PROJESİ

T.C. NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi. Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü BĠTĠRME ÖDEVĠNĠN ADI BİTİRME PROJESİ T.C. NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü BĠTĠRME ÖDEVĠNĠN ADI BİTİRME PROJESİ 130100310.. Ad SOYAD 130100310.. Ad SOYAD 130100310..

Detaylı

RTX12-BX UZAKTAN KUMANDA

RTX12-BX UZAKTAN KUMANDA RTX12-BX UZAKTAN KUMANDA delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel-Fax:0216-348 65 21 Yüksek performanslı 12 kanal Uzaktan kontrol seti. Çalışma frekansı UHF 433.9 MHz. Açık alanda mesafe 500 mt.-1km Uygulama

Detaylı

RTX12_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda

RTX12_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda RTX12_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 Genel amaçlı, 12 Röle çıkışlı toggle (buton tip) geçici hafızalı (momentary) ve latch olarak çalışabilen alıcı,verici

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 05

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 05 EELP212 DERS 05 Özer ŞENYURT Mayıs 10 1 BĐR FAZLI MOTORLAR Bir fazlı motorların çeşitleri Yardımcı sargılı motorlar Ek kutuplu motorlar Relüktans motorlar Repülsiyon motorlar Üniversal motorlar Özer ŞENYURT

Detaylı

Doğru Akım (DC) Makinaları

Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ TEORİK BİLGİ: BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK

Detaylı

ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1

ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan

Detaylı

RTX6-056 Uzaktan Kumanda

RTX6-056 Uzaktan Kumanda RTX6-056 Uzaktan Kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel&Fax:0216-348 65 21 Yüksek performanslı 6 kanal RF kontrol alıcı verici seti. Çalışma frekansı UHF 434.9 MHz. Endüstriyel çalışmalara uyumlu.açık

Detaylı

RTX356-1LRN BX Uzun menzilli kumanda sistemi

RTX356-1LRN BX Uzun menzilli kumanda sistemi RTX356-1LRN BX Uzun menzilli kumanda sistemi 1 delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 8/2018 Uzak mesafeli kontroller için (5km), 1 butonlu kod öğrenmeli uzaktan kumanda seti. Dış mekan

Detaylı

RTX2_LRN 220BX Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda

RTX2_LRN 220BX Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda RTX2_LRN 220BX Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 220v Ac girişli, 2 kanal toggle (buton tip) geçici hafızalı (momentary) ve latch olarak çalışabilen alıcı,verici

Detaylı

RTX4_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda

RTX4_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda RTX4_LRN Kod öğrenmeli Uzaktan kumanda delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 Genel amaçlı, 4 Röle çıkışlı toggle (buton tip) geçici hafızalı (momentary) ve latch olarak çalışabilen alıcı,verici

Detaylı

TEMEL ELEKTRONĠK DERS NOTU

TEMEL ELEKTRONĠK DERS NOTU TEMEL ELEKTRONĠK DERS NOTU A. ELEKTRONĠKDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN TEMEL KONULAR a. AKIM i. Akımın birimi amperdir. ii. Akım I harfiyle sembolize edilir. iii. Akımı ölçen ölçü aleti ampermetredir. iv. Ampermetre

Detaylı

YILDIZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ. MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ

YILDIZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ. MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ YILDIZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ Proje Adı: DC Motor Hız Kontrolü - Proje No: 1 Proje Raporu Fatih, Elmas, 12067018 16.01.2013

Detaylı

ASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI

ASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI DENEY-7 ASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI Frenlemenin tanımı ve çeşitleri Motorların enerjisi kesildikten sonra rotorun kendi ataletinden dolayı bir süre daha dönüşünü sürdürür. Yani motorun durması

Detaylı

Elektrik Motorları ve Sürücüleri

Elektrik Motorları ve Sürücüleri Elektrik Motorları ve Sürücüleri Genel Kavramlar Motor sarımı görüntüleri Sağ el kuralı bobine uygulanırsa: 4 parmak akım yönünü Başparmak N kutbunu gösterir N ve S kutbunun oluşumu Manyetik alan yönü

Detaylı

BĠLGĠSAYAR AĞLARI. 1-Bilgisayar ağı nedir? 2-Ağ türleri 3-Ağ bağlantıları 4-Ġnternet kavramı ve teknolojileri

BĠLGĠSAYAR AĞLARI. 1-Bilgisayar ağı nedir? 2-Ağ türleri 3-Ağ bağlantıları 4-Ġnternet kavramı ve teknolojileri BĠLGĠSAYAR AĞLARI 1-Bilgisayar ağı nedir? 2-Ağ türleri 3-Ağ bağlantıları 4-Ġnternet kavramı ve teknolojileri Ağ Kavramı Bilgisayarların birbirleri ile iletiģimlerini sağlamak, dosya paylaģımlarını aktif

Detaylı

RTX1-035BX UZAKTAN KUMANDA

RTX1-035BX UZAKTAN KUMANDA 1 RTX1-035BX UZAKTAN KUMANDA Genel amaçlı (220V AC Girişli) Endüstriyel 1 Kanal Uzaktan Kumanda Deniz Elektronik Lab. TEL& Fax:0216-348 65 21 1 RTX1_035_BX UZAKTAN KUMANDA Deniz Elektronik Laboratuvarı

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

RTX356 Remote Control

RTX356 Remote Control RTX356 Remote Control delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel-Fax:06-348 65 Uzak mesafeli kontroller için (km) butonlu uzaktan kumanda seti. Çalışma frekansı 35 MHz. FONKSIYONLU RADYO KONTROL Kullanım

Detaylı

Anma güçleri 3 kw tan büyük olan motorların üç fazlı şebekelere bağlanabilmeleri için üç fazlı olmaları gerekir.

Anma güçleri 3 kw tan büyük olan motorların üç fazlı şebekelere bağlanabilmeleri için üç fazlı olmaları gerekir. Elektrik motorlarında yol verme işlemi Motorun rotor hızının sıfırdan anma hızına hızına ulaşması için yapılan işlemdir. Durmakta olan motorun stator sargılarına gerilim uygulandığında endüklenen zıt emk

Detaylı

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları 10. MOTORLARIN FRENLENMESİ Durdurulacak motoru daha kısa sürede durdurmada veya yükün yer çekimi nedeniyle motor devrinin artmasına sebep olduğu durumlarda elektriksel frenleme yapılır. Kumanda devrelerinde

Detaylı

DENEY 4 DC ŞÖNT ve SERİ MOTORUN YÜKLEME KARAKTERİSTİKLERİ

DENEY 4 DC ŞÖNT ve SERİ MOTORUN YÜKLEME KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 4 DC ŞÖNT ve SERİ MOTORUN YÜKLEME KARAKTERİSTİKLERİ 1. Temel Teori (Şönt Uyarmalı Motor) DC şönt motorlar hızdaki iyi kararlılıkları dolayısıyla yaygın kullanılan motorlardır. Bu motor tipi seri

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 11 ELEKTRİK MOTOR TORKUNUN BELİRLENMESİ TEORİK BİLGİ: BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK

Detaylı

5.50. OTOMOBĠL TEKERLEĞĠ MONTAJ OTOMASYONU

5.50. OTOMOBĠL TEKERLEĞĠ MONTAJ OTOMASYONU 5.50. OTOMOBĠL TEKERLEĞĠ MONTAJ OTOMASYONU Prof. Dr. Asaf VAROL avarol@firat.edu.tr GiriĢ: Hızla geliģen bilgisayar teknolojisi, her alanda olduğu gibi etkisini robot teknolojisi ve otomasyon sistemleri

Detaylı

3 YIL GARANTĠ YÜKSEK KALĠTE SERİ KUMANDA KUTUSU RPB

3 YIL GARANTĠ YÜKSEK KALĠTE SERİ KUMANDA KUTUSU RPB SERİ ÇÖZÜMLER Seri çözümler, orta ve büyük ölçekli tesisler için en iyi sistemlerdir. Bu aletle, kontrol ve kumanda cihazlarına valfların bağlantı maliyetlerinin azalmasını hatta neredeyse tamamen yok

Detaylı

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI P=sbt n m? n iģmak Ġġ MAKĠNASI Yapı olarak motor, güc ve hareket iletim elemanları ve iģ makinası kısmından oluģan bir makinanın esas amacı baģka bir enerjiyi mekanik enerjiye

Detaylı

ERA 03P BRÜLÖR KONTROL RÖLESĠ

ERA 03P BRÜLÖR KONTROL RÖLESĠ ERA 03P BRÜLÖR KONTROL RÖLESĠ Uygulama : 03P ; Tek yada çift kademeli gaz veya sıvı yakıtla çalıģan yakıcılarda yarım, yada tam otomatik olarak yanma programı ve alev denetimi için tasarlanmıģtır. ġık

Detaylı

RTX2-LRN BX UZAKTAN KUMANDA

RTX2-LRN BX UZAKTAN KUMANDA UZAKTAN KUMANDA delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel-Fax:06-348 65 Kod öğrenmeli, Toplam 5 röle çıkışlı olarak kullanılabilen Toggle- Momentary ve Latch şeklinde çalışabilen genel amaçlı rf uzaktan

Detaylı

ASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI

ASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI DENEY-6 ASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI TEORİK BİLGİ KALKINMA AKIMININ ETKİLERİ Asenkron motorların çalışmaya başladıkları ilk anda şebekeden çektiği akıma kalkınma akımı, yol alma akımı veya kalkış

Detaylı

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir.

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir. Tristörlü Redresörler ( Doğrultmaçlar ) : Alternatif akımı doğru akıma çeviren sistemlere redresör denir. Redresörler sanayi için gerekli olan DC gerilimin elde edilmesini sağlar. Büyük akım ve gerilimlerin

Detaylı

Endüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki

Detaylı

BQ300 RF Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK

BQ300 RF Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK RF Röle Kontrol Ünitesi Kullanım Kılavuzu Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK İçindekiler İçindekiler... 2 1. Cihaz Özellikleri... 3 2. Genel Bilgi... 4 2.1. Genel Görünüm... 4 2.2 Cihaz Bağlantı Şeması...

Detaylı

Doğru Akım (DC) Makinaları

Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ FİLTREN DÖNDÜKÇE ELEKTRİK ELDE ET

ÖZEL EGE LİSESİ FİLTREN DÖNDÜKÇE ELEKTRİK ELDE ET ÖZEL EGE LİSESİ FİLTREN DÖNDÜKÇE ELEKTRİK ELDE ET HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Öykü Doğa TANSEL DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Gökhan TUFAN İZMİR 2016 İÇİNDEKİLER 1. Projenin amacı.. 2 2. Projenin hedefi.. 2 3. Elektrik

Detaylı

DANIŞMAN Mustafa TURAN. HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ

DANIŞMAN Mustafa TURAN. HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ DANIŞMAN Mustafa TURAN HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT 0101.00001

Detaylı

ÜÇ FAZ ASENKRON MOTORDA FAZ DİRENÇLERİNİ ÖLÇME

ÜÇ FAZ ASENKRON MOTORDA FAZ DİRENÇLERİNİ ÖLÇME DENEY-1 ÜÇ FAZ ASENKRON MOTORDA FAZ DİRENÇLERİNİ ÖLÇME Kapaksız raporlar değerlendirilmeyecektir. 1. Teorik Bilgi Asenkron Motorların Genel Tanımı Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle

Detaylı

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları İkincisinde ise; stator düşük devir kutup sayısına göre sarılır ve her faz bobinleri 2 gruba bölünerek düşük devirde seri- üçgen olarak bağlanır. Yüksek devirde ise paralel- yıldız olarak bağlanır. Bu

Detaylı

Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri

Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri Sunum İçeriği... Antenin tanımı Günlük hayata faydaları Kullanım yerleri Anten türleri Antenlerin iç yapısı Antenin tanımı ve kullanım amacı Anten: Elektromanyetik

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 12.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 12. ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 12. HAFTA 1 İçindekiler Fırçasız Doğru Akım Motorları 2 TANIMI VE ÖZELLİKLERİ

Detaylı

03H ALEV MONİTÖRÜ. Uygulama : Uygulama Notları : 03H Alev monitörünün yapısı : 03H Alev monitörünün uygulama alanları :

03H ALEV MONİTÖRÜ. Uygulama : Uygulama Notları : 03H Alev monitörünün yapısı : 03H Alev monitörünün uygulama alanları : ALEV MONİTÖRÜ 03H Uygulama : 03H Alev monitörünün uygulama alanları : Brülörlerde alev denetimi Proseslerde kaçak alev izlemek için. Yüksek gerilim hatlarında kıvılcım tespit etmek için. Yarı otomatik

Detaylı

Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate

Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate Pratik-C series Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate PRATİKKART, PRATİK-C SERİSİ PratikKart, Kartlı Geçiş Sistemi Pratik-C serisi, KGS (Kartlı Geçiş Sistemi) mantığında

Detaylı

BQ301 RF Ekstra Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK

BQ301 RF Ekstra Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK RF Ekstra Röle Kontrol Ünitesi Kullanım Kılavuzu Doküman Versiyon: 1.0 30.11.2015 BQTEK İçindekiler İçindekiler... 2 1. Cihaz Özellikleri... 3 2. Genel Bilgi... 4 2.1. Genel Görünüm... 4 2.2 Cihaz Bağlantı

Detaylı

5.22. OTOMATİK SU ÇEKME VE TAŞIMA SİSTEMİ

5.22. OTOMATİK SU ÇEKME VE TAŞIMA SİSTEMİ 5.22. OTOMATİK SU ÇEKME VE TAŞIMA SİSTEMİ Prof. Dr. Asaf Varol avarol@firat.edu.tr GİRİŞ Bu projede sıvı maddelerin, bulunduğu yerlerden çıkartılıp taşınması otomasyonu yapılmaktadır. Projenin adı her

Detaylı

DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ

DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ DENEY 3 HAVALI KONUM KONTROL SİSTEMİ DENEY FÖYÜ 1. Deneyin Amacı Bu deneyde, bir fiziksel sistem verildiğinde, bu sistemi kontrol etmek için temelde hangi adımların izlenmesi gerektiğinin kavranması amaçlanmaktadır.

Detaylı

ASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel

ASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel Genel ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir. Genellikle sanayide kullanılan

Detaylı

SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRONĠK VE HABERLEġME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRONĠK VE HABERLEġME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRONĠK VE HABERLEġME MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MĠKRODALGA TEKNĠĞĠ I DERSĠ DÖNEM PROJESĠ Yrd. Doç.Dr. Mehmet Fatih ÇAĞLAR ArĢ. Gör. Bilge ġenel 2014 PROJE

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DİŞLİ VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEME DENEYİ FÖYÜ 2015-2016 Güz Dönemi 1.1. Deneyin Amacı DĠġLĠ VERĠMLĠLĠĞĠNĠ BELĠRLEME DENEYĠ Mevcut deney

Detaylı

3. ELEKTRİK MOTORLARI

3. ELEKTRİK MOTORLARI 3. ELEKTRİK MOTORLARI Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinalardır. Her elektrik motoru biri sabit (Stator, Endüktör) ve diğeri kendi çevresinde dönen (Rotor, Endüvi) iki ana parçadan oluşur.

Detaylı

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEYİN AMACI 1. Elektromanyetik rölelerin çalışmasını ve yapısını öğrenmek 2. SCR kesime görüme yöntemlerini öğrenmek 3. Bir dc motorun dönme yönünü kontrol

Detaylı

Sayfa Sayfa İKİ KUTUPLU IEC anma akımı Ith: 20A (AC1) IEC çalışma gücü: 1.3kW (AC3 230V) Evsel uygulamalar için ideal.

Sayfa Sayfa İKİ KUTUPLU IEC anma akımı Ith: 20A (AC1) IEC çalışma gücü: 1.3kW (AC3 230V) Evsel uygulamalar için ideal. Sayfa -2 İKİ KUTUPLU IEC anma akımı Ith: 20A (AC1) IEC çalışma gücü: 1.3kW (AC3 230V) Evsel uygulamalar için ideal. Sayfa -2 ÜÇ VE DÖRT KUTUPLU IEC anma akımı Ith: 25A, 40A ve 63A (AC1) IEC çalışma gücü:

Detaylı

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=?

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=? S1-5 kw lık bir elektrik cihazı 360 dakika süresince çalıştırılacaktır. Bu elektrik cihazının yaptığı işi hesaplayınız. ( 1 saat 60 dakikadır. ) A-30Kwh B-50 Kwh C-72Kwh D-80Kwh S2-400 miliwatt kaç Kilowatt

Detaylı

Hazırlayan: Tugay ARSLAN

Hazırlayan: Tugay ARSLAN Hazırlayan: Tugay ARSLAN ELEKTRİKSEL TERİMLER Nikola Tesla Thomas Edison KONULAR VOLTAJ AKIM DİRENÇ GÜÇ KISA DEVRE AÇIK DEVRE AC DC VOLTAJ Gerilim ya da voltaj (elektrik potansiyeli farkı) elektronları

Detaylı

TRIFAZE START-STOP KONTROL KARTI (TOUCH ARKADAN MONTAJ) KULLANIM KILAVUZU AKE-T-TSSA-001

TRIFAZE START-STOP KONTROL KARTI (TOUCH ARKADAN MONTAJ) KULLANIM KILAVUZU AKE-T-TSSA-001 TRIFAZE START-STOP KONTROL KARTI (TOUCH ARKADAN MONTAJ) KULLANIM KILAVUZU AKE-T-TSSA-001 1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI 3.UYARILAR Cihazı kullanmaya başlamadan önce mutlaka kullanma kılavuzu

Detaylı

5.34. VİDA YUVASI AÇMA OTOMASYONU

5.34. VİDA YUVASI AÇMA OTOMASYONU 5.34. VİDA YUVASI AÇMA OTOMASYONU Prof. Dr. Asaf VAROL avarol@firat.edu.tr Giriş: Günümüzde birçok alanda özellikle üretimde otomasyon sistemleri kullanılmaktadır. Otomasyonun girdiği ortamlarda insan

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Of Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü. Doğru Akım Makinaları - I

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Of Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü. Doğru Akım Makinaları - I KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Of Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü 1. Deneyin Adı Doğru Akım Makinaları 2. Deneyi Amacı Doğru akım motorunun yük eğrilerinin elde edilmesi 3. Deneye

Detaylı

Servo Motor. Servo Motorların Kullanıldığı Yerler

Servo Motor. Servo Motorların Kullanıldığı Yerler Servo Motor Tanımı: 1 devir/dakikalık hız bölgelerinin altında bile kararlı çalışabilen, hız ve moment kontrolü yapan yardımcı motorlardır. Örneğin hassas takım tezgâhlarında ilerleme hareketleri için

Detaylı

ELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER

ELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER ELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER DOĞRU AKIM MAKİNALARI Doğru akım makinaları genel olarak aşağıdaki sınıflara ayrılır. 1-) Doğru akım generatörleri (dinamo) 2-) Doğru akım motorları 3-)

Detaylı

UPSLIFT ASANSÖR KURTARMA GÜÇ MODÜLÜ KULLANIM KILAVUZU

UPSLIFT ASANSÖR KURTARMA GÜÇ MODÜLÜ KULLANIM KILAVUZU UPSLIFT ASANSÖR KURTARMA GÜÇ MODÜLÜ KULLANIM KILAVUZU Sürüm: 1.0 BÖLÜM 1-UYARILAR... 1 BÖLÜM 2-TEKNİK ÖZELLİKLER... 2 2.1 ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER... 2 2.2 MEKANİK ÖZELLİKLER... 3 BÖLÜM 3-UPSLIFT İÇİN UYGUN

Detaylı

MPRD-FAZ ALICI ÜNİTE KULLANIM KILAVUZU

MPRD-FAZ ALICI ÜNİTE KULLANIM KILAVUZU MPRD-FAZ ALICI ÜNİTE KULLANIM KILAVUZU kalite UDEA ELEKTRONİK A.Ş. İçindekiler MPRD-FAZ ALICI ÜNİTE... 2 MPRD-FAZ ALICI ÜNİTENİN GENEL ÖZELLİKLERİ... 2 Kumanda Öğretme İşlemi... 3 Kumanda Silme İşlemi...

Detaylı

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Elektrik Makinaları II Laboratuvarı DENEY 3 ASENKRON MOTOR A. Deneyin Amacı: Boşta çalışma ve kilitli rotor deneyleri yapılarak

Detaylı

İçerik. Ürün no.: LS5I/9D-P1 Tek yön çalışan sensör verici

İçerik. Ürün no.: LS5I/9D-P1 Tek yön çalışan sensör verici Ürün no.: 50130543 LS5I/9D-P1 Tek yön çalışan sensör verici Şekil farklılık gösterebilir İçerik Teknik veriler Uygun alıcı Boyutlandırılmış çizimler Elektrik bağlantısı Kumanda ve gösterge Aksesuarlar

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 01

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 01 DERS 01 Özer ŞENYURT Mart 10 1 DA ELEKTRĐK MAKĐNALARI Doğru akım makineleri mekanik enerjiyi doğru akım elektrik enerjisine çeviren (dinamo) ve doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren (motor)

Detaylı

DENEY 6: FLİP-FLOP (BELLEK) DEVRESİ UYGULAMALARI

DENEY 6: FLİP-FLOP (BELLEK) DEVRESİ UYGULAMALARI DENEY 6: FLİP-FLOP (BELLEK) DEVRESİ UYGULAMALARI Deneyin Amaçları Flip-floplara aģina olmak. DeğiĢik tipte Flip-Flop devrelerin gerçekleģtirilmesi ve tetikleme biçimlerini kavramak. ArdıĢık mantık devrelerinin

Detaylı

AKTÜATÖRLER Elektromekanik Aktüatörler

AKTÜATÖRLER Elektromekanik Aktüatörler AKTÜATÖRLER Bir sitemi kontrol için, elektriksel, termal yada hidrolik, pnömatik gibi mekanik büyüklükleri harekete dönüştüren elemanlardır. Elektromekanik aktüatörler, Hidromekanik aktüatörler ve pnömatik

Detaylı

ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORDA KAYMANIN BULUNMASI

ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORDA KAYMANIN BULUNMASI DENEY-2 Kapaksız raporlar değerlendirilmeyecektir. ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORDA KAYMANIN BULUNMASI 1. Teorik Bilgi Asenkron Motorların Çalışma Prensibi Asenkron motorların çalışması şu üç prensibe dayanır:

Detaylı

Şekil1. Geri besleme eleman türleri

Şekil1. Geri besleme eleman türleri HIZ / KONUM GERİBESLEME ELEMANLARI Geribesleme elemanları bir servo sistemin, hızını, motor milinin bulunduğu konumu ve yükün bulunduğu konumu ölçmek ve belirlemek için kullanılır. Uygulamalarda kullanılan

Detaylı

RTX1-220BX UZAKTAN KUMANDA

RTX1-220BX UZAKTAN KUMANDA RTX1-220BX UZAKTAN KUMANDA delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel-Fax:0216-348 65 21 Hızlı anahtarlama tekniği ile çalışabilen yüksek performanslı 1 röle çıkışlı Radyo kontrol seti. 1 KANAL RADYO KONTROL

Detaylı

ASENKRON (İNDÜKSİYON)

ASENKRON (İNDÜKSİYON) ASENKRON (İNDÜKSİYON) Genel MOTOR Tek fazlı indüksiyon motoru Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir.

Detaylı

1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI

1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI 1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI 3.UYARILAR Cihazı kullanmaya başlamadan önce mutlaka kullanma kılavuzu okunmalıdır ve cihaz kullanımında kılavuzdaki talimat ve uyarılara uyulmalıdır. Aksi takdirde

Detaylı

İçerik. Ürün no.: SLS46CI-70.K28-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör verici

İçerik. Ürün no.: SLS46CI-70.K28-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör verici Ürün no.: 50121911 SLS46CI-70.K28-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör verici Şekil farklılık gösterebilir İçerik Teknik veriler Uygun alıcı Boyutlandırılmış çizimler Elektrik bağlantısı Kumanda ve

Detaylı

İçerik. Ürün no.: ET5I.3/4P Enerjik ışık sensörleri

İçerik. Ürün no.: ET5I.3/4P Enerjik ışık sensörleri Ürün no.: 50127902 ET5I.3/4P Enerjik ışık sensörleri Şekil farklılık gösterebilir İçerik Teknik veriler Boyutlandırılmış çizimler Elektrik bağlantısı Diyagramlar Kumanda ve gösterge Aksesuarlar Uyarılar

Detaylı

5.45. KONNEKTÖRLERE KABLO EKLEME OTOMASYONU

5.45. KONNEKTÖRLERE KABLO EKLEME OTOMASYONU 5.45. KONNEKTÖRLERE KABLO EKLEME OTOMASYONU Prof. Dr. Asaf VAROL avarol@firat.edu.tr Giriş Günümüzde birçok elektronik aletin bağlantıları konnektörlerle sağlanmaktadır. Çeşitli elektronik aletler bu konnektörler

Detaylı

ASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş

ASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş ASENKRON MAKİNELER Asenkron Motorlara Giriş İndüksiyon motor yada asenkron motor (ASM), rotor için gerekli gücü komitatör yada bileziklerden ziyade elektromanyetik indüksiyon yoluyla aktaran AC motor tipidir.

Detaylı

22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR

22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR 22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR KONULAR 1. YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 2. YOL VERME YÖNTEMLERİ 3. KULLANILDIĞI YERLER Herhangi bir yükü beslemekte olan ve birbirine paralel bağlanan iki altematörden birsinin

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. M.

Detaylı

DOĞRU AKIM MOTORLARI VE KARAKTERİSTİKLERİ

DOĞRU AKIM MOTORLARI VE KARAKTERİSTİKLERİ 1 DOĞRU AKIM MOTORLARI VE KARAKTERİSTİKLERİ Doğru Akım Motor Çeşitleri Motorlar; herhangi bir enerjiyi yararlı mekanik enerjiye dönüştürür. Doğru akım motoru, doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye

Detaylı

HAVA TAŞITLARI IŞIKLI İKAZ SİSTEMLERİ

HAVA TAŞITLARI IŞIKLI İKAZ SİSTEMLERİ IŞIKLI 96 MADE IN TURKEY IŞIKLI GENEL ÖZELLİKLER: GEMTA Hava Taşıtları Işıklı İkaz Sistemleri, yeryüzünde hava taşıtları için tehlikeli olabilecek yüksek noktalarda kullanılmak üzere tasarlanmış ve üretilen

Detaylı

1 Nem Kontrol Cihazı v3

1 Nem Kontrol Cihazı v3 NEM KONTROL CİHAZI v5.0 Nem Kontrol Cihazı v3.0 1 Nem Kontrol Cihazı v3 NEM Havada bulunan su buharı miktarına nem denir. Nem ölçümlerinde mutlak nem, bağıl nem ve spesifik nem hesaplanır. Mutlak nem birim

Detaylı

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karģı gösterdiği dirençtir. Kayacın kullanım alanlarının belirlenmesinde darbe dayanımının

Detaylı

1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI

1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI 1.CİHAZ ÖLÇÜLERİ 2.CİHAZ BAĞLANTI ŞEMASI 3.UYARILAR Cihazı kullanmaya başlamadan önce mutlaka kullanma kılavuzu okunmalıdır ve cihaz kullanımında kılavuzdaki talimat ve uyarılara uyulmalıdır. Aksi takdirde

Detaylı

Elektromanyetik dalgalar kullanılarak yapılan haberleşme ve data iletişimi için frekans planlamasının

Elektromanyetik dalgalar kullanılarak yapılan haberleşme ve data iletişimi için frekans planlamasının 2. FREKANS TAHSİS İŞLEMLERİ 2.1 GENEL FREKANS TAHSİS KRİTERLERİ GENEL FREKANS TAHSİS KRİTERLERİ Elektromanyetik dalgalar kullanılarak yapılan haberleşme ve data iletişimi için frekans planlamasının yapılması

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ÖLÇME TEKNİĞİ 11. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ÖLÇME TEKNİĞİ 11. HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ÖLÇME TEKNİĞİ 11. HAFTA İÇİNDEKİLER Sayaçlar Elektrik Sayaçları ELEKTRİK SAYAÇLARI Elektrik alıcılarının gücünü ölçen aygıt wattmetre, elektrik alıcılarının yaptığı

Detaylı

IDC101 Bağlantı Şeması

IDC101 Bağlantı Şeması IDC101 Bağlantı Şeması 1 Şubat 2018 IDC101 Kontrol Panosuna ait kullanım kitapçığı okunduktan sonra elektriksel bağlantıların nasıl yapılacağı ile ilgili bilgiler bu dokümanda yer almaktadır. Her bir elektriksel

Detaylı

ABSOLUTE ROTARY ENKODER Tek Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm GENEL ÖZELLİKLER

ABSOLUTE ROTARY ENKODER Tek Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm GENEL ÖZELLİKLER ABSOLUTE ROTARY ENKODER Tek Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm SAS Analog Çıkışlı SAS-S (ŞAFTLI) SAS- B (YARI HOLLOW ŞAFTLI) SAS-K (KOLLU) GENEL ÖZELLİKLER SAS serisi enkoderler absolute olarak çalışırlar.

Detaylı

3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR

3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR 3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR 3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR Üç fazlı AC makinelerde üretilen üç fazlı gerilim, endüstride R-S-T (L1-L2- L3) olarak bilinir. R-S-T gerilimleri, aralarında 120 şer derece faz farkı

Detaylı

İçerik. Ürün no.: SLE518I-K4/4-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör alıcı

İçerik. Ürün no.: SLE518I-K4/4-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör alıcı Ürün no.: 50134013 SLE518I-K4/4-M12 Güvenlik tek ışın fotoelektrik sensör alıcı Şekil farklılık gösterebilir İçerik Teknik veriler Uygun verici Boyutlandırılmış çizimler Elektrik bağlantısı Kumanda ve

Detaylı

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır. ELEKTRİK AKIMI ve LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller

Detaylı

Centronic EasyControl EC545-II

Centronic EasyControl EC545-II Centronic EasyControl EC545-II tr Montaj ve İşletme Talimatı 5 Kanallı El Vericisi Aşağıdaki kişilere yönelik önemli bilgiler: Montaj elemanı / Elektrik teknisyeni / Kullanıcı Lütfen ilgili kişilere iletiniz!

Detaylı

ABSOLUTE ROTARY ENKODER Çok Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm GENEL ÖZELLİKLER

ABSOLUTE ROTARY ENKODER Çok Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm GENEL ÖZELLİKLER ABSOLUTE ROTARY ENKODER Çok Turlu Absolute Enkoder, Manyetik Ölçüm MAS Analog Çıkışlı MAS-S 50 MAS-S 58 MAS-B 50 MAS-B 58 Manyetik prensiple absolute (mutlak) ölçüm 50 mm veya 58 mm gövde çapı seçenekleri

Detaylı

İçerik. Ürün no.: PRK25C.A/4P-200-M12 Reflektörden yansımalı fotoelektrik sensör kutuplu

İçerik. Ürün no.: PRK25C.A/4P-200-M12 Reflektörden yansımalı fotoelektrik sensör kutuplu Ürün no.: 50134274 PRK25C.A/4P-200-M12 Reflektörden yansımalı fotoelektrik sensör Şekil farklılık gösterebilir İçerik Teknik veriler Reflektörler ve yansıtıcı bantlar Boyutlandırılmış çizimler Elektrik

Detaylı

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır. ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller eşitlendiğinde yani

Detaylı

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören 04.12.2011 AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören İçerik AA Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları na Yol Verme Uygulama Soruları 25.11.2011 2 http://people.deu.edu.tr/aytac.goren

Detaylı

Kızılötesi. Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur.

Kızılötesi. Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur. Kızılötesi Kızılötesi (IR: Infrared), nispeten daha düşük seviyeli bir enerji olup duvar veya diğer nesnelerden geçemez. Radyo frekanslarıyla değil ışık darbeleriyle çalışır. Bu nedenle veri iletiminin

Detaylı

TMR-4R KONTROL KARTI

TMR-4R KONTROL KARTI TMR-4R KONTROL KRTI ÜRÜN KILVUZU Version 1.0 (KSIM 2010) İVEDİK ORGNİZE SN. BÖL. 21. CDDE 609. SOKK NO:15 06370 OSTİM / NKR TEL NO :(312) 395 68 75 76 FKS NO:(312) 395 68 77 http:// www.udea.com.tr TMR-4R

Detaylı

KULLANIM KLAVUZU DCB-I KRAMER KAPI KONTROL KARTI. Lifkon Elektrik Elektronik DCB-I. D.No: 005 - D.Ver: 104-27.04.2015 - www.lifkon.

KULLANIM KLAVUZU DCB-I KRAMER KAPI KONTROL KARTI. Lifkon Elektrik Elektronik DCB-I. D.No: 005 - D.Ver: 104-27.04.2015 - www.lifkon. KRAMER KAPI KONTROL KARTI KULLANIM KLAVUZU Bütün Hakları Saklıdır. 1 / 11 İÇİNDEKİLER GĠRĠġ... 3 TEKNĠK ÖZELLĠKLER... 4 BAĞLANTI ġemasi... 5 KART ÇALIġMA MODLARI... 6 MENÜ... 7 KAPI HAREKETLERĠ... 10 MONTAJ...

Detaylı

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ BÖLÜM 2 ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ 2.1.OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ Otomatik kontrol sistemleri, günün teknolojik gelişmesine paralel olarak üzerinde en çok çalışılan bir konu olmuştur.

Detaylı