DİŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ

Transkript

1 GAZI Ü N İ VERSİ TESİ DİŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT: 8 OCAK SAYI: 1

2 i

3 GAZİ ÜNİ VERSİ TESİ DİŞHEKIMLIGÎ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT: 8 OCAK SAYI: 1

4 BERGÎ YAZIŞMA ADRESİ : Emek Mah. 82. Sokak No. : 4 W Ankara/TÜRKİYE GAZİ ÜNİVERSİTESİ BASIN - YAYIN YÜKSEKOKULU MATBAASI

5 YAYIN KURALLARI 1 Gazi Üniversitesi Dişhekimiiği Fakültesi Dergisi Fakültenin yayın organıdır. Dişhekimiiği ve Tıp Dallarında yapılan araştırmalar, vaka takdimleri ve derlemeler yayınlanır. 2 Gazi Üniversitesi Dişhekimiiği Fakültesi Dergisi yılda 2 sayı olarak yayınlanır ve iki sayıda bir cilt tamamlanır. 3 Başka yerde yayınlanan yazılar dergiye alınmaz. Çeviriler eser sahibinin imzası, izin belgeleri ve asılları ile birlikte gönderilmelidir. 4 Araştırmalar ve derlemeler 15, vaka takdimleri 5 daktilo sayfasını geçmemelidir. Daha uzun yazıları yayın kurulu kısaltmakta serbesttir. Metinler daktilo ile standart daktilo kâğıdına ve sayfanın bir yüzüne iki satır aralıklı olarak yazılarak, yayın kuruluna iki nüsha halinde teslim edilmelidir. Sayfanın sağ ve solunda ikişer santimetre aralık bırakılmalıdır. Peîür ya da başka tür kâğıda yazılmış nüshalar kabul edilmez. 5 Başlıklar metne uygun, kısa ve açık ifadeli olmalıdır. Yazarın veya yazarların akademik unvanları, adları ve soyadları başlığın alt ve ortasına konmalıdır. Yazarların çalıştıkları kurumların adlan, soyadlarının sonuna konulacak (*) işareti ile birinci sayfanın altında not halinde bildirilmelidir. 6 Araştırmaların yazılış düzeni şöyle olmalıdır: Özet (Türkçe), Özet (Yabancı dilde, konu başlığı ile birlikte), Giriş, Materyal ve Metod, Bulgular, Tartışma, Yararlanılan Kaynaklar ve Yazışma Adresi. Yazışma adresinde gereğinde bağlantı kurulacak yazarın telefon numarasıda bulunmalıdır. 7 Yazarın anlamını ifade edecek nitelikte en az 5 satır Türkçe özetle birlikte, bu özetin İngilizce, Almanca veya Fransızca çevirileri yazılmalıdır. 8 Türkçe özetin altına konuyu tanımlayabilecek en az 2 anahtar kelime ve yabancı dilde özetin altına bunların yabancı dildeki karşılıkları yazılmalıdır. III

6 9 Resimler net ve parlak fotoğraf kâğıdına basılmış ve resim ebatları (13x151 olmalıdır. Grafik, diyagram ve şemalar çini mürekkebi ile aydınger kâğıdına veya şablon kartonuna çizilmelidir. Bunların arkasına yazar adı, yazı başlığı, şekil numarası ve yerleri ayrı bir zarf içinde yazıya eklenmelidir. Klişelerin konulacağı yerler yazı içerisinde de işaretlenmelidir. Grafik, diyagram ve şekil altı yazılar metin dışında ayrı bir daktilo kâğıdına yazılmalıdır. Tablolar bir başlık bulundurmalıdır. Fotomigrograflarda boyama yöntemi ve büyütme gösterilmelidir. Elektronmikrograflarda ve scanning elektronmikrograflarda büyütme bulunmalıdır. Tablo numarası tablo üzerinde romen rakamıyla, şekiller altta normal rakamlarla gösterilir. 10 Dergi basım koşullan uygun olduğunda, renkli fotoğraf basımı ücret karşılığında mümkündür. 11 Yararlanılan kaynaklar ya metindeki geçiş sırasına göre veya yazarların soyadlanna göre alfabetik olarak düzenlenmelidir. Yararlanılan kaynakların yazılış şekli şu sıraya göre olmalıdır: a) Dergiler : Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, yazının başlığı, derginin kısaltılmış adı, cilt numarası, sayfa numarası, yılı. Dergi isimleri «Index Medicus»da verilen listeye göre kısaltılmalıdır. b) Kitaplar : Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, kitabın adı, baskı veya cilt numarası, basıldığı basımevi, basıldığı şehir, yılı. 12 Dergiye gönderilecek yazılarda imlâ ve terminoloji yönünden şu noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. Anatomi terimlerinin Latinceleri kullanılmalı ve bunlar tırnak içerisinde orijinal imlâsı ile yazılmalıdır. Dişhekimliği ve Tıp diline yerleşmiş terimler söylendiği şekilde yazıldıktan sonra parantez içerisinde orijinal yazılış şekli belirtilmelidir. 13 Metin içindeki sayfa üstlerine yazmak amacıyla, yazarlar konu başlıklarını beş kelimeyi geçmeyecek şekilde kısaltarak birinci sayfanın en basma parantez içerisinde bildirmek zorundadırlar. 14 Dergide yayınlanacak yazıların bilimsel niteliğinden yazar ya da yazarlar sorumludur. Bilimsel yayınlar ile ilgili tenkitler ve cevaplan dergide «Editöre Mektuplar» bölümünde yayınlanır. IV

7 15 Dergi ile ilgili her hususta Gazi Üniversitesi Dişhekimüği Fakültesi Dergisi Yayın Komisyonu Başkanlığı ile bağlantı kurulur. Yayınlanması istenilen makalelerin başvurulan bir dilekçe ile Yayın Komisyonu Başkanlığına yapıhr. 16 Yayın Kurulunun, yayın kurallarına uymayan yazılan yayınlamamak, düzeltilmek üzere yazarına geri gönderme yetkisi vardır. Yayın komisyonuna gelen yazılar şekil yönünden incelendikten sonra danışma kuruluna gönderilir. Danışma Kurulunun en az 15 gün içindeki incelemesi sonucunda olumlu rapor alınan makalelere yayınlanabilir raporu verilebilir. Yayınlanması kabul edilen yazılar sıraya alınır. 17 Yayınlanmak üzere gönderilen yazılar herhangi bir siyasa! düşünceyi ve uygulamayı içerir, savunur ya da eleştirir mahiyette olamaz. 18 Dergide yayınlanan yazıların telif hakkı Gazi Üniversitesi Dişhekimüği Fakültesi'ne aittir, başka yerde yayınlanamaz. Dergide yayınlanan yazılara Gazi Üniversitesi Rektörlüğü'nce belirlenecek esaslar içinde telif hakkı ödenir. _ V

8

9 DANIŞMA KURULU Ağız - Diş - Çene Hastahklan ve Ceırahisî Anabilim Dalı: Prof. Dr. Mustafa TÜRKER Prof. Dr. Nadir GÜNGÖR Prof. Dr. Şule YÜCETAŞ Diş Hastahklan ve Tedavisi Anabilîm Dalı: Prof. Dr. Tamer KINOĞLU Prof. Dr. Tayfun ALAÇAM Doç. Dr. Tansev MIHÇIOĞLU Ortodonti Anabilim Dalı: Prof. Dr. Oktay ÜNER Doç. Dr. Hakan ÎŞÇAN Doç. Dr. Müfide DÎNÇER Pedodonti Anabilim Dah: Prof. Dr. Tezer ULUSU Periodontoloji Anabilim Dah: Prof. Dr. Koksal BALOŞ Doç. Dr. Levent TANER Doç. Dr. Gönen ÖZCAN Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı: Prof. Dr. Hüsnü YAVUZYILMAZ Prof. Dr. Erol DEMÎREL Prof. Dr. Çetin SUCA VII

10

11 T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ YAYIN KOMİSYONU Başkan Prof. Dr. Mustafa TÜRKER Üye Prof. Dr. Oktay ÜNER Üye Prof. Dr. Şule YÜCETAŞ Üye Prof. Dr. Erol DEMİREL Üye Prof. Dr. Tayfun ALAÇAM CİLT: 8 OCAK SAYI: 1 İ Ç İ NDEKİ LER ARAŞTIRMALAR Erman AKBULUT Diş Çürüğü ile Serum, Saliva îmmünoglöbulinleri Arasındaki İlişkinin Araştırılması... IX

12 Işın ULUKAPI Işın ULUKAPI Süt Dişlerinde Çeşitli Kavite Lakları nın Pulpayı Zararlı Etkilerden Ko rumadaki Etkinlikleri (Bir İn Vivo Çalışma)...17 Çeşitli Kavite Laklarının Amalgam Dolgulardaki Kenar Sızıntısını Azalt madaki Etkinlikleri (Bir în Vivo Ça lışma)...27 Faik KORUNMUŞ Erman AKBULUT Faik COKPEKİN Diş Çürüğü Olan ve Olmayan Çocuklarda Oral Streptokokların Dağılımı ve NaF Gargarasının Etkileri 39 Sina UÇKAN Necip MUTLU Mihtikar YÜCEL Nesrin ANIL Berrin Aksu KABA Sina UÇKAN Hanife ATAOĞLU Sevil ŞAHMALI Gülbin SAYGILI Gül ÖZGUNALTAY Meserret TİRİTOĞLU Sevil ŞAHMALI Gülbin SAYGILI Gül ÖZGUNALTAY Meserret TİRİTOĞLU Nesrin ANIL Canan TAŞDELEN Yarım Retansiyonlu Mandibuller Üçüncü Molar Dişlerin Çekimi Sonrası Primer ve Sekonder İyileşmenin Karşılaştırılması ve 2. Molar Dişin Periodonsiyumunda Meydana Gelen Değişikliklerin Değerlendirilmesi. 53 Farklı Kimyasal Yapıda Geçici Kron Materyallerinin Pulpaya olan Isı İle timleri...65 Mandibuler Regional Sinir Bloğunda Bupivacaine ile Articaine'nin Kar şılaştırılması Porselen Materyalin Kalınlığının Işınla Sertleşen Kompozit Resinlerin Polimerizasyonuna Etkisi : Bölüm I 85 Porselen ve Kompozit Renginin, Işınla Sertleşen Kompozit Resinlerin Polimerizasyonuna Etkisi: Bölüm II 93 Çeşitli Sıvı Dezenfektanların Silikon Ölçü Maddelerinin Boyutsal Stabilitesi Üzerindeki Etkisi X

13 Nesrin ANIL Filiz KEYF Nesrin ANIL Filiz KEYF Yumuşhan GÜNAY Çeşitli Sıvı Dezenfektanların Silikon Esaslı Ölçü Materyallerinin Islana-bilirliği Üzerindeki Etkisi Si İki Çeşit «Die» Materyalinin Boyut- S] sal Stabilitesinin Karşılaştırılması. 119 İki Farklı Yüz Protezi Materyalinin Klinik Uygulama Sonuçları Yumuşhan GÜNAY İki Farklı Yüz Protezi Materyalinin Fizik Özellikleri Üzerine Bir İn Vitro Çalışma Selçuk ORUÇ Bedri BEYDEMİR Tanju AKBAY Erdal GÜZELDEMİR Tayfun BİLGİN Protetik Tedavide Telkinin Rolü 149 VAKA TAKDİMLERİ Ömür ATAOGLU Tülin OYGÜR Kemal YAMALIK Ergun YÜCEL Erdoğan İNAL Yusuf KE'MALOĞLU Sina UÇKAN Mehmet KÜRKÇÜ Selçuk BASA Mehmet KÜRKÇÜ Mandibulada Nükseden Osteoblastom : Vaka Sunumu Ranula : Ağız Tabanında Tekrarla yan Bir Olgu Maksiller Sinüste Bir Yabancı Cisim Olarak Kanal Gütası DERLEME : Yumuşhan GÜNAY Yüz Protezlerinde ve Defektlerinde Günlük Bakım XI

14

15 THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZÎ UNIVERSITY VOLUME 8 JANUARY 1991 NUMBER 1 CONTENTS RESEARCH Erman AKBULUT The Investigation of the Relation Between Dental Caries and Serum and Salivary Immunoglobulins.. 1 Işın ULUKAPI Işın ULUKAPI Faik KORUNMUŞ Erman AKBULUT F^ik ÇOKPEKİN The Efficiency of Different Cavity Varnishes in the Protection of the Pulp of the Deciduous Teeth The Efficiency of Different Cavity Varnishes in Preventing the Marginal Leakage of Amalgam Fillings The Prevalance of Oral Streptococci on Caries-Free and Caries-Active Children and the Effect of NaF Mouthrinse XIII

16 Sina UÇKAN Necip MUTLU Mihtikar YÜCEL Nesrin ANIL Berrin Aksu KABA Sina UÇKAN Hanife ATAOĞLU Sevil ŞAHMALI Gülbin SAYGILI Gül ÖZGÜNALTAY Meserret TİRİTOĞLU The Comparison of Primary and Se condary Wound Healing after Ext raction of Partially Erapted Third Molars and the Evaluation of the Changes in Mandibular Second Mo lars Periodontium...53 The Heat that Occurs During Polimerization of Six Different Chemical Composed Temporary Crown Ma terial in the Pulp Comparison of Bupivacaine and Articaine in Mandibular Regional Ner ve Block Influence of Ceramic Material Thickness on the Polymerization of Light-Cured Composite Resins Part I Sevil ŞAHMALI Gülbin SAYGILI Gül ÖZGÜNALTAY Meserret TÎRİTOĞLU Influence of Ceramic Material Shade on the Polymerization of Light-Cured Composite Resins: Part II Nesrin ANIL Canan TAŞDELEN Nesrin ANIL Filiz KEYF Nesrin ANIL Filiz KEYF Yumuşhan GÜNAY The Effect of Different immersion Disinfectants on the Dimensional Stability of Silicon Impression Ma terials The Effect of Different Immersion Disinfectants on the Wetlability of Silicone Imperssion Materials Comparison the Dimensional Stability of Two Types of Die Material Clinical Results of Two Different Material of Facial Prosthesis Yumuşhan GÜNAY In Vitro Study on Two Different Kinds of Facial Prosthesis Mate rials XIV

17 Selçuk ORUÇ Bedri BEYDEMİR Tanju AKBAY Erdal GÜZELDEMİR Tayfun BİLGİN The Role of Conviction on the Prosthodontic Treatment CASE REPORTS Ömür ATAOĞLU Tülin OYGÜR Kemal YAMALIK Ergun YÜCEL Erdoğan İNAL Yusuf KEMALOĞLU Sina UÇKAN Mehmet KÜRKÇÜ Mehmet KÜRKÇÜ Selçuk BASA Recurrent Osteoblastoma of the Man dible : A Case Report Ranula: A Recurring Case on the Floor of Mouth Root Filling Material in the Maxillary Sinus as a Foreign Body REVIEN Yumuşhan GÜNAY A Guide to Patient Care Using Maxillo-Facial Prosthesis XV

18

19 G.U. Dişhek. Fak. Der. Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa 1-15, 1991 DİŞ ÇÜRÜĞÜ İLE SERUM, SALYA IMMÜNGLOBULİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Erman AKBULUT* ÖZET Bu çalışmada ilkokul çağında 36 çocukta çürük aktiviteleri incelenmiş çürük olan ve olmayan grublarda DMF indeksleri alınmıştır. Çürük olan ve olmayan 2. grupta da salya, serum immüng-lobulinleri ve serum C3, C4 düzeyleri incelenmiştir. Çürük olan ve olmayan gruplar arasında salya ve serum immünglobulinleri açısından istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmazken, çürük bulunan grupta serum C4 düzeyinin önemli derecede yüksek olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler : Çürük, salya İmmunglobülünleri, serum bağlayıcıları ABSTRACT THE INVESTIGATION OF THE RELATION BETWEEN DENTAL CARIES AND SERUM AND SALIVARY IMMUNOGLOBULINS In this activitiy, the caries activities have been investigated on 36 primary school children DMF indexes have been taken from the caries and noncaries groups in the two groups, saliva, serum immunoglobulin and serum C3, C4 levels have been investigated, between these groups there is no significant difference for salivar (*) GATA Dişhek. Bil. Merk. Pedodonti B.D. Yrd. Doç. 1

20 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERİ and serum immunoglobulin in the caries group, it has been found that, serum C4 level is highly increased in the caries goup. Key words : Caries, Salivary immunoglobulins, serum complement GİRİŞ VE AMAÇ Son yıllarda plak bakterileri, çürük görülme sıklığı ile salya immünglobülinleri arasındaki ilişkiler ve karyojenik bakterilere karşı oluşan spesifik antikorlar konusunda pek çok çalışma yapılmıştır (1, 2, 6, 7, 8, 12, 13, 14, 16, 17, 20, 21, 24, 27, 30). Salyanın antibakteriyel özelliklerinin tanımlanması, bu alandaki araştırmaların temelini oluşturmuştur. Antibakteriyel etkiler iki grupta incelenmiş olup, bunlardan ilk grubu lizozim, laktoferrin, peroksidaz sistemleri, aglütininler ve histidinden zengin polipep-titler oluşturmaktadır. II. grubu ise sekretuvar immün sistemin komponentleri olan sekretuvar (sec) IgA, IgG ve IgM oluşturmaktadır (4, 5, 11, 16). Bunların içerisinde en önemlisi Sec IgA olup, ağız mukozasının virus ve bakterilere karşı korunmasında primer rolü oynayan bir antikordur (2, 7, 16, 17, 28). İmmün sistem ve diş çürükleri ile ilgili yapılan çalışmalar, diş çürüklerinin, humoral immün cevap yani antikor oluşturabilen bir enfeksiyon sonucu oluştuğu görüşünü desteklemektedir (1, 7, 10, 17, 22, 28). Çürük lezyonundaki bakteri antijenleri ile bunlara karşı oluşmuş antikorların kompleks oluşturarak kompleman sistemini fikse edebildiği gösterilmiştir (3, 25, 27). Salya immünglobülinleri-nin, özellikle sekretuar immünglobülin A (SecIgA)'nm, çürük ve peridontal hastalıkla ilişkisi incelenmiş ve çelişkili sonuçlar elde edilmiştir. Lehner ve arkadaşları (20), çürüğü olmayan kişilerin, aktif çürük taşıyan bireylere kıyasla total salyada daha yüksek immünglobülin düzeyi gösterdiğini belirtmişlerdir. Diğer taraftan Shk-lair ve arkadaşları (29) ise, çürüğü olan ve olmayan grüblarda total salya, parotis salyası IgA düzeylerini incelemişler ve iki grup arasında IgA düzeyi açısından bir fark bulunmadığını göstermişlerdir. Yine, DMF skoru ile salya gamaglobülin düzeyini inceleyen Fergu- 2

21 Erman AKBULÜT son ve arkadaşları (14), DMF skoru yüksek olan hastaların, DMF skoru düşük olan bireylere kıyasla, salyada daha düşük gamaglo-bülin düzeyi incelediklerini rapor etmişlerdir. Diğer bir grup araştırmacı ise çürüğü az bulunan grup ile fazla olan grup arasında parotis IgA düzeyi açısından bir fark bulamadıklarını belirtmişlerdir (15, 30) Orstavik (26) ise DMFT indeksi ile parotis IgA düzeyi arasında bir ilişki gösterememiştir. Yukarıdaki bilgiler ve literatür gözönüne alındığında konu ile ilgili sonuçların oldukça tartışmalı olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu noktadan hareket ederek çalışmamızda, çürük olan ve olmayan grublarda salya, serum immünglobülin A,G,M (IgA, IgG, IgM) düzeylerinin ve serum kompleman sistemi kompanentlerinden C3 ve C4'ün incelenmesi planlanmıştır. YÖNTEM VE GEREÇLER Çalışmamızın deney grubunu Ankara İncirli İlkokulu 4-B sınıfı öğrencileri oluşturdu. Yaşlan arasında değişen 20'si erkek 16'sı kız toplam 36 öğrenci, çürük olanlar ve olmayanlar şeklinde iki gruba ayrıldı. I. grubu, ağzında çürük bulunan 10'u erkek 8'i kız 18 kişi, II. grubu ise ağzında çürük olmayan 10'u erkek, 8'i kız 18 öğrenci oluşturdu. I. grubu oluşturan yani ağzında çürük bulunan 18 öğrencideki çürük dağılımını göstermek için, tüm eksik, çürük ve dolgulu diş sayısını belirleyen (DMFT) (18) indeksi kullanıldı. Ağız muayeneleri uygun ışıkta ve yerlerde, ayna sond yardımı ile yapıldı. Deney grubunu oluşturan her iki gruptan da total salya örnekleri sırkadyen ritmin etkilerini ortadan kaldırmak için günün aynı saatinde sabah saat 9-10 arasında toplandı. Yine her iki grub-danda, disposibl enjektörle 5 mi. heparinsiz venöz kan alındı. Im-münglobülinler ve C3, C4 tayini için serum örnekleri ayrıldı ve küçük tüplerde ölçümlerin yapılacağı güne kadar -70 C'de bekletildi. Laboratuvar Çalışmaları: Salya immünglobülinleri ve C3, C4'ün ölçümü için radyal immündiffüzyon tekniği kullanıldı (23). Elde edilen sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildi (19). 3

22 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERİ.ÖUIAJUl^JK. Klinik Bulgular : Çalışmamızın 1. grubu yani çürük bulunan grubu oluşturan bireylerin DMF indeksleri 1 ile 10 arasında olup ortalaması 5.2 olarak bulunmuştur (Tablo 1). Laboratuvar Bulguları: 1. Grup l'e (Çürük Bulunan Grub'a) Ait Salya ve Serum Bulgu ları : Çürük bulunan grupta tükrük IgA, IgM ve IgG düzeyleri ortalaması sırasıyla 3.41 =F mg/dl, O mg/dl, mg/dl olarak saptandı. Aynı grubda serum IgA, IgM, IgG değerleri ortalamaları ise sırasıyla 229,58 =F mg/dl, =P 47.7 mg/dl, mg/dl olarak bulundu. Yine aynı grubda C3 düzeyleri ortalaması mg/dl C4 düzeyleri ortalaması ise mg/dl olarak saptandı (Tablo 11). 2. Grub H'ye (Çürük Bulunmayan Grub'a) Ait Salya ve Serum Bulguları: Çürük bulunmayan grubda tükrük IgA, IgM ve IgG düzeyleri ortalaması sırasıyla mg/dl, O mg/dl, mg/dl olarak saptandı. Aynı grubun serum IgA, IgM, IgG değerleri ortalaması ise mg/dl, mg/dl, =F mg/dl olarak bulundu. Yine bu grubda serum C3 düzeyleri ortalaması =F 24 mg/dl, C4 düzeyleri ortalaması ise mg/dl olarak bulundu (Tablo III). İki grub arasındaki bu değerler istatistiksel olarak incelendiğinde, tükrük IgA, IgM, IgG ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmadı (P>0.05) (Tablo IV). Serum IgA, IgM, IgG düzeylerinin iki grub arasındaki kıyaslaması yapıldığında, IgA, IgM, IgG düzeyleri ortalamaları açısından önemli bir fark bulunmamıştır (>0.05) (Tablo IV). Çürük olan ve olmayan grublar serum C3, C4 düzeyleri ortalamaları istatiksel olarak incelendiğinde C3 düzeyleri açısından önemli bir fark bulunmazken, C4 düzeyinin çürük bulunan grubda önem- 4

23 Erman AKBULUT li derecede yüksek olduğu saptandı (P<0.06) (Tablo IV) DMF ile salya serum IgA düzeyleri arasındaki ilişki bulunmadı veya bulunamadı (19). TABLO 1 : Çürük Bulunan Grubun DMF İndeksi Değerleri Ortalaması Yaş Ort. -+- Sd (Standart deviasyon) DMF İndeks ortalaması Sd Sd Çürük Bulunan Grup n = 18

24 TABLO II : Çürük Bulunan Grubun Salya, Serum İmmünglobülin ve C3, C4 Salya (mg/dl) Serum (Mg/dl) IgA IgM IgG IgA IgM IgG Çürük Bulunan Grup N : q= n : Denek Sayısı

25 TABLO III : Çürük Olmayan Gruptaki Salya, Serum Immünglobülin ve C3, Salya (mg/dl) Serum (mg/dl) Çürük Bulunmayan Grup n = 18 IgA IgM IgG IgA IgM IgG qp , HF =F 3 n : Denek Sayısı

26 TABLO IV : Çürük Olan ve Olmayan Grubîarda Salya ve Serum Immüııgîobiıli İstatistiksel Olarak Kıyaslanması 1 V Salya (mg/dl) Seram (mg/dl) IgA IgM IgG IgA IgM IgG Gup I : Çürük Bulunan Grup n : 18 Grup II : Çürük Bulunmayan Grup n : =F T zp î Önemlilik 1 P> 0.05 P> 0.05 P> 0.05 P> 0.05 P> 0.05 P> 0.05

27 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERI AĞIZLARINDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ OLAN ÇOCUKLARDA İMMÜNGLOBULİN SEVİYELERİ SERUM SALYA SIRA NO ADI SOYADI NO IgA M G C3 C4 A M G DMF 4 B H.S H.I V.A H.T ö.ç V.Ö F.K S.G E.Ö F.U A.İ N.K Z.B D.Ç N.E L.S A.G Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

28 Erman AKBULUT AĞIZLARINDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ OLMAYAN ÇOCUKLARDA İMMÜNGLOBULİN SEVİYELERİ SERUM SALYA SIRA NO SF. NO ADI SOYADI A M G C 3 C 4 A M G E.E Q c.ç Q E.Ş Q S.K Q S.G Q D.M Q M.Ç Q D.Y Q 5 Q Z.A Q E.K Q Q S.E Q S.A Q L.E Q E 2279 Z.D Q E 1638 İ.Y Q E 2294 S.T Q E 1786 E.S Q E 2006 Ü.A Q

29 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERİ TARTIŞMA Araştırmamızda, çürük olan ve olmayan grublarda salya, serum immünglobülinleri ve serum C3, C4 düzeyleri incelenmiştir. Diş çürüklerinde antikorların bulunduğu, bu antikorların lez-yon içine penetrasyon gösterip, kompleman sistemi kompenentle-rinden C3'ü fikse ettiği gösterilmiştir (28). Son yıllarda yapılan çalışmalar, antikorların diş çürüklerinden korunmada değerli komponentler olduğunu göstermiştir (6, 12, 13, 14, 16, 20, 21, 24, 27, 30). İmmünoloji ile ilgili yapılan araştırmalar, bakteri ürünlerinin immün cevabı modüle edildiğini belirtmiştir (2). Bakteri proliferasyonunu ve plak ekolojisini etkileyebilen salya kompenentleri tarif edilmiş ve bunların çürüğe direnç mekanizmaları oluşturduğu bildirilmiştir (2, 4, 5, 11, 16). Çürüğün patogenezinde üç etkili mekanizma tarif edilmiştir. Bunlar salya IgA'sı ve diğer antikorlar, serum antikorları ve hücresel immünitedir. Özellikle salya immünglobülin A'nm çürük oluşumunun engellenmesinde önemli rol oynadığı bilinmektedir (2). Çalışmamızda çürüğü bulunan grup ile bulunmayan grup arasında salya ve serum IgA, IgM, IgG düzeyleri arasında önemli bir fark bulunmadı (P>0.05). Total salyada IgA konsantrasyonu bazı araştırmacılar tarafından çürüğü az olan kişilerde daha az bulunmuştur. Lehner (20), 1967 yılında total salya ile yaptığı bir çalışmada çürüğe yatkın kişilerde IgA düzeyini diğer gruba kıyasla daha az bulmuştur. Parotis salyasında çalışan Zengo ve arkadaşları (30), Fukuda ve arkadaşları (15), çürüğü az grub ile fazla grub arasındaki farkın immunglobülinler açısından istatistiksel öneme ulaşmadığını belirtmişlerdir. Bu çalışmaların sonuçları bizim çalışmamızın bulguları ile aynı paralelde bulundu. Orstavik (26) DMFT indeksi ile parotis IgA konsantrasyonu arasında bir ilişki gösterememiştir. Yine Challancombe (9)'mn bir çalışmasında MDF ile IgA konsantrasyonları arasında bir ilişki bulamamıştır. Bu çalışmada, salya ve serum IgA konsantrasyonu ve MDF indeksi arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çalışmamızda, çürük bulunan grubda C4 düzeyi, bulunmayan gruba kıyasla önemli derecede yüksek bulunmuştur. Bu sonuçta II

30 Erman AKBULUT akut faz cevabını gösteren ve akut faz proteinlerinden olan C4'ün çürük aktivitesinin artmasıyla birlikte yükselebileceğini belirtmektedir. Çürüğün artışı ile birlikte oluşan immün cevapta C4'ünde yükseldiğinin gösterilmesi, çürükteki bakterilerin immün cevabı ne derecede etkileyebileceğini açıklamaktadır. C4'ün artmasının yamsıra immünglobülin düzeylerinde bir fark bulunmaması dikkat çekicidir. Ancak, yapılan çalışmalarda tükrük IgA konsantrasyonunun tükrük salgılanma hızını inceleyen Ever-hart ve arkadaşları (12) DMF indeksi ile arasında ters orantılı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca serum ile yapılan çalışmalarda, DMFT indeksi ile serum immünglobülini arasındaki doğru orantılı ilişkininde koruyucu görev görmekten çok o andaki çürük varlığını gösterdiği Challocombe (9) tarafından ileri sürülmüştür. Bu bilgiler gözönüne alındığında, bu konuda yapılan çalışmalara ek olarak daha büyük grublarda çürük olan ve olmayan bireylerde, parotis salyası akış hızı ile immünglobülin düzeylerinin yamsıra total salya ve çürük lezyonunda da immünglobülinlerin incelenmesinin gerekli olduğu kanısına varılmıştır. SONUÇLAR 1. Çalışmamızın 1. grubunu oluşturan çürük bulunan bireylerde DMF indeksi ortalaması (sd) olarak bulunmuştur. 2. Çürük bulunan grubda tükrük IgA, IgM ve IgG düzeyleri ortalaması sırasıyla mg/dl, O mg/dl, mg/dl olarak saptandı. Aynı grubda serum IgA, IgM IgG değerleri ortalamaları ise sırasıyla mg/dl, mg/dl, mg/dl olarak bulundu. Yine aynı grubda C3 düzeyleri ortalaması mg/dl C4 düzeyleri ortalaması ise mg/dl olarak saptandı. 3. Çürük bulunmayan grubda tükrük IgA, IgM ve IgG düzeyleri ortalaması sırasıyla mg/dl, O mg/dl, mg/dl olarak saptandı. Aynı grubun serum IgA, IgM, IgG değerleri ortalaması ise mg/dl, mg/dl, 12

31 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERİ mg/di olarak bulundu. Yine bu grubda serum C3 düzeyleri ortalaması mg/dl, C4 düzeyleri ortalaması ise mg/dl olarak bulundu. 4. Çürük olan ve olmayan 2 grup arasında serum salya immünglobülinleri açısından istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmazken, çürük olan grupta serum C4 çürük olmayan gruba kıyasla önemli derecede yüksek bulunmuştur. 5. Çürük bulunan grubun DMF indeksi değerleri aynı grubun, serum, salya IgA düzeyleri arasında istatistiksel anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. KAYNAKLAR 1. ALTO'NEN, A.S., TENOVUO, J and LETHONEN, O.P.: Increased Dental Caries Activity in Pre-School Children with Low Baseline Levels of Serum IgG Antibadies Againts the Bacterial Species Streptococcus Mutans. Archs. Oral. Biol., 32, 55-60, 1& ALAÇAM, T., MISIRLIGİL, Z., and MISIRLIGİL, A. : The Relationship Between the Caries Activity Test (Snyder) and Salivary IgA Level. J. Nihon Univ. Sch. Dent. 28 (3) : , BLECKMAN, H., and MORI, M. : Antigenic Substances in Sound and Carious Dentin. Ann. N.X. Acad. Sci., 131, , BRANDZAEG, P. : Human Secrettory Immunoglobulins VII : Concentrations of Parotid IgA and Othen Secretory Proteins in Relations to the Rate of Flow and Duration of Secretory Stimilus. Archs. Oral. Biol., 16, , BRANDTZAEG, P. : The Oral Secretory Immune System with Special Emphasis on Its Relation to Dental Caries. Proc. Finn Dent. Soc, 79, 71-84, BROWN, L.R. : Interrelations of Oral Microorganisms, Immunoglobulins, and Dental Caries Following Radiotherahy. J. Dent. Res., 57, , CAMBLING, E., and KOHLER, B. : Infection with the Bacterium Streptococcus Mutans and Salivary IgA Antibodies in Mothers and Their Children. Archs. Oral. Biol., 32, ,

32 Erman AKBULUT 8. GAMBLING, E., GAHNBERG, L., KRASSE- B. : Relationship Between IgA Antibodies to Streptococcus Mutans Antigens in Human S.aliva and Breast Milk and the Numbers of Indigenous Oral Streptococcus Mutans. Archs. Oral. Biol., 32, 21-25, CHALLOCOMBE, S.J. : Immunoglobulins in Parotid Saliva and Serum in Relation to Dental Caries in Man. Caries. Res., 10 : , CHALLACOMBE S.J., and LEHNER, T. : Serum and Salivary Antibodies to Cariogenic Bacteria in Man. J. Dent. Res., 55, Cİ39-Cİ48, CHALLACOMBE S.J., RUSSELL, M.W., HAWKES, J.E., BERGMEIER, L.A., LEHNER, T. : Passage of Immunoglobulins from Plasma to the Oral Cacity in Rhesus Monkeys. Immunology, 35, , EVERHART, D.L., GRINGSBY, W.R. and CARTER W.H. : Evaluation of Dental Caries Expericience and Salivary Immunoglobulins in Whole Saliva. J. Dent. Res., 50, , EVERHART, D.L., KLAPER, B., CARTER W.H. and MOSS, S. : Evaluation of Dental Caries Experience and Salivary IgA in Children. Aged 3-7, Caries Res. 11, , FERGUSON, J.W. : Some Aspects of Oral Immunology. NZ. Dent. J., 71, 16-22, FUKUDA, T., AONO, M.M. and ONOUE, K. : A Study on the Relationship Between the IgA Content of Parous Saliva and Dental Caries. Nippon Shishubyo cakkai Kaishi, 17 (1) : 55-58, GRAHN, E., TENOVVO, J., LEHTONEN, O.P., EEROLA, E. and VILJA, P. : Antimicrobial Systems of Human Whole Saliva in Relation to Dental Caries, Cariogenic Bacteria, and Gingival Inflammation in Young Adults. Acta Odontol Scana, 46, 67-74, GREGORY, R.L., FILLER, S.J., MICHALEK, S.M. and McGNEE, J.R. : Salivary Immunoglobulin A and Serum Antibodies to Streptococcus Mutans Riboosomal Preparations in Dental Caries-Free and Caries Suspectible Human Subjects. Infect ant Immun, 51, , KLEIN, H., PALMER, C.E. and KNUTSON, J.W. : Studies on Dental Caries. Public Health Reports, 53, , KUTSAL, A., MULUK, Z.F. : Uygulamalı Temel İstatistik H.Ü. Yayınları, Ankara LEHNER, T., CARDWELL, J.E. and CLARRY, E.D. : Immunoglobulins of Saliva and Serum in Dental Caries. Lancet, 1, , LEHNER, T. : Immunologic Aspects of Dental Caries and Periodontal Disease. Br. Med. Bull. 31, ,

33 ÇÜRÜK VE SALYA IMMUNOGLOBULİNLERİ 22. LOESCHE, W.J., ROWAN, J., STRAFFON, L.H. and LOSS, P.S. : Association of Streptoccoccus Mutans with Human Dental Decay. Infect Immun, 11, , MANCINI, C, CARBONARA, A.O. and HEREMANS, J.F. : Immunochemical Quantitation of Antigens by Single Radial Immunodiffusion. Int. J. Immunochem., 2, 235, McKAY, G.S. : Immunological Study of Lactobacillus Induced Dental Caries. J. Dent. Res., 51, , OKAMURA, K, MEDA, M NISHIKAWA, T. and TSUTSUI, M. : dental Response Againts Carious Invasion : Localisation of Antibodies in Odontoblastic Body and Process. J. Dent. Res., 59, , ORSTAVIK, D. and BRANDTZAEG, P.: Secretion of Parotid IgA in Relation to Gingival Inflammation and Dental Caries Experience in Man. Archs. Oral. Biol., 20, , PECOVIC, D.D., ADAMKIEiWICZ, V.W., SHAPIRO, A. and GORNIT-SKY, M. : Identification of Bacteria in Association with Immune Components in Human Carious Dentin. J. Oral. Path., 16, , PEKOVIC, D.D., ADAMKIEWICZ, V.W., GORNITSKY, M. : Immunoglobulins in Human Dental Caries. Arch. Oral. Biol. 33, , SHKLAIR, I.L., ROVELSTAD, G.H. and LAMBERTS, B.L. : A Study of Some Factors Influencing Phagocytosis of Cariogenic Streptococci by Caries-Free and Caries-Active Individuals. J. Dent. Res., 48, , ZENGO, A.N., MANDEL, I.D., GOLDMAN, R. and KHIRANA, H.S. : Salivary Studies in Human Caries Resistance. Arch. Oral. Biol., 16, ,

34

35 G.Ü. Dişhek. Pak. Der. Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa SÜT DİŞLERİNDE ÇEŞİTLİ KAVİTE LAKLARININ PULPAPI ZARARLI ETKİLERDEN KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ BİR İN VİVO ÇALIŞMA Arş. Gör. Dr. Işın ULUKAPI* ÖZET Bu çalışmada 25 adet çürüksüz ve olgunluk dönemindeki 1. süt azı dişinde açılan Black V. sınıf kavitelerde üç adet kavite lakının kompozit dolgular altında kullanıldıklarında diş pulpasını koruyucu etkileri olup olmadığı in vivo olarak incelendi. Üç ay sonunda çekilen dişler, kavite laklarının pulpa üzerine olan etkilerini gözlemek amacı ile histolojik değerlendirmeye alındı. Anahtar Kelimeler : Kavite lakları, kompozitler, pulpa. SUMMARY THE EFFICTENCY OF DIEFFERENT CAVITY VARNISHES IN THE PROTECTION OF THE PULP OF DECIDIOUS TEETH an in vivo study In this study the effect of three different cavity varnishes under composite restorations in preventing the dental pulp is investigated in vivo. For this reason 25 noncarious decidious premolars with Class V cavities are used. The teeth are after 3 months extracted and the effect of the cavity varnishes on the dental pulp is investigated histologically. Key words : Cavity varnishes, composites, dental pulp. * 1st. Üniv. Dişhek. Fak. Pedodonti ABD. 17

36 KAVİTE LAKLARININ PULPAYI KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ rıtdic Kavite laklarının özellikle amalgam dolgulardaki kenar sızıntısını azaltmadaki etkileri bilinmektedir (1, 8, 9). Kavite laklarının daha az araştırılmış olan bir özelliği de diş pulpasını çeşitli dolgu maddelerinin zararlı etkilerinden koruma özelliğidir. Özellikle kompozit dolgulardan önce uygulanan asitin ve kompozit maddesinin kendisinin pulpaya zararlı olduğu bilinmektedir. Kompozitlerin bu zararlı etkileri postoperatif rahatsızlıklara ve geri dönüşmeyen pulpa yıkımına neden olabilir (2, 3, 4, 5, 19). Kompozit dolgular altına uygulanan kalsiyum hidroksit esaslı kaide maddeleri pulpayı korumak amacı ile yaygın olarak kullanılmaktadır (11, 16). Kavite laklarının da bu amaçla 19. yüzyılın sonlarından bu yana kullanıldığı bilinmektedir (7). Skinner ve Phillips in vitro çalışmalarında siman ile dentin arasındaki lak tabakalarının asit sızmasını belirgin bir şekilde azalttığını bildirmişlerdir (14). Pashley, O'Meara Williams ve Kepler, Eick ve Welch, Tjan, Grant ve Nemetz kavite laklarının dentin geçirgenliğini azalttığım ve ayrıca iki kat lakın tek kat laktan daha etkili olduğunu belirtmişlerdir (12, 6, 16). Tager ve Tagger ise iki adet maymunun (Cercopithecus a et-hiops) dişlerinde aynı amaçla in vivo bir çalışma gerçekleştirmişler ve kullandıkları kavite lakının pulpa ile çok uyumlu olduğunu bildirmişlerdir (15). Görüldüğü gibi kavite laklarının pulpayı koruyucu etkileri ile ilgili çalışmaların, hemen hepsi in vitrodur, bunun nedeni de in vivo çalışmaların güçlüğüdür. İn vivo ve in vitro çalışmaların farklı sonuçlar verebileceği de bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı üç adet kavite lakının süt dişi pulpasını kompozit dolgu maddesinin zararlı etkilerinden korumadaki etkinliğini in vivo olarak incelemektir. 18

37 îşm ULUKAPI MATERYAL VE METOD Bu çalışma İ.Ü. Dişhek. Fak. Pedodonti Anabilim Dalı Polik-liği'ne başvuran, genel sağlık durumları iyi 5 ve 6 yaşlarındaki 9 kız ve 13 erkek çocuğun 25 adet çürüksüz ve kök rezorbsiyonu başlamamış alt ve üst 1. süt azı dişleri üzerinde in vivo olarak gerçekleştirildi. Periapikal radyografiler yardımı ile germ eksikliği bulunmayan dişler seçildi. Kök rezorbsiyonu başlamamış dişlerin seçilme nedeni, kök rezorbsiyonu başlamış olan süt dişlerinde dentin-pulpa kompleksinin özelliklerinin değiştiğinin bildirilmiş olmasıdır (10). Dişlerin yanak yüzünde bu tür çalışmalar için önerilen FDI s- tandartlarma uygun Black V. sınıf kaviteler hazırlandı (18). Dişler pamuk tamponlarla tükrükten korundu ve kaviteler küçük pamuk yuvarlaklarla kurutuldu. Örnekler 5 er dişlik 5 grup halinde hazırlandı : 1. Grup : Açılan kaviteler «Dentin Âdhesit» seti içinde bulunan «Ahidron» ile silindikten sonra 2 kat «Dentin Adîıesit» (Vi-vadent-Schaan Liechtenstein) adlı kavite lakı uygulandı. Her katın kuruması için firmanın önerisine göre 60 saniye beklendi ve «Adap-tic» (Johnson ve Johnson, USA) adlı kompozit dolgu maddesi kurallara uygun şekilde yerleştirildi. 2. Grup : Açılan kavitelere «Cavi-Line» (Caulk-Dentspîy, USA) adlı kavite lakı iki kat olarak uygulandı, kurumaları için 20 saniye beklendi ve dolgular yerleştirildi. 3. Grup : Kavitelere bu kez «Kavite Lak» (Stomatic-Tür-kiye) adlı kavite lakı iki kat uygulandı, kurumaları için 10 saniye beklendi ve dolgular tamamlandı. 4. Grup : Kaviteler yalnızca kompozit ile dolduruldu (Pozitif kontrol). 5. Grup : Kavitelere kavite maddesi olarak «Dycal» (Caulk-USA) uygulandıktan sonra dolgular yerleştirildi (negatif kontrol). Hastalar 3 ay sonra çağırılarak dişler lokal anestezi altında çekildi ve yerlerine sabit yer tutucular yapıldı. Çekilen dişler % 10'luk formolde tespit edilerek bilinen yöntemlerle histolojik ke- 19

38 KAVİTE LAKLAKININ PULPAYI KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ sitleri hazırlandı. Histolojik değerlendirmeler şu esasa göre yapıldı. 1 Hafif derecede reaksiyon : Kavite tabanı altındaki odontoblast tabakasında hafif bir azalma veya incelme vardır ve bu bölgedeki dentin kanallarına bir kaç odontoblast aspire olmuştur. 2 Orta derecede reaksiyon : Odontoblast tabakası düzensizdir. Kesik dentin kanalcıklarının yakınındaki pulpa dokusunda sınırlı bir iltihabi enfiltrasyon vardır. 3 Şiddetli derecede reaksiyon : Odontoblastlar tümüyle bozulmuştur. Pulpamn merkezine doğru uzanan mikro abseler görülmektedir. Abse oluşumunun görülmediği durumlarda da aşırı lenfosit birikimi vardır. BULGULAR Dişlerin çekimden önce yapılan klinik kontrollerinde semptom-suz oldukları belirlendi. Işık mikroskopunda yapılan histolojik incelemeler sonunda dişlerin pulpalarmda hafif dereceden şiddetli dereceye kadar değişen patolojik değişiklikler olduğu gözlendi: 1. Gruptaki 5 adet dişin pulpalarmm 3'ünde hafif, 2'sinde orta, birinde de şiddetli derecede patolojik değişimler gözlendi. 2. Gruptaki 5 adet dişin pulpalarmm 2 adedinde hafif, ikisinde orta, birinde şiddetli derecede patolojik değişimler gözlendi. 3. Gruptaki 5 dişin pulpalarmm birinde hafif, üçünde ise orta, birinde de şiddetli derecede patolojik değişimler gözlendi. 4. Gruptaki tüm dişlerde ileri derecede patolojik değişimler gözlendi. 5. Gruptaki dişlerde ise pulpamn normal görünümde olduğu belirlendi. 20

39 Işın ULUKAPI Mikroskopik incelemelerde negatif kontrol grubu olarak ele aldığımız «Dycal» ve «Adaptic» uygulanmış dişlerde pulpanm, odontoblast tabakasının ve predentinin normal görünümde olduğu görüldü (Resim 1). Pozitif kontrol grubu olarak hazırladığımız doğrudan kompozit uygulanmış örneklerde pulpanm kaviteye rastlayan bölgesinde pulpa-dentin ilişkisinin tamamen kopmuş olduğu, odontoblast tabakasının parçalandığı ve pulpa içinde çok sayıda mikroabselerin bulunduğu görüldü (Resim 2). Çeşitli kavite laklarının uygulandığı gruplardaki örneklerde pulpa çevresinde sınırlı patolojik değişimler yanında daha seyrek de olsa, subodontoblastik tabakada hücre infiltrasyonlan ile kendini gösteren iltihaplanmalar gözlendi (Resim 3, 4, 5). ssim 1 Negatif kontrol grubunda paîpa, odontoblast tabakası ve predentin normal görünümde (H + E, x 200) D : Dentin, P : Pnlpa, Pr : Predentin, Od : Odontoblast, k : Kapiiler. 21

40 KAVİTE LAKLARININ PULP AYI KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ Kesim 2 Pozitif kontrol grubunda puipanın kaviteye rastlayan ve buraya sınırlı bölgesinde kopmuş pulpa dentin ilişkisi, parçalanmış odontoblast tabakası ve pulpa içinde çok sayıda mikroabseler (H + E, s 45) D : Dentin, P : Pulpa, x : Mikroa.bse, (ok) : Kopma bölgesi, K : Kavite tabanı.. rate lakı uygulanmış (Dentin Âdhesit) bîr olguda pulpa çevresinde odontobiastlar düseıısiz, predentin normal kalınlıkta, pulpa normal görünümde (Hafif derecede reaksiyon) (H + E,x 200) D : Bentin, P : Pııipa, pr : Predentin, od : Odontoblast.

41 Işın ULUKAPI Kesim 4 - Kavite lakı uygulanmış (Cavi - Line) bir olguda predentin dogra aspire olmuş odontobiastîar ve durmuş predentin oluşumu (Orta derecede reaksiyon) (H + E,x 200) D : Dentin, P : Pulpa pr : Predentin, (ok) : aspire olmuş odontobiastîar V ı" Besim 5 Kavite lakı uygulanmış bir olguda (Kavite Lak) düzensiz odontoblast tabakası, ödemli pulpa çevresi, subodontoblastik tabakada çok miktarda iltihap hücreleri (şiddetli derecede reaksiyon) (H + E,x200) D : Dentin, P : p a i pa, pr : Predentin, od : Odontobiastîar, sod: Subodontoblastik tabaka, (ok) : ödemli bölge, x : iltihap hücreleri.

42 KAVİTE LAKLARININ PULPAYI KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ TARTIŞMA Araştırma MDI standartlarına uygun gereç ve yöntemlerle yapılmıştır (17). Kavite laklarının pulpayı koruyucu etkileri ile ilgili çalışmalar genellikle in vitro şartlarda gerçekleştirilmiştir ve sıklıkla bir yüzeye uygulanan lak tabakalarının dolgu maddelerinden kaynaklanan asitleri sızdırıp sızdırmadıkları incelenmiştir (6, 12, 14, 16). Araştırmacılar genelde kavite laklarının aside rağmen dentini örtmeye devam ettiklerini, fakat kaide maddeleri kadar başarılı olamadıklarını belirtmektedirler. Genel görüşleri olumludur. în vivo çalışma yapmış olan Tagger ve Tagger'de (15) sonuçların başarılı olduğunu bildirmişlerdir, fakat bu araştırmacılar maymun dişlerinde çok sığ ve servikal erozyonlara benzer köle kavi-teleri açmışlardır. Çalışmamızda kavite lakı kullandığımız dişlerin pulpalarmda çoğunluğu hafif ve orta dereceden olan iltihabi reaksiyonlar saptanması nedeni ile kavite laklarının koruduğu, fakat bunun beklenilen düzeyde olmadığı sonucuna varıldı. Bunun nedeni açtığımız kavitelerin FDI standartlarına göre açılması gereken ve çok geçirgen dentin kanalcıkları olduğu bilmen sağlıklı süt dişi dentini üzerinde açılmış derin dentin kaviteleri olmasıdır. Bu bilgilere dayanarak, pedodonti kliniklerinde kaide maddesi yerleştirilemeyecek kadar sığ kavitelerde kavite laklarının pul-pa koruyucu olarak kullanılabileceği düşüncesindeyiz. Sonuç olarak incelediğimiz üç adet kavite lakının çürük altındaki reaksiyonel dentinin sağlam dentine göre daha az geçirgen olduğu görüşüne dayanarak, pedodonti kliniklerinde kaide maddesi yerleştirilmesini güçleştirecek kadar sığ kavitelerde kavite laklarının kaide maddesi yerine kullanılmalarının doğru olacağı sonucuna varıldı. 24

43 Işm ULUKAPI KAYNAKLAR 1. Barber, D., Lyell, J., Massler, M. : Effectiveness of copal resin varnish under amalgam restorations, J. Prosthet. Dent., 14 : , Batur, F. : Kompozit dolguların tutuculuğu için kullanılan fosforik asidin pulpa üzerindeki etkilerinin incelenmesi, Doçentlik Tezi, İstanbul, Bayırlı, G. : Endodonti, Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Merkezi Baskı Atölyesi, İstanbul, Dalleske, R.L., Stanley, H.R., Heyde, J.B. : Human pulp response to a new composite system, vytol composite restorative and bonding agent, Oral. Surg., 46 : , Dinç, Ç. : Concise'in insan dişi pulpasma etkisinin histolojik incelenmesi Doktora Tezi, İstanbul, Eick, J.D., Welch, F.H. : Dentin adhesives-do they protect the dentin from acid etching, Quint. Int., 17 : , Fanian, F., Hadavi, F., Asgar, K. : Marginal leakage of dental amalgams effect of cavity varnish and burnishing, Can. Dent. Assoc. J., 6 : , Forrester, D.J., Wagner, M.L., Fleming, J. : Pediatric Dental Medicine, Lea and Febiger, Philadelphia, Going, R.E., Massler, M. : Influence of cavity liners under amalgam restorations on penetration by radioactive isotopes, J., Prosthet. Dent., 11 : , Gülhan, A. : Pedodonti Ders Kitabı, İkinci Baskı, Yenilik Basımevi, İstanbul, Munksgaard, E.C., Itoh, K., Jürgensen, K.D. : Dentinpolymer bond in resin fillings tested in vitro by thermo and load cycling, J. Dent. Res., 64 : G, Pashley, D.H., O'Meara, J.A., Williams, E.G., Kepler, E..E. : Dentin permeability : effects of cavity varnishes and bases, J. Prosthet. Dent., 53 : , Phillips, R.W. : Dental materials in pedodontics. In McDonald, R.E. (editör) : Dentistry for the child and adolescent, Mosby Co., Saint Louis, Skinner, E.W., Phillips, R.W. : The science of dental materials, 6 th Ed., W.B., Saunders, Philadelphia,

44 KAVİTK LAKLARININ PULP AYI KORUMADAKİ ETKİNLİKLERİ 15. Tagger, M., Tagger, E. : Pulpal reactions to a dentin bonding agent : Dentin Adhesit, J. Endod., 13 : 1İ3-İİ6, Tjan, A.H.L., Grant, B.B., Nemetz, H. : The efficacy of resin-compatible cavity varnishes in reducing dentin permeability to free monomer, J., Prosthet. Dent., 57 : , Üçok, M.: Dolgu maddelerinin dentin ve pulpa dokularına etkilerinin incelenmesinde dikkat edilmesi gereken esaslar. İ.Ü. Dişhek. Fak. Derg., 17 : , Üçok, M. : Restoreedici maddeler için pulpa ve dentin testleri, İ.Ü. Dişhek. Fak. Derg. 17 : , Welch, F.H., Elek, J.D. : A method to reduce or prevent postoperative sensitivity with posterior composite resin restorations, Quint. Int., 17 : , Yazışma Adresi : Arş. Gör. Dr. Işın ULUKAPI İst. Üniv. Dişhek. Fak. Pedodonti ABD Çapa - İstanbul Tel : (309) 26

45 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa ÇEŞİTLİ KAVİTE LAKLARININ AMALGAM BULGULARDAKİ KENAR SIZINTISINI AZALTMADAKİ ETKİNLİKLERİ BİR İN VİVO ARAŞTIRMA Arş. Gör. Dr. Işın ULUKAPI* ÖZET Bu çalışmada 60 adet çürüksüz 1. sütazı dişinde açılan Black 1. sınıf kavitelerde üç adet kavite lakının amalgam dolgularda görülen kenar sızıntısını azaltmadaki etkinlikleri in vivo olarak araştırıldı. Dişler 1 aylık süre sonunda çekilerek hazırlanan preparatlar fluoresan mikroskopunda incelendi ve istatistiksel olarak değerlendirildi. Çalışma sonuçlarına göre kavite laklarının kenar sızıntısını istatistiksel olarak anlamlı derecede azalttığı belirlendi. Anahtar Kelimeler : Kenar sızıntısı, kavite lakları. SUMMARY THE EFFICIENCY OF DIFFERENT CAVITY VARNISHES IN PREVENTING THE MARGINAL LEAKAGE OF AMALGAM FILLINGS an in vivo study In this study the effect of three different cavity varnishes on marginal leakage of amalgam fillings in investigated in vivo. For İ.Ü. Dişhek. Fak. Pedodonti Anabilim Dalı. 27

46 KAVİTE LAKLARININ KENAR SIZINTISINA ETKİLERİ this reason 60 noncarious decidious premolars with Black I cavites were used. After 1 month the teeth were extracted and investigated under fluorescent microscope and evaluated statistically. Results showed that the use of cavity varnishes reduced the microleakage significantly. Key words : Marginal leakage, cavity varnishes. GİRÎŞ Amalgam dolgularda gözlenen kenar sızıntısı günümüzde de sorun olmaya devam etmektedir. Kenar sızıntısı ağız sıvıları ve bakterilerin kavite duvarı ve dolgu arasından sızması olarak tanımlanır ve pulpanm iritasyonu-na ve uzun sürede de sekonder çürüklere yol açabilir (8, 11, 15). Kavite laklarının kenar sızıntısı üzerine olan etkileri bir çok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Özellikle çift kat halinde uygulanan kavite laklarının kenar sızıntısını belirgin şekilde azalttığı bildirilmiştir (3, 14). Yapılan çalışmaların çoğu in vitro şartlarda gerçekleştirilmiştir. İn vivo araştırmalar ise daha az sayıdadır ve genellikle hayvan çalışmaları olarak düzenlenmiştir (1, 14). İnsan dişlerinde yapılan in vivo çalışmaların çok az olmasının nedeni araştırma sonunda kenar sızıntısı değerlendirmesinin yapılabilmesi için dişlerin çekilmesi zorunluluğunun olmasıdır. Ancak çekilmelerinde sakınca bulunmayan dişler örn. ortodontik nedenlerle çekimine karar verilmiş küçükazı dişleri ya da yerine yer tutucu konulabilecek süt dişleri in vivo araştırmalarda kullanılabilir. Yalnızca hayvan dişlerinde yapılan çalışmaların klinik açıdan yeterli bilgi veremediği bildirilmiştir (1). Ayrıca in vivo ve in vitro çalışma sonuçlarının birbiri ile uyumlu (1, 9, 10) ya da farklı sonuçlar verdiğini bildiren çeşitli çalışmalar vardır (8, 15, 16). 28

47 Işın ULUKAP1 Bu çalışmanın amacı üç farklı kavite lakının üst dişlerinde açılan 1. sınıf kavitelere uygulandığında amalgam dolgulardaki kenar sızıntısına etkilerini in vivo olarak incelemektir. MATERYAL VE METOD Bu çalışma Î.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı'na başvuran 8-10 yaş grubundaki genel sağlık durumları iyi olan 28 kız ve 17 erkek çocuğun 60 adet çürüksüz alt ve üst 1. sütazı dişlerinde in vivo olarak gerçekleştirildi. Periapikal radyografiler yardımı ile kök rezorbsiyonu ilerlemiş olan süt dişleri seçildi. Seçilen dişlerin okluzal yüzlerinde aera-törle, tersine konik elmas frez kullanılarak (HI - Di Diamonds 531) su spreyi altında 4 mm uzunluk 2 mm en ve derinlikte Black 1. sınıf kaviteler açıldı. Dişler her biri 15 örneklik 4 grup halinde hazırlanarak incelendi. 1. Grup : Kaviteler su ile yıkanıp kurutuldu ve pamuk tamponlarla tükrükten korundu ve «Dentin Adhesit» (Vivadent Schaan Liechtenstein) seti içinde bulunan «Ahidron» ile silindi, kavite taban ve duvarlarına küçük bir fırça ile iki kat «Dentin Adhesit» uygulandı. Her katın kuruması için firma önerisine uygun olarak 1 dakika süre ile beklendi ve amalgam ile restore edildi. Okluzyon kontrol edildikten sonra fazlalıklar alındı ve yüzey en son ıslak pamukla düzeltildi. 2. Grup : Kavitelere «Cavi-Line» (Caulk - Dentsply - USA) uygulandı. Her katın kuruması için 20 saniye süre ile beklendi ve amalgam dolgular yerleştirilip düzeltildi. 3. Grup : Kavitelere «Kavite - Lak» (Stomatic - Türkiye) uygulandı, her katın kuruması için 10 saniye beklendi ve amalgam dolgular yerleştirilip düzeltildi. 4. Grup : Kontrol grubu olarak hazırlandı ve kaviteler kavite lakı uygulanmaksızın amalgam ile dolduruldu ve düzeltildi. 29

48 KAVİTE LAKLARININ KENAR SIZINTISINA ETKİLERİ Bütün gruplardaki dolgular 2 gün sonra cilalandı. Dolguların yerleştirilmesinden bir ay sonra dişler lokal anestezi altında çekildi, pomza ile fırçalanarak temizlendi ve serum fizyolojik içine konuldu. Daha sonra kenar sızıntısı değerlendirmesi yapmak için dişler hazırlandı. Bunun için dişlerin kron ve kök bölümleri dolgu yüzeyi ve dolgu çevresindeki mine yaklaşık 1 mm kalınlıkta açıkta kalacak şekilde 2 kat renkli tırnak cilası ile kaplandı. Kök uçları ise daha önceden mavi mum ile tıkandı. Bundan sonra dişler kapalı ve numaralanmış şişeler içindeki % 2'lik «fluorescein» boyasında 12 dakika süre ile etüvde 37 C de bekletildi (2, 4, 6, 7). Dişlerden hazırlanan bileme preparatlar fluoresan mikroskopu ile incelendi ve fotoğrafları çekildi. Hazırlanan preparatlardaki kenar sızıntısı Liberman ve arkadaşları (1989) tarafından önerilip uygulanan sınıflamaya göre değerlendirildi (13). 30 Buna göre : 0 : Boya sızıntısı yok 1 : Kavite duvarı boyunca boya sızıntısı var 2 : Kavite tabanına da uzanan boya sızıntısı var (Şekil 1). Sonuçlar Yates düzeltmeli X 2 testi ile değerlendirildi. Şekil 1 Kenar sızıntısı sınıflaması, a : 1. derece sızıntı; b : 2. derece sızıntı.

49 Işın ULÜKAPI QTTT /^TTT ATÎ J3UJ_AjrL l l_,.rt.l< Çalışma ile ilgili bulgular Tablo, 1, 11 ve Grafik l'de görülmektedir. TABLO I İn vivo kenar sızıntısı çalışmasında 4 gruba ait amalgam dolgularda görülen kenar sızıntı değerlerinin dağılımı Kenar Sızıntısı Değerleri l.grup (Dentin Adhesit) 2.Grup (Cavi-Line) 3.Grup (Kavite Lak) 4.Grup (Kontrol Grubu) Toplam Diş Sayısı TABLO II İn vivo kenar sızıntısı çalışmasında çeşitli gruplarda görülen kenar sızıntısı değerlerinin istatistiksel karşılaştırılması ve bunlara ait X 2 değerleri ve p anlamlılık dereecleri İn vivo gruplar X 2 (Yates) P 1-4 5,46875 p<0, ,43077 p<0, , p<0, ,48125 p>0, p, p>0, , p>0, X 2 (Pearson) 0, p>0,05