SAĞLIKLI YAŞAM Özel Yaşam Hastaneleri Sağlık Bülteni

Transkript

1 SAĞLIKLI YAŞAM Özel Yaşam Hastaneleri Sağlık Bülteni Ağustos - Eylül 2013 / Sayı: 14 / Ücretsizdir. 17 yıldır sağlığınız için yanınızdayız. 3 Sene Sonra YAŞAM da Yürüdü Ülkesinde yapılan yanlış enjeksiyon sonucu 3 yıldır yürüyemeyen 71 yaşındaki BAE li emekli komutan, Özel Antalya Yaşam Hastanesi nde gördüğü 3 haftalık tedavinin ardından yürüdü. Mohammmed Saleh Alkatheeri, 3 yıl önce ülkesinde yapılan iğne sonucu siyatik sinir hasarı yaşamaya başladı. Aynı zamanda diyabet, böbrek ve kalp rahatsızlığı bulunan Alkatheeri, hayatını yatağa bağlı bir şekilde sürdürdü. ne tedavi için gelen hasta, 3 haftalık tedavi sonucu yürümeyi başardı. Kendisini Antalya da evinde gibi hissettiğini söyleyen Alkatheeri, bütün hastane kadrosuna teşekkür ettiğini belirtti. Mohammmed Saleh Alkatheeri, ülkesine dönünce de oradaki hastalara Türk doktorlarını önereceğini ifade ederek, kendi işlerini kendi görebileceği için çok mutlu olduğunu sözlerine ekledi. Diyabet Halk Eğitim Semineri nde Diyabet Halk Eğitim semineri düzenlendi. Katılımın yüksek olduğu eğitimde konuşan Endokrinoloji Uzmanı Dr. Mehmet Ali Uçar obezitenin diyabete etkilerinden bahsederek, Şişmanlığa yakın olanların %2 sinde, şişman olanların %5 inde, obezlerin ise %10 unda şeker hastalığının görülme durumu var dedi. Diyabet Hemşiresi Nesrin Gülmez ise, şeker hastalığı konusunda katılımcılara açıklamalarda bulunarak, insülin kullanımında dikkat edilecek noktalar konusunda bilgilendirmede bulundu. Diyetisyen Mine Şatana, diyabette beslenmenin ve egzersizin önemine vurgu yaptı. Doç. Dr. Özay Öz Antalya Yaşam da Göz Hastaları Uzmanı Doç. Dr. Özay Öz, nde hastalarını kabul etmeye başladı. Öz; 20 yıllık meslek hayatında diabetin göz komplikasyonları, retina dekolmanları, göz travmaları ve göziçi yabancı cisimler, makula dejeneresansı, makula deliği, epiretinal membran, katarakt cerrahisinin komplikasyonları konularında uzmanlaşmış olup, toplam 10 binin üzerinde cerrahi müdahale gerçekleştirmiştir. Şeker Hastalığı ve Göz Çocuklarda Göz Sağlığı İnsülin Direnci, Diyabet ve Obezite Gözlük Kullanımı ile Alakalı Yanlış Bilinenler Doç. Dr. Özay ÖZ S3 TE Op. Dr. Onursal GÖZKAYA S5 TE S6 DA Op. Dr. Onursal GÖZKAYA S7 DE

2 ÖZEL YAŞAM HASTANELERİ BÜLTEN Ağustos -Eylül 2013 Şaşılık ve Prof. Dr. Yaşar Duranoğlu Tedavisi Bakılan cisim ile görme noktasının (makula, Sarı nokta) merkezini birleştiren çizgiye GÖRME EKSENİ adı verilir. Normalde her iki gözün görme ekseni birbirine paraleldir. Bu paralelliğin bozulmasına ŞAŞILIK denir. İnsanlarda görmenin gelişimi ve değişimi için gözden beyine iyi görüntü uyarılarının gönderilmesi gereklidir. Bunun için cisimlerden yansıyan ışınların görme merkezinde odaklanması önemlidir. Çünkü bu bölge görme keskinliği, renk görme, parlak ışığı algılama ve kontur belirleme gibi fonksiyonları bulunan görme hücreleri açısından çok zengindir. Bu fonksiyon yaşamın ilk aylarında önemlidir. Zira uygun olarak işlev olmaz ise görmenin geriye dönüşümsüz gelişmemesi söz konusu olmaktadır. Buna AMBLİOPİ(Tembel Göz) denir. Şaşılık en önemli Ambliopi nedenidir. Görmenin gelişimi esnasında bir gözde, nadiren iki gözde, Anormal görsel uyarının oluşması sonucunda Ambliopi meydana gelmektedir. Yine bu süre içerisinde anormal görsel uyarı normalleştirilirse Ambliopi tedavi edilebilmektedir. Bu sürenin ne kadar bir zaman dilimini kapsadığı hakkında tartışmalar olmakla beraber, yaklaşık olarak yaşamın ilk 6-7 yılı olduğu bilinmektedir. Zira bu süre içerisinde gözün yapısal ve fonksiyonel gelişimi neredeyse erişkin düzeyine ulaşmaktadır. Bu nedenle şaşılık tedavisine mümkün olduğunca erken başlamak ve bitirmek başarı şansını arttırmaktadır. Şaşılıklar doğumsal olarak izlenebilirler veya sonradan ortaya çıkabilirler. Doğumsal görülenlerde neden görme sisteminin gelişmesindeki eksikliktir. Sonradan ortaya çıkanlarda neden; düzeltilmemiş kırma kusurları, nörolojik bozukluklar ve tümörler, travma ve diğer nedenlerle oluşan göz kaslarının felçleri, gözün mekanik yapısal bozukluklarıdır. Ayrıca şaşılık birçok sistemik ve göz hastalıklarının ilk belirtisi olarak gözlenebilir. ŞAŞILIKLARIN ÇEŞİTLERİ 1-İçe kaymalar 2-Dışa kaymalar 3-Yukarıya veya aşağıya kaymalar 4--Eğik kaymalar olup değişik derecelerde ve tiplerde ortaya çıkarlar. Yaşamda veya yaşamın ilk 6 ayında ortaya çıkan şaşılıklar Doğuşsal olarak isimlendirilirler. İçe kayma şeklinde görülenler en sık Ambliopi oluşturan şaşılık tipleridir. Bu tür şaşılıklarda tedavi için mümkün olduğunca erken davranılmalıdır. Sonradan ortaya çıkan içe kaymalarda kırma kusuru olasılığı muhakkak göz önünde bulundurulmalıdır. Dışa kaymalar Ambliopi açısından daha masumdurlar. Tedavisi sonrasında yüz güldürücü sonuçlar alınabilmektedir. Dik eksendeki kaymalar daha az sıklıkta görülürler. Eğik kaymalar daha çok travma sonrası ortaya çıkarlar ve Anormal Baş Pozisyonu gibi önemli bir özelliğe sahiptirler. Travma sonrasında en sık 2 rastlanılan şaşılıklar Üst Oblik ve Dış Rektus felçleridir. Özel tip şaşılıklar genetik geçiş olduğu düşünülen şaşılıklar olup azımsanmayacak sıklıkla karşılaşılırlar. Bunların klinik tipleri, bulguları ve tedavileri farklılık gösterdiği için ayrı bir şaşılık grubu içinde yer alıp değerlendirilmelidirler. En çok rastlanılan özel şaşılıklar Duane Retraksiyon Sendromu ve Brown Sendromudur. ŞAŞILIK TEDAVİSİ 1-Optik tedavi 2-Ortoptik Tedavi 3-İlaçla tedavi 4-Ambliopinin tedavisi 5-Cerrahi tedavi Optik tedavi gözlüklerle ve prizmalarla yapılır. Bazı tip içe şaşılıkların sadece gözlük kullanmakla düzeldiği görülür. Bu şaşılıklar yüksek hipermetropi ile seyrederler. Sadece yakında izlenen veya yakına bakışta artma gösteren içe şaşılıkların tedavisi de gözlüklerle yapılır. Prizmalar ise cerrahi tedaviyi kabul etmeyen, cerrahi tedavi için beklenen, anestezi alamayacak hastalarda ve çift görmenin düzeltilmesinde kullanılırlar. Ortoptik tedavi günümüzde sadece belirli egzersizler şeklinde kullanımla sınırlıdır. İlaçla tedavi; bazı yakında belirgin içe şaşılıkların ve Ambliopinin tedavisinde kullanılır. Ayrıca Botox-A toksininin göz dışı kaslara enjeksiyonu başta travma sonucu gelişen bazı tip şaşılıkların tedavisinde iyi bir cerrahi dışı seçenektir. Ambliopinin tedavisi için en çok kullanılan yöntem iyi gören gözün belirli süre kapatılarak kayan gözün kullanılması esasına dayanır. Kapama süresi Ambliopinin ve kaymanın derecesine, tipine, hastanın yaşına bağlı olarak değişmektedir. Ameliyat öncesi ve sonrası içe şaşılık Ameliyat öncesi ve sonrası dışa şaşılık Ameliyat öncesi ve sonrası eğik şaşılık Kapama tedavisine cevap vermeyen veya kapamanın uygulanamadığı şaşılıklarda ise sağlam gözün uyumunu felç etmek ve kayan gözü çalışmaya zorlamak sureti ile alternatif tedavi uygulanabilmektedir. Ayrıca uzayda belirli bir sıklığı olan çizgilerin görme noktasını daha iyi uyardığı bilindiğinden, bu özelliği kullanarak uygulanan CAM tedavisi ile iyi sonuçların alındığı bildirilmektedir. Şaşılık tedavisinde en son basamak cerrahi tedavidir. Bu tedavi ile gözün hareketini sağlayan kasların çekme kuvvetini arttırma, azaltma veya yerini değiştirme ile uygulanmaktadır. Ameliyatın fonksiyonel sonuçlarının değerlendirilmesine göre doğuştan içe kaymalarda cerrahi ilk yaşta, dışa kaymalarda 3-4 yaşlarında uygulanmalıdır. Erişkin ve zamanında cerrahi tedavi geçirmemiş hastalarda tedavi her zaman uygulanabilir. Ancak fonksiyonel değişimlerin kısıtlı olacağı bilinmelidir. Travma sonrası oluşan şaşılıklarda ise en az 6 ay beklemeli ve sonrasında cerrahi tedavi yapılmalıdır. Ambliopisi olan şaşılık hastalarında cerrahi tedavi sonrasında yeniden kaymanın olabileceği hastaya bildirilmelidir.

3 Şeker Hastalığı ve Göz Doç. Dr. Özay ÖZ Diabet, diğer adıyla şeker hastalığı vücudun şekeri kullanma ve depolama yeteneğinin bozulduğu bir durumdur. Kronik bir hastalık olan diabet vücudun insülin hormonunu yeteri kadar üretememesi (Tip 1 Diabet) veya üretmesine rağmen kullanamaması (Tip 2 Diabet) sonucu gerçekleşir. Diabet, sistemik bir hastalık olduğundan tedavi edilmediğinde böbrek, kalp, damarlar, sinirler ve gözde ciddi hasara yol açar. Diyabetik retinopati, genç ve orta yaş grubunda izlenen körlüğün en sık sebebidir. Diabet, gözde katarakt, glokom, kırma kusurları, görme siniri iltihabı, göz kasları felci yanında retinada çeşitli hasarlara sebep olur. Retina tabakası görme hücrelerini içeren katmandır. Bu nedenle, buradaki bir hasar görme kaybı ile sonuçlanacaktır. Şeker hastalığında retinada anormal yeni damarlar, vitreus içi kanamalar ve retina dekolmanı gibi görmeyi önemli derecede etkileyen ciddi problemler ortaya çıkar. 15 yıllık diabeti olan birinde retinopati gelişme riski % 80 oranında bulunmaktadır. Çocuklarda oluşan diabette retinopati daha küçük yaşlarda başlar. Erken tanı ve tedavi görme kayıplarını önler. Tedavi edilmeyen diabet hastaları normal bir insana göre 25 kat daha fazla körlük riski taşır. Diabet hastalarının göz muayenesi olmaları için belirtilerin ortaya çıkmasını beklememeleri gerekir. Diabet hastaları, yılda en az bir kez gözlerini muayene ettirmeli ve kan şekerlerini sürekli kontrol altında tutmalıdır. Kan şekeri seviyesinin, kan yağlarının yüksek olması, hipertansiyon ve böbrek hastalığının bulunması diabete bağlı göz bozukluğunu daha da artırır. Hamilelik, yüksek tansiyon, böbrek hastalıkları ve ağır enfeksiyonlar, diabetik retina hastalığını arttırabilir. Bu durumlarda daha sık muayene gerekir. Diabetik retinopatide, lezyonun bulunduğu yere ve hasarın şiddetine bağlı olarak belirtiler ortaya çıkar. Hastalığın erken evresinde belirti yoktur. Hatta bazen çok ilerlemiş diabetik retinopati yıllarca belirti vermeyebilir. Ancak makula (sarı nokta, görme merkezi) tutulumu varsa bulanık görme başlar. Eğer görme merkezi etkilenmemişse ve sadece periferik retinada hasar varsa hastalık çok ileri evrelere gelene kadar hiçbir bulgu vermeyebilir. Sinsi olan bu durum çok tehlikelidir. Çünkü, aniden kanama olabilir ve hasta görmesini bir anda kaybedebilir. Tek başına diabetik retinopatisi olan hastada hiçbir zaman ağrı olmaz. TANI Diabetik retinopatiyi saptamak için oftalmoskop cihazıyla detaylı göz dibi muayenesi yapılır. Daha fazla bilgi edinmek için göz dibinin panaromik resmi (renkli fundus fotografı) çekilir. Hastalığın durumunu değerlendirmek, tedavi kararını vermek ve sonraki dönemlerinde takibini yapmak için retina damarlarının anjiografisi (FFA- fundus fluorescein angiography), gözün optik koherens tomografisi (OCT- optic coherence tomography) çekilir. TEDAVİ Korunma, diabetik retinopatide en iyi tedavidir. Kan şekerinin kontrol altında olması diabetik retinopati riskini azaltır. Korunmaya rağmen görmeyi tehdit eden ve azaltan diabetik retinopati tablosu oluşmuşsa tedavisi yapılmalıdır. Lazer fotokoagülasyon tedavisi: Bu tedavide, hasarlı retina üzerine güçlü bir lazer ışık enerji demeti gönderilir. Lazerin yoğun ısısı sızıntı yapan damarları yakarak kanamayı durdurur. Lazerin faydası anormal kan damarlarının oluşumunu azaltmak ve retinanın gözün arkasına yapışmasına yardım etmektir. Sadece lokal bir hasar veya ödem varsa, yalnız o bölgeye lazer uygulaması yapılır. Eğer hasar geniş bir alanı kapsıyorsa, makula bölgesi hariç tüm retinaya uygulanır. Lazer tedavisi ağrısız bir işlemdir; poliklinik şartlarında uygulanabilir. İşlem öncesinde göz bebekleri damlalarla genişletilir. Göze bir muayene merceği takılır. Gerektiğinde farklı zamanlarda seanslar halinde uygulanır. Vitrektomi: Gözün içinde diabetik reetinopatiye bağlı kanama geliştiyse, vitrektomi ameliyatı uygulanmaktadır. Vitrektomi, lokal ya da genel anestezi altında uygulanabilir. Vitrektomide, gözün duvarına küçük delikler açılır ve çok ince aletlerle bu deliklerden girilerek gözün içindeki vitreus denilen sıvı ve kanama temizlenir, yerine berrak ve yapay bir solüsyon konur. Aynı ameliyatta sıklıkla retinanın laser tedavisi de tamamlanır. Vitrektomi yapılan hastaların büyük kısmında görme artar. Bu cerrahi yöntem için zamanlama önemlidir. Kanamadan hemen sonra vitrektomi ameliyatı yapılabileceği gibi gözün kendi kendini temizlemesi için bazen üç aya kadar beklenebilir. Ameliyat zamanı diğer gözün durumuna ve hasarın derecesine bağlı olarak her hastada değişiktir. Ancak eğer retina da yırtılma veya dekolman varsa ciddi görme kaybını önlemek için cerrahi hemen uygulanır. İntravitreal enjeksiyonlar: Son yıllarda özellikle diabetik makula ödeminde intravitreal steroidler ve intravitreal anti-vegf ilaçların göz içi enjeksiyonu ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Diabetik retinopati nasıl görme kaybı yapar? Diabetik retinopati iki yolla görme kaybı yapar: 1- Zayıflayan damarlardan sızan sıvı, makula denilen görme merkezinde toplanır ve makula ödemi denilen su toplaması oluşur. Bu durum görmeyi zaman içinde yavaş yavaş azaltır. 2- İleri evrede sağlıklı olmayan, zayıf yeni damar oluşumlarından ani kanamalar ile göz içine yoğun kanama olur ve ani görme kaybına yol açar. Eğer Kanama Meydana Gelirse Hastanın Şikayetleri Neler Olacaktır? Öncelikle kanın oluşturduğu noktacıkları veya göz içinde yüzen leke görürsünüz. Eğer gözünüzde lekeler oluşursa mümkün olan en kısa zamanda göz doktorunuza başvurmalısınız. Daha ciddi kanama meydana gelmeden önce tedaviye ihtiyacınız olabilir. Kanamalar genellikle uyku esnasında ve bir kereden daha fazla olmaya eğilimlidir. Bazen tedavi olmaksızın gözde oluşan lekeler kaybolabilir ve daha iyi görürsünüz. Bununla birlikte kanama tekrarlayabilir ve ciddi görme bozukluğu oluşabilir. Kanama artmadan önce görmede bozukluk ortaya çıkar çıkmaz göz doktorunuz tarafından muayene edilmelisiniz. 3

4 Op. Dr. Selda Şimşek Kıvrakdal Glokom (Göz Tansiyonu) Nedir? Göz tansiyonu adıyla da bilinen glokom, milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir göz hastalığıdır. Tedavi edilmezse görme kaybına neden olabilir. Glokomda göz içindeki sıvı basıncı, görme yeteneği için gerekli olan göz sinirlerine zarar verecek düzeyde yüksektir. Glokomda, görme kaybı oluştuktan sonra geri dönüş olmadığından erken tanı önemlidir. Sıklıkla 40 yaşın üzerinde oluşan glokom, genellikle yıllar içinde çok sinsi ilerler. Bu glokom tipi en sık görülen glokom tipi olup, Primer Açık Açılı Glokom olarak adlandırılır. Glokom hastalığının ilerleme süreci içinde kişilerin bir bölümünde hastalığa ait her hangi bir belirti görülmez. Glokom, birçok hasta tarafından ancak ileri dönemde ve belirgin görme kaybı ortaya çıktığında farkedilebilir. Normal göz muayenesi sırasında tespit edilen anormal göz içi basıncı, hastanın ilk belirtisi olabilir. Göz doktoru tarafından düzenli aralıklarla yapılan muayeneler, glokomun erken tanı ve tedavisi için en iyi yoldur. Diğer bir glokom türü ise, yine ileri yaşlarda ani olarak krizle ortaya çıkan dar açılı glokomdur. Şiddetli göz ağrısı, görme azalması, gözde kızarıklık ve bulantı, kusma ile karakterize bir tablodur. Acil tedavisi gereklidir. Bebeklikte ve çocukluk çağında izlenen glokom türlerinde ise gözde sulanma, ışığa karşı hassasiyet ve gözde büyüme izlenir. Normalde bazı göz dokularının beslenmesi için göz içerisinde bir sıvı yapılır ve bu göz içi sıvısı trabeküler ağ ismi verilen kanallarla gözü terk eder. Glokom, göz içi sıvısını dışarı boşaltan kanallarda yapısal olarak tıkanıklık oluşması nedeniyle, sıvının yeterli boşalamaması ve buna bağlı olarak göz içi basıncının artması sonucu oluşur. Yükselen göz içi basıncı görme sinirine zarar verir ve sinir ölümüne neden olur. Nadiren bazı hastalarda ise göz içi basıncı normal olduğu halde görme sinirindeki kan akımının bozuk olması nedeniyle görme siniri aynı şekilde tahrip olur ve bu tipe normal basınçlı glokom denir. Görme sinirindeki hücreler öldüğü zaman da kalıcı kalıcı görme kaybı ortaya çıkar. Glokom, dikkatli bir göz muayenesi ile teşhis edilir. Göz muayenesinde tonometre adı verilen bir aletle göz içi basıncı ölçülür. Göz dibi muayenesi yapılarak göz sinirinin durumu incelenir. Gerekli görülürse görme alanında kayıp olup olmadığını belirlemek için görme alanı testi yapılır. Görme 4 siniri ve sinir lifi tabakasını inceleyen birtakım ileri yöntemler de uygulanabilir. Glokom herkeste olabilir. Glokoma bağlı görme kaybını engellemenin tek yolu erken tanıdır. Görme alanında glokoma bağlı belirgin hasar olmadıkça hasta bu kayıpların farkına varamaz. Bu nedenle düzenli aralıklarla göz muayenelerinin ve görme alanı gibi ileri tetkiklerin yapılması önemlidir. Glokom dünyada milyonlarca kişide görülen ve her insanda ortaya çıkabilecek bir hastalıktır. Bununla birlikte bazı faktörler hastalığın ortaya çıkma riskini artırabilir. Glokom riskini artıran faktörler şunlardır: * İlerleyen yaş * Ailede glokom öyküsü(genetik yatkınlık) * Sigara * Şeker hastalığı * Yüksek kan basıncı * Uzun süreli kortizon tedavisi * Göz yaralanmaları Glokom tanısı konduktan sonra, tamamen iyileştirilip ortadan kaldırılamaz. Fakat bir çok olguda uygun tedavi ile başarılı olarak kontrol altında tutulabilir, görme kaybının ilerlemesi engellenebilir. Hastalığın tedavisi ve izlenmesi tüm hayat boyunca sürekli olarak devam etmelidir. Açık açılı glokom, öncelikle göz içi basıncını düşüren çeşitli damlalarla tedavi edilir. Damlaların kullanımına rağmen göz içi basıncı düşürülemezse cerrahi ve laser girişimleri de uygulanabilir. Bu tedavilerin amacı hastanın kalan görmesinin korunması olup görmeyi arttırmazlar. Göz damlalarının her gün kullanılması zorunludur. Glokom ilerleyici bir hastalık olması sebebiyle göz damlaları değiştirilebilir ve ilave damla kullanılması gerekebilir. Glokom tedavisi sırasında göz damlalarının değiştirilmesine neden olabilecek bazı faktörler şunlardır: 1- Etkinlik-Göz damlası göz içi basıncını yeterli derecede kontrol edemiyorsa 2- Medikal yan etkiler-göz damlalarının kötü yönde etkileyebileceği başka bir hastalığınız varsa veya gözde allerjik veya başka reaksiyonlara yol açıyorsa Glokom tedavisinde izlemeniz gereken basit kurallar vardır 1- İlaçlar önerildiği şekilde kullanılmalıdır. İlaçlar her gün aynı saatte alınmalıdır. Ancak bu şekilde göz damlalarının daha etkili olması sağlanabilir. 2- Günlük hayatı etkileyen herhangi bir yan etki göz doktoruna bildirilmelidir. 3- Konrol randevularına uyulmalıdır. 4- Göz doktoru dışında başka bir doktora muayene olunduğunda, glokom hastalığı varlığı bildirilmelidir. 5- Glokom kalıtsal olabileceği için ailedeki bütün bireyler düzenli olarak göz muayenesi olmaları için uyarılmalıdır. Glokom tedavisinde hastanın rolü çok önemlidir. Glokom kronik bir hastalık olduğundan tedavi ömür boyu sürer ve kararlılık ister. Çok değerli olan görme yeteneğinin korunması ise bu kararlılığa bağlıdır.

5 Çocuklarda Göz Sağlığı Op. Dr. Onursal GÖZKAYA Çocuklarda en sık görülen göz hastalıkları; kırma kusurları (astigmat, miyop, hipermetrop), şaşılık, göz tembelliği, doğumsal katarakt, doğumsal glokom (göz tansiyonu) ve gözyaşı kanalı tıkanıklığıdır. Erken yaşlarda ortaya çıkan küçük sorunlar bile, ileride telafisi güç görme eksikliklerine sebep olabilir. Görme muayenesi hastanın tam uyumunu gerektirdiği için anne ve babalar çocuklarına hangi yaşta göz muayenesi yapılabileceği ve bu muayenenin hangi doktor tarafından yapılacağı konusunda endişe duyarlar. Her göz doktoru hem çocukları hem de erişkinleri muayene ve tedavi edebilecek şekilde yetiştirilmektedir. Göz muayenesinin belli bir yaşı yoktur. Şikayeti olan çocuk hangi yaşta olursa olsun muayene edilebilir. Çocukların hiçbir şikayeti olmasa bile 1 yaşını doldurduğu dönemde ve 3-4 yaşlarında göz muayenesinden geçmiş olmaları ilerde oluşabilecek sorunların zamanında tedavisinin sağlanması açısından gerekir. Kırma Kusurları Ailelerin en çok merak ettiği konu çocuklarının görüp görmediği veya ne kadar görebildiğidir. Üç yaşın altındaki çocuklarda görme tam olarak tespit edilememekle birlikte görmeyi engelleyebilecek sorunlar tespit edilerek ortadan kaldırmaya yönelik tedavilere başlanabilir. Üç yaşın üzerindeki çocuklarda ise E harfi öğretilerek ve uçlarının ne yöne baktığı sorularak görme muayenesi yapılabilir. Bunun yanısıra çeşitli şekillerde sorulabilir. Okul çağındaki çocuklara ise harfler sorularak görme düzeyleri tespit edilebilir. Çocukların erişkinlere göre farklılık arzeden bir muayenesi de gözlük muayenesidir. Okul öncesi yaşlarda, göz muayenesinde, çocukların hekimden korkması, iletişimin yeterince sağlanamaması gibi nedenlerle zorluklar yaşanabilir. Göz bozukluğunun derecesini saptamak için göze bazı ilaçlar damlatılıp bakılması gerekir. Bu da hekim ve çocuk için zor, vakit alıcı olabilir. Bu sorunlar göz önünde bulundurularak tarama testleri geliştirilmiştir. Normal olanla olmayanı ayırt edebilen, uygulaması son derece kolay olan bu testler çok kısa sürede, doğru sonuçlar verir. Böylece normal olduğu saptanan çocuklarda damlalı göz muayenesine gerek kalmaz. VİSİON SCREENER PLUSOPTİX S08 Çocuklarda miyop, hipermetrop, astigmat veya şaşılık gibi bir göz hastalığının olup olmadığını ortaya çıkaran bir tarama testidir. Test bir metre uzaklıktan elle tutulan, fotoğraf makinesi gibi bir cihaz yardımı ile birkaç saniye içinde yapılabilir. Çocuk tek başına bir sandalyeye veya bebekse yakınının kucağına oturtulur. Cihazın çıkardığı sesler ve renkli ışıklarla çocuğun dikkati çekilir. Cihaz gözlere odaklandıktan sonra otomatik olarak 1-3 saniye içinde ölçümü tamamlar. Bilgiler bilgisayara aktarılır ve değerlendirilir. Uygulamanın hızlı ve kolay yapılabilmesi önemli bir avantaj sağlamaktadır. Üstüste iki üç ölçüm taramanın güvenilirliğini arttırmaktadır. Şaşılık Bir nesne veya noktaya bakarken her iki gözün birlikte bakması gerekmektedir. Gözlerden biri istenen hedefe bakarken diğerinin başka bir noktaya bakması şaşılık olarak adlandırılmaktadır. Şaşılık her yaşta görülmekle birlikte çocukluk döneminde daha sıktır. Çocukluk döneminde meydana gelen şaşılıklarda çocuk, genellikle bir gözünü tercih ederek devamlı olarak o gözü kullanmakta, diğer gözde ise tembellik gelişmektedir. Göz tembelliği, tedavisi ancak çocukluk döneminde yapılabilen ciddi bir bozukluktur. Her şaşılık, anne, baba veya yakınların anlayabileceği şekilde ileri düzeyde olmayabilir. Hatta bazı şaşılıklar basit bir muayene ile bile tespit edilemeyebilir ve ileri incelemeler gerekebilir. Bunun aksine, bazen şaşılığı taklit eden durumlar da görülür. Bunlara yalancı şaşılık denir. Göz kapaklarında oluşan bozukluklar veya burun kökü basıklığı gibi durumlarda meydana gelebilir. Gerçek veya yalancı şaşılığın ayırımı ancak Göz Hastalıkları Uzmanları tarafından yapılabilmektedir. Tipi ne olursa olsun her tip kayma önem taşır ve bir an önce teşhis edilerek tedavi ve takip planının yapılması gerekir. Göz Tembelliği Herhangibir görme sinir tabakası veya görme sinir yolu hastalığı olmaksızın görmenin tam görme seviyelerinin altında olması olarak tanımlanabilir. Görme sinirleri doğumda tam olarak gelişmiş değildir. Doğum sonrası görüntüler ile birlikte görme siniri gelişimini tamamlar. Görme sinir tabakası üzerine düşen görüntünün bulanık olmasına neden olabilecek bir hastalık sonrası görme sinirinin tam olarak gelişmemesi ise göz tembelliğinin oluşumuna neden olur. Göz hastalıkları açısından çocuklarda sık rastlanan fakat ebebeynler tarafından hakkında çok az şey bilinen bir konudur. Genellikle tek bir gözde açığa çıkar ve bu nedenle aileler veya yakınları tarafından tespit edilmesi çok zordur. Tespit edildiğinde ise genellikle tedavi açısından çok geç kalınmış olmaktadır. Sebepleri: 1. Şaşılık 2. Kırma kusurları: İki göz arasında bir numaradan daha fazla olan yüksek astigmatizma, miyopi veya hipermetropi neden olabilir. 3. Görme eksenini kapatan hastalıklar (katarakt, göz kapak düşüklüğü gibi) Göz tembelliğinin tedavisinin en etkili olduğu yaşlar 5 yaş ve altıdır. Buna karşın 9 yaş ve hatta 15 yaşına kadar tedaviye cevap veren çocuklar vardır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa alınacak sonuç da o denli başarılı olmaktadır. Tedavide amaç göz tembelliğine neden olan etkeni ortadan kaldırmak ve kapama tedavileri ve gözlük ile tembellik gelişmiş olan gözü çalıştırarak tembelliği ortadan kaldırmaktır. Şu unutulmamalıdır ki, göz tembelliğinin tedavisindeki ilk basamak aile tarafından belli bir hastalık tespit edilmese bile her çocuğun 1 yaş civarında ve 3-4 yaşlarında olmak üzere okul öncesi iki kez bir tarafından muayenesini sağlamalarıdır. Gözbebeğinin Rengi Gözbebeği, gözün renkli kısmının ortasındaki siyah yuvarlaktır. Gözbebeğinin beyaz, gri veya sarı gibi siyah dışındaki bir renge dönüşmesi ciddi hastalıklara (katarakt, tümörler, enfeksiyon, gelişim bozuklukları) işaret eder. Doğuştan Göziçi Basınç Yüksekliği (Doğuşsal Glokom) Erken müdahale edilmediğinde kalıcı körlüğe yol açan ciddi bir bozukluktur. Işıktan etkilenme, gözlerde sulanma, gözlerini kısma ve gözün ortasında yer alan kornea ismini verdiğimiz saydam yapının ve gözün renkli tabakasının büyümesi en önemli belirtileridir. Göziçi basıncı yüksek seyretmeye devam ederse göz sinirinde çukurlaşma yani sinir hücrelerinde ölme meydana gelir. Ve maalesef görme sinirlerinde oluşan hasar herhangibir tedavi ile düzeltilemez ve uygulanan tedavi hasar görmemiş olan sinir dokularının korunmasına yöneliktir. Tanı ancak göz tansiyonun ölçümü yapılarak konulabilmektedir. Önceleri genel anestezi gerektiren bu ölçümler TONOPEN adı verilen cihaz sayesinde muayene odasında gözü uyuşturan bir damla yardımı ile tek bir dokunuşla yapılabilmektedir. Gözde Sulanma (Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı) En sık görülen nedeni gözyaşı kanallarının tıkanıklıkları veya darlıklarıdır. Bu duruma bazen gözde kızarıklık olmaksızın oluşan çapaklanma eşlik edebilir. Burun köküne basıldığında çapaklanmaya neden olan iltihabi sıvılar çıkar. Bu durum ilk bir yaş içerisinde anne-babalar için sıkıntılı bir durum oluşturur, fakat genellikle bu sürenin sonunda kanal açılır ve çocuğun şikayetleri kaybolur. Bu dönem içerisinde kanalın açılmasını kolaylaştırmak için burun köküne masaj önerilir. Çapaklanmanın olduğu dönemlerde ise antibiyotikli damlalar kullanılır. Bir yaşın sonunda kanal hala açılmamış ise genel anestezi altında sondalama yapılabilir. Sondalama işlemi başarısız olduğu takdirde bir defa daha tekrarlanabilir. Buna rağmen kanal açılmazsa 3-4 yaşlarını geçtikten sonra ise tedavi cerrahi müdahaledir. 5

6 Retina Doç. Dr. Özay ÖZ Dekolmanı Retina Yırtılması (Dekolman) Nedir? Retina gözün arka kısmında ışığı hissetmemizi sağlayan ve görüntüleri beyine ileten sinir tabakasıdır. Gözü basitçe fotoğraf makinesine benzetirsek, ön kısımdaki lens görüntüyü retinaya odaklarken, retinada kameranın arkasındaki film gibidir. Retinanın normal konumundan ayrılmasına retina dekolmanı denir. Retina dekole olduğunda işlevini yapamaz. Kamera içindeki film gevşek olduğunda resim nasıl bulanırsa görme de o şekilde bulanıklaşır, bozulur. Retina Dekolmanı orta yaş ve üzerinde daha sık olmak üzere her yaşta ortaya çıkabilir. Retina dekolmanı çok ciddi bir sorundur ve acil olarak tedavi edilmezse kesinlikle körlükle sonuçlanır. Retina dekolmanının nedeni nedir? Gözün içi, vitreus diye adlandırdığımız yumurta akı gibi bir yapı ile doludur. Vitreus, yaşlılıkla beraber sulanmaya başlar ve yapısı bozulur. Yapısı bozulmuş jeldeki küçük kümeleri ve lifleri, gözümüzün önünde uçuşan sinekler ya da saç telleri olarak algılarız. Yapısı bozulan vitreus, retina tabakasından ayrılmaya başlar. Vitreusun ayrışması sırasında retina yırtıkları oluşabilir. Bu yırtık yerinden sıvı girmeye başlar ve retinayı bulunduğu yerden ayırır. Hangi Durumlarda Retina Dekolmanı Riski Artar? Yüksek miyopi- uzağı görememe Daha önce geçirilmiş katarakt cerrahisi Glokom- göz tansiyonu Ağır göz travması Diğer gözde daha önce geçirilmiş retina dekolmanı Ailede retina dekolmanı hikayesi Göz doktorunuzca retinada saptanan incelme alanları, delik ve yırtıklar Retina dekolmanında ne gibi belirtiler görülür? Sinek uçuşmaları, daha fazla sayıda uçan cisimlerin ani olarak ortaya çıkması Göz kırpma ile geçmeyen görme bulanıklığı ya da kaybı Göz açık ya da kapalı iken hissedilen ışık çakmaları Görme alanı içinde herhangi bir yönden gelişen gri-siyah perde Görme alanında gri bir perdenin hareket etmesi Belirli bir alanı görememe (baktığınız cismin alt veya üstünü görememe) Görmenin tamamen kaybı Bu belirtiler her zaman dekolman demek değildir, ancak en kısa sürede göz muayenesi gerekmektedir, çünkü oluşan bir retina yırtığı çok kısa bir sürede retina dekolmanına yol açabilir. Görme merkezinin (makula) tutulmadığı retina dekolmanlarında, görme azalmaz ve ayrıca hasta görme alanındaki defekti fark etmeyebilir. Bu da, göz doktoru muayenesinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.hasta belirtileri kolayca fark eder; öncelikle de görme bozukluklarından rahatsız olur. Genellikle görme alanının bir bölümünü tül gibi örten bir bulanıklık 6 görür. Bulanıklık hızla yayılarak birkaç saatte görme alanını bütünüyle örtebilir. Bazı olgularda hastanın görüşünü engelleyen koyu sislenme ortaya çıkar. Sislenme sabah saatlerinde yoktur, gün ilerledikçe artar. Hasta birkaç gün sonra cisimleri dalgalı gördüğünü fark eder. Bu belirti ağtabakanın fovea adlı en duyarlı bölümündeki doku yıkımının merkezi görüşü bozduğunu gösterir. Makula (gözün görme merkezi) altındaki dokudan ayrılınca merkezi görme kaybolur. Uzun süreli dekolmanlarda ise göz içi dengeler bozulur ve göz küresi küçülmeye başlar. Göze gelen ani, şiddetli veya delici darbelerde dekolman sebebi olabilirler. Diabet ve bazı dejeneratif hastalıklarda vitreusta retinayı çeken bantlar oluşarak raksiyona bağlı dekolmanlar gelişebilir. Nadiren dekolman bazı enfeksiyon, tümörveya özellikle hamilelikte ortaya çıkan tansiyon krizlerinde, gözde hiç yırtık olmadan da gelişebilir. Retina Dekolmanı Neden Acil ve Tehlikelidir? Retina dekolmani körlüğe kadar ilerleyebilecek bir hastalıktır. Retinanın yapışık olduğu tabakadan yırtılarak ayrılması, beslenmesini bozacak, retina hücrelerinin ölmesi ile sonuçlanacaktır. Retina dekolmanının makulaya ilerlemesi merkezi görmenin kaybolmasına neden olur. Retina başarılı bir şekilde yerine oturtulsa bile, kişinin geç başvurusu ile zaman kaybı olması kaybolan hücrelerin yerine gelmesini güçleştirir. Böyle bir durumda eski görmenin aynen kazanılması en başarılı operasyonda bile oldukça zordur. Retina Dekolmanı Teşhis Retina çevresindeki ince bozulmuş olan sahaları, buralardaki delik-yırtıkları ve dekole bölgeleri tespit etmek için göz bebekleri damlalar ile genişletilir. Göz hekimi çeşitli mercekler kullanarak muayene mikroskobuyla gözün içini çepeçevre inceler. Bunun sonucunda göz içindeki yırtık veya dekolman tespit edilmiş olur. Gerekirse (katarakt veya kanama nedeni ile retina görülemiyorsa) göz ultrasonografisi yapılır. Tedavisi nasıldır? Retinal yırtıklar: Retina yırtıklarının çoğu geri yerine yapıştırmak için lazer cerrahisi veya kriyoterapi (dondurma) ile tedavi edilir. Lazer ayaktan poliklinik ortamında yapılabilmektedir. Bazı durumlarda yırtık takip de edilebilmektedir. Retina dekolmanı: Hemen hemen tüm vakalar ameliyat olmak zorundadır. Çeşitli tedavi yöntemleri vardır. Hangi tedavinin uygulanacağı, gözün durumuna ve cerrahın tercihine bağlıdır. Pnomotik Retinopeksi: Göze en az zarar veren ve en basit cerrahi yöntemdir. Retina yatıştırılması başarı oranı çeşitli çalışmalarda %61 ile 90 arasında olduğu bildirilmiştir. Vitreus içine gaz baloncuğu verilir ve başın belli bir pozisyonunda tutulması istenir. Hastaların aynı pozisyonda durma (gözün durumuna göre değişen süreler ve değişik pozisyonlar) gerekliliği bu yöntemin en büyük dezavantajıdır. Sörklaj: Gözün çevresine elastik bir bant sarılır ve sıkılır. Retina altındaki sıvı boşaltılır ve retina yatıştırılmaya çalışılır. Retina yatıştırılması başarı oranı %63 ile 100 arasında değişmektedir. Her cerrahide olduğu gibi çeşitli komplikasyonlar oluşabilmektedir. Ameliyattan sonra hastanın gözlük numaraları değişmektedir. Vitrektomi: Retinayı çeken vitreus alınır ve yerine hava, silikon yağı verilebilir. Retina yatıştırılması başarı oranı %68 ile 100 arasında değişmektedir. Daha çok diyabet, travma gibi dev yırtıklı dekolmanların izlendiği ve retinanın bantlarla çektiği durumlarda vitrektomi uygulanır. Dekolmanın tam düzelmediği hastalarda aralıklarla ikinci, üçüncü ameliyatlar gerekebilir. Her cerrahinin olduğu gibi vitrektominin de bazı riskleri vardır. Ancak retina dekolmanı tedavi edilmeze kalıcı görme kaybı veya körlükle sonuçlanır. Son yıllarda geliştirilen mikrocerrahi aletleriyle yapılan vitrektomi ile başarı oranı daha da yükselmiştir. Dikişsiz vitrektomi yöntemi, ameliyat sonrası iyileşme dönemini ve operasyon süresini kısaltmakta, göz yüzey irritasyonunu azaltmakta ve hasta rahatlığını arttırmaktadır. Cerrahi sonrası ne yapılır? Cerrahi sonrası biraz rahatsızlık olabilir. Doktorunuz size bazı ilaçlar verip ne zaman normal aktivitenize dönebileceğinizi söyleyecektir. Kısa bir süre de gözünüz kapatılacaktır. Cerrahiden sonra bir süre daha ışık çakmaları ve uçan cisimler görülebilir. Gözünüze gaz kabarcığı verilmişse başınızı bir süre belli bir pozisyonda tutmanız istenebilir. GAZ KABARCIĞI KAYBOLANA KADAR UÇAK- LA YOLCULUK YAPMAYIN VE YÜKSEK RAKIMLI YERLERE ÇIKMAYIN!!! Dekolman cerrahisi sonrası görme artar mı? Görmenin ilerlemesi aylar sürebilir ve bazen tamamen düzelmeyebilir. Bazı hastalar ise hiç görme kazanamayabilir. Dekolman ne kadar ileri seviyedeyse ameliyattan sonra başarıda o kadar düşük olacaktır. Bulguları fark edince gecikmemek ve hızla tedavi uygulanması önemlidir. Bu nedenle erken dönemde göz doktoruna müracaat büyük önem taşır.

7 Gözlük Kullanımı ile Alakalı Yanlış Bilinenler Op. Dr. Onursal GÖZKAYA Dinlendirici gözlük var mıdır? Hayır. Halk arasında dinlendirici olarak tarif edilen gözlüklerin tamamı numaralı gözlüklerdir. Bu nedenle, sadece numaralı bir gözlüğe ihtiyacı olan kişiler gözlük kullanmalıdır. Bilgisayar karşısında kullanılması gereken gözlük var mıdır? Hayır. Eğer numaralı bir gözlük ihtiyacınız varsa bu gözlüğü kullanmanız sizi rahatlatacaktır. Televizyonu yakından izlemek gözü bozar mı? Hayır. Çocukluk çağlarında gözlük ihtiyacı olan kişilerin daha iyi görebilmek için televizyonu yakından izlemeye çalışması böyle bir söylentiye sebep olmaktadır. Gözlük kullanmak numara ilerlemesini durdurur mu? Hayır. Gözlük kullanmak numaralarda ilerlemeye neden olur mu? Hayır. Gözlük kullanmak numaralarda gerilemeye neden olur mu? Hayır. Doğrusu ise, özellikle çocukluk çağlarında yaşın ilerlemesi ile birlikte miyoplarda numaralarda artış ortaya çıkar iken hipermetroplarda ise numaralarda azalma görülür. Ortalama 20 li yaşlarda ise numaralardaki değişim sona erer. Bu değişime gözlük kullanımının etkisi yoktur. Öyleyse gözlükleri neden kullanıyoruz? Gözlük kullanımındaki amaç görme sinirleri üzerine düşen bulanık görüntüyü düzelterek gözün cisimleri daha net görmesini sağlamaktır. Çocukluk çağlarında görüntünün net olması görme sinirlerinin gelişimini sağladığı için gözlükler düzenli olarak mutlaka kullanılmalıdır. Yanlış gözlük kullanımı veya başkalarının gözlüklerini kullanmak gözü bozar mı? Hayır. Yapabileceği en büyük sıkıntı cisimleri bulanık görme ve gözlerde yorgunluğa neden olmasıdır. Astigmatizma gözün kötü olduğu anlamına mı gelmektedir? Hayır. Astigmatizmanın diğer kırma kusurları miyop veya hipermetroptan farkı yoktur. Miyop kırma kusuru olanlarda 40 yaşından sonra yakını görmeleri çok iyi mi olmaktadır? Kısmen doğru. 40 yaşından sonra ortaya çıkan yakın görme sorunlarında kişilerin takacakları gözlük numaralarını belirlemede kişinin yaşı ve uzak gözlük numarası etken olmaktadır. Bu nedenle, miyopu olanların kişilerin bir kısmında yakın gözlük kullanılması gerekmez iken bazı kişiler yine de gözlük kullanmak zorunda olabilirler. Göz damlaları nasıl kullanılmalıdır? 1. İlk önce ellerinizi su ve sabunla dikkatlice yıkayınız. 2. Damla şişesinin ucunu ezilme ve kırılmalara karşı kontrol ediniz. 3. Damla şişesinin ucunun gözünüze veya herhangibir nesne ile temasından kaçınınız. Aksi Takdirde şişenin ucunun ve kullanacağınız damlanın kirlenmesine yol açabilirsiniz. 4. Kafanızı arkaya doğru yaslayınız. İşaret parmağınız ile alt göz kapağınızı aşağıya doğru çekerek kapak ile göz küresi arasında bir cep oluşmasını sağlayınız. 5. Diğer eliniz ile damla şişesini uç kısmı aşağıda olacak şekilde dokunmamasına dikkat ederek gözünüze mümkün olduğu kadar yaklaştırınız. 6. Gözünüzle yukarı doğru bakarken bir damla ilacı alt kapakta oluşturmuş olduğunuz cebin tam ortasına damlatınız ve alt kapağı bırakınız. Bu bölgeye damlatılan tek damla yeterlidir fakat emin olamadığınız durumlarda fazla damla damlatmanızda sakınca yoktur. 7. Gözünüzü 2-3 dakika süresince kapatınız. Gözünüzü kırpma veya ovalama yapmayınız. 8. Yüzünüze akan fazla damlaları bir pamuk yardımı ile temizleyiniz. 9. Eğer birden fazla ilaç kullanılacak ise ilaçlar arasında en az 10 dakika ara vermeniz uygun olacaktır. 10. Damla şişesinin kapağını kapatınız. Bu sırada şişe ucuna dokunmamaya dikkat ediniz. 11. Elinizi tekrar yıkayarak elinize bulaşmış olabilecek ilacı temizleyiniz. Dikkat edilmesi gereken unsurlar: 1. Uygulamaları dikkatlice yapınız. 2. İlaç zamanlarınızı aksatmayınız. 3. İlaçlarınızı kullandıktan sonra çocukların ulaşamayacağı yerde saklayınız. 7

8 Tesekkür mektupları. MUSTAFA İLHAN Doğum Tarihi : Anne Adı : ZEYNEP Baba Adı : VECDİ : 49 cm : gr. POYRAZ ŞENTÜRK Doğum Tarihi : Anne Adı : FERAY Baba Adı : SABİT : 52 cm : gr. ARAS GÜÇLÜ Doğum Tarihi : Anne Adı : ARZU Baba Adı : AYDIN : 52.5 cm : gr. TEIMOURI Doğum Tarihi : Anne Adı : SONA Baba Adı : HASAN : 50 cm : gr. CAN ŞEN Doğum Tarihi : Anne Adı : FATMA Baba Adı : CAN : 51.5 cm : gr. İSİLA ADA ATALAY Doğum Tarihi : Anne Adı : FİLİZ Baba Adı : YAHYA BORA Cinsiyet : Kız : 53 cm : gr. İmtiyaz Sahibi adına Dr. Cemal ÖZKAN Yazı İşleri Sorumlusu Adnan AKÇA SAĞLIKLI YAŞAM Özel Yaşam Hastaneleri Sağlık Bülteni w w w. y a s a m h a s t a n e s i. t c Tasarım: Yediiletişim Baskı: Kutlu Avcı Ofset Bültende yer alan yazı ve fotoğraflar izinsiz kullanılamaz.