Hemodiyaliz Hastalarının Fistül Bakımı Konusunda Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının Belirlenmesi

Transkript

1 Hemodiyaliz Hastalarının Fistül Bakımı Konusunda Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının Belirlenmesi Bahar ÇETİN, Özel Lüleburgaz Diyaliz Merkezi Seher ÜNVER, Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Fatma KABAN, Diaverum Diyaliz Hizmetleri Tevfik ECDER, İstanbul Bilim Üniversitesi, Nefroloji Bilim Dalı EKİM ANTALYA

2 Giriş: Kronik böbrek yetersizliği olan hastaların hemodiyaliz tedavisinde, kalıcı damar erişim yolu olarak öncelikle fistül kullanılmaktadır. Page 2

3 Giriş: Fistülün uzun dönem açık kalmasında etkili faktörler arasında, uygun damar seçimi, başarılı bir cerrahi girişim, fistülün doğru kullanımı ve fistülün etkili korunması yer almaktadır. Page 3

4 Amaç: Bu çalışmada amaç, HD tedavisi gören hastaların fistül bakımına ilişkin bilgi düzeylerini ve tutumlarını belirlemektir. Page 4

5 Yöntem: Çalışma, özel diyaliz merkezlerinde diyalize giren 561 hastada Temmuz-Ağustos 2014 ayları arasında yürütüldü. Hastaların fistül bakımına ilişkin bilgi düzeyleri ve tutumları, araştırmacılar tarafından literatür taranarak oluşturulan 29 soruluk anket formuyla saptandı. Page 5

6 Yöntem: Aşağıdaki cümlelere ilişkin cevaplarınızı işaretleyiniz. Biliyorum ve Uyguluyorum Biliyorum ama Uygulamıyorum Bilmiyorum 1 Fistüllü koldan tansiyon ölçtürülmemelidir. 2 Fistüllü koldan kan aldırılmamalıdır. 3 Fistüllü kolu sıkacak giysiler giyilmemelidir. 4 Fistüllü kolla 3kg dan ağır eşya taşınmamalıdır. 5 Fistül, aşırı sıcak ve soğuklardan korunmalıdır 6 Fistüllü kola saat takılmamalıdır. 7 Fistüllü kol başın ya da yastığın altında kalacak şekilde yatılmamalıdır. 8 Fistüllü kol dışarıdan gelecek darbelere karşı korunmalıdır. 9 Fistül akımı her gün kontrol edilmelidir. 10 Fistül akımı az hissediliyorsa hekime mutlaka haber verilmelidir. Page 6 Fistül Bakımı Değerlendirme Formu

7 Yöntem: 11 Her diyaliz öncesi fistüllü kol sabunlu ılık su ile yıkanmalıdır. 12 Fistülün uzun ömürlü olması için iğne girişinde düğme deliği tekniğinin kullanılmasına ya da düzgün aralıklarla giriş yerlerinin değiştirilmesine izin verilmelidir. 13 İğne giriş yerlerinde kızarıklık, akıntı, hassasiyet olması, enfeksiyon belirti olabileceğinden, hekime mutlaka haber verilmelidir. 14 Diyaliz bitiminde iğne çıkış yerlerine çok sert bastırılmamalıdır. 15 Diyaliz bitiminde konulan spançlar/bantlar en az 2 saat çıkarılmamalıdır. 16 Fistüllü kola sıkı bandaj uygulanmamalıdır. 17 Diyalizin ertesi günü fistüllü kola lasonil krem sürülerek giriş yerlerinin yumuşaması ve cildin bakımı sağlanmalıdır. 18 Hekim önermiş ise, fistülün tıkanmaması için aspirin mutlaka kullanılmalıdır. 19 Evdeyken tansiyon düşüklüğü olursa, fistülün durmaması için ayaklar kaldırılmalı ve fistül akımı kontrol edilmelidir. 20 Fistülün belirli aralıklarla, damar cerrahlarınca kontrol ve muayene edilmesi sağlanmalıdır. Page 7

8 Yöntem: Verilerin değerlendirilmesinde, frekans analizi, ortalama ve yüzde hesaplaması kullanıldı. Page 8

9 Bulgular: Grafik 1: Hastaların cinsiyet dağılımı Page 9 Grafik 2: Hastaların eğitim durumu dağılımı

10 Bulgular: Örneklemin yaş ortalaması 60.2±12.8, HD tedavi yılı ortalaması 5.57±4.77, fistül yaşı ortalaması 3.93±3.52 yıl idi. Page 10

11 Bulgular: Page 11 Grafik 3: A-V fistül yerleşim bölgelerinin dağılımı

12 Bulgular: Grafik 4: Hastaların fistül bakım eğitimi alma durumu Page 12

13 Bulgular: Sorular Biliyor/Uyguluyor n (%) Biliyor /Uygulamıyor n (%) Bilmiyor n (%) Soru (98,6) 6 (1,1) 2 (0,4) Soru (97,7) 6 (1,1) 7 (1,2) Soru (93) 23 (4,1) 16 (2,9) Soru (90,7) 39 (7,0) 13 (2,3) Soru (89,3) 26 (4,6) 31 (4,1) Tablo 1: Fistül bakımı değerlendirme sorularına verilen yanıtların dağılımı Soru (92,5) 18 (3,2) 24 (4,3) Soru (93,8) 21 (3,7) 14 (2,5) Soru (95,4) 17 (3,0) 9 (1,6) Soru (89,8) 41 (7,3) 16 (2,9) Soru (96,1) 14 (2,5) 8 (1,4) Soru (89,1) 51 (9,1) 10 (1,8) Soru (93,9) 18 (3,2) 16 (2,9) Soru (94,7) 15 (2,7) 15 (2,7) Soru (93,4) 28 (5,0) 9 (1,6) Soru (91,1) 38 (6,8) 12 (2,1) Soru (95,4) 21 (3,7) 5 (0,9) Soru (88,9) 55 (9,8) 7 (1,7) Soru (91,3) 24 (4,3) 25 (4,5) Soru (93) 19 (3,4) 20 (3,6) Page 13 Soru (81,6) 65 (11,6) 38 (6,8)

14 Bulgular: En çok bilinen ve uygulanan bilginin fistüllü koldan tansiyon alınmaması gerektiği (n=553) (%98,6) En az bilinen bilginin fistülün belirli aralıklarla, damar cerrahlarınca kontrol ve muayene edilmesinin sağlanması (n=38) (%81,6) olduğu saptandı. Page 14

15 Bulgular: Her diyaliz öncesi fistüllü kolun sabunlu ılık su ile yıkanması gerektiğini bilmesine rağmen uygulamayanların oranı %9.1 (n=51) idi. Page 15

16 Sonuç: Çalışmadan elde edilen bulgularda, hastaların fistül bakımı konusunda önceden almış oldukları eğitimin olumlu etkileri görülmektedir. Bilgileri uygulama oranının (98,6-88,9), eğitim alma oranından (%88,6) fazla olması dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Page 16 kendilerine verilen eğitimin dışında başka bilgi kaynaklarından da bilgi sahibi olmaları

17 Sonuç: Bu durumda tüm hastaların aynı eğitim bilgilerini edinmelerini sağlamak adına periyodik aralıklarla hastaların fistül bakımı konusunda eğitilmeleri uygun olacaktır. Page 17

18 Teşekkürler...