Cezaevi Psikologlarının Görev ve Çalışma Standartları

Transkript

1 Cezaevi Psikologlarının Görev ve Çalışma Standartları a. Hükümlü-Tutukluya Yönelik Hizmetler Kuruma yeni gelen hükümlü-tutukluyla geçici kabul bölümünde azami ilk 3 gün içinde görüşmesini yaparak kendini ve kurumda yürütülen psikolojik hizmetleri tanıtır. Psikoloğa hangi durumlarda ve nasıl başvurabileceğini anlatır. Bu ilk görüşmede hükümlü-tutukludan fiziksel yapısı, kendisi ve ailesi ile ilgili demografik bilgiler, varsa daha önce yaşadığı psikolojik rahatsızlıklar ve gördüğü tedaviler, herhangi bir madde bağımlılığı olup olmadığı gibi bilgileri alır. Görüşme sonucunda elde edilen bilgileri Hükümlü-Tutuklu Tanıma Formuna kaydeder. Bu bilgiler Oda Seçici Heyette hükümlütutuklunun yerleştirileceği odanın belirlenmesi çalışmasında kullanılır. İlk görüşmeden sonra kuruma yerleştirilen hükümlü-tutuklu ile yaklaşık 1 aylık süre içerisinde daha detaylı olan ikinci bir görüşmeyi yapar. Bu görüşmede; kişinin kendisini nasıl değerlendirdiği, geçmişe ve geleceğe ait duygu düşünce ve planları, kaygı ve korkuları, çevresine, ailesine, otoriteye,suçuna ilişkin duygu düşünceleri ile kuruma girişinden sonraki düşünce ve değerlendirmeleri ile ilgili bilgileri alır ve kaydeder. İkinci görüşmeden sonra başlayan psikolojik hizmetler sürecinde; hükümlü-tutuklunun psiko-sosyal sorunlarının değerlendirilmesini ve giderilmesi amacına yönelik olarak bireysel yada grup görüşmeleri yapar. Psikolog mesleki çalışmalarında, uzmanlık alanının yöntem ve tekniklerinin yanı sıra, çeşitli test, envanter, ölçek gibi ölçme değerlendirme araçları kullanır. Her hükümlü-tutuklu için dosya açar ve bu dosyalarda hükümlütutuklu tanıma formu ve yapılan görüşmelerin kayıtlarını muhafaza eder. Genel değerlendirme yapmak için hükümlü-tutuklular ile sorunu olsun yada olmasın belli periyotlarla görüşmeler yapar.

2 Hükümlü-tutuklularla yapılan bireysel görüşmeler, uygulanan testler sonrası, psikiyatrik tedavi görmesi gerektiği düşünülen bireyleri kurum doktoruna yönlendirir ve gerekli bilgileri verir. Kendisine ve başkasına zarar verme riski taşıyan hükümlütutukluların güvenli bir odaya alınmasını önerir ve bu konuda kurum doktoruyla işbirliği yapar. Bu kişilere psikolojik destek hizmetleri daha yoğun verilir ve takibe alır. İşyurdu iş alanında çalışmak konusunda hükümlü-tutukluyla kişilik yapısına, bilgi ve yeteneklerine,benlik tasarımına en uygun düşen iş veya meslek kolunu tespit eder. Önerilerini idareye sunar. Sosyal hizmet uzmanı ile bilgi alışverişinde bulunur. Hükümlü-tutuklunun kendisi ile, diğer insanlarla, fiziksel çevresiyle her türlü etkileşimini gözetlemek ve ilgili birey hakkında daha geniş bilgilere ulaşabilmek için kurum şartlarına uygun her ortamda gözlem ve görüşmeler yapar. Eşcinseller ve diğer cinsel yönelim farklılığı kişilerin genel durumları değerlendirilerek, uzman görüşleri alınır uygun yerlerde barınmaları sağlanarak takipleri yapılır. Hükümlülük süresi bitmeden önce hükümlüyü topluma yeniden hazırlamak ve karşılaşabileceği sorunları gerçekçi bir şekilde çözümlenmesini sağlamak için görüşmelerini arttırır. Tahliye sonrasında hükümlünün bir işe yerleştirilmesi konusunda gerekli gördüğü kişiler hakkında sosyal hizmet uzmanlarına önerilerde bulunur. b. Personele Yönelik Hizmetler Kurum personelinin sorunlarının tespitine ve çözümü için gerekli gördüğü durumlarda grup ya da bireysel görüşmeler yapar. Güvenlik ve gözetim servisi personelinin vardiya öncesi ya da sonrası iş ortamının yaratmış olduğu stresten uzaklaşması için gerekli programlar önerir. (rahatlama egzersizleri, kültür fizik hareketleri gibi ) Personel ile hükümlü-tutukluların arasında karşılıklı anlayışın gelişmesi için danışmanlık yapar, gerekirse önerilerde bulunur. Psiko-

3 sosyal dengenin bozulmaması amacıyla personeli eğitici olarak gözler ve hatalı davranışların nasıl düzeltilesi gerektiği hakkında bilgi verir. Hükümlü-tutukluların psikolojik durumları hakkında etik kurallar dahilinde gerekli personele bilgiler verir, nasıl davranmaları gerektiği konusunda önerilerde bulunur. Kurum personelinin; yönetim ve Hükümlü-tutuklularla ilişkilerinin iyileştirilmesinde danışmanlık yapar. Olumlu sıcak bir örgüt iklimi sağlamaya çalışır. c. İdari Görev Yetki ve Sorumlulukları Hükümlü-Tutukluların psiko-sosyal özelliklerini, davranışlarının nedenlerini değerlendirmek, açıklamak ve bilgi aktarımında bulunmak amacıyla Disiplin ve İdare Kurulunda görev alır. Kurul toplantılarına katılır ve oy kullanır. Disiplin Kurulunda; o Kuruma uyum sağlayan, uygulanan tretman alışmalarında olumlu gelişmeler kaydeden hükümlü-tutukluların ödüllendirilmesini teklif eder. o Disiplin işlemi gerektiren bir durumla karşılaştığında durumu tutanakla tespit eder, gerekli işlemler için kuruma iletir. o Disiplin soruşturması gerektiren durumlarda, hükümlü veya tutuklunun ifadesinin alınması aşamasında bulunur. Gerekli gördüğü durumlarda bireysel görüşme yapar. İdare Kurulunda; o Hükümlülerin müşahede ve sınıflandırma aşamalarında görev alır. o Hükümlü-tutukluların odalara yerleştirilmesine ve değiştirilmesine karar veren Oda Seçici Heyetin üyesidir. o Hükümlülerin Sicil ve Müşahede Dosyasında psikologa ait olan kısmı açık ve eksiksiz bir şekilde doldurur. Görüşlerini yazar. Bu bilgileri 6 ayda bir yeniler. Sosyal hizmet uzmanı ile dönüşümlü olarak Yayın Seçici Kurulun üyesidir. Kurulla ilgili görevleri yapar.

4 Çalışmaları ve sonuçları ile ilgili olarak Bakanlıkça belirlenen sürelerde faaliyet raporu düzenler. Her hükümlü tutuklu için dosya açar, hükümlü tahliye olduktan bir yıl sonra kurum müdürün bilgisi dahilinde imha eder. Hükümlü-tutukluların suç ve suç işleme nedenlerini doğru değerlendirebilmek, sicil ve müşahede dosyalarını eksiksiz doldurmak için ilgilinin dosya ve belgelerini inceler. Çalışmalarını yasal çerçevede sürdürebilmek için bakanlıktan gönderilen psiko-sosyal hizmet, eğitim, ıslah ve infaz ile ilgili yönetmelik, genelge ve yazıların birer örneğini alır. Bu örnekleri dosyalayarak muhafaza eder. Mesleki çalışmalarını bunlara uygun olarak düzenler. İnfaz, cezaevi, suç ve suçluluk gibi konularda, kaynakların, araştırmaların, dokümanların teminini talep eder, çalışmalarını bu kaynaklardan yararlanarak geliştirir. Personelin hizmet içi eğitimde Cumhuriyet Savcısı tarafından görevlendirildiğinde konusu ile ilgili öğretici olarak görev yapar. Kurumun gözlenen aksaklıklarının iyileştirilmesi için görüş ve önerilerde bulunur. Olağanüstü durumlarda (isyan, açlık grevi,ayaklanma gibi) psikolojik yardımlar konusunda idareye görüş ve önerilerini bildirir. Olayın sona ermesi için gerekli durumlarda görüşmeler yapar. Belirtilen görev yetki ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi için cezaevi personeli yardımcı olur. Çalışmalarının engellenmesi durumunda gerekçeli rapor hazırlayarak durumu silsile yolu ile üst makamlara iletir. d. Diğer Mesleki Çalışmalar Cezaevi yönetimi, infaz ve diğer mesleki konulardaki araştırma kaynak ve dokümanları takip etmeye gayret eder. Kurum içinde çeşitli araştırma projeleri geliştirip uygulayabilir. Mesleki toplantı panel ve bilimsel çalışmalara katılmayı talep eder. Kurum yönetimi bu konularda yardımcı olur. Üniversite hastane ve diğer kamu kurum ve kuruluşları mesleki ve

5 sivil toplum örgütleri ile ilişkiler kurarak kurumdaki psiko-sosyal hizmetlerinin kalite ve etkinliğini arttırmaya çalışır. CEZA İNFAZ KURUMLARINDA GÖREVLİ PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN YAŞADIĞI SORUNLARA İLİŞKİN BİLGİ NOTU Ceza İnfaz Kurumlarında (CİK) çalışan psikolog ve sosyal çalışmacılar (uzmanlar) ile yapılan görüşmeler sonucunda Psiko-Sosyal Servis personelinin temel sorunları, ihtiyaçları ve çözüm önerileri bir rapor halinde hazırlanarak aşağıda arz edilmiştir. 1. İhtiyaç Analizi CİK Psiko-Sosyal Servislerinde çalışan uzmanlar görevlerini icra ederken fiziki, idari ve mevzuata bağlı sorunlar yaşamaktadırlar. Bu sorunlar zaman içinde personelin istenilen düzeyde iş performansı sergileyememesine, tükenmişlik duygusu yaşamasına, iş tatmininin düşmesine ve farklı kurumlara yönelmesine neden olduğu düşünülmektedir. Raporda belirtilen öneriler doğrultusunda yapılacak çalışmaların kurum personelinin daha verimli çalışmasını sağlayacağı ve kurumsal sadakatini artıracağı değerlendirilmektedir.

6 2. Problem Alanları ve Öneriler a. Fiziki Yapı Bireysel görüşmelerin mesleki etik ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için belirli fiziksel koşulların sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir. Etkin bir bireysel görüşme gerçekleştirebilmesi için gizlilik ilkesine riayet edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Gizlilik ilkesi kısaca görüşme içeriğinin şahıs ve kurum güvenliğini tehdit etmediği sürece üçüncü şahıslarla paylaşılmamasıdır. CİK uzmanlarının kendilerinin ait görüşme odalarının olmaması bireysel görüşmelerin baş memur, diş doktoru veya infaz koruma memurlarına ayrılan odalarda yapılmasına neden olmaktadır. Bu durum gizlilik ilkesini ihlal etmekte dolayısıyla uzman ve danışan arasındaki ilişkinin profesyonelce gelişmesine engel olduğu düşünülmektedir. Aynı zamanda uzmanların gerekli görülen gün ve saatte görüşme yapamamalarına ve uygulamaları gereken anket ya da formları gerektiği şekilde saklayamamalarına yol açmaktadır. Tercihen her uzman için bir bireysel görüşme odasının olması gerekmektedir. Bu oda güvenlik zafiyetinin olmadığı uzman ve danışanın rahatça ulaşabileceği bir alanda olması gerektiği düşünülmektedir. Odanın 3*3 m genişliğinde, ses yalıtımı ve en az 90*70 cm boyutunda penceresi olan, 2 rahat koltuk, 1 masa, 1 telefon, evrak kaydı için 1 bilgisayar, 1 kilitli dolap ve masa altında uzmanın ayağıyla basarak yardım isteyebileceği bir acil yardım butonuna içeren bir düzende olması faydalı olacaktır. Fiziksel güvenliği sağlayan İnfaz Koruma Memuru nun varlığının görüşmeyi etkilememesi ve gizlilik ilkesine riayet açısından bu kişinin görüşme odasından kırılmaz camla ayrılan bir bölmede görüşmeyi izlemesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Bu şekilde görünür ve duyulmaz bir görüşme ortamının sağlanabileceği düşünülmektedir.

7 Bireysel görüşmelerin haricinde kurumda yapılacak grup çalışmaları için bir grup çalışması odasının tahsis edilmesi uygun olacaktır. Grup çalışmalarının ortalama kişi ile yapıldığı göz önüne alınarak bu odanın yeterli büyüklükte olması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca uzman sayısına bağlı olarak idari katta oda veya odaların sağlanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Bu odalarda bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, telefon gibi teknik donanımın sağlanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Bağımsız bilgisayar ve internet kullanımının 46/1 Sayılı Genelge de belirtildiği şekilde sağlanması mesleki ve kurumsal gelişim, yapacağı bilimsel araştırmalar, tutuklu/hükümlülere yönelik yapacağı faaliyetler ve kişisel gelişimi açısından uygun olacağı değerlendirilmektedir. Özellikle telefonla yapılan aile görüşmelerinin istenilen düzeyde ve etkili şekilde yapılabilmesi için santrallerin etkin bir şekilde kullanılmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Uzmanın odasındaki telefonla santrale bağlatmak suretiyle sehir içi, şehir dışı ve cep numaralarıyla görüşme yapabilmesinin sağlanmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca aile görüşmeleri ve ailelere yönelik yapılan eğitim çalışmaları/seminerleri için uygun bir odanın tahsis edilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. b. Görev Tanımları CİK te çalışan psikolog ve sosyal çalışmacıların görev tanımlarının net olmaması hizmet kalitesinin düşmesine neden olmaktadır. Psikolog ve sosyal çalışmacılar üniversitelerin farklı bölümlerinden farklı müfredatlara bağlı olarak, farklı mesleki donanımlarla mezun olmaktadırlar. Dolayısıyla mesleki yetkinlik alanları farklılaşmaktadır. Bu sebeple CİK lerdeki mesleki

8 uygulamalar bu ayrıma dayalı olarak gerçekleştirilmeli ve uzmanların birbirlerinin görevlerini geçici ve yerine dahi yapmalarının engellenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Kurum yöneticilerinin psikolog, sosyal çalışmacı ve öğretmenlerin görev tanımlarının net olarak bilmesi işleyişin kolaylaşmasını sağlayacak ve angarya olarak nitelendirebilecek iş yükünün azalması açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir. Ayrıca CİK uzmanlarının iş yükünün fazla olması nedeniyle Denetimli Serbestlik kapsamındaki form ve raporları hazırlamaları uygun olmadığı düşünülmektedir. Bu durum uygulamada ciddi etik sorunlara yol açmaktadır. Bu nedenlerle bu form ve raporların hazırlanmasının CİK uzmanlarından beklenmemesi gerektiği düşünülmektedir. c. Eğitim Hakkı CİK uzmanlarının lisans üstü eğitim alması CİK lerde verilen hizmetin kalitesinin artmasını sağlayacaktır. Bu durum göz önüne alınarak uzmanların lisans üstü eğitime devam edebilmesi için gerekli izin ve tayin işlemlerinde kolaylığın sağlanması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca mesleki kurslara ve kongrelere katılım sağlanması uzmanın mesleki gelişimine katkısından dolayı önemlidir. Özellikle adli psikoloji, motivasyonel görüşme teknikleri, SPSS (sosyal bilimler için istatistik programı) vb. eğitimlerin kurum çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu etkinliklere katılım için kolaylık sağlanmasının da uygun olacağı değerlendirilmektedir. ç. Mesleki Destek Psiko-Sosyal Servis çalışmalarının sürdürülebilir ve etkin gerçekleştirilebilmesi için Psiko-Sosyal Servis te görevli uzman kadar infaz

9 koruma memurunun bu serviste görevlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Gizlilik ilkesi ile güven ilişkisinin oluşturulması ve farklı personellere aynı eğitimin tekrarlanarak verilmesini engellemek amacıyla bu personelin sabit olması ve acil durumlar dışında başka birimde görevlendirilmemesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Bu personelin CTE Eğitim Merkezleri tarafından eğitime tabii tutulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. CİK ler genel çalışma ortamlarından farklı özel kurumlardır. Dolayısıyla göreve yeni başlayan uzmanlara adaptasyon sürecinde, özenle seçilmiş deneyimli ve eğitimli uzmanlardan mesleki süpervizyon sağlanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Kurumda deneyimli uzmanın bulunması durumunda süpervizyon için görevlendirilmesi, bulunmaması durumunda bu süpervizyonun yakında bulunan başka bir kurumun uzmanı ya da Eğitim Merkezi uzmanlarınca verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. Aynı zamanda Aday Memurluk Eğitiminin uzmanlara yeterli gözlem süresi sağlayan bir zamandan sonra fakat başlangıçtan en geç 3 ay içerisinde verilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Bu süpervizyonun temel ve hazırlayıcı eğitimlerden sonraki staj aşamasına dahil edilebileceği düşünülmektedir. Kurum uzmanlarınca yapılan eğitim ve iyileştirme faaliyetleri dinamik güvenliğin kapsamındadır. Ancak çoğu kez ek iş getiren ve fiziksel güvenlik zafiyeti yaratan uygulamalar olarak algılandığı düşünülmektedir. Bu durum sonucunda kurum personeli bu çalışmalardaki tutuklu/hükümlülerin katılımını ve güvenliği sağlama görevlerini tam olarak yerine getirmediği düşünülmektedir. Bu sorunun kurum yöneticilerinin ve personelin hizmet içi eğitimi ile değerlendirilmektedir. d. UYAP Uygulamaları

10 UYAP uygulamalarının çok yönlü ve zaman alıcı olması nedeni ile mesaide geçirilen zamanın büyük bölümü kayıtların bilgisayara girilmesi ile geçmektedir. Evrak işlemlerine çok fazla zaman harcandığından mesleki çalışmalar için ayrılan süre ve çalışmaların verimi azalttığı düşünülmektedir. Ayrıca UYAP kullanımına ilişkin mesleki eğitimin kurumda göreve başlanılan ilk bir ay içerisinde verilerek yaşanacak aksaklıkların önüne geçileceği değerlendirilmektedir. e. Standartlar Sistemi Kurumların tipi, kapasitesi, idari yapısı ve infaz türü (tutukevi ya da hükümevi olması) ve kurumda görevli uzman sayısı standartlar sisteminin değerlendirmesini etkilediğinden tüm ceza infaz kurumları için tek bir standartlar sistemi uygulanması sıkıntı yaratmaktadır. Örneğin kapasitesi 80 kişi olan kurum ile 1500 kişi olan kurumların aynı sayı sistemiyle puanlanmasının adil olmadığı düşünülmektedir. Kurumun yapısı, tutuklu/hükümlü profili, kapasitesi, personel durumu gibi kriterler göz önüne alınarak standartlar sisteminin nicelik ölçer durumdan nitelik ölçer duruma getirilmesi yönünde çalışmalar yapılmasının uygun olacağı düşünülmektedir. f. Kurullar Ceza infaz kurumlarında oluşturulan İdare ve Gözlem Kurulu, Disiplin Kurulu ve Eğitim Kurulu gibi kurulların gerçekleşmesinde ciddi sorunlar yaşanmakta olup toplantısız alınan kararlara toplantı yapılmış gibi meslek elemanlarının imza atması beklenmektedir. Bu kurulların tüzükte belirtilen şekilde toplanmasının gerekli olduğu düşünülmektedir. g. Özlük Hakları

11 CİK personelinin çalışma koşullarının zorluğu değerlendirilerek özlük haklarında iyileştirmeye gidilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Uzman personelin ek ödemelerinde düzenleme yapılmasının ve yıpranma payının dikkate alınmasının eş değer kadrolar arasında yaşanan ücret adaletsizliğini azaltacağı düşünülmektedir. 3. Sonuç ve Değerlendirme CİK uzman personelleri fiziki koşullara, mevzuat eksikliğine ve mesleki desteğin yetersizliğine bağlı birçok sorun yaşamaktadırlar. Bu sorunların başlıcalarının şu şekilde olduğu düşünülmektedir: Bireysel görüşme odalarının olmaması, görev tanımlarının net olmaması, yeterli süpervizyonun sağlanmaması, birlikte görev yapacak yetkinlikteki bir İKM ile düzenli olarak çalışılamaması, adil olmayan standartlar sistemi uygulaması kullanılması, tüzükte belirtilen kurulların gereğine uygun bir şekilde toplanmaması ve özlük haklarındaki yetersizlikler bulunması. Yukarıda belirtilen problemler değişik kurumlarda değişik şiddette yaşanmaktadır. Çalışma koşullarında standardizasyon olmaması, uzman personelin çalışma koşullarının kurum müdürünün inisiyatifine bağlı olmasına neden olduğu düşünülmektedir. Bu sorunların çözümlenmesi için atılacak adımların, uzman personelin daha verimli çalışmasını sağlayacağı, mesleki doyumunu arttıracağı ve deneyim kazanan personelin başka kurumlara geçişini engelleyeceği değerlendirilmektedir. Bunun sonucunda CİK da hükümlü/tutuklu ve personele verilen hizmetin kalitesinin artacağı, CİK idaresinin daha rahat görev yapma olanağı bulacağı düşülmektedir.

12 Bilgi ve gereğini arz ederiz ( ) Dönem Aday Memurluk Eğitimine Devam Eden Psikolog ve Sosyal Çalışmacılar