BİLYALI VİDA-SOMUN SİSTEMLERİNİN, AUTOLİSP YARDIMIYLA AUTOCAD ORTAMINDA TASARIMI

Transkript

1 Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt Sayı, (1999), 1-1 BİLYALI VİDA-SOMUN SİSTEMLERİNİN, AUTOLİSP YARDIMIYLA AUTOCAD ORTAMINDA TASARIMI Faruk MENDİ Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Bölümü Ankara ÖZET Bu makalede, bilyalı vida/somun sistemlerinin AutoLISP yardımıyla tasarımı gerçekleştirilmiştir. AutoCAD gibi tasarım programları tasrımcıya, tasarımları daha kısa sürede yapabilme ve resimleri hızla elde etme imkanı sağlar. Ancak makina tasarımcılığında aynı elemanlar değişik parametrelerle defalarca kullanılabilmektedir. Parametrik tasarımda AutoLİSP programlama dili tercih edilerek, tasarım sürecindeki zaman kaybı asgariye indirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bilyalı Vida-somun, Bilgisayar Destekli Tasarım, AutoLİSP DESIGN OF BALL- SCREWS-NUT WITH THE AID OF AUTOLISP IN AUTOCAD ENVIRONMENT ABSTRACT In this study, design of ball-screw-nut systems with the aid of AutoLisp has been realized. Design softwares such as AutoCAD provides the designer with the possibility of designing in a short time and obtaining the image quickly. However, similar elements can be repeatedly used with different parameters in mechanical design. In parametric design, prefering; AutoLISP programing language, the time loss in the design process has been minimized. Key Words: Ball- screw-nut, Computer Aided Design, AutoLISP 1. GİRİŞ İnsan gücünü ve sezgilerini artırmak amacı ile yapılan teknik eserleri makina, tesisat ve cihaz olmak üzere üç gruba ayırmak mümkündür [1].Makina güç ileten, değiştiren veya biriktiren ve iş yapma kabiliyetine sahip olan yapıttır. Makina, tesisat ve cihaz olarak sınıflandırılan yapıtlar fonksiyonel yönden her ne kadar birbirinden farklı görünseler de şekil tarzı veya yapı (strüktür) olarak birtakım makina elemanlarından meydana gelmişlerdir. Şekil bakımından benzer olan bu elemanlar, sistemlerin fonksiyonları farklı olması sebebiyle, makina elemanları ile cihaz elemanlarının tasarım işlemleri ayrı esaslara dayanılarak yapılmaktadır. Bir makinanın veya makina parçasının imalatının yapılabilmasi için, tasarımından üretimine kadar belli süreçlerden geçmesi gerekir. Tasarım, herhangi bir makina parçasının teknik görevinin kesin olarak belirtilmesi, uygulanacak fiziksel ilkelerin saptanması, bu ilkeleri sağlayan elemanların seçimi, hesaplanması, bunların montaj ve imalat resimlerinin hazılanmasına kadar geçen tüm prosesleri kapsayan bir faaliyettir []. Günümüzde bu faaliyetler bilgisayar destekli tasarım(cad) programlarıyla yapılmaktadır. Bir parçanın resminin çizilmesi önceden belirlenmiş evrensel kurallara bağlıdır. Bu sayede üretimdeki hatalar en az düzeye indirgenmiş olur. Bilgisayar, resimlerin

2 Faruk MENDİ çizilmesi, saklanması ve kağıda aktarılması konularında pek çok kolaylıklar sağlamaktadır. İstenildiği takdirde arzu edilen resim bilgisayar ekranına çağrılarak gerekli görülen değişiklik ve düzeltmeler kolaylıkla yapılabilir. AutoCAD sadece bir program olarak avantajlı değil, aynı zamanda kullanıcıya kendi istekleri doğrultusunda program üzerinde değişiklikler yapmaya izin vermesi bakımından da önemlidir. AutoCAD içindeki özel bilgileri kullanarak daha da geliştirilebilir şekilde yazılmıştır. Ayrıca kullanıcının içindeki MACRO vasıtasıyla kendi programlarını software içine yerleştirebilmesine ve AutoLISP denilen özel programlama dilini kullanarak hazırlanmış bir çizim programını kendi içinde çalıştırarak çizim yapabilmesine imkan tanırs Bu amaçla Acad.LSP dosyasını modifiye etmek suretiyle pek çok AutoCAD komutunu aynı anda çalıştırma imkanı sağlanmakta ve sonuçta standart makina elemanlarının bilgisayar destekli tasarımına imkan verilmektedir. Bilgisayar destekli tasarıma dayanan standart makina elemanları tasarımı için, model araştırmayı konu alan bir çok akademik çalışma yapılmıştır.kurtay ve Katar tarafından yapılan çalışmada kovalı elevatörün parametrik konstrüksiyonu için AutoLISP ile tasarım programları hazırlanmıştır. Bu programlarda verilerin giriş ve çıkışı için diyalog kutuları kullanılmıştır [4]. CAD-CAM uygulamaları, tasarımcıya AutoCAD grafik ortamında tasarım ve imalata yardımcı olacak uygulamalardır. AutoCAD programcıya CAD-CAM uygulamaları geliştirmek için aşağıdaki olanakları sunmaktadır; -AutoLISP ve C programlama -Script, dxf, iges formatlarıyla grafik data işleme -Ekran menülerini istenen şekilde düzenleme -Kullanıcıyla interaktif etkileşim kurmak için programlanabilir diyalog kutuları Sevinç yukarda sıralanan olanakların nasıl kullanılacağını ele almıştır [5]. Hem AutoLİSP, hem de ADS diyalog kutusu,işletmek için fonksiyon paketlerine sahiptirler. Bu fonsiyonlar çoğunlukla birbirlerine paralel çalışırlar ve ekrana diyaloğu getirme, ilk değerleri yerleştirme, kullanıcı girişlerini değişkenlere iletme, kullanıcının seçtiği tile larla ilgili fonksiyonları çalıştırma işleri yapar [6]. Çek (pulldown) menü AutoCAD çizim ekranının üstündeki menüdür. ADS veya AutoLISP uygulamaları AutoCAD çek menünün istenen bir yerine bir seçenek olarak konabilir. Çek menüsünün nasıl olacağı AutoCAD support dizininde ACAD.MNU dosyasında yazmaktadır. Bu dosya bir ASCII yazı dosyası olduğundan içine girilip değişiklik yapılarak, çek menüsü değiştirilebilir [5]. Tasarım işlemi, fonksiyonel uzayda belirlenen toplumsal ihtiyaçları fiziki çözüm uzayında karşılayabilmek için geliştirilecek mamülün tam bir tasvirini yapmak için gereken faaliyetlerin toplamıdır. Son zamanlarda üretimde kendisini gösteren otomasyon, insan zeka ve dehasının çabaları ile yaratıcı bir faaliyet şekli olan tasarım alanında da, gelişen bilgisayar teknolojisine paralel olarak kendisini hissettirmeye başlamıştır. Tasarımda otomasyonun gerçekleşmesi ile daha kısa zamanda daha iyi tasarımlar yapılabilir. Bu,tasarım ve üretim maliyetin azaltılması ve yaşam düzeyinin yükseltilmesine önemli katkılar sağlar [7].. BİLYALI VİDA-SOMUN SİSTEMLERİ Genel transmisyon vidalarında, eğim açısından sonra vidanın verimini olumsuz yönde etkileyen en önemli faktör sürtünmedir.bilindiği gibi bir vidada sürtünmenin azaltılması, civata ve somunun işleme kalitesine malzeme cinsine ve diş temas yüzeylerinin iyi yağlanmasına bağlıdır. Buna rağmen kayma sürtünmesiyle çalışan genel transmisyon vidalarında verim 0,50 i geçmez. Takım tazgahlarıyla, genel makina konstrüksiyonlarında önemli verim kayıplarına neden kayma sürtünmeli hareket vidaları, yüksek hassasiyet isteyen tezgah ve makinalarda artık kullanılmamakta ve bunların yerine günümüzde yüksek çalışma verimine sahip yuvarlanma sürtünmeli bilyalı vida-somun sistemleri tercih edilmektedir.uzun ömür, yüksek eksenel rijitlik, çalışma rahatlığı, yüksek hassasiyet gibi üstün nitelikler taşıyan bu sistemler; Yüksek hassasiyetli takım tezgahlarında (CNC,vb.), Nükleer reaktörlerde, Uzay ve havacılık endüstrisinde, Transfer hatları ve otomasyon sistemlerinde, Tibbi cihaz ve ölçü aletlerinde, Modern yazı ve baskı makinalarında vb., gibi ileri teknoloji sistemlerinde büyük bir güvenirlilikle kullanılmaktadır [8].

3 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı.1 Sistemin Yapısı ve Avantajları Sistem, en basit şekliyle somun, vida ve yuvarlanma elemanı olmak üzere üç temel unsurdan oluşur (Şekil 1.) Vida ile somun arasına uygun bir toleransla yerleştirilmiş olan çelik bilyalar, sistemin aynı bir rulmanlı yatak gibi çok düşük bür sürtünme katsayısı ile çalışmasını sağlar. Şekil 1. Bilyalı vida-somun Sistem hareket halindeyken vida somun arasındaki bilyaların sirkülasyonu (dolaşım), Şekil de görülen harici transfer borusu veya özel somunlarda bulunan dahili sirkülasyon kanalları ile sağlanır (Şekil.) [9]. Bu sistemlerin üretiminde öncü kuruluşlardan biri olan Warner Electric firması vida somun kanallarının profilini kemer (ogival) biçiminde imal etmektedir. Bu tip profillerin, düşük sürtünme kat sayısı, optimal rijitlik, minimum eksenel boşluk ve uzun ömür sağladığı saptanmıştır [10]. Şekil. Bilyaların transfer borusu yardımıyla harici sirkülasyonu Sistemin tersinir olması ve az boşlukla çalışması, özellikle freze tezgahlarındaki aynı yönlü kesme işleminin başarıyla gerçekleşmesini sağlamaktadır [8]. CNC tezgahlarda yüksek hassasiyetli parçaların imalatında önemli rolü olan bu sistemlerin sağladığı avantajlar şunlardır: Az aşınma ve uzun ömür En az güç harcaması Az ısınma Yüksek nakil hızı Ömür boyunca devam eden yüksek hassasiyet

4 Faruk MENDİ Kullanım kolaylığı Sessiz çalışma Yüksek eksenel rijitlik vb. Şekil. Bilyaların dahili sirkülasyonu. Sistemin Tersinirliği ve Verimi Sistemin önemli karakteristiklerinden birisi de tersinir olmasıdır. Klasik hareket vidalarının aksine tahrik hem vida ve hem de somundan uygulanıp, tepki diğer elemandan alınabilmektedir. Oysa klasik vidaların tümünde, vidaya dönme hareketi uygulanıp, tepki hareketi somundan alınmaktadır. Şekil 4 te vidanın rotasyon hareketine karşılık somundan doğrusal hareket alınması, Şekil 5. de ise, somuna uygulanan doğrusal hareket sonunda vidanın rotasyon hareketi ile tepki verdiği görülmektedir. Şekil 4. Etki : Te, Tepki : Fa Şekil 5. Etki : Fe, Tepki :Ta Tersinirlik halinde sistemde bir miktar verim düşüklüğü görülür [8]. Şekil 6. daki grafikte normal ve tersinir durumdaki verim eğrileri verilmiştir. Ancak grafikten de anlaşılacağı gibi tersinir durumda çalışan sistemin verimi, bu dezavantajına rağmen klasik trapez vidanın veriminden çok yüksektir. 4

5 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı A:Normal Verim Eğrisi B:Tersinir Durumdaki Verim Eğrisi C:Klasik Trapez Vidanın Verim Eğrisi Şekil 6. Verim eğrileri [9] Sistemin tersinir olması durumunda somuna uygulanacak kuvvet Şekil 7. deki gibi olmalıdır. Belli bir noktada yoğunlaşacak kuvvet, sistemde istenmeyen gerilme ve momentlerin oluşmasına yol açar.yine ters çalışması gereken vidalı sistemlerde helis açısının normalden büyük olması gerekir. Aksi halde sistemin özellikle ilk harakete geçişinde önemli verim kayıpları ve sistemde dinamik davranış bozuklukları görülür [1]. Şekil 7. Tersinir harekette yükün somuna uygulanması.. Tasarım Değişkenleri Yük ve ömür: Makina ve tezgahlarda yüksek verim, makina elemanlarının kapasitasinin tam olarak kullanılabilmesi halinde elde edilebilir. Bu sebeple bilyalı vida-somun sistemlerinin kapasitelerine göre optimum seçimi, makina tasarımında önde gelen şartlardandır. Bilyalı vida-somun sistemlerinin ömür hesaplarında, yük kabiliyeti ölçüsü olarak karakteristik bir büyüklük olan YÜK SAYISI kullanılır [1]. Sistemde statik ve dinamik yük kapasiteleri DIN e göre düzenlenmiştir[14]. Buna göre çalışma ömrü rulmanlı yataklarda olduğu gibi milyon devir veya saat cinsinden hesaplanır [9]. Devir sayısına göre nominal ömür (L); L= ( C/F bm ).10 6 [devir] (1) 5

6 Faruk MENDİ dır. Çalışma saati cinsinden (L h ); olur. Burada; F bm = Ortalama eksenel servis yükü [N] L= Nominal ömür [milyon devir] L h = Nominal ömür [saat] C= Dinamik yük sayısı [N] f n= Kullanma yüzdesi f n değeri aşağıdaki eşitlikten bulunur, L h = L/(60.n m.f n ) [saat] () f n = (Vida servis süresi) / (Tezgah (makina) çalışma ömrü) () Takım tezgahları, ağaç ve baskı makinaları için nominal çalışma ömrü ila 5000 saat arasında alınabilir. Makina tipi amacına göre f n kullanma yüzdesi 0, ila 0,6 arasında alınır [9]. Yük Rejimi:Birden fazla sipir (helis) sayısı olan vidalarda dinamik yük rejimi(sayısı), şeklinde hesaplanır. Burada, C = Tek sipir için dinamik yük sayısı [N] C= C.f i (4) f i = Helis sayısi (vida kanal sayısı) faktörü (Tablo 1.) Tablo 1. (f i ) sipir faktörü değerleri Sipir sayısı f i Şekil 8.Ortalama hız grafiği Şekil 9. Ortalama rejim yükü grafiği Ortalama hız ve ortalama rejim yükü: Değişken yük ve hız durumlarında, ortalama hız (n m ) (Şekil 8.) ve ortalama rejim yükü (F bm ) (Şekil 9.) dikkate alınır [9]. Buna göre ortalama vida hızı; q q n m =n 1. + n + n [dv/dk] (5) q 6

7 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı olur. Sabit hız, değişken yük için ortalama rejim yükü (F bm ), F bm = q1 q q Fb 1. + Fb + Fb [N] (6) olur. Sabit hız, lineer değişken yüke göre ortalama rejim yükü, F F bm = b min + F b max [N] (7) olur. Burada F bmin en küçük yük, F bmax ise en büyük yüktür. Değişken yük ve değişken hız durumunda ortalama rejim yükü, F bm = F b1 n m. n. q b F + n m. n. q.100 b F + n m. n. q [N] (8) şeklinde hesaplanır. Kritik hız : Bilhassa yüksek hızlarda vidada oluşacak titreşimlerin önlenmesi bakımından, kabul edilebilir emniyetli hız sınırının bilinmesi gerekir [9]. Buna göre emniyetli hız: n crem = v.n cr.f kr [ dv/dk] (9) Eşitliğinden bulunur. Burada; v: emniyet faktörü (max. 0,8) n cr : vidanın krıtik hızı (dv/dk) f kr : montaj tipine göre düzeltme faktörüdür (Şekil 10.) Şekil 10. Montaj tiplerine göre f kr faktör değerleri 7

8 Faruk MENDİ Şekil 11. Kritik hız grafiği [9] Krıtik hız değerleri (n cr ), vidanın serbest boyuna göre Şekil 11. deki diyagramdan alınır. Flambaj yükü : Kısa boylu miller için emniyetli flambaj kuvveti(f kem ); Uzun miller için; l F kem = 50.v. d 4.(1- ) [N] (10) d. 4 f k F kem1 = 10.v.F k.f k [N] (11) Eşitlikleriyle hesaplanır. Burada; v: emniyet faktörü ( max.0,8), F k : Flambaj kuvveti d 4: milin yataklandığı yatak çapı (mm), l: serbest vida boyu, f k : montaj tipleri için düzeltme faktörü (Bu değer 0,5 ila arasında alınır), Rijitlik: Sistemi toplam rijitliği (C top ), sistemi oluşturan elemanların (vida, yuvarlanma elemanı vb.) rijitliklerinini toplamına eşittir. Buna göre aşağıdaki eşitli yazılabilir; C top = 1 C k = + [N/µm] (1) C C C C m s me s 8

9 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı Bilya elemanının eksenel temas noktasındaki bölgenin rijitliği C k olup,aşağıdaki eşitlikten bulunur. C k = F b / δ b N/µm (1) Bilindiği gibi burada F b servis yükü, δ b ise, bu kuvvetin temas bölgesinde oluşturduğu deformasyondur. Somun gövdesinin rijitliği olan C m aşağıdaki eşitlikten hesaplanır: C m = A. E L.10 [N/µm] (14) Burada: A: Somun gövdesi kesit alanı (mm ), E: Somun gövdesi gerecinin elastik modülü (, N/mm ), L: somun uzunluğu(mm). C me, somunu oluşturan tüm unsurların rijitliği olup, aşağıdaki eşitlikten bulunur: C me = f cm.c k (15) Somun faktörü f cm, çift somunlarda = 0.6, öngerilmeli diferansiyel modellerde arasında alınır. C s vidalı milin rijitliğidir. Milin tek ucundan veya iki ucundan yataklanmasına göre ayrı ayrı değerler alır. Tek ucundan yataklı milin rijitliği C s1 ; C s1 = A. E l1. 10 [N/µm] (16) İki ucundan yataklı milin rijitliği C s ; C s = 4. A. E l. 10 [N/µm] (17) Diğer yandan milin kesit alanı (A); Ortalama çap d m, d.. A= m π 4 [mm ] (18) d m = d o + d 4 [mm] (19) olur. Burada; d o vidanın nominal çapı, d 4 muylu yatağının iç çapı, l 1 ve l yataklar arası mesafedir. Verim: Bilyalı vida-somun sistemlerinde verimin hesaplanması, normal hareket vidalarından farklı değildir. Vida helis açısı (α), sürtünme açısı (ρ) olursa, verim(η); η= tgα tg( α + ρ) (0) olur. Sistemin tersinir olması halinde verim; 9

10 Faruk MENDİ olur. tg α( α ρ) η = tgα (1) Moment ve Güç: Vidadaki rotasyon hareketi, somunda bir öteleme hareketine dönüştürülmek istendiğinde, bunun sistemde gerekli olan giriş momenti; T a = F.P 000.πη [Nmetre] () Buna karşılık somundaki doğrusal hareket, vidalı milde dönme momentine dönüştürülmek istendiğinde (ki bu durumda sistem tersinirdir), milde oluşan çıkış momenti; F. P. T e = 000. ' η π [Nmetre] () olur.sistemdeki toplam güç (P a ); T.n P a = a [Kw] (4) 9550 dır. (n: devir sayısı (dv/dk)).. GELİŞTİRİLEN BİLGİSAYAR PROGRAMI Programın AutoCAD de yüklenmesi Load fonksiyonu ile gerçekleştirilir. Programa ilişkin akış şeması Şekil 1 de verilmiştir.. Bilgilendirme Menüsü Tasarım Değişkenlerin in Girilmesi Bilyalı Somun Tasarım İşlem Periyotları, Devir Sayıları ve Yük E E Dinamik Yük ve Vida Ömür Hesabı H Dinamik Yük Kontrol Sonlandır H Vida Ömrü Kontrol Şekil 1. Programın akış şeması 10

11 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı Program çalıştırılarak (Şekil 1.) bilyalı-vida sistemine ait standart girdilerinin yapılması istenir (Şekil 14.) Değişkenler girildikten sonra Şekil 15. de görüldüğü gibi sistem AutoCAD ortamında girilen değerlere göre çizdirilir. Şekil 1. Programın başlaması Şekil 14. Tasarım Değişkenlerinini girilmesi Şekil 15. Bilyalı vida-somunun AutoCAD otramında çizilmiş hali 11

12 Faruk MENDİ Çizim, gerçekleştikten sonra, dinamik yük kontrolü ve vida ömür hesabının yapılıp yapılmayacağını soran mesaj gelir. Bu sorunun yanıtının evet olması durumunda, işlem periyodlarına ilişkin sorular sorulur. Aşağıda örnek bir uygulama verilmiştir. Command: _appload Loading C:\VLISP\VBILl.lsp... Command: B ENTER'E BASIP ISLEM PERIYODLARINI GIRIN <Enter>: 1. PERIYOD <HIZLI GECISLERDE> %Q1:0. PERIYOD <KABATALAS ISLEMLERINDE> %Q :5. PERIYOD <INCE TALAS ISLEMLERINDE> %Q:45 ENTER'E BASIP PERIYODLARDAKI DEVIR SAYILARINI GIR <Enter>: N1:1000 N:50 N:100 ENTER'E BASIP PERIYODLARDAKI YUK MIKTARLARINI GIR <Enter>: FB1:5000 FB:0000 FB:15000 ONGORULEN VIDA OMRUNU GIR *< Lh >(Saat)* :10000 BILYALI VIDANIN KULLANMA YUZDESINI GIRIN *<0.6>* :0.6 YATAKLAR ARASI MESAFE *<L> mm* :1000 (Bu en son girdiden sonra proğram çalışmaya başlar ve hesaplanan deşerleri text editöründe görüntüler.) HESAPLANAN DEĞERLER Nm = 6.5 dev/dak Fbm = N L = 9.45e+007 Devir C = N TABLO DEĞERLERI Dinamik yuk... C : N Model... : Vida capı... Do : 50 mm Vida adımı... P : 10 mm Rijitlik... CK : 90 Sipir sayısı... i : 4 Rijitlik faktoru... ki : 6.1 SEÇİLEN MODELİN DİNAMİK YÜKÜ, HESAPLANAN DİNAMİK YÜKTEN BÜYÜK İSE UYGUNDUR > UYGUNDUR SECIMIN VIDA OMRU ACISINDAN KONTROLÜ L = e+008 Devir Lh : Devir ÖNGÖRÜLEN VİDA ÖMRÜ, HESAPLANAN ÖMÜRDEN KÜÇÜK İSE UYGUNDUR > UYGUNDUR RIJITLIKLERIN BELIRLENMESI A = mm CK = N/mikron.m Cme = N/mikron.m Cs1 = N/mikron.m Cs = N/mikron.m 1

13 Bilyalı Vida-Somun Sistemlerinin Autocad Ortamında Tasarımı Ctop1 = N/mikron.m Ctop = N/mikron.m Nil 4. SONUÇ: Uzun ve zahmetli bir çalışmayı gerektiren makina tasarımında, çalışma süresini azaltmak, karmaşık matematiksel modelleri basite indirgemek, tasarım ve çizimde esnekliği ve estetiği arttırmak için günümüzde bigisayar programlarından yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Bu çalışmada, AutoLISP yardımıyla parametrik olarak bilyalı vida-somun elemanlarının, çizim ve mukavemet hesaplarının çok kısa sürede ve yüksek bir verimlilikle yapılabildiği sonucuna varılmıştır.tasarımda kullanılan karmaşık formüllerin çözümünde, hata yapma ihtimali hazırlanan program sayesinde tamamen ortadan kalkmıştır. AutoCAD programı, tasarımcıya ilave programlar ve menüler üzerinde yapma imkanı vermektedir. Bu nedenle, benzer çalışmanın tüm makina elemanları için yapılması büyük kazanç sağlayacaktır. 5.KAYNAKLAR: 1. AKKURT, M., Bilgisayar Destekli Tasarım AutoLISP Programına Giriş, Birsen Yayınevi,İstanbul ÇETİNKAYA,K.,BAŞAK,H., Uygulamalı AutoLISP ve DCL ile Programlama, ISBN , Seçkin Yayınevi, Ankara ÇIKIŞ,E.,AutoLISP, ISBN , İstanbul KURTAY,T.,KATAR,T., AutoLISP ile Kovalı Elevatörün Parametrik Konstrüksiyonu 1.Ulusal Bilişim Kurultayı, s , İstanbul SEVİNÇ,A.,AutoCAD e CAD/CAM uygulamaları,geliştirilmesi, TBD Bilişim 94 Etkinlikleri TÜBİSAT Bilgisayar Fuarı ve Tanıtım Seminerleri, s5-41, İstanbul TAŞDELEN,A.,Standart Makina Elemanlarının AutoCAD Ortamında Tasarımı, Y.Lisans Tezi, G.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara BÖRKLÜ,H.,Makina Tasarımı Otomasyon Sistemleri, TBD 1. Ulusal Bilişim Kurultayı TÜBİSAT. Bilgisayar Fuarı, s , İSTANBUL MENDİ,F., Takım Tezgahları Tasarımı Ders Notları, G.Ü.Teknik Eğitim Fakültesi, Tasarım ve Konstrüksiyon Anabilimdalı, Ankara WARNER Elektric, Vis a billes, CH-1001 Lausanne/SUISSE ROLOFF,H., and MATEK,W., Machinen Elemente, Vieweg,Braunscweig 11. DİMAROGONAS,A.,Computer Aided Machines Design, Prantice Hall Great Britain University Press, Cambridge SCHNEEBERGER, Anti-Friction Guidways Edition 100f/05, CH-4914 Roggwil BE VASİLEF,G.F., Slidway Load Relief for Heavy Precision Tools, Soviet Engineering Research, FAG Linear Motion Systems, April