2010 YILI OCAK-HAZĠRAN DÖNEMĠ

Transkript

1 MADEN TETKĠK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Jeoloji Etüdleri Dairesi Başkanlığı 21 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Faaliyet Raporu 21 YILI OCAK-HAZĠRAN DÖNEMĠ 1

2 I- FAALĠYETLERE ĠLĠġKĠN BĠLGĠ VE DEĞERLENDĠRMELER A- Mali Bilgiler 1- Bütçe Uygulama Sonuçları 21 yılı içinde makine ve teçhizat alımları yanı sıra, yıl içinde uygulanması planlanan 26 adet araştırma projesi faaliyette bulunmuştur. Bunun yanında ücretli işler kapsamında Mağara Araştırmaları ve Danışmanlık Hizmetleri diğer araştırma projelerine ilave olarak uygulamaya konulmuştur. Analitik Bütçenin; a) ĠĢyeri Makine ve Teçhizat alımları ( ) kapsamında; Deniz Araştırmaları Makine ve Techizat Bakım Onarım projesinde, arazi çalışmalarında kullanılmak üzere,1 adet akıntı ölçüm sistemi,1 adet dizüstü Bilgisayar, 1 adet hidrolik bomlu vinç alınmıştır kod nolu Jeolojik Alet, Teknik Cihaz, Teçhizat vb. Malzeme Alımları projesinde, 15 adet çelik su termosu, paleontoloji laboratuarında kullanılan, 7 adet numune sehpası, 25 adet ahşap etejer tablası gibi malzemeler ile 25 spor kep şapka satın alınmıştır kod nolu Top. Harita Arş. ve Uzaktan Algılama Merkezi Geliştirme, Malzeme ve Yed.Alımı projesi kapsamında; 4718 adet hava fotoğrafı satın alınmıştır, 53 adet Aster 3A1 Uydu Görüntüsü 1 adet Landsad 5TM Uydu Görüntüsü, 2 adet Alos Palsar Uydu Görüntüsü, 25 km2 wordviev-2 ortoready Bundle satın alınmıştır. b) Harita Alımları ( ) kapsamında; 1/1. Ölçekli Jeoloji Haritalarının Baskıya Hazırlanması ve Basımı, 1/25. Ölçekli Diri Fay Haritalarının Basımı harcamaları yapılmıştır. c) Yurtiçi Geçici Görev Yollukları ( ) kapsamında; Projelerde görev alan personelin görev yollukları ödenmiştir. d) Diğer Sermaye Giderleri ( ) kapsamında; Proje uygulamalarına ilişkin harcamalar ile, çeşitli radyometrik yaş tayini kimyasal analiz ve araç kiralama, Hizmet İçi Eğitim programı kapsamında yapılan harcamalar v.b çalışmalar gerçekleştirilmiştir. B- PERFORMANS BĠLGĠLERĠ 1-Faaliyet ve Proje Bilgileri Jeoloji Etütleri Dairesi'nin yaptığı çalışmalar, 1. JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR 2. YERBĠLĠMLERĠ DATA MERKEZĠ VE HARĠTA HAZIRLAMA BASIMI 3. BĠLĠMSEL ARAġTIRMALAR 2

3 Adet 4. ÜCRETLĠ ĠġLER 5. DĠĞER FAALĠYETLER ana başlıklarında toplanmıştır. 1.JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR /25. ÖLÇEKLĠ HARĠTALARIN GÜNCELLENMESĠ 196 lı yıllarda MTA Genel Müdürlüğü tarafından tüm Türkiye yi kapsayacak şekilde 1/25. ölçekli jeoloji haritası yapımına başlanmış, bu yönde yapılan çalışma ve üretilen projeler 9 lı yılların başlarında büyük ölçüde tamamlanmıştır. Ancak, yapıldığı ilk dönemlerde yeterince ayrıntıyı içermese de gereksinimleri o günün koşullarında kısmen de olsa karşılamıştır. Ancak, 1/25. ölçekli jeoloji haritaları, ülkemizin morfolojik yapısından dolayı güç ulaşılan alanlarda yer yer çok genel kaya toplulukları şeklinde haritalanan jeolojik birimlerinin stratigrafileri, ilişkileri, sınırları ve yapısal konumları sağlıklı ve detaylı bir biçimde ortaya konulamamıştır. Bunun yanında, birçoğunun yapımından sonra yerbilimlerinde meydana gelen çok hızlı ve önemli gelişmeler de bu haritalara yansımamıştır. Bu nedenle, istenen standartların gerisinde kalan 1/25. ölçekli jeoloji haritaları, günümüz koşullarında ihtiyacı karşılamamaktadır. Son yıllarda maden aramalarının hız kazanması, alt yapı ve mühendislik hizmetlerinin yaygınlaşması, jeoloji biliminin diğer bilimlerle çok disiplinli çalışma konuları içinde büyük önem kazanması gibi nedenlerle kullanımı her geçen gün giderek artan 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının ihtiyaca cevap verecek şekilde bir an önce günün koşullarına göre yeniden yapılması gerekmektedir. Bu proje; alt yapı hizmetleri üretebilmek, MTA'nın kendi temel bilgi birikimini arttırmak, Türkiye'nin çeşitli ölçekli jeoloji haritaları ihtiyacını karşılamak ve ülkenin üzerinde bulunduğu yer kabuğunun jeolojik evrimini ortaya çıkartmak için, geçmiş yıllarda yapılmış ancak günün ihtiyaçlarına her alanda cevap veremeyen 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün koşullarına uygun temel bilgileri içerecek şekilde güncelleştirilmelerini amaçlamaktadır yılları arasında 1/25. ölçekli harita üretimi 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının güncelleştirilmesi projesi kapsamında çalışmaların gerçekleştirildiği alanlar aşağıdaki haritada gösterilmiştir. 3

4 Istranca Masifinin Tektonostratigrafik Öz. Karakaya Kuşağı Sungurlu(Çorum) Jeolojisi Doğu Karadeniz Bölgesinin Jeolojisi Orta Torosların Jeodinamik Evrimi Adana Mut Arası Neojen Yaşlı Kayaçlar Doğu Torosların Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi 1/25. ölçekli haritalama yapılan alanlar 1/25. Ölçekli Jeoloji Haritalarının Güncellemesi Projesi uzun soluklu bir projedir. Bu nedenle 21 yılı ve sonrasında da güncelleme ve detay jeoloji haritası yapımları devam etmektedir. 1/25. Ölçekli Jeoloji Haritalarının Güncellemesi Projesi kapsamında yürütülen çalıģmalar Jeoloji Ön Etütleri Doğu Karadeniz Bölgesinin Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Orta Torosların Jeodinamik Evrimi Kütahya-Bolkar Dağı Kuşağı (Kütahya- Afyon-Konya Bölümü) Karakaya KuĢağının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Doğu Torosların Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Adana Mut (Ġçel) Arasında Yüzeylenen Tersiyer YaĢlı Kayaçların Jeolojik Ġncelenmesi Ve Deniz Düzeyi DeğiĢimlerine Bağlı Paleocoğrafik GeliĢimlerinin Kurulması Projesi Sungurlu (Çorum) Kuzeyinin Jeolojisi Proje kapsamındaki işler ile proje ödeneğine ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. 4

5 %32,8 % 52,8 % JD (km2) RVZ (km2) JD (km2) RVZ (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN Jeoloji Ön Etütleri Proje kapsamında 21 yılında öngörülmeyen çalışmalar ile çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından ücretli olarak yapılması talep edilen işlerin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır Doğu Karadeniz Bölgesinin Jeolojisi Yörede madencilik için yapılmış çok sayıda çalışma bulunmasına karşın 1/25. ölçekli bölgesel jeolojik haritalama çalışması yok denecek kadar azdır. Yapılmış çalışmalar farklı amaçlı olduğundan günümüz ihtiyaçlarına cevap verememektedir. Bölge içinde ve yakın çevresinde yapılan çalışmalar bu bölgede 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün bilgi birikimiyle yeniden yapılması gereğini ortaya koymuştur. Proje çalışmalarıyla, Bölgenin jeodinamik evriminin açıklanması. Bölgenin metalojenezine yeni yaklaşımlar sağlanması, Madencilik, çevre ve yerdinamikleri açısından bölgede yapılacak çalışmalara altyapı bilgileri sağlanması amaçlanmıştır. 21 yılı iş programı, arazi çalışmalarında 1/25 ölçekli F44-c3, c4, F45-d3, d4, G44-b2, b3, b4, c1, c2, c3, c4, d2, d3, G45-a1, a2, a3, a4, d1, d2 paftalarında çalışılmak üzere, 24 km 2 Detay Jeolojik Etüt ve 24 km 2 Uzaktan Algılama yapılması öngörülmüştür. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 75 km 2 Detay Jeolojik Etüt ve 15 km 2 Uzaktan Algılama gerçekleştirilmiştir. Uzun soluklu olarak planlanan Proje 211 yılında da çalışmalarına devam edecektir. 5

6 3 2 1 JD (km2) % 31,25 %62,5 JD (km2) Doğu Torosların Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN Maden araştırma ve aramalarının yoğun şekilde yürütüldüğü Doğu Karadeniz ve Doğu Toroslar gibi bölgelerde jeolojik haritalardaki birçok eksiklik göze çarpmaktadır. Özellikle daha önceki yıllarda değişik dönemlerde yapılmış olan jeoloji haritalarında (1/1. ölçekli N 37), birimlerin stratigrafileri ve yapısal konumları sağlıklı olarak ortaya konulmamıştır. Özellikle son yıllarda jeolojik bilgiler artmış ve Türkiye jeolojisine ilişkin pek çok veri elde edilmiştir. Bu yeni bilgiler ışığında, geçmiş dönemlerde yapılmış ve günümüz şartlarında ihtiyaca cevap veremeyen bu jeolojik haritaların yeniden yapılması/gözden geçirilmesi, yapısal ve stratigrafik sorunların ortaya çıkarılması ile gerek yer altı kaynaklarının araştırılması ve gerekse mühendislik hizmetlerine cevap verebilecektir. Tüm bu nedenler ile maden aramalarına temel teşkil edecek 1/25. ölçekli detay jeoloji haritalarının yeniden yapılması veya revize edilmesi gerekir. Bölgenin tektonik, yapısal ve stratigrafik özelliklerinin ortaya çıkarılması, bölgede demir, kurşun, çinko vb. metalik maden potansiyellerinin belirlen-mesi amacı ile bu proje uygulamaya konulmuştur. Doğu Toroslar'da geniş alanları kapsayan bu çalışma ile maden aramalarına ve mühendis-lik yapılarına temel teşkil edecek, Toros Birlik Sistemlerine uygun olarak 1/25. ölçekli detay jeoloji haritaları ve bölgenin yapısal, stratigrafik özelliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. 21 yılı iş programı, arazi çalışmalarında 1/25 ölçekli. N37-d1, d2, d3, d4 ve O36 a1, a2, a3, a4, b1, b2, b3, paftalarında çalışılmak üzere, 15 km 2 Detay Jeolojik Etüt ve 24 km 2 Uzaktan Algılama yapılması öngörülmüştür. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 5 km 2 Detay Jeolojik Etüt ve 1 km 2 Uzaktan Algılama gerçekleştirilmiştir. 6

7 %41,66 1 % JD (km2) JD (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN Orta Torosların Jeodinamik Evrimi 2 Yerbilimleri disiplinlerindeki yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeler, Bölgenin 1 %32 stratigrafik ve tektonik konumu hakkında elde edilmiş olan yeni bilgi ve bulgular, bölgede yapılan 1/25. ölçekli jeoloji JD (km2) haritalarının yeniden revize edilmesi HEDEFLENEN 375 gereğini doğurmuştur. Bunun yanında son yıllarda artan metalik maden talepleriyle birlikte bunların oluşum mekanizmalarına GERÇEKLEŞEN 12 ve süreçlerine ışık tutma ihtiyacı belirmiştir. Ayrıca, tüm yurtta enerji ihtiyacını karşılamak için yeniden başlatılan HES barajları, yer etütleri ve diğer mühendislik yapılarına (otoyol, tünel) alt yapı hizmeti gören 1/25. ölçekli jeoloji haritalarının günün koşullarına göre güncelleştirilmeleri gerekmektedir. Bu amaçla; 1/25. ölçekli jeoloji haritalarını günün koşullarına göre güncelleştirmek, Kütahya-Bolkar Dağı Kuşağındaki jeolojik istifleri yeniden inceleyerek stratigrafilerini güncelleyip, haritalarda bütünlük sağlamak, İnceleme alanında bulunan Toros Birlikleri'ne ait birimlerin birbirleriyle ilişkileri, geçirdikleri tektonik evreler incelenerek yapısal özellikleri ayrıntılı olarak ortaya konulup litolojik ve stratigrafik deneştirilmesinin yapılması sağlanacaktır. 21 yılı iş programı, arazi çalışmalarında 1/25 ölçekli. L28-a1, a4, K27- a1, a2, a3, a4, b1, b2, b3, b4, c1, c3, c4, d1, d2, d3, K26-b1, b2, b3, b4, c1, c2, c3, c4 ve K28-d4 paftalarında çalışılmak üzere, 375 km 2 Detay Jeolojik Etüt yapılması öngörülmüştür. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 12 km 2 Detay Jeolojik Etüt gerçekleştirilmiştir. 3 7

8 Karakaya KuĢağının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi Bu proje ile, Karakaya Kompleksi kayaçlarının Anadolu sınırları içerisindeki yüzeylemelerinin bir program dahilinde incelenmesi, yeni bilgi, görüş ve gelişen teknoloji koşulları altında jeolojik tanımlamasının yeniden yapılması, Kompleksin litoloji birimlerinin ayırtlanması, stratigrafisinin kurulması ve bölgesel ölçekte korelasyonlarının yapılması Daha önce yapılmış olan 1/25. ve 1/1. ölçekli haritalarda kompilasyon ve revizyonların gerçekleştirilmesi sonucunda yaklaşık 43 adet 1/1. ölçekli paftanın tek lejand altında toplanmış tematik Jeoloji Haritasının hazırlanması, Bölgede bilinen ve ekonomik değere sahip olan bu kaynakların kökeninin saptanmasında ve jenetik açıdan benzer sahalarda yeni kaynakların bulunmasına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Proje 21 yılında, büro çalışması ağırlıklı olup, ilk aşamaya ait rapor yazılmakta tartışmalı verilerin arazide kontrolü amacıyla zaman zaman arazi çalışmaları için 1 km 2 Detay Jeolojik Etüt ve 3 km 2 Revizyon öngörülmüştür Adana Mut (Ġçel) Arasında Yüzeylenen Tersiyer YaĢlı Kayaçların Jeolojik Ġncelenmesi Ve Deniz Düzeyi DeğiĢimlerine Bağlı Paleocoğrafik GeliĢimlerinin Kurulması Projesi Proje kapsamında Mut ve Adana Miyosen havzalarının deniz düzeyi değişimlerine bağlı paleocoğrafyası ile jeolojik ve sedimantolojik evriminin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yapılacak çalışmalarla inceleme alanında yüzeyleyen Tersiyer yaşlı kırıntılı kayaçlarda sedimanter yapı, doku, geometri ve litoloji özelliklerinin tanımlanması ve yorumlanmasına dayalı olarak havzada taşınma ve depolanma mekanizması gibi sedimanter süreçler ve depolanma ortamları belirlenecek, bu kayaçlar için kaynak kayaç ve kaynak bölgeler tespit edilecektir. 21 yılı iş programı, arazi çalışmalarında. 1/1. ölçekli N31, N32, N33, N34, N35, O31, O32, O33, O34, O35, P31, P32 paftalarında çalışılmak üzere, 5 km 2 Detay Jeolojik Kompilasyon yapılması öngörülmüştür. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 15 km 2 Detay Jeolojik Kompilasyon gerçekleştirilmiştir Sungurlu (Çorum) Kuzeyinin Jeolojisi Tersiyer havzaları ülkemizde trona, bor, kömür ve evaporit mineralleri gibi yer altı kaynakları açısından son derece zengin ve bu nedenle de önemli havzalardır. Son yıllarda yapılan sondaj çalışmaları Tersiyer havzalarında petrolün %3 JDK (km2) 5 4 JDK (km2) 3 HEDEFLENEN 5 GERÇEKLEŞEN JD (km2) JD (km2) HEDEFLENEN 45 GERÇEKLEŞEN 285 %63,33 8

9 varlığını da ortaya koymuştur. Çankırı-Çorum Tersiyer Havzası da ülkemizin en önemli havzalarından birisidir. Ancak, doğu kesiminde yer alan 1/25. ölçekli H32- a2, b1, b3 ve b4 paftaları daha önce çalışılmamıştır. Bu çalışma, inceleme alanının ekonomik potansiyelini ortaya çıkarmaya yönelik çalışmalar için gerekli ve önemli olan jeolojik alt yapıyı sağlayacak ve bölgenin ekonomik potansiyelinin ortaya çıkmasına katkıda bulunacaktır. 21 yılı iş programı, arazi çalışmalarında 1/25. ölçekli H32 a1,a3 ve c1 paftalarında çalışılmak üzere, 45 km 2 Detay Jeolojik Etüt yapılması öngörülmüştür. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 285 km 2 Detay Jeolojik Etüt gerçekleştirilmiştir DĠRĠ FAY ve PALEOSĠSMOLOJĠ ARAġTIRMALARI Proje kapsamında deprem jeolojisi konusunda; diri fay haritalaması, diri fayların yapısal ve geometrik özelliklerinin tanımlanması, üretebilecekleri maksimum deprem büyüklüğünün tahmini, paleosismolojik araştırmalarla aktif fayların geçmişteki davranışları araştırılmaktadır. Diri Fay Ve Paleosismoloji AraĢtırmaları altında yapılan uygulamalar: Türkiye Diri Fay Haritasının Güncelleştirilmesi ve Diri Fay Veri Tabanı Oluşturulması Ecemiş Fayı Atlası Tuzgölü Fay Zonunun Neotektonik Dönem Özellikleri ve Paleosismolojisi Proje kapsamındaki işler ile proje ödeneğine ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir %26,66 %22,22 %33,33 JD (km2) RVZ (km2) JH (km2) T4 (m2) JFNK Des (nok) JD (km2) RVZ (km2) JH (km2) T4 (m2) JFNK Des (nok) JFNK Amt (nok) JFNK Amt (nok) HEDEFLENEN %5 %32,45 %26,31 9

10 2 15 %34, DFP (km2) %8,93 DFP (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN Türkiye Diri Fay Haritasının GüncelleĢtirilmesi ve Diri Fay Veri Tabanı OluĢturulması 1992 yılında, Kurumumuz tarafından yapılan deprem jeolojisi araştırmaları sonucunda ülkedeki deprem kaynaklarının tanımlandığı Türkiye Diri Fay Haritası yayımlanmıştır. Yaklaşık 15 yıl öncesine ait bilgileri içermesine rağmen bu harita, halihazırda, tüm ülke genelinde yer alan diri fayları gösterir tek belge niteliğindedir. Haritanın yayımı sonrasında gerek kurumumuz, gerekse yerli ve yabancı araştırıcılar tarafından ülkenin aktif tektoniği ve depremselliğine ilişkin yapılan bilimsel araştırmalar ile diri fayların deprem potansiyelleri hakkında daha detay jeolojik bilgiler üretmek olanaklı hale gelmiştir. Proje ile; Türkiye ve yakın çevresindeki güncel tektonik deformasyon süreçlerinin anlaşılması, Deprem kaynağı olan diri fayların yeni bilgi birikimi kapsamında araştırılarak mevcut Türkiye Diri Fay Haritası nın tüm ülke düzeyinde belirli bir standartta yeniden gözden geçirilerek eksikliklerinin giderilmesi, Fayların uzunlukları, nitelikleri, geometrik segmantasyon ve kinematik özelliklerinin detay tanımlanarak deprem potansiyellerinin değerlendirilmesi, Bazı önemli faylar üzerindeki eski depremlerin büyüklükleri, yer değiştirme miktarı ve tekrarlanma periyotlarının belirlenmesi (paleosismoloji) vb gibi deprem tehlike analizleri için gerekli fay parametrelerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Proje; 24 yılında uygulamaya konulmuş olup, 211 yılında tamamlanacaktır. 1

11 21 yılında proje kapsamında Doğu-Güneydoğu Anadolu nun bir kısmı çalışılacak olup, 1:25. ölçekli 16. km2 Diri Fay Prospeksiyon çalışması öngörülmektedir. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 556 km 2 Diri Fay Prospeksiyon gerçekleştirilmiştir EcemiĢ Fayı Atlası Çamlıyayla (Mersin) dan Erzincan güneydoğusuna doğru uzanan yaklaşık 6km uzunluğundaki Ecemiş Fay Zonu (EFZ) önemli bir tektonik hattır. EFZ ve yakın çevresinde içeriği farklı olan çalışmalar yapılmıştır. Yapılan bu çalışmaların çoğunluğu genel stratigrafi, maden aramaları, jeomorfoloji ve naplar, kıvrımlar, sürüklenimler gibi sıkışmalı yapılar ile ilgilidir. EFZ nun oluşumu, kinematiği, özellikleri ile ilgili çalışmalar sınırlı lokal alanlarla sınırlı kalmıştır. Bu çöküntü alanının neotektonik yapıları ile ilgili olarak az sayıda çalışma yapılmış olup, fay zonunun kuzey uzantısı boyunca kapsamlı çalışmalar bulunmamaktadır. Kurumumuzda EFZ boyunca var olan 1/25. ölçekli jeoloji haritaları yapılmış olmalarına karşın, bunların amaca uygun, kullanıma hazır yeterlilikte olmaması fay zonunun evrimi ve depremselliği konusunda yeniden çalışılmasını 2 zorunlu kılmaktadır. Projenin temel amacı, EFZ 15 boyunca ilk hareketin başlama zamanını (fayın 1 %34,75 yaşı) ve değişik jeolojik dönemlerde fay zonu 5 boyunca oluşan atımları belirleyebilmek için fay boyu jeolojisini çalışmaktır. DFP (km2) Yapılacak çalışma kapsamında fayın uzanımı DFP (km2) ve bu uzanım boyunca oluşan yapılar araştırılacaktır. Jeolojik olarak elde edilecek veriler, fayın kayma hızı, fay HEDEFLENEN 16 GERÇEKLEŞEN 556 zonunun bölümlere (segmentlere) ayrılması, depremleri önceden kestirme ve deprem zararlarını aza indirgemede gereksinim duyulan verileri sağlayacaktır. Bu nedenle fay zonu boyunca amaca uygun olarak detay jeolojik haritaların yapılması gerekmektedir. 21 yılında proje kapsamında J35-c2,c3,c4,d2, K35-a1,c1,c2,c4,L34-d2,d3 paftaları içinde fayın yeri, konumu ve özelliklerini belirlemek üzere 6 km 2 Jeolojik Detay Etüt, 9 km 2 Revizyon, 9 km 2 Uzaktan Algılama ve 15m 3 Yarma çalışması yapılacaktır. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 16 km 2 Jeolojik Detay Etüt, 2km 2 Revizyon ve 75 km 2 Uzaktan Algılama gerçekleştirilmiştir. 11

12 1 8 %83, %26,66 % 22,22 JD (km2) RVZ (km2) JD (km2) RVZ (km2) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN Tuzgölü Fay Zonunun Neotektonik Dönem Özellikleri ve Paleosismolojisi Tuzgölü Fay Zonu (TFZ), Orta Anadolu nun en önemli kıta içi aktif fay zonlarından birisidir. Hem morfotektonik özellikler hem de güncel depremler, bu zonun hala aktif olduğuna işaret etmektedir. Diğer taraftan, TFZ etki alanı içerisinde Hirfanlı barajı gibi önemli mühendislik yapıları bulunmaktadır. Bu tür mühendislik yapılarının mühendislik ömrü içerisinde TFZ kaynaklı büyük bir depremden etkilenip etkilenmeyeceğinin belirlenmesi gerekir. TFZ nun paleosismolojik özelliklerinin araştırılarak bölgenin deprem tehlikesinin ortaya konması, gelecekte bölgede yapılması düşünülen önemli mühendislik yapılarının projelendirilmesine de ışık tutacaktır. Bu projede; TFZ nun Neotektonik özelliklerinin jeolojik ve jeofiziksel yöntemlerle araştırılması, paleosismolojik özelliklerinin belirlenmesi ve bu yolla bölgenin deprem tehlikesinin ortaya konması amaçlanmaktadır. 21 yılında uygulamaya konulan projede 13km 2 Uzaktan Algılama, 25km 2 Diri Fay Prospeksiyon, 3km 2 Jeolojik Haritalama, 3m 3 Yarma, 16m 2 Yarmada Jeolojik Detay Etüt, 1m 2 Topografik Etüt ve çeşitli Jeofizik Etüt çalışmaları yapılacaktır. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 15km 2 Uzaktan Algılama, 2km 2 Diri Fay Prospeksiyon, 1km 2 Jeolojik Haritalama, 5m 2 Topografik Etüt, 37 nokta Jeofizik Des Etüt ve 3 nokta Jeofizik Amt Etüt gerçekleştirilmiştir. 12

13 % 5 % 33,33 % 8 %32,45 %26,31 DFP (km2) JH (km2) T4 (m2) JFNK Des (nok) JFNK Amt (nok) DFP (km2) JH (km2) T4 (m2) JFNK Des (nok) JFNK Amt (nok) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN % 8,76 5 HEDEFLENEN 13 GERÇEKLEŞEN KARST VE MAĞARA ARAġTIRMALARI Dünyadaki diğer ülkelere göre Mağara Cenneti Ülke durumunda olan yurdumuzda onbinlercesinin (yaklaşık 4. adet) bulunduğu ve büyük bir ekonomik potansiyel oluşturan mağaraları belirli bir sistem dâhilinde inceleyerek, bölge koşullarında kullanım alanlarının tespit edilmesi gerekmektedir. Günümüze kadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı 251 civarındadır. Bu sayının 956 adedi 1979 yılından günümüze kadar, Genel Müdürlüğümüz Mağara Araştırmaları Birimi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunlardan 15 mağara kurumumuz tarafından turizme kazandırılmış olup, ayrıca, bu mağaralara ilişkin toplam 82 adet araştırma raporu yazılmıştır. Bu çalışmalarda, mağaralar jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik-hidrojeolojik, meteorolojik ve biyolojik özellikleri incelenerek önemlerine göre 1/1-1/25 ölçekli haritaları (plan ve kesitleri) çizilerek ekonomik olarak kullanım alanları belirlenmektedir. Daha sonraki aşamada ise kullanıma açılacak mağaraların mimari, elektrik ve çevre düzenlemelerinden 13

14 oluşan Koruma ve Uygulama Projesi hazırlanmaktadır. Ayrıca, mağaralardan geçen yeraltı nehirlerinin, hareket yönleri, ilişkili oldukları yeraltı ve yerüstü akarsu havzaları, kirlenme noktaları ile koruma yöntemlerine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Karst ve mağara araştırma çalışmaları ile; Mağaraların incelenerek jeomorfolojik, jeolojik, hidrolojik-hidrojeolojik, meteorolojik, arkeolojik-antropolojik ve biyolojik özellikleriyle ekonomik olarak kullanım alanları belirlenerek 1/1-1/25 ölçeğinde plan ve kesitlerden oluşan haritalarının çıkarılması, Kullanıma uygun mağaraların koruma, mimari, elektrik ve çevre düzenlemelerinden oluşan uygulama projesinin hazırlanması, Karstik bölgelerdeki su yapılarının (baraj, tünel, kanal ) yer seçimi ve kullanım aşamasında, karst hidroloji-hidrojeolojisi açısından karşılaştığı sorunlar ve alınacak önlemlerin belirlenmesi, Mağaralarla bağlantılı yeraltı sularının belirlenerek açığa çıkarılması, koruma ve kullanma yöntemlerinin belirlenmesi, Türkiye Mağaraları Haritasının oluşturulması, Ender bulunan doğal ve kültürel şekil ve canlılara sahip mağaraların korunmasına yönelik master planların hazırlanması, Kullanıma açılan ve inşaat aşamasında olan mağaralarda denetim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi amaçlanmaktadır. Obrukların gelişebileceği alanların, 1/1 ölçekli jeoloji haritaları ve jeomorfoloji haritaları revize edilerek, gerekli alanlarda amaca yönelik detay jeoloji haritaları yapılması, Belirlenen hedef alanlarda, jeomekanik verilerin üretimi amacıyla,sondaj destekli jeoteknik çalışmalar yapılacak, Belirlenen bölgeler arasında karşılaştırmalı hidrojeolojik çalışmalar yapılarak jeoteknik amaçlı açılacak sondajlarda formasyonların hidrodinamik özelliklerine yönelik test ve gözlemler yapılacaktır. Yerleşim bölgelerine yakın olan ve yeni gelişen obrukların geometris, yayılımı, jeohidrolojik ve hidrojeolojik yapısının ortaya konulmasına bağlı olarak yeni belirlenen potansiyel alanlarda tehlike değerlendirmesi çalışması yapılacaktır. Ülkemizin bir mağara cenneti olması nedeniyle her sene değişen miktarda mağara araştırması yapılmakta olup önümüzdeki yıllarda da çalışmalar sürdürülecektir. Karst ve Mağara AraĢtırmaları kapsamında gerçekleģtirilen çalıģmalar Türkiye Karst Ve Mağara Araştırmaları Konya Havzası nda Karstik Çöküntü Alanlarının Belirlenmesi Ve Tehlike Değerlendirmesi Proje kapsamındaki gerçekleştirilen işlere ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. 14

15 6 % %32 %42 %32 %48,8 JD (km2) HJD (km2) KYE (km2) JFNK Res (nok) JD (km2) HJD (km2) KYE (km2) JFNK Res (nok) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN T3 (ad) %16,4 % 35 JFNK Grav (nok) %35,55 MAG (ad) JTK (km2) %4 T3 (ad) JFNK Grav (nok) HEDEFLENEN 1 1 GERÇEKLEŞEN MAG (ad) JTK (km2) HEDEFLENEN 45 1 GERÇEKLEŞEN Türkiye Karst Ve Mağara AraĢtırmaları Projesi Bu proje kapsamında; Türkiye nin eriyebilir kayalarının bulunduğu bölgelerinde, yüzey ve yeraltı karst sistemlerini belirli bir program dahilinde, başlangıcından günümüze olan oluşum ve gelişim süreçlerini incelemek, doğal kaynakların (mağara, yeraltı suyu, plaser maden yatakları) ve karst ekosistemlerinin koruma ve ekonomik olarak kullanım yöntemlerinin belirlemesi amaçlanmıştır. 21 yılında proje kapsamında; Mersin, Adana, Niğde, Konya ve Karaman illerinin il sınırlarında bulunan 4 adet mağara ayrıntılı olarak incelenerek haritaları ve yerbilimsel özellikleri tespit edilecektir. Ayrıca, 5 km 2 Uzaktan Algılama ve 5 km 2 Karstik Yüzeyde Etüt çalışması gerçekleştirilecektir. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 16 adet Mağara incelenmiş olup ayrıca 5km 2 Uzaktan Algılama, 21km 2 Karstik Yüzeyde Etüt gerçekleştirilmiştir. 15

16 4 5 %1 3 2 % % MAG (ad) KYE (km2) MAG (ad) HEDEFLENEN 4 GERÇEKLEŞEN 16 KYE (km2) HEDEFLENEN 5 5 GERÇEKLEŞEN Konya Havzası nda Karstik Çöküntü Alanlarının Belirlenmesi Ve Tehlike Değerlendirmesi Güney ve batısından Toros Kuşağı na ait kayalar tarafından çevrelen Konya Ovası, yüzeyden kapalı geniş bir iç havzadır. Temelini, allokton konumlu Kütahya- Bolkar Kuşağı na ait kayalar, özellikle çözünmeye son derece uygun Permo-Karbon ve Triyas-Jura yaşlı karbonatlı kayaçlar oluşturur. Konya Havzası nın bir iç havzaya dönüşmesinin en büyük nedeni; iklimsel değişimlerin yanı sıra, karstik gelişim modelinin karakteristik şekli olan obruklar veya obruk şekilli düden mağaralar kanalıyla ani su boşalımlarıdır. Bölgede çok sayıda obruk veya obruk benzeri mağara mevcuttur. Obrukların bir kısmı fosilleştiği halde bazıları aktiftir. Bazı alanlarda ise yeni obruklar oluşmakta olup, bölgede obruk gelişimi süreklidir. Değişik boyutlardaki obruklar; bölgenin sosyo-ekonomik gelişiminde büyük olumsuzluklar yaratacak derecede yoğunluk kazanmıştır. Özellikle bazı yerleşim alanlarını ve bu alanlardaki insanların can ve mal güvenliğini tehdit edecek boyutlara ulaşmıştır. En azından Pliyosen den beri devam eden yeraltı karstlaşmasının bir sonucu olan obrukların veya çökme ve oturmaların oluşum ve gelişimlerini önlemek mümkün değildir. Ancak değişik bir dizi çalışma ile bu şekillerin gelişebileceği potansiyel alanları ve yaklaşık boyutları belirlenebilmektedir. Proje; araştırma alanındaki obruklara bağlı çökme ve oturmalardan kaynaklanacak can kayıplarına mani olmak, ekonomik kayıpları en aza indirmek ve tarımsal planlamada uygulamacıları yönlendirmek için, obruk oluşumuna neden olan yeraltı boşluklarının yerlerini ve konumlarının belirlemeyi amaçlamaktadır. Proje kapsamında 21 yılında; 25 km 2 Jeolojik Detay Etüt, 9 km 2 Uzaktan algılama, 25 km 2 Hidrojeolojik Detay Etüt, 1 km 2 Jeoteknik Etüt, 3m 3 Yarma, 25 m Sondaj, 25m Well-Logging, 4 noktada CO 2 Gazı Ölçümü, 5 adet Mağara Etüdü, Topografik Etüt ve çeşitli Jeofizik Etüt çalışmaları yapılacaktır. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 8 km 2 Jeolojik Detay Etüt, 9km 2 Uzaktan Algılama, 8 km 2 Hidrojeolojik Etüt, 4 km 2 Jeoteknik Etüt, 35 nokta Jeofizik Gravite Etüdü, 488 nokta Jeofizik Resistivite ve 164 adet Topografik Etüt gerçekleştirilmiştir. 16

17 %32 %32 %1 %48,8 %4 JD (km2) HJD (km2) JTK (km2) JFNK Res (nok) JD (km2) HJD (km2) JTK (km2) JFNK Res (nok) HEDEFLENEN GERÇEKLEŞEN T3 (ad) %16,4 % 35 JFNK Grav (nok) T3 (ad) JFNK Grav (nok) HEDEFLENEN 1 1 GERÇEKLEŞEN UZAKTAN ALGILAMA ARAġTIRMALARI Kurulduğu günden, günümüze kadar yenilenen teknolojiyi takip eden Uzaktan Algılama Merkezi kurum içinde oluşturulan projelere ön bilgi ve destek vermesiyle birlikte, kendi bünyesinde geliştirdiği yurt içi ve dışındaki projeleri de yürütmektedir. Merkezde yapılan bazı çalışmalar özellikle bölgesel genel jeolojik oluşumların tespit edilmesi, metalik, endüstriyel ve enerji hammadde aramacılığına yönelik olarak yüzey verilerinin belirlenmesi, jeomorfolojik oluşumların tespitinde, doğal afet ve çevre kirliliği ile hidrojeolojik çalışmalar şeklinde özetlenebilmektedir. 17

18 Km yılları arasında Uzaktan Algılama çalışmaları Proje kapsamında günümüzde gelişmesini hızla sürdüren UA teknolojisinin ürünleri olan uydulardan/uçaklardan alınmış çok bantlı (multi-spectral) görüntülerini analiz ederek, UA ve CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) tekniklerinin geliştirilmesi amacıyla pilot projeler planlanarak uygulanmaktadır. Uzaktan Algılama Araştırmaları kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar Aster Uydu Verileri Kullanılarak Jeolojik Özelliklerin Tespiti Türkiye Kıyılarındaki Jeolojik Faktörlere Bağlı OluĢan Deniz Kirliliği Ve Denizaltı Su BoĢalım Alanlarının AraĢtırılması Proje kapsamındaki işler ile proje ödeneğine ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir % 61, % 23,45 P (km2) HEDEFLENEN 84 GERÇEKLEŞEN 52 P (km2) HEDEFLENEN 275 GERÇEKLEŞEN

19 Aster Uydu Verileri Kullanılarak Jeolojik Özelliklerin Tespiti (Ġzmir, Muğla, Aydın, Denizli, Antalya, Burdur, Isparta, Konya, Aksaray, Karaman, Adana, Mersin, Hatay, Gaziantep, K.MaraĢ) Türkiye nin maden potansiyeli açısından büyük öneme sahip olan Batı Anadolu, Orta Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinde yılları arasında Uzaktan Algılama çalışmaları gerçekleştirilen bölgelere ilave olarak, İzmir (güneyi), Muğla, Aydın, Denizli, Antalya, Burdur, Isparta, Konya, Aksaray, Adana (güneyi), Karaman, Mersin, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş bölgelerini kapsayan alanlara ait stereoskopik görüntü eldesi, çizgisellik, mineral haritalama, kaya türü incelemesi, yüzey sıcaklığı, alterasyon alanlarının tespiti vb. uzaktan algılama analizlerinin yapılarak arşivlenmesi amaçlanmıştır. 21 yılında proje kapsamında 6km 2 Uzaktan Algılama ve 2km 2 Prospeksiyon çalışmaları yapılacaktır. 21 yılı ilk altı aylık arazi ve büro çalışmalarında 35km 2 Uzaktan Algılama, 6km 2 Prospeksiyon gerçekleştirilmiştir %58, P (km2) % 3 HEDEFLENEN 6 GERÇEKLEŞEN 35 P (km2) HEDEFLENEN 2 GERÇEKLEŞEN Türkiye Kıyılarındaki Jeolojik Faktörlere Bağlı OluĢan Deniz Kirliliği Ve Denizaltı Su BoĢalım Alanlarının AraĢtırılması Türkiye denizlerindeki kirlilik çeşitli faktörlere bağlı olarak her geçen yıl artmaktadır. Ülkemiz kıyı kuşağı içinde bulunan değişik maden kaynakları ve bu kaynakların işletilmesindeki sorunlar nedeni ile yer altı ve yer üstü suları hızla kirlenmekte bu şekilde akifer birimlerin su depolamasındaki sorunlar her geçen yıl daha da artmaktadır. Yer altı sularının beslenmesinde en önemli kaynaklardan olan kayaların geçirimlilik derecesi en çok karstik kaynaklarda üst boyutlara ulaşmaktadır. Akifer sistemleri dışında arazinin bitki örtüsü, eğim derecesi ve yağış gibi faktörler yer altı sularının beslenmesinde değerlendirilmektedir. Dünya standartlarında 7 mg/lt üzerinde toplam askıda katı madde içeren deniz suyu kirli olarak nitelendirilmektedir. Ancak bu ülkemiz sınırları içerisinde bulunan denizler için henüz değerlendirilememiş ve bu nedenle bir katsayı veya bir oran belirlenmemiştir. Gerçekte uzaktan algılama yöntemleri ile 6μm ve altındaki değerlere ilişkin dalga boyları ile yapılan uzaktan algılama analizleri ile taşınan sediman miktarı belirlenmektedir. Ancak bu değerin üstündeki dalga boyları ile yapılacak analizler ile kıyı bölgelere olan boşalım belirlenerek kirlilik değerlendirilecektir. Çalışma alanında yapılacak tatlı su kaynakları dolaşım modelleri ile veri tabanı oluşturularak sürekli erişim sağlanacaktır. 19

20 21 yılında uygulamaya konulan projede 75 km 2 Prospeksiyon ve 24km 2 Uzaktan Algılama çalışması gerçekleştirilecektir. 21 yılı ilk altı aylık arazi ve büro çalışmalarında 17km 2 Uzaktan Algılama, 45km 2 Prospeksiyon gerçekleştirilmiştir % 7, P (km2) % 6 HEDEFLENEN 24 GERÇEKLEŞEN 17 P (km2) HEDEFLENEN 75 GERÇEKLEŞEN YERBĠLĠMLERĠ DATA MERKEZĠ VE HARĠTA HAZIRLAMA BASIMI Jeoloji Veri Bankası Bu projede; Jeoloji Veri Tabanında eksik olan 1/25. ölçekli haritaların sayısal ortama aktarılma işlemi gerçekleştirilmekte, üretilen veriler SDE ortamında birleştirilip bütünleşik Türkiye verisine dönüştürülmekte ve Oracle veri tabanı ile ilişkilendirilmektedir. Ayrıca, daha önce sayısal ortama aktarılmış, fakat daha sonra yeniden çalışılmış ya da sözel verisinde eksiklik görülmüş olan haritalardaki veriler güncellenmektedir. 2

21 Proje kapsamında 1/1. ölçekli N37 ve M4 haritaları sayısallaştırılıp, Türkiye Jeoloji Veri Tabanı sistemine entegre edilmiştir. 1/1. ölçekli K19 ve K2 paftalarının sayısallaştırma çalışmaları devam etmektedir. Proje 211 yılında da veri tabanının güncellenmesine ve eksiklerinin giderilmesine yönelik çalışmalarını sürdürecektir. 1 5 % 35 HRS (ad) HRS (ad) HEDEFLENEN 1 GERÇEKLEŞEN Küçük Ölçekli Haritaların Hazırlanması ve Basımı Yeraltı kaynaklarının aranması, deprem ve diğer doğal afetler, kentleşme, yol, baraj, tünel vb. mühendislik hizmetleri ve çevreye ilişkin çeşitli çalışmaların ana altlığı olan değişik ölçekteki jeoloji haritalarının hazırlama ve basımı çalışmaları bu proje kapsamında yürütülmektedir. Değişik ölçekli, özellikle de 1/1. ölçekli jeoloji haritalarının hazırlanması sırasında haritaların bir bütünlük içinde olması ve birbirleriyle uyumluluklarının sağlanması için bazen kısa süreli arazi çalışmaları da yapılmaktadır. 21

22 1/1. Ölçekli Harita İndeksi 21 yılında 1/1. ölçekli 29 adet jeoloji haritası ve açıklama kitapçıklarının basımı gerçekleştirilecek olup, 15 adet 1/1. ölçekli jeoloji haritası ile açıklama kitapçıkları hazırlanacaktır. Basımı Gerçekleşecek 1/1. ölçekli harita ve açıklama kitapçıkları: Fethiye-P23, Marmaris-O18, O19, O2, Bandırma-H2, Çankırı-H3, Sivas- İ36, Elbistan-K36, Kozan-M34, M35, Isparta-M24, M25, M26, N24, N25, N26, Yozgat-J33, Antalya-O24, O25, O26, P24, P25, Balıkesir-İ2, İstanbul-F22, F23, Başkale-K52, Antakya-O38, Denizli-M23, N23 Hazırlanan 1/1. ölçekli harita ve açıklama kitapçıkları: Tokat-H36, H37, H38, Giresun-H4, H41, Trabzon-H42, H43, H44, Ardahan- E48, F48, Tortum-H45, Malatya-K4, Denizli-M22, N21, N22 22

23 Yıllara göre 1/1. ölçekli jeoloji haritası basımı Diri Fay projesi kapsamında çalışmaları tamamlanan Çanakkale ve Ayvalık 1/25. Ölçekli Diri Fay Haritaları basılmıştır. Proje 211 yılında çalışmalarına devam edecek olup, 35 adet 1/1. ölçekli harita ile hazırlanacak çeşitli küçük ölçekli haritaların basımı gerçekleştirilecektir % % % HRB (ad) AÇK (ad) HRH (ad) 3. BĠLĠMSEL ARAġTIRMALAR 3.1. BĠLĠMSEL JEOLOJĠK ARAġTIRMALAR HRB (ad) AÇK (ad) HRH (ad) HEDEFLENEN Ülkemizin dünya üzerinde yerleştiği coğrafya, jeolojisi en karmaşık olan bölgelerdendir. Yerküre oluştuğundan bu yana yaşadığı dinamik süreçler üzerinde yaşadığımız bölgeyi jeolojik anlamda oldukça karmaşık bir hale sokmuştur. Ülkemizin jeolojik sorunlarının çözülebilmesi için bireysel olarak özel konular üzerinde çalışılmaktadır. Bilimsel araştırmalar projesi altında 7 proje uygulanmaktadır. Bilimsel Jeolojik Araştırmalar altında gerçekleştirilen uygulamalar Arazi Uygulamaları Geliştirme Çalışmaları Türkiye nin Ulusal Jeolojik Miras Envanteri Türkiye Ofiyolit Envanteri Jeolojik Unsurların Halk Sağlığına Etkileri (Tıbbi Jeoloji) 23

24 Proje kapsamındaki işler ile proje ödeneğine ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir %92,7 HEDEFLENEN 48 GERÇEKLEŞEN Arazi Uygulamaları GeliĢtirme ÇalıĢmaları Bu projenin amacı, Genel Müdürlüğümüze yeni alınan teknik elemanların proje çalışmalarına katılımları için hazırlanma ve eğitimleri ile Dairemizde yerbilimleri ile ilgili konularda staj yapan Üniversite öğrencilerinin eğitimlerinin sağlanmasıdır. Arazi Uygulamaları Geliştirme Çalışmaları Projesi nin Staj Programı kapsamında ise, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığında yapılan çalışmada, Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin harita alım ilkeleri, genel jeoloji, paleontoloji, hidrojeoloji, maden yatakları, endüstriyel hammaddeler, uzaktan algılama, sedimantoloji, mağaracılık, deniz jeolojisi, coğrafi bilgi sistemleri ve volkanoloji konularında verilen kuramsal bilgileri kavramalarının yanı sıra 1/25. ölçekli jeolojik harita alımı, stratigrafi ilkeleri, ofiyolotik kayaçlar ve volkanik kayaçlar jeolojisi gibi temel jeoloji çalışmalarını arazide uygulamalı olarak çalışmaları amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Temmuz ve Ağustos aylarında toplam 3 günü kapsayan teorik çalışma bölümünde merkezde MTA Genel Müdürlüğünün farklı dairelerinde yapılan bilimsel ve teknolojik çalışmalar ile ilgili uzman kişilerce bilgiler verilecektir. Yukarıda açıklanan amaçlar doğrultusunda Ankara çevresinde araziye yönelik olarak uygulamalı çalışmalar yapılacaktır Türkiye nin Ulusal Jeolojik Miras Envanteri Koruma altındaki alanların ülke yüzölçümüne oranı, günümüzde, ülkeler arası gelişmişlik göstergesi olarak kullanılmaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü verilerine göre, ülkemizde koruma altındaki alanların toplam yüzölçümüne oranının, yaklaşık olarak % 6 düzeyinde olduğu bilinmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise bu oran %1-%15 seviyelerindedir. Ülkemizin jeolojik tarihçesinin doğal bir sonucu olarak sahip olduğumuz yerbilimsel zenginlikler, jeolojik miras açısından değerlendirilir ve uygun statülerde jeolojik koruma alanı olarak ilan edilirse, hali hazırdaki korunan alan yüzdesinin, orta vadeli bir planlamayla, en azından iki katına yükseltilebileceği tahmin edilmektedir. Proje kapsamında, MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Jeolojik Miras Koordinatörlüğü tarafından, tüm Jeoloji Mühendisliği Bölümleri ile MTA Bölge Müdürlükleri bünyesinde konu uzmanlarından oluşturulacak temsilcilikler aracılığıyla Jeolojik Miras Alanları Ulusal Envanteri çalışması başlatılması hedeflenmiştir. 24

25 Projenin amaçlarından bir diğeri de; Jeolojik Miras Ulusal Veri Bankası nın oluşturulmasıdır. Değerlendirmeye alınacak tüm alan önerileri, bir format kapsamında Jeolojik Miras Ulusal Veri Bankası nda kayıt altına alınacaktır. 21 yılında proje kapsamında 3 km 2 Prospeksiyon ve 24km 2 Uzaktan Algılama çalışması gerçekleştirilecektir. 21 yılı ilk altı aylık arazi ve büro çalışmalarında 225km 2 Uzaktan Algılama çalışması gerçekleştirilmiştir. 25 % 93, HEDEFLENEN 24 GERÇEKLEŞEN Türkiye Ofiyolit Envanteri Alp-Himalaya dağ oluşum kuşağı üzerinde bulunan Türkiye, birçok tektonik birlik ve bunlar arasında yer alan ofiyolitlerden oluşur. Bu ofiyolitlerin iç yapılarını, stratigrafik dizilimlerini, kimyasal özelliklerini ve tektonik gelişmeleri ile ilgili olarak yerleşim ve oluşum yaşını anlamak amacı ile yapılan çalışmalar, bu birliklerin ve ofiyolitlerin günümüze kadar geçirdiği jeodinamik evrimi anlamada çok önemli rol oynar. Genellikle ofiyolit jeolojisi ve petrokimyasına ağırlık veren çalışmaların hepsi ayrı ayrı değerli olup, bir araya getirilmesi ve bir envanter çalışmasının yapılması ileride bu konuda yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır. Ayrıca, bu envanter çalışması ile Türkiye deki ofiyolit dilimlerinin benzerlik ve farklılıkları ortaya konulacaktır. Proje ile ülkemizde ofiyolitli kayaçlara yönelik yapılmış çalışmaları derleyerek bir araya toplamak ve tematik ofiyolit haritası hazırlamak amaçlanmaktadır. Genelikle ofiyolit jeolojisi ve petrokimyasına ağırlık veren çalışmaların hepsi ayrı ayrı değerli olup bir araya getirilmesi ve bir envanter çalışmasının yapılması ileride bu konuda yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır. Ayrıca, bu envanter çalışması ile Türkiye deki ofiyolit dilimlerinin benzerlik ve farklılıkları ortaya konulacaktır. 21 yılında proje kapsamında 3km 2 Jeolojik Haritalama ve 24km 2 Uzaktan Algılama çalışması gerçekleştirilecektir. 21 yılı ilk altı aylık arazi ve büro çalışmalarında 22km 2 Uzaktan Algılama çalışması gerçekleştirilmiştir HEDEFLENEN 24 GERÇEKLEŞEN 225 % 93, ULUSAL VE ULUSLARARASI ARAġTIRMALAR Ulusal ve Uluslararası Araştırma ve Teknik İşbirliği çalışmalarını desteklemek, yurtiçi/yurtdışı üniversite ve bilimsel kuruluşlarla işbirliği yaparak projeler gerçekleştirmek amaçlanmaktadır. 25

26 Ulusal ve Uluslararası AraĢtırma ve Teknik ĠĢbirliği çalıģmaları kapsamında gerçekleģtirilen çalıģmalar Gelişmekte Olan Ülkeler, Kafkaslar ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Jeoloji Araştırmaları ve Maden Kaynaklarının Değerlendirilerek İşbirliği Olanaklarının Oluşturulması II. Uluslararası Karadeniz Bölgesi Jeolojisi Sempozyumu Türkiye Ulusal Fotogrametri Ve Uzaktan Algılama Birliği (TUFUAB) V.Teknik Sempozyumu Istranca Masifinin Tektono-Stratigrafik Özellikleri ve Bulgaristan daki İstiflerle Korelasyonu Kuzey Anadolu Fay Sisteminin Orta ve Doğu Bölümünün Paleosismolojisi (Japonya Ortak Proje) Troia Fayının Paleosismolojisi Proje kapsamındaki işler ile proje ödeneğine ilişkin bilgiler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir JD (km2) % 22 JD (km2) HEDEFLENEN 1 GERÇEKLEŞEN GeliĢmekte Olan Ülkeler, Kafkaslar ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Jeoloji AraĢtırmaları ve Maden Kaynaklarının Değerlendirilerek ĠĢbirliği Olanaklarının OluĢturulması Genel Müdürlüğümüz gelişmekte olan ülkelerde, çalışma konuları kapsamında çeşitli ölçekte jeolojik haritaların yapımı, metalik madenler, endüstriyel hammaddeler, enerji hammaddeleri ile ilgili arama ve araştırma çalışmaları, fizibilite etütleri, jeofizik çalışmalar, maden analizleri konularında işbirliği için projeler hazırlamak üzere ön etüt yapmayı amaçlamaktadır. 21 yılında coğrafik, jeolojik, ekonomik vs. konumları değerlendirilerek seçilecek bir ülkede Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığının katkıları ile geçici bir ofis açılması düşünülmektedir. Genel Müdürlüğümüz tarafından görevlendirilecek uzmanlar ilgili ülkede yada ülkelerde ofis ve saha çalışmaları yaparak işbirliği imkanlarını araştıracaklardır. 26

27 II. Uluslararası Karadeniz Bölgesi Jeolojisi Sempozyumu İlki 1992 yılında gerçekleştirilen Sempozyumun 2 ncisi TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası ile birlikte 5-9 Ekim 29 tarihleri arasında Genel Müdürlüğümüz Kültür Sitesinde gerçekleştirilmiştir. Öncelikle Karadeniz'e komşu veya yakın ülkelerde yapılan bilimsel araştırmaların tartışıldığı bu platformda; söz konusu ülkelerin jeolojileri, her çeşit yeraltı kaynakları; doğal afetler, kentleşme, mühendislik jeolojisi, çevre sorunları vb. konular gündeme getirilmiş, karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulmuş, ortak projelerin gerçekleştirilmesine ortam sağlanmış, yapılan teknik ve bilimsel amaçlı geziler ve kültürel etkinliklerle de arzulanan hedeflere ulaşılmıştır. Sempozyuma ülkemizdeki kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, Azerbaycan, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avusturya, Fransa, İngiltere, İsviçre,İtalya, Fransa, Gürcistan, Kanada, Polonya, Romanya, Yunanistan daki çeşitli kuruluşlardan Karadeniz bölgesinde çalışmalar yapan bilim insanları katılmıştır. Sempozyumda 196 adet tebliğ ve poster sunumu olmuştur. Bunun 92 adedi yurtdışı, 14 adedi de yurtiçindendir. Sempozyumun bitiminde Doğu Karadeniz Bölgesi ne teknik gezi düzenlenmiştir. 21 yılında Sempozyum kitabının basımı gerçekleştirilecektir Istranca Masifinin Tektono-Stratigrafik Özellikleri ve Bulgaristan daki Ġstiflerle Korelasyonu Istranca Masifi tarihsel dönemlerden beri maden yatakları kapsaması nedeniyle ilgi çekmiştir. Bu nedenle değişik amaçlı jeolojik araştırmalar yapılmış olup, halen değişik kurum ve üniversitelerdeki araştırmacılar tarafından çalışılmaktadır. Istranca Masifinin Türkiye ve Bulgaristan bölümünde oluşturulan stratigrafilere göre yapılan jeolojik haritalar sınır bölgesinde farklılıklar sunmakta, Bulgaristan tarafından gelen detaylı şekilde çalışılan ve detaylı yaşlandırılan birimlerin Türkiye bölümünde karşılıklarının olmadığı görülmektedir. Ancak detaylı olarak yapılacak biyostratigrafi, stratigrafi ve bunun sonucunda yapılacak olan haritalama ile bu sorunlar giderilebilecektir. Projenin amacı, Bulgaristan bölümünde ayrıntılı olarak ayırtlanan yapısal 1 istiflerin Istranca Masifindeki yanal devamlılıklarını tespit ederek, stratigrafilerini ortaya koymak ve bu birimleri haritalamaktır. 5 % yılında proje kapsamında 1km 2 Detay Jeolojik Etüt çalışması gerçekleştirilecektir. 21 yılı ilk altı aylık arazi çalışmalarında 22km 2 Detay Jeolojik Etüt çalışması gerçekleştirilmiştir Kuzey Anadolu Fay Sisteminin Orta ve Doğu Bölümünün Paleosismolojisi Proje MTA Genel Müdürlüğü ile Japonya Jeolojik Araştırma Kurumu Aktif Fay Araştırma Merkezi/ AFR AIST arasında imzalanan protokol kapsamında uluslararası ortak araştırmadır. Projenin amacı; Kuzey Anadolu Fay Sistemi nin Orta ve Doğu bölümünde 1/25. ölçeğinde aktif fay haritalaması yaparak son yüzyıldaki deprem kırıklarının detay geometrik özelliklerinin ortaya çıkarılması, fayın segment yapısının JD (km2) JD (km2) HEDEFLENEN 1 27

28 ortaya konulması, yapılacak olan paleosismolojik hendek kazıları ile fayın yakın jeolojik geçmişteki deprem davranışlarının araştırılarak gelecekteki depremlerin yeri ve büyüklüğü için jeolojik veri toplamak ve iki kurum arasında önceki yıllarda yapılan ortak araştırma sonuçlarıyla birlikte Kuzey Anadolu Fay Sisteminin geneline ilişkin deprem davranışlarını araştırmaktır. 21 yılında proje kapsamında 6m 3 Yarma, 7m 2 Yarmada Jeolojik Detay ve 3m 2 Topografik Etüt çalışması gerçekleştirilecektir Troia Fayının Paleosismolojisi TÜBİTAK ile Yunanistan Kalkınma Bakanlığı Araştırma ve Geliştirme Genel Sekreterliği (GSRT) tarafından desteklenen Troia Fayının Paleosismolojisi (15 Y 36) nolu bilimsel işbirliği projesinde deprem izlerinin belirlenmesine yönelik bir dizi paleosismolojik kazı çalışması ile hem paleosismolojik çalışmalara veri sağlamak hem de paleocoğrafik ortam koşullarının belirlenmesi amaçlı sığ sondaj çalışmaları gerçekleştirilmiş, veriler değerlendirilerek rapor yazım çalışmalarına başlanmıştır. 4. ÜCRETLĠ ĠġLER 4.1. Mağara Ön Etütleri Türkiye de bulunan mağaraların Resmi kurumlar ve şahıslar tarafından talep edilen mağara etütleri ücretli olarak bu proje kapsamında yürütülmektedir. Mersin İli Bozyazı Kaymakamlığı nın isteği üzerine Sıtmasuyu Mağarası nın, Yozgat Yenifakılı Kaymakamlığı nın isteği üzerine Damlalı-I ve Damlalı-II Yer altı Şehirleri tespit edilmiş ve Burdur Bucak İlçesi Kaymakamlığı nın isteği üzerine Seferyiğiti Mağaralarının ayrıntılı etüt çalışmaları yapılmış ve raporları yazılmıştır DanıĢmanlık Hizmetleri Nevşehir Belediyesi ile Nevşehir İl Özel İdare alanı içinde parsel bazında 5 adet olmak üzere toplam 6 adet ücretli Tıbbi Jeolojik Etüt yapılarak raporları teslim edilmiştir. 28

29 5. DĠĞER FAALĠYETLER Maden Etüt ve Arama Dairesinin 7 projesine ve Tabiat Tarihi Müze Müdürlüğünün 2 projesine, arazi çalışmalarında 7 deneyimli eleman desteği ile katkıda bulunulmuştur. Kültür Bakanlığı, Valilikler, Belediyeler vb. kurum ile muhtelif özel şirketlere harita ve jeolojik bilgi talepleri ile e-bilgi Edinme taleplerinin teminine yönelik yazışmalar yapılmıştır. 2 adet rapor yazılmış olup Bilimsel Dokümantasyon ve Tanıtma Dairesi Başkanlığı Derleme Servisine intikal ettirilmiştir. Bu raporlar: 11237, 11239, 11242, 11246, 11247, 11256, 1126, 11262, 11263, 11264, 11265, 11265, 11266, 11267, 11268, 11273, 11278, 11284, 11298, 1136, ve derleme no ile arşive alınmıştır. Genel Müdürlüğümüze bağlı Daire Başkanlıkları ve Bölge Müdürlükleri tarafından sayısal ve kâğıt çıktı şeklinde talep edilen 1/1. ölçekli, 1/25. ölçekli, 1/5. ölçekli jeoloji haritası ihtiyaçları karşılanmıştır. Paleontoloji Birimi çalışmaları kapsamında, 3281 adet örneğin paleontolojik tayini yapılarak 11 adet rapor yazılmıştır. Jeoloji Etütleri Dairesi 29 yılında, tarihi itibarıyla; kurum, özel şirket ve şahıslara, madencilik, ulaşım, enerji, inşaat, çevre, bilimsel amaçlı konuları içeren 276 harita talebi başvurusu, 872 adet renkli kâğıt çıktı ve 153 adet sayısal (CD), 35 adet JPEG şeklinde, 8 adet de ozalit kopya şeklinde karşılanmış olup, toplam 426 adet harita satışı yapılmıştır. Ocak-Şubat 21 tarihleri arasında, 29 yılı içerisinde Jeoloji Etütleri Dairesi koordinatörlüğünde gerçekleştirilen projelerle ilgili seminerler düzenlenmiş ve Genel Müdürlüğümüz çalışanlarına aktarılmıştır. Uzaktan algılama Koordinatörlüğü, özgün projelerinin dışında Jeoloji, Maden Etüt, Enerji ve MAT Dairelerinin gerçekleştirdiği toplam 17 projeye destek sağlamıştır. Uzun yıllar kullanılması nedeniyle yıpranmış olan 7322 adet 1/25. ve 794 adet 1/1. lik Topoğrafik harita Harita Genel Komutanlığına iade edilerek kurum zimmetinden düşürülmüştür. 29

30 2-Performans Sonuçları Tablosu Jeoloji Etütleri Dairesinin 21 yılında yapılan çalışmalara ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmuştur. CİNSİ CİNS KODU BİRİMİ ÖNERİLEN GERÇEKLEŞEN YÜZDE Jeolojik Detay Etüt JD + JDK km % 3,25 Prospeksiyon P + DFP km % 32,63 Revizyon RVZ km % 16,67 Uzaktan Algılama UA km % 67,11 Jeolojik Haritalama JH km % 16,67 Hidrojeolojik Detay Etüt HJD km % 8, Jeoteknik Etüt JTK km % 4, Karstik Yüzeyde Etüt KYE km % 42, Yarma Y m %, Yarmada Jeolojik Etüt YJD m 2 23 %, Topoğrafik Etüt T4 m % 6,25 Topoğrafik Etüt T3 adet % 16,4 Sondaj S m 25 %, Well-Logging W m 25 %, Jeofizik Etüt Sis Y. JFNK2 km 24 %, Jeofizik Etüt Yer R. JFNK2 km 4,5 %, Jeofizik Etüt Des. JFNK Nokta % 32,46 Jeofizik Etüt Amt. JFNK Nokta % 26,32 Jeofizik Etüt Grav. JFNK Nokta 1 35 % 35, Jeofizik Etüt Rez. JFNK Nokta % 48,8 CO 2 Gazı Ölçümü CO 2 Nokta 4 %, Mağara Etüdü MAG Adet % 35,56 Deney (Kaya+Zemin) DN Adet 13 %, Harita Basım HRB Adet 51 %, Harita Hazırlama HRH Adet 3 %, Açıklama Kitapçığı AÇK Adet 5 %, Harita Sayısallaştırma HRS Pafta 1 %, 21 yılında yapılan iş performansını gösterir tablo 3-Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi Jeoloji Etütleri Dairesi arazi faaliyetlerine Mayıs ayı ve Haziran ayı dönemlerinde başlamışlardır. Faaliyet raporu 21 yılının ilk altı aylık dönemini kapsaması nedeniyle projelerin büro çalışmaları daha ağırlıklıdır. Bu nedenle iş performansını gösteren tablodaki değerlerin çoğu yapılmamış ya da düşük gözükmekte olup 21 yılı iş programında önerilen işler ve ödeneklerindeki asıl harcamalar arazi ve laboratuar çalışmalarının ağırlık kazandığı yılın ikinci yarısında gerçekleşecektir. 3