BÖLÜM-10 ENDÜSTRİYEL HAVALANDIRMA

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BÖLÜM-10 ENDÜSTRİYEL HAVALANDIRMA"

Transkript

1 305 BÖLÜM-10 ENDÜSTRİYEL HAVALANDIRMA 10.1 GİRİŞ Endüstriyel ortamlardaki genel havalandırma işçilerin sağlığına ve emniyetine etki edebilecek tehlikeli kimyasal kirleticilerin, kokunun ve ısının kontrolü amacı ile yapılır. Birçok durumda ısının ve zararlı gazların kaynağında yakalanarak egzoz edilmesine çalışılır. Çünkü bu durumda ortamın genel havalandırmasına göre çok daha az miktarda hava ile gerekli kontrolü sağlamak mümkündür. Endüstriyel havalandırma şu amaçlar için yapılır: Çalışma alanı için gerekli oksijen miktarını sağlamak Havadaki zehirli maddelerin tehlike sınırına ulaşmamasını denetlemek Verilen bir ortamdan istenmeyen kokuların uzaklaştırılması Sıcaklık ve nemi kontrol İşyeri havasına girmeden önce, istenmeyen kirleticilerin kaynağında yakalanması Endüstriyel Havalandırma Nedir? Endüstriyel havalandırma sistemleri yerel havalandırma sistemleri olup, özellikle toz, duman, sis, elyaf gibi kirleticilerin ortamdan uzaklaştırılmaları ve tutulmaları ile ilgilidir. Çevre mühendisleri yönünden: İşçilerin güvenliği, sağlığı ve verimli çalışabilmeleri için gereken koşulları sağlamak üzere tasarlanan ve uygulanan yöntemlerdir. Endüstriyel hijyenistler yönünden: Salınımların (emisyon) kontrolü ve maruziyetlerin kontrolü için Makina mühendisleri yönünden: Ortam hava akışı ile kontrol edilmesi. Bu işlem kirli hava ile temiz hava yer değiştirilmek suretiyle başarılabilir Endüstriyel Havalandırma Sistemlerinin Uygulamaları Enerji maliyetlerinin optimizasyonu İşçi sağlığı ile ilgili şikâyetlerin azalması Kirletici derişikliklerinin kabul edilebilir seviyelerde denetlenmesi Konfor için sıcaklık ve nemin kontrolü Patlama ve yangınların engellenmesi Endüstriyel Havalandırma Problemlerinin Çözümü Süreç değişiklikleri Yerel egzoz havalandırması Yer değiştirme Yalıtım İdari denetim Personel koruma cihazları Doğal havalandırma 10.2 TOZ PATLAMASI OLAYI VE ATEX YÖNERGELERİ Toz parçacıkları, çapı genellikle 1 mm den küçük, hava ortamında asılı kalabilen ve şartlara bağlı olarak çökebilen parçacıklardır. Belirli bir hacim içindeki ağırlık (m3/mg) ve toz sayısı (m3/tane) cinsinden tanımlanırlar. Ayrıca tane büyüklüğüne göre, çapı 10 mikrondan daha büyük tozlar; çapı 0,1 10 mikron arasındaki tozlar ve çapları 0,1 µ arasındaki küçük taneli tozlar şeklinde sınıflandırılırlar. 0,1 mikron ve daha küçük çaplılar havada asılı kalırken, 0,1 10 mikron büyüklüğündeki sakin (durgun) toz parçacıkları havada asılı kalamazlar. Endüstriyel kuruluşların çoğunda, belli şartlar altında, 420 mikron veya daha küçük çaptaki katı maddecikler olarak bilinen yanıcı ve patlayıcı tozların kullanılması kaçınılmazdır. Yanıcı ve patlayıcı tozlar, hava ortamında veya diğer oksitleyici ortamda ateşlendiğinde, yangın veya patlama riski oluşur.

2 306 Plastikler, zirai ürünler, her tür gıda, ilaç ve metaller için tozların patlama özellikleri bilinmektedir. Toz patlamasıyla ilgilenen ilk araştırmacı Weber (1878) yaptığı çalışmada, tozlardaki kohezyon ve yayılım üzerinde durmuş ve buğday unundaki yanıcılık ve patlama olaylarını analiz etmiştir Toz Patlaması Nedir? Yanma, uygun oranlarda karışan toz ve havanın, ateşleme kaynağıyla birleşmesi sonucunda, patlama ise, sadece yanma sonrasında oluşur. Patlama, büyük miktarda enerjinin çok kısa süre içinde serbest kalarak ortamda büyük basınç artışına sebep olur. Kayıtlara göre ilk Toz Patlaması olayı de İtalya nın Torino şehrinde bir fırında meydana gelmiştir. Endüstride kullanılan katı maddelerin çoğu havada, toz bulutu halinde iken dış etkenlerin de katkısıyla yanma riski oluşturmaktadır. Birçok madde üzerinde uzun yıllar yapılan denemeler sonucunda, bunların yaklaşık %70 inin yanıcı, %30 unun yanmaz oldukları belirlenmiştir. Yanıcı toz malzemeler organik ve metaller olmak üzere iki farklı sınıfta ele alınırlar. Tahıllar ve şeker gibi tabii organik malzemeler, plastik ve boyalar gibi sentetik organik malzemeler ile kömür ve kok gibi yakıtlar da, organik malzemeler sınıfındadır. Yanıcı metaller grubunda ise, okside olan kalsiyum, magnezyum, alüminyum, demir vb. malzemeler bulunur. Havada askıda kalan toz parçacıklarının atmosferdeki oksijenle çok şiddetli bir reaksiyona girmesi şeklinde ifade edilen ve kimyasal bir patlama olan toz patlaması, gaz veya buhar bulutu patlamasına benzer bir olaydır. Belirli hacimdeki yanıcı karışım ateşlendiğinde, ortam basıncında hızlı artış ve bulut içinde hareketli ateş görülür. Yanıcı malzemenin hava ortamında yanıcı bulut oluşturması ve içindeki alevin yayılmasıyla oluşan patlamanın şiddeti, ortamdaki oksijen ve yanıcı malzeme yoğunluğuna bağlıdır. Söz konusu değerin altında veya üzerinde toz patlaması oluşmaz. Toz patlamasının yayılması durumunda oluşan sekonder patlama çok daha ciddi sorunlara neden olur. Toz patlamasının neden olduğu maliyeti etkileyen faktörler, Çalışanların ölümü veya yaralanma riski, Tesisin kapatılması veya yeniden yapılanması, Ekipman değişimi, Değiştirilebilir ürün çeşitliliğinin gözden geçirilmesi, Çalışma süresinin düşmesi, Ürün tesliminde sorunların ortaya çıkması, Pazarda hisse senetlerinin düşmesi, Ortakların güvenlerini yitirmeleri, Yıllık kar kaybının önlenememesi, Sigorta işlemlerinde ağır şartların ortaya çıkması şeklinde özetlenebilir. Toz ve gaz patlamaları arasında benzerlik ve farklılıklar da vardır. Ancak, genellikle toz patlamaları, gaz patlamalarına göre çok daha karmaşıktır. Yerçekimi etkisiyle taneciklerin çökmesi nedeniyle, pratikte toz bulutlarının varlığından söz edilemeyeceğinden, yanan ortam dinamiği, ateşleme ve sonunda yanma işlemini karmaşık hale getirir. Toz bulutunun ateşleme ve yanma ile ilgili kimyasal işlemi de gazlara göre karmaşıktır. Yanmaz ve alev almaz birçok katı madde ince toz haline geldiklerinde yanıcı ve patlayıcı olabilmektedir. Bunlara örnek olarak Al, Fe, Zn, pirit cevheri, flor, şeker, kakao, odun, kömür vb. malzemeler ait tozlar gösterilebilir. Bilineceği üzere, toz halindeki katı taneciklerin hava ile teması diğerlerine göre çok daha fazla olacağından yanma kolaylaşırken bazı tozlar, içlerinde bulunan yanabilen gazları açığa çıkarırlar. Bu da yanma veya patlamaya neden olabilir. Toz patlamasının oluşabilmesi için minimum toz miktarı yaklaşık 60 g/m 3 mertebesindedir. Ayrıca Metan gazı ilavesinin toz patlamasını düşürdüğü bilinmektedir (Şekil-10.1).

3 307 Şekil-10.1 Metan gazının toz patlamasına etkisi Toz patlamalarının karakteristikleri gaz patlamalarından farklıdır. Gaz/hava karışımı ateşlenince patlama sonucu ortaya çıkan itici kuvvet, gaz bulutunun hızlıca yayılmasına neden olduğundan, gaz/hava karışım yoğunluğunun düşmesiyle yanma işlemi devam etmeyecektir. Böylece gaz ilave edilmediği sürece, patlama milisaniyeler içinde sona erecektir. Şekil-10.2 Primer ve sekonder patlamanın şematik gösterimi Şekil-10.2 de gösterildiği gibi, primer ve sekonder olmak üzere, iki tür toz patlamasından söz edilebilir. Primer patlama genelde kapalı ortamda oluştuğundan, (siklon veya üretim hattının belli bir noktasında, vb.) ortaya çıkacak şok dalgaları tesiste hasara sebep olmaktadır. Ayrıca tozun ve gazların yanmasıyla oluşan patlama ürünlerinin yayılması sonucunda, ortamda birikmiş haldeki tozlar çok daha büyük sekonder patlamaya neden olacaktır. Toz patlaması risk üçgeninin (Şekil-10.3) dışında gerçekleşen patlama için, beş ayrı şartın gerekliliği unutulmamalıdır. Şekil-10.3 Toz patlaması risk üçgeni Şekil-10.4 de gösterilen zincirin herhangi bir elemanındaki kopma, patlamayı önleyici yönde etkili olacaktır. Toz patlamasının oluşmasında etkili şartlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 1. Tozların yanabilir olmaları gerekir. 2. İnce taneli tozlarda patlama olasılığı daha fazladır. 3. Toz bulutları üst ve alt patlama sınırları içinde, patlama yoğunluğuna sahip olmalıdır.

4 Patlamanın başlaması ve devamında ortamda yeterli oksijen bulunmalıdır. 5. Ateşleme kaynağının bulunması şarttır. Şekil-10.4 Toz patlaması şartları Toz Patlaması Oluşumunda Etkili Parametreler Toz Bulutu Yoğunluğu Tozlar, gaz ve buharlara benzer şekilde toz bulutu oluşturabilirler. Patlama sınırının özellikle üst limitin, gaz ve buharlarda net olarak tanımlanması çok zordur. Gerçek değerler tozun yapısına, tanecik dağılımına ve belirlenen yönteme bağlıdır. Genellikle alt limitin g/m 3 ; üst limitin 2 3 kg/m 3 mertebesinde olduğu kabul edilir. Patlama oluşmadan önce tutuşabilir toz süspansiyon yoğunluğu, üst ve alt patlama sınırları mertebesinde olmalıdır. Tutuşabilir birçok toz için alt limit açıkça tanımlanmakla birlikte, toz bulutu yoğunluğundaki kararsızlıktan dolayı, üst patlama sınırının belirlenmesi oldukça zordur. Ortam Havasının Durumu Tozdaki yanmayı sınırlayan, ateşleme enerjisi arttığı ve havadaki oksijen miktarı düştüğü durumlarda patlamanın şiddeti de düşecektir. Oksijen miktarının azalmasıyla ortama azot veya karbondioksit gazı yüklenebilir. Toz patlaması için ortamda yeterli oksijenin bulunması şarttır. Havadaki oksijen yoğunluğu % 21 mertebesindedir. Bu değerin altında, ateşleme sıcaklığının yükselmesi gerekeceğinden toz patlama olasılığı düşecektir. Sistem tasarımında, toz patlamasından korunmada çok etken bir faktör olan, toz patlamasının oluşmayacağı bir oksijen sınır yoğunluğu değerinden söz edilmektedir. Toz patlamalarının oksijeni zengin ortamda daha rahat ve şiddetli olacağı bilinmelidir. Tanecik Boyutu Tanecik boyutunun, patlamanın şiddeti ve ateşlemenin başlaması açısından önemi büyüktür. Patlamanın şiddeti düşünüldüğünde tanecik boyutunun artması, ateşleme enerjisinin düşürülmesini gerektirir. Araştırmacı Echoff a göre, her şartı sağlamak için tanecik boyutu yaklaşık 50µ olmalıdır. Araştırmacı µ da yaptığı çalışmada, maksimum patlama basıncı ile maksimum basınç miktarının sırasıyla 7,5 9 bar ve bar olduğunu tespit etmiştir. Tozun Yapısı Tozun yanmadığı ve ortam gazlarıyla reaksiyona girmediği durumlarda toz patlamasından söz edilemez. Ateşleme Direnci Ateşleme enerjisi toz taneciklerini ateşleyecek derecede büyük olmalıdır. Tozlar için bu değer genelde 1 10 mj arasında değişmektedir. Toz Dağılım Miktarı Dağılım/yığılma sırasında toz yoğunluğu ve efektif tanecik boyutu da değişeceği için, yanma da etkilenecektir. Tanecikleri iyi dağılmış tozlar çok daha iyi yanacaktır. Dağılım derecesi, genellikle tozun dağılım şekline ve toz bulutu içindeki türbülans derecesine bağlıdır. Başlangıç Şartları Başlangıç sıcaklığının artması, ateşleme enerjisini ve patlama alt sınırını düşürür. Ancak, maksimum patlama sıcaklığı hava yoğunluğu düştükçe azalacağından, reaksiyon için gerekli oksijen miktarı da azalacaktır. Başlangıç basıncının artmasıyla patlama basıncı da artmakta, ateşleme enerjisi ise düşmektedir. Toz bulutundaki artışla

5 309 türbülans da artarsa, patlama olasılığı ve buna bağlı olarak basınç da artacaktır. Ateşleme kaynağından gelen enerji düşük değerlerde yayılacağından, düşük türbülans değerlerinde toz bulutu daha kolay ateşlenecektir. Nem Miktarının Patlamaya Etkisi Tozdaki nem miktarı, ateşleme olasılığını ve patlamanın devamını etkileyecektir. Nem miktarı artınca ateşleme enerjisi de artacağından patlama şiddeti azalacaktır. Toz içerisinde yanabilir çözücünün bulunması, ters bir etki yaratarak ateşleme enerjisini düşürmekte ve patlama şiddetini artırmaktadır. Ateşleme Kaynakları ve Toz Bulutlarının Ateşleme Sıcaklıkları Toz patlamasının gerçekleşmesi için bir ateşleme kaynağının bulunması şarttır. Ateşleme kaynağının büyüklüğü, toz patlamasının şiddetini belirleyen en önemli faktördür. Şekil-10.5 Toz bulutları ile ateşleme sıcaklıkları Ateşleme kaynağında ark oluşturabilecek hatalı elektrik tesisatı, elektrik motorları, kaynak işlemleri, sürtünmenin veya metalik parçaların neden olduğu kıvılcımlar, aşırı ısınan yataklar, statik elektriklenme, açık alevler, aşırı ısınan ampuller, kurutucular, sürekli sıcak yüzeyler gibi olumsuzluklardan kaçınılmalıdır. Özetle, toz patlamasında bir ateşleme enerjisine gereksinim vardır. Benzer şekilde, farklı malzemeler için ateşleme sıcaklıklarının bilinmesinde yarar vardır. Böylece işleme sırasında ateşleme sıcaklığına göre gerekli önlemlerin alınması daha kolay olacaktır. Endüstride kullanılan tozların çoğu yanabilir özelliktedir. Bir ateşleme kaynağı ateşlendiğinde, havada asılı haldeki yanabilir toz yoğunluğu, alevin yayılması için yeterli ise patlama oluşacaktır. Toz patlamasına ilişkin, risk ve hasar kavramlarına sıkça rastlanır. Bazı durumlarda birbirleri yerine kullanılsalar da gerçekte faklı anlamları vardır. Hasar, zarar ve/veya yaralanmaya neden olan potansiyel olarak tanımlanır. Risk ise, olayın oluşu ile ilgili frekans veya hasara neden olan şartların çarpımıyla elde edilen bir olasılık ürünüdür. Toz bulutlarında patlama riskinin tanımlanması, sistematik yaklaşım açısından önemlidir. Ayrıca patlama sonucunda karşılaşılacak durumlar için alınacak emniyet tedbirlerinde, aşağıdaki noktalara özen gösterilmelidir. Tozun patlama karakteristiklerinin iyi tanımlanması, Yanabilir tozların bulunacağı noktaların belirlenmesi, Normal ve özel şartlar altında potansiyel ateşleme kaynaklarının tanımlanması, Toz patlamalarının ortadan kaldırılması ve/veya azaltılması için uygun tesis tasarımı, kişi ve ekipmanın korunması şarttır. Toz Patlamasını Önlemede Ateşleme Kaynaklarının Kontrolü 1. Uygun elektrik tesisatı ve sargı metotları kullanılmalıdır. 2. Statik elektrik ile birlikte topraklama kontrol altında tutulmalıdır. 3. Sigara içimi açık alanlarda, ateşler ve kıvılcımlar kontrol altında tutulmalıdır. 4. Mekaniksel kıvılcımlar ve sürtünme kontrol edilmelidir.

6 İşlem sırasında ateşlemeye neden olabilecek yabancı maddeler ayıklanmış olmalıdır. 6. Isınan ve ısıtıcı yüzeyler toz yığınlarından ayrı tutulmalıdır. 7. Üretimde kullanılan ekipmanın bakımına özen gösterilmelidir. Toz patlamasının oluşmasında tüm faktörlerle birlikte tanecik çapının etkisi de oldukça büyüktür. Tanecik çapının düşmesi ortamda oluşacak basıncı belirgin şekilde artıracaktır. Şekil-10.6 da görüleceği gibi, 495 g/m3 lük numune üzerine yapılan deneylerde tanecik çapı 400µ dan 50µ a düşürüldüğünde basınç artışı ve artış miktarında etkili büyüme görülmüştür. Şekil-10.6 Toz patlamasında tanecik çapının basınca etkisi Şekil-10.7 Toz patlamalarında temel nedenler Şekil-10.7 de toz patlamalarında ateşleme kaynaklarına ilişkin bir çalışma gösterilmiştir. Görüleceği üzere, patlamaların üçte birine mekaniksel yollarla ortaya çıkan kıvılcımlar sebep olmakta, yaklaşık % 8 i açık ateşten, % 9 sürtünmeden dolayı oluşmaktadır. Araştırmacı Billinge ye göre, endüstriyel sürtünmenin neden olduğu ateşleme için gerekli sürtünme kaynakları üç grupta ele alınabilir. Bunlar sırasıyla, Düşük enerji: 10 J (yaklaşık 500 g lık kütlenin 2 metre yükseklikte yarattığı enerji) Orta enerji: 1 KJ, (yaklaşık 25 kg lık kütlenin 4 metre yükseklikte yarattığı enerji) Yüksek enerji: 1 MJ, (örneğin yakıt tankerinin çarpışmasıyla ortaya çıkan enerji) Sürtünme ateşlemelerinde oluşan patlamaların % 50 si taneciklerin çarpışmalarından kaynaklanmaktadır. Yüzeyler temas ettiklerinde ve çarpıştıklarında sürtünme veya öğütülme, kıvılcımlara, sıcak noktalara neden olacaktır. Bunların her ikisi de, oluşan toz bulutu veya toz birikimlerine ateşleme kaynağı olacaktır. Temas anında toz sıkıştırılırsa, bazı toz tanecikleri düşük sürtünmede ateşlenerek sıcaklığı artırmakta ve sonuçta toz bulutunun ateşlenmesine neden olmaktadırlar.

7 311 Şekil-10.8 Toz patlamasından en çok etkilenen endüstri dalları Şekil-10.8 da, gıda, ağaç, kâğıt, metal, madencilik ve ilaç endüstrisini de içeren toz patlamasından etkilenen kuruluşlar özetlenmiştir. Çalışma şartlarına göre, toz patlaması olayının, sanayinin her dalında görülebileceği açıktır. Ayrıca, beklenmedik bir anda çok ani oluşan özel durumlar da patlamaya yol açabilir. Daha sonra, mevcut durum kayıt altına alınarak toz patlaması risk bölgelerine ilave edilir. TABLO-10.1 Toz ortamları ve sıcaklık sınıfları Bugüne kadar karşılaşılan toz patlamasının en çok görüldüğü tesisler Tablo-10.2 de, en çok hangi endüstri dallarına ait işlemlerde görüldüğü ise Tablo-10.3 de özetlenmiştir. TABLO-10.2 Toz patlaması görülen tesisler

8 312 TABLO-10.3 Toz patlamasının oluştuğu ortam ve karakteristikler TABLO-10.4 Gaz ortamlarında sınıflandırma Toz Kontrol Noktaları Havada patlayıcı toz yoğunluğu oluşmadıkça patlama tehlikesi olmayacağından, çalışma ortam havasına toz kaçırmamak ve birikmesini önlemek önemlidir. İstenmeyen ürün olarak tanımlanan tozun üretildiği herhangi bir işlemde, toz miktarının mümkün olduğunca düşük değerlerde olması gerekir Toz Patlamasının Oluşması İçin Gerekli Şartlar Toz patlamasının oluşabilmesi için aşağıda açıklanan altı farklı şarttan birisinin oluşması yeterlidir. 1. Tozun yanabilir olması gerekir. Bu nedenle toz patlamasının ilk aşamasında tozun bulut haline dönüştüğü ve yanıp yanmayacağı belirlenmelidir. Tozun yanabilmesi yapılacak testlerle belirlenebilir. 2. Hava ortamında toz bulunmalıdır. Tozun aniden alevlenip yanması tanecik yüzeyi ile oksitleyicinin, havadaki oksijen ile yakın temasını gerektirir. Çünkü birçok tozun yanmayı desteklemesi için yeterince oksijen olmayabilir. Tanecik etrafında oksijen bulunmaması oldukça zayıf yanmaya neden olur. 3. Toz yoğunluğu patlama sınırları içinde olmalıdır. Toz bulutuna ait yoğunluk, minimum patlama yoğunluğunun altında ise patlama oluşmaz. Bunun sebebi ise, tanecikler arasındaki boşluğun oldukça büyük olmasından dolayı yanan tanecikden diğer tanecike enerji aktarımın oldukça zor olması şeklinde gösterilir. Yüksek toz yoğunluklarında, tanecik yüzeyinde yetersiz oksijen olacağından patlamanın şiddeti düşecektir. 4. Toz içerisinde bulunan tanecik boyutunun alev yayma kapasitesine sahip olması gerekir. Toz tanecikleri küçüldükçe oksidasyon için gerekli toplam alan büyüyeceğinden toz bulutunun ateşlenmeye karşı hassasiyeti ve patlamanın şiddeti düşecektir.

9 Toz bulutunun bulunduğu ortamın yanmayı desteklemesi gerekir. Toz bulutunun patlaması için ortamda yeterince oksitleyicinin bulunması gerekir. Uygulamada, havadaki oksijen en çok görülen oksitleyicidir. Diğer oksitleyiciler ise klor, azot oksit, azot-tetra-oksit olabilir. Oksitleyici yoğunluğu için sınır değer laboratuar testleriyle belirlenebilir. 6. Alev yayılımını başlatmak için yeterli enerjiye sahip ateşleme kaynağı bulunmalıdır. Toz taşıma ve/veya işleme tesislerinde toz patlamasının ana nedeni ateşleme kaynağıdır. Bunlara ek olarak kaynak, kesme, ısıtma, mekaniksel arızaların neden olduğu kıvılcımlar, mekaniksel çarpışmaların neden olduğu kıvılcımlar, alevler, yanan malzemeler, elektriksel kıvılcımlar da gösterilebilir Tozların Patlama Değerleri Riskin derecesi genelde toz türüne ve uygulanan yönteme bağlıdır. Yeni Zelanda tarafından geliştirilen DSIR patlama indeksinde arası değerler kullanılmıştır. 0, patlama riskinin olmadığı, 100 ise çok ciddi patlama riskinin bulunduğu durumları tanımlamaktadır. Düzenlenen risk dağılımı, daha sonra kendi içinde zayıf, orta şiddette, kuvvetli veya şiddetli olmak üzere, alt sınıflara ayrılmaktadır. Şekil-10.9 Patlama indeksine göre patlama risk değerleri Patlama Tahliye Noktaları Patlama tahliye noktaları, toz geçirmez ve aşınmaya direnç gösterecek şekilde yeterli mukavemete sahip olmalıdırlar. Ayrıca potansiyel ateşleme kaynağına en yakın noktaya yerleştirilmelerinde yarar vardır. Açık havalandırmalar en etkin kullanım şekilleri olmakla birlikte, ürünün korunması, meteoroloji ve atmosfere toz atımından dolayı, uygulamada sorun yaratabileceği için, diğer tedbirlerden yararlanılır. Patlama Panelleri ve Kapakları Değişik türde malzemelerden yapılırlar. Dikkat edilecek en önemli nokta, tesis içindeki basınca karşı göstereceği direnç ve artan basınçla malzemenin patlamasıdır. Diğer önemli noktalar ise, ateşe ve meteorolojik değişimlere karşı gösterecekleri dirençtir. Şekil Basınç düşürülmesinde kullanılan merkezi yırtılmış diskin şematik gösterimi Kullanılan malzemeler su geçirmez kâğıt, kahverengi ambalaj kâğıdı, cilalı bez, polietilen levha, selüloz, metal folyo ve kauçuk şeklindedir. Basıncın düşürülmesi, disk ortasına açılacak delikle sağlanabilir (Şekil-10.10). Patlama Kapıları Hafif menteşeli kapılar açık havalandırmalar kadar etkindir. Çok hızlı devreye girebilmeleri için ataletlerinin dolayısıyla ağırlıklarının oldukça küçük tutulmasında yarar vardır. Çalışma şartlarına göre farklılık göstermekle birlikte, 10 kg/m2 sınır değer olarak kabul edilmiştir. Diğer tip kapılarda mıknatıs, yay ve ince yaprak metallerden yararlanılabilir. Patlama anında çevreye çok büyük hasar verecekleri düşünülerek bu tip kapıların tesise bağlanarak çalışma ortamına fırlamaları önlenebilir.

10 Toz Patlamalarının Önlenmesi ve Korunması 314 Önleme Yolları Tesiste yanabilir ortamların önceden belirlenmesi gerekir. Tüm ekipmanların birer ateşleme kaynağı olabilecekleri düşüncesiyle, işlemlerin baştan belirlenmesinde yarar vardır (sürtünme, elektrostatik, sürekli ısıtma vb.) Ayrıca toz bulutu ateşleme yüzdelerinin analizi gerekeceğinden toz patlama testleri de yapılmalıdır. Korunma Yolları Toz patlamasının oluşması durumunda, çalışanların ve çevrede yaşayanların patlamaya karşı korunmaları sağlanmalıdır. Bunun için alınması gereken önlemler aşağıda verilmiştir: 1. Patlayıcı toz bulutunun oluşabileceği noktalar belirlenip tanıtılmalıdır. 2. Laboratuar deneyleriyle patlamanın ciddiyeti belirlenmelidir. 3. Mevcut yasalara uygun patlama sistemleri tasarlanmalıdır. 4. Patlama sonrası ortaya çıkacak ürünlerin emniyetli ortama atılabilmesi için gereken önlemler alınmalıdır. 5. Taşıyıcı faz olarak hava yerine azot gazı kullanımı sağlanmalıdır. 6. Silolarda sızdırmazlık işlemlerinde azot gazından yararlanmalıdır. 7. Toz yayılımını önlemek için silolarda siklonlardan yararlanılmalıdır. 8. Tanecik boyutu kontrol altında tutulmalıdır. 9. Silo ve torba filtrelerde elektrostatik problemler azaltılmalıdır. 10. Silo ve tesisattaki nem miktarı kontrol altında tutulmalıdır. 11. Sürtünme ile ortaya çıkabilecek ısının sebep olacağı patlamayı önlemek için düşük kütlesel debilerde çalışılmalıdır. 12. Silolarda biriktirilen tozların oluşturabileceği elektriksel alanların gözlenmelidir. 13. Silolar arasına patlama yalıtım valfleri yerleştirilerek, patlamanın silolar arasında yayılımı önlenmelidir. 14. Toz yoğunluğu patlama yoğunluğunun altında tutulmalıdır. 15. Taşıma hatlarında, patlama blok tasarımı yapılarak denenmelidir. 16. İşlemlerde kullanılan ekipman veya havalandırma sistemlerinden kaynaklanan olası toz kaçakları azaltılmalıdır. 17. Toz toplama filtreleri kullanılmalıdır. 18. Toz birikimini azaltacak yüzeyler tercih edilmeli ve temizleme aygıtları kullanılmalıdır. 19. Tesiste görülmesi zor olan kör noktalar belirlenmelidir. 20. Belli aralıklarda açık ve gizli noktalardaki artıklar kontrol edilmelidir. 21. Toz artıklarının belli süreler içinde temizlenmelidir. 22. Ateşleme kaynaklarının bulunması durumunda toz bulutu yaratmayacak temizleme metotlarından yararlanmak gerekir. 23. Toz toplamada sadece vakumlu toplayıcılar kullanılmalıdır. 24. Emniyet valfleri toz patlama riski olan noktalardan uzağa monte edilmelidir. Toz patlamasından korunma ve önlemede çeşitli önlemler yaratılabilir. Çalışma ortamı ve ürün ve/veya ürünler önceden bilindiğine göre, ortamda oluşan tozlarla ilgili ön araştırma ve analizler patlama, dolayısıyla yanmanın önlenmesinde yararlı olacaktır. Toz numunesi alınarak, toz patlamasına ait patlama sınırları, maksimum patlama basıncı ve artış değeri, minimum ateşleme enerjisi, oksijenin yoğunluk sınırı ve ateşleme sıcaklığı belirlenebilir. Tüm önlemlerin alınmasına rağmen, yine de patlama önlenemeyebilir. Bu durumda toz patlamasının neden olabileceği hasar ve tehlikelerin azaltılması için aşağıdaki önerilere uyulması uygun olacaktır. Riskin ayrılması sağlanmalıdır. (mesafe ile izole yapılmasında yarar vardır) Riskin ayrışması gerekir. (İzolasyonda bariyer kullanılmalıdır) Bina, oda ve alanda parlama önleyici alev tutucu kullanılmalıdır. Tüm ekipmanlarda basınç emniyet valfi kullanılmalıdır. Patlama koruyucu sistemler kullanılmalıdır. Püskürtme ve sönümleme sistemleri kullanılmalıdır

11 ATEX Tanımı ve Yönergeleri ATEX ve Yönergeleri Nedir? ATEX, potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak amacıyla üretilen ekipman ve koruyucu sistemler olarak bilinmektedir. ATEX kelimesi, Fransızca "ATmosphere EXposible" kelimelerinin ilk heceleri kullanılarak meydana getirilmiştir. ATEX talimatları ise, ex proof diye adlandırılan, patlayıcı ortamlarda kullanılan elektriksel ekipmanlara uygulanacak teknik zorunluluklar şeklinde, yeni yaklaşımları içeren kurallar sistemidir. ATEX talimatı, şaşırtıcı bir şekilde denizaşırı sabit platformlar, petrokimya tesisleri, maden ocakları ve potansiyel patlayıcı ortamların bulunduğu diğer alanları da içeren çok geniş bir yelpazeye yayılmış ekipmanların kullanımını kapsar. Bu tür ekipmanlar için Avrupa pazarının 3 milyar Euro' ya ulaştığı tahmin edilmektedir. ATEX Yönergeleri Toz patlamasıyla ilgili ülkemizde herhangi bir standart şu ana kadar hazırlanmamıştır. Ancak İşçi Sağlığı ve İş Tüzüğünün ilgili maddelerinde, her tür patlama ve bunlardan korunma yollarından söz edilmektedir. Avrupa Birliğine giriş çalışmalarının son aşamalara gelinmesiyle, ABD de kullanılan ATEX (Atmosphere Exposible Patlayıcı Ortam) Yönergesine (94/9/EC) uyulmasında yarar olacaktır. Yönerge, mekanik ekipmanlar ile elektrikli ekipmanları kapsamaktadır. ATEX Yönergesi ve sunduğu talimatlar den itibaren uygulamaya konulmuştur. Bu yönergede, patlayıcı ortamlara ait bölgeler ve ürünler için sınıflamalar tanımlanarak, bu ortamlarda kullanılacak ürünlerde CE sertifikasına uygunluk gerekli görülmüştür. Bu aşamada ise, her ürün için kullanım kılavuzu verilmesi şartı konulmuştur. Yönergede sunulan talimatlar ilk defa tozlu ortamlardan çıkarılarak kapsam içine alınmış, toz koruma, gaz koruma talimatlarına göre, bölge ve kullanılacak ürünler esas alınarak sınıflara ayrılmıştır. ATEX talimatındaki gerekli koşulları yerine getiren, CE markası sahibi üretici firmalar ex proof ürünlerini Avrupa'nın her yerinde ek bir yükümlülüğe tabi olmadan rahatlıkla satabilirler. Bu durum, 450 milyonluk bir insan topluluğunu içeren dünyanın en büyük ortak pazarına ulaşmak anlamına gelmektedir. ATEX 100a (1994) ve ATEX 118a (1999) patlayıcı atmosferi, ateşleme oluştuktan sonra, yanmanın tüm yanmayan karışıma yayılması şartıyla gaz, buharlar, dumanlar veya tozlar şeklinde yanabilir maddelerin atmosferik şartlar altında hava ile karışımıdır şeklinde tanımlamaktadır. ATEX talimatları ATEX 137 ve ATEX 95 olmak üzere iki grupta ele alınır. ATEX 137, bu dizide işçi koruma direktiflerini, ATEX 95 imalatçı tarafından yapılması gerekenler için verilen direktifleri içermektedir. ATEX 137 e göre tesis kuran imalatçılar, bölge tarifi, sıcaklık sınıfı, patlama grubu, çevre sıcaklığı tanımlarını, ATEX 95 e göre ise; cihaz sınıflaması, sıcaklık sınıfı, patlama grubu ve çevre sıcaklığını tanımlamalıdırlar. ATEX 137 patlayıcı ortamlarda risk altında olan işçilerin korunması için hazırlanmıştır. Silolar, un değirmenleri, ağaç tozları, süt tozları ve bunların taşıma alanları bu grup içindedir. ATEX e göre, tehlikeli yerler ve patlayıcı ortamın oluşma sıklığı ve söz konusu ortamın devam etmesi esas alınarak bazı risk bölgeleri belirlenmiştir. Bunlar, patlamaya sebep olacak oluşumlar, elektrik kaynaklı patlamalar, imalat sırasında oluşan kıvılcım veya ark, çalışma sırasında oluşan ısı, (Mekaniksel patlama ve kıvılcım, sürtünme ve sıkışmanın neden olacağı ısı artışı) ile açık ateş veya alev, her tür fren sistemi, yanıcı malzemeler gibi patlamaya neden olabilecek diğer kaynaklar şeklinde sınıflandırılabilir. ATEX e göre; Bölge ve Kategori tanımında Bölge 0 Kategori 1, Bölge 1 Kategori 2, Bölge 2 Kategori 3 ifadeleri kullanılır. Bunlara en çok rastlanan ortamlar sırasıyla, kimyasal ürün imalatçıları, tank imalat ve kuruluşları, rafineriler, atık arıtma tesisleri, güç istasyonları, boya fabrikaları olarak özetlenebilir. Yine ATEX e göre, toz içeren patlayıcı ortamlara örnek olarak, madenler, kimyasal fabrikalar, enerji santralleri, boya ve çimento fabrikaları, un değirmenleri gösterilebilir. Tozlar için bölge tanımı ise; Bölge 20, Bölge 21 ve Bölge 22 şeklinde ifade edilmektedir. ATEX e göre kullanılacak ekipmanlar için, grup M1 uygunluk kategorisi, grup M2 uygunluk kategorisi gibi Uygunluk Kategorileri hazırlanmıştır. Kullanılacak ekipmanın ATEX e uygun olduğunu gösteren etiket ile donatılması şattır. Etiketle birlikte güvenlik, montaj, kullanım talimatlarıyla, servis ve acil durum bakım onarım bilgisi, eğitim talimatları, elektrik ve basınç bilgileri, sıcaklık ve diğer sınır değerler, kullanım bilgileri, sistem koruyucuları ile birlikte güvenlik uyarıları da verilmelidir.

12 316 Patlayıcı Ortamlar ve Sınıflandırmalar ATEX yönetmeliği ve EN standardı kapsamında muhtemel patlayıcı ortamda çalışan ekipmanlar grup ve kategorilere ayrılmaktadır. TABLO-10.5 Ekipman grupları Grup I Madenler (Grizu ve Yanıcı Tozlar) Grup II Maden Dışı Ortamlar Kategori M1 Kategori M2 Kategori 1 Kategori 2 Kategori 1 G (Gaz) D (Toz) G (Gaz) G (Toz) D (Gaz) D (Toz) Patlayıcı ortam mevcudiyetinde çalışmaya devam eden ve çok yüksek seviyede korumaya haiz ekipmanlar. Patlayıcı ortam mevcudiyetinde durdurulan ve çok yüksek seviyede korumaya haiz ekipmanlar. Patlayıcı ortam mevcudiyetinde çalışmaya devam eden ve çok yüksek seviyede korumaya haiz ekipmanlar. Yüksek seviyede korumaya haiz ekipmanlar. Normal seviyede korumaya haiz ekipmanlar. Burada kafa karıştıran bir konu, patlayıcı ortam ve makinanın kodlamalarının farklı olmasıdır. ATEX 137 yönetmeliği patlayıcı ortamın bulunma sıklığı ve süresine bağlı olarak çalışma ortamını farklı bölgelere(zone) ayırmıştır. Maden dışı uygulamalar için ATEX 95 yönetmeliğinde verilen grup ve kategorilerine göre farklı bölgelerde çalışabilecek ekipmanlar aşağıda özetlenmiştir; TABLO-10.6 ATEX 95 yönetmeliğinde verilen grup ve kategorilerine göre farklı bölgelerde çalışabilecek ekipmanlar Bölge Ekipman Kategorisi Ortam Açıklaması (Minimum Gerekli) Zone 0 Kategori 1G Uzun süreli patlayıcı GAZ ortamı Zone 1 Kategori 2G Ara-sıra patlayıcı GAZ ortamı Zone 2 Kategori 3G Çok az veya olağan dışı patlayıcı GAZ ortamı Zone 20 Kategori 1D Uzun süreli patlayıcı TOZ ortamı Zone 21 Kategori 2D Ara-sıra patlayıcı TOZ ortamı Zone 22 Kategori 3D Çok az veya olağan dışı patlayıcı TOZ ortamı 10.3 HAVALANDIRMA TASARIM PARAMETRELERİ Üretim süreçleri Egzoz hava sistemi-yerel çekme sistemi Bina tasarımında iklimlendirme gerekleri (Sızdırmazlık, tesis aerodinamiği, vb.) Temizlik gereksinimleri Ortam hava şartları Isı salınımları Tesis etrafındaki arazi Kirletici salınımları Şartnameler Kaynak Özellikleri Yerleşim Her bir maruziyet kaynağının bağıl katkısı Her bir katılımcının özelliği Ortam havasının özellikleri Kirletici kaynağı ile işçilerin etkileşimi İş pratikleri Endüstriyel Havalandırmanın Ana Elemanları Endüstriyel havalandırma sistemleri aşağıdaki elemanlardan oluşur: Davlumbaz veya slot emici gibi bir hava girişi alanı Havayı bir ortamdan diğerine taşıyan kanallar Hava temizleme cihazı

13 317 Kirlenmiş iç ortam havasını uzaklaştıran fanlar. Şekil Endüstriyel havalandırma sistemi 10.4 ENDÜSTRİYEL HAVALANDIRMA SİSTEM TİPLERİ Besleme Sistemleri Amaç: Tesiste konforlu bir ortam oluşturmak, örnek olarak iklimlendirme sistemi Tesisten atılan havayı değiştirmek, örnek olarak yer değiştirmeli sistem Elemanları Hava giriş kısmı Filtreler Isıtma ve/veya soğutma cihazları Fan Kanallar İşyeri içinde hava dağıtımı için menfezler/difüzörler Egzoz Sistemleri Amaç: Bir egzoz havalandırma sistemi işyeri havasını ve havadaki asılı olan kirleticileri uzaklaştırır. Egzoz sistemi iş alanının tamamını egzoz edebilir veya kirletici kaynağının yakınına yerleştirilerek yerel emiş yapılabilir. Egzoz sistemi tipleri: Seyreltme (genel egzoz) sistemi Yerel egzoz sistemi 10.5 GENEL EGZOZ SİSTEMLERİ Seyreltme (Dilution) Yöntemi Seyreltme yöntemi, bir binada taze hava ve egzoz yardımıyla iç ortamdaki hava kirliliğinin azaltılması yöntemidir. Endüstriyel ortamlarda yaygın olarak kullanılır. Genel seyreltme havalandırma tipleri ikiye ayrılır: 1.tip seyreltme havalandırması: Potansiyel hava sağlık tehlikeleri, yangın ve patlayıcı koşulları, koku ve tahriş edici kirleticilerin kontrolü amacıyla kirlenmemiş hava ile kirlenmiş havanın seyreltilmesidir. Aynı zamanda, bu sızdırmaz bir bina içinde oluşan buhar, gaz ve tanecikler olarak taşınan kirleticilerin kontrolünü içerir.

14 318 Sağlık tehlikesi kontrolünde lokal egzoz havalandırmasında olduğu gibi tatmin edici değildir. 2. tip seyreltme havalandırması: Sıcak endüstriyel ortamlarda bulunan kapalı atmosferik koşulların kontrol edilmesidir. Amacı işçilerin rahatsızlıklarını gidermek veya yaralanmalarını önlemektir YEREL EGZOZ SİSTEMLERİ (YES) Yerel egzoz sisteminin hedefi, kirleticileri üretildiği kaynağında yakalayıp uzaklaştırmaktır. Avantajları: Genel egzoz sistemleri ile karşılaştırıldığında daha verimlidir. Yüksek debi gerektiren genel egzoz sistemleri ile karşılaştırıldığında yerel egzoz sistemlerinde daha küçük egzoz debileri gerekir. Daha küçük akış debileri temizleme ekipmanlarının maliyetlerini de düşürür. Yerel havalandırma şu durumlar için uygundur: Salınım kaynağı bağıl olarak yüksek tehlikeli maddeler içeriyorsa; Yayılan malzemeler birincil olarak büyük çaplı parçacıklardır (çökelme yaparlar); Salınım oranları zamanla değişiyorsa; Salınım kaynakları noktasal kaynakları kapsıyorsa; Çalışanlar salınım kaynağının hemen yakınında çalışıyorlarsa; Fabrika sert bir iklimde bulunuyorsa ve Hava değişim sayısının minimum olması gerekiyorsa. Tipik bir yerel havalandırma sistemi beş kısımdan oluşur: Fanlar Emiş ağızları Kanallar Hava temizleyiciler Bacalar Şekil Davlumbaz, kanal, hava yıkayıcı fan ve bacadan oluşan tipik bir yerel egzoz havalandırma sistemi Yerel egzoz havalandırma, kirleticinin işyeri havasına dağılmasını önlemek için, yayılan kirleticiyi kaynağında veya yakınında yakalamak için tasarlanmıştır. Bir havalandırma sistemi için doğru fanı seçmek için bu bilgilerin bilinmesi gerekir: Taşınacak hava hacmi; Fan statik basıncı; Tipi ve havadaki kirletici derişikliği (bu fan tipi ve inşaat malzemeleri etkilediğinden) ve Sınırlayıcı bir faktör olarak gürültünün önemi,

15 319 Davlumbaz, içindekileri emer ya da bir salınım kaynağı oluşturulan kirleticileri alır. Alın hız basınç ve alın giriş kayıplarını (örneğin, yuva ve kanal giriş kayıpları) için kanal statik basıncına dönüştürür. Bir havalandırma sistemi tasarımındaki dikkat edilmesi gereken parametreler; hacimsel debi, sıcaklık, nem ve hava kalitesidir. Seçilen ekipmanlar düzgün boyutta olmalıdır ve şunları kapsamalıdır: Dış hava ağızları veya kanallar Filtreleri Besleme fanlar ve hava besleme sistemleri Isıtma ve soğutma bobinleri Nem kontrol ekipmanları Besleme kanalları Dağıtım kanalları, kutular, plenumlar Damperler Dönüş hava plenumları Egzoz havası debileri Dönüş fanları Kontrol cihazları 10.7 ENDÜSTRİYEL HAVALANDIRMA YÖNTEMLERİ Endüstriyel ortamlarda kullanılan mekanik havalandırma sistemleri iki gruba ayrılır: 1. Seyreltme (ya da genel) havalandırmada temiz, bozulmamış hava ile kirli hava karıştırılarak kirletici derişikliği azaltılır. 2. Yerel egzoz havalandırması, kaynağında ya da çok yakın yerde kirleri yakalar ve bunların dışarıya atar Genel Olarak Havalandırma Sisteminin Kısıtlılıkları Sistem uzun yıllar çalıştığında bozulur çünkü kirler sistemde ve özellikle filtrelerde birikinti yapar. Sürekli bakım gereklidir. Düzenli ve planlı bakım işlemi problemlerin erken teşhisini ve doğru ölçümlerle desteklenmesini gerektirir. Havalandırma sisteminin verimli olarak çalışmaya devam edebilmesi için değişikliklerin yalnızca kaliteli personel tarafından yapılması gerekir. Aşağıdaki örnek sistemdeki değişiklerin sistem çalışmasını nasıl etkilediğini göstermektedir (Şekil-10.13). Şekil Sistem değişikliğinin etkisi Bir davlumbaz ve kol mevcut bir kanala eklenir. Yerel egzoz havalandırması, egzoz fanına daha uzaktaki yerlerden hava akışını azaltacak şekilde sistem içine hava emer. Yine, hava akımının tüm etkilenecektir. Sonuç olarak sistem daha hızlı bir şekilde yüklenecek ve diğer davlumbazlarda kirleri uzaklaştırmak için hava akışları yeterli olmayacaktır.

16 Taze Hava Girişi İle İlgili Bilinmesi Gerekenler Yerel havalandırma sisteminin önemli ve bazen gözden kaçan yönü, işyerinden atılan havayı karşılamak için yeterli miktarda dış hava sağlamak gerekliliktir. Büyük hava hacimleri egzoz edildiği zaman yeterince taze hava temin edilmezse, işyeri havasında negatif basınç oluşur. İşyerinde negatif basınç oluşması havalandırma sistemi direncini arttırarak daha az hava taşınmasına neden olur. Boşaltılan hava miktarını dengelemek için, kapı veya pencere veya diğer küçük açıklıklardan sızıntı yoluyla hava bina içine girmektedir. Sonuçta işçiler kışın soğuk havaya maruz olabilir ve ek ısıtma masrafları oluşabilir. Eğer bina kapılarının kapatılmasında bir zorluk varsa bu binanın aşırı negatif basınç altında olup olmadığını anlamak için basit bir yöntemdir. Dışarıdan temiz, kirlenmemiş hava getirmek için egzoz fanlarının bulunduğu yerin uzağında bir ayrı emme fanı kullanılmalıdır. Gerektiğinde bu temiz hava ve kışın ısıtmalı ya da yaz için soğutulmuş olmalıdır İşyerleri İçin En Uygun Havalandırma Sistemi Nasıl Belirlenir? Düzgün tasarlanmış bütün endüstriyel havalandırma sistemleri, işçileri uzun süreli koruyabilmesi gerekir. Aşağıdaki tabloda seyreltme ve yerel egzoz havalandırması karşılaştırılmıştır. TABLO-10.1 Endüstriyel havalandırma sistemlerinin karşılaştırılması Seyreltme Havalandırması Yerel Egzoz Havalandırması Avantajları Dezavantajları Avantajları Dezavantajları Genellikle düşük ekipman Kirleticileri tamamen uzaklaştıramaz Kirleticileri kaynağında yakalar Tasarım, tesis ve ekipman ve tesis maliyeti ve işyerinden uzaklaştırır maliyeti yüksektir Daha az bakım gerektirir. Yüksek derece zehirli kimyasallar Son derece zehirli hava Düzenli temizlik, muayene ve için uygun değildir. kimyasalları için tek seçenek. bakım gerektirir Düşük zehirli kimyasallar küçük miktarlarda için etkin kontrol Tozlar, metal dumanları veya büyük miktarlarda gazlar veya buharlar için etkisizdir Tozlar ve metal dumanları dâhil çok çeşitli kirleticiler için kullanılabilir Yanıcı veya parlayıcı gaz veya buharlar için etkin kontrol Mobil ya da dağılmış kirletici kaynaklar için en iyi havalandırma Büyük miktarda ısıtılmış veya soğutulmuş şartlandırılmış hava gerektirir Gazlar veya buharlar veya düzensiz salınımlarının değişken taşıma yükleri için etkisiz. Daha küçük egzoz miktarı için daha az taze hava gerektirir Taze havayı ısıtmak veya soğutmak için daha az enerji maliyeti oluşturur 10.8 SEYRELTME HAVALANDIRMASI (GENEL HAVALANDIRMA) Seyreltme ya da "genel" havalandırma, bir alan veya binadan büyük miktarda hava emip taze hava besleme işlemidir. Genellikle bir oda ya da bir bina duvarına veya çatısına yerleştirilmiş büyük egzoz fanlar içerir. Seyreltme havalandırması, tüm işyerini havalandırmak suretiyle bir işyerinde üretilen kirleticileri kontrol eder. Genel havalandırma kullanımında bir dereceye kadar, kirleticiler tüm işyeri boyunca dağıtır ve bu nedenle kirlilik kaynağı insanları etkileyebilir. Egzoz fanı, kirliliğe maruz kalan işçilerin bulunduğu yere yakın yerleştirilir ve kirli hava daha uzaktaki işçinin solunum bölgesinden çekilirse taze hava işçinin arkasından çekiliyor ise seyreltme havalandırması daha verimli hale getirilebilir. İyi ve kötü seyreltme havalandırma tasarım örnekleri için Şekil ve Şekil e bakınız. Kimyasal kirleticilerin kontrol etmek için kullanıldığında, seyreltme yalnızca aşağıdaki durumlarda ile sınırlı olmalıdır: Üretilen kirleticilerin miktarları çok yüksek değildir, Zehirlilik oranları nispeten orta seviyede, İşçiler görevlerini kirlilik kaynağının hemen yakınında yürütmüyor ise. Kimyasal maddelerin kontrolünde genel havalandırma işlemi tavsiye edilmez, ancak derişikliği milyonda 100 parçacıktan daha az olan çözücüler (solvent) için kabul edilebilir.

17 321 a) b) c) d) Şekil Tavsiye edilen seyreltme tipi havalandırma örnekleri (a, b.c,d) Şekil Tavsiye edilmeyen seyreltme tipi havalandırma örneği Seyreltme Tipi Havalandırmanın Kısıtlılıkları İşçilerin korunması için bir yöntem olarak bu seyreltme havalandırmasında şunları dikkate almak gerekir: Kirleri tamamen uzaklaştırmak mümkün değildir. Yüksek derecede zehirli kimyasallar için kullanılamaz. Toz ya da metal dumanlarında, büyük miktarlardaki gaz veya buharlar için etkili değildir. Büyük miktarda ısıtılmış veya soğutulmuş taze hava gerektirir. Düzensiz gazlar veya buhar salınımlarında veya değişken taşıma yüklerinde etkili değildir. Normal "kat" ya da "masa" fanları da bazen havalandırma yöntemi olarak kullanılır, ancak bu fanlar genellikle etkin bir kontrol olmadan çalışma alanı çevresinde kirleticileri uzaklaştırırlar. Açılan kapı veya pencere seyreltme havalandırma olarak kullanılabilir, ancak hava hareketi kontrollü olmadığı için yine bu yöntem güvenilir değildir.

18 322 Genel bir not olarak, seyreltme havalandırması büyük ölçüde "hacimsel" akış debisine bağlı olup havaya giren kirletici arttıkça verimlilik için taze işlenmiş hava oda havasına karıştırılır. Seyreltme havalandırması: Bir ortama büyük miktarda hava gönderilerek ortamda sıcaklık kontrolü için kullanılır. Hava şartlandırılmış veya geri dönüşümlü olabilir. Bir ortamda üretilen kirleticileri, yeterli miktarda dış hava ile karıştırarak, ortalama derişikliği emniyetli seviyeye düşürmek için kullanılır. Seyreltme havalandırması (genel egzoz havalandırma) şu durumlar için uygundur: Salınım kaynakları bağıl olarak tehlike seviyesi daha düşük malzemeler içerir (Tehlike seviyesi zehirlilik, dozaj oranı ve bireysel sorumluluk ile ilgilidir) Salınım kaynakları birincil olarak buhar veya gazlardır veya küçük solunabilir boyutta aerosollerdir (bir yere çökelmesi mümkün değildir) Salınımlar aynı boyutta ortaya çıkar Salınımlar geniş bir ortama yayılmıştır Ilıman iklim koşulları etkindir Isı, dış hava ile emilebilecek seviyededir Buharların derişiklikleri bir muhafaza içinde azaltılabilir Taşınabilir veya mobil salınım kaynakları kontrol edilebilir Genel egzoz havalandırması, kirleticilerin işyeri havası tarafından emilmesine izin verir, sonra derişikliklerinin müsaade edilebilir seviyeye düşürülmesi için seyreltilir (K i: Müsaade edilebilir iç hava derişikliği veya daha altı) Seyreltme sistemleri sıklıkla buharlaşan sıvıların kontrolü için kullanılır Seyreltme Havalandırması İçin Havalandırma Yükleri Birim hacim başına saatteki hava değişim sayısı genellikle seyreltme havalandırma yükünü ölçmek için bir yol olarak kullanılır. Hava değişim sayısı bir dakika veya bir saat içinde çalışma alanındaki tüm hacmin değiştirilmesi anlamına gelir. Aşağıdaki formül, hava değişim oranını belirlemek için kullanılabilir: (m 3 /h) (10.1) H d: Hava değişim sayısı (defa/saat= 1/h= h -1 ) (Tablo-6.9) V m: Ortamın toplam hacmi (m 3 ) Örnek olarak taban alanı 1200 m 2, yüksekliği 8 m olan bir işyerinde saatteki hava değişimi 8 alınırsa toplam debi: (m 3 /h) bulunur. Gerekli debisi için bazen havalandırma şartnameleri ve havalandırma tasarım standartları verilir. Örneğin, bir yanıcı depolama oda Amerikan OSHA şartnamelerine göre saatte altı hava değişimi gerekir. Kanada Ulusal Yapı Kodu (NBC) konutlarda, ısıtma sezonunda baca geri tepmesini önlemek için en az (0,5) hava değişimi sağlayabilen mekanik havalandırma sistemi gerektirir. Hava değişim sayısına bağlı seçim kriteri ısı ve/veya kokular gibi bazı tehlikelerin kontrolü için uygun bir ölçüt olmayabilir. Hava debisi, üretilen kirletici miktarına ve bu kirleticilerin (oda sadece boyutuna bağlı değil) zehirlilik sınıfına göre belirlenmelidir. Bu yöntemde ortamda meydana gelecek zararlı maddelerin (gazlar, buhar, toz, vb.) saatteki miktarına göre, saatteki gerekli hava debisi hesaplanır. Şu formülle bulunur: [m 3 /h] (10.2) SM: Zararlı maddelerin yayılım hızı [cm 3 /h veya mg/h] K i: Müsaade edilen iç hava derişikliği [cm 3 /m 3 veya mg/m 3 ] (Tablo-10.7) K d: Dış hava zararlı madde derişikliği (genelde 0 alınabilir) [cm 3 /m 3 veya mg/m 3 ]

19 323 Örnek: m 3 hacimli bir yeraltı garajının havalandırılması için gereken dış hava miktarını bulunuz. (Saatte hacmin havasına 3,5 m 3 CO/h ilave edilmektedir. Dış hava zararlı maddeleri K d=10 cm 3 /m 3 kabul edilecektir.) Çözüm: Tablo-10.7 den CO için K i=50 cm 3 /m 3 alınırsa, V = 3,5x10 6 /(50-10) = m 3 /h bulunur. TABLO-10.7 Maksimum iş yeri yoğunluğuna göre müsaade edilen kirletici madde miktarları Zararlı Madde Ki Zararlı Madde Ki cm 3 /m 3 [ppm] mg/m 3 cm 3 /m 3 [ppm] mg/m 3 Aseton (CH3-CO-CH3) Acrylnitril (CH:CH.CN) Amonyak (NH3) Eter Etilasetat Benzin Benzol (C6H6) Kurşun (Pb) Bütan (C4H10) Kloridrojen E 605 Karbondioksit (CO2) Karbonmonoksit (CO) Metanol (CH2 OH) NaOH Nikotin Ozon (O3) PH3 Propan (C3H8) Civa (Hg) Nitrik asit (HNO3) Sülfirik dioksit (SO3) Sülfirik asit (H2SO4) SH2 Terebantin CCl4 C(NO2 ) YEREL EGZOZ HAVALANDIRMASI Yerel egzoz sistemi, seyreltme havalandırma aksine, işyerine yayılmış olan kirlilikleri kaynağında veya yakınında yakalamak suretiyle hava kirleticileri kontrol etmek için kullanılır. Yerel egzoz genelde yüksek seviyede zehirli kirleticileri, işçi solunum bölgelerini ulaşmadan kontrol etmek için kullanılan çok daha etkili bir yoldur. Bu tip bir sistem genellikle aşağıdaki durumlarda tercih edilen kontrol yöntemidir: Hava kirletici ciddi sağlık riski oluşturmaktadır. Büyük miktarlarda toz veya duman üretilir. Soğuk havalarda havalandırma için artan ısıtma maliyetleri endişesi vardır. Salınım kaynakları sayısı azdır. Salınım kaynakları işçi nefes bölgelerine yakındır. Genel olarak bir yerel egzoz sistemi, ev tipi vakum süpürgeye benzer şekilde çalışır, hortumu kirlerin bulunduğu yere mümkün olduğunca yakındır Yerel Egzoz Havalandırması Elemanları Yerel bir egzoz sistemi altı temel unsura sahiptir: Bir davlumbaz veya açıklıkla kirleticileri kaynağında yakalar. Kanallar havadaki kimyasalları sisteme taşımak için kullanılır. Bir hava temizleme cihazı sisteminde hareket eden hava kirleticileri uzaklaştırır (her zaman gerekli değildir). Fanlar havayı sistem boyunca hareket ettirir ve dış ortama egzoz eder. Kirlenmiş hava bir baca üzerinden boşaltılır. Egzoz havası, taze hava ile değiştirilir Davlumbazlar ve Temel Tipleri Bir davlumbaz daha doğru tanımla yerel egzoz davlumbazı - kirlenmiş havanın havalandırma sistemi içine çekilme noktasıdır. Davlumbaz boyutları ve şekilleri belirli görevler veya durumlar için tasarlanmıştır. Davlumbaz alın kısmında ve iç kısımdaki hava hızı, kirleticileri yakalamak ya da taşımak için yeterli olmalıdır. Daha etkili olabilmesi için, davlumbaz yüzeyi kirletici kaynak civarına veya mümkün olduğunca kirlilik kaynağına yakın olarak yerleştirilmelidir.

20 Üç temel davlumbaz sınıfı mevcuttur: Kapsayıcı Alıcı Yakalayıcı 324 Kapsayıcı Davlumbaz Kapsayıcı davlumbazlar ya da "duman" davlumbazları, süreci veya bir noktada üretilen kirleticileri çevrelerler. Tamamen kapalı davlumbazlar (bütün taraflar kapalı), eldiven kutuları ve taşlama başlıklarıdır. Kısmen kapalı davlumbaz örnekleri, laboratuar davlumbazları veya boya sprey kabinleridir (iki veya üç tarafı kapalı). Kapsayıcı davlumbaz yaygın olarak tercih edilir (Şekil-10.16). Alıcı Davlumbaz Bu "alıcı" davlumbazlar bir kaynaktan çıkan salınımları belli bir başlangıç hızında yakalamak için tasarlanmıştır. Örneğin, kapak (kanopi) olarak adlandırılan bir tür davlumbaz, yükselen sıcak hava ve gazı emer (Şekil-10.17). Bir diğer kapak davlumbaz örneği bir eritme fırını üzerinde yerleştirilmiştir. Yakalayıcı Davlumbaz Bu yakalayıcı davlumbaz onu çevreleyen bir mesafe olmadan, salınım kaynağının bitişiğine yerleştirilir. Örnekler köşeli bir tankın üzerine yerleştirilmiş dikdörtgen bir davlumbaz (Şekil-10.18'da görüldüğü gibi) veya bir kaynak ya da taşlama masa tezgâhı (Şekil-10.19) veya el taşlama tezgâh için bir aşağı doğru bakan bir davlumbazdır (Şekil ). Şekil Kısmen kapsayıcı davlumbaz Şekil Alıcı davlumbaz Şekil Yakalayıcı davlumbaz Şekil Kaynak veya taşlama amaçlı yakalayıcı davlumbaz

21 325 Şekil El taşlaması için alttan emen davlumbaz Yakalama Hızının Anlamı Havalandırma sistemi kirleticileri, hava ile birlikte egzoz davlumbazının içine emerek uzaklaştırır ve işçi veya kaynaktan uzağa atar. Davlumbaz ağzında hava hızı kirleri davlumbaz ve kanala ulaştırmak için yakalayacak veya taşıyacak hızda olmalıdır. Gerekli hava hızına yakalama hızı adı verilir. Davlumbaz ve çevresi dışından herhangi bir hava hareketi hava davlumbazın içine akarak emişini etkileyebilir. Havalandırma sistemi bu sapmaların üstesinden gelmek için daha yüksek bir hava hızı gerektirir. Mümkün olduğunca, havalandırma sisteminin etkin çalışması için hava hareketini etkileyen diğer kaynakları en aza indirilmeli veya ortadan kaldırılmalıdır. Dış hava hareketinin yaygın kaynakları şunlardır: Özellikle sıcak süreçlerin veya ısı üreten faaliyetlerden termal hava akımları,. Taşlama, bant konveyör, vb gibi makine hareketi Sönümleme veya doldurma gibi malzeme hareketi Operatör hareketleri Oda hava akımları (genellikle minimum 0,25 m/s alınır ve daha yüksek olabilir) Hızlı hava hareketi noktasal (spot) soğutma ve ısıtma donanımlarından kaynaklanır Yakalama hızlarının çoğu yaklaşık 0,5 m/s civarındadır. Zar zor hissedilen yandan gelen hava hareketi 0,5 m/s kadardır. Bu bir davlumbazın kirletici maddeleri, diğer yönlerden gelen hava hareketlerinden etkilenmeden ne kadar yakaladığını görmek kolaydır (Şekil-10.21). Şekil Yakalama hızının rekabetçileri Davlumbaz Tasarımında Genel Kurallar Davlumbaz boyutu ve şekli, hava akımının büyüklüğü, konumu ve hızı tasarım konularında önemli bir rol oynamaktadır. Her tip davlumbazın da özel tasarım gereksinimleri vardır, ancak bazı genel ilkeler tüm davlumbazlar için geçerlidir: Davlumbaz tercihen kirlenme kaynağına mümkün olduğu kadar yakın yerleştirilmelidir, tercihen onu kapsamalıdır. Kaynağa daha yakın yerleştirmek, kirleri kontrol için daha az hava gerektirecektir. Gerekli olan hava debisi Şekil-10.22'de gösterildiği gibi bir kaynak uzaklığının karesi ile değişir.

22 326 Havanın yeterince kirletici yakalaması için kirletici kaynağından yeterli hız ile davlumbazın içine alınması gerekir. Hiçbir zaman operatör, kirletici madde kaynağı ile davlumbaz arasında kalacak şekilde yerleştirilmemelidir. Kirleticilerin doğal hareketi dikkate alınmalıdır. Örneğin davlumbaz, sıcak işlemlerde yükselen gazları ve ısıyı yakalamak için yukarıda yer almalıdır. Bir taşlama veya ağaç doğrama makinesinde uçan talaşları yakalamak için kısmi kapsayıcı davlumbaz ile donatılmış olmalıdır. Flanşlar veya başlıklar, etraftaki yakalama etkinliğini artırmak ve havalandırma debi gereksinimlerini azaltmak için davlumbaz çıkış kısmının etrafında kullanılmalıdır. Şekil Bir yarıklı (slot) davlumbazın debisi, emiş mesafesinin karesiyle artar Davlumbazların Testi ASHRAE 110 (test) duman davlumbaz performansını değerlendirmek için bilinen yöntemdir. Testi nitelikli bir insanın yapması gerekir Davlumbaz Hava Debisi Hesabı Endüstriyel havalandırma sisteminde kullanılan emiş ağızları ve davlumbazların amacı, kirletici kaynağından doğudan emiş yaparak, minimum emiş havası ile maksimum temizlik kontrolü yapabilmektir. Davlumbazların tasarımında, havayı davlumbaza çekmek için gerekli uygun hava debisinin belirlenmesi en önemli aşamayı oluşturur. Bu amaçla yakalama hızı kavramı geliştirilmiştir. Yakalama hızı, davlumbaza girmeden önce kaynak bölgesinde kirli havanın sahip olması gereken hızdır. Kaynakta oluşan kirletici hava akımına karışır ve davlumbazla emilen hava ile taşınır. En basit flanşsız düz davlumbazlar için gerekli hava debisi; Q = V. (10.x 2 + A) ifadesi ile bulunabilir. Burada, Q = Hava debisi, [m 3 /s] V = Yakalama hızı, [m/s] x = Davlumbaz girişi ile kirletici kaynağı arasındaki mesafe, m A= Davlumbaz girişi yüzey alanı, [m 2 ] (10.x) Farklı şekillerde ve flanşlı hallerde daha küçük debilerle aynı yakalama hızını sağlamak mümkündür. Görüldüğü gibi kaynakla davlumbaz arasındaki mesafenin büyük etkisi vardır. Kaynak davlumbaza mümkün olduğu kadar yakın olmalıdır. Kaynağa 1m den daha uzaktaki davlumbazlar etkisiz kabul edilir. TABLO-10.8 Yakalama hızları Kirletici Yayılma Koşulları Örnekler Yakalama Hızı [m/s] Durgun havaya ön hız olmaksızın yayılma Tanklardan buharlaşma 0,25-0,5 Düşük hızda durgun sayılabilecek havaya ayrılma Depo doldurma, düşük hızlı konveyor, kaynak 0,5-1,0 Hızlı hava hareketine aktif biçimde karışma Konveyör yüklemesi, kırıcılar, kömür elekleri 1,0-2,5 Çok hızlı hava akımına yüksek hızla karışma Öğütme, patlama, sıcak eleme 2,5-10

23 327 Serbest emiş yapan emme ağzı düz veya flanşlı dairesel kesitli özel emişinin, emme ağzındaki hız dağılışı aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir. Şeki Düz dairesel açıklıklar ve flanşlı dairesel açıklıklar arasında yakalama oranı farkı TABLO-10.9 Davlumbaz tipleri Davlumbaz Tanım Kenar Oranı: W/L Hava Debisi Slot 0,2 veya daha az Q=3,7 L.V.X Flanşlı slot 0,2 veya daha az Q=2,8 L.V. X Düz açıklık 0,2 veya daha büyük Q=V (10 X 2 +A) Flanşlı açıklık 0,2 veya daha büyük Q=0,75 V (10 X 2 +A)

24 328 TABLO-10.9 Davlumbaz tipleri (devam) Davlumbaz Tanım Kenar Oranı: W/L Hava Debisi Kanal ağzı İşe uygun Q=V A=V.L.W Kapak (kanopi) İşe uygun Q=1,4 (L+W).2.H.V Düz çoklu slot açıklıklı 0,2 veya daha fazla Q=V(10 X 2 +A) Flanşlı çoklu slot açıklıklı 0,2 veya daha fazla Q= 0,75 V(10 X 2 +A TEMEL ÖLÇÜM (TEST) CİHAZLARI Duman boruları Rüzgâr ölçerler, hava hızölçerler (anemometreler): - pervaneli anemometre - termal veya sıcak telli anemometre Basınç hisseden cihazlar: - U-borusu veya elektronik manometreler - Pitot tüpü - termal (termal ve sallanan pervaneli cihazlar ile statik basınç dolaylı olarak ölçülür) - kadranlı("körüklü") göstergeler Gürültü izleme cihazları Şerit metreler Diğerleri: bezler, el feneri, ayna, takometre Yanıcı gazölçerler veya oksijen metreler CO, CO 2, formaldehit için örnekleme boruları

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Endüstriyel Havalandırma

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Endüstriyel Havalandırma T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Endüstriyel Havalandırma İçerik - Endüstriyel Havalandırma - Hava Tedarik/Tahliye Sistemleri - Genel Havalandırma - Lokal

Detaylı

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK İçerik Patlayıcı Ortamlar ATEX Nedir? İlgili Mevzuat Temel Kavramlar Patlamadan Korunma Dokümanı 2 3 ATEX Nedir? ATEX Atmosphères

Detaylı

Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk

Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk Çalışma hayatında en çok karşılaşılan soru işyerinden patlama tehlikesi olup olmadığı yönündedir. Bu sorunun cevabı, yapılacak risk değerlendirmesiyle birlikte aşağıdaki sorularla birlikte basitçe değerlendirilebilir.

Detaylı

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda

Detaylı

DAVLUMBAZLAR Yakalama verimi.

DAVLUMBAZLAR Yakalama verimi. DAVLUMBAZLAR Toz emisyonlarının egzoz veya filtre sistemine girdiği ve taşındığı bölümler davlumbazlardır. Bunlar endüstriyel toz toplama sistemlerinin en önemli bileşenlerinden birisidir. Çünkü mahalden

Detaylı

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Genel olarak havalandırma, yapı içerisindeki kullanılmış havanın doğal veya yapay olarak yapı dışındaki temiz havayla yer değiştirmesidir. Sera içinde ortam sıcaklığının aşırı

Detaylı

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Y r d. D o ç. D r. Fu a t Y I L MAZ G a z iantep Ü n i versitesi M a k ine M ü h endi sliği B ö lümü PATLAYICI ORTAM Patlayıcı

Detaylı

Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi

Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi Serdar GÜLTEK Makine Müh., FPE, M.Sc. İş Güvenliği Uzmanı (A) Serkan KÜÇÜK Kimya Müh., M.Sc. İş Güvenliği Uzmanı (A) Toz Patlaması Parametreleri

Detaylı

DUYURU. Eğitim Programı

DUYURU. Eğitim Programı DUYURU 30/04/2013 tarih, 28633 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 10. madde kapsamında işverenler tarafından

Detaylı

BOYAHANE - CİLAHANE İŞLETME KRİTERLERİ

BOYAHANE - CİLAHANE İŞLETME KRİTERLERİ BOYAHANE - CİLAHANE İŞLETME KRİTERLERİ Murat EVLİCE ÇEVRE MÜHENDİSİ İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI TEL: 0507 179 80 98 0553 293 87 62 E- POSTA: murate@kayalarosgb.com muratevlice@gmail.com BOYAHANE - CİLAHANE İŞLETME

Detaylı

OMV Petrol Ofisi A.Ş. Tarım Kredi Kooperatifleri Tanker Şoförleri Patlayıcı Ortamlar Bilgilendirme Eğitimi

OMV Petrol Ofisi A.Ş. Tarım Kredi Kooperatifleri Tanker Şoförleri Patlayıcı Ortamlar Bilgilendirme Eğitimi OMV Petrol Ofisi A.Ş. Tarım Kredi Kooperatifleri Tanker Şoförleri Patlayıcı Ortamlar Bilgilendirme Eğitimi Amaç Akaryakıt Taşıma Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Emniyetli Sürüş Teknikleri Uyku ve

Detaylı

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU PPS A SERİSİ

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU PPS A SERİSİ KULLANMA KILAVUZU PPS A SERİSİ İÇİNDEKİLER 1. Genel Bilgiler 2. Ürün Özellikleri 3. Ürünün Kullanım Amacı 4. Ürün Arızaları 5. Ürün Bakımı ve Temizliği 6. Ürünün Montajı ve Sökülmesi 7. Ürünün İadesi ve

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU 1. MADDE VEYA MÜSTAHZAR VE ŞİRKET/İŞ SAHİBİNİN TANITICI BİLGİLERİ Ürün Adı : MEGABOARD EXPANDE POLISTIREN (EPS) Tanım : Genleştirilmiş polistiren (EPS) kullanılarak imal edilen

Detaylı

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI - (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) -

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI - (İşyerinin Unvanı Yazılacaktır) - GENEL BİLGİLER TABLO İşyeri Unvanı : İşyerinin Adresi : İşveren : İşveren Vekili (Adı, Soyadı, Unvanı) : Faaliyetin Yapıldığı Yerin Adresi* : Tehlike Sınıfı : SGK Sicil No. : Ticaret Sicil No : Vergi No.

Detaylı

PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI

PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI İşyerlerinde; yanıcı kimyasal maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

DUST EXPLOSION PHENOMENA IN MECHANICAL INDUSTRY AND ATEX INSTRUCTIONS

DUST EXPLOSION PHENOMENA IN MECHANICAL INDUSTRY AND ATEX INSTRUCTIONS Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi Cilt : XXV, Sayı : 2, 2012 Journal of Engineering and Architecture Faculty of Eskişehir Osmangazi University, Vol : XXV, No: 2, 2012

Detaylı

PATLAYICI ORTAMLARIN DENETİMİ

PATLAYICI ORTAMLARIN DENETİMİ PATLAYICI ORTAMLARIN DENETİMİ 1 GİRİŞ Kimya, petrokimya, doğal gaz, petrol, kimyasal madde depolama tesisleri ve benzeri sektörler gibi yanıcı maddelerin kullanıldığı, depolandığı ve taşındığı işyerlerinde

Detaylı

Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik

Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik Kapalı Alanlarda Çalışmalarda Güvenlik Eğitimin Amacı Eğitimin amacı, işyerlerinde sağlıklı güvenli bir ortamı temin etmek, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını %0 a indirmek, çalışanları yasal hak ve

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU 1. ÜRÜN VE TEDARİKÇİ TANIMLAMA Ürün Adı Üretici : İzocam Ekspande Polistren (EPS) : İzocam Ticaret ve Sanayi A.Ş. 41455 Gebze - Kocaeli TÜRKİYE Telefon Numarası : + 90 262

Detaylı

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri

Detaylı

KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK

KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK KONU: KAYNAK İŞLERİNDE GÜVENLİK Kaynak : İki malzemenin, ısı veya basınç veya her ikisini kullanarak, bir malzemeye ilave ederek veya etmeden birleştirmedir. KAYNAK ÇAŞİTLERİ SOĞUK BASINÇ KAYNAĞI SICAK

Detaylı

Patlama nedir? Tozların, gazların ve patlayıcıların kimyasal enerjisinin ani büyümesi. www. atexegitim.com

Patlama nedir? Tozların, gazların ve patlayıcıların kimyasal enerjisinin ani büyümesi. www. atexegitim.com Patlama nedir? Tozların, gazların ve patlayıcıların kimyasal enerjisinin ani büyümesi Toz patlaması Toz patlaması Toz patlamasının etkileri çok yıkıcı olabilmektedir. Toz Patlaması - Riskler ve Korunma

Detaylı

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ PATLAYICI ORTAMLAR MURAT YAPICI. Elektrik Mühendisi EMO İzmir Şube murat.yapici@emo.org.

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ PATLAYICI ORTAMLAR MURAT YAPICI. Elektrik Mühendisi EMO İzmir Şube murat.yapici@emo.org. TMMOB PATLAYICI ORTAMLAR YÖNETMELİKLER ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMALAR MURAT YAPICI Elektrik Mühendisi EMO İzmir Şube murat.yapici@emo.org.tr Rafineriler, Petrokimya, Boya Kozmetik Kozmetik fabrikasında yangın,

Detaylı

BASINÇLI KAPLARDA MEYDANAGELEBİLECEK TEHLİKELER

BASINÇLI KAPLARDA MEYDANAGELEBİLECEK TEHLİKELER BASINÇLI KAPLAR Kazanlar Kompresörler Buhar ve sıcak su kapları Basınçlı asit tankları Gaz tankları Sıvılaştırılmış Petrol Gazı tankları ve tüpleri Asetilen tankları ve tüpleri İçinde zehirli ve zararlı

Detaylı

HİDROLİK VE PNÖMATİK KARŞILAŞTIRMA

HİDROLİK VE PNÖMATİK KARŞILAŞTIRMA PNÖMATİK SİSTEMLERİN KULLANIM ALANLARI Pnömatik sistemler, Hızlı fakat küçük kuvvetlerin uygulanması istenen yerlerde; temizlik ve emniyet istenen tasarımlarda da kullanılır. Pnömatik sistemler aşağıda

Detaylı

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde uygulanır. (2) Ancak; a) Hastalara tıbbi

Detaylı

Üretici / Dağıtıcıya ait bilgiler: Dr. Schumacher GmbH Posta kutusu 11 62, D-34201 Melsungen Telefon ++49 5664/9496-0, Fax ++49 5664/9496-8444

Üretici / Dağıtıcıya ait bilgiler: Dr. Schumacher GmbH Posta kutusu 11 62, D-34201 Melsungen Telefon ++49 5664/9496-0, Fax ++49 5664/9496-8444 Sayfa 1/5 1. Madde/Müstahzar ve Firma Tanıtımı Ürünün adı: Üretici / Dağıtıcıya ait bilgiler: Dr. Schumacher GmbH Posta kutusu 11 62, D-34201 Melsungen Telefon ++49 5664/9496-0, Fax ++49 5664/9496-8444

Detaylı

BACALAR, BACA YANGINLARI, SEBEPLERİ VE ÖNLENMESİ. Mak. Müh. Doğan ÖZDEMİR

BACALAR, BACA YANGINLARI, SEBEPLERİ VE ÖNLENMESİ. Mak. Müh. Doğan ÖZDEMİR BACALAR, BACA YANGINLARI, SEBEPLERİ VE ÖNLENMESİ Mak. Müh. Doğan ÖZDEMİR RESTORAN VE ENDÜSTRİYEL MUTFAK HAVALANDIRMASI Genel olarak bir mutfak havalandırma sisteminde davlumbaz, kanallar, egzoz fanı, baca

Detaylı

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KÖKSAL BAYRAKTAR

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KÖKSAL BAYRAKTAR TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KÖKSAL BAYRAKTAR 1 Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı nitelikteki gaz, toz veya buharın hava ile karışarak patlayıcı kıvama geldikleri yerlere patlayıcı ortam denir.

Detaylı

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ TAMGA TRİO YANMA VERİMİ Yakma ekipmanları tarafından yakıtın içerdiği enerjinin, ısı enerjisine dönüştürülme

Detaylı

KAYNAK İŞLERİNDE İSG

KAYNAK İŞLERİNDE İSG KAYNAK İŞLERİNDE İSG Kaynak işlerindeki başlıca tehlikeler şunlardır: Işın ve ışık Toz, gaz ve dumanlar Endüstriyel gazlar ve basınçlı gaz tüpler Elektrik Gürültü Kaynak yapılan ortamın özellikleri Oksi-asetilen

Detaylı

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Kişisel Koruyucu Ekipmanlar)

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Kişisel Koruyucu Ekipmanlar) KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI (Kişisel Koruyucu Ekipmanlar) İÇERİK KKE LERİN GENEL ÖZELLİKLERİ KAFA KORUMA GÖZ KORUMA KULAK KORUMA SOLUNUM KORUMA EL KORUMA AYAK KORUMA DÜŞÜŞ ENGELLEYİCİLER VÜCUT KORUMA

Detaylı

Özel durum: Termik reaksiyonlar

Özel durum: Termik reaksiyonlar Özel durum: Termik reaksiyonlar hafif metaller + pas hafif metal oksit + demir + enerji örnek: 2Al + Fe 2 O 3 Al 2 O 3 + 2Fe + energy Partiküller arası uzaklık? yoğunluk: 1 g/cm3 konsantrasyon: 50 g/m3

Detaylı

ATEX 2014/34/AB. PATLAYICI ORTAMLARDA KULLANILAN EKİPMAN ve KORUYUCU SİSTEMLER

ATEX 2014/34/AB. PATLAYICI ORTAMLARDA KULLANILAN EKİPMAN ve KORUYUCU SİSTEMLER ATEX 2014/34/AB PATLAYICI ORTAMLARDA KULLANILAN EKİPMAN ve KORUYUCU SİSTEMLER 1 MUHTEMEL PATLAYICI ORTAMLARLA İLGİLİ DİREKTİFLER ATEX 2014/34/AB DİREKTİFİ Patlayıcı Atmosferler teriminin Fransızcası Atmospheres

Detaylı

HAVALANDIRMA DAĞITICI VE TOPLAYICI KANALLARIN HESAPLANMASI

HAVALANDIRMA DAĞITICI VE TOPLAYICI KANALLARIN HESAPLANMASI 1.1.1. Temel Bilgiler a) Statik Basınç: Statik basınç, sıkıştırılmış havanın 1 m³ ünün serbest kalması halinde meydana çıkacak potansiyel enerjiyi gösterir. Ayrıca vantilatörlerde güç tecrübeleri kaidelerine

Detaylı

PROSES GÜVENLİĞİ. sizi, çalışanınızı, işletmenizi, doküman değil! objektif değerlendirme ve iyileştirmeler korur.. PATLAMADAN KORUNMA

PROSES GÜVENLİĞİ. sizi, çalışanınızı, işletmenizi, doküman değil! objektif değerlendirme ve iyileştirmeler korur.. PATLAMADAN KORUNMA PATLAMADAN KORUNMA ATEX TEHLİKELİ BÖLGE SINIFLANDIRMA ATEX EKİPMAN KONTROLÜ PATLAMA RİSK DEĞERLENDİRMESİ DANIŞMANLIĞI PATLAMADAN KORUNMA VE ATEX EĞİTİMİ sizi, çalışanınızı, işletmenizi, doküman değil!

Detaylı

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU Risk Değerlendirme No: Tarih: İşveren: İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? (Kısaca açıklayınız) İşçi sayısı: Erkek Kadın Çocuk Çırak Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı!

Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı! Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı! Yeni nesil Ventum gazifikasyon kazanları çok sessiz, verimli ve ekonomik bir sistem olarak tasarlanmıştır. Geniş yanma odası 7 saate kadar ısıtmaya yetecek

Detaylı

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ 7.Hafta: Risk ve Risk Analizi DYA 114 Çevre Koruma BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ RİSK ve RİSK ANALİZİ Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı

Detaylı

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU TC1 SERİSİ

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU TC1 SERİSİ KULLANMA KILAVUZU TC1 SERİSİ İÇİNDEKİLER 1. Genel Bilgiler 2. Ürün Özellikleri 3. Ürünün Kullanım Amacı 4. Ürün Arızaları 5. Ürün Bakımı ve Temizliği 6. Ürünün Montajı ve Sökülmesi 7. Ürünün İadesi ve

Detaylı

KAPALI OTOPARKLARDA DUMAN EGZOST JET FAN SİSTEMLERİ JET FANLI SİSTEMLER Kapalı otoparklar için tasarlanan havalandırma sistemleri iki temel ihtiyaçtan yola çıkılarak planlanır. -Birincisi günlük işletmede

Detaylı

TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI

TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI 1.2.4 - C Tipi Cihazların (Hermetik) Montajı 1.2.4.1 - Genel Şartlar C tipi cihazlar (hermetik) montaj odasının hacmi ve havalandırma biçiminde bağlı olmaksızın

Detaylı

RÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W)

RÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W) RÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W) Çatılara etkiyen rüzgar yükleri TS EN 1991-1-4 den yararlanarak belirlenir. Rüzgar etkileri, yapı tipine, geometrisine ve yüksekliğine bağlı olarak önemli farklılıklar göstermektedir.

Detaylı

PATLAMA. Yanıcı gaz, toz veya buharın n hava ile turduğu uygun oranlar dahilindeki karışı. ateşleme enerjisi ile temas etmesi

PATLAMA. Yanıcı gaz, toz veya buharın n hava ile turduğu uygun oranlar dahilindeki karışı. ateşleme enerjisi ile temas etmesi ŞERİF F GÖZLEMENG TUDEV YÖNETY NETİM M KURULU BAŞKANI 08 OCAK 2009 PATLAMA Yanıcı gaz, toz veya buharın n hava ile oluşturdu turduğu uygun oranlar dahilindeki karışı ışımın, ateşleme enerjisi ile temas

Detaylı

AP Hücreli Aspiratörler

AP Hücreli Aspiratörler AP Hücreli Aspiratörler AP-EKO Ekonomik Tip Hücreli Aspiratör AP-EKO serisi hücreli aspiratörleri, ısıtma ve soğutma istenmeyen yerlerde, ortam havasını tazelemek için veya tahliye etmek için, düşük veya

Detaylı

TEHLİKELİ ENERJİNİN KONTROLÜ. ETİKETLEME ve KİLİTLEME SİSTEMLERİ. Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için eğitim Seti

TEHLİKELİ ENERJİNİN KONTROLÜ. ETİKETLEME ve KİLİTLEME SİSTEMLERİ. Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için eğitim Seti TEHLİKELİ ENERJİNİN KONTROLÜ ETİKETLEME ve KİLİTLEME SİSTEMLERİ Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için eğitim Seti NEDEN ENERJİNİN KONTROLÜ? Kontrolsüz Enerji Ölümcüldür! TEHLİKELİ

Detaylı

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni Yasal Süreç İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği: RG 09.12.2003/25311

Detaylı

Kitap Temini için: DİNÇ OFSET Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti İÇİNDEKİLER

Kitap Temini için: DİNÇ OFSET Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti İÇİNDEKİLER Kitap Temini için: DİNÇ OFSET Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. 0541 254 62 30 959 sayfa İÇİNDEKİLER Bölüm 1 ŞANTİYELERDE SIK KARŞILAŞILAN TEHLİKELER VE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER Şantiyelerde sık karşılaşılan

Detaylı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan Patlamadan Korunma Dokümanı hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz. Her hakkı saklıdır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan Patlamadan Korunma Dokümanı hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz. Her hakkı saklıdır. İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemek amacıyla hazırlanan ve 6//00 tarih ve 58 sayılı Resmi

Detaylı

Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ. Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü

Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ. Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü Genel olarak kaynak teknolojisinden, bina kurulmasından, cihaz onarımlarına, ağır sanayiden

Detaylı

GÜVENLİK BİLGİ FORMU

GÜVENLİK BİLGİ FORMU Sayfa 1 nin 5 BÖLÜM 1: Maddenin/karışımın ve şirketin/dağıtıcının kimliği 1.1. Madde/Karışımın kimliği Ürünün ticari ismi MOBILGEAR 600 XP 460 ExxonMobile MOBILGEAR 634 ExxonMobile Kısaltma: 555325; 1004542

Detaylı

BASINÇLI KAPLARDA MEYDANAGELEBİLECEK TEHLİKELER

BASINÇLI KAPLARDA MEYDANAGELEBİLECEK TEHLİKELER BASINÇLI KAPLAR Kazanlar Kompresörler Buhar ve sıcak su kapları Basınçlı asit tankları Gaz tankları Sıvılaştırılmış Petrol Gazı tankları ve tüpleri Asetilen tankları ve tüpleri İçinde zehirli ve zararlı

Detaylı

ENERJİ DEPOLAMA. Özgür Deniz KOÇ

ENERJİ DEPOLAMA. Özgür Deniz KOÇ ENERJİ DEPOLAMA Özgür Deniz KOÇ 16360057 1 İÇİNDEKİLER Katılarda depolama Duvarlarda Enerji Depolama Mevsimsel depolama 2 KATILARDA ENERJİ DEPOLAMA Katı ortamlarda enerji depolama sistemlerinde genellikle

Detaylı

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ BASİT RİSK DEĞERLENDİRMESİ METODU (HSE/COSHH-Control of substances hazardous to health ) 1 TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU Bölüm 1 Ürün Firma tanımı Ürün ismi Ürün kodu Firma ismi Adres SELULOZiK TiNER TN200.00.0000 Saray Mah. Saraykent Sanayi Bölgesi 32.sokak no:51 Kazan/ANKARA Telefon 0312 815

Detaylı

Karlı Bir Yatırım Yeni Nesil Caria Serisi

Karlı Bir Yatırım Yeni Nesil Caria Serisi Karlı Bir Yatırım Yeni Nesil Caria Serisi Caria Serisi ürünleri tasarlarken aklımızda tek bir şey vardı: Minimum kullanıcı müdahelesi Artık yeni nesil Caria serisi kazanlar eskisinden daha fazla konfor

Detaylı

İşçi sağlığı ve güvenliğine (İSAGÜ) yönelik önlemlerin alınması ve etkin bir şekilde uygulanması, İSAGÜ bilincinin oluşması ile ilgilidir.

İşçi sağlığı ve güvenliğine (İSAGÜ) yönelik önlemlerin alınması ve etkin bir şekilde uygulanması, İSAGÜ bilincinin oluşması ile ilgilidir. 1. GİRİŞ İşçi sağlığı ve güvenliğine (İSAGÜ) yönelik önlemlerin alınması ve etkin bir şekilde uygulanması, İSAGÜ bilincinin oluşması ile ilgilidir. 1 Limanlar, Türkiye ekonomisinin en önemli destek üniteleridir.

Detaylı

Adres: Organize Sanayi Bölgesi No: 32, 06850 Hasanoğlan/ Ankara, Türkiye

Adres: Organize Sanayi Bölgesi No: 32, 06850 Hasanoğlan/ Ankara, Türkiye Rev. No :01 Sayfa :1/5 1. Madde/Müstahzar ve Şirketin Tanımı Ürün Ticari Adı: Rigips Makina Plus Sıva Alçısı Kullanım Alanları: Her türlü yüzey üzerine (beton, brüt beton, tuğla, bimsblok, gazbeton vb.)

Detaylı

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU TB1.4 SERİSİ

PNOMEK. Safe pressure materials.. KULLANMA KILAVUZU TB1.4 SERİSİ KULLANMA KILAVUZU TB1.4 SERİSİ İÇİNDEKİLER 1. Genel Bilgiler 2. Ürün Özellikleri 3. Ürünün Kullanım Amacı 4. Ürün Arızaları 5. Ürün Bakımı ve Temizliği 6. Ürünün Montajı ve Sökülmesi 7. Ürünün İadesi ve

Detaylı

TARIMSAL YAPILARDA HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ. Doç. Dr. Berna KENDİRLİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILARDA HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ. Doç. Dr. Berna KENDİRLİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILARDA HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ Doç. Dr. Berna KENDİRLİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Havalandırma neden yapılır? Yazın uygun hızda, kışın ise hava cereyanı

Detaylı

Şerif GÖZLEMEN. Kimya Mühendisi. Emekli Baş İş Müfettişi. Şirket Müdürü

Şerif GÖZLEMEN. Kimya Mühendisi. Emekli Baş İş Müfettişi. Şirket Müdürü PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI Şerif GÖZLEMEN Kimya Mühendisi Emekli Baş İş Müfettişi Şirket Müdürü Mithatpaşa Cad. No:24/9 Kızılay ANKARA Tel : 0 312 4320373 Faks : 0 312 4317710 E-Posta

Detaylı

GÜVENLİK BİLGİ FORMU

GÜVENLİK BİLGİ FORMU Sayfa 1 nin 5 BÖLÜM 1: Madde/Müstahzar Ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı 1.1. Madde/Müstahzarın tanıtılması 1.2. Madde/Müstahzarın kullanımı 1.3. Şirket/İş sahibinin tanıtımı Üretici Şirket adı: Cadde: Şehir:

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU (1907/2006 EC usul ve esaslarına göre hazırlanmıştır.) Revizyon Tarihi: 08.05.2013

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU (1907/2006 EC usul ve esaslarına göre hazırlanmıştır.) Revizyon Tarihi: 08.05.2013 1. MALZEME VE FİRMANIN TANIMLANMASI Ürünün İsmi: Üretici: POLIBARR ( Y - serisi) POLİNAS PLASTİK San. ve Tic. A.Ş. Organize Sanayi Bölgesi Cumhuriyet Cad. No: 2-26 45030 MANİSA/TÜRKİYE Tel: +90 236 226

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde

Detaylı

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı

Detaylı

Kelime anlamı ile; dışarı çıkmak, yaymak ve ihraç etmek anlamına gelmektedir.

Kelime anlamı ile; dışarı çıkmak, yaymak ve ihraç etmek anlamına gelmektedir. EMİSYON ÖLÇÜMLERİ Emisyon Nedir? Kelime anlamı ile; dışarı çıkmak, yaymak ve ihraç etmek anlamına gelmektedir. Çevre mevzuatı kapsamında; Yakıt ve benzerlerinin yakılmasıyla; sentez, ayrışma, buharlaşma

Detaylı

KİMYASALLARIN GÜVENLİ DEPOLANMASI (Toplam 3 Bölüm) Bölüm:1

KİMYASALLARIN GÜVENLİ DEPOLANMASI (Toplam 3 Bölüm) Bölüm:1 KİMYASALLARIN GÜVENLİ DEPOLANMASI (Toplam 3 Bölüm) Bölüm:1 HURİYE KUMRAL KİMYA Y. MÜH. Huriye Kumral 1 TEHLİKELİ MADDE Tehlikeli maddeler içerisinde bulunan formülasyonlarla kişiyi ve çevreyi zarara uğratma

Detaylı

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır.

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. HİDROLİK SİSTEMLER Hidroliğin Tanımı Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. Enerji Türleri ve Karşılaştırılmaları Temel Fizik Kanunları

Detaylı

HIZLI BAŞLANGIÇ KILAVUZU ISI POMPALI ISI GERİ KAZANIM CİHAZLARI VHR DX SERİLERİ

HIZLI BAŞLANGIÇ KILAVUZU ISI POMPALI ISI GERİ KAZANIM CİHAZLARI VHR DX SERİLERİ HIZLI BAŞLANGIÇ KILAVUZU ISI POMPALI ISI GERİ KAZANIM CİHAZLARI SERİLERİ ÇALIŞTIRMADAN ÖNCE MONTAJ İŞLETME ve BAKIM KILAVUZUNU www.venco.com.tr ADRESİNDEN İNDİREREK OKUYUN ve SERVİS ELEMANININ KOLAYLIKLA

Detaylı

İş Güvenliği, Çevre Ve Sağlık

İş Güvenliği, Çevre Ve Sağlık İş Güvenliği, Çevre Ve Sağlık KAZA Beklenmedik bir anda ortaya çıkan ve maddi manevi zarar veren olaydır. Bir kazanın iş kazası sayılabilmesi için gerekli olan koşullar yasayla belirlenmiştir. (506 sayılı

Detaylı

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ... Fiziksel Parametreler Aydınlatma Şiddeti Ölçümü Termal Konfor Ölçümü Gürültü Ölçümü Titreşim Ölçümü

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜMLERİ... Fiziksel Parametreler Aydınlatma Şiddeti Ölçümü Termal Konfor Ölçümü Gürültü Ölçümü Titreşim Ölçümü ÇEVRE ANALİZLERİ... Emisyon Ölçüm ve Analizleri Çevresel Gürültü ve Titreşim Ölçümleri İmisyon Ölçümleri Su, Atık Su ve Deniz Suyu Analizleri Atık Yağ Analizleri Atık Analizleri Toprak Analizleri Arıtma

Detaylı

Laboratuar Tasarımı. Genel Gereksinimler. Yrd. Doç. Dr. Emrah TORLAK

Laboratuar Tasarımı. Genel Gereksinimler. Yrd. Doç. Dr. Emrah TORLAK Laboratuar Tasarımı Genel Gereksinimler Yrd. Doç. Dr. Emrah TORLAK 1. Genel Tehlikeli materyallerin kullanımı ve muhafazasının oluşturduğu riskler nedeni ile laboratuarlar ve laboratuar dışı aktivitelerin

Detaylı

Karbonmonoksit (CO) Oluşumu

Karbonmonoksit (CO) Oluşumu Yanma Kaynaklı Emisyonların Oluşum Mekanizmaları Karbonmonoksit (CO) Oluşumu Karbonmonoksit emisyonlarının ana kaynağı benzinli taşıt motorlarıdır. H/Y oranının CO emisyonu üzerine etkisi çok fazladır.

Detaylı

Askılar, Raflar ve Konveyörler

Askılar, Raflar ve Konveyörler Askılar, Raflar ve Konveyörler Tavsiyeler Askılar ve Raflar olabildiğince küçük olmalıdır. Askılar parçalardan toz partiküllerini uzaklaştırmamalıdır. Askılar parçalarla sürekli tekrarlanan temas halinde

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU BETEX SATEN PERDAH ALÇISI

MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMU BETEX SATEN PERDAH ALÇISI Sayfa : 1/5 1. Madde/Müstahzar ve Şirketin Tanımı Ürün Adı: Saten Perdah Alçısı Kullanım Alanları: Elle uygulanan, yüksek yapışma özelliğine sahip, boya altı son kat perdah alçısıdır. Üretici Firma: Saint-Gobain

Detaylı

Başlık ATEX YÖNETİM MODELİ

Başlık ATEX YÖNETİM MODELİ ATEX YÖNETİM MODELİ Ömer Yiğit Astepe 1 TÜPRAŞ 2 Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma Kademeli Güvenlik Perspektifi Patlayıcı ortam oluşmasını engelleyici önlemler Atmosfere çıkışların minimize

Detaylı

Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri

Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri + - + 2 2 - - 2 2 Borunun dış ve iç görünümü ile erozyon korozyon Çatlak korozyonunun görünüm Metalde çatlak korozyonun oluşumu ve çatlak Oyuk korozyonu ve oluşumu

Detaylı

ALKAN 590T KILAVUZ. İçindekiler. [Cilt 1, Sayı 1] 2015 ALKAN GAZ ALETLERİ (PBX)

ALKAN 590T KILAVUZ. İçindekiler. [Cilt 1, Sayı 1] 2015 ALKAN GAZ ALETLERİ (PBX) 2015 ALKAN GAZ ALETLERİ 444 5 168 (PBX) [Cilt 1, Sayı 1] ALKAN 590T KILAVUZ İçindekiler ALKAN KILAVUZ 590T S Serisi Paslanmaz Regülatör İçindekiler 1.1 Uygulama 1.2 Önsöz 1.2 Teknik Veriler 2 1.3 Malzemeler

Detaylı

SERALARIN TASARIMI (Seralarda Çevre Koşullarının Denetimi) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

SERALARIN TASARIMI (Seralarda Çevre Koşullarının Denetimi) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü SERALARIN TASARIMI (Seralarda Çevre Koşullarının Denetimi) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Çevre Koşulları Sera içi çevre koşulları, -Sıcaklık, -Bağıl nem,

Detaylı

3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası

3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası HİDROLİK SİSTEM KURMAK VE ÇALIŞTIRMAK 3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası Basınç hattından gelen hidrolik akışkan, 3/2 yön kontrol valfine basılınca valften geçer. Silindiri

Detaylı

TEHLİKELİ MADDE YÖNETİM PROSEDÜRÜ. KOD:STK.PR.02 Y. Tarihi: 31.05.2013 Sayfa No: 5/5 Rev. T.:15.07.2013 Rev. No: 01

TEHLİKELİ MADDE YÖNETİM PROSEDÜRÜ. KOD:STK.PR.02 Y. Tarihi: 31.05.2013 Sayfa No: 5/5 Rev. T.:15.07.2013 Rev. No: 01 1. AMAÇ: Tehlikeli Maddelerin Güvenli Taşınması, Depolanması, Kullanılması, Dökülmesi ile Tehlikeli Maddelere Maruz Kalınması Durumunda yapılması Gerekenler ve Eğitimi İçin Standart Bir Yöntem Belirlemektir.

Detaylı

Zeminlerden Örnek Numune Alınması

Zeminlerden Örnek Numune Alınması Zeminlerden Örnek Numune Alınması Zeminlerden örnek numune alma tekniği, örneklerden istenen niteliğe ve gereken en önemli konu; zeminde davranışın süreksizliklerle belirlenebileceği, bu nedenle alınan

Detaylı

KİMYASAL MADDE DEPOLAMA TALİMATI

KİMYASAL MADDE DEPOLAMA TALİMATI REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Tesis Yönetimi ve Güvenliği Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/6 1. AMAÇ

Detaylı

AYTU YÜKSEK ISI VE TEKNİK TEKSTİL ÜRÜNLERİ SAN.TİC.LTD.ŞTİ.

AYTU YÜKSEK ISI VE TEKNİK TEKSTİL ÜRÜNLERİ SAN.TİC.LTD.ŞTİ. AYTU YÜKSEK ISI VE TEKNİK TEKSTİL ÜRÜNLERİ SAN.TİC.LTD.ŞTİ. HAKKIMIZDA Firmamız Yüksek Isı İzolasyon Ürünleri Ve Teknik Tekstil Ürünleri Üzerine Uzmanlaşmış Kadrosuyla Uzun Yıllardır Sektörde Hizmet Vermektedir.

Detaylı

IGH. Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı

IGH. Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı Systemair HSK Isı Geri Kazanımlı Havalandırma Sistemi kısaca IGH olarak adlandırılmaktadır. IGH, ısı enerjisini eşanjörler ve fanlar yardımı ile geri kazanarak enerji

Detaylı

AKM-F-193 / 10.04.2014 / Rev:00

AKM-F-193 / 10.04.2014 / Rev:00 AKM-F-193 / 10.04.2014 / Rev:00 YANMA NEDİR? Maddenin ısı ( sıcaklık ) ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Bir yangının başlayabilmesi için gerekenler : 1- OKSİJEN ( HAVA ) 2- SICAKLIK

Detaylı

MALZEME GÜVENLĠK BĠLGĠ FORMU

MALZEME GÜVENLĠK BĠLGĠ FORMU MALZEME GÜVENLĠK BĠLGĠ FORMU 1. ÜRÜN VE TEDARĠKÇĠ TANIMLAMA Ürün Adı Üretici : İzocam Ekspande Polistren (EPS) : İzocam Ticaret ve Sanayi A.Ş. Altayçeşme Mah. Öz Sok. No:19 Kat:6, 34843 Maltepe İstanbul

Detaylı

ATEX DIRECTIVE 94/9EC

ATEX DIRECTIVE 94/9EC ATEX DIRECTIVE 94/9EC DIRECTIVE ON EQUIPMENT AND PROTECTIVE SYSTEMS INTENDED FOR USE IN POTENTIALLY ATMOSPHERES 94/9 AT YÖNETMELİĞİ MUHTEMEL PATLAYICI ORTAMDA KULLANILAN TEÇHİZAT VE KORUYUCU SİTEMLER İLE

Detaylı

Güç ve Enerji. Güç; Enerji; Birimi = W - kw - MW. Birimi = Wh - kwh - MWh

Güç ve Enerji. Güç; Enerji; Birimi = W - kw - MW. Birimi = Wh - kwh - MWh Temel Kavramlar Gerilim (Voltaj) V, v, E, e volt V Yük (Charge) Q, q coulomb C Direnç R ohm W Kapasitans C farad F Endüktans L henry H Frekans f hertz Hz Güç P, p watt W Enerji E watt-saat Wh Ohm Kanunu

Detaylı

ÜRÜN GÜVENLĐK BĐLGĐ FORMU

ÜRÜN GÜVENLĐK BĐLGĐ FORMU Sayfa 1/7 ÜRÜN GÜVENLĐK BĐLGĐ FORMU Düzenlenme tarihi: 26.09.2007 1 Ürün ve firma tanıtımı Ürün adı: DONA KLOR 90 Ürünün uygulama alanı: Havuz Kimyasalı Üretici/Tedarikçi:UKM Uğur Kimya Makina Bilgi merkezi:

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ HİDROJENİN DEPOLANMASI ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR Hidrojenin en önemli özelliklerinden biri depolanabilir olmasıdır.

Detaylı

MALZEME GÜVENLİK FORMU MSDS. ÜRETİCİ FİRMA Bilge Kimyevi Laboratuar Ürünleri İmalat Danışmanlık ve Analiz Hizmetleri Sanayi Ticaret Ltd. Şti.

MALZEME GÜVENLİK FORMU MSDS. ÜRETİCİ FİRMA Bilge Kimyevi Laboratuar Ürünleri İmalat Danışmanlık ve Analiz Hizmetleri Sanayi Ticaret Ltd. Şti. MALZEME GÜVENLİK FORMU MSDS BÖLÜM 1 KİMYASAL ÜRÜN VE FİRMA TANIMI ÜRÜN KİMLİĞİ Krom 6+ Test Kiti ÜRÜN KODU: CB5125 ÜRETİCİ FİRMA Bilge Kimyevi Laboratuar Ürünleri İmalat Danışmanlık ve Analiz Hizmetleri

Detaylı

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Çevre Mühendisliğine GiriĢ Dersi Ders Notları HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Yrd. Doç Dr. Orhan CERİT Daha önceki derslerimizde, hava kirliliği çalıģmalarının üç parametresi bulunduğunu ifade etmiģtik. 1.Kirletici

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖĞRENCİNİN ADI:KUBİLAY SOY ADI:KOÇ NUMARASI:15360038 KAZANLAR Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı

Detaylı

Ertem Petrol Ayırıcılar Dahili Depolama Tanklı Petrol Ayırıcılar

Ertem Petrol Ayırıcılar Dahili Depolama Tanklı Petrol Ayırıcılar MONTAJ, ÇALIŞTIRMA VE BAKIM TALİMATLARI Ertem Ayırıcılar Dahili Depolama Tanklı Ayırıcılar Don tehlikesi bulunmayan alanlara montaj için Ürün Kodları E8005 Serisi 1 ERTEM PETROL AYIRICILARI NASIL ÇALIŞIR?

Detaylı

GÜVENLİK BİLGİ FORMU

GÜVENLİK BİLGİ FORMU Sayfa 1 nin 5 BÖLÜM 1: Madde/Müstahzar Ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı 1.1. Madde/Müstahzarın tanıtılması CAS No.: EC No.: 7440-44-0 231-153-3 1.2. Madde/Müstahzarın kullanımı Maddenin/Karışımın kullanımı

Detaylı

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi KALSİYUM SİLİKAT Yüksek mukavemetli,

Detaylı

Konutlarda Havalandırma. Dr. İbrahim ÇAKMANUS

Konutlarda Havalandırma. Dr. İbrahim ÇAKMANUS Konutlarda Havalandırma Dr. İbrahim ÇAKMANUS Özet Son yıllarda Ülkemizde residence adı altında yüksek binalarda lüx konutlar yapılıp satılmaktadır. Diğer yandan bu tür yapıların bazılarına LEED, BREEAM

Detaylı

HOŞ GELDİNİZ. Tahıl Değirmenciliğinde Proses Kontrol ve Otomasyon. Mehmet BAYSAL ALAPALA Makine /Otomasyon Müdürü

HOŞ GELDİNİZ. Tahıl Değirmenciliğinde Proses Kontrol ve Otomasyon. Mehmet BAYSAL ALAPALA Makine /Otomasyon Müdürü HOŞ GELDİNİZ Tahıl Değirmenciliğinde Proses Kontrol ve Otomasyon Mehmet BAYSAL ALAPALA Makine /Otomasyon Müdürü OTOMASYONUN TARİHİ GELİŞİMİ Otomasyon kısaca bir sistem tarafından makinelerin belirli bir

Detaylı