Eğitim Programları KAVRAMLAR 1

Transkript

1 Eğitim Programları KAVRAMLAR 1

2

3 Giriş Kavramlar, düşüncemizin ve dünya görüşümüzün kalıba dökülmüş ifadeleridir. Onlarla konuşur, onlarla anlaşırız. Bir şeyin kavramı, o şeyin bilgisi demektir. Kavramlar nihayetinde birer araçtır ama insanlar kavramlara hâkim olduğu kadar düşünür, anlatır ve anlaşılır. Ruhumuzun ve yüreğimizin derinliklerinde gizlenmiş olan fikirler, korkular, arzular, kelime ve kavramlarla ortaya çıkar. Kullandığımız kavramlar nerede durduğumuzu, ne olduğumuzu ele verir. Kavramlar kalite göstergesidir. Kimi zaman silah kimi zaman da en büyük sermayedir. Kavramların anlamları yalnız başlarına değil, daima bir sistem içinde değer kazanır. Kavramlar, dilin ifadeye dökülüşü, kelimelerin ilimde, edebiyatta, sanatta ve inanç dünyasında canlanışıdır. Kavramlar düşünce temellerimizin dinamiğidir. Önemli olan var olan kavramlarla hakikati dillendirmektir. Hakikatle bağını kesmiş, bağlamından kopmuş kavramlar boğucu ve bozucudurlar. Kavramlar hak aramanın, Hakkı savunmanın bir aracı ise anlamlıdır. Kavramların hakkını vermek, herkesin boynuna bir borçtur. Nihayetinde kavram bir iddia içermeli ve bir duruş önermelidir. Başkalarının söylediklerini taklit ve tekrar etmek ne hikmettir ne marifet. Vahiy dışı terimler ile kendilerini ifade edenler ise aslında hiçbir şey söylemeyenlerdir. Kavramların üzerindeki tasarrufta mutlaka Rabbani bir kriter vardır. Kavramları ne hoyratça israf edebilir ne de cahilce istif edebiliriz. Onları yerli yerince sarf etmek zorundayız. Her kavramı hassasiyetle seçerek ve tartarak konuşmak zorundayız. Çünkü her kavramın mizana yansıması vardır. Kur an bilgileri de kavramlarla ifade edilmiştir. Bize düşen görev, kavramlara vahiy aşısı vurup anlam ağaçları yeşertmektir. Çünkü kavramlar bize emanet ve biz kavramlarla sınanıyoruz. Özellikle vahiyden kopuşumuzun temelinde de Kur ani kavramların içinin boşaltılması, değiştirilmesi vardır. Oluşturulan kavram kargaşası, zihinsel ve toplumsal çalkantılara yol açmakta, kuşaklar ve sınırlar arası mesafeyi açmaktadır. Bu sıkıntıyı uzun zamandan beri yaşamaktayız. İslami kavramların içi boşaltılarak veya yerine başka kavramlar konularak, din yanlış anlatılmaya ve yanlış öğretilmeye çalışılmaktadır. İslam ın kendine has bir dili vardır ve kendi diliyle insanlara hitap etmektedir. İnsanlar İslam ı ancak onun kaynaklarından öğrenebilirler. Bu bakımdan İslam ı daha iyi anlamak için kavramları Kur an ın genel bağlamında ele almak gerekir. Kavramlar ruhunu bulunca işte o zaman devrimci, dirilişçi kıvılcımlar çakabilir ve yürekleri harekete geçirebilir. Anlam-eylem diyalektiğini kuran, kavramların varlığıdır. Bu çalışmayla kişinin zihninde kavram dünyasına ait bir altyapı oluşturulması ve bir bilinç inşası amaçlanmaktadır. Kavramlar 1 ve Kavramlar 2 diye toplam iki yılda uygulanacak aşamalı bir program hazırlanmıştır. Sıralamaya azami ölçüde uyulmalıdır. Kavramları işlemedeki amaç, ortak tasavvurun oluşumudur, yoksa derinlemesine ihtisaslaşma değildir. 45

4 Eğitim Programları Konuyla İlgili Önerilen Kitaplar Kaynak Tefsirler 1. Fizilal il-kur an, Seyyid Kutub, Birleşik Yay. 2. Tefhimu l Kur an, Ebul A la Mevdudi, İnsan Yay. 3. Hak Dini Kur an Dili, Elmalılı M. Hamdi Yazır, Azim Yay. 4. Et-Tefsir ul Hadis, İzzet Derveze, Ekin Yay. Kavramlar Kitapları 1. İslam ın Temel Kavramları, Hüseyin K. Ece, Beyan Yay. 2. Yolumuzu Aydınlatan Kur ani Kavramlar, Fevzi Zülaloğlu Ekin Yay. 3. Diyanet İslâm Ansiklopedisi 4. Kur an Fihristi, Recep Aykan, Pınar Yay. 5. Konularına Göre Kur an, Dr. Ömer Özsoy, Dr. İlhami Güler, Fecr Yay. 6. Kur an Terimler Sözlüğü, Mukatil B. Süleyman, İşaret Yay. 7. Müfredat, Ragıp el-isfahani, Yarın Yay. 8. Kavramlar, Diyanet İşleri Başkanlığı Okuma Listesi 1. Düşünmek Farzdır, Metin Önal Mengüşoğlu 2. Zamanın Sınavından Geçmek, Atasoy Müftüoğlu Hadis, İsmet Özel 4. İslam Peygamberi, Muhammed Hamidullah 5. Müslümanca Düşünme Üzerine Denemeler, Rasim Özdenören 6. Müslüman a Modern Dünya Rehberi, Seyyid Hüseyin Nasr 7. Benlik ve Toplum, Muhammed İkbal 8. Modern Hayatta Nebevi Mücadele, Mahmut Toptaş 9. Kur an da Kıyamet Sahneleri, Seyyid Kutub 10. Dua ve Tevhid, İbn Teymiye 11. Dine Karşı Din, Ali Şeriati 12. İslam da Dini Tefekkürün Yeniden Teşekkülü, Muhammed İkbal 13. İslam da Çağdaşlık, Fazlurrahman 14. Özgürlüğe Kaçışım, Aliya İzzetbegoviç 15. Bu Ülke, Cemil Meriç 16. Değişim Rüzgârları, Cevdet Said 17. Yaşayan Dünya Dinleri, Şinasi Gündüz 18. Ahlak ve Etik, Cafer Sadık Yaran 19. Haramlar ve Helaller, Hayrettin Karaman 20. Teolojinin Jeopolitiği, Ahmet Özcan 21. Yolumuzu Aydınlatan Kur ani Kavramlar, Ekin Yayınları 22. Yarınki Türkiye, Nurettin Topçu 23. Doğu ve Batı Arasında İslam, Aliya İzzetbegoviç 24. Bireysel ve Toplumsal Değişimin Yasaları, Cevdet Said 25. Düşünceler ve Kavramlar, Sezai Karakoç 46

5 Kavramlar HAFTA BEŞER-ÂDEM- İNSAN Ezber ayeti: Hicr Kavramları tanır ve yerli yerince kullanır. Kendi kendini, yaratıcısını ve nasıl yaratıldığını kavrar. Kul olduğunu, sorumluluklarını ve toplumsal bir varlık olduğunu fark eder. Yeni nesiller için çalışması gerektiğini kavrar. Ayetler: Hacc 5, Tin 4, Enfal 29, Rum 30 (Fizılal il-kur an, Cilt 10, Sh: ; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 4, Sh: 14-29) İnsan, Ali Şeriati, Fecr Yay. Hicr 28-29, Sad 71-73, Araf 11, Hac 5 2. HAFTA 3. HAFTA AKIL-FİKİR- TEFEKKÜR Ezber ayeti: Enfal 22 Aklı olmayanın dininin olmayacağını kavrar. İlimsiz çıkılan yolculuğun, azıksız çıkılan yol olduğunu idrak eder. Ayetler: En am 50 (Fizılal il-kur an, Cilt 5, Sh: 215) Ra d 19 (Hak Dini Kur an Dili, Cilt 5, Sh: 140), Sh: 685; Sh: Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB, Sh: Müfredat, Akıl maddesi, Rağıb el İsfahani Enfal 22, Bakara 242 Ezber ayeti: Rum 30 FITRAT İnsanın fıtratının özelliklerinin farkında olur. Ayetler: Hacc 5, Tin 4, Enfal 29, Rum 30 (Fizılal il-kur an, Cilt 10, Sh: ; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 4, Sh: 14-29) İnsan, Ali Şeriati, Fecr Yay. Hicr 28-29, Sad 71-73, Araf 11, Hac 5 47

6 Eğitim Programları 4. HAFTA AKIL NESİL DİN-MAL- CAN EMNİYETİ Ezber ayeti: Maide 32 Dinin yeryüzünde oluşturmak istediği emniyet alanlarını kavrar., Sh: 685, Sh: Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB, Sh: Müfredat, Akıl maddesi, Rağıb el İsfahani Bilgi ve Bilinç, Yenilenme Bilinci, Turgay Aldemir, Tire Kitap Enfal 22, Bakara HAFTA DİN-İSLAM Ezber ayeti: Al-i İmran 19 İnsan hayatına şekil veren sistemlerin din olduğunu bilir. Hayatın bir değer uğruna yaşanması gerektiğini anlar. Fıtrata uygun hareket etmesi gerektiğini kavrar. 6. HAFTA İLAH RAB Ezber ayeti: Tevbe 31 Kavramları tanır ve yerli yerince kullanır. Nefs ve yeryüzü putları ile Allah ın sıfatlarını ayırt eder. Allah a ait Rabb lık sıfatının yaratılmışlara verilmesinin Allah ın hakkına tecavüz olduğunu ve şirk olduğunu kavrar. İnsana düşen görevin mutlak kulluğa layık olan Rabbimize teslim olmak olduğunu kavrar. Ayetler: Furkan 43 (Tefhim ul-kur an, Cilt 3, Sh: 591; Cilt 2, Sh: 222; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 6, Sh: 70-71; Fizılal il-kur an, Cilt 7, Sh: ) Kur an a Göre Dört Terim, Mevdudi Esma ül Hüsna, Cilt 1, Mustafa İslamoğlu, Düşün Yay. Nisa: 116, Araf: , Hacc 31, Saffat 14, Bakara Ayetler: Al-i İmran (Fizılal il-kur an, Cilt 4, Sh: 242; Tefhim ul-kur an, Cilt 1, Sh: 215) Kur an a Göre Dört Terim, Mevdudi Al-i İmran 83-85, Rum 30-32, Fetih 28, Fussilet 33 48

7 Kavramlar HAFTA TEVHİD ŞİRK Ezber ayeti: Nisa 116 Kâinattaki tevhidi fark eder. Her iş, inanç ve tutumunda tevhidi ana ilke edinir. Ayetler: Al-i İmran 2 (Fizılal il-kur an, Cilt 2, Sh: 213) En am 21 (Fizılal il-kur an, Cilt 5, Sh: 141) Tevhit, Faruki, İsmail, Pınar Yay. İman Risalesi, Mustafa İslamoğlu Ahir Zaman İlmihali, Metafizik Değerler Alanları, Hayri Kırbaşoğlu Aklı Selim Tevhid Bilinci ve İnsanlık Nisa: 116, Araf: , Hacc 31, Saffat 14, Bakara HAFTA İMAN-MÜMİN MÜSLİM Ezber ayeti: Hucurat 14 Mümin ve Müslüman kavramlarını tanır. İman olgusunun dereceleri olduğunu bilir ve hedef belirler. Ayetler: Hucurat 14 (Tefhim ul-kur an, Cilt 5, Sh: 464; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 7, Sh: 214), Kur an da Müminlerin Özellikleri, Beşir İslamoğlu, Pınar Yay Kur an da Dini Ahlaki Kavramlar, T. Izutsu Yusuf 101, Rad 22, Hucurat HAFTA KÜFÜR-NİFAK- MÜNAFIK-FASIK-FISK Ezber ayeti: Nisa 143 İman ve Küfür kavramlarını tanır. Küfür-iman sınırında neyi nasıl yapması gerektiğini öğrenir. İzzetli ve itibarlı bir ümmet olmak için bu davanın en sinsi ve en tehlikeli düşmanı olan münafıkların özelliklerini kavrar. Günahları çekinmeden işlemenin ancak inkâr edenlerin, Allah a karşı gelenlerin tavrı olduğunu kavrar. Ayetler: Bakara 285 (Fizılal il-kur an, Cilt 2, Sh: 158; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 2, Sh: 271) En am: 125 Fizılal il-kur an, Cilt 5, Sh: 420; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 3, Sh: ) Ayetler: Münafikun 24 (Tefhim ul-kur an, Cilt 6; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 8, Sh: 66 ) Ayetler: Bakara 8-20 (Fizılal il-kur an, Cilt 1) Ayetler: Hucurat 6 (Hak Dini Kur an Dili, Cilt 7, Sh: 195 Tefhim ul-kur an, Cilt 5, Sh: 437) Ekin Yay. Kur an da Dini Ahlaki Kavramlar, T. Izutsu Ankebut 2-3, Bakara 212, Al-i İmran 10-13, Fatır Enfal 49, Tevbe 56, Tevbe 69, En am 121, Tevbe 84, Maide

8 Eğitim Programları 10. HAFTA KUR AN-ZİKİR-VAHİY Ezber ayeti: Sad 29 Vahiy ve türlerini tanır. İmani açıdan bağlayıcı olanın vahiy olduğunu ve onunla kopmaz bir bağ kurması gerektiğini fark eder. Ayetler: Şura 51, Hak Dini Kur an Dili, Cilt 7, Sh: 35, Ekin Yay. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Sh: 184 Vahiy Gerçeği, Zeki Duman, Fecr Yay. Kur an-ı Kerim Tarihi, M. Hamidullah, Beyan Yay. Meryem 11,Enbiya 50, Hicr 9, Bakara HAFTA NÜBÜVVET-RİSALET (NEBİ-RESUL) Ezber ayeti: Araf 158 Nebi ve resul kavramlarını tanır. Ayetler: Fetih 8-10 (Fizılal il-kur an, Cilt 13, Sh: 444; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 7, Sh: Peygamberler böl., Ekin Yay. Tarih Boyunca Peygamberler ve Tevhid Mücadelesi, Giriş bölümü, Mevdudi En am 50, Hacc 52, Meryem HAFTA HADİS-SÜNNET Ezber ayeti: Al-i İmran 137 Kavramları tanır ve yerli yerince kullanır. Sünnet-hadis arasındaki ilişkiyi fark eder. Sünnetin bağlayıcılığını anlar. Ayetler: Tevbe 112, Secde 15, Kasas 55, Enfal 2, Nisa 13 Fusilet 30, Yunus 25, Yusuf 101, Bakara 132, Hucurat 14 İslam Düşüncesinde Sünnet, Hayri Kırbaşoğlu, Ankara Okulu Yay. Sünnetin Anayasal Niteliği, Mevdudi, Çıra Yay. Sünneti Anlamada Yöntem, 1. Bölüm, Yusuf el-karadavi Metodoloji Sorunu, Sünnet bölümü, Mehmet Görmez Yusuf 111, Haşr HAFTA BİD AT HURAFE Ezber ayeti: Nisa 51 İslami olmadığı halde İslam kılıfıyla sunulan bütün inanç, amel, tavır ve anlayışlara karşı duyarlı olmayı kavrar. Ayetler: Hadid 27 (Fizılal il-kur an Cilt 14, Sh: ; Tefhimul Kur an Cilt 6 Sh: ; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 7, Sh: ) 50

9 Kavramlar HAFTA BELA-FİTNE-İMTİHAN Ezber ayeti: Bakara 155 Dünya hayatı, imtihanı sürekli renk değiştirmesinden başka bir şey değildir. İstikamet sahibi olma esastır. Fert bu bilinci kavrar. Ayetler: Bakara (Fizılal il-kur an, Cilt 1, Sh: ; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 1, Sh: 535 Ekin Yay Al-i İmran 142, Enfal 28, Bakara HAFTA İHLÂS-MUHLİS -TAKVA- MUTTAKİ Ezber ayeti: Zümer 2 Kavramları tanır ve yerli yerince kullanır. İhlâsa dayalı bir ibadi hayat ve ihsana dayalı bir beşeri ilişkiler ağı kurması gerektiğini fark eder. 16. HAFTA CEHALET-CAHİLİYE Ezber ayeti: Maide 50 İslami düşünüşün, davranışsal ve ahlaki tüm değer yargılarına sahip, vahiy doğrultusunda alınmış bilinçli bir tavır olduğunu kavrar. Cahiliyenin güncel yansımaları hakkında bilgi sahibi olur. Ayetler: Maide 50 (Fizılal il-kur an, Cilt 4, Sh: 269; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 3, Sh: 257) Şamil İslam Ansiklopedisi Ayetler: Bakara (Fizılal il-kur an, Cilt 2, Sh: 44; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 2, Sh: 163 ) Ekin Yay. Kuranda Dini ve Ahlaki Kavramlar, Cehalet bölümü, Toshihiko İzutsu Bakara 67, Araf , Ahzap 33 Nahl 36, Nisa 76, Nebe Ayetler: Zümer 2 (Fizılal il-kur an, Cilt 12, Sh: 421; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 6, Sh: 486) İhlâs Çağrısı, Ramazan Kayan, Çıra Yay. Lokman 3, Maide 13, Nahl 128, İhlâs suresi 51

10 Eğitim Programları 17. HAFTA TAĞUT-TUĞYAN Ezber ayeti: Nahl 36 Kavramların Müslümanın hayatının mayınlı alanları olduğunu idrak eder. Tağut kavramının tuğyan edip, insanlar üzerine rableşen bütün kişi ve güç odaklarını temsil ettiğini kavrar. Bakara , Nisa 51 ve 76, Maide 60, Nahl 36, Zümer 17 ayetlerinin tefsirlerden bakılıp incelenmesi. Diyanet ve Şamil İslam Ansiklopedilerinden kavramın bakılması. İslam ın Temel Kavramları H. K. Ece, Ekin Yay. Bakara 67, Araf , Ahzap 33 Nahl 36, Nisa 76, Nebe HAFTA ADALET- ÖZGÜRLÜK- HAK-HUKUK Ezber ayeti: Maide 8 Adalet ve özgürlüğün İslam ın ana gayelerinden birisi olduğunu kavrar. İnsanın adalet ve özgürlük taleplerinin insanlık tarihiyle başladığını fark eder. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Sh: 58,100,73, Sh: 23 Zamanın Ruhu, İnsanlığın Adalet ve Özgürlük Arayışı, Turgay Aldemir, Sh: Yolumuzu Aydınlatan Kur an Kavramları, Ekin Yay., Sh: 47 Esmai Hüsna, Hak Maddesi, M. İslamoğlu İnsanlığın Özgürlük ve Adalet Arayışı Sempozyumu, Sonuç bildirisi, Tire Kitap, Sh: Yeni Bir Cumhuriyet İçin, İnsan ve Haklar Bölümü, Ahmet Özcan Nahl 90, Araf Suresi

11 Kavramlar HAFTA ZULÜM-ZALİM-MAZLUM Ezber ayeti: Hud 113 Zulmün her çeşidinden uzak durulması gerektiğini kavrar. Yolumuzu Aydınlatan Kur an Kavramları, Ekin Yay. El-Müfredat, İslam Ansiklopedisi, TDV Bkz. Bakara HAFTA MUSTAZAF- MÜSTEKBİR- MELE-MUTREF (HAMAN- SAMIRI) Ezber ayeti: Nisa 97 Müstekbirlerin, Allah a itaat etmekten onun önünde boyun eğmekten yüz çevirdiğini, mustazaf insanların zalim, müstekbir gruba karşı mücadele etmekten asla geri kalmamaları gerektiğini kavrar. Ayetler: Nisa 75 (Fizılal il-kur an, Cilt 3, Sh: 330) Şamil İslam Ansiklopedisi Ekin Yay. Ayetler: Ankebut 39, A raf Şamil İslam Ansiklopedisi (Bel am) Saffat 35, Nisa 97-75, Sebe 31-33, Mümin 23-24, Kasas HAFTA GÜNAH-SEVAP Ezber ayeti: Enam 120 Her günahın nefse yapılmış bir zulüm olduğunu kavrar. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Sh: TDV İslam Ansiklopedisi En am 120, Nahl HAFTA HELAL-HARAM Ezber ayeti: Maide 87 Helal ve haram kavramlarının anlamlarını açıklar. Günlük hayattaki helal ve haram sınırlarının farkında olur. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Şamil İslam Ansiklopedisi Maide 6 53

12 Eğitim Programları 23. HAFTA NASİHAT-EMRİBİL MARUF NEHYİ ANİL MÜNKER Ezber Ayeti: Al-i İmran 104 Nasihat kavramının anlamını açıklar, iyiliği emredip kötülükten sakındırmanın İslami sorumluluklardan olduğunu fark eder. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Şamil İslam Ansiklopedisi Al-i İmran HAFTA İBADET DUA Ezber ayeti: Bakara 186 İbadet şuuru kazanır. Mabudunu bilir, kul olduğunu fark eder. Ayetler: Zümer 2-3 (Tefhim ul-kur an, Cilt 5, Sh: 91-92; Fizılal il-kur an Cilt 12, Sh: ) Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu, Sh: Kur an a Göre Dört Terim, Mevdudi İman Risalesi, Mustafa İslamoğlu Ekin Yay. Dua, Ali Şeriati, Fecr Yay. Tevbe 31, Yasin 60, Ankebut 45 Rad 14, Furkan 77, Bakara 45, Ahkaf 5 54

13 Kavramlar HAFTA KIYAMET-CENNET- CEHENNEM- AHİRET-ÖLÜM Ezber ayeti: En am 32 Ahiret yurdunun ebedi olduğunu, hesap bilinciyle yaşamanın önemini fark eder. Dünya imtihanı sonucunda mükafaat ile mücazaatın kaçınılmaz son olduğunu kavrar. Ayetler: Kıyamet Suresi (Fizılal il-kur an, Cilt 15, Sh: ; Hak Dini Kur an Dili, Cilt 9, Sh: ; Tefhim ul-kur an, Cilt 7, Sh: ) Ekin Yay. Ahiret Bilinci, Hüseyin Özhazar, Tire Kitap Tevbe 72, Yunus 25 55

14